Vriendschap en andere ongemakken

MEI 2012

Nummer 4

Special Vriendschap en andere ongemakken

Mei 2012

Literair e-tijdschrift [werk]

MEI 2012 | Nummer 4 2

Redactioneel 6

Marcel de LaatTerug tot Zanger Rob 7

Roelof ten NapelNotities 13

Reactie van Julie de Leeuw lsquoIk moest het een paar keer lezen er zitten zoveel lagen in Wat er voor mij heel sterk uit komt is het onwezenlijke van het afscheid nemen van een vriendrsquo

Jolanda OudijkKamp 15

Reactie van Helen lsquoHeel mooi geschreven ldquoIk stop nog een fireball in mijn mondrdquo Wat een prachtige zin en hij zegt alles Niks geen uitleg maar personages van vlees en bloed en handelingen die voor zich spreken Complimentenrsquo

Pauline GeneeZaal 305 17

Reactie van Rob Verschuren lsquoFantastisch verhaal Een zin wil ik eruit lichten want voor mij zijn mooie zinnen de essentie van het schrijversschap [] ldquoZe klonk als een jong meisje dat op een zonnige dag de was ophangt tussen twee berkenboompjesrdquorsquo

Derk FangmanSpaanse frambozen 25

Reactie van Eva Logan lsquoGeestig ik heb hartelijk gelachenrsquo

Inhoudsopgave


Sophie VelthuizenWimpel vaarwel 28

Reactie van Rocco Elibell lsquoIk vind vooral de eerste strofe erg ontroerend Met heel weinig woorden geeft het voor mij een relatie aan die geen voldoening biedt armoe-dig is Knap aangegeven doordat kleur en emotie zo dicht bij elkaar liggenrsquo

Linda MuldersEen dun laagje chroom 29

Reactie van Mechteld lsquoJe hebt oog voor sprekende details die de scegravene voor mij echt tot leven brengenrsquo

Peter CnopsWeekend aan zee 31

De Heer BillBatser met biceps 36

Reactie van Roelof ten Napel lsquoHoe dan ook interessante opbouw Het karakter van ldquoBobrdquo wordt snel en behendig neergezet en ldquolikeablerdquo gemaaktrsquo

Jantina EppingaTerug naar de realiteit 43

Reactie van Hilko lsquoIk heb je verhaal twee keer gelezen en ik ga het nog een keer lezen maar deze keer om er iets van te leren over schrijvenrsquo

Over de auteurs 47

Colofon 50


Redactioneel

Vriendschap kent vele gezichten Het kan een bron van vreugde zijn maar ook van irritaties Het inspireert je tot grootse daden of verlamt je Vriend-schap kan je verheffen of terneerslaan Dat is wel gebleken uit de inzen-dingen voor de schrijfwedstrijd lsquoVriendschap en andere ongemakkenrsquo die Literairwerknl tijdens de boekenweek samen met Bibliotheek Eemland or-ganiseerde Het beste ingezonden werk is gebundeld in deze special

In lsquoTerug tot Zanger Robrsquo de winnende inzending van de schrijfwedstrijd laat Marcel de Laat zien hoe vriendschap een mens op plekken kan bren-gen waar hij anders nooit zou komen volksfeesten waar het bier neerregent op het publiek of een woonwagenkamp Een ongerijmde vriendschap die luchtig en afstandelijk begint ontwikkelt zich tot een ware obsessie En dat blijft niet zonder gevolgen

Als we als redactie van Literairwerknl in de afgelopen weken eacuteeacuten ding hebben geleerd is het wel dat lsquoongemakrsquo een milde benaming is voor de dramarsquos die een vriendschap teweeg kan brengen De inzendingen lieten een staalkaart aan groot en klein leed zien En dan hebben we het niet alleen over verdriet om een verbroken vriendschap jaloezie of teleurstelling Nee bedrog vernieling verkrachting brand en meer van dat ergs passeerden de revue Tot moord aan toeVrienden Nee doe ons maar een goede buur Behalve dan op Facebook daar kunnen we nog wel wat vrienden gebruiken wwwfacebookcomLiterairwerk

Namens de redactie Mechteld Jansen


Marcel de Laat

Terug tot Zanger Rob

Het waren lichte dagen het waren donkere dagen Het waren dagen van angst en het waren dagen van hoop De muziek was dood en de muziek was levend Het was het tijdperk van De Reuvertjes Betty amp Albert Jurgen van de Tillart en natuurlijk Zanger RobAls ik aan Rob denk zie ik hem altijd voor me zoals hij op de poster stond die kleine compacte jongeman met zijn stekeltjeshaar zijn gebruinde huid die piercing in zijn linkeroor Een godenzoon was hij neergeslagen in de bloei van zijn leven en vervolgens gedwongen dat geknakte leven uit te zittenIk heb voor hem gedaan wat ik moest doen Als ik hiervoor gestraft word dan zij dat maar zo Voor nu zit ik veilig Achter tralies dat wel maar veilig

Ik had hem op een poster zien staan een van die overvolle posters die je bij de frietboer ziet posters die steevast een extravaganza beloofden een festival van sterren aan het firmament van het lokale levenslied Rob stond precies in het midden gaf zo onterecht de indruk dat hij de headliner was Op Koninginnedag zou hij twee straten verderop optreden bijgestaan door onder meer Zanger Max en (Zangeres) PriscillaIk heb niets met volksmuziek maar beroep me er graag op dat ik open sta voor nieuwe ervaringen Ik belandde met een biertje in de hand in het park een grote groep in het oranje uitgedoste buurtbewoners om me heen Om twee uur betrad Zanger Rob op zijn gemak het podium Ik juichte met de andere toeschouwers mee deels bevangen door de levenslust en energie van het moment en deels uit angst voor de reusachtige moeder van Zanger Rob die met haar handen in haar zij naast het podium stond en het publiek in de gaten hield als om hen uit te dagen om niacuteet te applaudisserenToen ik Zanger Rob voor de eerste keer hoorde zingen (Duo sangria volgens de man naast mij het eerste nummer van zijn tweede cd) was ik een beetje teleurgesteld Hij was niet meer en niet minder niet slechter of beter dan de andere volkszangers Hij was er gewoon Ik was verbaasd dat het publiek zo los ging De verafgoding van deze middelmatige artiest fascineerde en irriteerde me


Had ik toen maar geweten dat ik keek naar een artiest die aan zijn tragische retour was begonnen Toen er eindelijk iets was wat hem distantieerde van de platte massa en hem op een podium plaatste had ik al snel spijt van mijn irritaties want datgene wat hem van de rest onderscheidde was dat hij aan kanker van de longen leedAchteraf bezien draaide hij bij dat concert al op een fractie van zijn ge-bruikelijke krachten en het spijt me nog altijd dat ik nooit van de grote Zanger Rob op zijn hoogtepunt heb kunnen genieten Ja er stonden tiental-len ndash sinds het incident waarschijnlijk hoacutenderden doch ik heb niet langer toegang tot het internet ndash videorsquos van hem op YouTube enkele weken lang draaiden radiozenders elk uur zijn grootste hits als Glimlach van mijn meisje en Oh Oh Oh Oh Hee Oh Deze opnamen gaven je echter niet het gevoel dat je met Rob in eacuteeacuten kamer stond boden je niet de mogelijkheid het zweet van zijn fans te horen het bier op je haar en voorhoofd te voelen plenzenTijdens dat Koninginnedagconcert wist nog niemand dat hij ziek was Ja ik hoorde een vrouw naast mij tegen haar vriend zeggen dat Rob er slecht uitzag vandaag en een paar keer begon hij halverwege een refrein hevig te hoesten en moest het publiek de zangpartij voor hem invallen maar zover ik wist was dit gebruikelijk bij het levenslied Deze mensen waren geen prorsquos als zij bakken met geld verdienden woonden zij niet langer in een woonwagen nietwaar

Ik werd zoals bij veel van die dingen gedreven door een stukje afstande-lijke ironie De eerste keer dat ik Robs homepage bezocht een week na het bijwonen van zijn concert deed ik dat om eens te kunnen lachen om die lullige achtergestelde levensliedcultuur Als academicus kon ik neerkijken op die Nederlandse lsquorednecksrsquo met hun simpele pleziertjesMijn spot sloeg om in een stukje schuldgevoel toen ik las dat de kanker Zanger Rob te pakken had en niet zorsquon beetje ook Een dag of drie eerder was bekend geworden dat Rob ernstige uitzaaiingen in zijn longen had waarvan hij in geen geval zou herstellen Mijn lach stokte in mijn keel en het scheelde weinig of ik had de webpage weg geklikt walgend van mezelf De bijgevoegde foto van Rob eentje uit betere tijden waarop hij met een blos op zijn gezicht voor een publiek van honderden zijn kunstje opvoerde vormde een schril contrast met de verzwakte Rob die ik een week eerder had gezienDit was niet eerlijk De jongen was pas 26 Iacutek was 26 Ik had evengoed de-gene kunnen zijn die ziek werd maar in plaats daarvan was het Rob gewor-den Die kogel had hij voor me opgevangen en waarom Wat bracht ik ter tafel Hij was een intens geliefde volkszanger ik een jurist die zich terecht


schuldig voelde over het feit dat hij nog leefde Een zwaar gevoel kwam over me alsof het niet een volkszanger maar mijn beste vriend was die door de kanker te grazen was genomen Mijn vriend mijn Zanger RobAchter het scherm van mijn computer barstte ik in tranen uit

Voor ik het wist bezocht ik dagelijks de website van Zanger Rob gedreven als ik werd door een opmerkelijke cocktail van pervers voyeurisme en op-rechte bezorgdheid Omdat Zanger Rob zelf te zwak was om hele lappen tekst op papier te rammen verzorgde zijn moeder in gebroken Nederlands en met liberaal gebruik van de CAPS LOCK-knop zijn updatesRobbie heeft weer de hele nacht liggen hoesten schreef ze dan hij heb ze hele bed ondergekostIn die tijd ging het met haar zoon altijd slechter dan de dag ervoor nooit beter Ja er waren dagen dat het even beter ging maar die werden doorgaans gevolgd door dagen waarop het extra slecht ging De kanker deed zijn ding en de chemo stelde slechts het onvermijdelijke uit De fanbase buitelde over zichzelf heen met steunbetuigingenEr was iets dat me steeds weer raakte aan zijn lijdensweg aan die legioenen hondstrouwe fans Ik kon nog zo hard werken geld doneren aan ontwik-kelingslanden en persoonlijk waterpompen de grond in stampen op het duistere continent maar mijn verscheiden zou nooit zoveel mensen aan het huilen krijgen als er tranen zouden vergieten bij de dood van Zanger Rob

Zanger Rob bleek een taaie Liever dan al zijn tours af te zeggen en zijn resterende maanden weken dagen met zijn familie door te brengen bleef hij hardnekkig doorzingen Ik maakte een paar van zijn publieke optredens mee verzette afspraken om erbij te kunnen zijn op volle dorpspleinen in afgeladen biertenten In mijn meest joviale bloesje tussen de gewone men-senIk schrok elke keer dat ik Rob in persoon zag Zijn gezicht was immer meer ingevallen tegen het eind zelfs skeletachtig Hij werd steevast door twee nichtjes het podium op geholpen het waren altijd twee andere nichtjes kennelijk had hij een grote familie Gewoonlijk zong hij met schorre stem een paar liedjes die dan op luid applaus konden rekenen Natuurlijk klapte ik even hard mee alsof ik hem met mijn applaus kon genezen Onwillekeu-rig probeerde ik dichter bij het podium te komen Ik weet niet wat ik wilde Hem aanraken Hem de hand schudden nu het nog kon Zijn ziekte op mij nemenlsquoZanger Rob ik begrijp jersquo wilde ik zeggen lsquoIk begrijp je pijnrsquo


Ook aan die optredens kwam een eind Een week nadat een concert in Boxtel onverwacht was gecanceld maakte ik uit het geratel van zijn zwaar geschokte moeder op dat de dokter hem niet lang meer gaf dat het een kwestie van weken zou zijn voor het over en uit was met Zanger RobRobbie gaat het nog proberen om bij het levensliedfestijn in Loon po Zand te zijn volgende week de ziekte krijgt hem niet klein Hij doet het voor zijn fans maar dit is misschien wel DE LAATSTE KEER DAT HIJ HET DOETIk werd lid van de Zanger Rob-pagina op Hyves ik wens jeu veels terkte NIET DOODGAAN X en meer van dat soort boodschappen veelal verge-zeld door zwaar bedroefde emoticons Aan de aankondiging dat Rob weldra aan de kanker zou sterven werd morbide genoeg door velen respect gegevenAlle steunbetuigingen mochten niet baten Rob slonk en slonk Voor onze ogen teerde hij wegIk zou het wel weten dacht ik vaak ik zou een einde aan mijn leven maken Zo ging het in die culturen niet Je stapte niet uit Je bleef zitten tot het hoestende proestende eind van de rit

