V R I J D A G 1 9 S E P T E M B E R 1 9 4 1 • E E R S T E J A A R G A N G . N U M M E R 3 7

WAAR NEDERLAND OPNIEUW VEROVERD WORDT Zie pag. 8 en 9

A rbeiders en jaarbeurs, wat hebben ze met elkaar te maken?Over het algemeen interesseren de arbeiders zich weinig voordeze halfjaarlijkse hoogtepunten in het Utrechtse leven. De

meeste arbeiders beschouwen de jaarbeurs als een soort van ten*toonstelling van allerlei producten, waar voor henzelf weinig be*langwekkends bij is. Die gedachte is niet juist, maar ze-is heel be*grijpelijk. Een jaarbeurs is immers een instelling, waar fabrikanten,handelaren en winkeliers elkander ontmoeten voor het aanknopenvan relaties en voor het plaatsen van bestellingen. De verbruiker komtdaar niet bij te pas. De mensen, die hier komen, zijn in de eerste,plaats zij, die den verbruiker verzorgen, maar niet degenen, die ten*slotte in de winkels kopen. De arbeiders zijn te rekenen tot de ver»bruikers. Zij en hun gezinnen vormen immers het grootste gedeeltevan onze bevolking en daardoor zijn ze de belangrijkste afnemersvan onze winkeliers. «Maar, de arbeiders hebben ook een andere band met de jaarbeursen wel één, die nauwer is en die meer tot de- grote massa van hetpubliek spreekt. Zij zijn immers ook degenen, die de producten medehebben voortgebracht en die zegetransporteerd hebben naar alde winkeliers, die zich hier opde jaarbeurs verdringen voor destands. Ze hebben er de grond*stoffen voor aangevoerd, ze heb-ben er de electriciteit voor gele*verd, ze hebben er de steenkolenvoor gedolven, ze hebben er hetpakpapier voor vervaardigd enzij hebben tenslotte gezorgd, datal de producten uiteindelijk ophun plaats van bestemming kwa*

-r- - DE WERELD STAAT OPENr- e ivereld staat open niet voor toeristen, maar voor

nieuwe gedachten. Alles en iedereen roept om vernieuwing.Het oude heeft gefaald, het oude bracht ons de crisis en deoorlog en thans vragen wij ons af, wat de toekomst ons zalbrengen. Zelfs de meest conservatieven verklaren, dat het oudein geen geval weer kan en mag terugkeren, zoals het vóór deoorlog was. Die oorlog is geen donderslag uit heldere hemel, hijis voortgevloeid uit een opeenstapeling van conflicten, dieontstonden door de verkeerde economische verhoudingen. Zou-den wij die oude verhoudingen weer herstellen, dan ware er

Dit besef leeft in ieder mens. Iedereen 'vindt, dat het in detoekomst beter aangepakt moet worden en al zijn de meeste vandie gedachten erg vaag. het besef is levend, dat er inderdaadgrote wijzigingen tot stand moeten komen.

Wij zijn geen profeten en wij trachten dus niet op de gebeur-tenissen vooruit te lopen, maar wij houden nauwkeurig het ooggericht op hetgeen is geschied en al wat daar goed bij is, of watons bruikbaar voorkomt, moeten wij niet terzijde werpen ofvoorbij zien. De wereld staat open voor nieuwe gedachten, maardat heeft alleen nut, wanneer ook de mens zichzelf onbevoor-oordeeld voor die gedachten openstelt. Het goede — dat is hetallesbindende, het gemeenschappelijk als goed erkende — moetbehouden blijven en zelfs uitgangspunt worden van de toe-komstige ordening. Als dat gebeurt, levert deze oorlog een batigsaldo op en dan kunnen wij met overtuiging zeggen: de nieuwegedachte

ondanks de oorlog niets veranderd.men.Voor al dat werk hebben zij hunloon gebeurd, dat loon hebbenze aan hun 'vrouw gegeven enmet dat geld betrekt de vrouwdan weer de producten, die deman vervaardigd of verzorgdheeft. Zo komt het product vande arbeid weer bij de arbeidersterug en zo voltrekt zich dekringloop van het economischeleven.Deze goederen=omloop Ijjkt welenigszins op de bloedsomloop.Het bloed stroomt immers doorons lichaam heen en brengt over*al kracht, voeding en warmte, alnaar het nodig is. Het neemt af*gewerkte stoffen met zich mee,wordt weer gereinigd, beladen met nieuwe, voor de opbouw nodigestoffen en stroomt steeds rond. En het hart is het middelpunt vande bloedsomloop. Het stuwt het bloed met voeding en zuurstofnaar alle lichaamsdelen en het houdt er het gewenste tempo in. Eendergelijke functie vervult de jaarbeurs in het economische leven. Ookdaar stromen allerlei producten, die op de meest afgelegen plaatsenvan ons volksleven nodig zijn bijeen om voortgestuwd te worden.In vroeger eeuwen is 't wel zo geweest, dat de handelaren met sta»pels goederen naar de jaarbeurzen kwamen en daar hun partijenregelrecht verkochten, maar op het ogenblik gaan er zulke qnge=hoord grote hoeveelheden om, dat het uitgesloten is de productiezelf hier aan te voeren. Zelfs de enkele monsters nemen reeds eenenorme oppervlakte "in beslag.

H et feit echter, dat het ganse arbeidende leven van een volk inde jaarbeurs tot uiting komt, brengt met zich mee, dat er vandeze economische samenvloeiing van Nederland tevens gebruik

wordt gemaakt om tal van andere, met de productie samenhan*gende werkzaamheden te belichten. Zo vinden we hier de econo*mische voorlichtingendiensten van het departement van Handelen Nijverheid en van Landbouw en Visserij. Daarnaast vinden wijSociale Zaken, de Rijksdienst voor de Werkverruiming, de Distri»

butie en vele soortgelijke instellingen. Op de agrarische jaarbeursnam zoals vanzelf spreekt de propaganda tot verhoging van onzelandbouwproductie een belangrijke plaats in, zoals die onder denaam van Productie=slag wordt bevorderd. Op dié manier wordtvan de samenkoming, van tal van Nederlanders gebruik gemaaktom tegelijkertijd de belangrijkste economische en sociale vraag*stukken, die op de productie betrekking hebben, een grotere be*kendheid te geven. Deze keer was ook het N.V.V. aanwezig meteen afdeling van „Vreugde en Arbeid", waarmee ook de belangstel*ling van den arbeider voor de jaarbeurs werd te kennen gegeven.Wat in de jaarbeurs in het bijzonder verheugt, is de schepping»*drang van de Nederlandse industrie. Wanneer er moeilijkheden zijnmet grondstoffen tracht men zijn arbeidskracht op andere materia*len te ontplooien en veelal geschiedt dat met verbluffend succes.Het is merkwaardig, zoals een ontwikkeld volk zich kan aanpassenbij veranderde toestanden en kans ziet om een nieuw bestaan opte bouwen, zo spoedig het oude bedreigd raakt.Ook de kijkers en de kopers worden gedreven door deze zelfde

drang om van het bestaan temaken wat er van te maken is.

""i Het zijn de winkeliers, die ko*men ontdekken wat er op hetogenblik voor hen in te kopenvalt en wat de ontwikkeling van

| de techniek nu weer voor nieuwsl aan de markt brengt. Het spreekt| vanzelf, dat daarbij op het ogen*

blik vooral de vervangingsstof*fen op de voorgrond treden. Stof*

l feerders, winkeliers, meubelma*kers, kruideniers, ze komen alle*maal naar de jaarbeurs met degedachte: laten we eens gaanzien, wat er voor ons al weerontdekt en uitgevonden is. Danis het natuurlijk niet zó, dat deindustrie bij machte is, de tekor*ten te overbruggen, maar welwordt er met man en macht -aangewerkt om een dragelijke toe*stand te verkrijgen. Waarschijn*lijk heeft geen periode een zogrote invloed op de uitvinders*talenten van de mensheid, alsjuist een periode van ontberingen tekorten.Zonder twijfel zullen daar tal*an uitvindingen bij zijn, die óókvoor na de oorlog van grotewaarde zullen blijken. In de vo*

rige oorlog is dat ook het geval geweest.Op het ogenblik zijn het de nieuwe materialen, zoals kunsthars,kunstrubber en kunstvezel, die naar de voorste plaatsen dringen enwaarvan de productie langzamerhand zo geperfectionneerd wordt,dat zij waarschijnlijk een blijvende, grote plaats in de voortbrengingzullen blijven innemen.Deze gehele ontwikkeling beslist over de arbeidsgelegenheid in onsdeel van de wereld. Onze welvaart berust op de uitwisseling van degoederen, tussen de verschillende producenten en verbruikers. Endaarbij mogen wij nooit vergeten, dat iedere producent tegelijkertijdverbruiker is en iedere verbruiker meestal ook producent. Dit laatstegeldt in ieder geval voor eiken arbeider. Wanneer er crisissen voor*kwamen, was daarvan de diepste oorzaak steeds, dat verbruik et»'productie niet met elkander in evenwicht waren. Eerst wanneer w£dit laatste wel bereikt hebben, wanneer er voortgebracht wordtnaar de behoefte en de behoefte in overeenstemming wordt gebrachtmet de productiemogelijkheid, zullen wij de evenwichtige samen*leving krijgen, die vrede en welvaart waarborgt.Als bemiddelaar bij deze aanpassing van de productie aan de be*hoefte en omgekeerd van de behoefte aan de productie is daaromde jaarbeurs te beschouwen als een onmisbare factor in ons volks*leven.

opent de wereld

UITGAVE VAN HET NEDERLANDS VERBOND VAN VAKVERENIGINGEN, Hoofdredacteur van het algemeen gedeelte van „Arbeid" '«•'C F Roosenschoon. Amsterdam Voor de inhoud der inlegbladen zijn verantwoordelijk de daarop vermelde redacteuren Verschijnt iedere week Adre$redactie en administratie: Hekelveld 15, Amsterdam-C. Telefoon 38811/ Postbus 100. Voorplaat: Foto A. P.-archieflBreyef-

's*

A l zal gewoonlijk een met cijfersen grafische voorstellingen door-

spekte uitgave een beetje zware kostzijn voor een weekblad, dat zich toteen zo breed publiek richt als Arbeid,wij menen toch, dat wij de laatste uit-gave van. de Nederlandse Stichtingvoor Statistiek niet onbesproken mo-gen laten. 'Het heet dat statistiek,d.w.z. het i-n tekeningen en cijfersweergeven van de verschijnselen vanons economische en sociale leven, eendorre aangelegenheid is. Wie echterdeze laatste uitgave van de Stichtingonder ogen krijgt, zal van dit denk-beeld genezen worden, want dit ge-schrift, dat een deel uitmaakt vande serie „Boeiende Statistiek'") en datin het bizonder de landbouw behan-delt, is even duidelijk en helder lees-baar als aantrekkelijk van uiterlijk.

-Het is reeds uit den treure betoogd,dat de landbouw zo buitengewoon be-langrijk is voor het volksbestaan enwij zullen daarover dan OOK niet ver-der spreken. Wij zijn er allen wel van,overtuigd, dat wij al' een heel kwadepijp zouden roken, wanneer onze land-bouw niet hoog ontwikkeld was, wantdan zouden wij met 9.000.000 mensenin een klein land aan de honger zijnovergeleverd. 'Dat dit niet het gevalis, danken wij aan het feit. dat deNederlandse landbouw per ha. zo veelgrotere oogsten wint dan gemiddeld inEuropa het geval is. Reeds op de om-slag van de uitgave zien wij deze ver-schillen. Nederland verbouwt gemid-deld per ha. 2750 kilo graan, terwijlhet Europese gemiddelde niet meer

s dan 1500'is. Voor aardappelen is hetverschil nog groter, daar staat deNederlandse oogst van 22500 kilotegenover een Europees gemiddeldevan 12500. Bij suikerbieten z%i dezecijfers onderscheidenlijk 35000 kilo en25000 kilo en de melkproductie per koebedraagt in ons land 32150 liter perJaar in ons land tegen 2000 over ge-heel Europa gerekend.

Waar wij zelf deel uitmaken vanEuropa zijn onze eigen hoge opbreng-sten in Europese cijfers verwerkt, zo-dat het gemiddelde nog aanmerkelijkgunstiger voor ons land zou uitvallen,Wanneer men onze cijfers vergeleekniet die van de andere, gezamenlijkeEuropese staten.Elders in dit nummer kan men-lezenwat er niettemin in ons land nog kanWorden gedaan en trouwens nog wordt

gedaan om het nuttige gebruik vanonze bodem te vergroten. Wij zijn nogniet uitgepraat. Zowel aan produc-tiviteit als aan arbeidsgelegenheidkan onze landbouw van jaar tot jaarnog belangrijk winnen en dat is eengrote geruststelling in tijden als deze.De brochure beperkt zich echter niettot de oogsten, zij geeft ook heel wataandacht aan het grondgebruik. Endat is zeker niet minder interessant,doch anderzijds minder bevredigend,want dit grondgebruik is zeer oneven-redig verdeeld. Er is een grafiek op-genomen, die laat zien hoeveel men-sen er van de kleine bedrijven moetenleven en hoeveel van de kleine. Uitdie grafiek blijkt, dat landbouwersmet l tot 10 ha. verreweg de meerder-

De kleine boer, de keuterboer en dekippenhouder zijn bijgevolg figuren,die in de Nederlandse landbouw veelmeer voorkomen dan de stedelijke be-volking geneigd is aan te nemen. Inde stad stelt men zich dé boeren nogal te veel voor alsmensen met grotelappen grond meteen stal vol koeienen met een brand-ka'st vol geld. Dezegedachte is totaalonjuist en het isgoed dat deze bro-chure van de Stich-ting voor Statis-tiek nu eens laat zien, dat die voor-stelling van zaken niet klopt met dewerkelijkheid.Vervolgens wordt een en ander ver-teld over de verhouding tussen eigen-dom en pacht. Het blijkt, dat in 193056 h % van alle boeren eigenaar wa-

Nederlandsstreven-naar

weivaart

Opbrengst van eenige landbouwproducten in 1938

wordt genoemd. En die landarbeidersvormen toch wel een zeer belangrijkgedeelte van de agrarische bevolking.Alles bij elkaar, volwassen landarbei-ders, vrouwen en jonge krachten tel-len wij in ons land 400.000 agrarische

loontrekkers Opeen aantal van175.000 agrarische

| ondernemers is dat| geenszins te ver-\ waarlozen. Ons be-| zwaar tegen dezef brochure is dan

ook dat men welhet bedrijf ziet,maar niet den

mens en aangezien de mens belang-rijker is dan het bedrijf, want hetbedrijf is er voor den mens — zijnwij toch niet geheel bevredigd doordeze uitgave.Afgezien van dit bezwaar raden wijechter ieder, die belangstelling heeftvoor de economische toestanden in onsland aan, om deze brochure te lezen,want het is vooral hetgeen hier overde economische positie wordt gezegddat van belang is. Daaruit blijkt datde zeer intensieve landbouw, die voorNederland kenmerkend is, in normaletijden een gezonde basis heeft in deeconomische ontwikkeling in geheelWest-Europa en dat mag wel eens be-dacht worden door de vele propagan-disten die de noodzaak van thans omzoveel mogelijk in eigen behcfefte tevoorzien, willen -vertdaren tot de aan-gewezen richtlijn, — ook onder vredes-omstandigheden.

Beeldstatistiek van de landbomoproducten in 1938. Naar een illustratieuit „Boeiende Statistiek".

heid vormen. Het kleine bedrijf komtdus -in ons land heel veel voor en datbetekent, dat het merendeel van deplattelandsbevolking maar een uiter-mate sober bestaan heeft.Dit zelfs nog erger dan uit de gra-fiek blijkt, omdat men bij de tellingeerst begint met bedrijven van meerdan l ha. groot en toch zijn er tien-duizenden bedrijfjes die nog geen ha.meten. Daaronder vallen bijvoorbeeldheel veel kleine tuinders en kippen-houd,ers en bijna alle bloemisten. Hoesterk dit zeer kleine bedrijf in onsland vertegenwoordigd is, moge'blij-ken uit het feit, dat alleen in de ge-meente Apeldoorn (overigens een zeergrote gemeente) niet minder dan 2700van deze bedrijfjes voorkomen.

ren van de grond, die zij bebouwdenen dat deze eigenaars gezamenlijk50 % van de oppervlakte in gebruikhadden. Pacht en eigendom zijn dus,wat oppervlakte aangaat, vrijwel metelkaar in evenwicht. Dit betekentechter lang niet altijd, dat de eige-naars in een veel betere positie ver-keren dan de .pachters, want eeneigenaar, die een zware hypotheek opzijn boerderij heeft liggen, is er vaakveel slechter aan toe dan een wel-varende pachter.Wat ons echter uitermate heeft ver-baasd is, dat meft~wel het grondgebruikbehandelt, maar eigenlijk niet delandbouwende bevolking en het ge-volg daarvan is, dat het woord land-arbeider in deze gehele brochure niet

') „Boeiende Statistiek", periodieke uit-gave van de Nederlandse Stichting voorStatistiek nummer 4 „De landbouw, hoek-steen van ons volksbestaan", ƒ 0.80.

