Vrije tijd van jongeren in migratie - Sociaal-Cultureel · 2020-03-18 · Vrije tijd van jongeren...

Vrije tijd van jongeren in migratie Verslag werktafels / 1.10.2019

cjm.vlaanderen.be

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 1.10.2019 Verslag Werktafels pagina 2 van 39

INHOUD

1 Inleiding .................................................................................................................................................................................. 3 2 Samenvatting ...................................................................................................................................................................... 4 2.1 Concretisering van de aanbevelingen 4 2.2 Drempels 6 3 Bijlage: Verslag per werktafel ................................................................................................................................... 8 3.1 Taal I 8 3.2 Taal II 14 3.3 Kwetsbare Doelgroepen 21 3.4 Isolement en Eenzaamheid 28 3.5 Verenigingsleven 33


1 INLEIDING

Deelname aan het (georganiseerd) vrijetijdsaanbod is belangrijk voor het welzijn van jongeren. In een nieuwe omgeving en bij het aanleren van een tweede of derde taal kan het belang van vrije tijd nog groter zijn. Toch vinden jongeren in migratie minder snel toegang tot een kwaliteitsvolle vrije tijd. Om een zo nauwkeurig mogelijk beeld te bekomen van hoe deze jongeren hun vrije tijd invullen en van de pijnpunten die zij ondervinden bij de toegang tot het vrijetijdsaanbod gaf het Departement Cultuur, Jeugd en Media opdracht aan de universiteit van Gent om hierover een onderzoek uit te voeren. De studie omvatte een survey van 1074 jongeren uit het OKAN secundair onderwijs en focusgroepen met 55 jongeren. Het onderzoek kadert in het masterplan Diversiteit en Jeugdwerk.

Om de resultaten van dit onderzoek bekend te maken, organiseerde het Departement Cultuur, Jeugd en Media op 1 oktober 2019 een studievoormiddag. Deze voormiddag richtte zich in de eerste plaats tot de jeugdsector, de culturele sector, de sportsector, vluchtelingenwerkingen, het OKAN-onderwijs en inburgeringsinitiatieven. Ook beleidsmedewerkers van de Vlaamse overheid van verschillende betrokken domeinen (Cultuur, Jeugd en Media, Onderwijs en Vorming, Integratie en inburgering, Sport ...) en lokale jeugdambtenaren werden uitgenodigd. Na de bekendmaking van de studieresultaten en getuigenissen van jongeren in migratie over hun ervaringen met vrije tijd, kon men deelnemen aan een van de vijf werktafels. De bedoeling van de werktafels was de expertise van de deelnemers aan de studiedag aanspreken om de beleids- en praktijkaanbevelingen van het onderzoek verder te verfijnen, te

https://www.vlaanderen.be/publicaties/vrije-tijd-van-jongeren-in-migratie


concretiseren en/of bij te sturen, dit ter mogelijke inspiratie voor het toekomstig jeugdbeleid. Er was één werktafel voor elke beleidsaanbeveling in het onderzoeksrapport. Per beleidsaanbeveling kwamen telkens vier onderwerpen terug waarrond er inbreng aan de deelnemers werd gevraagd:

• Hoe kan de aanbeveling concreet worden uitgevoerd? • Zijn er bepaalde drempels of randvoorwaarden aan te duiden die de uitvoering van de

aanbeveling zouden kunnen belemmeren? • Welke partners dienen er bij de uitvoering van de aanbeveling te worden betrokken? • Zijn er bepaalde inspirerende voorbeeldpraktijken (good practices) die deze aanbeveling reeds in

praktijk brengen?

De voorliggende tekst is het verslag van de werktafels. Het eerste deel van de tekst vat de resultaten van de werktafels over het concreet maken van de geformuleerde aanbevelingen samen. Het tweede deel is de samenvatting van de drempels die door de werktafels werden aangeduid en die de uitvoering van de aanbeveling zouden kunnen belemmeren. De bijlage tenslotte bevat het uitvoerig verslag van elke werktafel.

2 SAMENVATTING

2.1 CONCRETISERING VAN DE AANBEVELINGEN

Volgens de verschillende werktafels ligt er een belangrijke uitdaging voor de betrokken organisaties (overheden, onderwijsinstellingen, jeugd- en/of sportverenigingen, culturele verenigingen…) op het vlak van sensibiliseren en informeren. Enerzijds zouden jongeren en hun ouders beter moeten worden geïnformeerd over het bestaande vrijetijdsaanbod en zouden aan hen ook de voordelen van vrijetijdsbeleving moeten worden duidelijk gemaakt, zoals bijvoorbeeld informele taalverwerving. Belangrijke aandachtspunten hierbij kunnen zijn: een up-to-date overzicht van het lokale aanbod, niet enkel in het Nederlands informeren, de organisatie van informele momenten gericht op gezinnen (bijvoorbeeld na een informatiemoment), het uitnodigen van vrijetijdsverenigingen op school om jongeren en hun ouders te informeren, sensibiliseren via filmpjes en getuigenissen … Het thema vrije tijd zou ook opgenomen kunnen worden in de lessen maatschappelijke oriëntatie, ook voor de ouders. Anderzijds zouden er initiatieven moeten komen om scholen te informeren over het bestaande vrijetijdsaanbod en om vrijetijdsverenigingen te sensibiliseren over manieren om jongeren in migratie te bereiken. Scholen zouden zich bijvoorbeeld meer open kunnen stellen als plekken waar jongeren en hun ouders geïnformeerd en gesensibiliseerd kunnen worden over vrijetijdsbeleving. Door vrijetijdsverenigingen hiervoor op school uit te nodigen om zich voor te stellen worden ook de verenigingen gesensibiliseerd om deze jongeren te bereiken. Verder zijn ook vrijetijdsverenigingen gebaat bij informatie over waar ze terecht kunnen met hun vragen over het bereiken van jongeren in migratie. Omdat ze geregeld met de jongeren in contact komen, zou men ook leerkrachten beter kunnen informeren over het lokale vrijetijdsaanbod. Lokale vrijetijdsverenigingen zouden zich kunnen verenigen rond bijvoorbeeld een charter over het actief betrekken van jongeren in migratie bij vrijetijdsbeleving of een


dag voor anderstaligen in de vrije tijd. Er is volgens een aantal van de werktafels nood aan het zichtbaarder maken van geslaagde voorbeelden uit de praktijk. Men stelde tenslotte ook voor om onthaal- en instapmomenten voor vrijetijdsbeleving van jongeren in migratie op verschillende momenten van het jaar te organiseren omdat deze jongeren ook op verschillende momenten aankomen. Het voorzien in de nodige opleidingen en het aanreiken van de nodige instrumenten aan vrijetijdsverenigingen om jongeren in migratie te bereiken zijn andere werkterreinen die door de verschillende werktafels werden aangehaald om op in te zetten om jongeren in migratie meer en beter te betrekken bij vrijetijdsbeleving. In het algemeen curriculum van basisopleidingen voor het onderwijs, in alle animatorencursussen, in opleidingen voor toeleiders en vrijwilligers, in kadervormende opleidingen … zou men bijvoorbeeld aandacht voor jongeren in migratie moeten opnemen in de te verwerven basiscompetenties in plaats van dit enkel aan bod te laten komen in doelgroepgerichte opleidingen. Het zou de opleidingen ook ten goede komen als er begeleiders en/of medewerkers van OKAN-centra, Fedasil, het Rode Kruis … bij betrokken worden. Omdat er aan de aanbodzijde een duidelijke vraag is over hoe jongeren in migratie te bereiken, zouden er ook meer vormingen voor vrijetijdsverenigingen over dit onderwerp moeten worden uitgewerkt. Een bijzondere vraag op dit vlak ligt bij het bereiken van en het omgaan met jongeren uit conflictgebieden. Aansluitend bij de aanbevelingen over opleiding en instrumentarium gaat een groot aantal van de aanbevelingen die vanuit de werktafels werden gedaan over het verbeteren van de omkadering waarbinnen scholen en vrijetijdsverenigingen (samen)werken. Wat duidelijk naar voor kwam, is dat men vindt dat de middelen ontbreken om scholen en vrijetijdsverenigingen structureel te ondersteunen bij het betrekken van jongeren in migratie bij een zinvolle vrijetijdsbeleving. Dit vertaalt zich onder meer in te weinig ruimte om experimentele projecten en participatief actie-onderzoek op te zetten, in toeleiders, ambassadeurs, brugfiguren en trajectbegeleiders die zich niet erkend voelen in hun professionele rol, in te weinig begeleiding van verenigingen om met hun aanbod tegemoet te komen aan de behoeften van jongeren in migratie en in partnerschappen en projecten die geen garanties hebben dat ze kunnen worden verdergezet. De overheid zou meer moeten investeren in het verenigingsleven volgens verschillende aanwezigen. Men stelde verder voor om in de subsidieregeling ook de samenwerking van het verenigingsleven met OKAN-scholen op te nemen. Alle werktafels benadrukten dat gemeentelijke initiatieven meer en beter moeten worden ondersteund onder meer omdat lokale netwerken (gemeentebestuur, administratie en verenigingen) een cruciale rol spelen in het betrekken van jongere in migratie bij het een zinvolle vrijetijdsbeleving. Andere aanbevelingen van de werktafels gingen meer over de organisatorische omkadering waarbinnen scholen en vrijetijdsverenigingen moeten (samen)werken. Men sprak bijvoorbeeld van een nood aan een verbindende overheid en van sectoroverschrijdende projecten die terreinwerkers, scholen, verenigingen … bij elkaar brengen. Daarnaast sprak men ook over de nood aan een geïntegreerd kader dat voorziet in onder meer vervoer, aanbod en begeleiding.


