artikel titel26

JAARGANG 11NR 05vroM.nl06/2009

HoekvanHolland

Rotterdam

Amersfoort

DelfzijlPetkum

--------eind april stapten oud-columnist van  VROM.Nl Jos Wassink en zijn roeimaatje  koos termorshuizen op de fiets voor een zesduizend kilometer lange tocht rond de Noordzee. Op zoek naar duurzaamheid.

--------

w Deel1: terug naar de kuSt

P 1/4beeldkOOS teRMORSHuiZeN

Werk in uitvoering aan het strand van ter Heijde voor meer veiligheid én natuur.

het

GR

OeN

e W

Ou

d26

A58E312

A58E312

A2E25

N269

A58E312

N269 N395

N395

N261

Mooriand

Oude

Grin

tweg

Keulsbaan

Bosscheweg

Heukelomseweg

Oirschotseweg

Oirschotsebaan

Heikantlaan

Ringbaan Zuid

Ringbaan Oost

Spoordonkseweg

Moe

rges

tels

eweg

Ois

terw

ijkjs

eweg

Mortelsgraaf

Spoorlaan

Spoordonkseweg

TILBURG

Spoordonk

OudeWarande

Kraaiven

Korvel

Katsbogten

Tijvoort

Halve maan

Gorp de Leij

GemeentebossenGoirlesedijk

GemeentebossenHilvarenbeek

Kerkeindseheide

GrootGoorven

Huisvennen

OisterwijkseBossen en Vennen

LandgoedBaest

OostelbeerseHeide

‘s Heerenvijvers

Velder

Ladonk

De Mortelenen Heerenbeek

Loven I

Annanina’sRust

Het Stuk

Haghorst

Vredelust enHeidepark

BiestHoutakker

Goire

Hilvarenbeek

Diessen

Oirschot

Boxtel

Oisterwijk

Moergestel

Berkel-Enschot

w

w

w

N621

1 k

m

fiet

stO

ch

t/

Wee

RN

aaR

bu

iteN

Met

VRO

M.N

L27

----

---

De

leng

te v

an d

eze

fiets

toch

t be

draa

gt z

estig

kilo

met

er.

Dez

e ro

ute

is o

ok te

sta

rten

va

naf d

e st

atio

ns v

an D

en

bos

ch, O

iste

rwijk

, bes

t, b

oxte

l, Vu

ght o

f ein

dhov

en.

----

---

ww

w.o

vfiet

s.nl

ww

w.k

onin

gsho

even

.nl

ww

w.n

atio

nale

land

scha

ppen

.nl

ww

w.h

etgr

oene

wou

d.co

mw

ww

.nat

uurm

onum

ente

n.nl

ww

w.n

atuu

rlijk

brab

ant.n

lw

ww

.nbk

s.nl

----

---

Men

seli

jk in

gri

jpen

hee

ft h

et g

ebie

d ge

maa

kt z

oals

het

nu

is. V

enn

en w

erd

en u

itge

bag

gerd

, oev

ers

gepl

agd

en d

e b

omen

aan

de

wat

erk

ant g

ekap

t. D

it

om d

e ve

geta

tie

zo g

evar

ieer

d m

ogel

ijk

te h

oud

en.

