VREDE - deMens.nuWouter Goolaerts van de vzw Plattelandsklas-sen weten heel veel kinderen zelfs niet...

deMens.nu Magazine | 2

vrijzinnig humanistisch tijdschrift voor de maatschappelijk geëngageerde mens

Verantwo

orde

lijke uit

geve

r: Sy

lvain

Peeters

juli - aug

ustus - s

eptembe

r 201

2 | 1

stejaa

rgan

g nr. 3

Versch

ijnt d

riemaa

ndelijks “Doodgaan vind

ik altijd triestig.”De man achter de dokter: Wim Distelmans

Dossier:

VREDE (IS EEN WERKWOORD)

WAT IS ANNEMIE TURTELBOOM

VAN PLAN MET DE LEVENSBESCHOUWINGEN?

3 | deMens.nu Magazine

Federaal SecretariaatBrand Whitlocklaan 871200 Sint-Lambrechts-WoluweT 02 | 735 81 92F 02 | 735 81 [email protected]

hoofdredactieSonny Van de Steene

eindredactieJulie Van Garsse

redactieOlivier BeysFranky BusscheVeerle CannootLiza JanssensAnne-France KetelaerRiet LavreysenJasmien PeetersSonny Van de SteeneSarah Van GaensJulie Van GarsseMarina Van Haeren

lay-outGrafiekGroep

foto’s cover, pagina 8, 10, 11, 12 en dossier pagina 6, 8, 9© Jeroen Vanneste

foto’s pagina 3, 13 (enkel foto Davy Vanloffeld)© Isabelle Pateer - Otherweyes

Cartoon pagina 35Luc Vernimmen

deMens.nu Magazine wordt gratisverspreid binnen de vrijzinnig huma-nistische gemeenschap.De redactie van deMens.nu Magazineis niet verantwoordelijk voor de inhoudvan de door derden geleverde artikels.

Onder auspiciën van de Unie VrijzinnigeVerenigingen vzw.

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

deMens.nu Magazine | 1ste jaargang nr. 3juli - augustus - september 2012Verschijnt driemaandelijksVerantwoordelijke uitgever: Sylvain PeetersISSN 2034-6646

Conform de wet tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte vande verwerking van persoonsgegevens (8 december 1992) delen wij je mee dat eenaantal van je persoonsgegevens opgenomen worden in ons adressenbestand.DeMens.nu zal, als houder van dit bestand, je gegevens verwerken in het kader vanvolgend doeleind: verspreiden van publicaties en interne communicatie.

Op schriftelijk verzoek, gericht aan mevrouw Marina Van Haeren, algemeen directeur,Brand Whitlocklaan 87 te 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe, kan je een overzicht krijgen van de door deMens.nu over je opgeslagen persoonsgegevens. Onjuiste gegevens verbeteren wij op je verzoek.

Reacties op dit nummer kan je steeds doormailen naar [email protected]. Deze worden, na overleg en goedkeuring door de kernredactie, geplaatst op de website bij de rubriek Reacties van het desbetreffende deMens.nu Magazine of verschijnen inhet volgende deMens.nu Magazine.

Je kan je gratis abonneren opdeMens.nu Magazine.

Hoe? Stuur een mailtje [email protected]

OF stuur een brief naardeMens.nu-UVVvzw Brand Whitlocklaan 871200 Sint-Lambrechts-Woluwe

Met vermelding van je naam enadres.


ientallen oorlogen heb ik al meegemaakt. Gelukkig nooit in levenden lijve. Wel via kranten,

nieuwssites en tv-uitzendingen. De kogels suizen geregeld langs m’n oren. Soms duik ik onder in enter-tainende fait divers. Of probeer ik te vluchten en sla ikgeen krant meer open. Dan hoor ik een vriendin.Haar autoruit ingeslagen toen ze aan een verkeers-