BIJ DE FOTO's: Links: Melkfa-briek, zoals er in Nederland dui~zenden rondlopen Rechts: De ver-geten man; de landarbeider inzijn werk. Ónder: Brood, zoals hetgegroeid is. (Foto's: A.P.-archief)

r ver wettenen buröers MEDISCHE VRAGEN

r-HOUDEN EN TELENl— VAN KONIJNEN

Het was begrijpelijk, dat de ionge heerBlokkei, er es een vrolijke dag vanwilde nemen. Voor een doctoraal eco-nomie slaag je niet alle dagen, en wiezich een keer door de rijstebrijbergvan opperste geleerdheid heeft heen-gegeten moet zich een zijsprongetjekunnen veroorloven.Dies werden op zekere dag. nadat alleplechtigheden van zwarte jassen engelegenheidsgezichten achter de rugwaren, de andere faculteiten, ïh per-soon nan Bram Lijmer, candidaat inde medicijnen, en Jan Pienter, rechts-geieerde in spe, uitgenodigd om tietfeit jp gepaste wijze te vieren. Dejonge econoom, vol ijver om de theo-retische lessen in practijk om te zet-ten, stelde een bezoek voor aan eengelegenheid, waar men niet alteen,smakelijk, doch tevens voordelig koneten, en de a.s. medicus, in de over-tuiging dat niets zo goed is voor eenmens als frisse lucht, opperde tietdenkbeeld zich per open auto ter be-doelde instelling te begeven. Waar-tegen de adspirant-jurist geen wette-lijke beletselen wist in te brengen.Een begaf zich dus op weg.Nu is het oplossen van economischeproblemen nog iets anders dan oplos-sen van verkeersproblemen. Waar-door Jan Blokker op dit punt dan ookfaalde.Tengevolge daarvan stonden de driefaculteiten een kwartier later gebogenover het argeloze slachtoffer van's heren Blokker's stuurkunst.De medicus kon den onthutsten eco-noom gelukkig meedelen, dat het nogal losliep, maar de jurist zag in deverte een uniform met glimmendeknopen naderen. Dat bezorgde hemschrikwekkende visioenen. Van het ge-noegelijke etentje kwam niets terecht.Het tweede bedrijf van het dramaspeelde zich af in de toepasselijke om-geving voor gebefte heren met zwartetoga's, die gaarne uitvoerige inlich-tingen omtrent voorgaande gebeurte-nissen wilden hebben.Uithoofde zijn gunstig verleden, ookop het gebied van autobesturen, liephet nog met een lichte straf af, enhet gastvrij onderdak in zekere in-stelling, waarvan de a.s. jurist eentreffende schildering wist te geven,werd niet tot werkelijkheid.Toen het trio dus weer bijeen was,konden zij gerust ademhalen, in deovertuiging, dat alle narigheid voorbijwas.Temeer daar het slachtoffer geheelwas hersteld en vanwege de verzeke-ring, iie zijn werkgever had gesloten,schadeloos was gesteld.Toch had het drama nog een slotacte,waarop niemand had gerekend. Wantjuist de avond, waarop de goede af-loop werd gevierd, bracht de post eenbrief voor dr. Jan Blokker Jr.Verwonderd opende hij het nog alambtelijk aandoend couvert en namnog mter verwonderd kennis van deinhoud.In de brief, die zo onaangenaam defeestvreugde kwam verstoren, werdhem namelijk vanwege de Rijksver-zekeringsbank verzocht te voldoen dekosten door deze instelling gemaaktvanwege geneeskundige behandelingen loonderving. Alles tezamen ten ge-rieve van het slachtoffer van de edelerijkunsi -van J. Blokker Jr.Helaas kon de jurist niet anders advi-seren dan betalen.Want, zie je, *de bepalingen van deOngevallenwet gaven de bank hetrecht een dergelijke vordering in tedienen. Vroeger ging dat wat omslach-tiger, toen spraken ze van subrogatievan t echten, maar nu ging dat wateenvoudiger en kon de bank meteenbij den schuldige aankloppen. En datdie schuld er was, stond na de vorigeacte van het drama wel vast.Er zat voor den jeugdigen econoomdus niets anders op dan diep in .z'nbeurs te tasten en te bedenken, aatde gevolgen van z'n zo voordelig ge-dachte fuif achteraf toch niet bepaaldeconomisch waren te noemen.

Vragen voor cteze rubriek richte-men totden medischen medewerker van het

weekblad „Arbeid'' Postbus 100.Amsterdam.

C. G. K. te A; H. W. T. te B.; A. W.v. P. te U.; E. P. te S.; C. N. S.—M.te L.; M. F. S. te R.: T. E. te U. enZ L.—A. te A In het boekje „Regelingvan de distributie van ziekenvoedsel",dat üoor de Gezondheidsraad inNovember 1940 werd uitgegeven, ko-men op blz. 46 onder het hoofd„Zwangeren en jonge moeders, melk-afstaande vrouwen" de volgende be-palingen voor:Voor deze groepen van personen gel-den afzonderlijke regels: zij vallendus buiten de regeling der distributievan ziekenvoedsel, en de vertrou-wensartsen heboen met hen geenbemoeienis.Zwangeren '(laatste 3 maanden) enjonge moeders (eerste 3 maanden)kunnen op attest van dokter ofvroedvrouw 3£ 1. -melk per weekkrijgen.„Melk -afstaande vrouwen komen, opbewijs van de inrichting, waar de melkwordt afgeleverd, in aanmerking vooreen toewijzing van 3J liter melk en3000 g. brood per week."Met melk-afstaande vrouwen blijken"degenen te worden bedoeld, die be-halve haar kind, ook andere kinderenvoeden. Dit laatste was mij niet be-kend; hierdoor heb ik u tot mijnspijt in het nummer van 29 Aug.verkeerd ingelicht.C. J. K. te W. Wanneer het lichaams-gewicht minstens 20 pet. onder hetnormale, met lengte en leeftijd over-eenkomende, gewicht is gedaald, komtmen in aanmerking voor toeslag.Iemand, die lijdende is aan een chro-nische ziekte, kan reeds voor toeslagin aanmerking komen, wanneer zijnof haar lichaamsgewicht 10 pet. on-der her, normale bedraagt. Ook onder-voede kinderen uit gezinnen, waarineen tuberculoselijder is, komen inoverleg met het Consultatiebureau inaanmerkirig. De toeslag kan bestaanuit: melk, boter, eieren, meel en grut-terswaren, brood, waarbij de eierendoor kaas kunnen worden vervangen, 'of uit: melk, boter, kof f ieroom, vlees,meel on grutterswaren, brood, waarbühet extra-vlees door kaas kan wordenvervaneen.A. J. E. te S. Het is in het algemeenbelang wenselijk, dat de huisarts zichbereid verklaart en zijn medewerkingverleent tot het inroepen van de hulpvan een specialist, wanneer de ziekedaar het. verlangen toe te kennengeeft. De huisarts is echter bevoegdom de geneeskunst in haar volle om-vang uit te oefenen. In uw speciaalgeval van oor-, neus- en keelaandoe-ningen kan hij dus den patiënt naareen specialist verwijzen, indien hijmeent, dat dit in het belang van denlijder is, maar behoeft dit niet tedoen, wanneer zijn kennis en ervaringin dit speciale vak hem voor de be-handeling van de waargenomen af-wijking voldoende voorkomen.

J. B. te A. Tot mijn spijt kan ik zon-der onderzoek over uw klacht nietoordelen.H. W. T. te B. Aan een zuigeling kanmen reeds vanaf de vierde levens-week levertraan" als voorzorgsmaat-regel toedienen. Door den arts maglevertraan voor dit doel thans alleenworden voorgeschreven voor kinde-ren van half tot drie jaar (dus tothet bereiken van de, derde verjaar-dag). Kinderen van half tot tweejaar kunnen 300 cc. per vier wekenkrijgen, kinderen in het derde levens-jaar 150 cc. per drie weken.Wanneer u uw schoolgaande kinderenin deze tijd iets extra's wilt geven, zouik mijn keus niet laten vallen op dedoor u genoemde p'raeparaten, maarliever het rantsoen met de beschik-bare vrije, natuurlijke voedingsmidde-len, als vis (vooral vette vis), karne-melk, hangop, taptemelk en KwarK,groente en fruit, willen aanvullen.

Ook kunt u ,telkens opnieuw proberenom voor uw vleesbonnen lever en nierop tafe: te brengen. De dure praepa-raten ?ijn slechts een krachtvoedselin schijn; ze worden tenslotte uitnatuurlijke vpedingsmiddelen bereid,maar worden tengevolge van deze oe-reiding eenzijdig van samenstelling endaardoor hun geld niet meer waard.F. K. te G. De asthma van uw zoontjeis geen blijvende ziekte, maar pleegttegen de leeftijd van vijftien a zestienjaar zeei aanzienlijk te verbeteren.Veelal doen maatregelen, die de kalk-stofwisseling verbeteren, veel goed.Men moet dan zorgen, dat voldoendekalk kan worden opgenomen. Het kindbruin brood geven, tenminste driebekers taptemelk, melk of karnemelkper dag laten drinken en toezien, dateen flinke portie groente naar binnengaat; verder veel spelen in de buiten-lucht,- zodat de zon op de huid van hetkind kan inwerken en'van Septembertot Mei zo mogelijk wat levertraan ofeen vitamine D-praeparaat geven, zijnde maatregelen, die hiertoe leiden.Ademhalingsoefeningen kunnen ookeen belangrijk hulpmiddel zijn.J. C. te L. Een uitvoerig onderzoek zounodig zijn om te kunnen uitmaken, ofde pijn, die bij u in de maagkuil inbepaalde tijden van het jaar optreedt,veroorzaakt wordt door een aan-doening van de maag of van de twaalf-vingerige darm, door een aandoeningvan tle galwegen of alleen een uitingis van uw gevoelig zenuwstelsel.A. d. V. te W. Bij chronische ge-wrichtsontstekingen op in de regelhogere leeftijd, waarbij op de Röntgen-foto een algemene armoede oran hetbot aan kalk wordt gevonden en be-trekkelijk geringe veranderingen vande gewrichten zelf, is vooral vitamineD of, wat hetzelfde is. bestraling metultraviolet licht op zijn plaats. Bi.1 deechte gewrichtsrheumatiek zal meneerder geneigd zijn infrarode stralenof een kortegolfbehandeling toe tepassen naast de gebruikelijke warmte-behandeling, maar er zijn mij ookpublicaties uit Amerika bekend, waar-bij met grote doses vitamine D énwarmte-therapie echte gewrichtsrheu-matiek met succes behandeld werd. Uziet. er zijn dus vele wegen Genezen"ig dan ook een kunst. U kunt zichdaarom het beste aan het advies vandr. J. H. H., die u tot nu toe heeft be-handeld, houden.De vettige schilfering aan de zijkan-ten van de neus kan op een tekort aanvitamine B2 (lactoflavine) berusten.Dit is gemakkelijk na te gaan, wantin dat geval volgt reeds verbetering,wanneer men enige dagen achtereen3 a 5 mg van dit vitamine per dagheeft ingenomen.H. C. W. B. te D. Het is zeker mogelijk,dat naast erfelijke factoren ook desamenstelling van de voeding invloedheeft op het vroeg grijs worden vanhet haar. Of pantotheenzuur ook voorden mens in dit opzicht een werkzamefactor is, is nog niet bekend. Deze stofbehoort tot het vitamine B-complexen wordt dus o.a. in lever en in gistaangetroffen. Voor zover mij bekend,is pantotheenzuur nog niet als ge-neesmiddel in de handelC. W. te H. Indien uw „stofwisselings-ziekte" berust op een te sterke functievan de schildklier (hyperthyreoidie),kan uw arts, indien hij dit nodig oor-deelt, extra voeding voor u aanvragen.Onder intrekking van de vleeskaart

•kunnen dan: melk, boter, kaas, eieren,meel en grutterswaren worden 'ver-strekt.A. L. v. D. te» R. Wanneer men dage-lijks in de bakkerij moet blijven door-werken*, is de bestrijding van de asth-matische overgevoeligheid, die zich Diju wor het stuivende meel heeft ont- >wikkeld, een buitengewoon* moeilijkeopgave. In uw geval zou ik mij eenstofmasker aanschaffen, waarvan hetfilter zo moet zijn samengesteld, dathet al de meeldeeltjes uit de inade-mingslucht wegneemt.

Waar beginnen we mee, aïs wekonijnen willen houden of fokken?Menig lezer zal geneigd zijn te zeg-gen: „Met dieren aan te schaffen."Wij zouden .een andere volgorde willenaanraden en beginnen met eersthet hok of de hokken in ordetemaken.We hebben herhaaldelijk gezien, dateerst maar dieren worden gekocht, omdaarna voor de hokken te zorgen. Hetgevolg is, dat de konijnen eerst maarworden opgeborgen. Dat gebeurt vaakop de meest primitieve wijze en daarhebben de dieren van te lijden.Aan welke eisen moet nu een hok vooreen konijn voldoen? Het behoeft geenpaleis of sierlijk bouwsel te zijn, dochmen moet er zich wel rekenschap vangeven, dat de ruimte, waarin eenlevend wezen voor de duur ^van zijngehele leven moet iconen, voedselopnemen en ademen, zo moet zijn in-gericht, dat het aan de bewoner vol-doende ruimte, licht en lucht geeft.Deze algemene stelregel in de practijkop onze konijnenfok toegepast, be-tekent, dat. het hok aan het konijnde nodifte bewegingsvrijheid moetgeven en dat licht en lucht voldoendein hét hok moeten kunnen komen.Daarbij moet in acht worden ge-nomen, dat de dieren niet moeten zijnblootgesteld aan het felle zonlicht endat het hok niet zodanig moet zijnvoorzien van reten en gaten, dat heter tocht of de scherpe wind ongehin-derd door het hok kan trekken.De meeste verkoudheden en de doordeze direct of indirect ontstane,ziekten, vinden hun _oorzaak in detochtige behuizingen' waarin dekonijnen moeten verkeren.Op het gebied van de stalling derkonijnen is er in de loop\ der jarenveel gezondigd en de mislukkingvan de konijnenfok is veelal toe te-schrijven aan de ondoelmatige hok-ken Er wordt maar al te vaak ge-dacht, dat wanneer een konijn maaropgesloten zit. het al gauw vol-doende is.

, En ook nu nog laat de huisvesting derkonijnen al te veel te wensen over.Alvorens men dan ook begint metkonijnen te houden of te fokken, doetmen verstandig, de hokken gereed tehebbenAlvorens nu met de bouw van eenhok of hokken te beginnen, moet meneerst beslissen welk ras men wilhouden. Een Vlaamse reus, FranseHangoor of Lotharinger. moet groterstal hebben dan een Fooitje of anderklein of dwergras.Voor grote rassen moeten grote stal-len worden gebouwd; voor midden-rassen kleinere en voor de kleinererassen nog kleinere. Voor een rustigkonijn als de Franse Hangoor. kanmen met kleinere stal volstaan danvoor een levendig konijn als deVlaamse reus. ,Voor de verschillende rassen moeteno.i. de volgende minimummaten inacht genomen worden:Grote rassen: 120 cm breed, 80 cm.diep. 60 cm. hoog, 096 m2 bodem-roppervlakteFranse Hangoren: 100 cm breed, 80cm. diep. 55 cm. hoog. O 80 m2 bodem-opperiilakteMiddWnrassen: 80 cm breed. 70 cm.diep. 55 cm. hoog. 0.56 m2 bodem-oppervlakteKleine rassen: 60 cm. breed, 70 cm.diep. 50 cm. hoog, 0.42 m2 bodem-oppervlakteWe herhalen nog eens, dit zijnminimummaten. Kleinere stallen isdierenkwellen] en wie de ruimteheeft, doet er goed aan, iets groter?maten te nemen. Verder merken webij deze maten op, dat wanneer deomstandigheden dit noodzakelijkmaken, de breedte- en de diepte-maten wel iets kunnen worden ver-schoven, doch dat in geen geval dsbodem.oppervlakte kleiner mag zijn.De plaats van de hokken moet zozijn, dat ze f r i s , luchtig en licht zijnen tochturij, terwijl er geen bedompteof bedorven lucht mag heersen.

KRONIEK VAN DE ARBEIDE en van onze medewerkers zond

ons onderstaande beschouwingover de betekenis van de nieuwesociale voorzieningen in de prac-tijk. Wij menen' de lezers dezebeschouwing niet te moeten ont-houden, want het is goed te be-rseffen, dat de oorlog en de bezet-ting de drang naar betere socialemaatregelen eerder hebben ver-sterkt dan verzwakt. Op één puntwensen wij echter nog afzonder-lijk de aandacht te vestigen. Dezeverbeterde uitkeringen worden zo-als vanzelf spreekt -betaald door deStaat. Maar het is geen cadeautje,het is een andere besteding vanhet volksinkomen. Het bedrag

.immers, dat voor deze verhoogdeuitkeringen nodig is, wordt .bijeengebracht door een belasting op debedrijven en het komt dus daaropneer, dat een gedeelte van hetgeld, dat anders alleen aan, deondernemers en de werkersfctengoede kyam, thans wordt afgezon-derd voor hen, die niet meer aanhet werk kunnen deelnemen. Hetwerkende volk zorgt dus voor hetgedeelte, dat niet meer werkenkan. Dat is de principiële betekenisvan de Nieuwe ^oestand en ,ditprincipe kan jmen nooit meer weg-cijferen. De uitkeringen wordendoor sommige mensen beschouwdals een doekje voor hét bloeden ofals een beetje honing, dat om dernond wordt gesmeerd. De feitelijketoestand is echter, zoals wij diehierboven omschreven: de zorgvoor hen, die- niet meer tot arbei-den in staat zijn wordt gelegd ophet productieve deel van het volken die toestand is gezond en eer-lijk. Thans geven wij het woordaan onzen medewerker.

Een nieuwe verordening! -Verhogingvan ouderdomsrente, invaliditeits-rente. weduwenrente en wezenrente.Dat betekent: de Staat stelt een be-drag van duizenden en nog eens dui-zenden guldens beschikbaar, voor deoude werkers. Voor hen die hunkrachten door invaliditeit verlorenzagen gaan, voor de weduwen en dewezen.Dat betekent: het hele grote appa-raat dat Rijksverzekeringsbank heetWerkt onder hoogspanning. Een legerVan ambtenaren berekent hoe deverdeling van deze dflizenden guldensover de ettelijke duizenden belang-hebbenden zal moeten zijn. Dat be-tekent extra-administratie ook vooröe. postkantoren waar het geld ten-slotte betaalbaar wordt gesteld.Maar het betekent tenslotte nog ietsmeer ook: het betekent verminderingvan zorgen in de gezinnen waar hetseld ontvangen wordt.De verordening die in ambtelijke taalsamenvat wat gebeuren moet, erwordt kennis van genomen met vdf-doeriing. Weer is een stap gezet opde weg naar het doel: redelijke voor-zieningen voor de werkers.We kunnen een greep uit die veleBevallen doen, omdat we ze van nabijkennen. Daarom ook kunnen we er°ver oordelen wat die „paar centjes",waarover sommige dwarskijkers vanProfessie spreken, betekenen, reëelbetekenen, omdat ze kunnen wordenomgezet in de meest nodige voor-zieningen die het gezin behoeft.:?aar is het gezin van een weduwe.

. Buiten het karig loon dat ze- verdientnet „uit werken" gaan, en de luttele

guldens die de oudste kinderen in-rengen, heeft ze niets dan haar

wezenrente. Dat wil zeggen, omdat er°or haar man vroeger vrij regelmatig

Werd geplakt een bedrag van hon-derd vijftig gulden in het jaar. Een

bedrag dat ze» zal houden totdat hetjongste kind veertien jaar gewor-den is.Nu echter komt de verordening. Datbetekent in de eerste plaats een ver-hoging van de rente met 50%, maarbovendien nog eens 2 x 25 % omdater in haar gezin vier kinderen zijnonder de 14 jaar. Zij krijgt thans dushet dubbele bedrag, ƒ300 per jaar.Dat is bijna drie gulden meer perweek. Wat dat juist in dit gezin be-tekent, is te begrijpen.Een ander geval.Een man trekt al jaren invaliditeits-rente. Dat wil zeggen omdat hij steungeniet merkt hij van die rente eigen-lijk niets, want zijn steun wordt ver-minderd met het bedrag dat hij aanrente geniet. Dat de man verzucht„aan die rente heb ik ook niks" isbegrijpelijk. De verordening echterbepaalt dat de toeslag niet in min-dering ' van zijn steun zal komen.Daarom krijgt hij, omdat hij gehuwdis, en twee kinderen heeft die jongerdan 14 jaar zijn, 7% % rente meer, envoor ieder van z'n kinderen 20 %.Zijn uitkering bedroeg tot nog toeƒ200 per jaar. Daardoor is zijn inko-men thans vermeerderd met ƒ 230 perjaar. Dat betekent dat hij van nu afaan vier gulden per week meer heeftom voor zich en zijn gezin te beste-den. Voor dezen man, voor zijn gezinzegt dat iets, neen zeer veel!Daar is een weduwe, van bov.en dezestig. ledere vier weken komt. zenaar het postkantoor om haar cen-tjes te halen. ledere vier weken zetze haar handtekening voor tien gul-den t j es. Ze kon ze goed gebruiken.Met de spaarcenten die ze over hadvan betere tijden, ging het net. Maaralles werd duurder. Ieder dubbeltjemoest ze omkeren voor ze het einde-lijk uitgaf aan het hoogst nodige.Nu krijgt ze er alle vier weken vijf

. gulden bij. Is het een wonder dat eenglimlachje om haar zorgelijke mondspeelt?Dat zelfde glimlachje speelt ook omde mond van de o'ude werkers, demensen met hun drie gulden ouder-

domsrente in de week. Iedereen weetdat ze daar niet van leven. De eenheeft een pensioen t j e, de ander alsdank voor de diensten aan de ge-meenschap bewezen „steun", eenderde krijgt van wat de kinderenkunnen missen. Maat weelde kennenze niet. En daarom juist is voor hende toeslag op hun rente meer daneen gebaar. Juist daarom is het ietsanders dan een extra'tje. Voor henis het de verwerkelijking van 'be-scheiden doch tevens o zo noodzake-lijke wensen.