Zelfs nu hij zich uit het openbare leven had teruggetrokken kreeg Zanger Rob niet de rust om waardig te sterven Elke dag weer beschreef zijn moeder uitgebreid hoezeer zijn toestand nu weer verslechterd wasHet gaat steeds slechter met Rob lsquoHij kan niet meer op eigen beweging naar het toilet en als we dan mee moeten dan komt er niks uit want hij zit potdicht Het is vreeslijk ons zoon zo te zien leidenIk kon niet anders dan medelijden voelen om deze publieke martelgang Dit was niet hoe ik hem wilde herinneren Zijn fans bleven echter toestromen vastbesloten hun plaatsen voor de eerste rang van zijn sterven te behouden Ik was erbij toen Zanger Rob stierfEr was dagelijks een bezoekuur voor de stervende zanger waarin zijn fans in groepen van niet meer dan drie bij hem thuis op bezoek konden komen om afscheid te nemen Ongetwijfeld goedbedoeld maar ik kon me voorstellen dat Rob op dit moment wel andere dingen aan zijn hoofd had dan zijn fans Kanker bijvoorbeeldUit Rob echter geen woord hij onderging het proces zwijgzaam zonder te klagen als een martelaar een Christus Besefte hij dat hij als een dier tentoon werd gesteld

Toen ik acht jaar oud was reed mijn vader op een kwade dag een kat aan Het arme beest was zwaargewond zijn bovenlichaam ongedeerd het on-derlichaam vastgeplakt op het asfalt Ik weet nog hoe het me aankeek in


die momenten terwijl mijn vader naar een zwaar object zocht Die grote smekende ogen

Het probleem was dat Rob niet stierf Hij moet zo sterk zijn geweest Als een drenkeling klampte hij zich aan het leven vast ook al was het niet meer nodig ook al was het beter om los te latenToen ik op zeker moment besefte dat de lijdensweg van Rob zich al maan-den voortsleepte begon ik me ernstige zorgen te maken De prognoses wer-den keer op keer bijgesteld zonder dat er enige tekenen van herstel waren De kanker ging niet weg maar won evenmin terrein De bezoekuren bleven lopen en fans bleven toestromen om Robs slappe handje te schuddenBij de zoveelste foto van Zanger Rob omhoog gehouden door een stapel kus-sens zich waarschijnlijk niet eens bewust van het feit dat hij gefotografeerd werd werd het me te veel In zijn ogen las ik slechts twee woorden Help meNa een nacht lang piekeren was ik er uit

Voor de spiegel oefende ik mijn verhaal Mevrouw Rob kent mij niet maar ik ben zijn grootste fan zijn beste vriend en ik moacuteeacutet hem zien Zijn verhaal is inspirerend voor kankerpatieumlnten over de hele wereldHet was niet nodig Ik kwam gemakkelijk binnen op het bezoekuur hoefde niet eens een afspraak te maken Ik werd vreemd bekeken daar in dat Osse woonwagenkamp in mijn nette pak zonder enige gouden kettinkjes of tatoe-ages Als ik mijn stropdas om had gehad waren ze er vast aan komen voelenlsquoHij is wakkerrsquo zei Robs moeder die me in de kleine huiskamer van de cam-per ontving lsquoNiet te snel praten anders dan volgt rsquoie het nietrsquoIk knikte opende de deur en sloot deze zorgvuldig weer achter me Het stonk in het kamertje ik rook kots en urine Rob lag op bed stak zijn hand op toen hij me zag Posters van Rob in concert sierden de muren van zijn slaapkamer Ze hingen zij aan zij met fanmails kaarten met plaatjes van dellerige elfen die Rob beterschap wenstenlsquoH-hallorsquo kraakte Rob met een getergde blik Zijn stem was gebroken Alles was gebrokenIk zweeg verzekerde me ervan dat de deur goed dicht was sloot de gordij-nen Rob probeerde iets te zeggen maar het kwam er niet uitlsquoHoe gaat het nu Rob Ga je beter wordenrsquolsquoIk word niet meer beterrsquo zei Rob lsquoMaar hethelliprsquo Zijn gehoest verdronk de rest van de zinIk liep naar de cd-speler in het raamkozijn en zette een cd op draaide de vo-lumeknop omhoog Zanger Rob Life stond er op de hoes lsquoVind je deze leukrsquo


Ik liiig hier heeeel alleeen vannaaacht klonk het zonder iemands warme hartHet horen van zijn eigen stem in betere tijden leek Rob goed te doen want hij glimlachte en staakte zijn gekreun sloot zijn ogen evenlsquoJa dat is beter nietwaarrsquo

Ik keek nog eenmaal om luisterde naar voetstappen of andere geluiden pakte toen een kussen van de bank Zijn ogen waren nog altijd dicht Het was beter zo Ik zou hem niet hoeven aankijken voor ik het deedlsquoVergeef me Rob Ik doe dit uit liefdersquo

Ik drukte het kussen op zijn gezicht Hij stribbelde tegen verdomde hard ook voor een stervende Balde zijn vuisten mepte me tegen mijn borst mijn nek Ik bleef drukken Tijdens de worsteling ontsnapte hem een korte kreet luid genoeg om door zijn moeder gehoord te worden bleek een halve minuut later toen ze de kamer binnenviel en me bij haar zoon wegsleurdeTegen die tijd was mijn werk al gedaan Zanger Rob was dan toch gestor-ven

Het is een wonder dat ik het heb overleefd Als ik langer in dat woonwagen-kamp was gebleven hadden ze me gelyncht Maar mevrouw Donders zat daar met haar dode zoon in haar armen en op mij werd geen acht geslagen Ik ben er vandoor gegaan maar genoeg mensen hebben me zien vertrekken Het duurde niet lang voordat de politie mij vond Het was goed dat ziacutej me vondenIk zit in voorlopige hechtenis Er zijn stemmen die roepen dat ik de dood-straf verdien ndash een meerstemmig koor ndash maar die kennen we in Nederland niet Ik weet niet wat er gaat gebeuren als ik het gevang in ga Ik weet zeker dat Zanger Rob er zat fans heeft rondlopen die zich herinneren hoeveel vreugde Rob hun heeft gebracht niet begrijpen dat ik hem een gunst heb verleendIk heb geen spijt waacutet mijn advocaat mij ook in de mond probeert te leggen Ik deed een goede vriend een gunst Doe met mij wat u wilt veroordeel mij sluit mij op stop mij weg Ik zit hier in mijn cel en laat het over mij heenko-men zittend op mijn bed luisterend naar de radioBedankt voor alle goede zorgen zingt Zanger Rob bedankt voor die fijne tijd

Meepraten over dit werk


Roelof ten Napel

Notities

Bij alle dingen die ik zie denk ik dit is van hem Dit is zijn bureau Dit is zijn pen Dit is zijn huis Niet lsquowasrsquo ndash alsof je alleen levend iets zou kunnen bezitten hoewel levend lukt dat ook nooit helemaal Zijn bureau ligt vol aantekeningen soms een A4 vol soms slechts een zin Ik weet niet precies wat ik hier zoekNiet alle tekst komt van hem zelf ik zie hier en daar aantekeningen met namen eronder soms ook de oorsprong Ik probeer de dingen te sorteren op tafel en in mijn hoofd Eigenlijk is het er te vroeg voor maar daar zijn stoffige lampen voor bedachtOp een gegeven moment vind ik een stapel briefjes met zinnen van Kafka bij elkaar gelegd Ik leeslsquoZo stevig als een hand die een steen vasthoudt Vastgehouden echter puur om hem des te verder te werpen Maar ook naar die verte leidt de wegrsquoIk denk aan twee jongens die kiezels hebben verzameld De steiger is minstens vijftig meter Het is al koud maar de wind die al hun haren vangt maakt het nog veel kouder Eeacuten voor eacuteeacuten pakken ze een steentje ze zetten zich schrap en gooien Zwarte stippen vliegen en worden opgeslokt door golven Uiteindelijk is de stapel wegHij wist dat ik het verst gegooid had gaf me ook een hand maar zei terwijl we terug naar het strand liepen lsquoEigenlijk weten we niet wie gewonnen heeft het hangt er maar net van af waar de zee het diepst isrsquoIk denk aan kiezelstenen die door water naar beneden zakken Leidt daar nog een wegLicht begint door het raampje te vallen Nog niet genoeg om de lamp uit te doen maar wel om mijn handen te warmen Even sluit ik mijn ogen lang langer dan normaal Ik hoor mezelf ademhalen zijn lucht Hij kocht nooit luchtverfrissers Ruiken is wat mensen niet kunnen voorkomen ndash adem heb je nodig Als het stonk deed hij een raampje open Geur hoort bij een huis zei hij eens ZoietsIk leg het eerste briefje aan de kant en lees verderlsquoDe kraaien beweren dat eacuteeacuten enkele kraai genoeg is om de hemel te vernie-tigen Dit is ontegensprekelijk waar maar zegt niets over de hemel want de


hemel is gewoon een andere manier om te zeggen de onmogelijkheid van kraaienrsquoIk herinnerZe zitten op een bankje zonnebrillen korte broeken het is zomer Beide hebben ze een bakje friet De twee praten zitten niet meer in dezelfde klas maar maken daar een voordeel van nu hebben ze meer te vertellen Af en toe gooien ze een stukje friet op straat voor de duivenEeacuten van de twee begint over een meisje Het gevecht tussen willen en durven de ander moedigt aan ndash door al het praten verdwijnt steeds meer eten richting de vogelsMinstens eacuteeacuten vergelijkt hen met vroegerDe duiven schrikken op er komt een kauwtje hij eet de restjes en verwacht meer Zijn zwarte bolle oogjes kijken hen aan Maar het kauwtje geven ze niets ze eten de bakjes leeg staan op en lopen verderIk vraag me af waarom hij deze dingen opgeschreven heeft maar de vraag blijft niet lang hangen Honger In mijn tas zit een trommel ik heb mijn eigen brood meegenomen en maak zelf een aantekening dat ik het eten uit de koelkast weg moet gooien als dat er nog ligtDe jongens intussen eigenlijk mannen lopen over een bospad Hun gesprek is het enige geluid de vogels lijken tijdelijk vertrokken Eeacuten van hen praat ge-frustreerd er is iets ndash maar wat dat komt niet ter sprake De woorden werken als stootkussen Ze komen aan bij een bankje langs het water daar zijn ze stilHet wordt laterUiteindelijk moeten ze ook weer weg Al uren hebben ze niets meer gezegd Ze lopen het bos weer uit wegenlang terug naar huis tot ze op het punt ko-men waar lsquo huisrsquo in twee richtingen ligt Ze wensen elkaar alvast een gelukkig Nieuwjaar Daarna zien ze elkaar niet meerDe koelkast is al leeg Hij staat niet eens meer aan Wat doe ik hier eigenlijk Gaat dit over achterhalen Of achternarennen Een laatste glimp opvangen van iets wat al niet meer schijntDe aantekeningen laat ik even voor wat ze zijn en ik kijk naar buiten Hij woonde hier mooi ver van dorp of stad Zelfs binnen kan ik de wind voelen beeld ik me in Voor het raam komt een kraai staanIk besef wel dat ik die papieren niet nodig heb niet om te herinneren en zie dat ik door te sorteren iets heb weggewerkt aanwezigheid Niemand werkt aan een bureau met rechte stapels Misschien is dat het wat ik hier doe Ik zet zijn huis in de juiste staat Ook dit gebouw moet rouwenMet een armbeweging jaag ik de vogel weg Ik haal diep adem laat de geur binnendringen en begin alles op te ruimen



Jolanda Oudijk

Kamp

Met een klein roze borsteltje strijk ik over het haar van Barbie Ze draagt een jurk met witte sterretjes Dan houd ik Barbie met mijn rechterhand minutenlang vlak voor mijn brandende nachtlampje Met mijn linkerhand voel ik in mijn broekzak Twee gulden Genoeg om een grote zak snoep te kopen voor morgen als we met de klas op kamp gaan Brenda zou me bellen om nog wat dingen te overleggen maar dat heeft ze niet gedaan

Brenda We trokken vaak dezelfde kleren aan het liefst onze Pink Panther-trui We tekenden Snoopy in onze vriendschapsboekjes We giechelden als Sven langskwam Als we een dictee hadden mocht Brenda bij mij afkijken en ik mocht haar uitkomsten van breuken overschrijven Altijd samen be-halve op woensdagmiddag dan had Brenda vioolles en ik tekenles Toen maakte Brenda in korte tijd een groeispurt zoals mijn moeder dat noemde Brenda verruilde de Pink Panthertrui voor een strak shirt De jongens in de klas keken om als ze langsliep Dan glimlachte ze Daarom wist ik niet of ik Brenda moest geloven toen ze me vertelde dat ze elke avond het Grote Sprookjesboek van de Lage Landen op haar borstkas legde gewikkeld in een zwachtel om haar borsten te laten stoppen met groeien