licht stond. Haar handtas vliegensvlug gepikt. Zij in shock.Geweld is om ons heen. Er lijkt geen ontsnappen aan. Een scher-mutseling op straat. Geen films zonder bloedvergieten. Een gevechtin de metro. Geen computerspel zonder een dozijn doden. Maar willen we niet allemaal vrede?Leven zonder angst. Met respect voor elkaar. In een wereld waardialoog heerst en agressie is teruggedrongen. Waar ieder mensde ander erkent als zijn gelijke - ongeacht zijn/haar huidskleur, taalof levensbeschouwing - en overheden hen als gelijkwaardig be-handelen. Qua levensbeschouwingen is er in België trouwens alheel wat veranderd. De wet van 21 juni 2002 zorgde tien jaar ge-leden voor meer gelijkberechtiging van het georganiseerd vrijzinnighumanisme (pagina 33). Een mijlpaal voor ons, en een stap voor-uit in het samen-leven. Vrede is dus duidelijk meer dan het ontbreken van oorlog. Het isvrijheid en geluk. Niet alleen tussen mensen, maar ook innerlijk.Het is streven naar harmonie met jezelf, zoals Els de Scheppersuggereert op pagina 17. Of het nu gaat over goed in je vel zitten, of groter: het oprichtenen functioneren van de Verenigde Naties, het opstellen en nalevenvan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens… Erva-ring leert: vredesdromen realiseer je met vallen en opstaan. “Vredeis een werkwoord”, besluit de 84-jarige Hélène (dossier pagina23). Vrijzinnig humanisten hebben idealen en proberen die na testreven. Het verlangen naar Irene – zoals de oude Grieken hungodin van de vrede noemden - hoort daarbij.Het klinkt klef en wollig. Het is misschien naïef en lijkt soms onmo-gelijk. Maar hebben we als maatschappij niet de plicht om de vol-gende generaties een perspectief te bieden op een betere wereld?

Sonny Van de Steene

Verlangen naar

van de redactie

Irene


inhoud

6

8

14

Dossier

Vrede (is een werkwoord)

Stel: je gaat op een zomeravond iets drinken metvrienden. De kans is klein dat jullie het hebben overeen zwaarwichtig thema als vrede. En toch is vredeessentieel. Zonder zou er van terrasjes waarschijnlijkweinig sprake zijn, in Syrië of Bagdad kuieren men-sen ook niet onbezorgd over straat. Maar vrede isméér dan alleen maar geen oorlog, het is eveneenseen vorm van samenleven, een gemoedstoestand...Hoe breed het begrip is, getuigen de verschillendevisies van mensen die in ons dossier aan bodkomen. Waar ze het allemaal wel over eens zijn, isdat we zelf aan vrede moeten werken. Door het her-vormen van de internationale instellingen, zoals WillyClaes voorstelt. Door op school op te voeden totvrede, waar Tomas Baum zich achter schaart. Ofdoor verslag uit te brengen van wanpraktijken in re-gio’s waar onrust heerst, waarmee we natuurlijk naarRudi Vranckx verwijzen. Anderen bouwen dan weeraan zichzelf om nadien een vreedzame gemeen-schap op te bouwen, zoals ex-kindsoldaat KonKelei. Vrede is een werkwoord. Een onregelmatig,jammer genoeg. Laten we het dus steeds vervoegenin de tegenwoordige tijd.

[jvg]

13

UITNEEM-BARE KATERN24 PAGINA’S

Foto: © Jeroen Vanneste

censuur


6 Markant

8 Onderhuids“Ik ben allergisch voor meningen die worden opge-drongen”Wim Distelmans open en bloot

Bij deMens.nu13 Dagschotel20 Vrijwilligers van bij ons22 Ingezoomd30 Actua

O.a. interview met minister van Justitie Annemie Turtelboom

Jongeren boven!14 Jong.nu

Wetenschap tussen pot en pint 18 Gedachtestreepje

Gedachten zijn vrij17 De mening

Els de Schepper peinst over piekeren19 Column pdw34 Column Anne Provoost

Wetenschap24 Onder de loep

Homeopathie werkt, als placebo26 Eureka

De weg kwijt? Ontdek hier hoe een gps werkt

27 Breinpijn

28 Van de bovenste plank

35 Cartoon

36 Er is een huisvandeMens in je buurt!

17

34

18

3122

26


Ben je een echte boekenwurm? Pasdan maar op! Fictie beïnvloedt im-mers ons gedrag. Een lezer kan zichzodanig identificeren met een perso-nage uit een boek, dat zijn of haarpersoonlijkheid erdoor verandert. Hijof zij ervaart immers gaandeweg de-zelfde emoties en gedachten. Datblijkt uit een onderzoek van de Univer-

siteit van Ohio. Volgens de onderzoekers is die persoonlijkheidsveranderingsoms zelfs definitief. Dat kan positief uitdraaien, voor liefhebbers van bijvoor-beeld Assepoester, maar ook negatief. Denk de volgende keer dus tochmaar twee keer na vooraleer je Hannibal vastneemt.