Het

bee

kje

de

Ros

ep m

ark

eert

het

ein

de

van

dit

ge

bied

. Lan

gs d

eze

mea

nde

ren

de b

eek

is h

et le

kke

r w

and

elen

. Ga

lin

ksa

f op

de

Po

sth

oor

nse

weg

.D

e te

rug

weg

vo

ert d

oor

de

Ois

terw

ijk

se b

oss

en

en v

enn

en. D

ich

tbev

olk

t Ned

erla

nd

lijk

t hie

r in

een

s ve

r w

eg. D

e ti

enta

llen

ven

nen

sta

mm

en u

it

de la

atst

e ij

stij

d. D

e m

eest

e zi

jn g

evor

md

door

de

win

d. D

ie s

leet

de

laag

tes

uit

en

sto

of h

et z

and

op

to

t gro

te h

open

ero

mh

een

. Lat

er v

uld

en d

e k

om-

men

zic

h m

et r

egen

wat

er. H

et K

olk

ven

is a

ls e

nig

e u

itge

slet

en d

oor

het

woe

ste

wat

er v

an e

en s

mel

-te

nd

e ij

svla

kte

.L

iefh

ebb

ers

van

vol

ksv

erti

er k

un

nen

aan

slu

iten

bi

j Pie

t Ple

zier

, lan

gs d

e V

enn

eweg

. Een

alt

ern

atie

fis

sn

el d

oor

te tr

app

en n

aar

Bos

hu

is V

enk

raai

, een

ve

el r

ust

iger

ple

k m

idd

en in

de

bos

sen

.O

p ve

rsch

ille

nd

e pl

ekk

en in

het

Gro

ene

Wou

d w

ord

t de

kom

end

e ja

ren

lan

d a

rt n

eerg

ezet

. In

de

Moe

ren

burg

is e

en g

oud

en b

oom

te z

ien

van

d

e T

ilbu

rgse

ku

nst

enar

es M

arie

ke

Hu

rken

s. D

e d

ode

ber

k is

bed

ekt m

et e

en d

un

laag

je b

lad

goud

. E

en id

eaal

ein

dpu

nt v

an d

e fi

etst

och

t vor

mt h

et

trap

pist

enk

loos

ter

Kon

ings

hoe

ven

. Hie

r w

erk

en

en b

idd

en t

win

tig

trap

pist

en. I

n h

et n

et g

eren

o-

veer

de

pro

eflok

aal z

ijn

de

vari

ante

n v

an h

et

trap

pis

ten

bie

r en

ook

div

erse

ka

zen

te p

roev

en.

Dat

is p

as e

en e

chte

Bra

ban

ts B

ourg

ond

isch

e af

-lo

op! D

e vo

gels

flu

iten

nog

ste

eds.

----

---

vroM.nl NR 05 JAARGANG 11

Het was de roep van de zee. De zee en, bij ontstentenis daarvan, het water hebben me altijd getrokken. Verlangen naar Den  Helder – het klinkt gek, maar het kan. ik woonde er tot m’n achtste. Voor een klein jochie in de vroege jaren zestig was  Den Helder geweldig. Bij vader voorop de fiets door de duinen en langs de dijk – aan de overkant zag je texel liggen. eén keer zagen we de slurf van een windhoos over zee trekken. De vis- sershaven en de visafslag, waar de platvis in rieten manden aan wal werd gehesen. Als er een afgleed, mocht je die mee-nemen. en dan is er de herinnering aan een bruinvis die zich opeens in het binnenwater vertoonde. Het leven aan de kust was nooit saai. en nu dus langs de kust, op zoek naar een betere wereld.De North Sea Cycle Route is een zesduizend kilometer lange fietsroute rond de Noordzee, langs de kusten van Nederland, Duitsland, Denemarken, Noorwegen, Schotland en engeland. Sommigen nemen een uitwijk naar Zweden (Oostzee) en ook worden vaak Zuid-engeland, Frankrijk en België overgeslagen. Dat is een kwestie van interpretatie. Wij gaan er vanuit dat de Noordzee vanaf het kanaal (tussen Dover en Calais) tot de lijn Bergen – Shetlandeilanden loopt. 

BeheerSingSdenken        Aanvankelijk dacht ik dat ik de   twee tot drie maanden lange tocht alleen zou afleggen, maar 

mijn roeimaatje koos termorshuizen had ook interesse. We be-sloten dat van dit avontuur een verslag moest komen. Maar dan moest het wel ergens over gaan. We moesten een thema kiezen. Het werd duurzaamheid – een begrip dat behoorlijk sleets is geworden, maar dat misschien juist daarom een nieuw onder-zoek verdient. Want wat is duurzaamheid? Misschien gaat het wel over de om-slag in denken over technologie. in de vorige eeuw stond tech-nologie tegenover de natuur en kon de mens hiermee de natuur zijn wil opleggen. Dat tij begint te keren. Nu lijkt samenwerken met de natuur de nieuwe aanpak. Cees Veerman van de tweede Deltacommissie zei het zo: “er is een einde gekomen aan het beheersingsdenken. We moeten nu denken vanuit verschillen-de hoeken met respect voor het bestaande. Oplossingen moeten duurzaam zijn. We zijn geen baas meer over de natuur, maar deelgenoot van een mondiaal systeem.” Dat werd onze leidraad. We willen weten hoe die nieuwe benadering concreet wordt op de gebieden van visserij, energie en klimaat en kustverdedi-ging. Daarvoor gaan we op bezoek bij bedrijven, individuen en onderzoeksinstellingen. Op zoek naar vooruitstrevende ideeën en vernieuwende projecten. 