Het zou weinig moeite kosten nogmeer dergelijke voorbeelden te vin-den. Het is niet nodig. Sinds jaar endag is betoogd: de uitkeringen zijnte laag. De rente moet worden ver-hoogd. Het is in het verleden helaasbij betogen gebleven. Thans is metde „toeslagen" de eerste stap in degoede richting gedaan. De eerste stapdie bovendien daarom een juiste is,omdat het de inlossing betekent vaneen schuld, die de gemeenschap hadaan zijn oude werkers, Omdat het- alle betweters ten spijt — een ver-

lichting van zorgen is in de gezinnenvan hen die de strijd om het bestaandoor invaliditeit hebben moeten op-geven.Er is een d,aad gesteld. Wie dewaarde van die daad wil bepalen,kijkt niet in de eerste plaats naarstatistieken en tabellen. Maar hijkijkt naar de uitwerking van diedaad in het gezin van al die velewerkers, in de gezinnen van'de arbei-ders en hun nabestaanden.Eerst dan zal hij zien dat niet devraag gesteld moest worden „kan datwel". Maar dat er slechts één paroolwas. Een parool dat dank zij hetN.V.V. tot werkelijkheid is geworden:n.l. „Het moet".Ook in de toekomst zal dit paroolworden gegeven als het nodig is omde samenleving in socialistische zinop te bouwen.

VoiksconcertenHet eerste Amsterdamse volksconcertop Zondag 14 September, waarvoor degehele helft van de zaal beschikbaarwas gesteld voor leden van hetN.V.V., is een uitgesproken succes ge-weest. Voor een uitverkochte zaalslaagde de dirigent Eduard van Bei-num er met zijn uit ruim 75 ledembe-staande Concertgebouw-orkest in. -Jekunstliefhebbers te laten genieten vaneen prachtige weergave van de 3stesymphonieën van Beethoven enBruckner.Er volgen nog meer volksconcerten,waarvan inlicht'ngen te vinden zijn.in de V. en A.-agenda van dit blad.Wij menen er gegadigden attent opte moeten maken, zich spoedig vaneen plaatsbewijs te voorzien, daar hetaantal beschikbare plaatsen ongetwij-feld spoedig uitverkocht zal zijn. «

Verhoogdekas-uitkeringen.

j— Inluiding Winterseizoen —r! door V. en A. l

In de nieuwe schouwburg te Utrechtheeft de werkgemeenschap Vreugdeen Arbeid het seizoen geopend meteen opvoering van de operette-voor-stelling: ,,Lentelucht", ten tonele ge-bracht door de „Haagsche Operette".De commissaris van het N.V.V., deheer H. J. Woudenberg, sprak eenkort woord voor de aanvang van devoorstelling. Hij besprak in het kortde gebeurtenissen, die hadden plaatsgevonden, nadat hij het commissa-riaat had aanvaard. Vele moeilijk-heden waren nu overwonnen en deresterende zullen ook overwonnen

worden, want het devies luidt: „Voorhonderd procent arbeid, maar ookhonderd procent vreugde". De opvoe-ring, die daarop volgde, was over hetalgemeen zeer amusant. De Weensemuziek vulde de nieuwe zaal metluchtige klanken en het geheel bleekvolkomen aan de verwachtingen,zoals' de organisatoren van deze avonddie zich hadden voortgesteld, te voj-doen.

Tijdens de toe-spraak van

deriberg.

Foto: A.P.-archief/Breyer.

Een volgende maatregel van beteke-nis, die in de laatste weken tot standis gekomen, is de uniforme verhogingvan de uitkering uit de werklozen-kassen der arbeidersorganisaties tot70% van het laatst verdiende loon.Tot nu toe betaalden de kassen door-gaans niet meer dan 55 tot 60 %, ten-gevolge van de grote werkloosheid.Deze ongewenste toestand is thansopgeheven, voortaan zullen de kassenalgemeen de 70 % uitkeren. Hoewel dewerkloosheid in het afgelopen jaarsterk was afgenomen, blijft deze be-paling voor de naaste toekomst vangrote betekenis, omdat in de komendewintermaanden zonder twijfel ver-schillende bedrijven zullen moetensluiten bij gebrek aan brandstof. Degeorganiseerde arbeiders zullen clandus onmiddellijk kunnen genietenvan de hogere aanspraken waarop eenlidmaatschap hun thans recht geeft.De kasuitkeringen blijven thans nietmeer, zoals voorheen vaak het gevalwas, beneden de steun, hetgeen depositie van den werkloze belangrijk,verbetert.

SpoorwegpersoneelEen belangrijk succes van het N.V.V.is de verbetering in de positie vanhet losse personeel bij het spoorweg-

bedrijf. Het hoog-ste loon dat" zij, konden bereikenbedroeg voorheennooit meer dan90% van de beta-ling van een vastpersoneelslid. Ookontvingen de lossearbeiders de duur-tetoeslag van 6%'niet. Beide achter-stellingen werdenop aandringen vande vakbond weg-genomen, waar-door loonsverho-ging van minstens16% werd bereikt,terwijl bovendien

een vacantieregeling voor het lossepersoneel tot stand kwam. •Enige dagen geleden is wederom eenverbetering van de positie van de be-trokken arbeiders tot stand gekomen.De drie wachtdagen, die het lossepersoneel volgens de Ziektewet moestdoormaken wanneer men door ziektezijn werk niet kan verrichten, zullenin het vervolg wórden betaald met75% van het loon. Zo ziet men, datstap voor stap de rechtspositie van delosse arbeiders wordt verbeterd en ditkan alleen geschieden wanneer eenkrachtige vakorganisatie namens dearbeiders kan optreden.

R eeds wekenlang is de grootste ge-beurtenis van het vogel j aar, de

herfsttrek, al weer aan de gang. Inde heldere, nachten van Juli enAugustus -hoorden we de eerste trek-kers al overkomen, de ruiterachtigenuit het hoge Noorden, die na een welheel korte zomer met hun nauwelijksvolwassen kroost de lange, lange reisbegonnen naar hun winterresidenties.Tegen het einde van de Zomermaandkrioelde het op de slikken en schor-ren langs onze zeekust van de groen-peotruiters en witgatjes, tureluurs,bosruiters en al die soorten meer, enmenig vogelvriend heeft er weer zijnschoongepoetste schoenen aan ge-waagd, om wat meer te weten te ko-men van leven en gewoonten dezermooie vogels.Maar de echte trek was het toch nogniet, en met ongeduld wachtten dezeer vele natuurvrienden, die ons la.ndgelukkig telt, op het officiële oeginvan de herfst, dat de spreeuwenzwer-men. de troepen kieviten en de vro-lijke, bent der helgekleurde vinken uithet Noorden zou brengen. In afwach-ting daarvan was er toch' al veel tezien. want iedere dag toch in Septem-ber bracht nieuwe verrassingen. Nueens kruiste een troep j e zwartgrauwevliegenvangers het pad van den voge-laar, dan weer stootte hij, op eenplaats, waar hij het nooit verwachth-ad^.op een paar deftige lepelaars,maa,r toch was dat alles nog niet jeware. En eerst nu, van eind Sep-tember tot half October, is de grotetijd voor de vogel vrienden aangebro-ken, want nu komen zij over ons land,de scharen bonte kraaien en mezen,vinken en spreeuwen. Het grootse,boeiende en geheimzinnige schouw-spel van de herfsttrek wacht op enzebewondering, en honderden in staden land zullen er nu spoedig minstenséén morgen vroeg op uit trekken, omde trek waar te nemen.Vele eeuwen reeds poogt de mens aande natuur haar geheimen te ontfut-selen, en vooral de najaarstrek dervogels stond altijd in de belangstel-ling van de volkeren. De Oude Grie-ken en Romeinen hadden hun theo-rieën over de trek, zelfs de Chinezenen de Arabieren van ver voor onzejaartelling, wisten, dat de vogelstrokken en hadden over doel, oorzaaken gevolgen, hun meningen, maar totin onze dagen is de wetenschap erniet in geslaagd, de vele problemen,die met deze massale vogelverplaat-sing verband houden, op een bevre-digende wijze op te lossenToch weet men al heel wat meer ervan, dan de volkeren der grijze oud-heid, en dat is vooral te danken aanhet ingenieuze idee van het ringender vogels, dat voor het eerst enigejaren voor het begin van de vorigeoorlog aan de Oost-Duitse kust intoepassing werd gebracht. Daar hiel-

den zich op het eilandje Rossitenenige biologen bezig met het bestu- 'deren van de trek. Men besloot eenaantal vogels te vangen, en ze om depoot van een lichte, aluminium ringte voorzien, waarop plaats en datumvan het ringen waren vermeld. Wan-neer zulke vogels nu gevangen ofdood gevonden zouden worden, en hetvogelstation Rossiten zou van plaatsen datum bericht krijgen, kon menbuitengewoon belangrijk materiaalverzamelen.Ook in Nederland • worden jaarlijkstalloze vogels geringd, ten dele in hun"jeugd, als zij nog in het nest vertoe-ven, ten dele tijdens de trek, wanneerzij in een der wetenschappelijke vo-geltrekstations, die men o.a. hieraantreft te Den Helder, Wassenaar,Monster en aan de'Veluwekust, methet slagnet worden gevangen. Eenbuitengewoon omvangrijke admini-stratie in- een der gebouwen van deLeidse universiteit bevat alle gegevensvan de in ons land geringde vogels,zodat iedere terugmelding direct kanworden uitgewerkt. Al kan men uiter-aard nooit meer dan een klein deelder trekkende vogels ringen, tochheeft men uit de tot dusverre ver-zamelde waarnemingen zeer belang-Wekkende conclusies kunnen trekken'betreffende oriëntatie der trekkendevogels, richtingzin, uithoudingsvermo-gen en vaste wegen. Voor ons is vooralvan belang, dat uit deze waarnemin-gen blijkt, dat ons land voor de vogel-trek buitengewoon gunstig is gelegen.Vooral wanneer het een echte trek-morgen is, dat wil zeggen een helderemorgen met niet te krachtige winduit Zuidelijke richting, reppen degels toch de overzijde duidelijk zullenspreeuwen, vinken, kneuen en kraaien

en nog tientallen andere soorten zich

voortdurend in grote troepen naarhet' Zuiden. Deze vogels komen uitNoorwegen, Polen, Denemarken, Kort--om, uit geheel "Noord-Europa. Een be-langrijk deel ervan, vooral veelspreeuwen, brengen de winter door inZuid-Engeland, maar landvo^els vlie-gen alleen in uiterste noodzaak overopen water, zodat zij van Rottum af,waar zij ons land binnenkwamen, totdiep in België de kust houden, eenomweg maken van honderden kilo-meters dus, en eerst bij Calais hetKanaal over durven steken. Die wa-tervrees der vogels kan men zelfwaarnemen, wanneer men de trekkan zien aan de monding van eengrote rivier. Zelf s. daar, waar de vo-kunnen zien, aarzelen zij vaak metoversteken, en gewoonlijk wachten zijtot zij met zeer grote troepen tegelijkde hindernis kunnen nemen.

Niet alle vogels echter trekken naarEngeland. Verreweg de meeste soor-.ten brengen de wintefüoor in de om-geving van^de Middellandse Zee. an-dere, zoals.'de ooievaars zoeken hettot in Zuid-Afrika toe, en ook Les, .Landes. de moerassige streek in Zuid-WestLFrankrijk, is een geliefd winter-verblijf voor /ele vogels. Voor verre-weg öe meeste soorten voeren dehoofdtrekwegen naar die gebiedenlangs onze kust, en daarbij doen zicheigenaardige verschijnselen voor Zoheeft men ontdekt, dat de jongespreeuwen, de vogels dus, die dit jaargeboren zijn. enige dagen^ voor deouderen wegreizen. Hoe weten dejonge vogels de weg. hoe weten zij,welke afstand per dag moet wordenafgelegd om tijdig het doel te berei-ken ? , Dat is instinct", kan men meteen wrjs gezicht zeggen, maar daar-doo.r wordt niets opgehelderd. En ditis -slechts een der tientallen vragen,die de biologen nog immer niethebben kunnen oplossen. Zeer be-hoorlijke snelheden halen de trek-kende vogels, al moeten de fantasti-sche getallen, die vooral biologen uitde vorige eeuw veronderstelden, naarhet rijk der fabelen worden verwezen.Wilde eenden halen een gemiddeldetreksnelheid van 75 km. per uur, watlang niet slecht is! De zwaluwen ko-men daar nog een 10 km. boven, de »bonte kraaien zijn- echter met 40 km.ruimschoots tevreden. "Urenlang kun-nen de vogels deze snelheden volhou-den, want gewoonlijk trekken zij vandes morgens heel vroeg tot een uurof twaalf De nachttrekkers vliegenaltijd zeer hoog, de dagtrekkersmeestal slechts enkele tientallen me-ters boven de grond, al zijn.hier uit-,zonderingen. Ooievaars, ganzen enzwaluwen die overdag trekken, be-vinden zich gewoonlijk op een hoogtevan enige honderden meters.Men verzuime niet, in deze dagenminstens één morgen de vogeltrekwaar te nemen. Het is een. wonderlijkschouwspel, dat bij den wandelaaronbestemde verlangens wakker roeptnaar verre. Zuidelijke landen! Is erbovendien iets prettigers denkbaardan op een schone herfstmorgenaan de zeereejj te staan. r,e genietenvan de frisse ochtendlucht en '.e kij-ken naar de duizencfen trekvogels, diezoveel meer geheimen met zich dra-gen dan wij in dit korte bestek kon-den behandelen?

\

BIJ DE FOTO's: 1. Bonte kraai, devoorbode van de winter. 2. Verzame-len voor de grote trek 3 Kanoet-strandloper (Foto's A-P -archief)

W anneer we eens een kijkjewillen .nemen in de alleroud-

ste geschiedenis, onzer aarde, danmoeten we ons tijdruimten terugden-ken, die niet met eeuwen of met dui-zenderï jaren,' maar met honderdenmillioenen van jaren moeten wordenBemeten. Dat zijn tijdruimten, waarbijde hele geschiedenis der mensheidtotaal In het niet verzinkt. Nu wetende meesten wel, dat de aarde al langbestond vóór er mensen waren, maarhóe lang, daarvan heeft men gewoon-lijk maar een zeer vaag begrip. Enhet is ook heel moeilijk daarvan eenbegrip te krijgen, wanneer men diegeweldige cijfers ^van mülioenen ennog eens millioenen Jaren zo zondermeer opgediend krijgt. Maar een een-voudige vergelijking maakt dat veelgemakkelijkerLaten we de tijd, dat er leven opaarde bestaat, plantaardig en dierlijkleven dus. dat is zowat de helft vande leeftijd der aarde, eens vergelijkenbij een dag van 24 uur. Die begintdan om' 12 uur middernacht. De nacht

Saat voorbij, het wordt bchtend, het*ordt middag, het wordt avond, nogsteeds is er geen sprake van denöiens. Eerst wanneer de klok één mi-nuut vóór middernacht aanwijst, dus°P de laatste- minuut, komt de mens*n zijn allereerste oervorm op het to-neel. En onze hele geschiedenis, de2ogenaamde beschavingsgeschiedenis,öus zowat de laatste 8000 jaar, dat*s dan de laatste seconde van de laat-ste minuut van die 24 uur. Als u zichdat eens goed indenkt, dan beseft u*el, ten eerste, dat we hier eigenlijkDas komen kijken en ten tweede, welkeen geweldige tijdruimte die geschie-denis der voorwereld bevat.p«en geschiedboeken staan ons .hierten dienste; bij het doorgronden van*k geheimen van die langvervlogen"Jden is het boek der natuur onze

enige bron. Wat ^van vroeger geleefdhebbende wezens is overgebleven alsfossielen, versteningen .en afdrukkendie met de grootste zorg worden uit-gegraven, de ligging, vorm en dikteder aardlagen, vormen het materiaal,waaruit men de geschiedenis deraarde heeft trachten op te bouwen.Wat het ontstaan otizer aarde be-treft, dat ligt zo diep verborgen inde nevelen van ontelbare eeuwenachter ons. dat we hier nog geheel ophet gebied der hypothese zijn. Overéén ding zijn de geleerden het eens,n.l. dat de aarde afkomstig is van dezon, daar vroeger deel van heeft ge-vormd en zich daar op de een ofandere wijze van heeft losgemaakt.Hóe. daar zijn verschillende theorjeënover opgesteld, die echter geen vanalle geheel bevredigen. Vast staatvrel. dat de allereerste toestand deraarde een gasmassa was, evenalshaar moeder, de zon, ook nu nogeen gasbol is. In vergelijking met dezon was .het maar een klein gasbol-letje. dat zich, door afkoeling in deijskoude wereldruimte, langzaam con-denseerde tot een gloeiend vloei-bare bol. Alle oergesteenten, waaruitde aarde is opgebouwd, dragen estrouwens de duidelijke kentekenenvan, dat ze eertijds vloeibaar waren.Echterede afkoeling deed zich meeren meer gelden, vaste stukken -be-gonnen zich aan de oppervlakte tevormen, die groeiden min of meeraaneen, een 'vaste korst begon deaarde hier en daar te overtrekken.Een milliard jaren heeft onze aardenu bestaan als levenloze planeet,maar nu is ze rijp om dat leven teherbergen. Allereerst wordt alleen dezee door wezentjes bevolkt* Eerst nogin allereenvoudigste vorm, nog een-voudiger dan bacteriën, maar allengsontplooit het leven zich tot steedsmeer ingewikkelde vormen en breidthet zich nu ook over het land uit.Twee hoogtepunten in de geschiede-nis van dat leven zullen we nu eensbekijken. We verplaatsen ons in desteenkoolperiode, met haar reusach-tige hoog opschietende gewassen, dieover de hele aarde in zulke massa'sgroeiden, dat de vorming der mach-tige steenkoolbeddingen van nu erhè1' gevolg van was. Die enorme was-dom-is zeer begrijpelijk, .daar om'deze tijd de dampkring minderdicht begon- te worden en de zonhaar weldoende stralen de aardebeter kon doen bereiken. En alleendaarop was het wachten, want dejonge aardbodem was nog warm ende nog min of meer dichte, koolzuur-rrjke dampkring hield als een glazendak de warmte van de grond bijnageheel tegen. De hele aarde was éénreusachtige broeikas. De bonten enplanten nu werden naar gelang vanhun val in het water en de modderder moerassen, waarin ze groeiden,bedolven. In de loop der eeuwendaalde de bodem en werd dan tijde-

lijk door de zee bedekt, die een laagzand en slib afzette en op die wijze,afgesloten dus van de lucht, werdendie plantenkerkhoven door het lang-zame distillatieproces, vergaderplaat-sen van bijna zuivere koolstof, dieons in staat stelt" om nu, vele mil-lioenen jaren later, de kracht te be-nutten van het zonlicht, dat toen opdie jonge aarde vier, want die zonne-energie van toen is feitelijk chemischin die koolstof geconserveerd. Wan-neer we .nu bij de warme kachelzitten, dan genieten we dus eigenlijkde zonnewarmte, die driehonderdmillioen jaar geleden door die steen-koolbossen is opgevangen. •Na wederom vele millioenen jarennaderen we een ander hoogtepunt inde ontwikkeling van het leven, n.l.die merkwaardige Jura-periode, methaar fantastische reuzenhagedissen.Een onmetelijke zee bedekt nog hetgrootste deel van Europa, waar toennog een tropisch klimaat heerste.Over de plaatsen, waar zich nu de,Alpen verheffen bijv. spoelde toen deMiddellandse Zee. In die zeeën enaan de oevers der rivieren leven reus-achtige en vreemde wezens, waarvanthans geen enkele soortgenoot meerover is. Die wezens hebben honderd-duizenden jaren op aarde geregeerden enkele waren de grootste enmeest fantastische, die de scheppingooit heeft voortgebracht. De zee wasdoor allerlei dolfijnachtige monstersbevolkt, op het land zwierf de Igua-

nodon rond, een reusachtig, rechtop-gaand % dier, waarvan men enigeprachtig bewaarde geraamten in hetNatuur-historisch museum te Brusselkan bewonderen. Ontzaglij ker nogwas de Brontosaurus, die met zijn ge-wicht van 40.000 kilo de bodem onderzijn voetstappen deed dreunen. Vandit dier vindt men een indrukwek-kend geraamte in het museum vanNew York. Dat is 33 meter lang en6 meter hoog. Een daaronder ge-plaatst menselijk skelet valt geheelin het niet. Dat waren planteneters,maar op die vleesbergen aasdenandere monsters, zoals de Megalosau-rus en de Tyrannosaurus, de leeuwenen tijgers uit die tijd, maar velemalen groter en sterker.Dit waren slechts enkele grepen uit