Volgens sommige werktafels zouden ook de vrijetijdsverenigingen zich meer open en flexibel kunnen opstellen. Het vrijetijdsaanbod zou ook te versnipperd zijn, maar tegelijk zou een losser, laagdrempeliger en vrijblijvender aanbod er volgens sommigen beter in slagen om jongeren in migratie te betrekken bij het vrijetijdsaanbod. Werkvormen die door verschillende werktafels werden aanbevolen zijn die van de peter-meterschappen en buddyprojecten. Men stelde tenslotte ook voor om vrijetijdsverenigingen nauwer te betrekken bij de organisatie van activiteiten in asielcentra en (OKAN)scholen en om een aanbod in de zomer te voorzien. Opvallend is tenslotte dat verschillende werktafels voorstelden om het brede schoolconcept ook toe te passen op het secundair onderwijs. Scholen moeten volgens sommigen meer naar buiten komen en relaties leggen met verenigingen die na schooltijd actief zijn. Men stelde in dit verband bijvoorbeeld ook voor om (prikkels van) vrijetijdsbeleving te integreren in de school, om bruggen te bouwen tussen scholen en de lokale (jeugd)verenigingen door de verenigingen bijvoorbeeld te betrekken bij de werking van de school, om tijd te voorzien om tijdens de schooluren naar vrijetijdsverenigingen te gaan, om buurtwandelingen te organiseren die ook de leerkrachten de buurt leren kennen … Men stelt daarnaast voor om uitwisselingsmomenten te organiseren tussen scholen en organisaties die werken met nieuwkomers en om te investeren in brugfiguren die gelinkt worden aan de OKAN-klassen. Aanvullend hierbij is dat er wordt geopperd om het thema vrije tijd in scholen vakoverschrijdend te benaderen.

2.2 DREMPELS

Volgens de werktafels zijn er een aantal ontbrekende linken of verbindingen die het betrekken van jongeren in migratie bij de georganiseerde vrijetijdsbeleving belemmeren: de vrijetijds- en integratiediensten, vrijetijdsverenigingen en onderwijs en de departementen van de Vlaamse overheid zouden meer en beter met elkaar moeten samenwerken. Aan de kant van het aanbod vormen verschillende toegankelijkheidsfactoren belangrijke drempels. Men verwees in dit verband naar dingen zoals de complexiteit van het aanbod, mentale drempels, de prijs, dat men met vaste tijden werkt, het gebruik van uniformen, de bereikbaarheid, het verplicht lidmaatschap, taal, het gebrek aan overzicht, genderaspecten die een rol kunnen spelen, het niet vertrouwd zijn met het concept van vrije tijd, verwachtingen van vrijetijdsverenigingen …. Daarnaast kan ook het niet beschikbaar zijn van een (gevarieerd) aanbod een drempel vormen voor deelname. Een andere reeks drempels die de werktafels identificeerde, heeft te maken met het ontbreken van degelijke opleidingen, ondersteuning en omkadering. Professionalisering is dringend nodig volgens een groot deel van de aanwezigen. Begeleiders, coaches, opleiders, vrijwilligers … zijn bijvoorbeeld vaak onvoldoende opgeleid en worden onvoldoende ondersteund. Men stelde ook vast dat er te weinig diversiteit is onder de toeleiders. Ook het gebrek aan omkadering van leerkrachten en van het onderwijs in het algemeen werkt belemmerend. Maar beperkingen op het vlak van infrastructuur, budget en personeel en het gebrek aan duurzame financiering spelen eveneens een belangrijke beperkende rol op dit vlak.


Men stelde vast dat de aandacht voor de problematiek in het beleid van lokale besturen vaak ontbreekt en dat de initiatieven die op dit vlak worden genomen vaak te weinig maatschappelijk en politiek gedragen zijn. Dit wordt versterkt door het huidig politiek klimaat. Een andere belangrijke drempel is dat verenigingen niet altijd bereid zijn om zich aan te passen aan de noden/wensen/verwachtingen van jongeren in migratie. Verder staan onduidelijke taak- en rolverdelingen van lokale spelers een gerichte aanpak vaak in de weg. Een andere drempel is dat men te sterk de nadruk legt op het gebruik van het Nederlands (en te weinig openstaat voor meertaligheid), waardoor men de jongeren niet bereikt. De vrij strikte scheiding tussen (informele) vrije tijd en schooltijd werkt eveneens belemmerend volgens verschillende werktafels. Een laatste drempel op het vlak van omkadering die door verschillende werktafels werd aangehaald, is de aanpak en het instrumentarium die vaak ontbreken om zich aan te passen aan de veranderde situatie en om de jongeren te bereiken. De werktafels identificeerden ook een aantal belangrijke communicatieve drempels. Vrijetijdsverenigingen weten vaak niet van het bestaan af van de bestaande instrumenten. Men zou hierover op een meer proactieve manier naar hen moeten communiceren. Dat ouders het Nederlands vaak niet machtig zijn en het gebruik van dialect in vrijetijdsverenigingen vormen eveneens een belangrijke drempel. Vanuit de werktafels werden tenslotte nog een aantal andere drempels opgegeven. De win-win voor vrijetijdsverenigingen om zich open te stellen voor nieuwkomers en om hun drempel te verlagen is volgens sommigen niet altijd duidelijk. Vanuit een breder perspectief ontbreekt op dit moment vaak de overtuiging van de maatschappelijke return van een meer geprofessionaliseerde benadering. Dat jongeren in migratie terugplooien op de eigen subgroep werd door de werktafels eveneens erkend als een drempel die de deelname van deze jongeren aan het georganiseerde vrijetijdsaanbod belemmert. Dat de bredere omgeving te weinig betrokken wordt als het gaat over vrijetijdsbeleving van jongeren in migratie, is eveneens een obstakel waar initiatieven vaak op stoten. Een laatste drempel is tenslotte dat jongeren in migratie niet altijd het gevoel hebben welkom te zijn en in een veilige omgeving terecht te komen.


3 BIJLAGE: VERSLAG PER WERKTAFEL

3.1 TAAL I

Werktafel Taal I vertrok van de vaststelling uit het onderzoek dat jongeren uit het OKAN-onderwijs hun Nederlandse taalvaardigheid vaak als drempel ervaren om volwaardig te kunnen participeren aan het vrijetijdsleven.

“En waarom kan je nu niet bij een muziekschool gaan? Waarom lukt het nu niet?” - “Want ik denk nu, ik kan het Nederlands niet goed begrijpen, en dan ik ga naar daar en ze zeggen iets om te oefenen en dan ik begrijp dat niet, en dat is een probleem. En dat neemt tijd ook. En als ik het niet begrijp en ik niet goed kan spelen, dat is niet goed. Misschien drie of twee jaar… na drie jaar ga ik misschien.”

-Meisje, 18 jaar, afkomstig uit Afghanistan AANBEVELING 1. De eerste aanbeveling die naar aanleiding hiervan aan de deelnemers van de werktafel werd aangereikt, luidde dat jeugd- en vrijetijdsverenigingen gewezen dienen te worden op taaldrempels die anderstalige jongeren weerhouden om deel te nemen aan het vrijetijdsaanbod. De uitwisseling die hierover plaatsvond, leverde volgende resultaten op:

1. Hoe kan de aanbeveling concreet worden uitgevoerd?

Dat vrije tijd een positieve impact heeft op het informeel leren van taal zou beter in beeld moeten worden gebracht. Ook ouders moeten hiervan bewust gemaakt worden. Dit kan gebeuren door hen op school uit te nodigen om hen te informeren over het begrip vrije tijd en over de invloed dat vrijetijdsbesteding heeft op taalverwerving. Verder zouden verenigingen, animatoren, jeugdbewegingen … moeten opgeleid worden om beter met diversiteit en met jongeren in migratie om te kunnen gaan. Er zouden ook meer tools en bruikbaar materiaal verspreid moeten worden dat door verenigingen kan gebruikt worden of kan aangepast worden aan hun doelpubliek. Jeugdbewegingen kunnen een dag voor anderstaligen organiseren. Er kunnen ook lokale samenwerkingen op het terrein worden opgezet door jongeren in migratie tussen verschillende organisaties rond taalverwerving in de vrije tijd. Er werd tevens het voorstel gedaan om lokale charters op te stellen die worden onderschreven door organisaties die zich willen inzetten om meer aandacht te hebben voor taalverwerving in de vrije tijd. De taaldrempels kunnen ook worden verlicht door meer gebruik te maken van pictogrammen in plaats van woorden. De overheid kan stimulansen geven via subsidiereglementen. Organisaties met een vrije tijdsaanbod die langsgaan in OKAN-scholen zouden bijvoorbeeld subsidies kunnen krijgen.


2. Zijn er bepaalde drempels of randvoorwaarden die de uitvoering van de aanbeveling zouden kunnen belemmeren?

Om vrijetijdsverenigingen actief aan de slag te laten gaan met het verlagen van taalvaardigheid als drempel voor participatie moet de ‘win’ van de inspanningen die ze hiervoor leveren, duidelijk zijn. Het zal makkelijker zijn om hen over de streep te trekken als hierdoor bijvoorbeeld hun ledenaantal groeit. Het gebrek aan degelijke opleidingen en professionele ondersteuning voor de vele vrijwilligers binnen vrijetijdsverenigingen staat het aandacht hebben voor taalverwerving in de vrije tijd vaak in de weg. Jongeren worden nog te veel als eiland gezien. Men moet ook naar de bredere omgeving kijken: ouders, broers, zussen … De vele instrumenten die bestaan om taalbarrières te verkleinen zijn nog te weinig bekend. Men zou hierover veel gerichter en pro-actiever moeten communiceren. Er is nood aan samenwerking tussen integratiediensten en vrijetijdsdiensten.