graafMachineS        De ontmoeting met waterbouwgoeroe Ronald Waterman viel in het water: hij had verplichtingen waar 

Naar een betere wereldGroene initiatieven te over, hier in Neder-land. Op zijn fietstocht langs de kust zoekt Jos Wassink uit hoe het staat met de uitvoering. “Ik denk: dat halen we nooit.”

terug naar de kuSt tekstJOS WASSiNk27 P 2/4

06/2009

het

GR

OeN

e W

Ou

d26

A58E312

A58E312

A2E25

N269

A58E312

N269 N395

N395

N261

Mooriand

Oude

Grin

tweg

Keulsbaan

Bosscheweg

Heukelomseweg

Oirschotseweg

Oirschotsebaan

Heikantlaan

Ringbaan Zuid

Ringbaan Oost

Spoordonkseweg

Moe

rges

tels

eweg

Ois

terw

ijkjs

eweg

Mortelsgraaf

Spoorlaan

Spoordonkseweg

TILBURG

Spoordonk

OudeWarande

Kraaiven

Korvel

Katsbogten

Tijvoort

Halve maan

Gorp de Leij

GemeentebossenGoirlesedijk

GemeentebossenHilvarenbeek

Kerkeindseheide

GrootGoorven

Huisvennen

OisterwijkseBossen en Vennen

LandgoedBaest

OostelbeerseHeide

‘s Heerenvijvers

Velder

Ladonk

De Mortelenen Heerenbeek

Loven I

Annanina’sRust

Het Stuk

Haghorst

Vredelust enHeidepark

BiestHoutakker

Goire

Hilvarenbeek

Diessen

Oirschot

Boxtel

Oisterwijk

Moergestel

Berkel-Enschot

w

w

w

N621

1 k

m

fiet

stO

ch

t/

Wee

RN

aaR

bu

iteN

Met

VRO

M.N

L27

----

---

De

leng

te v

an d

eze

fiets

toch

t be

draa

gt z

estig

kilo

met

er.

Dez

e ro

ute

is o

ok te

sta

rten

va

naf d

e st

atio

ns v

an D

en

bos

ch, O

iste

rwijk

, bes

t, b

oxte

l, Vu

ght o

f ein

dhov

en.

----

---

ww

w.o

vfiet

s.nl

ww

w.k

onin

gsho

even

.nl

ww

w.n

atio

nale

land

scha

ppen

.nl

ww

w.h

etgr

oene

wou

d.co

mw

ww

.nat

uurm

onum

ente

n.nl

ww

w.n

atuu

rlijk

brab

ant.n

lw

ww

.nbk

s.nl

----

---

Men

seli

jk in

gri

jpen

hee

ft h

et g

ebie

d ge

maa

kt z

oals

het

nu

is. V

enn

en w

erd

en u

itge

bag

gerd

, oev

ers

gepl

agd

en d

e b

omen

aan

de

wat

erk

ant g

ekap

t. D

it

om d

e ve

geta

tie

zo g

evar

ieer

d m

ogel

ijk

te h

oud

en.

