WIJ WENSEN U EEN PLEZIERIGE TOCHT

It Fryske GeaPostbus 39244 ZN BeetsterzwaagTel. (0512) 38 14 48E-mail info@itfryskegea.nlWebsite www.itfryskegea.nl

Informatie

Nationaal Park en wetland De Alde Feanen omvat 2300

hectare riet, petgaten, elzenbroekbossen, trilvenen, blauw-

grasland, dotterbloemhooiland, plassen, weidevogelgras-

land en schraalland. Die grote variatie vertaalt zich in een

rijk geschakeerd dieren- en plantenleven.

Door De Alde Feanen lopen prachtige wandelroutes die

allemaal weer totaal andere facetten van het gevarieerde

laagveenmoeras tonen. Er zijn zelfs een paar kanoroutes

voor een optimale verkenning van de lonkende natuur-

pracht peddelend vanaf het water. Kaarten en routebe-

schrijvingen zijn te vinden op de website www.np-aldefea-

nen.nl, op de site van It Fryske Gea, www.itfryskegea.nl en

bij het Bezoekerscentrum van het Nationaal Park De Alde

Feanen, Koaidyk 8a in Earnewâld.

De wandelroute (rode paaltjes) start op de parkeerplaats

aan het begin van de dorpsbebouwing van Earnewâld na

de driesprong met de Koaidyk. Buiten het broedseizoen

(van 15 maart tot 1 juli) kan vanaf de parkeerplaats aan de

Feantersdyk (tegenover de zandwinning Van Panhuyspoel)

een langere wandeling van zo’n 12 kilometer worden

gemaakt. Het doorgaans natte gebied laat zich het best met

hoge schoenen of laarzen verkennen.

De drie kijkhutten op de route vormen een mooie obser-

vatieplek voor de bonte vogelrijkdom. Ooievaarsstation It

Eibertshiem staat garant voor volop klepperende ‘eibers’

die inmiddels ook in de bomen in het laagveenmoeras nes-

ten bouwen. Pauzeren kan in het Bezoekerscentrum of één

van de vele horecagelegenheden in Earnewâld.

Wandelen in

De Alde Feanen

Petgaten, riet, ruigte,

plassen, trilvenen en

blauwgrasland, een stukje

wilde natuur in

het hart van Fryslân

Wikelslân

Een waardeloze uithoek. Onland. Slechte grond en een erbarmelijk leven. Omringd door het water konden de inwoners van Earnewâld eigenlijk geen kant op. De vervening was een pover bestaan, om van de karige landbouw maar te zwijgen. De opkomst van de recreatie bood een nieuwe toekomst, vooral liefhebbers van de mooie natuur kwamen naar het gebied. De verwerving van de eretitel Nationaal Park was een ‘boppeslach’. De verschillende natuurgebieden in De Alde Feanen vormen samen een eldorado voor natuurminnaars, bootjesmensen, kanovaarders, fietsers en wandelaars.

Buizerd

De afgelopen drie jaar is vanuit de Herinrichting De Alde Feanen

het hele gebied ten noorden van Earnewâld op de schop gegaan.

De ingrijpende herinrichting van Fjirtich Mêd, Wikelslân en Reid

om ‘e Krite geeft de toch al aanwezige natuurpotenties een stevig

duwtje in de rug. Graslanden zijn vergraven, petgaten uitgediept en

de waterkwaliteit is aanzienlijk verbeterd zodat de moerasvegetatie

van riet en waterplantjes zoals krabbenscheer, blaasjeskruid en in

de toekomst mogelijk zelfs een uiterst kritische soort als fontein-

kruid beter gedijen. De uitgegraven grond is gebruikt om de paden

op te hogen, zodat het waterpeil verder omhoog kon. De nieuwe

waterplassen vormen al met al een ideale rustplaats voor vogels.