Bron: Metro, 15 mei 2012

Lezen op eigen risicomarkant.

Markant bundelt merkwaardige,opzienbarende en grappige artikels uit de media.

Katoenen dierenYoghurt groeit aan de bomen en roerei is een plant. Een Australischonderzoek bij kinderen tussen de tien en twaalfjaar toont aan dat het slecht gesteld ismet hun kennis over de herkomstvan producten. Van de dui-zend ondervraagde Australi-sche kinderen denkt 75procent dat katoenen sokkendierlijke producten zijn en gelooft27 procent dat yoghurt gepro-duceerd wordt van iets dataan een boom groeit. Meerdan een kwart meent ook datpasta van een dier komt. In eigenland is het niet veel beter gesteld. VolgensWouter Goolaerts van de vzw Plattelandsklas-sen weten heel veel kinderen zelfs niet dat melkvan een koe komt. Hij wijst op de groeiende klooftussen kinderen en de landbouwwereld.

Bron: De Morgen, 6 maart 2012

PiekerpijnenBen je ook zo iemand die een nacht niet slaapt naeen foute beslissing? Onmiddellijk mee stoppen,want uit onderzoek blijkt dat piekeraars een la-gere pijngrens hebben. Mensen die blijven tobbenover gemiste kansen hebben meer kans omkwaaltjes te ontwikkelen. Ook worden ze gemak-kelijker ziek en hebben ze sneller pijn. VolgensCristian Oyanadel van de universiteit van Granadahebben mensen die met spijt en wroeging terug-denken aan het verleden, bovendien vaker eenzwarte en fatalistische blik op de toekomst.

Bron: Metro, 2 april 2012

Engelen zijn van alle tijden, maar sommigen zijn mo-derner dan anderen. Aan de Sint-Janskathedraal inhet Nederlandse ’s-Hertogenbosch staat een stand-

beeld van een engel met een gsm. En daarnaar kan jebellen als je eens een praatje wil maken met een ge-zant uit de hemel. Een flauwe grap? Nee hoor, bellerskrijgen een echte vrouwenstem te horen die de tele-foon opneemt in rasecht Nederlands: “Hallo, met utengel!”. De gsm is een grapje van beeldhouwer TonMooy, die geen zin had om een nepgotisch stand-

beeld te maken. Volgens Mooy beschermen engelenmensen en kijgen ze berichten van

boven. Geen betere manierom dat te tonen dan eengsm, dacht de beeldhou-

wer, die de engel ookmeteen uitdoste met eenjeans en een tas. Volgens

haar sitehttp://utengelke.intro pagina.nl/kan je bij de engel alleskwijt, “behalve grove taalen vloeken”. Ze is “op

christelijke tijden” bereik-baar op het nummer

+316 26347470. Wie hetmeer voor sociale media

heeft, kan de engel ook vol-gen via haar twitteraccount@ut_engelke. Toen wij deengel belden, kwamen wespijtig genoeg bij het ant-woordapparaat terecht. Bron: Gazet Van Antwerpen,

8 maart 2012

Hallo, hemel?

Foto: ©

FaceM

ePLS


Mond gesnoerd

Made in Japan: de Speech Jammer. Wan-neer je dit pistool afvuurt op een spreker,zwijgt die. De techniek zou de hersenenverwarren via een echo, met stilte als resul-taat. Het is wellicht nog even wachten totleerkrachten hun klas het zwijgen kunnenopleggen via de Jammer, maar de techniekstaat duidelijk niet ‘stil’. Of toch?