Het

bee

kje

de

Ros

ep m

ark

eert

het

ein

de

van

dit

ge

bied

. Lan

gs d

eze

mea

nde

ren

de b

eek

is h

et le

kke

r w

and

elen

. Ga

lin

ksa

f op

de

Po

sth

oor

nse

weg

.D

e te

rug

weg

vo

ert d

oor

de

Ois

terw

ijk

se b

oss

en

en v

enn

en. D

ich

tbev

olk

t Ned

erla

nd

lijk

t hie

r in

een

s ve

r w

eg. D

e ti

enta

llen

ven

nen

sta

mm

en u

it

de la

atst

e ij

stij

d. D

e m

eest

e zi

jn g

evor

md

door

de

win

d. D

ie s

leet

de

laag

tes

uit

en

sto

of h

et z

and

op

to

t gro

te h

open

ero

mh

een

. Lat

er v

uld

en d

e k

om-

men

zic

h m

et r

egen

wat

er. H

et K

olk

ven

is a

ls e

nig

e u

itge

slet

en d

oor

het

woe

ste

wat

er v

an e

en s

mel

-te

nd

e ij

svla

kte

.L

iefh

ebb

ers

van

vol

ksv

erti

er k

un

nen

aan

slu

iten

bi

j Pie

t Ple

zier

, lan

gs d

e V

enn

eweg

. Een

alt

ern

atie

fis

sn

el d

oor

te tr

app

en n

aar

Bos

hu

is V

enk

raai

, een

ve

el r

ust

iger

ple

k m

idd

en in

de

bos

sen

.O

p ve

rsch

ille

nd

e pl

ekk

en in

het

Gro

ene

Wou

d w

ord

t de

kom

end

e ja

ren

lan

d a

rt n

eerg

ezet

. In

de

Moe

ren

burg

is e

en g

oud

en b

oom

te z

ien

van

d

e T

ilbu

rgse

ku

nst

enar

es M

arie

ke

Hu

rken

s. D

e d

ode

ber

k is

bed

ekt m

et e

en d

un

laag

je b

lad

goud

. E

en id

eaal

ein

dpu

nt v

an d

e fi

etst

och

t vor

mt h

et

trap

pist

enk

loos

ter

Kon

ings

hoe

ven

. Hie

r w

erk

en

en b

idd

en t

win

tig

trap

pist

en. I

n h

et n

et g

eren

o-

veer

de

pro

eflok

aal z

ijn

de

vari

ante

n v

an h

et

trap

pis

ten

bie

r en

ook

div

erse

ka

zen

te p

roev

en.

Dat

is p

as e

en e

chte

Bra

ban

ts B

ourg

ond

isch

e af

-lo

op! D

e vo

gels

flu

iten

nog

ste

eds.

----

---

JAARGANG 11NR 05vroM.nl06/2009

die dan bij de afvalverbrandingsovens van AVR in gebruik genomen zal worden. Maar liefst 50.000 huishoudens zouden van warmte uit afval voorzien kunnen worden. Als er geen behoeft is aan warmte, wordt er elektriciteit mee opgewekt voor 25.000 huishoudens (45 megawatt).een andere grote bijdrage in CO2-vermindering verwacht De Raaf van afvang en opslag van CO2. Maar liefst 60 procent  van de doelstelling van het klimaatinitiatief moet daarmee be-reikt worden. De huidige weerstand in Barendrecht tegen de voorgenomen CO2-opslag daar baart hem geen zorgen. Desnoods wordt de eerste locatie buitengaats. De Raaf ziet daar geen onoverkomelijke problemen in. Al ontkent hij niet dat het wel duurder uit zal pakken.Samengevat bruist het in Rotterdam van de ideeën en projecten om de CO2-uitstoot te verminderen, maar we moeten constate-ren dat er nog geen meetbare vooruitgang geboekt is en dat maatregelen die zoden aan de dijk moeten zetten, nog jaren in het verschiet liggen.

kredietcriSiS        in iJmuiden spraken we Marc van der Pluym en Marleen kaatee van het Prinses Amaliawindpark voor de kust van egmond aan Zee. Het park is met het blote oog vanaf de duinen niet te zien. Zestig masten staan er in zee met elk een turbine van twee megawatt. Het park werd juni vorig jaar  in gebruik genomen en draait sindsdien naar tevredenheid. tijdens de winterstormen van februari werd voor het eerst het piekvermogen van 120 megawatt bereikt, vertelt kaatee trots. Samen met het eerder geopende park Noordzeewind (96 mega-watt) staat er nu zo’n 200 megawatt windvermogen op zee. Volgens de kabinetsdoelstellingen moet dat zesduizend megawatt zijn in 2020. Dus dertig maal zoveel in tien jaar tijd.  ik denk: dat halen we nooit. Van der Pluym is diplomatieker  en noemt het ‘een grote uitdaging’. Ook al omdat windmolen-fabrikanten enorm zullen moeten uitbreiden om aan de vraag tegemoet te komen. De volgende dag stond in de krant dat leidend fabrikant Vestas juist 1800 mensen op straat heeft gezet vanwege de teruglopende vraag in de Verenigde Staten. De kredietcrisis slaat ook toe in de duurzame-energiesector.