Ik doe het licht uit De sterretjes van de Barbiejurk lichten witgroen op De pinnen van het borsteltje druk ik tegen mijn wang net boven de meta-len rand van mijn buitenboordbeugel steeds harder en harder Ik haal het borsteltje weg leg mijn hoofd op mijn kussen en voel met mijn vingers de kleine putjes in mijn huid

Als we de volgende dag na een urenlange fietstocht rond vier uur bij een verbouwde boerderij in Ermelo aankomen rennen de jongens joelend naar een grote ruimte die ze even later lsquode Mannenzaalrsquo noemen De meiden gaan naar de slaapzaal aan de andere kant van het terrein Brenda kiest een stapelbed uit Inge gaat boven liggen Brenda onder Ik in het bed ernaastlsquoMaar we slapen toch naast elkaarrsquo zegt Brenda tegen mijUit mijn rugtas haal ik een zak snoep Ik geef Inge en Brenda een fireball


Brenda zuigt erop dan trekt ze een zuur gezicht Ze spuugt de bal uit en wik-kelt hem weer in de plastic verpakking Dan schraapt ze haar keel en zegt lsquoJakkes Maarre zullen we eigenlijk nog oefenen voor de Bonte AvondrsquoIk duw het snoepje met mijn tong naar de binnenkant van mijn linkerwang open mijn mond wil wat zeggen maar sluit mijn mond weer Brenda vraagt het aan IngelsquoJa ik wil wel dat het goed wordt Ben jij Mel of Kimrsquo vraagt IngelsquoAch maakt niet uit Ze lijken toch op elkaarrsquo Brenda grinniktIk stop nog een fireball in mijn mond Ik kauw hard Het hete kaneel brandt op mijn tong

Tijdens de Bonte Avond worden liedjes van Madonna Janet Jackson Mel en Kim en George Michael geplaybackt Daarna speelt Brenda een vrolijk liedje op haar viool Ik zie Sven naar haar kijken Hij houdt zijn hoofd schuin Als laatste ben ik aan de beurt Ik ratel een tekst van De La Soul op maar na lsquoAlways pushing that wersquove formed an image therersquos no need to liersquo raak ik de tekst kwijt en kan ik alleen nog maar lsquoMirror mirror on the wallrsquo rappen

Na afloop van de optredens komen alle meiden en jongens bij elkaar We drinken Seven Up uit champagneglazen Inge en Brenda krijgen schouder-klopjes Niemand zegt iets tegen mij Ik ga naar buiten waar meester Reinoud bezig is een kampvuur aan te steken Ik help hem Nadat mijn klasgenoten naar buiten zijn gekomen gaan ze in een cirkel rond het vuur zitten We rijgen roze worstjes aan een stok en houden ze boven het vuur Brenda heeft nog bruine schmink op haar gezicht Zwijgend houdt ze de stok in haar hand en staart naar de vlammen Ik zit naast meester Reinoud en knabbel op een stukje stokbrood Brenda blijft naar het vuur staren Dan ziet ze het En ik zie dat ze het ziet Haar onderlip begint te trillen Ze schudt haar hoofd laat de stok uit haar hand vallen en kijkt nog een keer naar de vlammen Een traan trekt een baantje door de schmink op haar rechterwang Ik glimlach als ik haar grote ogen zie en kijk naar de wigwam van brandende takken In het midden van het vuur daar ligt hij Haar halfverkoolde viool



Pauline Genee

Zaal 305

Dinsdagochtend om negen uur kwam het bericht ons museum kreeg toe-stemming om westerse impressionisten ten toon te stellen Iedereen was eu-forisch ndash we zijn in ons hart tenslotte allemaal Hermitazjniks Hoe Anna Vassilievna het voor elkaar had gekregen begreep echter niemand Con-necties bij de Sovjetcommissie voor Volkskunst werd gefluisterd Ik wist dat dat niet waar kon zijn Haar vader een baron was jaren geleden in de kampen verdwenen net als haar broersAnna Vassilievna wijdde er niet over uit Ze vouwde het telegram na haar korte aankondiging in haar jaszak en keek zwijgend over de glinsterende NevaWij wachtten in de deuropeninglsquoNu danrsquo zei ze na enig moment lsquoDit heeft lang genoeg geduurdrsquo Ze draai-de zich om lsquoAan het werk allemaalrsquoTeleurgesteld maakten we aanstaltenlsquoNiet jij Irina Kom mee naar benedenrsquoIk snelde achter haar aan Niemand van ons was ooit in de ondergrondse depots geweest ndash het exclusieve domein van de Directeur de Hoofdconser-vator en de DepotbeheerderAlexeij Ivanov leek ons te verwachten Zwijgend stak hij de sleutel in het goudbeslagen slot en stapte achteruit lsquoGaat uw gang Anna VassilievnarsquoDe deur knarste open Een muffe lucht sloeg ons vanuit het duister tege-moet Even wankelde ik op mijn benen mijn pupillen hadden een paar seconden nodig om te wennen aan het halfduister en ik hoorde de stem van mijn oude professor lsquoImpressionisme weerspiegelt het verval van de burger-lijke cultuurrsquo ndash een van de vele definities uit zijn eigen Sovjet EncyclopedieAnna Vassilievna stapte over de drempel Het was alsof de jarenlang onge-ziene werken haar naar zich toezogen Haar rug was gekromd haar tred was die van een jachtluipaard en haar blik kreeg iets waanzinnigslsquoKijk kijk kijk Irina Dit gaat niet over objecten of voorstellingenrsquoStapje voor stapje verschoof ze langs de doekenlsquoDit gaat over licht Irina LichtrsquoIk stapte de gewelfde ruimte in Nu pas durfde ik naar de collectie te kijken


die in de lage kamer stond Twee pianospelende zusjes in de meest wonder-lijke pasteltinten Een kleuter met de handen verzonken in klei naast een moeder met het mooiste bruine haar dat ik ooit gezien had Een bloemen-tuin Kleuren Licht ndash het spoelde van de doeken de ruimte in de gang opDank U God dacht ikAnna Vassilievna kwam bij me staan Ze duwde me een paar nieuwe witte handschoenen in de hand lsquoAan het werk Denk erom we bouwen het rustig oprsquoRustig Dat had ik haar nog nooit horen zeggen tegen een personeelslidlsquoKijk niet zo Irina Ik bedoel natuurlijk voorzichtig Stalin is nog niet zo heel lang dood die verduivelde Serov is er ook noghellip je weet wat er kan gebeurenrsquoIk knikte Ik wist van horen zeggen wat er met haar familie was gebeurd lsquoNatuurlijk Anna VassilievnarsquoIk deed de handschoenen aan lsquoMisschien kunnen we beginnen met wat onschuldige landschappen van Monetrsquo Het was eruit voor ik er erg in had Geschrokken hield ik mijn mond Ongevraagd advies stelde Anna Vassi-lievna nooit op prijs Ooit had ze me dringend verzocht mijn praatjes te bewaren voor als ik later zelf conservator wasMaar nu knikte ze instemmend lsquoMonet moet kunnen Er zouden er zeven in depot moeten staanrsquoEen half uur later staarden we samen naar zeven doekenlsquoWel welrsquo zei Anna Vassilievna terwijl ze erlangs liep Haar hakken weer-klonken in de gewelfde ruimte Ik staarde in trance naar de schilderijen en dacht straks hangt deze pracht na al die jaren duisternis weer op zijn plaats in het lichtAnna Vassilievna liep met kleine stapjes langs de doeken heen en weer Af en toe mompelde ze iets Toen deed ze opeens een stap terug en stelde zich op voor Hooibaal bij GivernylsquoHet werkende boerenlevenrsquo constateerde ze tevreden lsquoEen onderwerp dat een Sovjetkunstenaar niet zou misstaanrsquo Voor Waterloo Bridge klakte ze met haar tong lsquoZeer impressionistisch dat wel maar ik zie toch heel duide-lijk fabriekspijpen op de achtergrondrsquo Kade bij Le Havre kon ook op instem-mend geknik rekenen lsquoWerkzame levens OngevaarlijkrsquoZe gebaarde dat ik de werken op mijn lijst moest noteren Ik hield mijn pen al in de aanslag voor nummer vier tot en met zeven maar Anna Vassilievna zweeg Ze stond daar maar gebogen voor de resterende vier doeken en keek bezorgd Ze gebaarde dat ik naast haar moest komen staan lsquoLaten we hier nog eens goed naar kijken Irinarsquo


Samen stonden we voor Vijver in MongeronlsquoWat zien we hierrsquoIk hield mijn lippen op elkaar De vragen van Anna Vassilievna kon je meestal beter niet beantwoorden Deed je dat wel dan bleken ze toch niet voor jou bedoeld maar als inleiding voor haar eigen monolooglsquoKijk eens Irina je kunt op dit werk de mensen weliswaar niet goed onder-scheiden maar tochrsquo Ze deed een stap opzij wees nu naar Vrouw in tuin in Sainte AdresseHet Paradijs dacht ik maar zei niets Pas toen ze me indringend bleef aan-kijken en ik ervanuit kon gaan dat mijn antwoord gewenst en zelfs vereist was liet ik me lafhartig redden door het jaartal rechtsonder in de hoek lsquoEen vroeg werkrsquolsquoIrinarsquo zei ze streng lsquoKijk goed naar die vrouw Het is toch duidelijkrsquoIk zag alleen maar een paar verfstrepenZe keek me ongeduldig aan lsquoDie jurk Die hoed Dat parasolletjersquoIk hoorde haar snuiven Toen boog ze naar me toe en zei bijna onhoorbaar lsquoZet je hart uit Irina Kijk met SovjetogenrsquoParadijs dacht ik weer Maar nu zag ik toch ook iets anders Vage contouren weliswaar maar toch Op elk van de doeken ndash hoe verscholen ook ndash leek iets te bewegen Verfstreken van de achtergrond kwamen naar voren De stre-perige witte jurken achter in de tuin elegant en nauw in de taille zweefden als spookgewaden naar voren En het vage landgoed in de verte ndash bezit van de rijke neef van Monet ndash stond plots op de voorgrond dreigend als een bastionAnna Vassilievna velde het oordeel Ze kwam voor me staan dichterbij dan ik haar gezicht ooit had gezien Toen zei ze zacht maar beslist lsquoTe bour-geois Dit is nu te gevaarlijkrsquoMijn mond voelde droog Vrouw in tuin Tuin Vijver in Mongeron Hoek van tuin in Mongeron Ik voelde tranen opwellen Niet omdat we ze niet zouden ophangen maar omdat de landschappen die me drie minuten gele-den nog zo paradijselijk ja zo vreedzaam en neutraal hadden toegeschenen nu ook in mijn ogen iets vijandigs hadden gekregen alleen door die paar woorden van mijn bazinAnna Vassilievna gaf me een tikje op de schouder lsquoNiet getreurd Irina Schoonheid vergaat niet Ga je opfrissen en kom meteen terugrsquoToen ik een kwartier later de trap weer afdaalde hoorde ik verderop in de gewelven Anna Vassilievnarsquos stem Ik hield stil op de derde trede en spitste mijn orenlsquoAlexeij Ivanov hoe komt u hieraanrsquo


lsquoIs het echtlsquoWie weten hiervanrsquoIk hoorde geritsel van papier de schuifelende voetstappen van de Depot-beheerder die terugliep naar zijn ondergrondse kantoortje Daarna werd de stilte alleen nog doorbroken door geschuif van objecten op de vloer en de stem van Anna Vassilievna die een oud volksliedje zong Ze klonk als een jong meisje dat op een zonnige dag de was ophangt tussen twee berken-boompjeslsquoAha daar ben je weerrsquo Ze had voor Tuin in Mongeron gestaan met een dromerige blik lsquoDit schilderij Irina is precies de tuin van mijn jeugdrsquoIk zweeg Ik keek naar de doeken Ze had ze alle zeven bij elkaar gezet lsquoGoedrsquo Ze schraapte iets weg lsquoMeisje gun je ogen nog hun moment met deze doeken en dan zwaaien we ze uitrsquoWat zei ze nou Waren ze opeens alle zeven niet onschuldig genoeg Ging ze nou alles afblazenlsquoMaar Anna Vassilievnahelliprsquo probeerde ik lsquoEn Hooibaal dan en Waterloo de fabriekspijpen in de mist Die konden toch best als eerste staphellip rsquoZe klopte het stof van haar kleding lsquoJe begrijpt me helemaal verkeerd Iri-notsjka We doen ze alle zeven En we zoeken er nog flink wat bij Aan de slagrsquoEen uur later hadden we ook alle 37 werken van Matisse opzij gezetlsquoPlus de late stukkenrsquo had ze op de haar bekende toon geiumlnstrueerd En tegen de lunch stonden er zelfs kubistische Picassorsquos op de lijstDat we gevaarlijk bezig waren stond voor mij buiten kijf De uitspraken van Chroetsjov aangaande het impressionisme waren welbekend lsquoGeklieder Verdorvenrsquo En Serov die had vorige maand het officieumlle standpunt nog eens bevestigd Impressionisme weerspiegelt het verval van de burgerlijke cul-tuur Maar ik durfde geen vragen te stellen bij haar ommezwaai Ik schreef alles netjes op en aan het eind van de middag instrueerde ik de sjouwerslsquoHonderdvijftien werkenrsquo zei ik tegen de jongensDe karren stonden al klaar Anna Vassilievna stond er naast en comman-deerde de boel op haar gebruikelijke manierlsquoEerst optillen dan draaienrsquolsquoLagerrsquolsquoNiet vloekenrsquo