Bron: De Morgen, 6 april 2012

Let the beast go!Volgens Rubens evolueert de mensterug naar een dier. Dat blijkt uit aante-keningen die de 17de eeuwe barok-schilder en tekenaar maakte in een notitieboekje. Hijontwikkelt er de bizarre theorie dat mensen steedsmeer dierlijke trekken beginnen te vertonen, en illus-treert dat met schetsen. De duistere evolutie begintvolgens Rubens wanneer man en vrouw gesplitstworden in de schepping. Rubens ging voor zijntheorie te rade bij geheime leren zoals de kaballa,de alchemie en de pythagorische mystiek. Het noti-tieboekje werd onlangs door de Koning Boudewijn-stichting gekocht bij veilinghuis Sotheby’s in New

York. De aanwinst bevond zich voordien in buitenlands privébezit en gaat vanaf vol-gend jaar naar het Rubenshuis.

Bron: Gazet Van Antwerpen, 1 maart 2012

(H)oud de dief!

Vriendschapverboden

Vermoord omdat ze vrienden waren. Datwas het lot van een 15-jarige jongen eneen 12-jarig meisje uit het zuiden van Af-ghanistan. In Esfandi (provincie Ghazni)werden hun levenloze lichamen gevonden,overgoten met zuur. Getuigen die de licha-men ontdekten, vermoeden dat de vriend-schap tussen de twee kinderen deaanleiding vormde voor de dubbelemoord, zonder dat ze daarom een seksu-ele relatie hoefden te hebben. In Ghaznizijn de Taliban heer en meester.

Bron: Gazet Van Antwerpen, 2 april 2012

Wie dacht dat Benidorm Bastards enkel op televisie te zien zijn, zit ernaast. Agressieve senioren worden steeds meer een realiteit. Volgensminister van Justitie Annemie Turtelboom (Open Vld) is het aantal ver-dachten van criminele feiten dat ouder is dan 65 jaarmet een kwart gestegen sinds 2003. De stijging is nogopvallender bij de verdachten die ouder zijn dan 75 jaar.De meesten van de oudere criminelen zijn Belgen en drie-kwart is van het mannelijke geslacht. Oudere criminelen makenzich vooral schuldig aan slagen en verwondingen, stalking, wapenbeziten bedreigingen. Maar ook het aantal stelende zeventigplussers is in vijfjaar tijd met vijftig procent gestegen. Nu woedt de discussie of ouderedaders een aangepaste behandeling moeten krijgen.

Bron: Het Laatste Nieuws, vrijdag 13 april

Licht ontvlambaarMinirokjes zijn “pornografisch” en moeten ver-boden worden, vindt de Indonesische minis-ter van Religieuze Zaken Suryadharma Ali. Inmaart werd Ali aangesteld om de nieuwe anti-porno-eenheid van de overheid te leiden. Deautoriteiten hebben reeds strenge antipornowet-ten doorgevoerd, waaronder ook de antiminirokjesregel zoumoeten vallen. Volgens de Indonesische krant Jakarta Postwist de minister te vertellen dat de rok aan bepaalde criteriamoet voldoen, zoals een lengte tot over de knie. Voor Ali’s voor-stel had de voorzitter van het parlement, Marzuki Alie, reeds ge-oppperd dat vrouwelijke politici hun minirok moetenopbergen.“U weet hoe mannen zijn”, zou Alie hebben gezegd.“Provocatieve kleding laat hen dingen doen.” Hij heeft het in elkgeval niet hoog op met mannen.

Bron: De Morgen, 31 maart 2012


Ik ben allergisch voor meningendie wordenopgedrongen

Interview met Wim Distelmans

Eerst wou hij filmmaker worden. “Leer eerst een stiel waar jegeld mee verdient!”, zei zijn vader. Van film naar genees-kunde, het gebeurde eerder toevallig. Als hij maar met men-sen kon werken. Uiteindelijk schopte Wim Distelmans het totkankerspecialist, professor Palliatieve Geneeskunde en titu-laris van de wereldwijd unieke leerstoel “Waardig Levens-einde” van deMens.nu aan de Vrije Universiteit Brussel. Hijstond mee aan de wieg van de palliatieve zorg in België enlanceerde het debat over euthanasie. Ook hier weer klinkt deliefde voor de mens, het respect voor anderen en hun me-ning. “Van fundamentalisme ga ik door het lint.”