.die merkwaardige voortijd-onzer aar-de, die eerst ettelijke millioenen jarenlater door den mens werd veroverd.

BIJ DE FOTO'S:1. Naar een illustratie in: Plant lifethrough the ages2. Welk figuur een reuzensauriër, diehier 150 millioen jaar geleden leefde,in een moderne stad zou maken.3 Atlantosaurus met de tegenwoor-dige olifant in dezelfde grootte-ver-houding.4 Geraamte van Tyrannosaurus metmenselijk skelet in dezelfde grootte-verhouding. Bevindt zich in hetMuseum te New York.

(Foto's: „Arbeid")

Een weekblad kan nietconcurreren tegen dedagbladen wat de

nieuwsvoorzieningaangaat. En het zaldus vrijwel nooit ge-beuren, dat in „Ar-

beid" ruimte wordt gebruikt voor hetverslag van een excursie v£n pers-mensen, met het oog op de grote op-lage van dit weekblad moet zo vroegworden begonnen met drukken, dathet onmogelijk is actueel te blijven.Willen Vrijdags de laatste krantenaan de post zijn toevertrouwd, danmoeten de grote rotatiepersen van „DeArbeiderspers" reeds Dinsdags vroegbeginnen met draaien.Dat wij thans een uitzondering makenvoor een persexcursie, vindt dan ookzijn oorzaak in de belangrijkheid vanhet onderwerp. Een aantal pers-mensen heeft, zoals men inmiddelsreeds uit de dagbladpers heeft ver-nomen, een tocht gemaakt langs deverschillende werfcverruimingsob j ectenin Noord-Brabant. Nu ligt het niet inonze bedoeling, om de beschrijvingdaarvan nog eens te herkauwen,maar wij nemen het onderwerp nogeens op, om er een bijzondere kantvan te belichten

Ons land is in de loop van de eeuwenveroverd of ontgonnen, al naar devraag of het laag of hoog land be-trof. Plassen zijn drooggemalen enheidevelden zijn omgeploegd en jaren-lang hebben wij gemeend, dat daar-mee alles was verricht, wat er tenaanzien van de winning van de grondkon geschieden. Op het allerbest wer-den de grootste verschillen in hoogteen laagte gelijk gemaakt, maaroverigens werd de bodenr gebruikt,zoals deze door de natuur werd opge-leverd.Hierbij nu is in de laatste jaren eengrote verandering opgetreden. Wijhebben nl. ontdekt, dat die natuur-lijke ligging van de grond lang nietaltijd de meest gunstige was en datgrond op een veel ingrijpender wijzemoet worden aangepakt, wil men erhet beste resultaat van halen.Nu is het merkwaardige, dat de werk-zaamheden, die daarvoor moeten wor-den uitgevoerd, grotendeels zijn ver-richt door arbeiders uit de steden.

8

Niet omdat deze mensen zich zo bij-zonder aangetrokken gevoelden tot deverbetering van de landbouw, maar

•omdat zij in hun normale vak geenbestaan konden vinden. DuizendenAmsterdammers, Rotterdammers, Ha-genaars, Utrechtenaars, Groningersenz. hebben in afgelegen polders enop verlaten heidevelden de schop inde hand gekregen en zij hebben eraan meegeholpen, de Nederlandsebodem te verbeteren. Het is dus weleen onderwerp, d"at in de letterlijkezin van het 'wqprd de belangstellingheeft van stad en land in Nederland.

DE SCHEPPIN< O

Wanneer men voorheen het woord„werkverruiming" uitsprak, is daarbijheel veel gedacht aan werk, dat mennu maar liet doen om „die werklozen"zoet te houden, maar dat eigenlijkgeen economisch nut had. Men haaldedaarbij herinneringen op aan hétkeienkloppen van vroeger en wellicntis ook in de aanvang van de werk-verruiming gezocht naar bezigheid inplaats van werken, die regelrechtproductief waren; daarom sprak menook van werk-, .verschaffing". Daar-mee hing dan samen de beknottingvan de rechten van den werklozenarbeider. Hij was een zorgenkind vande staat en moest "^at bekopen met,een aantasting van zijn waardigheidals burger. Hij had zijn spaarbank-boekje maar open te leggen, hijmoest zijn bezittinkjes opgeven en, alshij een eigen huisje had, er eersthypotheek op nemen en dat geld op-teren, enz.Dat waren hatelijke toestanden, diethans gelukkig tot het verleden be -horen. Sinds de werkverruiming isgelijkgesteld met arbeid in het vrijebedrijf, is deze gehele achteruitzettingvan de arbeiders in de ontginhiugs-en verbeteringsbedrijven afgelopen.Als de mannen die daar werken,enkele weken achtereen van huis zijn,kan men hen het beste vergelijkenmet vissers of arbeiders, bij een aan-nemer van grote werken, die ook vaakweken en soms maanden achtereenuitblijven. Vooral nt«de tarief moeilijk-heden nagenoeg overwonnen zijn ende lonen daardoor verbeterd werden,is de positie van de arbeiders bij decultuur-technische werken heel wataangenamer geworden. Wij kunnenthans dan ook met meer voldoening

spreken over het uiterst -nuttige werk,dat hier wordt verricht.

Bij die excursie in Brabant was hetde hoofdinspecteur van de werkver-ruiming, ir. A. J. Markvoort, die er denadruk op legde, welk een economi-sche betekenis de werkverruimingheeft. Vooral de herontginning vanreeds vroeger in cultuur genomen ge-deelten heeft een zeer hoog nuttigrendement. Zoals wij reeds zeiden, isdie grond destijds gebruikt, zoals zevan nature was gelegd. Er zaten hogeen lage plekken in, hier en daar te-vatte de ondergrond ondoorlaatbareleem- en oer-, of kleibanken. Opandere punten liet de afwatering

^sterk te . wensen over en tenslotteheeft de mens zelf in heel wat strekende cultuurtoestand van de grond nietbeter, maar slechter gemaakt.

Vooral waar door het voortdurendverdelen van de akkers een zeersterke versnippering van de grond isopgetreden, hebben we te doen ge-kregen met onmogelijke toestanden.Veel te veel grond ging verloren aanwegen en afscheidingen, waardoor deakkers te klein werden om nog metvoordeel bebouwd te worden. Ookkomt het heel veel voor, dat door ont-bossing, of door het weggraven vanveen, of door het verwaarlozen vandijken, de watervoorziening van delanderijen allesbehalve voorbeeldigwerkt.

Al die ongewenste toestanden tezamenkosten óns heel wat. Niet alleen aanlandbouwproductie, omdat ongunstig

gelegmaaromd.aveel ischal

Hetcultubestaop eibuiteimm<onzemoetrijk lstaaidrinjtuur-lang]-We lscheal di

«DPDESCHOndjeris

;e-en.andeietlokit-anande

dig

ienianitig

gelegen landerijen weinig opleveren,maar ook aan arbeidsgelegenheid,omdat weinig producerende grond aanveel minder mensen een bestaan ver-schaft, dan goed ontgonnen bodem.Het is nu de grote verdienste vancultuurtechnische werken,- dat dezebestaansmogelijkheid wordt vergrootop eeh wijze, die voor ons landxvanbuitengewone betekenis is. Wij hebbenimmers een grote bevolking, die vanonze eigen bodem, op het ogenblikmoet leven en wij hebben een belang-rijk bevolkingsoverschot, dat naar be-staansmogelijkheden zoekt. Deze beidedringende eisen worden door de cul-tuur-technische werken op vrij be-langrijke schaal tegemoetgekomen.-We hebben dit artikel genoemd: „Deschepping op de schop", d.w.z., dat wijal de grond, die als cultuurland kan

dienen, nu eens terdege onderhandennemen, zodat zoveel mogelijk belem-meringen voor de plantengroei wor-den weggenomen en dat kan nietbeter gebeuren dan door het" syste-matisch opspitten en bmgraven vande grond. Vroeger werd er veelal vol-staan met ploegen, doch met de ploegkomt «men niet diep genoeg en kanmen in ieder geval niet ongewenste,b.v. op een meter diepte liggendeaardbanken uit de weg ruimen. Hoog-ten en laagten kunnen slecht wordenweggenomen en als men het alleenmaar bij de ploeg houdt, komt mendus nooit uit de moeilijkheden.

11 Onze bodem opnieuw veroverd III ;Foto nummer l laat zien het 'opruimen van onproductief bos envergraving van de bloot gekomen grond tot een gelijkmatige engoed bebouwbare akker.De foto's 2 en 3 geven een moderne boerderij, zoals die in het landvan Vollenhove is geplaatst en waar uit betrekkelijk waardeloosrietland een goede woongelegenheid is gemaakt.De vierde foto is een opname van de proefpolder in het Geestmer-ambacht, de koolstreek rondom Langedijk in Noord-Holland, waarop een oppervlakte van ruim 50 ha. hoogteverschillen moestenworden weggeioerkt van 1.10 m.Onder aan de bladzijde geeft foto 5 een beeld van het uitstromen *.'van rioolwater nabij Tilburg, waardoor van zandverstuivingen vetteweiden worden gemaakt.De zesde foto is een beeld uit een polderwerk! waar oude slotenwerden gedicht en een betere verkaveling werd verkregen. Hierwas het vette kleigrond, die, door een verkeerde watertoestand niettot zijn recht kon komen.Foto nummer 7 is een momentje uit het leegmalen^van zo'n laa'gpoldertje; een loerk, dat noodzakelijk aan het op de schop nemenvan de grond moei voorafgaan.De ingezette foto nummer. 8 laat drie arbeiders uit een kamp inBrabant zien, die zich na het werk hebben opgeknapt en nu hunwelverdiende rust genieten.Fot& nummer 9 vertoont den kok uit hetzefde kamp, die het uit-stekende voedsel in de blinkend heldere pannen schept.De laatste foto geeft Ir. A. van der Markvoort weer, die een winter-wortel laat zien, gegroeid op vloeiweiden, die met rioolwatervruchtbaar zijn gemaakt. (Foto's A.P.-archief/Breijer)

(Foto No. 4: Polygoon)

ons en onze kinderen. Zij maken hetortze boeren mogelijk, om de oogstennog hoger op te voeren, dan op- hetogenblik reeds het geval is. Zoals menelders in dit blad kan lezen, is degemiddelde opbrengst van de Neder-landse landbouw vrijwel de hoogstevan Europa en dat, terwijl in eenzeer groot gedeelte van ons land nogtoestanden heersen, die het bereikenvan het hoogste rendement onmoge-lijk maken. Door de cultuurtechnischewerken echter worden vele van dezebelemmeringen opgeheven en daar-door stijgt jaar in jaar uit de produc-tiviteit van onze landbouw.

Het werken met de schop werd echtervroeger maar heel weinig toegepast,

omdat deze methode veel te veel geldkostte. Op het ogenblik stappen weover dit bezwaar heen. Het is belang-rijker, dat de grond eens en vooral ingoede cultuurtoestand wordt gebrachtdan dat we de paar duizend gulden*die per hectare daarvoor nodig zijn,in de zak houden. De beschikbaar-heid van duizenden werkkrachtenheeft er de stoot toe gegeven, dat dezeovertuiging langzamerhand is gaandoordringen. Men kijkt nu niet meernaar de verlies- en winstrekening vaïieen hectare land, omdat daarmee in-derdaad geen zuivere rekening wordtverkregen. Want op die winstrekeningwerd niet geboekt de winst aan ar-beidsgelegenheid in de toekomst, diedoor een doelmatige ontginning ofherontginning van de bodem wordtverkregen. Door het inschakelen vande beschikbare arbeidskracht ver-

,overen wij met de werkverruiming opeen vreedzame wijze een ruimte vooronze dichte bevolking, die ons niet

* ontnomen kan worden en die jaar opjaar rijpe vruchten zal afwerpen.Daarom zijn de arbeiders-met-de-schop de soldaten van het Nederlandvan morgen. Zij veroveren land voor

Het is duidelijk, dat voor Nederlandhet aanpakken van deze werkzaam-heden de aangewezen taak is om deoorlogsjaren door te komen. Wanneerdan, als de voorlog voorbij is destedelijke bedrijven weer zullen op-bloeien, zullen stad en land met trotsen dankbaarheid kunnen terugzien ophetgeen in de jaren van de oorlog totstand is gebracht.

Oam-rabnek

Oplossingen voor de wedstrijd wordeningewacht tot uiterlijk 12 October.Adresseren Redactie Weekoiaa ..Ar-beid" Postbus 100 Amsterdam. Opadres duidelijk Damrubriek te ver-melden.

Verrassende tempozetten

Zwart

Wit

Zwart: 10 sch. op 13 t/m 19. 23, 24en 26.Wit: 10 sch. Op 25, 27, 28, 30. 32. 33.35. 37. 38 en 39In deze stelling is al dadelijk eengroot verschil te zien in de opstellingvan de kleuren. Zwart heelt een stukop 15. dat niet in het spel kan wor-den gebracht en dat bijv. veel beterop veld 3 zou staan. «-.Wit heeft zo'n stuk op veld- 36 niete» daardoor kan hij ook beter aan deandere vleugel optreden. Als zwartaan de zet is, ziet men, dat hij na17—21 spoedig in groter nadeel komt.Wit speelt dan 39—34.Nu ts er een offer, dat in zulke stel-lingen -nog wel eens helpt en dat ook

* hier volgt:

l .»2. 27 x 163. 33x244 38—33

16—2124—2918—22

Bi] deze zet hoopt wit op een ver-keerde voortzetting van zwart. Delaatste kan 22—27 spelen, wit 32x12,zwart 23x41. waarna zwart op damkomt. maar toch een achterstand vantwee stukken heeft. Zwart kan numenen, dat ook 23—29 gespeeld kanworden Maar in .dat geval heeft witeen vluggere winst, die bovendienvoor degenen, dïè dit voor het eerstzien. hoogst verrassend is. Het spelgaat dan als volgt:

4 23—295 16—11 29x276 11—T 22x447 25- 20 14 x 348 35—30 34 x 259 7—2 19X3010. 2x8 met winst.

Dit is een afwikkeling, waarmee menin een partij steeds rekening moethouden en tevens een kan», die wij alheel dikwijls zagen verzuimen.

iDe problemen van. deze week

In de problemen van deze week zietmen enige zeer uiteenlopende syste-men om tot winst te komen. No. 5 inklasse A ontvingen wij in een enigs-zins ajidere vorm. waarin wit zwarteerst nog een gedwongen zet moetgeven. Ofschoon dit de waarde vande compositie verhoogt, besloten wijtoch tot een kleine wijziging, omdatde oplossers in het algemeen grotemoeite hebben met partij-vraagstuk-ken. Het pleit voor deze compositie,dat ze ook na wijziging in de afwik-keling een zeer aantrekkelijk geheelvormt. Ook no. 6 geeft voor de oplos-sers nog enige moeilijkheden.In klasse B twee verdienstelijkevraagstukken met weinig materiaal.

Klasse ANo. 5.

J M Bom, Den Haag.

Zwart

Wit

Zwart: 11 sch. op 1, 12, 13, 14. 15, 18,20, 22, 25, 26 en 27.Wit: 11 sch. op 29, 30. 33. 34. 36, 37,38, 39, 42. 47 en 50.

No. 6.P. Leenheer. Dordrecht.

Zwart

Wit

Zwart: 9 sch. op 7, 8, 9, 10, 12, 14, 17,19 en 20. Dam op 46.Wit: 10 sch. op 21. 23, 27, 28, 30, 31,34, 38. 40 en 48.

Klasse BNo. 5.

P B. Jernberg. Amsterdam.

Zwart,

-•••••

WitZwart: 8 sch. op 2. 9, 12, 13, 19, 23,24 en 26.Wit: 8 sch. op 28. 31, 32, 33, 34. 38,39 en 49.

NO. 6.F. B. Jernberg. Amsterdam.

Zwart

Wit

Zwart: 7 sch. op 8, 13, 19, 20, 23, 26en 36.Wit: 7 sch. op 22, 28, 30, 32, 37, 47en 48.Voor alle vraagstukken geldt: „Witbegint en wint".

