1

TEO/WKO WARMTE RENOVATIEWIJK SNEEK

Woningbouwcoöperatie Elkien heeft voornemens om in de wijk t’ Eiland in Sneek 300 woningen voor een deel te slopen en voor een deel te renoveren. Daarbij is de opgave op de wijk gasloos van warmte te gaan voorzien. Het is nog niet bekend welk deel van de woningen gesloopt gaat worden en wat voor woningen hiervoor terugkomen. Om deze reden is de aanname gemaakt dat de hoeveelheid en het type woningen gelijk blijft. De wijk bestaat uit galerijwoningen, appartementen en rijtjeshuizen.

De wijk ’t Eiland wordt omringd door water. De watergang Snitser Alsfaert ligt het meest nabij en is zeker 20 meter breed en 3,5 meter diep.

Uitsnede Kaart Warmte uit oppervlaktewater. Locatie renovatiewijk Sneek is gemarkeerd.

2

VRAAG VAN DE GEMEENTEGemeente Súdwestfryslân en woningbouwcooperatie Elkien hebben samen de ambitie om alle woningen op ‘ t Eiland gasloos te maken. Gemeente Súdwestfryslân wil weten of thermische energie uit oppervlaktewater in combinatie met warmte koude opslag (TEO/WKO) een haalbare optie is voor ’t Eiland.

Concept TEO/WKO warmte. TR = technische ruimte. Rood = warme bron, blauw = koude bron, zwart = leidingen tbv in-en uitvoer van oppervlaktewater naar de bronnen en leidingennet.

STAKEHOLDERSDe stakeholders in deze casus zijn gemeente Súdwestfryslân en woningbouwcoöperatie Elkien. Op dit moment is er een werkgroep in oprichting die gaat onderzoeken wat de mogelijkheden zijn voor een gaslozen warmtevoorziening voor de woningen op ’t Eiland. De werkgroep zal verschillende alternatieven voor de opwekking van duurzame warmte afwegen.

BUSINESSCASE/FINANCIËLE HAALBAARHEIDVoor deze casus is gerekend aan een centraal systeem, aangezien dit financieel voordelig is en alle woningen in bezit zijn van Elkien. Dit betekent dat er een grote warmtepomp is die voor de 300 appartementen het water verwarmt tot de gewenste temperatuur. Hierbij is gekozen voor een systeem dat water van 70°C levert, zodat ook het warm tap water direct kan worden geleverd. In de berekeningen is de aanname gemaakt dat de woningen in de situatie na de renovatie of sloop goed geïsoleerd zijn, met energielabel A. De kosten en opbrengsten (in de vorm van energiebesparing) voor de renovatie van de woningen zijn niet meegenomen in de berekeningen.

3

In de business case is uitgegaan van EIA (Energieinvesteringsaftrek)-subsidie. Deze subsidie maakt 54,5% van de investering voor de installatie aftrekbaar van de fiscale winst (bronnen, warmtepomp, technische ruimte, installatiekosten. Het leidingnet valt hier niet onder). Mits er voldoende fiscale winst is geeft dit een besparing van 13,5% op de kosten van de installatie.

De totale investering is circa 2,6 miljoen euro. Ook is er rekening gehouden met een herinvestering van een ruim een half miljoen euro na 15 jaar. De business case gaat uit van een WACC van 5,7%, en is zo ingericht dat na 30 jaar de NCW op 100 duizend euro uitkomt. Om deze haalbaarheid voor een Energy Service Company te bereiken is een bijdrage aansluitkosten (BAK) van 4.900 euro per woning nodig. In totaal wordt bijna 1,5 miljoen euro opgebracht door de huishoudens.

De gerekende warmte- en koude tarieven zijn gelijk aan de tarieven die gelden voor door gas geleverde warmte. Dit is conform de ‘niet meer dan anders’ regeling in de warmtewet. De gemiddelde jaarlijkse kosten voor de woningeigenaren zijn 667 euro.De businesscase gaat daarnaast uit van een prijs voor gas en elektriciteit die met een inflatie van 2% per jaar omhoog gaan.

Voor een algemene toelichting op de business case wordt verwezen naar bijgevoegde link.

4

Tekening centraal TEO/WKO systeem.

HAALBAARHEID RUIMTELIJKE ORDENING De TEO installatie vraagt een technische ruimte in de vorm van een gebouw(tje) dat qua ruimtelijke ordening makkelijk in te passen is. De warme en koude bron(nen) zijn slechts zichtbaar als putdeksel. Bij het leggen van het leidingnet moet rekening worden gehouden met de reeds aanwezige leidingen in de ondergrond. De onttrekking van warmte aan het oppervlaktewater in de zomer leidt tot een koudere waterloop in de zomerperiode met door de waterbeweging ook meer zuurstof. Dit lijkt ecologisch voordeling maar moet wel goed worden bekeken in de lokale context.

CONCLUSIE EN VERVOLGIn voorliggende casus is een centrale TEO/WKO installatie haalbaar met een BAK van 4.900 euro. Het betreft 300 bestaande te renoveren of te slopen appartementen, gelegen dichtbij het water.

Het feit dat alle woningen in bezit zijn van één eigenaar maakt dat weinig tijd en geld hoeft te worden besteed aan het motiveren van individuele huiseigenaren, en dat er geen risico is dat mensen toch kiezen om zich niet aan te sluiten.

Er is in de businesscase uitgegaan van een centraal TEO/WKO systeem, ‘niet meer dan anders’ tarieven voor de gebruiker en EIA subsidie. Daarnaast is uitgegaan dat van woningen met energielabel A.