cheMiePark        De enige installatie in Nederland met grote, ja europese, dimensies troffen we aan in Delfzijl. Daar legt BioMCN de laatste hand aan de installaties die glycerol – een bijproduct bij de productie van biodiesel – omzet in methanol. Die alcohol wordt percentsgewijs bijgevoegd aan benzine ten-einde de CO2-uitstoot van de brandstof te verlagen. De gigantische installatie in Delfzijl is in de jaren zeventig opgezet om aardgas om te zetten in het vloeibare methanol. toen aardgas nog goedkoop was en methanol duur, was  dat erg lucratief. Maar toen de aardgasprijs steeg, veranderde  dat en werd de unit, zo groot als drie portiekflats, uit bedrijf genomen. een tweede leven begon toen iemand bedacht dat  je er ook glycerol mee om kon zetten. eerst werd het proces in een proeffabriek getest en medio mei wordt, volgens planning, een kwart van de installatie opgestart, aldus plant-manager Paul Compagne. Daarmee kan 200.000 ton biomethanol per jaar geproduceerd worden. De hele installatie in Delfzijl kan meer glycerol verwerken dan er in heel europa geproduceerd 

hij niet onderuit kon. We hadden met hem afgesproken op het smalle strand van ter Heijde, een kustplaatsje met kleine rode huisjes tussen Hoek van Holland en kijkduin. Aan de donkere kleur van het zand was te zien dat het kort tevoren opgespoten was. Opspuiten van zand om de afslag door de winterstormen te compenseren is een gebruikelijke methode, maar de ideeën van Ronald Waterman, een geridderd adviseur bij onder andere Rijkswaterstaat, gaan veel verder dan schadeherstel. Hij is de man achter het plan van de tweede kust. tien, twintig kilometer uit de kust zou een nieuwe duinenrij moeten komen om ons land te beschermen tegen de stijgende zeespiegel. in het tussen-gebied ziet Waterman plaats voor fraaie ecologische zones. De eerste stappen van zeewaartse uitbreiding van de kust zijn al gezet, stelt Waterman in zijn boek Naar een integraal kustbeleid via bouwen met de natuur. Voorbeelden zijn de tweede Maas-vlakte en de jachthaven voor iJmuiden. ik had hem graag horen beschrijven hoe het uitzicht er vanuit ter Heijde er over pakweg vijftig jaar uit zou zien. toen we doorweekt in ter Heijde aan-kwamen, zagen we op het informatiebord dat de graafmachines in opdracht van het projectbureau Delflandse kust al bezig waren Watermans visie te verwerkelijken. Bouwen aan een veilige kust, stond er op het bord, met als ondertitel meer duinen, strand en natuur. en als je goed keek, zag je de bedoeling: voor de huidige duinen leggen de graafmachines een tweede duinenrij aan met daartussen lager gelegen zand en waterplassen. Nog geen kilometers uit de kust, maar het begin is er.

krokodillenverBlijf        De andere bezoeken in Neder-land stonden in het teken van energie en klimaat. een kwestie die bij de meesten wel tussen de oren is beland, maar die  toch nog nauwelijks tot oplossingen heeft geleid, zo bleek uit ons bezoek aan een aantal projecten langs de kust. in Rotter-dam bijvoorbeeld is in het kader van het Rotterdam Climate Initiative een groot aantal projecten gestart waarmee de haven-stad de CO2-emissie in 2025 hoopt te halveren ten opzichte van 1990. Maar een systeem om de broeikasgasuitstoot te meten  is er nog niet, waardoor het effect van de diverse maatregelen onbekend is. Programma-directeur Wiert-Jan de Raaf geeft het manco toe en zegt ernaar te streven om nog dit jaar een CO2- monitoring operationeel te krijgen. een mooi voorbeeld is de verwarming van het krokodillenver-blijf van Blijdorp met houtsnippers afkomstig van de plaatse-lijke plantsoenendienst. Stoken op hout wordt als CO2-neutraal gezien omdat de boom bij de groei van het hout net zoveel CO2 opneemt als vrijkomt bij verbranding. De Duitse houtoven con-sumeert 50 ton hout per jaar, wat neerkomt op een besparing van 20.000 kubieke meter gas. Dat is mooi. Maar op het geheel van de broeikasgasemissies van Blijdorp, een van de grootste energiegebruikers van Rotterdam, valt de besparing weg tegen de toename door de uitbreidingen van de diergaarde. Fred kok houdt in Blijdorp de emissies van de dierentuin bij en toont  een grafiek met van links naar rechts steeds iets langere staafjes op zijn beeldscherm. Zonder de houtsnippers zou het laatste staafje nog iets langer geweest zijn.

