AUDIOTOUR De audiotour leidt de wandelaar in 30 geluidsfragmenten langs de 12 km lange brandgrens, en vertelt over de stad en zijn bewoners van toen en nu. De geluidsfragmenten zijn gratis te downloaden van www.brandgrens.nl, waar nog veel meer over Rotterdam in WO II te vinden is. Deze wandelkaart van de audiotour is opgedeeld in 3 stukken: Route West, Route Noord en Route Oost.

BRANDGRENSDe brandgrens is de grens om het door het bombardement van 14 mei 1940 verwoeste gebied van Rotterdam. De brandgrens is sinds 2010 blijvend in de stad gemarkeerd met grondarmaturen, waarin een icoon dat bestaat uit vlammen waarin de silhouetten van de brandende stad, een Heinkel He-111 bommenwerper, en het beeld ‘La Ville Détruite’ (De Verwoeste Stad) van Ossip Zadkine zijn verwerkt.De markering is ontworpen door West8 i.s.m. Opera Ontwerpers.

WANDELEN LANGS DE BRANDGRENS VAN ROTTERDAM

HET BOMBARDEMENTOp 14 mei 1940 bombardeerden Duitse Heinkels de binnenstad van Rotterdam. Binnen een kwartier werd het vonnis over de historische stad voltrokken. De bommen vielen op het centrum, Kralingen, Crooswijk en het Oude Noorden. Dagenlang brandde de stad: ca. 850 mensen kwamen om, 80.000 Rotterdammers werden dakloos. De bommen en de brand verwoestten 25.000 woningen en 11.000 andere panden.

WEDEROPBOUWIn hoog tempo werd het puin geruimd en maakte stadsbouwmeester W.G. Witteveen plannen voor de wederopbouw, waarmee al in 1940 werd begonnen. In juli 1942 kondigde de bezetter echter een algehele bouwstop af waardoor de wederopbouw kwam stil te liggen. Pas na de oorlog werd de wederopbouw weer voortgezet. Maar wel op basis van een nieuw plan van Witteveens opvolger Van Traa. Het ‘Basisplan Herbouw Binnenstad Rotterdam’ werd in maart 1946 vastgesteld en vormde tot in de jaren tachtig van de vorige eeuw de basis voor bouwactiviteiten in het centrum. Het nieuwe stadshart van Rotterdam bestaat niet alleen uit moderne gebouwen, het heeft ook een andere plattegrond dan voor 1940.

COLOFON De audiotour ‘Langs de Brandgrens’ is een coproductie van de Gemeente Rotterdam, het Historisch Museum Rotterdam en Bonheur Theaterbedrijf Rotterdam. Content: Lex Bohlmeijer en Koos Hage. Tekst: Lex Bohlmeijer.Stem: Peter Sonneveld, Lex Bohlmeijer.Geluid: Het Paleis van Boem.Cartografie: Landkaartje, Rotterdam.Vormgeving: Van Dijke vormgeving.

Brandgrensicoon © gemeente RotterdamAudiotour © gemeente Rotterdam

ROUTE WEST

ROUTE NOORD

ROUTE OOST

Rotterdam na het bombardement van 14 mei 1940.

102

36

1169

8

168

24

41

RO

UT

E N

OO

RD

RO

UT

E W

ES

T

2

1

3

4

5

6

7

8

9

10 11

12

15 16

17

POMPENBURG

MAASKADE

PROVENIERSSTRAAT

MOLENWATER WEG

STATIONS-

STROVEER

DOELWATER

PROVENIERSSIN

GEL

HEER BOKELWEG

DELFTSESTRAAT

PLEIN

HOOGSTRAAT

HOOGSTRAAT

NIEUWSTRAAT

WIJNHAVEN

BINN

ENRO

TTE

GROTEMARKTPLEINSCHOUWBURG-

PLAATSBANKAERTSJOOSTKERKPLEIN

GROTE-

WEST-KRUISKADE

HOUTLAAN

WILLEMS-PLEIN

WIT TE DE WITHSTRAATBLEKERSTRAAT

PLEIN 1940

PLEIN

CHURCHILL

HANG

RO

DE

ZA

ND MEENT

PLAATSEVERTSENJAN

AERT VAN NESSTRAAT

STADHUISPLEIN

GO

UV

ER

NE

ST

RA

AT

N IEUWE BINNENWEG

MUSEUMPARK

JON

KE

R F

RA

NS

ST

RA

AT

VO

ND

ELW

EG

VONDELHOF

BREDESTRAATBOTERSLO

OT

PANNEKOEKSTRAAT

SIMONSTR.