Op andere plekken in de rietlanden die de wandeling aandoet,

groeien zeldzame soorten als het vleesetende plantje zonnedauw

en moerasviooltjes. It Fryske Gea verwacht de komende 25 jaar

volop profijt te hebben van de getroffen maatregelen. Omdat er nu

goede mogelijkheden zijn om met behulp van gemalen en molens

water van buiten het gebied in te pompen, is de toekomst van het

moeras voorlopig verzekerd. Hiermee is volgens districtshoofd

Germ van der Burg een heel goede slag geslagen. Nu al bieden

Reid om ’e Krite en Wikelslân een verscheidenheid aan zeldzame

T e k s t : F o k k o B o s k e rF o t o ’ s : A n t o n H u i t e m a , D i c o d e K l e i n , T j e r k K u n s t e n H a n s P i e t e r s m a

vogel- en plantensoorten. Van de broedvogels die goed vanuit de

verschillende kijkhutten kunnen worden geobserveerd verdienen

roerdomp, porseleinhoen en waterral een speciale vermelding.

Mysterieus

Aan informatie over het bijzondere gebied geen gebrek en verdwa-

len is er tegenwoordig ook niet meer bij. Maar de wandelaar kan

zich vast goed voorstellen hoe het moet zijn geweest om in vroeger

tijden de weg kwijt te raken in een moeras. Spannend en zelfs bui-

tengewoon gevaarlijk. Mysterieus is het gebied nog altijd. Lage wol-

ken beklemtonen de platte wereld die we op deze vroege voorjaars-

dag betreden voor een wandeling door het noordelijke deel van De

Alde Feanen. Gakkende ganzen volgen door de lucht onzichtbare

routes tussen hun foerageergebieden in de omringende weiden en

hun beschutte en verscholen slaapplaatsen in het riet. Hun opge-

wonden misbaar vult de hemel boven ons. Soms nemen eenden en

meerkoeten deel aan het koor. Wie wil kan makkelijk een dag strui-

nend door het ruim 2300 hectare grote natuurgebied doorbrengen.

Ideale biotoop

De rode paaltjes wandelroute door moerasbos Wikelslân en laag-

veenmoeras Reid om ‘e Krite knoopt mooi de verschillende leef-

omgevingen voor planten en dieren in riet, ruigte, hooiland en

grasland aan elkaar. Petgaten en legakkers maken het landschap

tot een ideale biotoop voor soorten die elders verdwenen zijn zoals

waterral, blauwborst, baardmannetje en de groene glazenmaker.

Zo’n geschakeerde biodiversiteit zie je zeker in Nederland niet

meer op een vierkante kilometer.

Van J.C. Bloem zijn de bekende typisch ‘Hollands’ relativerende

dichtregels

Natuur is voor tevredenen of legen.

En dan, wat is natuur nog in dit land?

Een stukje bos, ter grootte van een krant,

Een heuvel met wat villaatjes ertegen.

Liefdesbetuiging

Stoïcijns op een paaltje zit een buizerd als op een troon zijn ter-

ritorium te bekijken. Alsof hij wil zeggen: ik ben hier de baas en

jullie slechts tijdelijke bezoekers, passanten voor heel even. In het

weiland bespikkeld met madeliefjes die wel erg vroeg zijn voor de

tijd van het jaar betrappen we drie reeën, één in een diep donker-

bruine wintervacht en twee lichtere. Met gespitste oren staan ze

roerloos en afwachtend te kijken terwijl ze onze bewegingen vol-

gen. Dan als op commando lichten ze plots de hoeven en huppen

er gracieus vandoor, de beschutting van een wilgenbosje in. Hun

spiegels lichten op in het veld. De zon probeert zoals beloofd door

de lage nevelluchten heen te prikken. Maar of het nu nevelig, guur

en koud is of helder met zomerse temperaturen, natuurgebied De

Alde Feanen toont in elk seizoen en bij iedere weersgesteldheid een

meer dan aantrekkelijk gezicht. Een liefdesbetuiging.