VAN CIJFERSEN

-—TELLEN —

D e lading die zich het gemakke-lijkst iaat lossen is een Doot met

onverpakte kanarievogeitjes. ver-klaarde de beëdigde tallyman, „jegooit de luiken maar open en deschuit raakt vanzelf leeg". De tally-man is degene, die bij het lossen vanzeeschepen de hoeveelheden en aan-tallen controleren moet, die het schipverlaten. Een verantwoordelijk baan-tje, vandaar dan ook dat hij beëdigdwordt. Met het lossen zelf heeft hijniet direct te maken en het kost n.emgeen extra zweetdruppeltje of die la-ding zwaar of minder zwaar te los-sen isMaar eentonig is dat tellen van n iebaien en collies toch wel iet of wat.Denkt u zich maar eens goed in wathet zeggen wil de hele dag -niets in-ders t» doen dan te tellen. Een, twee.drie. vier, vijf enz. Tot honderd oijv.en dan. na een aantekening in netopschrijfboekje, maar weer van vorenaf aart: één. twee, tot de boot leeg ende tijd van schaften aangebroken "is.Eentonig werk heeft echter een grootvoordeel. Men kan bij dat automa-tische werk zijn gedachten de vrijeloop laten — de fantasie onbeteugeldhaar -gang laten gaan • Hij lie zegt,dat zulk werk geestdodend is. verbistz:eh — er moet alleen geest aanwezigzijnFantasie. Dij net noemen der cijferszieje de cijfers voor je, cijfers, diehet verbeeldingsrijke brein prikkelentot vergelijkingen. Beschouw eens eendoodgewone 2. Herinnert de vouw uniet aan een .zwanenhals? De tally-man gebruikt dan ook nooit netwoord twee maar de veel beeldenderuitdrukking „zwaantje" Twee entwintig i? natuurlijk twee zwaantjes!Dr a her rinert ons aan een versna-pering van den banketbakker — fera-keling - 88 is een dubbele krakeling.Kijk eens goed de belde cijfers vanhet getal 13 aan. U ziet er een ae-zicht in, een niet bepaald betrouwbaar

10

gezicht. De tailyman noemt netJudas. Fantasie 'of niet bij dat zoge-naamde geestdodende werk? Er istrouwens nog een getal, dat aan eengezicht kan doen herinneren.Het g£tai 33. Klassiek van lijn is dieuitdrukking dan niet. min of meergehavend met die opengelaten .ogenvan de boyenheift en dé onderhelftvan het cijfer Kort en krachtig is

' de karakteristiek. Eén en dertig, tweeen-dertig, ..mottig', telt de controleurvan het uitgaande goedHerinnert u. de forse, strakke lijn vande 4 niet aan Iets martiaals? Vooralwanneer er twee achter elkaar staan?Voor een fantasielozen kruideniermag dat misschien gewoon betekenenen voor den tallyman betekent het mzijn rekenkundige reeks eveneensvier en veertig, maar zijn geestesoogziet twee stramme politie-agenten.„Twee politie-agenten" is de uitdruk-king, wanneer het getal 44 aange-duid moet worden En twee zevensnaast elkaar: 77 Hebben ze niet ietshups', iets vrolijks iets zwierigs?Herinneren ze niet aan de zwierendewalspas van een struise jonge meid?Aan één of andere legendarischeschoonheid uit de Jordaan of van deEilanden? Is zeven en zeventig nietveel .e dor en te doods voor dat dar-tele span? In de haven denkt menniet aan zulke dood te praten school-se gezegdes. En met de uitdrukking„de benen van Emma" wordt zowelhet' karakter van de beide _evens,aisde hartige struisheid van de legen-darische schoonheid in ere gehouden.De twee negens van het getaal 99hebben daarentegen iets zieligs. ietswezenloos'. Niet van veel waardering,maar wel van eer juiste karakteris-tiek spreekt het „hangen" ter aan-duiding van dit getalDe aanduiding van l met „aas' iszonder meer van het kaartspel af'teleiden Maar hoe komt men er bij Umet ..kwart' aan te duiden en 19 met.kuiperspad'' Hon.derd wordt eenmeier genoemd, vijftig een halve envijfentwintig een kwartmeier Meieris in het Amsterdams honderd.Dertig tenslotte is „een schelling"een herinnering aan de oude muntvan die naam.

OPLOSSING - PUZZLE NO. 28De oplossing van puzzle no. 28 is alsvolgt:De brief met aangegeven letters vande, ver borgen-plaatsnamen had er alsvolgt uit kunnen zien:Beste Mi en.Vanmorgen ben ik ontvlucht. Heere,ik kan je niet verteilen wat een op-luchting dat is._ Ik klim door hetraampje van mijn cel en loop aldadelijk een bewaker tegen het lijf.Nou je begrijpt, ik geef hem een mepmet een lepel. Zijn oog zwol dadelijkop en zag er lelijk uit. Maar ik kreegnog met vele moeilijkheden te kam-pen. Als ik alleen maar. denk aan deachtervolging over de -daken van dehuizen. Maar spoedig hoorde ik nietsmeer en ze hadden de achtervolginggestaakt. Ik nam een spoorkaartje endacht: Als er een. conducteur binnen-komt, sla ik hem neer. maar erkwam niemand. Zelfs aan de stationslieten ze me met rust, hoewel eendame me een paar maal erg aankeek.„Dame" vroeg ik. stoor ik u. of Is erdan misschien iets anders?" Ze kreegeen kleur en zei: ..U hebt gelijk, ikheb er het recht niet toe. Toch ver-trouwde ik het niet en toen ik dekans kreeg, koos ik een bos als toe-vluchtsoordEindelijk naderde ik de grens en ikhoopte a) in veiligheid te zijn. maarmis Zoals je ziet. je moet géén heiroepen voor je over de brug oent,hou liever je mond Maar ik dacht:ook dat geval zal straks voorbij zijnen dan ben ik m het licht van devrijheid. En nu ben ik over de grens:men zal mijn uitlevering wel eisen,maar vinden zal men me toch niet.Mien, hartelijke groeten en bestewensen, als altijd

je Piet.

De route.' die Linke Piet volgde, wasdus als volgt: Heerenveen, Lemmer,Meppel. ZwoUe. Kampen. Enkhuizen.Hoorn. Alkmaar. Zaandam. Amster-dam, Utrecht. Hertogenbosch, Eind-hoven. Helmond. Maastricht, Eisden.De plaats waar hij de brief schreef

was Hasselt in België, naar welk landhij vluchtte.De volgende inzenders kwamen vooreen prijs In aanmerking:

S. J. Snip, 2e Oosterparkstraat 83 H,Amsterdam-Oost;A. Romein, Pr. Julianaweg 119,Utrecht;me j. A. A. Anssems, Ruysdaelstraat104 II, Amsterdam-Zuid.

De prijswinnaars kunnen een keuzedoen uit een boekenlijstje, dat hunzal wor.len toegezonden.

\-NVV-Bureau.'s voor—\- Rechtsbescherming —'

1. N.V .X.-Uiireau v«h>r RechtsbeschermingAlmelo, Wierdensestraat 22, tel. 3073.

2. W.V.-Bureau v<xi[ ISechtslH M'henmnsAmersfoort. Pasteurstraa'l !), tel -1625.

3. N.V'.V.-Bureaii voor RechtsbeschermingAmsterdam, Prederfksplein H. telefoon37180. 321 HO, 379:i8

4. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingArnhem, .lansbuitcnsingel 17. telefoonÏ2841. 2284-*

5. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingDordrecht. Singel 162, telefoon 5O'>1

6. S.V.V.-Bnti-au voor Rechtsbescherming's-tiravenhage'. Dr Kuyperstraat 10.tel. 116115, l Kil l ( i

7. N.V.V.-Uiircau voor RechtsbeschermingEindhoven, Stratiimsedijk 35, tel. 52!J:J.

8. N.V V.-Bureau vour RechtsbeschermingGroningen, rurfsingel 75, iel. 409:.'

9. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingHaarlem. Kruisweg 71. lel l l l !>3 . 1835.1.

10. VV.V.-Burcau voor RechtsbrschermingHeerlen, Valkenbiirgerweg 18. tel '!319.

11. N.V'.V.-Bureau voor RechtsbeschermingHilversum. Stationsstraat 8. tel. «980.

12. N.V.V.-Biireau voor RechtsbeschermingLeeuwarden. Nieuwekade 84. tel. 30SH-

13. N.V V.-Bureau voor RechtsbeschermingMaastricht. Kesselkade 40. tel. 4429

14. N.V.V.-Burean voor RechtsbeschermingMaatka.de l, tel. 3505.

15. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingMiddelburg. Dam 13. tel 31S

16. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingRotterdam, s-<.ravt'inlijkwal 95, lelef.S(MS>2, 33(132.

17. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingUtrecht, Uudegrachl 245, tel. 11570

18. N.V.V.-Burean voor Rechtsbescherming KZaandam, Mr. J. Th. Kskens, l'rederiks-pleln 46. Amsterdam-C., tel. 36833.

19. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingZutphen. stationsplein 3. tel. 1390.

rit*

vo i

l

9.IK10.IK1.

•B

[IS•f.

BC

J>E

leidt onwillekeurig de gedachten der oudersnaar de toekomst. Zij weteUt! immers dat degelukkige tijd van lieve geluidjes en glim-lachjes, oh zoo gauw voorbij is. - Danmoeten er voor een jongen die vooruit wilin de wereld, studieboeken en misschien ookgoed vakgereedschap gekocht worden ofvoor het jonge meisje een degelijke uitzet.Zorg op tijd- voorkomt spijt. „De Centrale"in den Haag - de maatschappij voor ge-organiseerde arbeiders - heeft tal van een-voudige en gemakkelijk betaalbare tarieven.Vraag om een gesprek met onzen vertrouw-den agent, die U zeker een passend advieszal geven.

E NTRALE"Solide (Pon la n t

VERZEKERT WERKEND NEDERLANDDE CENTRALE ARBEIDERS-LEVENSVERZEKERING RIJNSTRAAT 28 DEN HAAG

11

G roentegerechtenYnef gortOm.' mijn praatje over gort te be-ëindigen, wil ik u deze week iets ver-tellen over gerechten, waarin gortmet g r o e n t e wordt samengekookt.Verschillende huisvrouwen zijn ge-wend rijst te koken door rodekool ofsavoyekool, maar ik kan u uit onder-vinding verzekeren, dat gort ons aanniet minder smakelijke — en boven-dien zeer voedzame! — groentege-rechten helpt. Vooral in samenvoe-ging met verschillende wintergroen-ten — winterwortelen, knolselderij,koölraap, prei, uien - - kunnen wemet gort voedzame schotels op tafelbrengen, die zeker bij de huisgenotenin de smaak zullen vallen'.Hier volgen er enige^die geschikt zijnom voor vier personen. de hoofd-schotel van het- middagmaal te vor-men. Met een schaaltje aardappelenerbij — de helft van wat we andersgewend zijn te geven — beantwoordtdan de voedingswaarde van de maal-tijd geheel aan de eisen; de aard^appelen hebben in dit geval geen' jusnodig, want het groentegerecht isvoldoende vochtig.

Gort met wortelen, knolselderij en ui.250 gr. (4 pond) gort, IJ 1. water,250 gr. (i- pond) wortelen, 250 gr.(i pond) selderijknol, l grote ui. 40gr. '(2 afgestreken eetlepels) boter ofvet, wat zout.Laat de gewassen gort l a 2 dagenweken in zoveel water, dat ze goedonder staat; breng ze met het nogovergebleven weekwater aan de kook,voeg er het water bij met wat zouten laat de gort op een zacht vuurbijna gaar worden (ongeveer f uur).Maak intussen de groente schoon;snijd de wortelen in plakjes, de knol-selderij in blokjes en de ui in schijf-jes; voeg de groente bij de kokendegort en laat ze mee gaar worden(nog ongeveer i uur). Maak het ge-recht af met de boter en met zoveelzout als voor de smaak nog nodigblijkt.(In deze tij-d van het jaar vormeneen paar in stukken gesneden to-maten een welkome aanvulling; wedoen die tegelijk met de anderegroentestukjes in de pan).

Gort met prei.250 gr. (i pond) gort, H 1. water, lbosje prei, (ongeveer 500 gr. of l

. pond), 250 gr. (è pond) tomaten, 40gr. (2 afgestreken eetlepels) boter ofvet. wat zout, misschien wat peper.Behandel de gort op de wijze, die inhet vorige recept beschreven is;voeg er, als ze drie kwartier heeft ge-kookt, de gesnipperde prei en de instukken gesneden tomaten bij en,laatdie met de gort samen gaar worden(ongeveer i uur). Maak het gerechtaf met de boter en voeg er naarsmaak wat zout en wat peper bij.(Gebruik de prei zoveel mogelijk inhaar geheel en verwaarloos dus nietde uiteinden; door daarvan het bui-tenste h a r d e groen te verwijderen,kunnen we hel; binnenste gedeelte tothet laatste toe dienst laten doen.)

Eenpansgerecht van gort, groenten,aardappelen en leverworst.

250 gr. (i pond) gort, 2 1. water, lkg. aardappelen, l grote ui, 250 gr.é pond) wortelen, 500 gr. (l* pond)savoye-.of wittekool, 200 gr. (2 ons)leverworst. 40 gr. (2 afgestreken eet-lepels) boter of vet. wat knolselderijen peterselie, wat zout. Behandel degort op dezelfde wijze als in heteerste recept, maar gebruik 2 1. waterin plaats van H- l.Boen de aardappelen schoon, maarschil ze niet; snijd ze in blokjes.Snipper de koqj fijn en snijd de uiin dunne plakjes. Voeg, als de gort

drie kwartier gekookt heeft, de aard-appelen en de groenten, erbij en laatalles samen nog een half uur zacht-jes doorkoken. Maak het gerecht afmet de in plakjes gesneden lever-worst, de boter en zoveel als voorde smaak nodig blijkt te zijn.

"(Ook in dit gerecht is, zolang er nogvoordelig tomaten te krijgen zijn. detoevoeging van enige in stukken ge-sneden tomaten heel smakelijk.)

H E L P T E L K A A RMevr G v. R. te Zuid-Laren schrijftons:Schoenen laten maken is op het ogen-blik een dure geschiedenis. Ik hebtwee jongens van 12 en 14 jaar. diedirect door hun zolen heen zijn Ikkreeg de raad-zélf zolen van linoleumte, maken en die onder de schoenente lijmen. Ik heb die raad opgevolgden de linoleumzoien ' voldoen uitste -kend. Zij gaan bil na even lang meeals leren zolen. Als ze op zijn. snijdik zelf weer nieuwe linoleumzolen on-der "de schoenen. Een bezuiniging, die

naar ik veronderstel, ledere moeder,die bengels in die leeftijd heeft, naarde zin zal zijn.Mevr. v. Sch te Harlingen geeft onzelezeressen de raad, nu er geen kapokte krijgen is, voor het opvullen vankussens oude kousen in stukjes teknippen en dit knipsel als kussenvul-ling dienst te laten doen. De kussenszijn dan niet zo luchtig, maar als menze niet te stijf vult, zijn ze toch welsoepel.

Stopzijde is haast niet te krijgen,en met de zijde, die men mij als zo-danig verkocht, is haast niet te stop-pen, zo schreef ons Mevr V.—v W teEfmelo. Oude kousen, die zij niet meerkan gebruiken, haalt zij nu uit. Deuitgehaalde draad windt ze om eenkarton of plankje, waarna zij hetgaren even door het water haalt omde draad glad te krijgen, vervolgenslaat ze alles in de schaduw rustigdrogen. Zij gebruikt bij het stoppeneen viervoudige draad en bereiktdaarmede prachtige resultaten.Geen koude voeten meerHebben we last van koude voeten, danleggen we een krantenzooitje in deschoen. Denk eraan, dat het papier doorhet lopen wel eens boven de schoenuitkomt. Dat staat minder netjes- Hetbest kan meft dan ook van oude lappeneen dubbel zooitje maken en daar hetkrantenpapier tussen naaien Zijn onzeschoenen nat. dan vullen we ze metkrantenproppen. Het panier neemt hetvocht op en de schoenen houden hunmodel.

aanvang schriftel. leasenFrans.-Duits, Engels. Ned

Taal en Bekenen. Boekn., Steno enz. v.a.70 et. p m. Schrijf om gratis proefles CursusZelfontw. Bosb. Toussiiintstraat 4(>c. A'tU m.

Een goede buur ...I k woon aan de rand van een grote

stad. In een tuindorp. Des zomers ishet werkelijk een genot door het dorpte wandelen De keurig onderhoudenvoortuintjes, de klimop, die oijnalangs alle huizen groeit, de helderegordijntjes en de bloemen voor 6eramen, dit alles wprkt mee om een zovriendelijk moseliike indruk te seven.Als wij zo dcor de straten dwalen,denken we vol dankbaarheid aan d?arbeidersbewpgips. d'p ook or> het ge-bied van de ' arbeiderswoningbouwzoveel goeds tot stand heeft weten tebrengen.Als we denken aan het comfort en dogeriefeliikheid van onze huizen en westellen dat tegenover hetgeen te dienopzichte de hiflzen. die onze oudersen grootouders bewoonden, boden,dan valt die vergelijking zeker "engunste van het moderne arb^iders-huis uit. In welke arbeiderswoningbeschikte men vroeger over een dou-checel?Nergens had men zulke frisse, lichteslaapkamers als wij nu heel gewoonvinden. Wij kunnen hen. die met harten ziel gevochten hebben voor beterehuisvesting voor den arbeider en zijngezin niet dankbaar genoeg zijn.Wij. arbeiders, moeten door het be-wonen, het onderhoud en onze ge-dragingen tonen, dat wij hetgeen voorons werd gedaan ook waard zijn —niet in de laatste plaats door omegedragingen iWe weten nu eenmaal, dat je alsburen veel aan elkaar kunt hebben,maar ook: dat we elkarïder veel lastkunnen bezorgen.We bezitten bijv. bijna allen eenradiotoestel, of we zijn aangeslotenop het distributienet. De een houdtvan zachte muziek, de buurm-inhoudt echter van keiharde, liefstmars- of dansmuziek en zet z'n luid-spreker zo hard mogelijk. Nu is datbuiten, als je alleen in een huisje ODde hei zit niet zo hinderlijk. Dan ge-niet je alléén van dat moois, dan tcanje er alleen in je gezin nog maaronenigheid' over krijgen als de eenwél en de ander niet van dat geschet-ter houdt.Heb ie buren boven, beneden, naast,of over je. dan wordt de zaak aenbeetje anders, dan dring je op diemanier iemand, die van een andersoort, of die... helemaal niet vanmuziek houdt, op een hinderlijke ma-nier je eigen liefhebberijen op.Zo zat ik, voordat ik met vacantie

ging, een boek te lezen, waarbij ikm'n volle aandacht nodig had. Ik doeniets liever dan lezen, vooral als ikeen goed boek heb. Telkens had ikr/3 er al op verheugd: 's avonds alsik klaar was. zou ik eens echt fijnlezen. Het was drukkend warm, zodatik besloot lekker op het balcon in defrisse lucht te gaan zitten. Nauwelijkszat ik echter, of de radio bij -n'nburen werd aangezet en een eentonigemannenstem behandelde het een ofander onderwerp. Waarover dat on-derwerp handelde kon ik niet horen.Ik stopte mijn vingers in m'n oren en•las-^erder Zo kon ik echter niet mer-ken of de bel ging en of de kinderen,die reeds te bed lagen, mij soms nodighadden. Toen ik weer gewoon pro-beerde te lezen, had een buurman

.aan de overkant ook de radio aan-gezet. Vrolijke dansmuziek schaldeover de straat. Naast me had demeneer met graten opgehouden -nu deed een zangeres manhaftepogingen de hoge/ C te halen. Het waseen hels kabaal. Wilde ik rustig m'nboek uitlezen, dan was ik wel ver-plicht naar binnen te gaan' en dedeuren te sluiten. Dat dit helemaalniet prettig was ju de warmte zaleen ieder begrijpen.Toen we met vacantie gingen washet boek nog niet uit en ik hooptedaar buiten een rustig uurtje voor tevinden.Helaas, het huisje naast het onze wasdoor een stel jongelui gehuurd. Alszij nu' maar niet op het onzalige ideewaren gekomen een koffergrammo-foon —. en wat voor een! — mee tebrengen, dan hadden ze plezier kun-nen maken zoveel ze wilden. Nu stcndde hele dag dat ding te krassen. Zehadden zes platen bij zich — warendie afgedraaid, dan begonnen ze weervan voren af aan.Ik heb m'n man een avondje op dekinderen laten passen. Toen ben ikmet m'n boek op de fiets gestapt enheerlijk op de hei heb ik liggen lezenIk heb genoten. Daar had ik eindelijkrust en stilte om mij heen.Laten wij toch eens meer bedenken,dat de wereld niet van ons alleen is,dat we ook nog met andere mensenrekening hebben te houden. Indienwe dat beseffen en binnenshuis vanonze bravoure-muziek genieten, danzal -over het algemeen de onderlingeverhouding tussen buren beter wor-den en wij'tonen een juist begrip tehebben, van wat van ons wordt ver-langd.

i p

Voelt U zich onrustig engejaagd? Zijt Ge prikkel-baar en niet meer in staatrustig iets te doen ? De ze-nuwen hebben U dan beet!