3. Welke partners of actoren dienen er bij de uitvoering van de aanbeveling te worden betrokken?

Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • Lokale netwerken rond kinderopvang • Het Agentschap Integratie & Inburgering. De integratiedienst ondersteunt organisaties om activiteiten

toegankelijk te maken voor anderstaligen • Diversiteitsambtena(a)r(en) • De coördinator van de verenigingen van lokaal bestuur die aanspreekpunt zijn voor lokale

verenigingen en hen informatie bezorgen • Vrijetijdsloket/pretloket, professionele toeleiders die de drempels kennen • Bibliotheken • Jeugdwerk voor allen (staan in voor de begeleiding van lokaal jeugdwerk)

4. Ken je bepaalde inspirerende voorbeeldpraktijken (good practices) die rond deze aanbeveling

werken?

Volgende voorbeelden werden genoemd: • www.wereldspelers.be hebben een online toolbox/tips, praktische voorbeelden en voorzien specifieke

vormingen • Beurzen waarop verschillende organisaties worden uitgenodigd • Zomerscholen + taalkampen waar taal op een speelse manier wordt verworven • www.speelplein.net • Vzw De Rand die materiaal uitwerken dat breed toepasbaar is • Bijt in je vrije tijd uit Leuven • Sporten na de bel • Mensen maken in Mechelen • Tekstballonen Huis van het Nederlands als indicator van vereist taalniveau op affiches, flyers …

http://www.wereldspelers.be/

http://www.speelplein.net/


• De samenwerking tussen VGC en het Huis van het Nederlands die voorzien in oefenkansen in sportverenigingen voor assistent-lesgevers

AANBEVELING 2. De tweede aanbeveling die aan werktafel Taal I werd aangereikt, luidde dat er pilootprojecten kunnen worden opgezet over hoe anderstalige jongeren tijdens de schooluren Nederlands kunnen leren op een informele manier. De bespreking die men hierover had, leverde volgende resultaten op:


Men zou het brede schoolconcept kunnen introduceren in de OKAN-groepen en scholen. Er zouden één of meerdere lesuren ‘vrije tijd’ per week kunnen worden opgenomen in het curriculum. Meer algemeen: men zou het informeel verwerven van de Nederlandse taal tijdens lesuren via een projectwerking op school kunnen benaderen, bijvoorbeeld via een fietscursus of leren fietsenproject voor OKAN-leerlingen.

2. Zijn er bepaalde drempels of randvoorwaarden aan te duiden die de uitvoering van de aanbeveling zouden kunnen belemmeren?

Vrijetijdsverenigingen betrekken bij activiteiten tijdens de schooluren is niet vanzelfsprekend. Er bestaat een zeker spanningsveld tussen de nood aan meer informele vrije tijd enerzijds en de nood aan het uitbreiden van het vrijetijdsaanbod (via bv. (piloot)projecten) tijdens de schooluren. Vrijwilligers en medewerkers hebben vaak niet de competenties om het verwerven van het Nederlands op een informele manier professioneel te kunnen benaderen. Om dit te kunnen doen zijn er betaalde/professionele werkkrachten nodig. Men is echter niet overtuigd van de maatschappelijke return als men bijvoorbeeld sportclubs op dit vlak professioneel zou ondersteunen. De extra druk die dit op leerkrachten zou leggen, vormt een belangrijke drempel: zij kunnen dit er niet bij nemen. Er zijn meer middelen voor onderwijs nodig.


Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • CAW, sociale dienst, OCMW • CLB • Jeugd- en sportverenigingen uit de buurt • Ouders • Bibliotheken • Rusthuizen/dienstencentra


werken?

Volgende voorbeelden werden genoemd: • Sociaal-artistiek project dat toewerkt naar een voorstelling • Samenwerking met vrijwilligers op school


• Vrijetijdsbeurs in samenwerking met de scholen • Jeugdwerkers en ouders die vrijetijdsactiviteiten voor scholieren organiseren • Fietsles, zwemles … • Een bibliotheekproject • Het gebruik van taalsportkoffers binnen lessen lichamelijke opvoeding

AANBEVELING 3. De derde aanbeveling waarmee werktafel Taal I aan de slag ging, luidde dat OKAN-jongeren in het bijzonder kunnen worden aangemoedigd om zich bij een sportclub aan te sluiten. Na afloop van het werktafelgesprek, werden volgende voorstellen genoteerd:


Sportfederaties kunnen hun clubs klaarstomen om deze doelgroep goed te ontvangen. Er kunnen samenwerkingen/netwerken op lokaal niveau worden opgezet om dit aan te pakken. Men zou gerichter informatie kunnen verspreiden over het aanbod en eventuele financiële tegemoetkomingen. Hiervoor zouden er tolken kunnen worden ingezet onder meer ook om het concept vrije tijd toe te lichten. Men zou kunnen inzetten op toeleiders die jongeren actief aanmoedigen en opvolgen. Enkel info verspreiden is niet voldoende.


Doelstellingen zoals deze zijn vaak niet in het horizontaal beleid verankerd in de meerjarenplannen van lokale besturen. Het sportaanbod is in veel gevallen snel volzet en men selecteert op basis van talent. Het aanbod is ook niet altijd voldoende toegankelijk. Een groter aanbod en meer diversiteit bij toeleiders en begeleiders kan helpen. In de gemeentelijke en stedelijke context is het niet altijd duidelijk wie hierin initiatief moet/kan nemen. Het ontbreekt ook vaak aan middelen en personeel.


Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • De trajectbegeleiders van het Agentschap Integratie en Inburgering • Lokale besturen (jeugd, sport, cultuur en gelijke kansen) • Lokale netwerken vrijetijdsparticipatie • Vrijetijdsspel – De Schoolbrug


4. Ken je bepaalde inspirerende voorbeeldpraktijken (good practices) die rond deze aanbeveling werken?

Volgende voorbeelden werden genoemd: • Navigate Youth – Tumult & Pin • De zomercursussen voor 15- tot 18-jarigen van AMIF – AGII • Zomerscholen • Sociale sportclubs (niet enkel prestatie/talent gericht) • Voorstelling van verenigingen in TAXI-werking van groep Intro

AANBEVELING 4. De vierde aanbeveling van werktafel Taal I: men zou vormen van vrijetijdsbesteding kunnen uitproberen die minder steunen op taalbeheersing. Vanuit de werktafel werden volgende voorstellen gedaan:


Men zou minder moeten organiseren en meer projectmatig moeten werken. Vrijwilligers moeten meer ingezet worden om mee te begeleiden. Dit onderwerp zou kunnen worden meegenomen in een cursus voor startende animatoren. De Vlaamse overheid zou een buddyproject kunnen opstarten. Werken met visuele media en met de eigen taal opent mogelijks nieuwe pistes. De ondersteuningspakketten voor jongeren moeten meer en beter worden verspreid. Er is op dit vlak meer en betere communicatie nodig want er bestaan al heel wat goede dingen. In databanken zou er een sterkere focus moeten gelegd worden op anderstaligheid. Vanuit overleg tussen sectoren kunnen good practices bekend gemaakt worden.


Het gebrek aan openheid naar de eigen/een andere taal vormt een belangrijke drempel. Meertaligheid is een troef. Men straft dit nu te veel af. Initiatieven zijn vaak te vrijblijvend en missen gedragenheid. De bereidheid van organisaties en begeleiders om zich aan te passen ontbreekt ook vaak. De mentale drempels van nieuwkomers weerhouden hen vaak om deel te nemen. Een minimale taalbasis is vaak noodzakelijk. Taal is immers overal aanwezig. Hierbij komt vaak dat de ouders de taal nog minder kennen. De inschrijving zelf is vaak te talig en complex.


Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • De bibliotheek als open huis: een veilige plek waar iedereen welkom is. Dit mag geen plek zijn waar

enkel Nederlands wordt gesproken. • Brugfiguren vanuit onderwijs, bijvoorbeeld de toeleiders van PIN vzw



Volgende voorbeelden werden genoemd: • Werkvorm – Cultuurverkenners • VGC trainercursussen op maat. Zij werken bijvoorbeeld met mondelinge in plaats van met schriftelijke

examens • Taxi van de groep Intro • Buurtsport • Speelplein Caravan in Gent • De Pretcamionet • Kwibus/kwiplus in Brugge • Tous aan tafel van de jeugddienst Globelink • Citypirates die zorgen voor doorstroming binnen voetbalclubs • Dyade vzw die werken met pictogrammen en smileys

NIEUWE AANBEVELINGEN Vanuit werktafel Taal I werden volgende nieuwe/aanvullende aanbevelingen geformuleerd: 1. Brugfiguren moeten structureel worden ingebed binnen sportclubs, lokale besturen, OCMW’s, het

onderwijs … Deze brugfiguren moeten autonoom kunnen werken en moeten de lokale context heel goed kennen. Het is ook belangrijk dat ze kunnen werken binnen een professioneel kader: ze moeten over de nodige competenties beschikken en moeten in loondienst werken.

2. Overheden en organisaties zouden structureler moeten inzetten op (fysieke) toeleidingen van anderstalige jongeren naar lokale vrijetijdsorganisaties. Opvolging en monitoring zouden eveneens moeten gegarandeerd worden. De signalen die ze vanuit het veld krijgen, zouden ze moeten vertalen naar drempelverlagende beleidsdoelstellingen.

3. De Vlaamse overheid kan good practices en methodieken bundelen zodat de werkingen zich makkelijker kunnen aanpassen aan anderstalige jongeren.

4. Meertaligheid dient meer als een troef te worden gezien! Er moeten stappen ondernomen worden voor het aanwerven van personen met een andere etnisch–culturele afkomst in jeugdbewegingen, sportclubs … Dit zal de toeleiding van jongeren in migratie vergemakkelijken.