De volgende dag nam ik de vroegste trolleybus Het was nog donker buiten het was die tijd van het jaar waarin het pas om half tien licht wordt Ik kon niet wachten om te zien hoe de lege plekken op de muren die plekken waar


niemand ooit openlijk over had durven praten straks weer bedekt zouden zijnIk snelde meteen naar ons kantoortje Anna Vassilievna zat aan haar bureau over een tekst gebogen Ze groette me niet lsquoIrina Petrovnarsquo zei ze zonder me aan te kijken lsquoWe krijgen vandaag bezoek van hooggeplaatsten Ik ver-zoek je echter nadrukkelijk om dit keer niet deel te nemen aan de rondlei-ding en niet te vragen waaromrsquoIk keek naar haar grijze gezicht en probeerde mijn teleurstelling te verber-gen Ik wilde roepen Maar Anna Vassilievna ik kan het Ik weet alles van elk kunstwerkhellip Ik hoef alleen maar de vertrouwde route te wandelen en de woorden kan ik dromenElke vrije minuut had ik hier tijdens mijn studie doorgebracht eerst als sjouwer op de afdeling van Olga en later bij Anna Vassilievna Tientallen delegaties had ik met haar door het museum geloodst dus ook het protocol kende ik als geen ander Alles was steeds hetzelfde ook de wodka en de kaviaar aan het eindIk knikte beleefd en zei lsquoMaar natuurlijk Anna VassilievnarsquoEen uur later kwamen vier zwarte Wolgarsquos over het plein voor het museum aanrijden Ze hielden stil bij de rode loper en de deuren van de voorste auto zwaaiden open De directeur kondigde het bezoek aan lsquoKameraad Voorzitter van de Staatscommissie voor Volkskunst Serovrsquo Over de rode loper liep hij op ze toe Anna Vassilievna stond naast de directeur Wat de directeur zei verstond ik niet maar Kameraad Serov bulderde iets over dekselse Franse doekenAnna Vassilievna keek strak toe hoe de laatste heren van de delegatie uit-staptenDe groep ging op weg naar de Oostvleugel Ik keek ze na bad dat alle werken die we gisteren overmoedig hadden geselecteerd nog op hun karren zouden staanZe liepen over de roodbeklede trappen richting de zalen van het Winterpa-leis daar hingen de minst aanstootgevende werken Anna Vassilievna liep voorop Ze stopte bij een zijvertrek met hoogtepunten uit de Sovjet Volks-kunst ndash veertig werken uit de school van het Socialistisch Realisme Ik zag ze naar binnen gaan en wachtte

Er was aandacht geweest voor Kirchenkorsquos afbeeldingen van arbeiders aan de maaltijd voor Stalin tussen de soldaten voor Lenin lsquoVolodjarsquo tussen de kinderen Serov had wat bij een van zijn eigen werken gedraald Lenin luis-tert oplettend naar een brief die soldaten uit hun eigen dorp ontvingen


Toen achtte de delegatie het wenselijk de nieuwste werken te bewonderen die recentelijk aan de collectie waren toegevoegd Het leek de delegatie ver-standig dit te doen voordat het volk hiermee in groten getale in aanraking zou komenAnna Vassilievna had geknikt lsquoJuist Volgt u mijrsquoVanuit de verte zag ik ze gaan Hun stappen galmden in de gang Naarmate de groep de impressionisten naderde werd Anna Vassilievnarsquos sloffende tred een bijna statige pas Haar kromme rug een kaarsrechte pilaar En ik kon niets voor haar doenIk zag ons weer staan de dag ervoor in die kamer vol impressionisten de kamer die decennia lang gesloten was geweest Het was warm laat in de middag het laatste doek van onze lijst stond tegen de muur Anna Vassiliev-na blies een grijze pluk haar uit haar gezichtWe namen de afbeelding in ons op Twee vrouwen de lichamen ineenge-strengeld Een vierkante wirwar van ledematenlsquoLaat kubisme misschien beter wachtenrsquo had ik gevraagdAnna Vassilievna had even spookachtig geglimlacht en toen strijdlustig gezegd lsquoNiet meer wachten Noteren Vriendschap Picasso nummer 115rsquo

Toen kwam het moment waarop de delegatie zaal 305 binnenkwam De mannen liepen regelrecht af op het laatste doek van onze lijstlsquoKameraad Serovrsquo had Anna Vassilievna met vaste stem gezegd lsquoMet de vroegere impressionisten zal ik u niet vermoeien Maar kijkt u eens naar deze werken van Picasso Ze worden kubistisch genoemd Kijk eens hoe prachtig in strakke lijnen wordt de vriendschap tussen twee mensen ver-beeldrsquoSerov stapte naar voren en riep verbolgen lsquoMevrouw Kameraad U hoort als geen ander te weten dat kunst de arbeidersklasse dient te verlichten met positieve en realistische taferelen U bent de marges van uw toestemming duidelijk te buiten gegaanrsquo Hij pauzeerde even en siste lsquoMaar gezien uw familiegeschiedenis zou mij dat niet moeten verbazenrsquoAnna Vassilievna was even stil en speelde toen zacht haar troef uit lsquoMaar Kameraad Serov weet u dan niet dat dit een van de hoogtepunten betreft van de beeldende kunstrsquolsquoAch watrsquo sneerde Serov lsquoheeft uw vader u dat soms verteld Of uw broers Wat jammer toch dat we het ze niet meer kunnen vragenrsquoHet noemen van haar familie deed Anna Vassilievna even met de ogen knipperen Maar toen herstelde ze zichlsquoMag ik u herinneren aan uw grote ongelijk kameraad Serovrsquo


Er viel een gevaarlijke stilte Anna Vassilievna haalde een document uit haar zak en hield het omhooglsquoIk heb hier een document Het is ondertekend door Kameraad Lenin zelfrsquoZe overhandigde het papier dat al die tijd in haar zak had gezetenSerov bestudeerde het en verbleekte Hij richtte zich tot de directeurlsquoIk neem aan dat u deze uitspraak van Vladimir Iljits ook niet kentrsquo Met ingehouden woede wapperde hij met het papier heen en weer De directeur verstarde Niemand durfde elkaar aan te kijken en er viel een lange gespan-nen stilteIedereen staarde bewegingsloos naar het document waarin Lenin verklaarde dat de gehele collectie een goede basis was voor de verheffing van het volklsquoZiezorsquo zouden de laatste triomfantelijke woorden van Anna Vassilievna zijn geweest lsquoMaar de schilderijen zijn in ieder geval geredrsquo

Vanaf die woensdag kregen vrijwel alle impressionisten van Monet tot Pi-casso een vaste plek aan de muren van ons museum Maar Anna Vassiliev-na hebben we nooit meer gezienIk heb gehoord dat ze de volgende avond per nachttrein naar Moskou zou zijn gereisd Daar zou ze nog een paar jaar als schoonmaker in de Tretjakov Galerij hebben gewerkt Anderen beweren dingen die ik liever niet had ge-hoordIk weet dat ze nu 115 jaar oud zou zijn geweest En zo vaak als mijn drukke baan van Hoofdconservator het toestaat zit ik in zaal 305 Picasso Ik kijk naar Vriendschap en denk aan haar

Dit verhaal is geschreven naar aanleiding van de documentaire van Aliona van der Horst lsquoPassie voor de Hermitagersquo aflevering 3 lsquoStille sabotagersquo



Derk Fangman

Spaanse frambozen

Sophia zette de schaal met frambozen op tafellsquoDie zijn zo lekker bij de wijnrsquo zei ze Ze had ze uit Spanje gehaald Niet zelf natuurlijk maar tochBehalve frambozen had Sophia ook prachtig blond haar Engelenhaar Haar waar je je tanden mee zou willen flossen nooit meer gaatjesMisschien dacht Sophia met frambozen en witte wijn is het neacutet zomer Want buiten sneeuwde het al drie dagen onafgebroken En Sophia hield niet van sneeuwZe had ons uitgenodigd bij haar thuis voor een wijntje Ik had er geen zin in gehad maar Roel haalde me over lsquoJe vindt Sophia toch zo leuk Ik schep wel een beetje over je op en dan ben ik plotseling weg Dit is je kansrsquoIk dacht mijn kans op Sophia is al lang verkekenEen jaar geleden had ze mij opgebeld om samen naar Artis te gaanlsquoApies kijkenrsquo had ze gezegdIk had niet geweten of we als vrienden of als iets anders naar apies gingen kijken Ik hoopte op iets anderslsquoIk heb zin om te huppelenrsquo zei ze toen we de apies gezien haddenZe huppelde Als een konijntje door het hoge gras Maar zelfs dat klinkt te complex te poeumltisch Het was heel simpel zij huppelde en ik werd daar geil vanToen ze uitgehuppeld was gingen we op het bankje bij de olifanten zitten Toen had het moeten gebeuren maar ik deed nietsRoel dronk gulzig van de witte wijn maar volgens mij hoorde je witte wijn zo helemaal niet te drinkenNaast wijn drinken maakte Roel ook kunst Hele lelijke kunst maar op de kunstacademie kreeg Roel nooit lager dan een acht Gelukkig maakte Roel veel fouten met taal Dan kon ik hem daarop wijzenlsquoDat maakt toch niet uit man Roel is goed in tekenen jij in taal En ik ben goed in rekenenrsquo Sophia lachte Het leven was blijkbaar terug te brengen tot rekenen taal en tekenen


Ik dacht het stoort me dat hun kwaliteiten wel rijmenHet leek Roel ook te storen want plotseling begon hij hoog van de toren te blazen over zijn literaire kwaliteiten Hij vertelde ons (Sophia) dat hij literair misschien nog wel meer in zijn mars had dan op het gebied van schilderen Wij (ik) lachte(n) hem uit

Roel vertelde over een gedicht dat hij ooit had geschreven voor het keuzevak Woord amp Beeld op de kunstacademie Zijn gedicht werd uitgekozen om voor te dragen op een poeumlzieavond in een cafeacute in de stad Hij had applaus gekregen een staande ovatie Onder het publiek was ook de stadsdichter Die was later op de avond naar hem toegekomen om zijn kaartje te geven lsquoStuur me meer van je werk dit gedicht was veelbelovendrsquo Sophia knikte gretig ze wilde het graag horen Roel speelde schuwheid maar was uitein-delijk weinig bedeesd toen hij op zijn stoel stond

lsquoSolitaire liefde

Zoals hij daar ligtDie mooie jongenBlauwe ogen schuldbewustArmen hangen slapJonge strakke lid rustend op zijn buikNavel vol met druppels zweetDoelloos klevend zaadSolitaire liefde net te laatrsquo

Ik merkte dat ik vuurrood was geworden maar niet door de wijn Ik wilde niets zeggen gewoon mijn jas pakken en naar huis gaan Maar Sophia vond het zoacute mooi dat ik toch maar iets zei lsquoDat gedicht is niet van jou het is van mijrsquoHij was een jaar geleden bij mij naar binnen gestormd lsquoIk moet over een half uur een gedicht inleveren voor mijn studie Heb jij nog ietsrsquoRoel en Sophia leken niet erg onder de indruk van de ontmaskering Roel zei lsquoInhoudelijk schort er een hoop aan het ging meer om de voordrachtrsquo En Sophia zei dat ze poeumlzie eigenlijk niets aan vond dat ze het toch nooit echt begreepRoel en Sophia voerden nu een discussie over kunst en bewustzijn Leidde het bewustzijn tot kunst of was het precies andersom Ik haalde mijn schou-ders op