Neem een "AKKERTJE"en U zult ondervindenwelk een weldadig kal-meerende invloed "AK-KERTJES" hebben op Uwoverspannen zenuwen.

Heem'n

CORRESPONDENTIEMevr. J. v. L.—V. te Z. — In uw .om-standigheden komt u zeer waar-schijnlijk voor extra textieipunten inaanmerking. Wendt u zich tot hïtplaatselijk distributiebureau.

Mevr. A. G.—v. d. H. te H. — Er maginderdaad geen snoer meer worden

' verkocht. Misschien kunt u bij ken-nissen een oud stuk, dat natuurlijknog goed bruikbaar moet zijn, be-komen. Wees er vooral zuinig op enbega niet weer de fout, het snoer nahet strijken om de hete bout tewikkelen!

Mevr. Th. S. te D. — Het verven van •kledingstukken is een omzichtigwerkje. Het is misschien een schraletroost, maar u bent niet de enige.' bijwie l.et verven van een wollen jurkmislukt. Om de kleur weer egaal tekrijgen, zult u de japon opnieuw,maar nu met een veel donkerder kleurmoeten verven — een experiment, datons in *eze tijd van textielschaarste,nogal gewaagd voorkomt. Het beste isdus, de jurk maar aan een ververij tegeven.Mevr. G. K.—v. L. te R. — U schrijft,dat u de melk altijd direct kookt enzulks steeds in een goefl gereinigdepan, die niet voor andere doeleindenwordt gebruikt. Het zuur worden dermelk moet tóch een oorzaak hebben-Aan den leverancier kan het ook nietliggen, want u beweert zelf, dat uWburen, die denzelfden melkboer heb-ben, nooit last met de melk onder-vinden. Zou het soms aan de keuken.kunnen liggen? U zou de proef op desom kunnen nemen, door de n:elk nahet koken een koel plaatsje in eenander vertrek te geven.Mevr. W.—S. te H. U vraagt onzemening, welnu: gun uw man z'n ro-kertje! Het argument, dat vrouwengeen zakcenten krijgen om te snoepen,gaat slechts ten dele op. Denk maareens aan de kopjes koffie en thee(surrogaat), die we per dag méérdrinken dan de mannen. Er was ooKwel eens een koekje of iets anders bij!

Mej v. S. té Z. Wrijfwas zonder ter-pentijn is geenszins slecht Voor demeubelen. Koop echter geen was vantwijfelachtige herkomst, maar vanbekende fabrieken.

12

-Maak er meer van!Onze medewerkster mej. Col-lenteur, behandelt in dit arti-kel de wijze, waarop" de Zon-dag tot een feestdag kan wor-den gemaakt.Zeker, teder vogeltje zingt, zo-als het gebekt is. maar een op-wekking als. deze kan er toebijdragen, dat meer van deZondag wordt gemaakt. Hetartikel betreft uitsluitend het.huiselijke deel van de Zondag,— de godsdienstige kant latenwij in een algemeen blad als,>Arbeid" buiten beschouwing.

Lezers en lezeressen, weet u weldat er van een prettig gevierde

Zondag zoveel kracht uitgaat? HetVooruitzicht op een goede Zondagdoet. er^pns naar verlangen; na af-loop van zo'n Zondag hebben we lustonze dagelijkse plicht weer blijmoedigop te nemen. Smalend hoor ik iemandzeggen: U kent' zeker het grote aan-tal beruchte lijders aan de Maan-^Jagziekte niet? Zeker, maar deze He-den laten ons juist zien, dat hun wijzevan „Zondagvieren" niet goed was.Zij wisten met die dag geen raad,hingen om, verveelden zich, verslie-Pen de middag, verprutsten hun avond,niet alle onaangename gevolgen vanuien. Dan gaan ze onvoldaan Laatnaar bed en staan 's Maandags op.ontevreden met zich zelf en daardoorniet geschikt voor hun arbeid.Maar hoe moet het dan wél?Zondag is de rustdag. Ieder dieWerkt, heeft deze rustdag broodnodig,het schoolkind evengoed als de huis-vrouw en de arbeider. In de eerstePlaats om. uitgerust zijnde, in de

« nieuwe week weer „fit" aan het werkte gaan en in de tweede plaats omonze dagelijkse arbeid niet in sleur-werk te doen veranderen.Nu is voor dat „uitrusten': geenspeciale regel te geven; voor iedereenIs dat weer verschillend. Maar ......uitrusten is niet speciaal „niets-doen"Iemand, die zittend werk in huis ver-richt, zal naar een fietstocht of wan-deling in de vrije natuur verlangen;iemand, die steeds buiten is en tussende wielen zit. zal aan een Zondagthuis de voorkeur geven. Het tot rustkomen van die spieren, die de geheleWeek in actie zijn. zegt nog niet aatop Zondag alle spieren moeten rusten.Set gaat er mee als met den fietser,die een lange fietstocht af moet leg-8en: .^een eind lopen" is voor hemrusten.Koe kunnen we ons van een goedeZondag verzekeren?Niet door „lang" slapen Een half uurlater, dan we anders opstaan, is vol-doende; van veel langer slapen krij-Sen vele mensen hoofdpijn, terwijl

er humeurig van worden. Deis een ...... gewoontemens, en

daarom niet al te veel uit zndoen gehaald worden."laak de dag tevoren uw Zondags-Program op en zie of er voorberei-dingen te treffen zijn. b. v. een mooi°oek lenen, knutselbenodigdheden

> hijeenzoeken of iets -dergelijks. ZoekVoor jongens en meisjes een ontspan-n;ngsvereniging, ieder naar zijn aard!Sport, muziek, enz.Kweek liefhebberijen aan.Zorg voor goede lectuur.**reng met mooi weer de dag zoveel^ogelijk buiten door.^R wat kan moeder doen om de huis-genoten en ook zichzelf een goede£ondag te bezorgen? Hier ligt voor«aar een moeilijke, maar xJankbare

Zondag. Dat heeft twee gsote voor-delen:In -de eerste plaats zij t ge zelf nietzo moe en kunt ge ook meer van uwZondag genieten. En in de tweedeplaats komt de stemming er vast in.Zorg voor een fris bloemetje op dehuiskamertafel op Zondag. Stuur dejongeren daar Zaterdagmiddag opuit. In 't wild laten plukken; er isgenoeg moois in de natuur; ga eenseen keer mee, wijs ze eens op deherfstbloemen en takken met bessen,of takken met verkleurde bladeren.Dat is prachtig materiaal. Bijna hethele jaar door is er wat te vinden.Geef een oude schaar of een mes meeen vang uw troep j e op als" het thuis-komt door wat kranten op de keuken-tafel te leggen en een of twee vaasjesmet water klaar te zetten. Prijs'zeeens en maak ze er eens attent opals zo'n vaasje eens extra mooi ge-worden is! Dat voedt op!Leg Zondagsmorgens eens wat frissekleedjes neer, een schoon tafellaken,trek nooit uw daagse japon aan enneem een schoon schort.Ieder, die op staat, moet aan u enhet huis kunnen zien, dat het Zon-dag is.Geef a'an het middagmaal iets extra's;uw huisgenoten moeten van „Zon-dagseten" kunnen spreken. Neemdaarvoor nu geen spijzen, die duur &fbewerkelijk zijn en waar u weer uwrust aan opoffert, maar heb eens eenopen oog voor datgene, waarvan uwvolkje smult, maak dat (zoveel moge-lijk op Zaterdag) klaar, maar eet netdan ook niet in de week.Verzorg de broodmaaltijd eveneenswat meer. Ik hoor tegenwoordig nog

al eens: wij hebben 's Zondagsavondseen „Amerikaanse Doterham'. Ditgeldt speciaal voor die gezinnen,welke om twaalf uur of één uur Jewarme maaltijd nuttigen. (Waaromdoet niet iedereen dit op Zondag?)Zodra de vaat van 't middagmaal aankant is, worden boterhammen ge-sneden, gesmeerd en belegd met iets.dat ook weer niet in de week optafel komt, maar voor ieder wat wils.bedenk: tweemaal een half ons ver-

, schillend kost evenveel als één onsvan hetzelfde belegselWat dit vóór heeft? Deze „lekkere"boterhammen worden in tweeën ge-sneden en de helften op elkaar ge-legd en op één grote schaal netjesopgestapeld. Ze worden uit hetvuist j e gegeten, geven geen vaat dus.Daarbij staan ze klaar, zet ze op een'koele plaats (kelder of waranda-) weg,er kan gegeten worden, wanneer menwil. Wie zo'n middag uit wil. laat zode anderen thuis niet wachtenMaar hiermee is de taak van de huis-vrouw nog niet afgelopen. Zij moetde liefhebberijen van de huisgenotenniet uit de kamer verbannen, omdathet'Zondag is.Een beetje rommel in uw „schone"kamer? Die gezellige tevredenheidvan den huisvader beloont u meerdan genoeg voor de rommel, die uMaandag wel wegbezemt.Natuurlijk leest vader zijn krant envakblad. Lamt hij nu die lectuur eens„gezellig lezen". Alle kranten en vak-bladen hebben hoekjes voor de huis-kamer, voor de vrouw en de kinderen.Lees de kinderen eens voor. Dat isook uw taak, vader.Het oplossen van kruiswoord- enandere raadsels moet aangemoedigden ^leerd worden. Stuur ze ookvooral- in. Zo'n prijsje. dat af en toebehaald wordt, houdt er de aardig-heid in. Bovendien is dit zo leerzaamvoor de kleinere kinderen. vHaal vooreen plaatsnaam in Drente de school-atlas er maar eens bij; dat wordt eenkleine aardrijkskundeles, die 't liefstegeleerd wordt en waar 't kleintje op

(Ingezonden

Probeer dit huismiddeuie tegen

lendenpijnGemakkelijk zelf te n.ahen.

U heeft Hiervoornoodig een «chor.neflesch 85 ffram ter-pentijn en 15 gramRheurnaEn.o-olie (ge-concentreerd > Een15-grams fleschjeRheumagic-olie Kostoii eiken apotheker3f drogist 66 cent,dus met de terpen-tijn bent U voorDngeveer drie Kwar-tjes klaar Schud deoestanddeelen goed

door elkaar. Bevochtig de pijnlijkeplaatsen ermede, zonder te wrijven ofte masseeren. De pijn verdwijnt on-middellijk. HaaJ het, vandaag nog inhuis en bewaar dit receptie

Indien terpentijn niet verkrijgbaaris, gebruik dan een zelfde hoeveelheidbrandspiritus.

school het gemak van ondervindt.Duldt één ding van niemand op Zon-dag, n.l. omhangen en nietsdoen. Datbederft stemming en humeur. Ver-geet niet de Zondag een prettig slotte verschaffen. Zorg óf dat een mooiboek in huis is, waaruit zo mogelijkvoorgelezen wordt en dat ieder rustigop tijd naar bed gaat, of speel eenspelletje met elkaar; laten de grote-ren met de kleinen meedoen, vaderof moeder de leiding hebben. Maarlaat geen spelen toe, als er een bij is.die niet tegen verlies kan. Zo iemandbederft de stemming en dat uanbeter voorkomen worden.Er is nog veel meer voor het makenvan een „feestelijke" Zondag te be-denken. Ik heb u aangetoond, welkekant het m.i. 'uit kan en dat dekwestie zeker niet staat of valt methet geld, dat men ef voor bestedenkan. Gelukkig ook maar!

J. Collenteur.

Als ik eens een paar wenken mag|even dan de volgende:•Maak zoveel mogelijk, dat het week-Werk Vrijdags afgelopen is en gebruika« Zaterdag als voorbereiding voor de

ME IS J ES M ANTE L MET HOED

5O4

Nevenstaand patroon plaatsen wijop verzoek van een lezeres uit Gro-ningen, die een oude wollen winter-japon heeft, waaruit zij voor haarvijfjarig dochtertje een mantel enhoed wil maken.Er zijn wellicht moeders, die ditvoorbeeld willen volgenBeschikt men niet over een oudkledingstuk en wil men dit gaini-tuurtje uit nieuwe stof vervaardi-gen, dan heeft men 140 c.m. stofvan 130 c.m. breedte nodig.Het patroon is berekend voor een«icisje van ong. vijf jaar (boven-wijdte 68 c.m. en lengte 65 c.m.).De wijdte van het hoedje is 54 c.m.Bijgaand schetsje laat zien. hoe dedelen van het patroon op de stof

moeten worden gelegd. Dit geldtnatuurlijk alleen voor de nieuwestof.Figuur 1. rugpand rokje; figuur 2.rugpand öaovenstuk); figuur 3.voorpand; figuur 4. voorpand (bo-venstuk); figuur 5. ondermouw;figuur 6. bovenmouw; figuur 7.kraag; figuur 8. rand van de hoed;figuur 9. "twee achterpanden; fi-guur 10. twee voorpanden; figuur11. bandjes voor een strikje onderde kin.Wordt dit model uit een oude japonof mantel gemaakt, dan kan mende voorkanten uit de voorbaanhalen. Is het voorpand te smal,

. dan kan de overslag iets minderbreed worden genomen en kan men

het tegenbelèg apart aanzetten vande stukjes, die we over hebben.Het rugpand van de japon k|in voorde rugpanden van het manteltjedienst doen. De mouwen halen weuit de mouwen. Vari -de stukken,die over zijn, worden het kraagjeen de delen van het hoedje ge-knipt.Het is een eenvoudig modelletje.-dat ieder kind goed staat.Patronen kunnen worden bestelda ƒ 0.5G • het bedrag in post-zegels in een enveloppe) bij deredactie van „Arbeid", postbus 100,Amsterdam (C.). Het is gewenstleeftijd, bovenwijdte en lengte opte geven. Zet links-boven de en-veloppe het woord „patroon".

13

VOOR Of JEUGD

Babbeltjevan OorrvNiek

Wij, jonge mensen, vinden het maarwat fijn, als we jarig zijn. Jongensnog aan toe: oom Niek herinnert zichverjaardagen van vroeger, die eenreuze feest waren Eerst thuis:' als jewakker werd met het fijne gevoel:„ik ben jarig vandaag cadeautjes.lekkers, spelletjes, vriendjes mogenbij je spelen op school mag jetracteren de meester steekt devlag voor je uit en ze zingen je het„lang zal-ie leven" tóe.Ja zo ging het'vroeger bij Oom Niekop school. De meester zag het dade-lijk, als er een jarige was. Dan werder een vlag uit de kast gehaald en diehing de hele d,ag naast het bord. Ikweet nog van één verjaardag... Mati-nee — laat ik dat maar eens voor eenandere keer bewaren - - laat ik nuliever vertellen, dat onze jongste,onze Ronnie, deze week drie jaar isgeworden. Je begrijpt, dat dit eenfeest is geweest. Dagen van tevorenwerd door de oudere broers en zusterstelkens weer. aan onzen jongste ge-vraagd: .,Wie is er gauw jarig?" endan kwam strijk en zet het antwoord:„Ikke". De ouderen hadden er plezierin. den kleinen dikkerd telkens weermet zijn verjaardag te plagen. Danbeweerden ze aan tafel doodleuk, datze zélf gauw jarig zouden zijn —enkel en alleen om Ronnie veront-waardigd te horen zeggen: „Nee hèmam? Lonnie jalig!"Gelukkig hadden ze den kleine preciesverteld, dat hij telkens nog zóveelnachtjes moest slapen, zodat we nietde ervaring opdeden, die we eens meteen ouderen broer van hem nadoen.Ja. laat ik dat eens vertellen. Diejongeman — hij zal toen vier jaar zijngeweest — kwam een paar dagenvóór de grote dag bij ons in de slaap-kamer. Hij kroop bij zijn moeder inbed\en met een gelukkig gezicht liethij zich -vertroetelen,"tot hij plotselingvroeg: ..Waar zijn de cadeautjesnou?"„Cadeautjes?" vroeg tante Cor ver-baasd.„Ik ben toch jarig vandaag?"Tante Cor schrok van de stellige toonwaarop dit werd gezegd.„Welnee .. nog drie nachtjes slapen...dan ben je pas jarig."Maar hoe ze verder praatte, ze konhaar zoon met geen mogelijkheid aanhet verstand brengen, dat het ver-jaardagsfeest nog niet was aange-broken. • Huizenhoog heeft " die zoontoen gehuild Hij was jarig enniemand wilde het geloven!Gelukkig hebben we dat met Ronniet beleefd. Die wist heel goed. hoe,lang het nog duurde, voor het zoverwès. Maar .je had moeten zien, hoedie meneer straalde, toen dan einde-lijk het laatste nachtje slapen om was.Hij en Reg waren al voor dag endauw aan het spoken en de cadeautjeskwamen veel vroeger op de proppen,dan tante Cor en oom Niek eigenlijkvan plan waren geweest. De broers enzusters kwamen allemaal met eenkleinigheid en als een gierigaard opz'n schatten, zo zat onze Benjamin opeen gegeven moment met een stralendgezicht bij ons in bed - - temiddenvan zijl/ nieuw verworven speelgoed.Daar was een trekkar bij, waar dejarige zelf ogk nog in kon zitten ener was een beer, die nog groter wasdan Ronnie zélf. Maar het mooistecadeau moet nog komen. Want eendag voor die verjaardag werd OomNiek opgebeld door een vriend, diehem vroeg, of hij een hondje zouwillen hebben. De cadeautjes voorRon waren al in huis, maar dadelijkdacht ik, dat een hondje wel eenshet mooiste cadeau zou kunnen, zijn,dat er was. En zonder tante Cor teraadplegen, 'antwoordde oom Niek:„Graag m'n jongste zoon is mor-gen jarig — dat zou een pracht-

cadeau zijn ik kom het meteenhalen!"„Ben jij zestig?" was het antwoord.„Die kleintjes zijn pas een week oud. ,Wou je die nu al bij de moeder weg-halen? Kom' .over een week of zesmaar.y