Figuur 2: Prioriteiten vrijetijdsbesteding: frequenties (n = 909)

3.2 TAAL II

Werktafel Taal II vertrok van de vaststelling uit het onderzoek dat vrijetijdsbesteding niet voldoende aandacht krijgt van jongeren uit het OKAN-onderwijs en hun ouders omdat taalverwerving op de eerste plaats komt. AANBEVELING 1. De eerste aanbeveling die naar aanleiding hiervan aan de deelnemers van de werktafel werd aangereikt, luidde dat jongeren in migratie en hun ouders moeten worden geïnformeerd over de kansen die vrijetijdsbesteding geeft inzake informele taalverwerving. De uitwisseling die hierover plaatsvond, leverde volgende resultaten op:


Men zou de jongeren en ook hun ouders bewust moeten maken van het belang en het voordeel van vrije tijd voor informele taalverwerving. Maar dat taalverwerving in de vrije tijd minder stress met zich meebrengt. Informatie hierover zou kunnen worden gegeven tijdens integratiegesprekken. Jeugdbewegingen of andere organisaties kunnen als partner worden betrokken bij de organisatie van vrijetijdsactiviteiten in asielcentra. Men zou een buddywerking kunnen opzetten. Het ‘Brede school’-verhaal kan worden doorgetrokken naar OKAN-scholen. Op die manier kunnen vrijetijdsactiviteiten op de scholen zelf worden georganiseerd.

19,1%

7,5%

6,8%

6,3%

6,6%

5,8%

4,4%

5,5%

5,1%

27,5%

25,4%

25,1%

22,8%

22,2%

19,5%

17,3%

15,9%

15,7%

53,5%

67,1%

68,1%

70,9%

71,2%

74,7%

78,2%

78,5%

79,2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Mijn zorgen vergeten

Anderen helpen

Rusten, ontspannen

Actief zijn

Samen met vrienden zijn

Tijd voor mezelf hebben

Beter worden in iets

Nieuwe dingen leren kennen

Nederlands leren

Niet akkoord Tussen beide Akkoord


OKAN-leerlingen dienen verder begeleid te worden ook na de lessen. Men zou een website met good practices per thema kunnen lanceren.


Budgettaire beperkingen spelen vaak een belangrijke rol. Binnen de asielcentra en de OKAN-school vervalt men snel in de taal van de eigen culturele subgroep. Jongeren in migratie verhuizen vaak. Hierdoor is het moeilijk voor hen om sociale banden op te bouwen. Het aanbod wordt ook niet altijd overzichtelijk aangeboden in de contacten met ouders en jongeren. Bovendien krijgen ze gedurende de eerste maanden na hun aankomst een overvloed aan info te verwerken. Of men in een grootstad of een kleine gemeente terecht komt, speelt vaak een belangrijke rol, samen met de politieke wind die waait. Werknemers van ondersteunde instellingen zoals het OCMW zijn vaak overbelast. Het is niet altijd duidelijk wie welke taken opneemt. Sommige organisaties zijn te strak gestructureerd voor de jongeren om zich hierin te kunnen passen. Het is bijvoorbeeld niet vanzelfsprekend voor een jonge nieuwkomer om in een academie mee te draaien.


Figuur3: Participatiedrempels1


Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • Begeleiders in asielcentra • OKAN-vervolgcoaches • OCMW-assistenten • Lokale jeugdverenigingen • Vrijwilligers

1 Duiding grafiek:

• Van de jongeren die niet sporten (dit zijn er 205) geeft 40% aan dat ze niet sporten omdat hij/zij niet genoeg Nederlands kent, 26,3% omdat hij/zij er geen zin in heeft …

• Van de jongeren die sporten maar geen lid zijn van een sportvereniging (dit zijn dus jongeren die wel sporten, maar geen lid zijn van een vereniging) geeft 40,5% dat ze geen lid zijn omwille van een taalbarrière, 15,6% dat men geen zin heeft …

• De percentages met betrekking tot de drempels voor muziekschool of -vereniging worden berekend op de jongeren die wel muziek spelen maar niet deelnemen aan de muziekschool of –vereniging (jongeren zouden ook niet kunnen deelnemen omwille van niet-voorgelegde drempels)

• Tenslotte de groep jeugdverenigingen: voor elke voorgelegde drempel, het aandeel van de 793 jongeren die geen lid zijn van een jeugdvereniging dat de desbetreffende drempel aanduidt als reden voor niet-participatie (meerdere drempels konden worden aangeduid)

40,0%

26,3%

24,9%

24,4%

22,9%

17,1%

7,8%

40,5%

15,6%

23,3%

19,1%

21,6%

14,5%

8,6%

30,9%

37,2%

13,2%

23,7%

19,6%

18,0%

7,3%

25,9%

41,0%

20,9%

21,7%

16,5%

13,5%

3,0%

0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0%

Ik ken niet genoeg Nederlands

Ik heb er geen zin in

Ik ken er niemand

Ik blijf liever thuis

Ik weet niet waar ik dat kandoen

Ik heb er geen tijd voor

Het is te duur

sporten (n=205 niet-sporters)

sportclubs of -verenigingen (n=524)

muziekschool of -vereniging(n=317)

jeugdvereniging (n=793)



Volgende voorbeelden werden genoemd: • Tumult/Pin vzw: ‘Migrate you(th)’ • Buurtsportwerking Antwerpen • Dagje Planeet Gent • Bijt in je vrije tijd Leuven • Langsgaan op de scholen zelf wekt vertrouwen en creëert herkenbaarheid • TANDEM • AMIF

AANBEVELING 2. De tweede aanbeveling die aan werktafel Taal II werd aangereikt, luidde dat men het belang van informele taalverwerving meer in de kijker zou moeten zetten, zodat begeleiders dit proces bewuster kunnen ondersteunen. De bespreking die men hierover had, leverde volgende resultaten op:


Bij animatorencursussen en kadervormende opleidingen zou meer aandacht moeten gaan naar informele taalverwerving. Informele taalverwerving ondersteunen zou tot de basiscompetenties moeten behoren van animatoren. Er zou meer aandacht mogen gaan naar onderzoek dat bewijst dat de thuistaal mogen spreken helpt bij het thuis voelen en dus ook het Nederlands leren. Dit veronderstelt een mentaliteitsverandering. Storyweaving “iedereen verdient vakantie” zou in de kijker moeten worden gezet. De positieve verhalen die er zijn, moeten (beter) worden benut. OKAN-leerlingen moeten zelfstandig in de wereld kunnen staan na afloop van hun Onthaalklas. Na de onthaalklas valt immers veel begeleiding weg De subsidiereglementen voor lokale verenigingen zouden informele taalverwerving beter kunnen ondersteunen.


Er is vaak te weinig ruimte voor de thuistaal. De klemtoon ligt vooral op het Nederlands als gedeelde taal. Men is ook niet altijd aandachtig voor het gebruik van dialect. Een warmer onthaalbeleid is nodig; mensen moeten zich welkom voelen. De bewuste reflex om vanuit het onderwijs te verwijzen naar vrijetijdsinitiatieven voor extra leerkansen ontbreekt vaak. Men zou moeten benadrukken dat het een kans is om Nederlands te oefenen. Vooral in steden is het aanbod groot. Op bovenlokaal niveau is er niet echt een aanbod. Dit is een leegte op het vlak van belangenbehartiging. Netwerkvorming vanuit lokale vrijetijdsparticipatie en het participatiedecreet bieden mogelijkheden. Er zijn hiervoor te weinig beschikbare uren binnen de scholen. Nu hangt het af van het engagement van leerkrachten.



Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • Organisaties die opleidingen geven aan begeleiders • Lokale besturen, organisaties en onderwijs samenbrengen binnen het concept van brede school • Agentschap Integratie & inburgering


werken?

Volgende voorbeelden werden genoemd: • Bijt in je vrije tijd Leuven • De vormingen van het Agentschap Integratie en Inburgering. Zij hanteren een duidelijke taal voor

begeleiders. • Dagje Planet Gent • Vvzw De Rand/VDS Taalspeler toolbox/Spelend leren van Kras die filmpjes met getuigenissen maken • De muzische werking buiten academies van het Improvisatietheater

AANBEVELING 3. De derde aanbeveling waarmee werktafel Taal II aan de slag ging, luidde dat bestaande initiatieven die zich tussen onderwijs en vrije tijd bevinden kunnen worden versterkt zonder dat daardoor vrijetijdsparticipatie verandert in taalles. Na afloop van het werktafelgesprek, werden volgende voorstellen genoteerd:


Jeugdhuizen zouden open jeugdhuizen moeten zijn. “Witte clubs” kunnen in dit verband worden gesensibiliseerd zodat ze zich flexibeler openstellen. Men zou bijvoorbeeld ook een peter-meterschap kunnen invoeren om de overgang van jongeren in migratie te verzachten of men zou goede voorbeelden meer een voorbeeldfunctie kunnen geven. Het zou duidelijk moeten gemaakt worden waar clubs met hun concrete vragen terecht kunnen. Men zou de jongeren zelf weerbaarder moeten maken. Zijn er bepaalde drempels of randvoorwaarden aan te duiden die de uitvoering van de aanbeveling zouden kunnen belemmeren? De versterking van initiatieven die zich tussen onderwijs en vrije tijd bevinden wordt belemmerd door beperkingen op het vlak van infrastructuur, budget en personeel. In minder stedelijke gebieden is dit nog minder vanzelfsprekend. Clubs zijn in het algemeen ook moeilijk te motiveren om in te zetten op taal. Het gebruik van dialect kan een belangrijke hinderpaal vormen.