HO

FDIJ

K

SCHIESTRAAT

BOO

MPJESKAD

E

LEUVE-HOOFD

EE

ND

RA

CH

TS

WE

G

WE

ST

ER

SIN

GE

L

BO

OM

GA

AR

DS

ST

RA

AT

GL

AS

HA

VE

N

BEURSPLEIN

BULGERSTEYN

KA

REL D

OO

RM

AN

STR.

MA

UR

ITS

WE

G

KR

UIS

PL

EIN

D IERGAARDESINGEL

BLAAK

LIJN

BA

AN

LIJN

BA

AN

WIL

LEMSKA

DE

KO

RT

E

KORTE L IJNBAAN

HO

OG

ST

RA

AT

BOO

MPJES

VASTELAND

BLAAK

ERASMUSBRUG

SC

HIE

DA

MS

ED

IJK

WEENA

GOUDSESINGEL

MA

RIN

IER

SW

EG

HOFPLEIN

WESTBLAAK

WESTZEEDIJK

ROCH

USSEN

STRAAT

VER

LEN

GD

E WILLEM

SBRUG

CO

OL

SIN

GE

L

Ni e

u we M

a a s

ScheepmakershavenWi j n h a ve n

Leu

veh

ave

n

BI J

EN

KO

RF

GE V

E LWA

ND

E E ND

RA

CH

TSW

E G

K R U I S K A D E

Z A L M H A V E N

SC

HI E

DA

MS

E

S

I NG

E LD I E R G A A R D E

DE R

OT T ED E S C H

I E

DE L F T S C H

E V AA

R T

S T A T I O N

D E L F T S C H E

P O O R T

1 e S T A T I O N

D E L F T S C H E

P O O R TC E N T R A A L S T A T I O N

V A N R A V E N S T E I N

BRANDGRENSAUDIOTOUR ROUTE WEST

brandgrens

grens friendly fire

looproute audiotour

geluidsfragment audiotour

brandgrenssteen

vooroorlogs pand (huisnr. )naast naoorlogs pand

historische bouw-, water- of groenstructuur

1

116

LEGENDA

0 50 100 200 m

36

116

98

24

70

83

1694

41

26

75

359

57

R O U T E NO O R D

ROUTE NOORDROUTE OOST

R O U T E WE S T

8 9

10

11

12

13

14

1516

18

17

2019

21

23

24

25

POM

PENBU

RG

BANIE

RSTRAAT

VIJVERH

OFSTRA

AT

ROTTEKADE

RECHTER

ROTTEKADE

LINKER

SCHEFFERSTRAAT

PROVEN

IERSSTRA

AT

MO

LE

NW

AT

ER

WE

G

NO

OR

DSI

NG

EL

STA

TIO

NS

-

ST

RO

VE

ER

DO

ELW

AT

ER

AG

NIE

SESTRAAT

PROVEN

IERSSIN

GEL

HEE

R B

OK

ELW

EG

DE

LFT

SE

ST

RA

AT

PL

EIN

NO

OR

D-

PL

EIN

HO

OG

ST

RA

AT

HO

OG

ST

RA

AT

NIE

UW

ST

RA

AT

OO

ST

ER

KA

DE

HA

RIN

GV

LIET

HA

RIN

GV

LIET

BINNENROTTE

GR

OT

EM

AR

KT

PL

EIN

SC

HO

UW

BU

RG

-

PL

AA

TS

BA

NK

AE

RT

SJO

OS

TK

ER

KP

LE

ING

RO

TE

-

WE

ST

-KR

UIS

KA

DE

HA

NG

RODEZAND

MEE

NT

PL

AA

TS

EV

ER

TS

EN

JAN

AE

RT

VA

N N

ES

ST

RA

AT

STA

DH

UIS

PL

EIN

JONKER FRANSSTRAAT

VONDELWEG

SOPHIAKADE KETENSTRAAT

VREDENOORDKADE

GO

UD

SE

RIJ

WE

G

SP

IEG

EL

NIS

SE

RK

AD

E

WA

RA

ND

E

VO

ND

EL

HO

F

BR

ED

ES

TR

AA

T

BOTERSLOOT

CR

OO

SW

IJK

SE

SIN

GE

L

GE

RD

ES

IAW

EG

BO

EZ

EM

SIN

GE

L

PAN

NE

KO

EKSTRAAT

SIMO

NSTR.

SCH

OTERBO

SSTR.

HOFDIJK

SC

HIE

ST

RA

AT

BE

UR

SP

LE

IN

BU

LGE

RS

TE

YN

KAREL DOORMANSTR.

MAURITSWEG

KRUISPLEIN

HE

RM

AN

RO

BB

ER

SS

TR

AA

T

WOLLEFOPPENSTR.