Oerlandschap

Terwijl we onze weg over het verende veenpad vervolgen, maken

meerkoetjes zich haastig uit de voeten. Hoe deze in zwart getooi-

de watervogels klapwiekend en watertrappelend uit de zwarte

veenplassen opstijgen, doet wat denken aan een slapstick act. Het

laatste stukje voor take off is het net alsof ze over het spiegelend

Ooievaar op nest Krabbenscheer

Porseleinhoen Ree

oppervlak lopen, waarbij de toeschouwer ongemerkt de adem

inhoudt of het ze wel gaat lukken. De wandeling is een kennisma-

king met een oerlandschap dat in Nederland op de vingers van

een hand te tellen is. Toch leren de Oostvaardersplassen, Gelderse

Poort en andere herinrichtingsprojecten dat er zeker behoefte is

aan zulke wijkplaatsen, vluchthavens en struingebieden waar de

planmatige ordening los is gelaten. Een stukje wilde natuur. En zo

dichtbij. In het hart van Fryslân.

Uitki jkplatform

De route voert als een slalom door het rietland, langs diepzwarte

veenplassen en het mysterieuze elzenbroekbos waarachter Earne-

wâld schuil gaat. Een uitkijkplatform verheft zich op hoge poten

boven de geschoren rietvelden en het loof van de bomen voor een

majestueus uitzicht over het nationale park. Het gunt de bezoeker

het gedroomde vogelperspectief. Heel even los van de wereld. En

zien dat het goed is. Mooi in veelvormigheid. Voor de veenarbeiders

en mattenbiesvlechters in voorbije dagen was het een hardvochtige

omgeving, ons schenkt het moeras louter plezier.

Vogelki jkhutten

Reid om ’e Krite is een nadere kennismaking meer dan waard.

Vooral vogelaars kunnen hun hart ophalen in de drie vogelkijk-

hutten die op strategische plekken aan open water op de grens van

ruigte, riet en plassen zijn opgetrokken. Het logboek van de meest

noordelijke hut in het laagveenmoeras verraadt de waarneming

van meerdere rietgorzen, goudvinken, roerdomp, sperwer, kleine

bonte specht, boomkruipers, havik, buizerd en meerdere ooievaars

met als klapstuk een lepelaar. Hoe mooi wil je het hebben? De

rieten daken en bruine betimmering doen de observatieplekken

prachtig opgaan in hun omgeving. Zonnepanelen op het dak voor-

zien ze van stroom voor een educatief informatiepaneel met foto’s

van planten en dieren én een bijbehorende quiz. Een sonore stem

heet elke bezoeker die de hut betreedt welkom. Best spooky, zeker

in deze omgeving waar de detectiveroman The hound of the Bas-

kervilles van Sir Arthur Conan Doyle over een mysterie in Dartmoor

nooit ver weg lijkt.

Vogelkijkhut Reid om ’e krite Uitkijkplatform

Gewoon blaasjeskruid Roerdomp

Wandeling buiten het broedseizoen

In de periode buiten het broedseizoen (van 15 maart tot 1 juli) kan

de wandeling worden uitgebreid tot zo’n 12 kilometer. Ook langs

de Bolderen is het prachtig wandelen. Deze voetreis door zompig

laagveen start op de parkeerplaats aan de Earnewarrenpoel

tegenover de zandwinning in de Van Panhuyspoel aan de

Feantersdyk. Het voetpad voert langs sloten en door weilanden

naar de Earnewarre, een rustige plattelandsweg met spaarzame

bebouwing. Op de kruising met De Bolderen, een dijkje dat het

natuurgebied diagonaal doorsnijdt, gaan we linksaf en vervolgens

rechtsaf door een hek. Vlak voor de Amerikaanse windmolen

haakt onze verbindingsroute aan op het door It Fryske Gea uitge-

zette rode paaltjespad door Reid om ’e Krite en Wikelslân. Op

deze wandeling steeds dieper het moeras in, verder van de

bewoonde wereld, tussen groenbemoste grillig vervormde elzen,

wilgen, berken en kreupelhout en het manshoge riet, is de

natuurervaring nog altijd bijzonder intens.