Een voordeel van TEO/WKO warmte is dat niet iedere woning een eigen duurzame warmte-systeem realiseert met veel bodemlussen (bij warmtepomp met aardwarmte) of geluidoverlast (bij warmtepomp met warmte uit de lucht) als gevolg. Hierdoor heeft de gemeente goed overzicht op wat er gebeurt in de ondergrond, en is de impact op de ruimtelijke ordening beperkt. De relatieve haalbaarheid moet blijken uit een vergelijking met business cases voor alternatieve systemen.

5

In deze casus is ervan uit gegaan dat slechts de te renoveren appartementen van Elkien worden aangesloten. Er is ook gerekend aan een scenario waarbij alle woningen op ’t Eiland worden aangesloten. Dit is positief voor de haalbaarheid, maar het risico is ook hoger doordat er veel meer huiseigenaren betrokken moeten worden.

De business case gaat uit gas- en elektraprijzen die met een inflatie van 2% per jaar omhoog stijgen. Het lijkt echter aannemelijk dat de grasprijs sneller omhoog zal gaan. Dit zou de haalbaarheid van het centrale TEO/WKO systeem gunstig beinvloeden. Hoe dit zich precies gaat ontwikkelen is echter lastig in te voospellen. Om deze reden is een behoudende aanname gedaan.

Bij woningen met vloerverwarming is met een lage extra investering ook koude te leveren uit het TEO/WKO systeem. Dit levert extra comfort voor de gebruiker en zorgt er tevens voor dat minder regeneratie met behulp van oppervlaktewater nodig is.

CO2 ASPECTDe CO2 winst die behaald wordt in deze casus is 33%. Deze winst wordt behaald in vergelijking met verwarmen op gas. Hierbij wordt uitgegaan van de huidige energiemix voor winning van elektriciteit. In de situatie dat elektriciteit volledig duurzaam wordt opgewekt loopt de CO2 winst op tot 100%.

6

BUSINESSCASE

HAALBAARHEID TEO/WKO-WARMTE IN RENOVATIEWIJK SNEEK

Invoerparameters

AfnemersWoning appartement (nieuw) aantal 300Woning rij (oud) aantal - Woning appartement (oud) aantal 0Utiliteit aantal 0Utiliteit m2/eenheid 0Afstand tot oppervlakte water m 50Breedte oppervlakte water m 20Diepte oppervlakte m 3,5

Energie concept capaciteitWarmte door WP HT/LT HTWarmte door WP HT 100%Koude door bronnen 0%

FinancieelBAK warmte woningen €/woning 4.900BAK warmte utiliteit €/kW 0BAK koude utiliteit €/kW 0Warmte woningen vast €/kW 350 Koude woningen vast €/woning 0

Elektriciteitstarief - levering €/kWh 0,08 Gastarief €/m3 0,50 Warmtetarief €/GJ 19,87

Ontwikkeling elektriciteitsprijs 2,0%Ontwikkeling gasprijs 2,0%Ontwikkeling warmte/koudeprijs 2,0%Disconteringsvoet WACC 5,7%

Gemiddelde jaarlijkse kosten per huishoudenVR warmte €/woning 350VR koude €/woning 0Variabel warmte €/kW 317Totaal €/woning 667

Resultaat

EnergievraagWoningen- warmte RV GJ 2.400 - warmte warm tapwater GJ 2.400 - koude GJ - Utiliteit- warmte GJ - - koude GJ - EnergiebehoefteElektriciteit Mwhe 616 Gas m3 - MilieuCO2-besparing t.o.v. ref. 33%

InvesteringInstallatie € 1.145.000Distributieleidingen en aansluitingen € 1.475.000Totaal € 2.620.000Herinvestering na 15 jaar € 532.000Aansluitbijdrage woningen+utiliteit € 1.470.000Subsidie op de investering € 149.000Netto investering (excl. herinv.) € 1.001.000

OmzetVast warmte € 106.000Variabel warmte € 95.000Vast koude € 0Variabel koude € 0Totaal € 201.000

Inkoop Elektriciteit € 49.000Gas € 0Onderhoud en beheer € 74.000Totaal € 123.000Jaarlijkse netto opbrengsten € 78.000

Eenvoudige terugverdientijd jaar 12,8 NCW 110.000

De resultaten zijn gebaseerd op kengetallen en geven een richting van de haalbaarheid van het project. ROM3D en

Inenergie zijn niet verantwoordelijk voor de gevolgen voor de uitkomsten van dit model. Voor de haalbaarheid van een

concreet project wordt verzocht contact op te nemen met ROM3D/ Inenergie voor een nadere uitwerking.

7

€ 6.000.000

€ 5.000.000

€ 4.000.000

€ 3.000.000

€ 2.000.000

€ 1.000.000

€ 0INKOMSTEN INVESTERING +

HERINVESTERINGUITGAVEN RESULTAAT

Subsidie

Energie

Vastrecht

Bijdrage aansluitkosten

Distributie en aansluiting

Transport

installatie

Elektriciteit en gas

Onderhoud en beheer

Resultaat

GLOBALE FINANCIËLE HAALBAARHEID OVER 30 JAAR

NETTO CONTANTE WAARDE OVER 30 JAAR

€ 2.000.000

€ 1.500.000

€ 1.000.000

€ 500.000

€ 0

€ -500.000

€ -1.000.000

€ -1500.000

€ -2.000.000

€ -2.500.000

€ -3.000.000

NCW € 109.906

Opbrengsten CAPEX OPEX NCW