Atheïst tot in de kist

Je bent, meer dan de meeste mensen, met leven en stervenbezig. Heb je je nooit afgevraagd of er meer is na de dood? Jawel. Maar het antwoord is onduidelijk, net zoals er geen een-duidig antwoord bestaat op de vraag naar het bestaan van eengod. Niemand kan bewijzen dat er een god is en niemand kanbewijzen dat er geen god is. Het is een welles-nietesspelletje.Daarom zeg ik: “Ik weet het niet.”. Uiteindelijk hebben we alle-maal dezelfde angst voor het grote onbekende. Ik respecteer datmensen die angst tegengaan met verhalen, een geloof. Al ver-baast die houding me soms. Zo ken ik geniale wetenschappersdie enkel wat bewezen is voor waar aannemen en die toch ‘szondags naar de kerk gaan. Moeten wetenschappers niet perdefinitie zeggen: “Ik ben agnost, totdat bewezen wordt dat er ietshoger is.”?

Jij staat eerder bekend als vrijzinnig. Wat betekent vrijzin-nigheid voor jou? Zoeken. Naar de zin van het leven. Ook respect voor anderen vindik fundamenteel. Ik ben allergisch voor meningen die worden op-gedrongen. Zeker in de medische wereld gebeurt dit vaak. Artsenkunnen - dat zeggen ze zelf - hun patiënten elke behandeling latenvolgen. Daarom ben ik een voorvechter van patiëntenrechten enheb ik gestreden voor het legaliseren van euthanasie. (nvdr: In 2012(28 mei) bestaat de euthanasiewet in België tien jaar.) Die almachtvan artsen heeft ook te maken met een buitenproportioneel ver-

trouwen in de geneeskunde. Het geloof in een hoger iets, dat er-voor zorgt dat je later niet meer zult afzien, verliest terrein aan hetgeloof in de geneeskunde, die ervoor zorgt dat je oneindig blijftleven. Artsen zijn de goden van de 21ste eeuw.

Ben je vrijzinnig opgevoed? Neen. Mijn vader kwam wel uit een vrijzinnig nest maar hij werd ver-liefd op mijn moeder, een rasechte katholieke. Uit liefde voor haarheeft hij zich laten dopen. Mijn moeder stuurde me naar het jezuïe -tencollege, waar ik wegkwijnde. Mijn grote geluk was dat de rectortoen in de bosjes is verdwenen met een prostituee. Dat was eenopenbaring voor mijn moeder, die zich belazerd voelde door die“hypocrieten”. Van de ene dag op de andere is ze haar geloof ver-loren en ik mocht - ik was negen en dolblij - naar het schitterendatheneum van Brasschaat.

Je vader was uitgever van populaire wetenschappelijke boe-ken. Is zo de wetenschapskriebel bij je binnen geslopen?Dat was meer een kwestie van begaafdheid: op school was ik goedin wetenschappen, waardoor ik die vakken ook graag deed. Mijnvader heeft me vooral de affiniteit voor mensen doorgegeven. Hijwas één van de eersten die zich toelegde op het uitgeven van en-cyclopedische boeken, op mensenmaat geschreven. Ook ik wistzeker dat ik iets met mensen wilde doen. Na mijn studies Latijn-Wiskunde ben ik na lang twijfelen de geneeskunde in gesukkeld,zonder echt te weten wat de studie inhield. Het leek mij gewooneen goede combinatie van wetenschap en menselijk contact.

Julie Van Garsse - foto’s: © Jeroen Vanneste

onderhuids


Eén voor allen, allen voor één

Als jonge arts wilde je Afrika redden van ziektes waar men-sen bij bosjes aan stierven. Je specialiseerde je zelfs in Tro-pische Geneeskunde. Vanwaar dat engagement? Als jonge wereldverbeteraar vond ik dat er te veel onrecht was inde wereld. Dat vind ik nu trouwens nog steeds. Mijn grote voor-beeld heette Albert Schweitzer, een Duitse arts die naar Afrika wasgetrokken. Zo kwam ik na mijn studies in een onderzoeksprojectvan de Verenigde Naties terecht rond de slaapziekte. We bestraal-den tseetseevliegen, de overbrengers van de slaapziekte, zodat zesteriel werden. Een koude douche volgde echter al snel. Mijn Afri-kaanse collega’s kwamen in een Porsche naar het werk, ik in eenoude Citroën DS. Uiteindelijk bleek dat een groot deel van de fond-sen in hun zakken verdween. Toen het onderzoek bovendien vast-liep door een gebrek aan middelen, sloeg ik een andere weg in.