Volgende voorbeelden werden genoemd: • Kompas Antwerpen • KRAS open werking • Vrijwillige voogden • Elk talent telt (KAA Gent) • City Pirates die naast sport ook begeleidingen voorzien • Community manager in club (vrijwilliger of stad): project ‘Iedereen op het veld’ • Opleiden van jongeren tot animatoren • Tumult die eerst een werkstage voorziet en dan pas een opleiding • Zomerschool die taal en speelpleinwerking combineren • Wereldspelers van de Ambrassade • De vrijetijdsbemiddelaars van de stad Antwerpen; werken vooral rond sport • Kras waarin het Jeugdwerk samenwerkt met OKAN • Tienen waar vrijwilligers worden opgeleid als begeleiders van een speelpleinwerking

AANBEVELING 4. De vierde aanbeveling van werktafel Taal II: men zou nieuwe vormen van vrijetijdsbesteding kunnen uitproberen die taalverwerving en ontspanning combineren en die zich specifiek richten op jongeren in migratie. Vanuit de werktafel werden volgende voorstellen gedaan:


Men zou niet-talige werkvormen kunnen uitproberen. Men zou ook nabesprekingen voor nieuwkomers kunnen organiseren zodat de dingen die jongeren en hun ouders niet begrijpen, kunnen worden verduidelijkt. Een proefdeelname aan een jeugdbeweging of een andere vrijetijdsvereniging kan eveneens uitgeprobeerd worden of men zou informele momenten van samenzijn vóór de vrijetijdsactiviteit kunnen voorzien. Tijdens het eerste jaar kunnen ‘prikkels’ van vrije tijd worden gegeven. Het aanbod zou losser, laagdrempeliger en vrijblijvender moeten georganiseerd zijn i.p.v. bijvoorbeeld de jaarlijkse vereiste van lidmaatschap te stellen. Men zou meer kunnen inzetten op socio-culturele activiteiten omdat deze soms opener zijn om zich bij aan te sluiten. Recreatieve vormen van sport zijn eveneens laagdrempeliger. Er moeten bruggen gebouwd worden tussen onderwijs en jeugdwerkingen. De overheid moet nieuwe werkingen meer en beter ondersteunen en er moet meer ruimte komen voor experimenten. Er zouden structurele financiële middelen moeten worden voorzien om dit te realiseren.


Men dient goed na te denken over hoe men reguliere werkingen hierbij betrekt: eerder stapsgewijs en met tussenpartners of niet.


De medewerking van lokale besturen en lokale clubs verkrijgen, is niet altijd makkelijk. De overheid zou deze werkingen moeten ondersteunen om hun werking en clubs open te stellen voor OKAN-jongeren . Doordat jongeren in migratie veel verhuizen, is goede begeleiding vaak moeilijk. Het klassieke aanbod werkt veelal op basis van lidmaatschap. Jongens worden makkelijker aangetrokken tot participatie, meisjes haken af na een bepaalde leeftijd omdat ze bijvoorbeeld geen lid willen zijn van gemengde sportclubs.


Volgende voorbeelden werden genoemd: • Spelend leren van Kras • Larf. Nieuwkomers worden betrokken via een inloop atelier


3.3 KWETSBARE DOELGROEPEN

Werktafel Kwetsbare Doelgroepen vertrok van de vaststelling uit het onderzoek dat bepaalde subgroepen van de doelgroep nog kwetsbaarder zijn in het vinden van een kwaliteitsvolle vrijetijd: meisjes, jongeren uit conflictgebieden en jongeren in asielcentra.

AANBEVELING 1. De eerste aanbeveling die naar aanleiding hiervan aan de deelnemers van de werktafel werd aangereikt, luidde dat men vrijetijdsactiviteiten kan organiseren voor jongeren van asielcentra die aansluiten aan de lestijden (voor of na) en waarbij mobiliteit gegarandeerd is. De uitwisseling die hierover plaatsvond, leverde volgende resultaten op:


Gratis tickets voor de bus en/of de trein voorzien kan stigmatisering en schaamte in de hand werken. In de plaats daarvan zou men een Sport na School Pas, een UiTPAS of een Buzzypas kunnen voorzien. Qua mobiliteit zou men ook kunnen investeren in het leren fietsen van jongeren in migratie en in het ter beschikking stellen van fietsen op school en in de centra. Of men zou de ouders van andere kinderen mee kunnen laten helpen om jongeren ter plaatse te brengen. Men moet initiatieven ondernemen die de jongeren zelf bevragen over de manier waarop ze hun vrijetijd liefst besteden. Ze moeten ook duidelijk gemaakt worden dat vrije tijd een meerwaarde biedt, bijvoorbeeld om op een informele manier de taal te leren. Vrijetijdsbesteding zou meer plaats en tijd moeten krijgen binnen het onderwijs; het zou vakoverschrijdend moeten worden benaderd en binnen de vakken zelf aan bod moeten komen. Men kan kennismakingsmomenten in de school organiseren. Scholen kunnen zelf ook meer naar buiten komen en relaties leggen met verenigingen die na schooltijd actief zijn (zie bv. dagje Planeet Gent). Vrijetijdsbesteding moet sterker gekoppeld worden aan de wens om Nederlands te leren als prioriteit: taalverwerving en vrije tijd kunnen samen gaan.


De beperkte middelen waarover sportdiensten en -clubs beschikken spelen vaak een belangrijke rol. Maar ook de middelen die kunnen worden ingezet voor toeleiding of het onthalen van jongeren, schieten vaak te kort. De andere verplichtingen die jongeren hebben of de vermoeidheid van jongeren, werken vaak belemmerend. De nabijheid, de beschikbaarheid van het aanbod en het vervoer zorgen voor drempels.


Figuur 4: participatiedrempels jongeren uit conflictgebieden Niet afkomstig

uit conflictgebied Afkomstig uit conflictgebied

PARTICIPATIEDREMPELS SPORTEN (alle respondenten) ik heb er geen tijd voor 10,9% 28,6% ik voel me er niet welkom 0,8% 5,7% mijn ouders/voogd willen het niet 3,1% 14,1% PARTICIPATIEDREMPELS SPORTCLUB (enkel sporters) ik weet niet waar ik dat kan doen 26,8% 13,3% ik heb niet de juiste kledij 4,9% 12% NODEN EN BEHOEFTEN VRIJETIJDSAANBOD (alle respondenten) er moet meer informatie komen over wat je kan doen in je vrije tijd

59,9% 70,2%

er moet beter vervoer zijn naar plaatsen voor de vrije tijd

55,0% 65,6%


Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • Het betrekken van ex-OKAN-leerlingen kan een grote meerwaarde betekenen, voor nieuwe

leerlingen maar ook voor henzelf. • Lokale besturen • Leerkrachten • Vrijwilligers • Toeleiders • De sector van gezondheid en welzijn (CGG, artsen, asielcentra …)


Volgende voorbeelden werden genoemd: • Taxi werking (OKAN after school) • vzw Jong • Minor N Dako • Navigate Youth • Brede schoolprojecten • MobiElla vzw

AANBEVELING 2. De tweede aanbeveling die aan werktafel Kwetsbare Doelgroepen werd aangereikt, luidde dat men zou kunnen onderzoeken welke nieuwe vormen van vrije tijd zich best richten op jongeren uit conflictgebieden, meisjes in migratie en jongeren in asielcentra. De bespreking die men hierover had, leverde volgende resultaten op:



Er moet meer ingezet worden op het uitwisselen van de informatie die er al is tussen scholen en organisaties en die nieuwkomers ontvangen en bevragen. Dit zou best op verschillende momenten tijdens het jaar gebeuren (en niet enkel in september) omdat jongeren het hele jaar door aankomen. Mensen zouden actief moeten opgezocht en bevraagd worden. Een “bevraging” in spelvorm levert mogelijks nieuwe inzichten op. Of de jongeren “laten doen” zodat ze zelf bottom up iets kunnen uitwerken. Men kan ook ontmoetingsplaatsen opzetten waar nieuwkomers en niet-nieuwkomers elkaar kunnen ontmoeten. Een ander idee is dat men via trial and error sneller de overstap maakt naar een proefproject, dat snel kan bijgewerkt worden om het duurzaam te maken. Er zou een budget moeten worden voorzien voor jeugdorganisaties zodat ze kunnen experimenteren en mensen kunnen aanwerven om deze experimentele projecten in goede banen te leiden. De nieuwe vormen van vrije tijd zouden het best niet enkel starten in september, jongeren komen het hele jaar door toe. Ga aan de slag met een participatieve combinatie van actie en onderzoek.


Jeugdorganisaties zijn vragende partij voor cijfers en resultaten. Onderzoek moet vaker worden omgezet in actie. Als men begint te experimenteren, wordt het risico groter dat men mislukt. Toegang krijgen tot de leefwereld van de doelgroep is moeilijk voor onderzoekers. Daar komt bij dat de tijd van de jongeren vaak al ingenomen is door andere dingen en dat jongeren die bevraagd worden, vaak in de kou blijven staan De middelen zijn ontoereikend om coördinatoren aan te stellen die proefprojecten kunnen starten rond nieuwe vormen van vrije tijdsbesteding. De doelgroep is minder makkelijk te bereiken voor onderzoek. Er is te weinig aanbod en het aanbod dat er is, is vaak te duur. Mobiliteit is een drempel.


Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • Trajectbegeleiders • Voogden • OKAN-leerkrachten • Vervolgcoaches (vrije tijd) • Tolken • Intercultureel medewerkers (die als tolk kunnen dienen)



Volgende voorbeelden werden genoemd: • NIEMO (Jong vzw) – samenwerking met de OKAN-school • Sport na school • Interviews met jongeren via spel van Lasso vzw • Meisjeswerking Brugse poort • Fietsateliers • Globe Aroma • Mensen van de gemeenschappen zelf integreren bij de zoektocht naar vrije tijd • Samenwerkingen opzetten van verschillende actoren zoals trajectbegeleiders, coaches, jeugdleiders • Onderzoek dat leidt naar acties • JES vzw waar jongeren zelf mogen uitwerken wat ze willen doen • TEJO reis met jongeren die zelf aangespoord werden – empowerment • Manoeuvre Bijt in je vrije tijd uit Leuven

AANBEVELING 3. De derde aanbeveling waarmee de werktafel Kwetsbare Doelgroepen aan de slag ging, luidde dat men ouders van meisjes kan sensibiliseren over de positieve gevolgen van een kwaliteitsvolle vrije tijdsbesteding. Na afloop van het werktafelgesprek, werden volgende voorstellen genoteerd:


School en vrije tijd moet meer samengevoegd worden om zo de ouders te kunnen sensibiliseren over de positieve gevolgen van een kwaliteitsvolle vrije tijdsbesteding. Ambassadeurs, toeleiders en brugfiguren moeten een belangrijkere rol krijgen. Organisaties moeten hun leeftijdsgroepen verbreden. Een toegankelijke kinderopvang is belangrijk.