Midden in een zin stopten ze met praten Ze zoenden Alsof ik niet midden tussen hen in op de bank zatSophia schrok toen ik opstond Ze zei lsquoVan sneeuw heb je drie keer last als het valt als het ligt en als het smeltrsquo Roel keek me glazig aanDe stoep was te glad om naar huis te lopen Ik liep over het gepekelde weg-dek midden op de straat Een rode Peugeot 205 reed stapvoets achter mij toeterdeIk dacht het lijkt wel of mensen met rode autorsquos driftiger toeteren dan an-deren Harder met kortere tussenpozen Ik bedacht me ook dat ik niet ge-proefd had van de frambozen Spaanse frambozen



Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Jij bent de wimpelen ik ben de vlagdie een kleur mist

En samen wapperen weaan een paal

Maar ik heb het wel gezien hierHet uitzicht is mooien het is inderdaad gezelligtoch is het gras aan de voetniet zo groen als vorig jaar

De wind wordt kouderde man die ons ophangt ouderDe vorstin die we vierden is dood

Ik ga zoeken naar roodwant het mijne is rozeen het jouwe oranje

Het spijt me dat je niet mee kanMaar wat moet jij eldersJouw leven is hier en het mijnezal de wereld zien



Linda Mulders

Een dun laagje chroom

Het eerste ochtendlicht valt tussen de lamellen door en werpt strepen door mijn slaapkamer Ze zijn hard onvergevend als tralies Mijn kamer lijkt wel een gevangenis Evarsquos gezicht ligt van me afgewend op het andere kussen Ik zie alleen haar verwarde rode haar en het roze randje van haar oorschelpKoffie Ze drinkt koffie in de ochtend Met een beetje melk en suikerIk sta op en schiet in een joggingbroek en T-shirt Tussen duim en wijsvin-ger trek ik het plakkerige condoom met een zuigend geluid los van de vloer Ik hou het bij mijn gezicht het ruikt naar rubber niet naar haar In de keuken laat ik het in de afvalbak glijden op de bovenlaag van opgekrulde aardappelschillen en dikke vochtige theezakjes die zijn weggegooid nadat de essentie eraan was onttrokken Ik vul de percolator en plaats hem op het fornuis Het gas sist boosaardigWat een avond Het was lang geleden dat we voor het laatst met de hele vriendengroep waren gaan stappen Echt stappen nachtwerk met een bas die doordringt tot in je onderbuik en een stroboscoop die je gedachten in stukken flitst De meisjes hadden hun haar gekruld en droegen lipgloss Wij hadden onze oude schoenen aan waarvan het niet erg is als er bier overheen gaat en hadden ons geschoren Behalve Jim die denkt dat hij er het beste uitziet met een lichte stoppellsquoWat ziet Eva er goed uitrsquo riep hij me toe boven de muziek uit lsquoDat je ge-woon vrienden kan zijn met zorsquon wijf manrsquoZe danste met de andere meisjes haar bewegingen los en ritmischlsquoIk zie haar niet op die manierrsquoJim wreef over zijn stoppels lsquoKnaprsquolsquoZij mij ook nietrsquolsquoDat is dan weer logischrsquo Hij stootte me lachend aan met zijn elleboog Bier klotste vanuit zijn glas op mijn schoenenDe percolator pruttelt en de geur van verse koffie vult de keuken Ik schenk twee kopjes vol doe melk en suiker in de hare en ga terug naar de slaapka-mer Eva heeft zich op haar andere zij gedraaid Haar gezicht is ontspannen haast kinderlijk in haar slaap Als ik het kopje onder haar neus hou wordt ze wakker Ze glimlacht breed


lsquoGoeiemorgenrsquo Ze gaat rechtop zitten en pakt haar kopje aan lsquoOeh hoofd-pijnrsquoHaar neusvleugels trillen zacht als ze aan haar koffie ruikt Een lok haar zit tegen haar slaap geplakt Met mijn vingers haal ik hem loslsquoNiet zo gek na wat er gebeurd isrsquoIk pak haar hand en knijp er zachtjes in Haar vingers liggen fragiel in mijn palm Ze kijkt me aan haar ogen groot en vragendlsquoIk dacht eerst dat ik gewoon te veel drankjes had gehad maar dit was stuk-ken erger dan dronken Ik heb me nog nooit zo beroerd gevoeld Er zat echt iets inrsquolsquoVan zorsquon trieste gast die niet op een normale manier een meisje kan scorenrsquo Ik schud mijn hoofdlsquoGelukkig kwamen we er op tijd achter en is het niet uit de hand gelopen Ik ben wel heel blij dat je meteen terugging met me en dat ik bij je mocht logeren Heb ik je avond heel erg verpestrsquolsquoTuurlijk niet ik ben er graag voor je We zijn toch vriendenrsquoWe drinken onze koffie in stilte Het T-shirt dat ze gisteravond van me leende staat haar goed Haar borsten komen er precies zo in uit als ik me herinner dat ze aanvoelden onder mijn handen Stevig WarmlsquoZal ik nieuwe zettenrsquo stelt ze voorZe pakt mijn kopje aan en stapt uit bed Haar rode slipje spant over haar ronde billen Natuurlijk kijk ik haar na als ze de kamer uitloopt Dan nestel ik me aan haar kant van het bed en snuif haar geur diep op In de keuken rommelt Eva met de kopjes en schroeft de percolator open Het is even stil dan hoor ik dat ze het zeefje met oude koffie leegtikt tegen de rand van de vuilnisbak Eeacuten keer twee keer StiltelsquoTomrsquo Haar stem klinkt schrillsquoDe koffie staat op de bovenste plankrsquo roep ik terugZe verschijnt in de deuropening haar ene arm voor haar borst gekruist de andere uitgestrekt Tussen haar duim- en wijsvinger bungelt het condoom Donkerbruine koffie kleeft aan het melkachtige rubberlsquoWat is ditrsquo



Peter Cnops

Weekend aan zee

Ook nu weer heb ik me door Lisa laten meeslepen in haar nieuwe avontuur Ze blokkeert mijn vermogen tot helder denken keer op keer Dat is al zo-lang we vriendinnen zijn Op de toneelschool deed ze het ook al mij een rol toekennen in iets wat leek op een stuk dat zij regisseerde Zonder te vertellen waarover het ging en wie mijn personage was Ik kan Lisa niets weigeren en dat weet ze

De boten aan de steigers schitteren in de ochtendzon Mensen in zomerse kledij hijsen bagage aan boord maken trossen los trekken zeilen op lachen en zwaaien naar elkaar Het is druk in de jachthaven en de gelegenheids-schippers laveren traag naar de vaargeul richting open zee De meeuwen geven krijsend commentaar op de activiteiten wandelaars kijken toe Door het open raam van mijn flat adem ik de zeelucht tot diep in mijn longen

Mijn leven is even vlak als het water in de vaargeul Af en toe rimpels soms golfjes Mijn enige opwinding zijn haar avonturen wat zij beleeft beleef ik mee Ik ben haar schaduw en haar spiegelbeeld Je bent mijn beste vriendin zegt Lisa en ze bedwelmt me met haar omarming ze streelt mijn wankele ego en ze voedt mijn fantasie met hapklare brokjes En ik ga meeBen ik te volgzaam Ik had het er op de toneelschool ook al moeilijk mee om leiding te nemen Lisa niet bij haar ging het vanzelf Kwam dat door haar imponerende schoonheid haar stralende energie haar geestdrift Mijn toewijding aan haar begon klein zoals alles klein begint Onschuldig niets buitengewoons Een boekbespreking maken of een tekstanalyse een lastig vriendje opvangen dat soort dingen Vervelend soms maar betrekkelijk on-gevaarlijk Maar het ging steeds verder

Niet opnemen als hij belt zei ze vanochtend in een strakke witte broek een topje met veel bloot zonnebril op de wilde blonde haren bruisend ver-lekkerd op het avontuur Als hij er later naar vraagt ben ik het hele weekend bij jou geweest lachte ze En we hebben gepraat in de zon gelegen lekker gegeten en gedronken Zoals vriendinnen dat doen Je hebt een cadeautje te


goed zei ze terwijl ze me omhelsde en ik knikte Voor ik kon antwoorden was er enkel nog haar parfum

Ik wandel elke dag twee keer drie kilometer de hele vaargeul langs tot aan de zee Ook vandaag terwijl de jachten mij vergezellen en ik zoek aan de pier een plek in de schaduw Mijn witte huid verbrandt in de zon een tere bloem zegt Lisa De letters die ik wil lezen kronkelen als wormen over het papier De tequila sunrise drapeert een waas over mijn wroeging Het helpt nauwelijks Scherpe randen ritsen de tule een golf van weemoed knijpt mijn keel dicht

De zee is getooid met witte driehoeken Lisa drinkt champagne eet toast met kaviaar lacht haar gastheer welwillend toe Zo zie ik het van hier uit op het einde van de pier die als de boeg van een schip in zee steekt Ik doe alsof zij beleeft het echt Ik zie mijn hele leven als een wrange komedie alles gespeeld niet echt Waarom cultiveer ik dit zelfbedrog Was ik al zo voor ik Lisa leerde kennen Was het al gezaaid en deed Lisa het ontkiemen Hield ik daarom al van haar na onze eerste ontmoeting

Zelfs met een zonnebril prikt het harde licht in mijn ogen lichtgrijze transparante ogen zegt Lisa Ogen die te veel zien wat er niet is en te weinig wat wel bestaat Maar wat ik zie is er weacutel Bedrog bijvoorbeeld want waar-om moet ik liegen tegen de man waarmee ze nu samenleeft Waartoe dient die maskerade dat vermoeiende spel van intriges en illusies Jij zit vast in jezelf zegt Lisa Dat zeiden ze op de toneelschool ook al Laat je gaan laat je in hemelsnaam een keer gaan riep de docent radeloos met de armen in de lucht Ik deed wat hij vroeg maar het overtuigde hem niet Hij zinspeelde op mijn seksleven en ik klapte dicht Sloeg hard met de deuren en huilde onder de rozelaar in de tuin Zij troostte me met veel warmte en genegen-heid met overgave Lisa deed alles met overgave

Zo was het ook begonnen Ik volgde de toneelschool om zelfvertrouwen te krijgen Lisa om zich uit te leven Zij speelde altijd min of meer Een wervelwind van emoties die iedereen meezoog waartegen niemand zich wilde verzetten want met Lisa gebeurde er altijd iets Lisa waacutes een gebeur-tenis Zelfs als ze niets deed kon je haar niet negeren Dat zij mij haar vrien-din noemde tilde mij uit boven de grijze middelmaat Ik zou alles gedaan hebben om dat zo te houden En dat deed ik ook


De uitbater van de bistro maakt een compliment over mijn witte katoenen jurk Hij charmeert me telkens ik hier kom Hij is knap rond de dertig elegant Italiaans type Hij praat vlot maakt grapjes vleit me flirt Ik ant-woord lach vriendelijk Ik weet dat hij me mee uit zal vragen Ik zal beleefd weigeren Hij zal aandringen speels Ik zal me niet gewonnen geven Zo gemakkelijk gaat het niet

Het is druk op de dijk veel dagjesmensen joelende kinderen groepen be-jaarden families verliefde koppeltjes De zee trekt me aan om haar uit-gestrektheid de onechte begrenzing van de horizon de suggestie van reizen en avontuur het tijdelijke verblijf alsof je op doorreis bent en zo weer kunt vertrekken Ik wil dat gevoel behouden op elk moment de koffers kunnen pakken en weggaan om nooit terug te keren Dat zou ik heel graag doen weggaan voorgoed Maar waarvan zou ik weggaan De enige van wie ik weg zou willen ben ik zelf En dat kan niet in dit leven

Ik heb het geprobeerd te zijn als Lisa Even onbekommerd zorgeloos als een kind geen angst geen vooroordelen onbesuisd in het leven duiken Maar aan de rand van de springplank knikten mijn knieeumln staarde het water me aan als een open muil om me gretig op te slokken Lisa kapte mijn rode haar kleurde mijn bleke gezicht met subtiele wolkjes en veegjes trok de rand van mijn topje wat lager en sprenkelde een passend parfum Lisa stelde me op feestjes voor aan de mooiste en leukste jongens Ik danste ik lachte en dronk ik wilde Lisa niet teleurstellen