Dat was wel jammer — temeer, daartante Cor nu op de hoogte moest wor-den gebracht. Want tante heeft ernogal wat bezwaren tegen, een hondop een bovenhuis te houden. Je móetdat beest van de winter in donkertelkens uitlaten — dat is ook zo ple.-

. zierig niet je weet niet, of je vooreen hond genoeg te eten hebtMaar alle bezwaren werden door deoudere broers en zusters van Ronweggepraat. Voor het uitlaten zoudenzij wel zorgen Ze zouden — alshet moest — wel een' boterham min-der eten, omdat het zo reuze fijn voorRonnie zou zijn, als-ïe een echthondje kreeg. Voorlopig is tante Oorvoor al die toezeggingen bezweken, of-schoon oo'm Niek wel zo verstandig isgeweest. Ronnie nog maar niets tebeloven. Des te groter zal de verras-sing zijn, als er over een week of wateen hondje zijn intree doet. 'En dan heb ik nog wat. De vriendvan oom Niek heeft gezegd, dat-ievoor zes kleine hondjes een goed» te-huis moest zoeken. Ofi» ik soms nógiemand wist? Ik weet nog niemand,maar ik vraag nu - - en dit geldtvooral de Amsterdamse tak van m'nfamilie — of een van mijn neven ennichten misschien een klein hondjemag hebben. Als dat zo is. moeten zemaar eens een briefje schrijven aanoom Niek Dan krijgen ze binnen niette lange tijd bericht, waar ze dathondje kunnen halen. Denk erom, dater op z'n hoogst maar vijf hondjes .zijn weg te geven. Wie het eerst Komt, -het eerst maalt!Na de hondjes-geschiedenis gaan weaan „Arbeid" — dat wil zeggen, aande behandeling van het eerste raadsel,dat ik in het nummer van 29 Augus- .tus opgaf. Ik had gezegd, dat hettellen geen kinderspel was en datbleek duidelijk uit het geringe aantalgoede antwoorden, dat ik binnenkreeg. ,.Ik heb me suf geteld, oomNiek — maar nu weet ik toch. dathet woord Arbeid er 27 keer staat",zo schreef me een nicht, die hetgoede antwoord te pakken had. Voortswaren er weer vele familieleden, die erhun verbazing over uitspraken, dat ikdit raadsel lastig noemde en diezelf een verkeerd antwoord zonden. Ikkan die neven en.nichten slechts ae•raad geven: tel het geval nog eens na!

De Hoofdprijs

werd met medewerking van onzendriejarige toegekend aan:Aad Rühl, jongen, 10 j., Const. Huijgens-laan 21, Aerdenhout. Het tweede raadselwas heel wat gemakkelijker. De beroepenwaren: brandweerman en kapitein. De

• hoofdprijs kreeg Geert Vinke, jongen, 11jaar, Kerkstraat 52, Zwartsluis.

Troostprijzenverwierven: Corne Groenman, m., 13 jaar,Stadhouderslaan 13. Groningen; MetaReneman, m. 13 j., Messchertstraat 36,Rotterdam-W en Jan Worp, j., 10 j., Ge-raniumstraat 28, Almelo.

Nieuwe raadselsOp verzoek geef ik nu een Kruiswoord-raadsel.De omschrijvingen zijn:

HORIZONTAAL:I Meisjesnaam (alk.).5 Muzieknoot (cijferschrift).7 R.K. geestelijke.9 Pa.II Halen we melk in.12 Als 5.14 Als 1.15 Rivier of: niet dicht.16 Graaft een mol en vinden we in vele

huizen.18 Boom, waarvan de bladeren vaak tril-

len.19 Iets dat niet vaak gebeurt.2! Mannetjesbij.22 Iets wat leuk is. Ook: alleen.21 Vorm van een kledingstuk. Deze jas

heeft' een goede...26 Inboorling van Ierland.28 Loeren, spieden.29 Is voor kippen.31 Ligt in een sloot. Ook groot plein te

Amsterdam.33 Verleden tijd van loop.34 Lof — staat ook wel voor het woord

prijs.35 Bijwéord. .Kom je...?37 N.N.38 Plaatsje in Gelderland (Veluwe).39 Kei.40 Aarde. -42 Voorzetsel. Staat vaak voor een plaats-

naam.43 Idem.

VERTICAAL:1 Afkorting van Amsterdams Peil.2 Dichterbij komen.4 Als 21 horizontaal.5 Wordt gevierd.G Slee.

8 Deel van een boom.10 aanwijzend voornaamwoord.11 Stam van het werkwoord kennen.12 Is geen vrouw.13 Haalde geld.16 Ander woord voor groten aap. (Laatste

letter weglaten).17 Niet recht door zee. In het19 Deel van het gezicht.20 Niets (Frans) of afkorting van een

jongensnaam27 Familielid, geen oom.29 Als 29 horizontaal.30 Komt uit Griekenland en vind je i'

het brpoci.32 Nederlands woord voor ma.34 Jongensnaam en naam van voetbal-

club.3t Jongensnaam.38 Naar.41 Lidwoord.

De volgende raadsels zijn me gezondendoor W. J. Munters, Den Haag.Met eenJB is het een viervoeter.Met een P is het een deel van een schip-Met een H is hét voor honden.Met'een N is het een deel van een huis.

•Met een S is het een kledingstuk.Het. derde raadsel luidt:Mijn eerste is een insect.Mijn tweede doet men een paard aan alshet voor de wagen gespannen" wordt.Het geheel is een vervoermiddel.

Oplossingen zo spoedig mogelijk -ieder geval vóór 2 October — zenden aa-n

Oom Niek, Postbus-' 100,' Amsterdam-C.Er worden drie hoofdprijzen beschikbaargesteld.Nu gaan we, met bekwame spoed, aanhet werk.

DE AVONTUREN VAN KARELTJE KRAANKare/r/'e, de meneer en de honden • Een grappige tekenfilm • Beeld Jan Lutz

Regie en tekst N. J. P Smith

1. Ja... . stil maar je mag erin. 2. 't Is al veel te koud om die hondin het water te sturen.

3. Hè, hé blij dat ik kan gaan 4. Toch kwiek, daar komt-ie al aan-zitten.

5. Waf hebben we nou? 6. „Handdoek, mijnheer?"

14

f CORRESPONDENTIE jEIGEN WERK

De klokken.lu.lder van de Notre DameAnke Hendrik Berends te Noordsleen ispas negen jaar. Toch speelt hij al opeen accordeon Niet maar op zo'n kleinspeelgoeddingetje maar op een echte,waar wel acht bassen op zitten. Hetbroertje van Anke. Roelie. heeft zelfseen accordeon met 80 bassen. Ik wil ge-loven, dat het prachtig klinkt als zedaar op spelen. Een mooie vacantie neb-ben Anke en Roelie ook gehad. InValthermond hebben ze zelfs in eenpraam gevaren. Nu belooft Anke me eenschoolverhaal. Geloof maar, "dat ik er be-nieuwd naar ben.•Arte de Vlaming, Nieuwerkerk a/d IJssel.Het is jammer, dat de geschiedenis vanöe kat op de wieg zo bekend is. Je moetzeil een verhaal verzinnen. Onder eigenwerk versta ik werk, dat de onder-tekenaar helemaal zélf heeft verzonnenen gemaakt.Rie Plazier te Amsterdam hoett niet tedenken, dat oom Niek zo heel gauwhoofdpijn heeft. Als je... zes kinderenhebt, ben je wel wat gewend — óók watvragen aangaat. Rie — en de anderen —mogen vragen, wat ze willen. Vragenstaat vrij.Maar... Ukie Tigchetaar te Huizum kanniet verwachten, dat ik elk inzendertjevertel, of het raadse! goed was. Dat kanje zelf wel zien, als de oplossing in „Ar-beid" staat. Wie vele malen inzendt, heeftook vele malen een k a n s op een prijs.Gerard Visser, Schiedam, stuurde me eenraadsel, dat niet volledie was. De opgaveontbrak. Ook heb ik er gaarne de op-lossing bij. omdat ik vaak geen tijd hebzélf raadseltjes op te lossen. Stuur deaanvulling. Gerrit. En zet w meteer, bij,dat je het raadsel bedacht hebt.Willy van Zwol fe Amsterdam had heelwat te lezen, toen ze uit de vacantie-kolonie weer thuiskwam, doordat haarmoeder alle „Arbeiden" had bewaard. Ikhad gedacht, dat ik wel een prent brief-kaart uit Egmond had gekregen. Als jeer nog eens komt, reken ik er op! Nee —die foto's zet ik.er lekker n i e t in.Ko Everaers te •? Neef worden van oomNiek kost niemendal. Om het eens net.zo deftig te zeggen als jij deed. er zijngeen voorwaarden aan verbonden. Alleen,je moet met alleen je naam, maar ook jeadres en leeftijd in je brief opgeven, alsje de raadsels oplost én als je gewooneen brief schrijft. Naam en adres op dpenvelop alleen is niet voldoende. Die zijnvoor de post. Je moet weten, dat ik deenveloppen dadelijk wegdoePiet Koek, Landebeurs bij Zierikzee.raadt het precies, als hij me schrijft, datik graag veel brieven krijg. Hoe meer hoeliever. Vooral als er gezellige klets-brieven bij zijn, is oom Niek in z'n sas.In antwoord op een groot aantal vragendeel ik mede, dat alle jongens en meisjes,öie „Arbeid" lezen, neef of nicht vanmij kunnen worden. Voorwaarden zijnhier niet aan verbonden. Dit geldt o.m.voor: Johaitnes Meijer te Anlo; TinyHaasakker te Bruchem, bij Zalt-Bommel:Albert Oosten te Echten, Kees Bons f,eSliedrecht; Binie en Albert de Boei teAppingedam, en Gerda Barten te Zuid-Scharwoude.Mini Spier te Veendam schrijft me overeen grote vijver met karpers1. die ze daarhebben. Nu. te Veendam heb ik die vijveröiet gezien — wel zag ik er een te Cas-fricum. Als je daar op een bruggetjestond, zag je de grote, donkere karpersin grote scholen zwemmen. We gooidenöan stukjes brood in het water en nap6ing dan de bek van zo'n grote vis. Hetgrappige was, dat er ook eenden in dievijver waren. Die eendjes lusttevi ookbrood, maar als ze er niet heel gauw bijwaren, dan had zo'n donkere karper hetstukje al op. Soms leek het wel, dat defcenden over de ruggen van de karpersheen liepen! Als oom Niek eens te Veen-dam komt, eaat-ie vast en zeker dieVeendamse karpervijver bezoeken. DanKaat hij eerst Mini halen om met haar111 een van die twee plantsoenen te wan-delen.Afia Huisman, Moerkapelle. Je eersteraadsel was mis. Er stond wel, dat je6een letters mocht overslaan, maar erstond niet, dat je ze maar een keer mochtKebruiken. Goed lezen is een kunst, dieBlaar weinig mensen verstaan!Freddy Brink te Zeist, heeft op z'n mede-jteling, dat hij wil corresponderen zo veelwieven ontvangen, dat hij me vraagt in"Arbeid" te zetten, dat hij geen nieuwe^anten kan gebruiken. Ik heb zo het'"ee, dat Preddy geen tijd meer yoorzichzelf over houdt, als hij alle schrijven- -* vriendjes moet beantwoorden. Jongens

**! meisjes weten nu, dat Preddy „vol" is.Ue beleefdheid eist echter, dat Preddy deneven en nichten, die hem reeds hebbenBeschreven, toen nog even antwoordt.na Croese te Rotterdam zegt, dat ze een

van de koude grond is oftewel

aangewaaid. Ze denkt, dat ze geen goedebrief kan schrijven maar... oom Niek ishet helemaal niet met haar eens. In deeerste plaats heb ik geen'„aangewaaide"neven of nichten. En een goede brief kanIha me óók wel schrijven. Zij kan :riijbest een ot ander vertellen — er„gebeurteenoeg. Ik reken op een lange brief!Henk N;enhuis*te Assen verveelt zich mis-selijk. Dat is de reden, waarom hij neefvan me wil worden en zo... kan ik er e«nmisselijke neef bij krijgen. Ik hoop, datHenk spoedig is genezen. wSnt vervelingis het ergste wat er is. Een gezonde, Hol-landse jongen verveelt zich nooit. N u "moet ik erbij zeggen, dat Henk wel eenbeetje overdrijft — het zal met die ver-veling zo'n vaart niet lopen. Als je voorvijftien konijnen moet zorgen; dan heb jeelke dag werk genoeg. En uit het briefjevan Henk merk ik ook wel, dat hij geenmisselijke jongen is.Daniël J. F assem te Leiden, schrijft meprecies, hoe hij ertoe gekomen is het ver-haaltje te schrijven, dat-ie me onder detitel .JDe slimme buurman" stuurde. Da-niël had een gedicht horen voordragen envan hetgeen hij er van onthield, maaktehij een verhaal. Dat had Daniël heel goedgedaan, maar... als ik het verhaal ondereigen werk in de krant zette, dan zoudener heel wat lezertjes" zijn. die dachten:een oude mop -- die heb ik meer ge-hoord. Zie je, dat moet niet mogelijkzijn. Als er eigen werk van je 'in Arbeidstaat, dan mag er niemand zijn. die kanzeggen: méér gelezen, meer gehoord. Ikvind het pi'e.Jtig, dat ik lezers heb, diezélf wat kunnen verzinnen, een gedichtje 'of een verhaaltje. Die bijdragen, zoals wedat met teen "mooi woord noemen, zet ikgraag onder de rubriek Eigen Werk, maardan moet het ook helemaal eigen werkzijn en dan moet je er boven zetten zelf-bedacht. Je mag me ook wel een aardigverhaaltje of gedichtje sturen, maar dan•moet je me mededelen, dat je het over-schreef. Die overgeschreven stukjes ko-men niet in ons blad.Jannie Kliwpet te Dreischor. heeft eenopoe, dié 96 jaar is geworden. Zó'n opoezal een hele boel van vroeger kunnenvertellen — dat is een opoe, die je in eremoet houden. Het is jammer, dat Jannieniet méér over haar opoe vertelt, maarmisschien komt dat nog in de volgendebabbelbrief, die ze me belooft.Janny Streefkerk te Amsterdam had weleen mooi gedicht gemaakt, maar... deoplossing was. jammer genoeg, fout. An-ders had ik het gedichtje wel opgenomen.Eefje de Groot te Den Dolder zond meeen raadsel, dat... moeilijk was. Had jehet geval zelf verzonnen?Cor Krijsman te Gouda wordt bedanktvoor de mooie foto. die ik van de kerkkreesIn één keer deel ik de neven en nich-ten, die dit in hun brieven vroegen, mede,dat zij van harte welkom zijn. Op denieuwe raadsels wordt een stroom van in-zendingen verwacht door

OOM NIEK.

C O R R E S P O N D E R E NEN RUILEN

Corresponderen willen: HennyWinkelmeijer. j., 12 jaar, Paarde-kraalstraat 82. Amsterdam-O.; CeesRothuis. j.. 15 jaar, Frans Hals-straat 86. Den Haag; HendrikNienhuis, Groningerstraat 170, As-sen.Te oud voor deze rubriek wasHarm Kuipers te Winschoten.Henk Eenkhoorn te Hoogkeppelmoet zélf naar Liesje schrijven.Onder deze rubriek staat meerma-len, dat degenen, die corresponde-ren willen, zich rechtstreeks tot deopgegeven adressen moeten wen-den.Mono. Gutter, m. 11 j., Asselse-straat 229, Apeldoorn; Th. Köpp, -j. 13 j. Feijenoordkade 7 A III Rot-terdam-Z, wil corresponderen enpostzegels ruilen met Mulo-jongens;Jopte Hormelink, m. 13 j., Krispijn-,scheweg 215 rd. Dordrecht; Tinyv. d Weert te Goes en Mie» deJong te Dordrecht moeten eens aanRie Plazier/ te Amsterdam berich-ten, waarom ze niet meer schrijven.Wie^zich voor deze rubriek opgeeft,verplicht zich stilzwijgend, de aan-vragers (sters) van correspondentie,antwoord te geven.Aanvragen om in deze rubriek teworden opgenomen, te richten aan

OOM NIEK,Postbus 100, Amsterdam—C.

„Neen", had moeder gezegd, ,,kam-peren is niets v.oor meisjes."Het leek dus een hopeloos geval voormij. tot mijn tante Rie "ons 's avonds'een bezoek kwam brengen. Mijn neefJan wilde ook gaan kamperen. •„Als ze nu samen met de zwemclubkunnen" zei vader, „dan valt er overte denken."Moeder scheen het kamperen ook alniet zo bezwaarlijk meer te vinden.„Als ze een goed rapport heeft, zullenwe nog eens zien."Gelukkig! Onze cijfers waren goed enwe gingen beiden over. Onze ouderswaren tevreden en we mochten metde zwemclub „De vrolijke duikertjes"twee weken op Goeree en OverflaKkékamperen.Op een Maandagochtend vertrokkenwe. We reisden met de trein vanDelft naar Rotterdam. Van station,D. Poolt wandelden we naar de Ro-*zenstraat. waar we met de stoomtramv%rder gingen.In Hellevoetsluis stapten we uit. Daarwerden we met de pont de Haring-vliet overgezet, waarna we onze reis

'met de stoomtram vervoleden. Naenige uren (mij leken het dagen) be-reikten we G.De vüf kampdagen waren de prettig-ste van miin vscantie De dae. voor-dat, we huiswaarts keerden, bezichtig-den we het doro. Ook de kerk kreegeen beurt. On pp*1 onbewaakt ogen-blik slopen we mof, z'n vieren -ie to-rentrap op. We kwamen in een kleineruimte In de muren zaten grote ga-ten, waardoor je een prachtig uitzichtover het land en over de zee had.Daar viel miin oog OP een lang, diktouw. dat door ^en sat naar benedenkwam...Trekken, jonppn.s. trekken"We trokken uit alle macht, met hetgevols-. dat we eerst, pen dof sprom-ir>pi hoofden. Al sterker en strrkprwerd het e" toen hpfon pen klokte luiden! B'rn. bam. Bim. bam.Haastig kwTrr de koster naar bovenhollen-. ..KwRiryifirns. wat hebben jul-lie mi fedaan?" Met een paar ter-men, die heus niet bii zijn vak pas-ten, joeg 'hii ons naar beneden. Zoeroed en zo kwpnd als Jipt girif. brachthi1 vervolgens de klok tot stilte.Wil stonden bpneden verwezen rondte kiiken Wat zou er nu gebeuren?De brandweer was al uitsrerukt.Na een poosie kw^m de koster terug.„Je zult er wel meer van horen", washet enige, wat hij zei.Onze leider, die tot nu toe gezwegenhad. zei alleen: ..Het is te hopen, dat,het goed, afloopt"'s Avonds om zeven uur werden wedoor een man afgehaald. We j noestenbij den burgemeester komen.Toen we de kamer van den burge-meester binnenkwamen, verwelkomd»hij ons met een: „Zo, klokkenluidersvan de Notre Dame." Wat dat bete-kende, wisten we niet. We werdenechter door de vrouw van den burge-

meester op gebakjes en limonade ee-tracteerd! Dat beviel ons goec Naeen gezellig babbeltje en een verma-ning, verlieten we de burgemeesters-woning.Toen we weer thuis waren, verteldenwe alles in kleuren en geuren aanonze ouders. Sinds die tijd staan Janen ik in de familie bekend als „Deklokkenluiders van de Notre Dame"

ZUS JOHANNUSSEN.m. 13 jaar. Delft.