Vrije tijd is vaak te georganiseerd (vaste tijden, uniform …) en het inschrijvingsgeld is vaak te hoog. Zowel jongeren als hun ouders moeten het nut van vrije tijd beseffen. Vaak hebben ze ook geen netwerk en is de informatie waarover ze beschikken beperkt. Deze doelgroep heeft vaak nog vele andere verantwoordelijkheden en daarom krijgt vrije tijd minder aandacht. Het beleid is vaak niet mee met het belang van meisjeswerkingen. Kampen met overnachtingen vormen bijvoorbeeld een hoge drempels voor meisjes. Het aanbod sluit niet altijd aan bij de andere gewoonten van jonge nieuwkomers en hun ouders.



Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • Scholen • Jeugdwerk met een specifiek meisjesaanbod • Netwerken van migrantenorganisaties • OKAN • (Zorg)leerkrachten


werken?

Volgende voorbeelden werden genoemd: • Contactmomenten voor en na school met ouders • Vertrouwen van ouders winnen door huisbezoeken • Inspiratie uit het verleden halen • Brugfiguren die gerust kunnen stellen (bv. ivm overnachtingen) • Ouders laten kennismaken met activiteiten door opendeurdag • Via een brugfiguur: een intercultureel medewerker die uitleg geeft • Parallelle activiteit voor kinderen en ouders organiseren

AANBEVELING 4. De vierde aanbeveling van werktafel Kwetsbare Doelgroepen: men zou begeleiders in de vrije tijd beter kunnen leren om te gaan met jongeren die uit conflictgebieden komen. Vanuit de werktafel werden volgende voorstellen gedaan:


Omgaan met jongeren uit conflictgebieden moet opgenomen worden in het algemeen vormingsaanbod. In plaats van dit te voorzien als een (doelgroep)gerichte opleiding. In de basisopleidingen zoals die voor het onderwijs zou er hier veel meer op gefocust moeten worden. Hiervoor zijn mensen met expertise nodig in bv. in animatorencursussen en in opleidingen voor vrijwilligers in lokale besturen. De begeleiders moeten opgeleid worden vanuit het principe van train the trainer. Dit kan gebeuren door begeleiders/medewerkers uit de sector (OKAN-centra, Fedasil, Rode Kruis …) Uitwisselingen met andere landen organiseren en hierover projecten opzetten, bevordert de interculturele uitwisseling. Begeleiders moeten empathisch gemaakt worden; ze moeten zich bewust zijn van de leefwereld van jongeren.



Er is onvoldoende draagvlak aanwezig om hier een prioriteit van te maken. Sportcoaches zijn zich vaak niet bewust van de rugzak die jongeren meedragen. Er zijn ook niet genoeg middelen voor opleidingen en bijscholingen om ‘train the trainer’ te kunnen uitvoeren. Er is een onevenwicht in de verhouding tussen vrijwilligers en professionelen: hoewel er voldoende vrijwilligers zijn, kunnen verenigingen niet voor alles vrijwilligers inzetten. De vrijwillige begeleiders hebben vaak ook de tijd niet die een professionele kracht heeft om begeleidingen op te nemen.


Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • Ervaringsdeskundigen • Experten • Scholen/onderwijs • Sportclubs/verenigingen • Brugfiguren • Minor-Ndako • City pirates • D’Broej


werken?

Volgende voorbeelden werden genoemd: • Wereldspelers door Tumult en Ambrassade • Vorming voor medewerkers bij sportclubs door sportdienst • AII en buurtsport (van de agentschappen) – gegeven door ervaringsdeskundigen) • OKAN schooldagen bij sportclubs: ontmoeting tussen verschillende soorten sportclubs • Tumeult: startanimatorcursus • TAPAS ( initiatief met scholen) • Jeugdwerk voor allen

NIEUWE AANBEVELINGEN Vanuit werktafel Kwetsbare Doelgroepen werden volgende nieuwe/aanvullende aanbevelingen geformuleerd: 1. Via vrije tijdsbesteding kan men de ontmoeting tussen nieuwkomers en niet- nieuwkomers

stimuleren


2. De publieke ruimte, de openbare domeinen als gemeenschappelijke en toegankelijke ruimtes waar: • ontmoetingen tussen bv. Sportclubs en werkingen voor nieuwkomers kunnen plaatsvinden • OKAN-jongeren matchen spelen tegen basketclubs • men kan vertrekken vanuit iets gedeeld en ontmoeting in de buurt kan organiseren • bewuster kan zijn en omgaan met neveneffecten, bv. hevigheid en andere attitudes met regels,

duidelijke communicatie in voetbal • Zowel nieuwkomers als niet-nieuwkomers nieuw zijn • Ontmoeting breder kan opengetrokken worden dan enkel competitieve match (voor en nazorg

bij beide partijen) • Iets niet te vaststaand kan worden georganiseerd

3. Toerisme Vlaanderen: Iedereen Mee, Iedereen Verdient Vakantie 1. Plannen worden gekoppeld aan budget om:

a. experimentele projecten te onderzoeken en te ondersteunen. Vanuit een follow up subsidie kan dit evolueren naar iets structureel en duurzaam

b. het middenveld te versterken. c. Beleidsdomein-overschrijdend te werken.

2. Goede praktijken verbinden. 3. Welzijnsactoren sensibiliseren en ondersteunen rond het belang van vrije tijd (OCMW,

trajectbegeleiders, docent MO …).

4. Expertise benutten die er al is

5. Versterken van rap op stap kantoren

4. Sneller starten met flexibele proefprojecten die aangepast zijn aan de doelgroep en vanuit bestaande kennis worden opgebouwd.

5. Focus op de afstemming tussen toeleiders & onthaal.

6. Onderzoeksprojecten (van universiteiten, scholen, instellingen,..) die samenwerken en overkoepelend werken.

7. Focus op positieve beeldvorming ( in de media, ..) waardoor er ook meer enthousiasme ontstaat bij organisaties om hieraan (mee) te werken …

8. Voorzie meer middelen voor toeleiders, trajectbegeleiders, coaches,…

9. Een sterke eerstelijnswerking is prioriteit


10. Stimuleer meer betrokkenheid van het volledige gezin.

11. Zet meer in op tijdelijk maatwerk als brug naar het regulier aanbod.

12. Investeer minder in onderzoek en meer in actie.

13. Het beleid mag meer vertrouwen hebben en ruimte geven aan veldwerk om de goede praktijken en nieuwe ideeën uit te voeren.

14. Men moet meer inzetten op draagvlakcreatie rond diversiteit.

15. Er moet meer aandacht gaan naar vrije tijd binnen het agentschap integratie en inburgering (inburgering, netwerk …).

3.4 ISOLEMENT EN EENZAAMHEID

Werktafel Isolement en Eenzaamheid vertrok van de vaststelling uit het onderzoek dat veel jongeren uit het OKAN-onderwijs een gevoel van isolement en eenzaamheid ervaren, vooral in de zomermaanden of voor de start van het onderwijs.

“Het was zeer moeilijk voor mij omdat, wanneer ik naar hier kwam, ik kwam hier in juni en ik heb twee maanden nodig gehad eer ik het eerst vrienden kon maken. Het was zeer moeilijk. Ik zat hier altijd alleen thuis, mijn vader ging altijd werken en ik bleef alleen, er waren geen activiteiten die ik interessant vond want ik had geen vrienden en ik was gewoon altijd met mijn papa. Als ik naar de supermarkt moest, was het met mijn vader. Ik was niet zelfstandig, en ik zat altijd thuis vast. En wanneer ik met OKAN startte, toen begonnen de zaken op hun plek te vallen.” - Meisje, 14 jaar, afkomstig uit Congo

AANBEVELING 1. De eerste aanbeveling die naar aanleiding hiervan aan de deelnemers van de werktafel werd aangereikt, luidde dat men concrete mogelijkheden kan uitproberen om OKAN en reguliere klassen nauwer bij elkaar te laten aansluiten (ruimtelijk, sociaal, mentaal …) De uitwisseling die hierover plaatsvond, leverde volgende resultaten op:



Men kan buddyprojecten organiseren waarin regulier onderwijs en OKAN onderwijs samenwerken om beide onderwijsvormen zo nauwer bij elkaar aan te sluiten. Voorzie in een aanbod Engelse les voor Okan jongeren in het reguliere onderwijs. Organiseer sportdagen. Investeer in toeleidersprojecten waarin ervaringsdeskundigen opgeleid en betaald worden. Sensibiliseer via filmpjes of via getuigenissen.


Er is nood aan een duurzaam financieringsmodel. Er is ook te weinig omkadering voor het coachen, begeleiden, opleiden, vormen … van bewegingen omtrent grenzen, verwachtingen, … . En het ontbreekt werknemers vaak aan de nodige tijd en ruimte om initiatieven te nemen die OKAN en reguliere klassen nauwer bij elkaar laten aansluiten.


Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • Onderwijs, jeugd, sport … • Brede scholen die zowel reguliere als OKAN onder hun werking hebben kunnen spilfiguren zijn


werken?