duurder        Grootscheepse CO2-reducties verwacht Rotter-dam vanaf 2013 dankzij de nieuwe stadsverwarmingsinstallatie 

terug naar de kuSt28 P 3/4

Wat

zij

n de

uit

dag

inge

n d

ie d

e op

kom

ende

ken

nis

-de

moc

rati

e m

et z

ich

mee

bre

ng

t? D

aaro

ver

gaat

de

inte

rnat

ion

ale

con

fere

nti

e To

war

ds

Kn

owle

dge

Dem

ocra

cy –

Gev

olge

n v

oor

wet

ensc

hap

, pol

itie

k

en m

edia

.

Van

25

tot e

n m

et 2

7 au

gu

stu

s or

gan

isee

rt d

e R

aad

voor

Ru

imte

lijk

, Mil

ieu

- en

Nat

uuro

nd

erzo

ek

(RM

NO

) in

sam

enw

erk

ing

met

an

dere

org

anis

atie

see

n c

ong

res

over

de

uit

dag

inge

n v

oor

de

ken

nis

-d

emo

crat

ie. D

rie

wer

eld

en, w

eten

sch

ap, p

olit

iek

en

med

ia, k

omen

bij

elk

aar

om v

ervo

lgst

appe

n te

ze

tten

.Dez

e co

nfe

ren

tie

is te

ven

s d

e af

sch

eid

sbij

-

beel

dta

cO

VaN

deR

eb/h

hc

ON

feR

eNti

e/

wto

Wa

RD

s K

No

W-

LED

gE

DEm

oc

Ra

cy

Leid

eN

28

Wee

RN

aaR

bu

iteN

Met

VRO

M.N

L29

----

---

Dag

1: d

insd

ag 2

5 au

gust

us

Gea

vanc

eerd

e th

eori

e –

Vind

en

van

gem

eens

chap

pelij

ke b

asis

in d

e oc

hten

d va

n de

eer

ste

dag

wor

den

vers

chill

ende

vis

ies

op k

enni

sdem

ocra

tie p

lena

ir

gepr

esen

teer

d. D

e w

orks

hops

in

de

mid

dag

vorm

en e

en p

lat-

form

voo

r di

scus

sie.

Vo

oraa

nsta

ande

wet

ensc

hap-

pers

als

Jul

ie t

hom

pson

Kle

in,

Rol

and

Scho

lz, C

hris

tian

Poh

l, Jo

hn R

yan

en S

ilvio

Fun

tow

icz

tred

en o

p al

s ke

ynot

e sp

eake

r.

----

---

Dag

2: w

oens

dag

26 a

ugus

tus

Span

ning

& s

yner

gie

– Zi

cht o

p ui

tdag

inge

nG

edur

ende

de

twee

de d

ag v

an

het c

ongr

es d

uike

n w

e di

ep in

de

mat

erie

. in

een

groo

t aan

tal

sess

ies

kom

en a

lle s

pann

inge

ntu

ssen

wet

ensc

hap,

pol

itiek

en

med

ia a

an b

od. M

et n

ame

span

-ni

ngen

die

we

in d

e be

leid

swe-

reld

vaa

k te

genk

omen

. Zo

zijn

er

op

deze

dag

div

erse

pra

k-tis

che

wor

ksho

ps o

ver

tran

s-di

scip

linar

iteit

en g

rens

wer

k.

----

---

Dag

3: d

onde

rdag

27

augu

stus

B

rug

tuss

en th

eorie

& p

rakt

ijk –

N

emen

van

ver

antw

oord

elijk

-he

idO

p de

laat

ste

dag

van

het c

on-

gres

wor

den

bevi

ndin

gen

omge

zet i

n co

ncre

te a

anbe

ve-

linge

n om

te k

omen

tot e

en

kenn

isde

moc

ratie

. Die

wor

den

’s m

idda

gs a

an v

erte

genw

oor-

dige

rs v

an w

eten

scha

p,

polit

iek

en m

edia

aan

gebo

den.