Met Fred liep het helemaal fout Ik had het kunnen weten Lisa had me gevraagd of ik hem wilde afhalen van de vlieghaven Ze had iets met hem voor hij vertrok Tien dagen zonder aanbidder was voor haar een kwelling Ik moest hem dus opvangen Fred was een mooie aangename man een beetje ernstig geen danstype In de auto naar huis keek hij tijdens het praten naar mijn blote dijen Ik liet mijn gedachten los voelde zijn handen op mijn lichaam en zweefde op een aangename roes Hij vroeg me bij hem binnen ik was nieuwsgierig bewust van de erotiek Ik had het Lisa zo vaak horen vertellen het fascinerende spel van verleiden en verleid worden de trage opbouw naar de zaligmakende climaxHij zei nadien dat het hem speet dat hij zijn zelfbeheersing had verloren en ik walgde Hij wees me de badkamer Ik fatsoeneerde mijn jurk met een veiligheidsspeld Mijn gescheurde slipje stopte ik in mijn handtas Ik spoelde de tranen van mijn gezicht kamde mijn haar Hij zat op het bed


en rookte Hij zei het nog eens lsquoSorryrsquo Ik had niets te zeggen trok de deur achter me dicht Vervloekte mijn dwaze droom de illusie te kunnen zijn zo-als Lisa Thuis stond ik een half uur onder de douche De schaamte liet zich maar moeizaam wegspoelen

Lisa maakte zich kwaad verweet me mijn lichtzinnigheid Voor het eerst overwoog ik om met Lisa te breken Ik was gebruikt en misbruikt Ik niet zij Maar ik wist dat ik haar niets kon verwijten Wie klimt moet kunnen vallen lsquoOp je bek gaanrsquo zei onze spelcoach lsquodaacutet moet je kunnen Dan weer opstaan maakt je sterkerrsquo Ik begreep het maar half toen Nu had ik er de grootste moeite mee met opstaan

De uitwerking van de tweede tequila sunrise maakt me loom even log en warm als de voorjaarszon deinend op de trage golfslag van een diffuus be-wustzijn De zeebries is te zacht om de sierlijke vlaggen voor het terras te laten wapperen Een familie komt voorbij likkend aan een ijsje met rood-verbrande neus Twee jonge mannen in spannend T-shirt strakke jeans zonnebril speuren naar vrouwelijk schoon Ze merken mij op kijken uitda-gend in mijn richting Ik neem ostentatief mijn boek Ze zeggen iets tegen elkaar lachen scannen verder Een mooie jonge vrouw met een boek is geen dankbaar objectiefIk schrik op door mijn zoemende mobiel Lisa vraagt via sms of alles okeacute is Ik stel haar gerust kort en bondig Meer verwacht ze niet Meer wil ik niet geven Waarom zou ik

Een opgetutte vrouw met hoogblond opgestoken haar grote donkere zon-nebril diep gedecolleteerd kort rokje hoge hakken trekt een poedel achter zich aan Het hondje heeft een roze strikje om zijn staart en is zorgvuldig in model geschoren In dit lachwekkende beeld herken ik plots mezelf aan een lijn achter Lisa aan Ik wil niet leven als een kopie van iemand die ik eigenlijk niet wil zijn Ik wil mezelf herkennen als ik in de spiegel kijk

Ik duizel lichtjes van de drank net niet te veel om me dronken te voelen en net voldoende om van het verzachtende effect te genieten Ik drentel naar de pier pluk zinnen uit conversaties prachtig weer druk maar net niet teacute heerlijk aan het water alles goed met de kinderen Ik loop tot aan het uiterste punt waar het harder waait mijn strohoed in de hand Een zilverkleurig jacht rondt met bolle zeilen het havenhoofd helt mee met de wind Een vrouw viert de vuurrode spinaker alsof een enorm insect de boot


voorttrekt De schipper zwaait naar de landrotten Ik draai me om de wind tilt mijn jurk frivool op Een man met een klein meisje op de arm kijkt naar mijn borsten Ik negeer zijn blik Ik negeer mijn lusten Het moet stoppen Ik moet los weg uit de schaduw weg uit de spiegel Ik wil niet kwijnend achterblijven niet buiten dit leven staan Als ik er geen deel van uitmaak kan ik beter dood zijn

Aan het einde van de pier trek ik mijn schoenen uit en loop met blote voeten in het hete zand De geur van de zee van het zand van mijn huid waarop de zon brandt vermengt zich met flarden herinnering Ik slenter tot aan de vloedlijn het koele water doet mijn huid tintelen ik druk met een hand mijn hoed op het hoofd met de ander houd ik mijn jurk samen en stap in het water Als ik het voel klotsen halfweg mijn dijen moet ik de neiging om door te gaan onderdrukken Hoe heerlijk zou het zijn om door het koude water te worden omsloten en dan zacht meegevoerd te worden naar de diepte Ik keer terug leg me neer waar het zand droog is sluit de ogen luister naar het ruisen de meeuwen de mensen de wind en daarachter net hoorbaar mijn adem Waarom hoor ik mezelf nauwelijks Waarom sta ik op de laatste rij Waarom laat ik Lisa in alles voorgaan Kan je niet van iemand houden zonder jezelf te verloochenen Waar is al die bescheidenheid goed voor

De man aan de ijskraam op de dijk lijkt iets ouder dan ik Behendig schept hij ijs op wafels en in hoorntjes zonder de verveelde uitdrukking van de vermoeide middenstander Werkstudent vraag ik Hij knikt Net afgestu-deerd als ingenieur Eerst een vakantiejob dan enkele weken genieten voor het echte werken begint Goed plan zeg ik Hij lacht open en ongekun-steld Je hebt de handen vol ga ik verder Liever zo zegt hij een ijsje Ik knik hij schept gul Mooie hoed zegt hij staat je goed Sta je hier morgen ook vraag ik Elke dag tot het einde van de maand Tot morgen zeg ik Ik kijk naar je uit antwoordt hij



De Heer Bill

Batser met biceps

Duizenden joelende mensen Ik hoor nog net het gepiep onder mijn gym-pen wanneer ik mijn voeten op schouderhoogte plaats Ik concentreer me op de groene vloer vol lijnen waarvan ik niet weet tot welke sport ze beho-ren Ik ik ik en even niemand anders Krachtig kom ik overeind Al mijn spieren op volle spanning Ik kijk naar mezelf hoe ik een geweldige show opvoer Biceps triceps vastus gluteus Mijn spieren staan zo strak dat de blauwe aderen bijna door de gebronsde huid heen snijden Spontaan gaat er een wave door de tot stadion geworden gymzaal Iedereen doet mee Bijna iedereen De door mij vermoorde glimlach van mijn vrouw straalt me toe De belichaming van liefde en trots zwaait me toe Deftige mannen bege-leiden me naar de hoogste tree van het podium Mijn vrouw verdwijnt uit zicht Zoenen van een Miss op beide wangen Haar lippen voelen scherp en vinden nu mijn hele lijf Pikkende lippen RoekoeMartin Luther King had een tekstschrijver Ik had een droom Een droom zonder einde Een einde gepikt door een hongerige duif Een duif oud en grijs en ogen zwart als de pyjama van de dood Doodstil zit ik bang dat de minste beweging de complete onaffe droom zal vervagen WegvagenDuif die net nog de kruimels en het vel van mijn lijf pikte wijkt niet van mijn zijde Een Gier in vermomming Ondanks zijn knikkende kop blijven zijn ogen strak op me gericht staan Het is alsof hij mijn gedachten leest en ze wil afnemen Hoe strakker zijn blik hoe stiller ik zit Mijn ademhaling vlakNiets doen dat moet me lukken Ik doe al jaren niets anders Het is de reden dat ik hier zit hier woon mijn vrouw me het huis heeft uitgeschopt en de reden dat ik geen baan heb kunnen vinden voordat het geld om mijn hotelkamer te betalen op was de reden dat ik zwerf en zonder vrienden ben Ik houd de droom krampachtig vastMijn nieuwe thuis is nat en koud en drukt in mijn rug maar toch beter dan deze bank in het park wordt het voorlopig niet Ik graai in de plastic boodschappentas naast me die alles in zich heeft wat ik nog bezit (veertien stukken gele hotelzeep in chemisch vanille twee badhanddoeken wat tijd-schriften uit de hotellobby zorsquon vijf gram wiet lange vloei een trui en een


shirt en twee blikken euroshopperbier) en haal er een tijdschrift uit Zorg-vuldig scheur ik een strip af van wat er nog over is van de cover van Menrsquos Health Ik bouw er een tip van brokkel verdeel draai lik ontvlam zuig aan de tepel van een gespierde mannenborst en inhaleerMijn voeten drummen tegen mijn kartonnen bedeldoos Het doffe geluid van mijn inkomen klinkt Voor op de doos staat in dikke zwarte letters lsquoGEELZUCHTrsquo Ik schuif hem naar me toe en kijk wat de opbrengst is De inhoud twee euro en een papiertje dat er niet door mij is ingestopt De score min vijf euro Bestolen AlweerDat beest nadert werkt me op mijn zenuwen Dat is wat mijn vrouw ook vaak tegen me zei dat het enige werk dat ik verrichtte op haar zenuwen was Ze verweet me dat ik nooit beslissingen nam en al jaren ronddwaalde op de rotonde van mijn leven alsmaar rondjes rijdend te bang om af te slaan Ik sluit mijn ogen en neem een flinke trek van mijn bats Er was een tijd dat blowen me kon laten giechelen als een klein meisje en hunkeren naar frikandellen met discodip Nu legt het nog slechts mijn gevoelens plat en maakt het tijdelijk een eind aan het geratel van mijn gedachten Ik open mijn ogen en blaas uit Duif staart me in de groeiende pupillen Zijn blik of haar blik ik weet niet hoe je dat ziet bij een duif staat onveranderd Menrsquos Health vliegt vanuit mijn gebalde vuist richting zijn kop en mist op een veer na Het model op de cover en Duif kijken elkaar aan Duif kijkt van de musculus pectoralis major naar mij naar de musculus tibialis anterior en weer naar mij en dan naar het stuk papier in de geelzuchtcollectedoos Een flinke flinke trek THC licht de tekst Doe wat met je leven op van het stuk papierDoe wat met je leven het klinkt stom maar daar had ik niet aan gedacht dat heb ik nooit overwogenDit papiertje wauw dit papiertje is een teken net als het blad vol spierbal-len dat is net als mijn droom Een lelijke duif als boodschapper HeftigDe ommekeer Zoiets De batser met biceps Zoiets Ik weet het ik kan er beter helemaal mee stoppen Dit is mijn laatste en ik rook hem op tot ik niets dan papieren tepel proef Ik zal de rotonde verlaten De wereld zal me bewonderen Mijn vrouw zal me terug willen en ik zal haar gelukkig ma-ken Simpel Nu nog even mijn eigen fitnessruimte creeumlrenDe snackbarhouder kijkt me wantrouwig aan maar geeft me uiteindelijk vier emmers met oud frituurvet mee Multi-inzetbaar De barman van lsquoDe Bokrsquo geeft me een vijftig liter fust mee waar de datum 24-2-93 op staat lsquoAl-coholvrij drinkt geen mensrsquo maar geweldig bij het squaten Na enig wrik-ken vind ik wat losse stenen in een voortuin die ik kan gebruiken bij het


opbouwen van een bankdrukbankTrainen De eerste keer voel ik me belachelijk Mijn gezicht loopt rood aan nog voor ik kracht op de ijzeren staaf boven mijn gezicht uitoefen De em-mers met oud vet hangen bewegingloos naast mijn hoofd en toch ben ik de controle over mijn ademhaling al volledig kwijt Mijn gedachten gaan van vijf gram wiet naar de trotse lach van mijn vrouw Wiet binnen handbereik Mijn vrouw sterrenstelsels ver Ik denk aan hoe ik naar haar keek naast me in bed Haar gezicht bedekt met schaduw Haar wimpers steken af te-gen de heldere hemel reikend naar de sterren Een diepe teug lucht en een zucht De emmers stijgen en bungelen nu naast mijn gezicht Mijn spieren schreeuwen om hulp Dit voelt goed Au Er is het geluid van geld dat landt op karton Er is het geluid van geld op geld Het geluid van waarderingTrainen trainen trainen De eerste verandering is vooral zichtbaar op de gezichten van de mensen die langslopen ze kijken niet meer weg glimla-chen af en toe en groeten soms zelf schaamteloos De tweede verandering bolt op wanneer ik mijn arm buigIk heb een fan Een lelijke dat wel Zijn ogen staan een vuist wijd uit elkaar Zijn schedel is bedekt met glimmende stekels hard genoeg om een egel op de vlucht te laten slaan Zijn glimlach is zo breed als zijn gezicht Het is niet correct om hem mongool noemen Ik noem hem BoblsquoBob wil je ook proberenrsquoZijn glimlach snijdt zijn hoofd in tweeeumln lsquoMJAA JArsquo De woorden schieten eruit alsof ze al tijden op volle kracht tegen de bin-nenkant van zijn lippen duwdenlsquoDenk aan je ademhaling BobrsquoBob knikt alsof hij het begrijpt Ik betwijfel hetlsquoDrukken Bob drukkenrsquoBob drukt veertig liter frituurvet Zijn gezicht loopt paars aan Hij denkt niet aan zijn ademhaling maar flikt het toch maar even Als het grauw weer in zijn gezicht is teruggekeerd roept hij lsquoIK STERKrsquoVoor het eerst sinds tijden verschijnt er weer een glimlach op mijn gezicht die spontaan is Vanaf nu is Bob mijn vaste trainingsmaatZwaar irritant is het als je al maanden keihard traint je rekening houdt bij welke eettent je uit de vuilnisbak eet en je trainingsmaat dan naar je buik wijst en toetert lsquoBABYrsquo Gelukkig heeft een voorbijganger in een eng strakke broek me het geheim verteld lsquoHardlopen de beste manier om vet te verbrandenrsquo Elke dag doe ik nu mijn rondje Bob gaat niet mee die rent als een peuter met een volle luier lsquoNIE ZO SNELLrsquo