Volgende voorbeelden werden genoemd: • Tumult – Navigate Youth • Buddyproject tussen of binnen scholen

AANBEVELING 2. De tweede aanbeveling die aan werktafel Isolement en eenzaamheid werd aangereikt, luidde dat men partnerschappen kan aangaan om vrijetijdsinitiatieven te organiseren waar OKAN-leerlingen elkaar en anderen kunnen ontmoeten. De bespreking die men hierover had, leverde volgende resultaten op:


De continuïteit/duurzaamheid van partnerschappen en projecten moet gegarandeerd zijn. De overheid (provincies/gemeentes) kan naast financiering een actieve rol spelen in het matchen van organisaties en projecten die vaak sterk zijn maar op hun eiland zitten. Terreinwerkers, scholen en andere potentiële partners moeten bij elkaar worden gebracht. De gemeentelijke initiatieven moeten beter ondersteund worden. Afbakeningen tussen domeinen en departementen zouden weggewerkt moeten worden. Men zou over beleidsdomeinen en over departementen heen moeten werken. Scholen kunnen de rol opnemen om het vrijetijdsaanbod transparant en toegankelijk te maken, zeker in vakantieperiodes.



De overheid zou een meer actieve rol moeten spelen in het opzetten van interdepartementale samenwerkingen. Transport vormt vaak een drempel. Jongeren moeten meer zelf worden betrokken. De taaldrempel ligt vaak te hoog. Die moet worden verlaagd. Er is te weinig duurzame financiering.


Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • Hogescholen • Studenten maatschappelijk werk • Studentenverenigingen • Jeugdleiders • Jeugdverenigingen • VVSG • Lokale besturen


werken?

Volgende voorbeelden werden genoemd: • Planeet Gent • Autochtonen van de toekomst • Huis van het Nederlands: Patati Patata • Studentenjobs vb. Accent

AANBEVELING 3. De derde aanbeveling waarmee de werktafel Kwetsbare Doelgroepen aan de slag ging, luidde dat men jongeren in migratie mogelijkheden tot vrijetijdsbesteding kan aanbieden in de maanden voor de start van de OKAN-klassen, liefst zo snel mogelijk na aankomst in België. Na afloop van het werktafelgesprek, werden volgende voorstellen genoteerd:


Voortrajecten zijn belangrijk: samen de trein nemen, samen naar de winkel gaan … Men zou heel snel een buddywerking moeten starten met geëngageerde mensen, familie, voormalig inburgeraars. Voorzie vrijwilligersvergoedingen.



Taal vormt een belangrijke drempel. Met zou moeten werken rond taalarme activiteiten, zoals rond muziek. De kennis over werken met de culturele verschillen van mensen uit migratie ontbreekt vaak. De opvolging is niet altijd verzekerd. Het is belangrijk om als begeleider van in het begin samen met de jongeren op pad te gaan. Is het te vroeg om vrije tijd al aan bod te laten komen? Nederlands leren blijft wel belangrijk. Daar kan vrije tijd een nuttige rol in spelen. Vakantieperiodes wel speelpleinen.


Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • Verenigingen uitnodigen om activiteiten bij OKAN te doen (kennismaking) • Beurzen met aanbod


werken?

Volgende voorbeelden werden genoemd: • Voormiddag taallessen, in de namiddag vrijetijdsbesteding • Summerschools • Buddyprojecten • AMIF jongeren – zomeraanbod inburgering • BXL Masir avenir

AANBEVELING 4. De vierde aanbeveling van de werktafel Kwetsbare Doelgroepen: men kan jongeren meer contactmogelijkheden bieden met leeftijdsgenoten, die al dan niet een migratieachtergrond hebben. Vanuit de werktafel werden volgende voorstellen gedaan:


Voorzie lage drempels door organisaties zich te laten komen voorstellen. Ook ouders moeten goed geïnformeerd worden. Zet in op vormen van vrijetijdsbesteding waar de jongeren al aan deelnamen of die ze al beoefenden in het land van herkomst. Begeleiding moet sneller volgen op de inschrijving. Het is ook belangrijk dat begeleiders leren om op een goede manier met jongeren te communiceren zodat de jongeren het gevoel hebben dat ze trouw kunnen zijn aan zichzelf. Reserveer in de zomermaanden plekken voor deze jongeren.



Soms ontbreekt het aan bekende gezichten. Een veilig gevoel hebben is heel belangrijk voor deze jongeren. Er worden weinig langdurige projectmiddelen/subsidies gegeven. En de middelen zijn versnipperd. Het lukt niet altijd om een relatie met de jongeren op te bouwen. Jongeren worstelen ook vaak met hun identiteit en hun isolatie. Hun mentaal welzijn is ook vaak laag. Hierdoor is het moeilijk voor hen om aan te sluiten bij een groep. Het groepsgevoel is nochtans belangrijk. Het gevoel dat deelname een verplichting is, kan remmend werken. Jongeren kennen het ‘formeel’ verenigingsleven vaak niet. Jongeren hebben behoefte aan informele ontmoetingsplaatsen waar ze zichzelf kunnen zijn.


Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • Begeleiders kunnen mensen zijn die zelf een migratieverleden hebben • REFU interim • De ouders/pleegouders, bv op oudercontacten • Straathoekwerkers moeten groepen samenbrengen: Vlaamse jongeren en jongeren met een

migratieachtergrond.

NIEUWE AANBEVELINGEN Vanuit de werktafel Kwetsbare Doelgroepen werden volgende nieuwe/aanvullende aanbevelingen geformuleerd: 1. Lokale en bovenlokale besturen dienen een mapping te maken van bestaande initiatieven en

organisaties zodat individuen en organisaties wegwijs raken in het aanbod. Er moeten verbindingen mogelijk zijn.

2. Voorzie in meer tijd, ruimte en middelen 3. Zet in op verbindend communiceren en koppel hier concrete acties aan 4. Zet in op lokale werkingen 5. Hou rekening met de Brusselse context: wat/wie zijn Vlaamse jongeren? 6. Voorzie toeleidersprojecten met voldoende middelen. Laat niet alles afhangen van vrijwilligers.


Figuur 5: Specifieke aspecten tevredenheid omtrent vrijetijdsbesteding (n = 877)

3.5 VERENIGINGSLEVEN

De werktafel Isolement en Eenzaamheid vertrok van de vaststelling uit het onderzoek dat jongeren in migratie vaak een hogere drempel ervaren voor deelname aan het verenigingsleven en het georganiseerde vrijetijdsaanbod.

AANBEVELING 1. De eerste aanbeveling die naar aanleiding hiervan aan de deelnemers van de werktafel werd aangereikt, luidde dat men kan onderzoeken hoe het vrijetijdsaanbod en het verenigingsleven tegemoet kunnen komen aan de behoeften van jongeren in migratie en men kan kijken of er hiervoor een aanbod kan worden gecreëerd. De uitwisseling die hierover plaatsvond, leverde volgende resultaten op:


Zet een onderzoeksplatform op waar al de onderzoeken over dit thema samenkomen. Voer onderzoek naar:

• De 7B’s (betrouwbaar, betaalbaar, bereikbaar, …) om verenigingen toegankelijker te maken. De nadruk van het onderzoek moet op de toepasbaarheid liggen.

• De waarde/relevantie van doelgroepspecifieke aanbod (vb. vrouwen/meisjes aparte voetbalploeg) als opstap naar het breder aanbod.

• De noden en behoeften van de verenigingen (aanbodzijde) zelf. Waar zit de weerstand om nieuwe doelgroepen toe te laten? Welke tools hebben zij nodig om de doelgroep te bereiken? Waar zien zij kansen/winsten? …

71,4%

40,2%

36,1%

58,2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Ik zou graag andere dingen doen in mijn vrijetijd

Ik voel me vaak alleen in mijn vrije tijd

Ik heb te weinig vrije tijd

Ik weet vaak niet wat te doen in mijn vrije tijd


Breng in kaart wat er per stad/gemeente bestaat qua aanbod en initiatieven, en bekijk hoe dit breed gecommuniceerd kan worden. Werk vormingen uit rond omgaan met diversiteit in verenigingen. Diversiteit mag niet vrijblijvend zijn voor verenigingen. Start nieuwe initiatieven op (rekening houdend met iedereen) waar iedereen nieuwkomer is. Organiseer informele ontmoetingsmomenten gericht op gezinnen. Voorzie in de nodige begeleiding voor de verenigingen om aan de slag te gaan met het tegemoet komen aan de behoeften van jongeren in migratie met hun aanbod en werking.


Bepaalde culturele drempels spelen een belangrijke rol: verenigingen weten vaak niet goed hoe ze toegankelijk(er) kunnen zijn. Ze denken dat dit een te grote investering is. Verenigingen moeten veranderen om nieuwe doelgroepen toe te laten, maar missen de instrumenten. Vervoer is vaak een grote drempel. Breng deze drempel in kaart en speel hierop in.


Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • OKAN • Agentschap Integratie en Inburgering • Trajectbegeleiders • CLB • Minderheden adviesraden • Lokale besturen


werken?

Volgende voorbeelden werden genoemd: • Buddyproject (Eeklo) • Agentschap Integratie en Inburgering: 10 tips in omgaan met diversiteit in verenigingen “workshop” • Refu Interim: vrijwilligers van allochtone afkomst die ingezet worden in organisaties • “Open Club” van buitensport Leuven • “Jeugdwerk voor alleman” van stad Mechelen

AANBEVELING 2. De tweede aanbeveling die aan werktafel Verenigingsleven werd aangereikt, luidde dat men Initiatieven kan ontwikkelen die het vrijetijdsaanbod en het verenigingsleven dichter bij de jongeren zelf brengt om op die manier de drempel te verlagen. De bespreking die men hierover had, leverde volgende resultaten op:



Vrijwilligers zijn een belangrijke actor om de jongeren te betrekken bij het vrijetijdsaanbod en het verenigingsleven. Zet in op lokale vrijwilligers die het verenigingsleven kennen. Investeer ook meer in het verenigingsleven, want dat biedt een duidelijke maatschappelijke meerwaarde. Voorzie vormingen voor buddy’s vanuit de eigen organisatie (vb. Chiro naar vorming voor buddy). Verwerk de thematiek ook in het vormingsaanbod voor jeugdvrijwilligers.