SUPKALINONTSMlTJEND tOOI GEHALTE *AAN „SWEHCU".

TUBEN 35 (N 60 CiNT. . NtOtW. FAMIKAAT.

Betrouwbaar

Bevoegde leraren,degelijke lessen, zorgvul-dige correcties. Zo kuntU betrouwbaar studerenvoor alle examens in:

Bouwkunde, Waterbouw-kunde, Werktuigbouwkunde,Electrotechniek, Chemischetechniek of Speciale vakken,

volgens de persoonlijkeschriftelijke methode van:

DIRECTIE iE. J. Rotshuizen tnF. Wind.CURATORIUM:Ir. H. E. P vaa Diji.Int W. HU:x,„fa. ARNHEM

f n f . Dr. p. R,,!,,Prof- Dr. A. Sizoo,Ir. J. E. A. T,Um,Mr. J. Ttrpifra.Prof. Ir. E. Ttiermi,Prof. Ir. J. C; Vattjes.

Vraag net Kosteloze prospectus -Ai

r

Ambtenaren eu vast particulier perso-neel tot maanclinKomen ZONDER BORG.

( Wettelijk tarief Vlug en discreet. iInlicht en afwikK monclel, pt schrittel. |

Rotter<lam-C.: Mnuritsweg 45;l Aitistt*r<hiin-C.: Sarphalistraat .'i(>; n

's-GravenhaKe: Rivtervisoliinarki 4.

ENSAID helpt U tijd, gelden punten besparen!Dames en meisjes

maakt nu thuis zelf uw kleding

speciale machtigingDeze zegels worden aan onsuitbetaald. Totaal dus 35 cent.En Reen bon inzenden, dochvermeldt „265"

Zendt onderstaande bon en 30 cent postz.(4 x V-i cent of 10 x 3 cents postzegels»aan Ensaid-instituut. Tolsteegsingel 54,Utrecht, en wij zenden U een moo' boek met100 maten en modellen en 'n gratis apparaatom U te laten zien, hoe gemakkelijk UTHUIS ZEI^F alle kleding kunt maken envermaken.Doet de zegels in een envelop met deze bon,of plakt ze OP een briefkaart zoals hier-naast voorbeeld.

BON 265Naam:

Straatnaam • . .

te ;(str no )

LVan een boer onder de insectenJMieren doen aan veetee/t

„O Kom eens Kijken!'' riep Kleine Pieten trok een neei vies gezicht. We wa-ren na een heerlijke vacantieweek oüde Veluwe weer in onze woning terug-gekeerd en Piet was de eerste rieontdekte, dat er in die tussentijd die-ven waren binnengeslopen üeelkleine dieven weliswaar doch aiedoor nun geweldige aantallen eenware ravage m de keukenkast aad-den ^angericht. Overal plakten dikkekoeken mieren Ze zaten in de sui-ker in de jam. in de stroop en hetwas voor ons een vraag en voor neneen weet, hoe zij overal bij haddenkunnen komen. Overal waar zoetig-heid was. hadden zij zich te goed ge-gaanLastig, dat Kunnen mieren zijn endat is dan ook vrijwel het enige, watde leek van deze insecten weet Ookgenieten zij nog de roep. ijverig tezijn, doch deze~goede kant weegt nietot tegen de overlast, die de mens vanhen ondervindt.-Bovendien wordt deIjver doorr^ans onderschat Schijn-baar doelloos krioelen de kleine die-rm door elkaar en bij oppervlakkigebeschouwing krijgt men de indruk,dat ze maar wat heen en weer ren-nen, zonder iets uit te voeren.Wanneer men zich evenwel de moeitegeeft, wat dieper in het mierenlevendoor te dringen, zal men zien, dat ditleven buitengewoon rijk is aan Inte-ressante verschijnselen, die de aan-dacht voortdurend geboeid houden.Want hoewel de mieren behoren toteen enorme groep, de insecten, .dieaan rijkdom alle andere klasser vanhet dierenrij k overtreft en die meersoorten telt dan alle andere groepentezamen, toch neemt de mier een ge-heel eigen plaats in. Het klinkt mis-schien vreemd, maar de mieren staanwat levensgewoonten betreft 'Van ahedieren het dichtst bij den mens. Demier kent een sterk doorgevoerde ar-beidsverdeling, de mier heeft zijnsoldaten en oorlogen, maar bovenal,de mier maakt andere dieren aanBich ondergeschikt. Niet alleen dat

zijn dan ook in zeer geringe hoeveel-heid nodig. Vrijwel alles wat ze totzich nemen, wordt verbruikt voor :-egeweldig snelle voortplanting Ze ne-men nagenoeg uitsluitend eiwitstoffenop. De piantensappen nu bevattenvoor ongeveer vijftig procent koolhy-draten, welke worden omgezet in sui-ker Deze suiker wordt in de vormvan een zoet vocht uitgescheiden Opbladeren, waar bladluizen zitten, Kanmen dit vocht vinden in heel kleine,goudgele druppeltjes, de z.g. horiing-dauw. Dit vocht trekt alle op zoetig-heid beluste insecten, als bijen envlinders, tot zich

Ook de mieren trekken de planten m.teneinde „deze honingdauw te verza-melen Ze zijn echter niet geduldiggenoeg om te wachten, tot de luizenhet vocht hebben afgescheiden. Zelikken het reeds op, wanneer het uitde mis komt En ze helpen o>e luizenzelfs een handje, ze „melken" ze een-voudig. Ze -bekloppen de rug van *6eluizen met hun voelsprieten, waarnadeze het vocht afscheiden. Iedereendie planten verzorgt, heeft dit melkenwel eens opgemerkt oader de blade-ren, waar luizen zitten.De luizen bewijzen de mieren dezedienst graag. In de eerste plaats wor-den zij gemakkelijk van het lastige,kleverige vocht bevrijd, maar boven-dien genieten zij de bescherming van.de mieren. Deze toch zijn eerste Klasrovers met hun scherpe kaken enzelfs insecten, die vele malen groteren zwaarder zijn dan zij, gaan ze telijf. De meeste insecten, zoals rupsenen spinnen, zijn doodsvijanden vande luizen; zij zullen het evenwel nietwagen, de veestapel van een mieren-kolonie aan te vallen.Gaat het .melken dus tot zover onderwederzijds goedvinden, anders wordthet, wanneer de mieren zich eenvou-dig meester maken van de luizen. Erzijn miersoorten, die in de herfstbladluizeneieren verzamelen en naarhun nest brengen. Wanneer deze eie-ren in het voorjaar uitkomen, wordende jonge dieren naar een plant ge-

men in het mierenrijk de slavernijkent, men kent er ook de veetqelt.De mens, een gewerveld dier, is in diegroep de enige, die andere dierentemt en ze aan zich dienstbaar maakt.De mieren zijn de énige insecten, dieandere insecten temmen en ze even-eens voor de instandhouding van hunsoort gebruiken.

De mierenboerHoudt de mens er koeien op na, ten-einde het grasland in de vorm vanmelk aan zich dienstbaar te maken, 'de mier houdt blad- en schildluizen.Deze hebben dan ook de naam rnie-renkoeien gekregen, welke naam heteerst door den groten bioloog Linnaeuswerd gebruikt. Mierenkaken zijn uit-sluitend ingericht voor bijten, zuigen-de monddelen hebben ze niet en pian-tensappen kunnen ze niet tot zichnemen. Luizen daarentegen hebbenmonddelen. die speciaal voor het zui-gen zijn ingericht. Zij pompen zichvol met voedzame piantensappen,waarom zij ook zeer schadelijk zijnvoor land-, tuin- en bosbouw.Een luis leidt evenwel een heel rustigleven en slechts zelden verplaatst hijzich. Bedrijfsstoffen voor het lichaam

16

bracht en daar zorgvuldig verder op-gekweekt. De overeenkomst met denboer, die in het voorjaar zijn koeiennaar de weide brengt, is hier wel heelsterk.Ook in de nesten worden luizen ge-houden. Er zijn miersoorten, die klei-ne stallen bouwen van houtmolm,waarin plantenwortels uitkomen,waarop het „vee" wordt geteeld. Srzijn er ook, die hun vee uitsluitendop deze wijze houden, zoals de bij onsveel voorkomende gele weidemier.Deze leeft vrijwel uitsluitend van het-geen'de luizen hem opbrengen en inde nesten leven dan ook hele koloniesvan deze luizen. Zij zijn geheel at-hankelijk geworden van de mieren,die schuw zijn en zich zelden bovende grond vertonen. Er zijn zelfs lui-zensóorten, die niet meer in het wildvoorkomen', doch uitsluitend als huis-dieren van de mieren leven.Door de bescherming n.l., die ze vande mieren ondervinden, zijn hun na-tuurlijke verdedigingsmiddelen nage-noeg geheel verdwenen. Het voor-naamste verdedigingsmiddel van deluis Is het bezit van twee buisjes aanhet achterlijf. Hieruit kan hij eenwasr^htige stof persen, die, aan de

buitenlucht 'blootgesteld, snel hardwordt. Wanneer pu een luis wordtaangevallen, bespuit hij zijn belagermet deze stof. waardoor deze in een •hard cocon wordt gevangen en deluis tijd krijgt te ontsnappen. Ge-bleken is, dat bij luizen, die. als huis-dieren bij de>mieren leven, deze buis-jes nagenoeg zijn verdwenen en ver-droogd, zodat zij zich niet meer tegeneen vijand zouden kunnen verdedi-gen.Vooral bij de gele weidemier, die dehoogste trap heeft bereikt wat' betreft'het kweken van luizen, vormt de vee-stapel ee»k-groot bezit. Veelvuldig zijndan ook de oorlogen, die tussen cweekolonies om dat vee worden gevoerd.

Langdurig en hardnekkig kunnen degevechten zijn, wanneer rovers trach-ten het vee te stelen. Aandoenlijk isvaak de zorg, waarmee de luizenworden behandeld. Soms meer nog-dan om hun eigen eieren, bekomme-ren de mieren zich om die van hunveestapel. De luizen laten zich gewil-lig overal heen slepen en varen welbij de vertroeteling. De zorg gaatzelfs zover, dat wanneer een menshet mocht wagen, het nest te openenen aan eieren of luizen te komen, demieren hun bezit ook tegen dezenover machtigen vijand verdedigen, laieder geval zullen zij het laatst aatieigen leven denken en' eerst hun be-zit in veiligheid brengen.

lToneelvoorstellingen TENTOONSTELLINGENHet gezelschap van WILLEM VAN DEKVEER voert het buitengewone blijspelIn 3 bedrijven van H. Schmitt ,

„Je zult wat beleven...i..f'op. met medewerking van Mien Erf-tnann—sasbach. Cilly Bach en JacquesKeule.De toegangsprijs voor al deze voor-stellingen bedraagt 50 cent voor ge-organiseerden en hun hulsgenoten en8O cent voor ongeorganiseerden, allerechten inbegrepen; terwijl voor -werk-lozen een beperkt aantal kaarten a10 cent ter beschikking worden gesteld.In verband met de beperkte plaats-ruimte wordt voor ledere plaats slechtséén kaartverkoopadres vermeld. Voor deoverige adressen ale men de bekendeaffichesMAANDAG 29 SEPTEMBERHaarlem: Stadsschouwburg, aanvang7.30 uur n.m.Kaartverkoop: N.V.V.. District Haar-lem. Kruisweg 74.

DINSDAG 30 SEPTEMBERLeiden: Stadsgehoorzaal, aanvang 7.30uui n.m.Kaartverkoop: Buffet Volksgebouw,Herengracht 34. Werklozen uitsluitend

• bij het N.V.V .-districtskantoor voorverklozen. Herengracht 34, 4 2O centper persoon.

WOENSDAG l OCTOBERDen Haag: Gebouw voor Kunsten enWetenschappen, aanvang 7.30 uur n.m.Kaartverkoop: N.V.V., District DenHaag. Dr Kuiperstraat 10

DONDERDAG 2 OCTOBERDelft: Stadsdoelen, aanvang 7.30 uurn.m.Kaartverkoop: Ons Huls, Oude Delft2O1.

VRIJDAG 3 OCTOBERRotterdam: Gebouw Odeon, aanvang7.30 uur n.m.Kaartverkoop: N.V.V., District Rotter-dam. 's-Gravendljkwal 95ZATERDAG 4 OCTOBERDordrecht: Kunstmln, aanvang 7.36 uurn.mKaartverkoop: N.V.V., District Dord-recht, Singel 162 en Toulonselaau 41 zw.DE OVERIGE PLAATSEN VAN DEZETOURNEE ZULLEN IN HET VOLGENDENUMMER VAN „ARBEID" BEKEND

WORDEN GEMAAKT

Reizen en vacantiesNaar ZandvoortKaarten a ƒ 0.55 per persoon, verkrijg-baar bij „Vreugde en Arbeid". Leidse-

• plein, Amsterdam, en N V.V., DistrictHaarlem. Kruisweg 74, rechtgevende oprijwiélstalling, bad en één consumptieen alle aan het bad verbonden comfort.

Zomerhuisjes te huurVoor verblijf on de Veluwe zijn te huw.In de directe omgeving .van Apeldoorntwee geheel gemeubileerde houten huis-.Jee. Beide huisjes zijn beschikbaar vanaf

" half September. Huurprijs per maandvooi „De Eekhoorn" ƒ 25 en voor ,,DeWouddulf" ƒ 35. Nadere Inlichtingen bijTroelstra-Oord te Beekbergen; Amstel224—226 en „Vreugde en Arbeid". Leid-seplein te Amsterdam.

Daguitstapjes20 September: ledere Zaterdagmiddagnaar de Stadskwekerij (Frankendael),onder deskundige leiding Deelnamemogelijk voor maximum 30 personen.Kosten 10 cent per persoon; aanmeldin-gen tot en met Donderdags, Frederiks-plein 14.

Amsterdam: „In Holland staat een huis".Pro Arte Christiana. Westphaals-Neder-rijnse. Kunst.Rotterdam: Nederland bouwt In bak-steen 18OO—1940Arnhem: Vrij metselaarstentoonstelling.Natuurhist. Museum voor de Veluwe-zoom te Velp Openluchtmuseum Mu-seum c Nederlandse Heidemaatschappij.Aquarium Nederl HeidemaatschappijVoor de bijzonderheden omtrent boven-vermelde tentoonstellingen verwijzen wijnaar het nummer 35 van het weekblad„Arbeid" van 5 September j.l.

Volksconcerten te AmsterdamZoals In de vorige „Arbeid" vermeld. Is„Vreugde en Arbeid" eri» geslaagd voorde Volksconcerten, waarvan het eersteop 14 September j.l. plaatsvond, evenalsvoorheen de voor de georganiseerdengunstige regeling te behouden, dat zijop vertoon van lldmaatschapsbewijs bijhet N.V.V.-district Amsterdam, Frede-riksplein 14, de bekende goedkope toe-gangsbewijzen è, 65 cent, alle rechteninbegrepen, kunnen aanvragen. Plaats-bespreking a 10 cent is eveneens moge-lijk bij het N.V.V.-district Amsterdamen wel 's Maandags, Dinsdags en Woens-dags van 11—4 uur en Donderdags van11—1 uurOp 21 September a.s. wordt het tweedeVolksconcert gehouden. Het Concertge-bouw-orkest, dirigent Jan van Gilse. metals, soliste Henriette Bosmans. voert uitTreurmuziek uit de opera „Tayl" 4eSymphonie en Brahms 2e pianoconcert.Volksooncert van 28 September. HetConcertgebouw-orkest, dirigent Willemvan Otterloo. en met als solist Theo vander Pas, voert uit Mozart DivertlmentoD. gr t. K.V 334; Weeber Concertstuk;Godron 2e pianoconcert en RavelRhapsodle Espagnole.Volksconcert van Zaterdag 4 October(Matinee). Het Concertgebouw-orkest,dirige.it Eduard van Beinun». met alssolist Ferdinand Heiman, voert uitMozart vier delen uit de „Haffner-serenafle"; Diepenbrock Marsyas-sulteen Brahms vioolconcert.De uitvoeringen op 21 en 28 Septembervangen aan .om 7.15 uur n.m. en zijnom circa 9.3O uur njn. afgelopen, ten-einde ieder In de gelegenheid te stellendesgewenst met de tram naar huis tegaan.

Lich. ontwikkelingEindhoven: Sportfondsenbad. Stratum-sédijk, vanaf l October ledere Dinsdag-avond :van 19—20 uur: .dames en meisjes;van 20—21 uur: mannen en jongens.Voor de overige baden blijft tot nadereaankondiging de oude regeling gelden.De toegangsprijzen blijven overal het-zelfde Voor nadere inlichtingen wendemen zich tot den plaatselij ken V.&A.-vertegenwoordiger.

Afzwemfeest te A'damOp Dinsdag 23 September a.s. zal Inhet Zuirterbad te Amsterdam (Zuid) heteerste af/wemfeest plaatsvinden vanleerlingen, die bij „Vreugde en Arbeid"zwemmen hebben geleerd. Het geheel zaleen feestelijk karakter dragen. Vele be-kende persoonlijkheden op zwemgebiedhebben . hun medewerking toegezegdvoor liet geven van zwemrtemonstratiesenz. Aanvang 19.30 uur, ehifle 21.45 uur;een leder kan zich dus desgewenst metde tram naar huis begeven. De toegangs-prijs bedraagt 15 cent voor volwassenenen 10 cent voor kinderen t/ni 13 jaar.Nadere mededelingen zullen in de dag-bladpers volgen en zijn te verkrijgen bijliet N.V.V.-district Amsterdam, Frefle-riksplein 14, alsmede aan het CentraalBureau, Amstel 2S4—320.Het gewone N.V.V.-zwemmen zal op dezeavond in het Zuiderbad geen doorgangvinden. Hierbij wordt tevens de aan-dacht erop gevestigd, dat op 25 Sep-tember a.s. te Amsterdam een nieuwecursus begint voor hen, die onder lei-ding van onzen „Vreugde en Arbcid"-7-weminstructeur willen zwemmen leren.