Van het geld dat mensen in mijn voormalige kreupeldoos storten ben ik toiletartikelen gaan kopen en wat extra kleren Eindelijk niet meer aan de brokkelige gele hotelzeep Vanille ruikt voor mij ondertussen net zo aan-trekkelijk als gedoneerde maaginhoud brandend in de scherpe zomerzon Ik moet wel uitkijken dat ik er niet te verzorgd uit ga zien Mensen hebben het niet zo op zwervers maar hebben een grondige hekel aan mensen die zich als zwervers voordoen Dat is mijn theorie in ieder geval Van het kleingeld dat overblijft koop ik sportdrank voor Bob en mij Na iedere training geef ik hem een flesje met die chemische lichtgevende rommel en telkens begint zijn gezicht weer te stralen Ik voed me op zijn enthousiasme Denk niet dat ik anders zo ver was gekomenDe hardloper had gelijk ik kijk naar mijn buik en zie blokjes Ik prik mijn vinger erin en proef bijna de biefstuk medium-well done die mijn vrouw regelmatig voor me bakteWanneer je vergeet dat je benen aan het werk zijn en je gedachten afdwalen dan weet je dat het goed gaat In mijn gedachten ben ik al vele malen Mis-ter Universe geweest In mijn gedachten heb ik mijn overwinningsspeech al uitgesproken In mijn gedachten heeft mijn vrouw zich alweer in mijn armen gestort In mijn gedachten komt Bob bij ons op de koffie en roept lsquoLEKKERRrsquo als ik vraag of hij er een koekje bij wilHoe positiever de gedachten des te sneller mijn benen onder me bewegen Het is een pamflet waar mijn oog op valt dat me dit keer uit mijn gedachten rukt en terug op aarde plaatst

ZONDAG 12-4 MISTER BOKKUM VERKIEZING

Een half jaar geleden ongeveer natuurlijk droomde ik een aangezette versie van de werkelijkheid waarin ik me nu begeef De groene vloer met al zijn lijnen waarover Bob en ik lopen lijkt een kopie Misschien zien al die vloeren er hetzelfde uit Misschien ben ik slecht in het onderscheid maken tussen verschillende vloeren Zeker is dat ik vroeger al slecht was in spelletjes als zoek de tien verschillen Zeker is dat ik nogal begin te zwetsen tegen mezelf wanneer ik zenuwachtig ben Bob lijkt mijn mentale toestand aan te voelen geeft me een schouderklop en schreeuwt me een nietszeggend maar gerust-stellend lsquoMJAArsquo toe Ik beantwoord het met een schouderklopAl vrij snel nadat ik het pamflet dat de Mister Bokkum-Verkiezing aankon-digde gelezen had besloot ik het idee om Mister Universe te worden los te laten Ik weet niet eens waar het gehouden wordt of er misschien voorver-kiezingen zijn is er een Mister Bond waar ik me bij aan moet sluiten Ne-


men ze wel zwervers aan Kortom klote maar waar kansloos Heftig maar ik zie dit toch als de ideale reservedroom In tegenstelling tot in die droom zijn er geen tribunes opgetrokken tot aan het plafond Deze zijn vervangen door lage houten bankjes die ik nog wel ken uit mijn gymtijd Bankjes waar ik altijd net zo lang op zat tot iemand met tegenzin zei lsquoOkeacute ik kies joursquo Er zitten ook geen duizenden mensen klaar om mijn naam te scanderen en de wave in te zettenHet maakt niet uit zij is er met lach Ze moet al die maanden geweten hebben waarmee ik bezig was Ze pijnigt haar kont op een houten bank Waarom Voor mij de nieuwe mij Ze komt kijken of ik veranderd ben of ik in staat ben iets te bereiken Die lach betekent Jij hoogste tree jij mee naar huis Mijn lippen kunnen niet wachten op dat moment en planten zich ongeduldig op Bob zijn wang lsquoHEEJJrsquo Met wilde armzwaaien alsof er een zwerm bijen op zijn gezicht geland is veegt hij zijn gezicht schoonEr is een probleem Ik zie er fantastisch uit Het probleem is dat de zaal zich gevuld heeft met mannen die eruitzien alsof ze gefotoshopt zijn Wanneer ik een strakke broek draag kan ik de plooien rond het gebied van de boven-benen gladstrijken door mijn benen aan te spannen Zij hebben benen zo breed dat ze geen normale broek meer aan kunnen Ik zie ze al lopen door de supermarkt geolied en wel in niets anders dan hun rode en paarse strings poses aannemend bij elk product dat ze uit de schappen pakken Bob moet gelijke beelden hebben want hij grijnst onophoudelijkNet als ik wil vragen waar hij aan denkt ontstaat er rumoer geschuifel gefluister flesjes olie vallen op de grond deelnemers vallen op de grond er wordt gerend deuren slaan open lijven zo volgepompt dat ze alleen nog waggelend op de vlucht kunnen slaan bewegen zich naar buiten de zon stormt naar binnen en doet de geoliede vloer glinsteren De hal is nu zo leeg dat de fluister lsquodopingcontrolersquo luid echoot Mijn voet glijdt weg de vloed glibberig van angst en olie Een man met een klembord en een naamplaatje waarschuwt lsquoPas oprsquo en voegt eraan toe dat ik lsquohup huprsquo over vijftien mi-nuten op moet en daarna onmiddellijk met het mannetje van de doping mee moet voor een plasje en een spuitje Tegen Bob zegt hij dat hij de tweede en laatste kandidaat is dat hij zich lsquohoplarsquo lekker moet gaan insmeren en gezellig met hetzelfde mannetje mee mag als hij klaar isIk geef Bob een trillende en bezwete hand Hij is mijn enige tegenstander Vijftig procent kans om te winnen en een herstart te maken met mijn leven Vijftig procent kans te verliezen en mijn laatste overgebleven droom verlo-ren zien gaan Heftig Zenuwachtig knisper ik het zakje wiet tussen mijn vingers dat ik mee heb voor troost of om de overwinning mee te vieren


Op dat moet ik De gele sportbroek die ik voor de gelegenheid gekocht heb staat me geloof ik De man met het klembord geeft me een knikje Muziek start lsquoEye of the Tigerrsquo originaliteitsprijs kan ik nu al vergeten Ik span mijn hele lichaam aan draai het rond zwier mijn armen Van pose kramp ik naar pose naar pose Alles staat op scheuren ook mijn glimlach

Just a man and his will to survive The eye of the tiger

Buiging Applaus blijft uit Dopingman neemt me aan de arm mee richting het toilet Ik gebaar hem rustig aan te doen Alles doet zeer Elke spier is twee centimeter ingekort en achter mijn ogen bonkt het lsquoWas dit genoeg Is dit de ommekeer Wil ze me terugrsquolsquoTussen deze twee lijntjes Lukt dat denkt ursquolsquoJarsquo fluister ik terwijl ik de zaal in tuur Bob is goed heel goed Hij zal zo naar me toekomen voor zijn drankje Zenuwachtig speel ik met het zakje wiet in mijn broekzak Ik draai een paar keer rond over de rotonde en besluit af te slaan



Jantina Eppinga

Terug naar de realiteit

Ik lig op mijn bed en staar naar de knuffels die aan het voeteneind liggenEen groen konijn staart terug naar mijlsquoWat zit je te kijkenrsquo zeg ik geiumlrriteerdHet konijn blijft stoiumlcijns naar mij kijken met een harde trap schop ik de knuffel op de grondIk voel me onrustig Ik heb zin in avontuur weg uit deze benauwende om-geving maar de enige avonturen die ik beleef spelen zich af in de filmzaal van mijn hoofdIk sta op en loop naar de platenspeler op mijn bureautje Ik duw de naald naar beneden en de rauwe gitaarklanken van Fleetwood Mac vullen mijn slaapkamer I canrsquot help about the shape Irsquom in I canrsquot sing I aintrsquot pretty and my legs are thin But donrsquot ask me what I think of you I might not give the answer that you want me to Oh wellOp de hoes van de plaat staat een tekening van een naakte gespierde man op een wit paard Ik kijk er aandachtig naarIk fantaseer dat ik in een paradijs sta met gekleurde bloemen en een grote appelboom met vuurrode appels Even denk ik zelfs dat ik een slang zie In de verte zie ik een stofwolk opwaaien een witte schim rent mijn kant op Ik merk nu pas dat ik op een reuzenschildpad zit hij brengt mij verder maar we gaan zo langzaam als een slaklsquoEr zit een naakte man op dat paardrsquolsquoWatrsquolsquoEr zit een naakte man op dat paardrsquo zegt de schildpad nog een keer maar nu iets langzamerIk knijp mijn ogen samen om goed te kunnen kijken in de felle zon want mijn fantasie heeft geen zonnebril voor mij klaargelegd De stofwolk veran-dert in een herkenbaar plaatje het is inderdaad een wit paard met daarop een naakte man Hij komt steeds dichterbij en dichterbij Mijn hart begint harder te werken en mijn handen voelen als twee bakstenen Het paard mindert vaart en stopt bij mij en de schildpad Een korte stilte doet het paradijs tot zijn recht komenlsquoWaarom reis jij hier op een schildpadrsquo vraagt de man


lsquoEhhellip dat weet ik nietrsquo Ik probeer naar zijn hoofd te kijken maar mijn ogen worden onbedwingbaar naar zijn gespierde lichaam getrokkenlsquoKom op spring achteroprsquo Hij wijst naar de lege plek achter hemIk zwijg Waarom ben ik altijd zorsquon mietje Ik moet dat doorbrekenSpring achter op dat paardhellip spring achter op dat paardhellip spring achter op dat paardhellip Er klinkt een mantra in mijn hoofdHet werkt ik loop met grote stappen naar het paard en klim achterop lsquoWaar gaan we naartoersquo vraag ik terwijl ik naar de zweetdruppels op zijn rug kijk lsquoWe gaan naar de realiteitrsquo zegt hijlsquoMaar hoe kunnen we naar de realiteit gaan Ik bedoel hoe kunnen wij samen naar de realiteit gaan als de realiteit slechts voor eacuteeacuten persoon echt kan zijnrsquolsquoAls jij wilt dat onze realiteit dezelfde is dan is dat zo Dat is jouw realiteitrsquo zegt hijIk snap niet precies wat hij bedoelt maar het klinkt aannemelijklsquoKom op we gaan ik heb niet je hele fantasie de tijdrsquo Hij spoort het paard aan het beest hinnikt een paar keer en galoppeert richting de laagstaande zon Ik sla mijn armen om de buik van de man en voel zijn spieren tegen mijn handpalmen drukken Ik voel me groots met deze man groter dan ik me ooit heb gevoeld

Ik schrik op van een rinkelende telefoon Ik leg de platenhoes op mijn bu-reau de man op het paard kijkt zoekend achteromIk loop naar de gang waar de telefoon hangt Het zwart-wit geblokte zeil voelt lekker koel onder mijn blote voetenlsquoHallorsquo zeg iklsquoHallo met Davidrsquo zegt zijn stemlsquoO hallorsquolsquoHoirsquolsquoHeb je zin om naar de steiger te gaan Even zwemmenrsquo vraagt DavidlsquoGoedrsquo zeg ik lsquoik ben er over tien minutenrsquolsquoOkeacute tot straksrsquoKlik Tuut tuut tuut tuut tuut tuut tuut tuut tuut tuut tuut tuut tuutHet geluid van de monotone ophangtoon maakt mij zenuwachtigIk ga David zien vanmiddag over tien minutenSnel leg ik de hoorn op de haak en trek mijn zwemkleding aan