----

---

----

---

aanm

elde

n bi

j:an

a Li

dia

anea

s M

oyan

o,an

alid

ia@

rmno

.nl

----

---

slui

tings

term

ijn a

anm

eldi

ngen

:za

terd

ag 1

5 au

gust

us

----

---

max

imum

aant

al d

eeln

emer

s:10

per

sone

n. V

ol =

vol

.

----

---

loca

tie:

Hoo

glan

dse

kerk

en

de

juri

disc

he fa

cult

eit v

an d

e u

nive

rsite

it Le

iden

. Zi

e vo

or d

e ro

ute

ww

w.k

now

ledg

edem

ocra

cy.n

l.

----

---

De

loca

ties

zijn

toeg

anke

lijk

voor

rols

toel

en.

----

---

mee

r in

form

atie

:w

ww

.kno

wle

dged

emoc

racy

.nl

----

---

een

kom

st v

an p

rof.

dr.

Roe

l in

’t V

eld

, die

per

1 n

o-

vem

ber

het

voo

rzit

ters

chap

van

de

RM

NO

nee

rleg

t.S

pec

iaal

voo

r le

zers

van

VR

OM

.NL

ver

zorg

t de

RM

NO

tijd

ens

de

con

fere

nti

e ee

n s

pec

tacu

lair

e ve

rras

sin

gst

och

t do

or h

isto

risc

h L

eid

en. N

atu

ur-

lijk

kri

jgt u

ook

een

vri

jkaa

rt v

oor

de

con

fere

nti

e,

die

naa

st d

e pl

enai

re o

nd

erd

elen

mee

r d

an v

eert

ig

prak

tisc

he

wor

ksh

ops

telt

. Maa

k z

elf u

w k

euze

!

----

---

wordt, maar dat is marketingtechnisch niet handig. Wel bestaan er plannen om op naastliggende percelen fabrieken te begin-nen die methanol verwerken tot dieselvervangende brandstoffen of tot andere chemische bulkproducten. De contouren tekenen zich af van een groene chemische industrie op het Chemiepark Delfzijl.

StooMveer        Op weg naar Duitsland troffen we bij het dorp kostverloren een tafereel dat het verschil tussen het Neder-landse en Duitse energiebeleid in één beeld samenvat: op de voorgrond was een graafmachine bezig nieuwe gasleidingen vanuit het noordoosten te bedekken, terwijl aan de Duitse overkant tientallen windturbines maalden in de stevige westen-wind. Over een smal fietsbruggetje bereikten we Duitsland  via de achterdeur waarna een gerenoveerd stoomveer ons over  de Dollard van Ditzum naar Petkum voer.  

Paul Compagne van BioMCN (links) toont de methanolmaker in Delfzijl.

koos termorshuizen (links) en  Jos Wassink bij de Noordzee  (ter hoogte van de Noord-Friese Waddeneilanden).

terug naar de kuSt

--------Meer weten?De volledige route van Jos Wassink en koos termorshuizen is te volgen op www.northseacycling.com.Wie ook een fietstocht langs de hele Noordzee wil maken, kan zich oriënteren op www.northsea-cycle.com.

--------   

29 P 4/4

06/2009 vroM.nl NR 05 JAARGANG 11

Wat

zij

n de

uit

dag

inge

n d

ie d

e op

kom

ende

ken

nis

-de

moc

rati

e m

et z

ich

mee

bre

ng

t? D

aaro

ver

gaat

de

inte

rnat

ion

ale

con

fere

nti

e To

war

ds

Kn

owle

dge

Dem

ocra

cy –

Gev

olge

n v

oor

wet

ensc

hap

, pol

itie

k

en m

edia

.