DIE

RG

AA

RD

ES

ING

EL

GR

OEN

END

AA

L

SLAAK

OO

ST

PL

EIN

BL

AA

K

L I JNBAAN

LIJNBAAN

KORTE

KO

RT

E L

IJN

BA

AN

HOOGSTRAAT

BU

RG

. VA

N W

ALS

UM

WEG

OOSTMOLENWERF

MA

ASB

OU

LEVA

RD

BL

AA

K

WE

EN

A

GO

UD

SE

SIN

GE

L

SCHIEKADE

BOEZEMSINGEL

BOEZEMWEG

MARINIERSWEG

HOFPLE

IN

COOLSINGEL

Rotte

Oude-

haven

Hari

ngvlie

t

Boezem

KR

UIS

KA

DE

DIE

RG

AA

RD

E

DE ROTTE

D E S C H I E

D E L F T S C H E V A A R T

STA

TIO

N

DE

LFT

SC

HE

PO

OR

T

1e S

TAT

ION

DE

LFT

SC

HE

PO

OR

TC

EN

TR

AA

L ST

AT

ION

VA

N R

AV

EN

STE

IN

MA

AS

STA

TIO

N

RO

UTE

NO

OR

D

bra

nd

gre

ns

gre

ns

frie

nd

ly fi

re

loo

pro

ute

au

dio

tou

r

gel

uid

sfra

gm

ent

aud

ioto

ur

bra

nd

gre

nss

teen

voo

roo

rlo

gs

pan

d (h

uis

nr.

)n

aast

nao

orl

og

s p

and

his

tori

sch

e b

ou

w-,

wat

er-

of g

roen

stru

ctu

ur

1 116

LEG

EN

DA

0

50

1

00

20

0 m

BR

AN

DG

RE

NS

AU

DIO

TOU

R

74

35

32

33

5

61

149

190

239

255

15

75

359

161

268

4

57

27

RO

UT

E N

OO

RD

RO

UT

E O

OS

T

18

201921

22

23

24

2526

27

28

30

29

PRINS H

ENDRIKKADE

MAASKADE

OOSTZEEDIJK

MAASKADE

FEIJENOORDKADE

FEIJENO

ORD

STRAAT

RHIJNSPOORKADE

HOOGSTRAAT

'S LANDS WERF

OOSTMAASLAAN

LAM

BE

RT

US

ST

RA

AT

ADMIRALITEITSKADE

VAN D

ER TAKSTRAAT

BURGEMEESTER H

OFFMANPLEIN

OOSTERKADE

HARINGVLIETHARINGVLIET

HO

NIN

GB

IJS

TR

AA

T

VO

OR

SC

HO

TE

RLA

AN

VO

ND

ELW

EG

LUSTHOFSTRAAT

OO

ST

MA

AS

ST

RA

AT

BE

TH

LEH

EM

ST

R.

I JSC

LUB

STR

AA

T

JER

ICH

OLA

AN

SOP

HIA

KA

DE

BR

OU

WE

RS

ST

RA

AT

PLA

NTA

GE

WE

G

OUDEDIJK

KE

TE

NS

TR

AA

T

VR

ED

EN

OO

RD

KA

DE

MEC

KLE

NB

UR

GLA

AN

AE

GID

IUS

ST

RA

AT

WIL

LEM

RU

YS

LAA

N

DIJ

KS

TR

AA

T

GOUDSE RIJWEG

SPIEGELNISSERK ADE

WARANDE

BREDESTRAAT

GERDE S I AW E G

BOEZEM SINGEL

OOSTZEEDIJK BENEDEN

HERMAN ROBBERSSTRAAT

WO

LL

EF

OP

PE

NS

TR

.

GROENENDAAL

SLA

AK

OOSTPLEIN

BLAAK

NASSAU

KADE

BURG. VAN WALSUMWEG

KON

ING

INN

EBRUG

WILLEM

SBRUG

OO

STMO

LENW

ERF

MAASBOULEVARD

BO

EZ

EM

SIN

GE

L

BO

EZ

EM

WE

G

MA

RIN

IER

SW

EG

VER

LEN

GD

E WILLEM

SBRUG

MAASBOULEVARD

Ni e u w

e Ma a s

Oude -haven

Konings-

haven

B u i ze n g a t

Har ingvl iet

Boez

em

M A A S S T A T I O N

B O E R E N G A T

NI E

UW

E

PL A

NTA

GE

ROUTE OOST

brandgrens

grens friendly fire

looproute audiotour

geluidsfragment audiotour

brandgrenssteen

vooroorlogs pand (huisnr. )naast naoorlogs pand

historische bouw-, water- of groenstructuur

1

116

LEGENDA

0 50 100 200 m

BRANDGRENSAUDIOTOUR