De taal is een belangrijke barrière, evenals onwetendheid. Zo heb je verouderde werkingen die vasthouden aan hun tradities in plaats van zichzelf in vraag te stellen. Maar ook gemengde groepen (gender) kunnen een belangrijke drempel vormen. Er is te weinig ruimte voor het invullen van nieuwsgierigheid. De middelen zijn ontoereikend. De bereidheid om naar de locatie van de vereniging te gaan, is er niet altijd en de jongeren kennen de meerwaarde en voordelen van vrijetijdsbesteding te weinig. Een vrijblijvend aanbod voor (tijdelijke) deelname ontbreekt.


Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • Lokale verenigingen • Lokale overheid • Scholen + leerkrachten • Jeugdvrijwilligers • Gezinnen


werken?

Volgende voorbeelden werden genoemd: • Speelpleinwerkers die deelnemers zelf aan huis ophalen • Tienen: jeugddienst die een cursus animatoren organiseert, zonder overnachting (drempels meisjes) • Project CEV, dat werkt aan inclusieve communicatie. Dat is de toekomst.

AANBEVELING 3. De derde aanbeveling waarmee de werktafel Verenigingsleven aan de slag ging, luidde dat men het aanbod aan sport-, cultuur- en jeugdinitiatieven kan integreren of laten aansluiten bij het OKAN-onderwijs. Na afloop van het werktafelgesprek, werden volgende voorstellen genoteerd:


Breng vrije tijd tijdens de schooluren meer in de belangstelling. Bied zelf een aanbod aan als OKAN-onderwijs zodat vrije tijd wordt gekoppeld aan lessen. Voorzie tijd om tijdens de schooluren naar verenigingen te kunnen gaan! Investeer in vrijetijdscoaches/brugfiguren gelinkt aan OKAN-klassen. Trek


het principe van de brede school door naar het secundair onderwijs. Laat jongeren in OKAN-klassen proeven van vrijetijdsbestedingen maar laat ze zelf beslissen wat ze doen Begeleid organisaties bij het inzetten op projectmatiger en participatiever werken (met voorwaarden). Creëer ontmoetings- en vertrouwensplekken. Creëer een aanbod mèt, in plaats van enkel voor jongeren. Zorg ervoor dat de informatie niet enkel in het Nederlands wordt gegeven. Voorzie een niet-anderstalige buddy (met dezelfde interesse) in de vereniging.


De opvolging van jongeren ontbreekt vaak. Nochtans spelen bv. trajectbegeleiders een cruciale rol. Organisaties/verenigingen beschikken vaak niet over de nodige kennis en instrumenten. Het profiel van de vrijwilliger is veranderd. Dit heeft gevolgen voor buddy/vrijwilliger – initiatieven. De nood aan een veilige omgeving kan botsen met de integratie in ‘het reguliere’. OKAN klassen zouden beter in het regulier onderwijs terechtkomen. De scheiding tussen onderwijstijd en vrije tijd vormt een drempel voor de integratie van vrijetijdsbeleving in het OKAN-onderwijs. Het versnipperd zijn van het vrijetijdsaanbod in het algemeen vormt een drempel. Als men ergens als enige nieuw is, vormt dit een drempel om er te blijven. De jongeren hebben in hun leven heel veel redenen om niet te moeten/kunnen komen. Het klassieke jeugdhuis waar de toog centraal staat, kan een drempel vormen. Men moet op zoek gaan naar een evenwicht.


Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • Onderwijs: technische opleidingen (nerd lab) en artistieke opleidingen • Ondernemerschapsprojecten met bedrijven • Lokale verenigingen • UiTPAS • Lokale besturen • Cultuur-/sport-/jeugdraad


werken?

Volgende voorbeelden werden genoemd: • Cultuurconnect: inspiratiegids voor co-creatie • Dagje Planeet van de jeugdwerking van de stad Gent • Opleiding huis van het Nederlands met tips voor taalgebruik tegenover anderstaligen • SMAK: tentoonstelling in de lockers

AANBEVELING 4. De vierde aanbeveling van werktafel Verenigingsleven: informeer ouders en jongeren in migratie actief in een vroeg stadium over het bestaande vrijetijdsaanbod. Vanuit de werktafel werden volgende voorstellen gedaan:



Sensibiliseer verenigingen om de doelgroep te bereiken; laat hen op school informeren, tijdens bijvoorbeeld oudercontacten en/of laat hen initiaties op school organiseren. De scholen kunnen ook een buurtwandeling organiseren via verenigingen, zodat bijvoorbeeld ook leraren de omgeving van de school beter leren kennen. Koppel ouders van het reguliere onderwijs als een soort buddy’s aan OKAN-ouders. Informeer leerkrachten van scholen over het aanbod: zij moeten dit in de eerste plaats al kennen. Breid het brede school-idee uit naar secundair onderwijs. Neem in subsidieregelingen de samenwerking van vrijetijdsverenigingen en OKAN-scholen als criterium op: het vrijetijdsaanbod moet de OKAN-school vinden in plaats van alleen maar andersom. Neem het thema vrije tijd op in de lessen maatschappelijke oriëntatie (ook voor de ouders). Voorzie ook begeleiding vanuit de school (naast begeleiding vanuit vereniging) om de connectie tussen school en verenigingen te leggen. Informeer mensen in het kader van de NT2-opleiding. Werk met brugfiguren, buddy’s, mentoren, vrijwilligers … Zij zijn goede actoren om de jongeren te informeren en kunnen geschikt zijn om individuele trajecten met hen aan te gaan. Ook de ouders moeten geïnformeerd worden over het nut van vrije tijd voor kinderen en jongeren. Informeer door het vrijetijdsaanbod op lokaal niveau op te nemen in een lijst en die te overlopen met de nieuwkomer. Informeer mensen in vrijetijdsloketten en dergelijke over het volledig aanbod, ook over dat deel van het aanbod dat minder in hun eigen leefwereld zit. Begeleid verenigingen/geef hen instrumenten om jongeren te bereiken. Zorg voor begeleiders die een binding hebben met de lokale omgeving. Creëer veilige omgevingen. Zorg voor meer coherentie in het vrijetijdsaanbod Betrek het aanbod vrije tijd al in de lerarenopleiding. Informeer ouders via de onthaalfunctie van lokale besturen.


Informeren is vaak niet voldoende omdat extra begeleiding nodig is. Eigenlijk zou er een volledig kader moeten worden voorzien: vervoer, financiële voorwaarden … Een grote drempel is dat het niet altijd lukt om de leerkrachten te bereiken. Opleiding vormt een drempel: niet iedereen die lesgeeft in OKAN-klas heeft een lerarenopleiding. Sensibilisering is een continue bezigheid omdat nieuwkomers op verschillende momenten toekomen. Er zijn te veel leerlingen in verhouding tot de individuele begeleiders. Om degelijk te informeren, vormt taal een barrière.


Volgende organisaties, netwerken, verenigingen … werden genoemd: • Lokale verenigingen • UiTPAS • Lokale besturen • Cultuur/sport/jeugdraad • Uit in Vlaanderen (beter inzetten)



Volgende voorbeelden werden genoemd: • Zomerschool voor jongeren tijdens de zomervakantie. Ze kunnen Nederlands oefenen en proeven

van het vrijetijdsaanbod. • Ouderraad Sint-Albertuscollege is een organisatie in Brussel die een link tussen het regulier

onderwijs en OKAN legt • De OKAN-werking van de stad Leuven • Atlas Antwerpen dat onder meer een infomarkt voor nieuwkomers organiseert • Let’s go urban: een initiatief waar jongeren het aanbod leren kennen en begeleiding kunnen

krijgen • Vrijetijdsloketten: dit werkt MAAR ze leggen een té grote focus op sport • Atlas zomerklap: organiseren conversatie Nederlands, leggen contacten – Ze verbinden door

dingen te doen met taal • Gent proefdag: Planeet jeugd • Beersel: vzw PIN • Bruggenbouwers – subsidie • Navigate you(th) • “Op stap wandeling” (Oost-Vlaanderen) • “Bijt in je vrije tijd” (Leuven) • Speelpleinwerker die deelnemers ophaalt aan huis • Tienen: de jeugddienst organiseert een cursus animatoren zonder overnachting (drempels

meisjes) • Project CEV die met inclusieve communicatie werken • BAZART (komen in klassen praten/flyers uitdelen)

NIEUWE AANBEVELINGEN Vanuit de werktafel Verenigingsleven werden volgende nieuwe/aanvullende aanbevelingen geformuleerd: 1. Sensibiliseer verenigingen en rijk hen de nodige tools aan om met deze doelgroep aan de slag

te gaan. Voorzie ook in de nodige begeleiding. 2. De functie van toeleider moet volwaardig erkend worden. De toeleider moet de tijd krijgen

om met jongeren duurzame trajecten aan te gaan. 3. Breng het verenigingsleven in Vlaanderen en lokale netwerken in kaart (cf.

landschapstekening)


Figuur 6: Lidmaatschap aan verenigingen voor vrijetijdsbesteding: vergelijking OKAN-leerlingen en leerlingen regulier onderwijs met en zonder migratieachtergrond (data regulier onderwijs afkomstig uit JOP-schoolmonitor 2018)

22,5%

12,4% 10,7%

30,6%

8,0%

16,8%

52,1%

15,6%

26,3%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Sportvereniging Culturele vereniging Jeugdvereniging

OKAN-leerlingen (n = 1000)

Regulier onderwijs, leerlingen met migratieachtergrond (n = 3946)

Regulier onderwijs, leerlingen zonder migratieachtergrond (n = 3879)

Vrije tijd van jongeren in migratie - Sociaal-Cultureel · 2020-03-18 · Vrije tijd van jongeren...

Documents

Transcript of Vrije tijd van jongeren in migratie - Sociaal-Cultureel · 2020-03-18 · Vrije tijd van jongeren...