Van

25

tot e

n m

et 2

7 au

gu

stu

s or

gan

isee

rt d

e R

aad

voor

Ru

imte

lijk

, Mil

ieu

- en

Nat

uuro

nd

erzo

ek

(RM

NO

) in

sam

enw

erk

ing

met

an

dere

org

anis

atie

see

n c

ong

res

over

de

uit

dag

inge

n v

oor

de

ken

nis

-d

emo

crat

ie. D

rie

wer

eld

en, w

eten

sch

ap, p

olit

iek

en

med

ia, k

omen

bij

elk

aar

om v

ervo

lgst

appe

n te

ze

tten

.Dez

e co

nfe

ren

tie

is te

ven

s d

e af

sch

eid

sbij

-

beel

dta

cO

VaN

deR

eb/h

hc

ON

feR

eNti

e/

wto

Wa

RD

s K

No

W-

LED

gE

DEm

oc

Ra

cy

Leid

eN

28

Wee

RN

aaR

bu

iteN

Met

VRO

M.N

L29

----

---

Dag

1: d

insd

ag 2

5 au

gust

us

Gea

vanc

eerd

e th

eori

e –

Vind

en

van

gem

eens

chap

pelij

ke b

asis

in d

e oc

hten

d va

n de

eer

ste

dag

wor

den

vers

chill

ende

vis

ies

op k

enni

sdem

ocra

tie p

lena

ir

gepr

esen

teer

d. D

e w

orks

hops

in

de

mid

dag

vorm

en e

en p

lat-

form

voo

r di

scus

sie.

Vo

oraa

nsta

ande

wet

ensc

hap-

pers

als

Jul

ie t

hom

pson

Kle

in,

Rol

and

Scho

lz, C

hris

tian

Poh

l, Jo

hn R

yan

en S

ilvio

Fun

tow

icz

tred

en o

p al

s ke

ynot

e sp

eake

r.

----

---

Dag

2: w

oens

dag

26 a

ugus

tus

Span

ning

& s

yner

gie

– Zi

cht o

p ui

tdag

inge

nG

edur

ende

de

twee

de d

ag v

an

het c

ongr

es d

uike

n w

e di

ep in

de

mat

erie

. in

een

groo

t aan

tal

sess

ies

kom

en a

lle s

pann

inge

ntu

ssen

wet

ensc

hap,

pol

itiek

en

med

ia a

an b

od. M

et n

ame

span

-ni

ngen

die

we

in d

e be

leid

swe-

reld

vaa

k te

genk

omen

. Zo

zijn

er

op

deze

dag

div

erse

pra

k-tis

che

wor

ksho

ps o

ver

tran

s-di

scip

linar

iteit

en g

rens

wer

k.

----

---

Dag

3: d

onde

rdag

27

augu

stus

B

rug

tuss

en th

eorie

& p

rakt

ijk –

N

emen

van

ver

antw

oord

elijk

-he

idO

p de

laat

ste

dag

van

het c

on-

gres

wor

den

bevi

ndin

gen

omge

zet i

n co

ncre

te a

anbe

ve-

linge

n om

te k

omen

tot e

en

kenn

isde

moc

ratie

. Die

wor

den

’s m

idda

gs a

an v

erte

genw

oor-

dige

rs v

an w

eten

scha

p,

polit

iek

en m

edia

aan

gebo

den.

----

---

----

---

aanm

elde

n bi

j:an

a Li

dia

anea

s M

oyan

o,an

alid

ia@

rmno

.nl

----

---

slui

tings

term

ijn a

anm

eldi

ngen

:za

terd

ag 1

5 au

gust

us

----

---

max

imum

aant

al d

eeln

emer

s:10

per

sone

n. V

ol =

vol

.

----

---

loca

tie:

Hoo

glan

dse

kerk

en

de

juri

disc

he fa

cult

eit v

an d

e u

nive

rsite

it Le

iden

. Zi

e vo

or d

e ro

ute

ww

w.k

now

ledg

edem

ocra

cy.n

l.

----

---

De

loca

ties

zijn

toeg

anke

lijk

voor

rols

toel

en.

----

---

mee

r in

form

atie

:w

ww

.kno

wle

dged

emoc

racy

.nl

----

---

een

kom

st v

an p

rof.

dr.

Roe

l in

’t V

eld

, die

per

1 n

o-

vem

ber

het

voo

rzit

ters

chap

van

de

RM

NO

nee

rleg

t.S

pec

iaal

voo

r le

zers

van

VR

OM

.NL

ver

zorg

t de

RM

NO

tijd

ens

de

con

fere

nti

e ee

n s

pec

tacu

lair

e ve

rras

sin

gst

och

t do

or h

isto

risc

h L

eid

en. N

atu

ur-

lijk

kri

jgt u

ook

een

vri

jkaa

rt v

oor

de

con

fere

nti

e,

die

naa

st d

e pl

enai

re o

nd

erd

elen

mee

r d

an v

eert

ig

prak

tisc

he

wor

ksh

ops

telt

. Maa

k z

elf u

w k

euze

!

----

---