David is er al Hij zit op de steiger in een blauwe zwembroek


lsquoHet water is heerlijkrsquo schreeuwt hijZijn haar zit leuk Ik denk dat hij er geen gel in heeft gedaan maar dat wilde staat hem juist goedDavid staat op neemt een aanloop en plonst in het water De opspattende druppels lijken net glitters door de felle zonlsquoKom op springenrsquo schreeuwt David Zijn stem slaat over bij de eerste let-tergreep van springenIk neem een aanloop en spring in het meer Mijn lichaam wordt opgeslokt door het verkoelende water Ik doe mijn ogen open het water is troebel maar ik kan de benen van David zienIk zwem naar hem toe grijp met mijn hand het linkerbeen van David en trek hem naar benedenAls ik boven water kom prikken mijn ogen alsof er shampoo in zit David is ook weer boven water hij lacht en maakt met zijn handen spastische bewe-gingen om mij nat te spattenIk zwem naar de overkant en klim op de wal het gras voelt lekker zacht aan mijn voeten Ik ga liggen op een plek waar niet veel madeliefjes bloeien De felle zon is heerlijk na dat koele waterBoven mijn hoofd vliegt een mug nerveus heen en weer Als er andere mug-jes bij hem in de buurt komen jaagt hij ze weg alsof hij de enige is die boven mijn lichaam mag vliegenEen paar druppeltjes vallen op mijn benen David is uit het water gekomen en gaat naast mij liggenIk kijk stiekem naar hem en zie dat hij zijn ogen dicht heeft Zijn gezicht is veranderd de laatste maanden stoer en volwassen geworden Vroeger plaag-de ik hem met het kuiltje in zijn kin maar nu vind ik het juist mannelijk staan David opent zijn ogen en draait zijn hoofd naar mij Ik schriklsquoZit je naar mij te kijkenrsquolsquoJa dat mag toch welrsquo zeg ik zachtjesDavid zegt niets en sluit zijn ogen weerIk doe hetzelfde en kijk naar de kleuren die verschijnen voor mijn oogledenRood en zwart met felle bewegende discolampjes In de verte hoor ik een meerkoetDan voel ik iets zachts op mijn lippen ik open mijn ogen en kijk recht in het gezicht van DavidZijn mond zit op mijn mond Hij zoent mij en legt zijn hand op mijn buikIk doe mijn ogen weer dicht en de kleuren achter mijn ogen veranderen in siervuurwerk Rood groen blauw geel een explosie aan schitterende kleuren


Plotseling verkrampt mijn lichaam het siervuurwerk verdwijnt onmiddel-lijk achter gitzwarte wolkenEen gevoel van paniek stijgt op naar mijn hoofd Stel dat iemand ons ziet zoenenIk duw David van me af en spring in het water Met al mijn kracht maak ik de zwembeweging die David en ik ooit hebben geleerd toen we samen naar zwemles gingen Beelden schieten door mijn hoofd van vroeger hoe we altijd samen waren twee handen op eacuteeacuten buik Snel klim ik op de steiger een scherpe pijn dringt door in mijn knieIk kijk achterom David staat nog aan de overkantlsquoJohan wachtrsquo Davids stem galmt geschrokken over het meerMaar ik wacht niet Ik ren weg zo hard als ik kan



Over de auteurs

De Heer Bill (1978) Liefhebber schrijver van curieuze fictie met een he-kel aan lsquoomdat het zo hoortrsquo en een voorkeur voor onwaarschijnlijk maar niet onmogelijk Eerste roman Alles komt goed soms te downloaden op wwwdeheerbillblogspotcom Tweede (e)boek volgt binnenkort

Peter Cnops (Antwerpen 1953) debuteerde enkele jaren geleden als to-neelauteur Hij schreef zowel eenakters als volavondstukken waarvan er verscheidene met succes zijn opgevoerd Hij regisseert ook regelmatig voor het theater en is actief als schrijfcoach voor theaterauteurs Recent debu-teerde hij met korte verhalen Peter werkt nu aan zijn eerste roman

Jantina Eppinga (1984) werd geboren in Sneek Sinds 2009 woont zij in Groningen Na omzwervingen op sociale studies studeert zij nu journalis-tiek en wil zich specialiseren in creatief schrijven Ze schrijft gedichten en (Engelse) songteksten Sinds een jaar richt zij zich meer op het schrijven van verhalen

Derk Fangman werd op 1 april 1986 geboren te Amsterdam Na een jaar verhuisde hij met zijn ouders naar Oegstgeest waar Marten Toonder de nieuwe overbuurman werd Later woonde Derk in Bussum en vervolgens in GroningenAl toen hij een klein jongetje was hield hij van lezen Dat bleef zo Schrijven deed hij bij vlagen In 2007 werd hij door Wuacademia genomineerd voor de beste talentdichter van Nederland Hij won niet Ook De Gelderlan-der plaatste ooit een gedicht uit zijn pen In 2012 deed Derk mee aan een schrijfwedstrijd van de universiteitskrant van de RUG Zijn verhaal werd tot de beste tien verkozen Uitgeverij Passage publiceerde de verhalen in een bundel

Pauline Genee (1968) studeerde Frans en Russisch werkte onder meer bij Buitenlandse Zaken en studeert momenteel proza aan de Schrijversvak-school


Marcel de Laat geboren in 1985 te Goirle schrijft al sinds hij een pen kan vasthouden Van zijn hand verschenen eerder ndash toen nog onder het pseudo-niemanagram Alec Madeltar ndash diverse weblogs Op een dag hoopt hij een echt boek te schrijven Tijdens werkuren is hij milieujurist

Linda Mulders (1984) schrijft verhalen voor jongeren en volwassenen In 2001 debuteerde ze met haar jeugdboek Julian Mijn Broer en sinds-dien publiceert ze korte verhalen in tijdschriften kranten en bundels Op dit moment legt ze de laatste hand aan een literaire roman Linda volg-de een schrijfopleiding aan de Schrijversvakschool Amsterdam Zie ook wwwlindamuldersnl

Roelof ten Napel (1993) schrijft proza poeumlzie en muziek won in 2012 Kunst-bende Taal werd eerder tweede in een Write Now voorronde studeert wis-kunde aquarelleert plaatst af en toe iets op inktinstincttumblrcom en houdt van chocolademelk en -milkshakes

Jolanda Oudijk (1976) schrijft oa gedichten verhalen en (Engelstalige) liedjes In 2009 verscheen het kinderboek Het Geheim van de Haspelnap dat ze samen met Annette Verspoor en Karin Horst schreef In 2011 won ze de eerste prijs van de verhalenwedstrijd van Amersfoort over Amersfoort met het verhaal lsquoZelfbeeld in Bladspiegelsrsquo

Sophie Velthuizen is student Nederlandse Taal en Cultuur en schrijft graag In gedichten en korte verhalen merkt ze de wonderlijke en paradoxale as-pecten van het leven op die door veel mensen als clicheacutes worden afgedaan In 2007 won ze de tweede prijs bij de HJ Schepsprijsvraag met een kort verhaal


Literairwerknl werkt

Reacties van schrijvers op commentaar op literairwerknl

Ik blijf nog wel denken hoe het verder te verbeteren Leuk om te merken hoe feedback werkt (Hadeke)

Bedankt voor je kritiek (hellip) Ik wil graag acutegroeien en zonder kritiek wordt dat lastig (Jantina Epje)

literairwerk dank aan iedereen voor het mogelijk maken van zowel mijn winst bij doe maardicht maar als 2de prijs write now amsterdamrsquo (David Bogaers via twitter)

Genoten van dit nummerHelp Literairwerknl dan de kosten van site en e-tijdschrift te blijven dra-gen

Donaties zijn van harte welkom en kunnen worden overgemaakt opTriodos-bankrekening 390479594ten name van Stichting [werk] te Amsterdamonder vermelding van lsquodonatiersquo

Onder de donateurs verloten wij een gesigneerd exemplaar van Egidius Don-ker ra-ra boem-boem van David Veldman (actie loopt tot 1 juli 2012)

literairwerknl heeft geen winstoogmerk en draait volledig op vrijwilligers

ColofonLiterair e-tijdschrift [werk] is een uitgave van Stichting [werk]

RedactieadresBloys van Treslongstraat 44hs 1056 XC Amsterdam infoliterairwerknl Literair e-tijdschrift [werk] verschijnt uitsluitend digitaal als ePub en PDF en is te downloaden via Literairwerknl

copy samenstelling Stichting [werk]copy op de afzonderlijke verhalen en gedichten berust bij de auteurs

RedactieStefan Bijnen Philomene Dewaide Mechteld Jansen Helen Jochems Andries Wijnker

Vormgeving en opmaakPascal Maramis

Vormgeving coverStefan Bijnen

De redactie heeft geprobeerd alle rechthebbenden op gebruikt beeld te achterhalen Als u beeldmateriaal herkent waarvan u (mede)rechthebbende bent terwijl u niet als rechthebbende wordt genoemd kunt u contact opne-men met Stichting [werk]

KopijKorte literaire verhalen (max 12000 woorden) en gedichten kunt u uploa-den op wwwliterairwerknl of mailen aan infoliterairwerknl

Literaire beeldverhalen kunt u nog niet uploaden maar mailen als pdf of gif naar stefanliterairwerknl

Deadline nummer 5 1 augustus 2012

ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

Nummer 4

Special Vriendschap en andere ongemakken

Mei 2012

Literair e-tijdschrift [werk]


Redactioneel 6










Inhoudsopgave











Over de auteurs 47

Colofon 50


Redactioneel






Marcel de Laat


























Roelof ten Napel

Notities






Jolanda Oudijk

Kamp











Pauline Genee

Zaal 305





















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

0

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

Redactioneel 6










Inhoudsopgave











Over de auteurs 47

Colofon 50


Redactioneel






Marcel de Laat


























Roelof ten Napel

Notities






Jolanda Oudijk

Kamp











Pauline Genee

Zaal 305





















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108










Over de auteurs 47

Colofon 50


Redactioneel






Marcel de Laat


























Roelof ten Napel

Notities






Jolanda Oudijk

Kamp











Pauline Genee

Zaal 305





















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

Redactioneel






Marcel de Laat


























Roelof ten Napel

Notities






Jolanda Oudijk

Kamp











Pauline Genee

Zaal 305





















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

Marcel de Laat


























Roelof ten Napel

Notities






Jolanda Oudijk

Kamp











Pauline Genee

Zaal 305





















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108






















Roelof ten Napel

Notities






Jolanda Oudijk

Kamp











Pauline Genee

Zaal 305





















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108



















Roelof ten Napel

Notities






Jolanda Oudijk

Kamp











Pauline Genee

Zaal 305





















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108















Roelof ten Napel

Notities






Jolanda Oudijk

Kamp











Pauline Genee

Zaal 305





















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108











Roelof ten Napel

Notities






Jolanda Oudijk

Kamp











Pauline Genee

Zaal 305





















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108







Roelof ten Napel

Notities






Jolanda Oudijk

Kamp











Pauline Genee

Zaal 305





















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

Roelof ten Napel

Notities






Jolanda Oudijk

Kamp











Pauline Genee

Zaal 305





















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108




Jolanda Oudijk

Kamp











Pauline Genee

Zaal 305





















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

Jolanda Oudijk

Kamp











Pauline Genee

Zaal 305





















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108






Pauline Genee

Zaal 305





















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

Pauline Genee

Zaal 305





















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108



















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108















Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108












Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108









Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108






Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

Derk Fangman

Spaanse frambozen












Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108










Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108




Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel









Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

Linda Mulders







Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108




Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

Peter Cnops

Weekend aan zee




























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108























De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

















De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108












De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108






De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

De Heer Bill

Batser met biceps


















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108
















Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108














Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108












Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108








Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108






Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

Jantina Eppinga













Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108










Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108






Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108




Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

Over de auteurs
































ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108


























ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108




















ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108











ISSN 2211-3622


Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

Redactioneel

Marcel de Laat


Roelof ten Napel

Notities

Jolanda Oudijk

Kamp

Pauline Genee

Zaal 305

Derk Fangman

Spaanse Frambozen

Sophie Velthuizen

Wimpel vaarwel

Linda Mulders


Peter Cnops

Weekend aan zee

De heer Bill

Batser met biceps

Jantina Eppinga


Over de auteurs

Colofon

Button 109

Page 1 Off

Page 3

Page 4

Page 5

Page 6

Page 7

Page 8

Page 9

Page 10

Page 11

Page 12

Page 13

Page 14

Page 15

Page 16

Page 17

Page 18

Page 19

Page 20

Page 21

Page 22

Page 24

Page 25

Page 26

Page 27

Page 28

Page 29

Page 30

Page 31

Page 32

Page 33

Page 34

Page 35

Page 36

Page 37

Page 38

Page 39

Page 40

Page 42

Page 43

Page 44

Page 45

Page 46

Page 47

Page 49

Button 125

Button 128

Button 115

Button 130

Button 127

Button 118

Button 119

Button 131

Button 129

Button 98

Button 112

Button 126

Button 102

Button 103

Button 1010

Button 105

Button 106

Button 1011

Button 108

Vriendschap en andere ongemakken

Documents

Transcript of Vriendschap en andere ongemakken