Je besloot je in te zetten voor de strijd tegen kanker, ook eenmassamoordenaar.Kanker interesseerde me erg, omdat het ook een heel ingrijpendeziekte is. Bij het farmabedrijf Janssen Pharmaceutica heb ik danfundamenteel kankeronderzoek verricht, eveneens rond bestralin-gen. Tot ik dat contact met mensen begon te missen. Na zes jaarkankeronderzoek ben ik terug naar het UZ Brussel getrokken omme te specialiseren in bestralingen bij kankerpatiënten.

Waar ligt dan de kiem van je strijd voor een waardig levens-einde in België? Op de kankerafdeling van het UZ Brussel stelde ik vast dat één opde twee mensen ongeneeslijk ziek was, maar dat er voor hen geenenkele voorziening bestond. Daarom ben ik met een paar gelijk-gezinden eind jaren tachtig begonnen aan de uitbouw van pallia-tieve zorg. Een paar jaar later telefoneerde De Standaard naar onzeafdeling, “Of iemand iets wilde zeggen over euthanasie?”. Over die

“Nu uit ik opinieswaarvoor ze mevroeger in de panhadden gehakt.”


kwestie werd toen nog niet gesproken: iedereen schoof de tele-foon door, die bij mij terechtkwam. Ik vertelde, gewoon vanuit debuik, dat ik vond dat ieder recht heeft op zelfbeschikking. De vol-gende morgen stond ik met een reusachtige foto in de krant, ikschrok me rot. Even later belde De zevende dag… en is de bal aanhet rollen gegaan.

Vind je dat je met je werk rond het levenseinde een bijdragelevert aan de maatschappij? Kijk, we leven in een moderne samenleving met allerlei gigan-tisch knappe technologische middelen en nog steeds stervenmensen vaak als honden. Ze ondergaan zinloze behandelingenof krijgen onvoldoende pijnbestrijding. Ik probeer de mensenerop te wijzen dat heel wat miserie vermijdbaar is, dat er alter-natieven bestaan. Vandaag kan iedereen doodgaan zonder pijn.Mensen daarop attent maken, beschouw ik als een wezenlijkebijdrage aan de maatschappij.

Bemin je naaste als jezelf

Sta je dicht bij je patiënten? Ik zie minder patiënten dan vroeger maar de patiënten die ik nogvolg, probeer ik heel close te benaderen. Ik vraag ook steeds of debegeleiding goed is geweest, en meestal heb ik de indruk van wel.Maar soms zeggen mensen me ook dat ik niet voldoende beschik-baar was, daar word ik dan letterlijk ziek van.

Vind je het moeilijk om euthanasie toe te passen? Wanneer een arts zorgvuldig handelt, is het spuitje geven niets. Eerstmoet hij echter met een patiënt tot het besluit komen dat euthanasiede minst slechte oplossing is. De meeste mensen willen immers nietdood, maar sommigen zeggen ook: “Zoals ik nu leef, wil ik niet lan-ger leven.”. De enige oplossing is dan een zelfgekozen levenseinde.

Tot dat besluit komen, is vooral voor de betrokkene emotioneelzwaar, de rest is enkel een inwilliging van iemands wensen. Nadienweet ik: de weg die we bewandeld hebben, was onomkeerbaar.Ook trek ik me op aan wat ik nog heb kunnen doen voor patiënten.Ik probeer euthanasie dus wel rationeel te benaderen en heb geleerdte relativeren. Mensen kunnen niet alle leed van de wereld meetor-sen. En gelukkig heb ik van mijn vader een gevoel voor humor mee-gekregen. Maar toch, doodgaan vind ik altijd triestig.

Zou je een spuitje kunnen geven aan je eigen kind? Ik denk het wel. Als ouder zou ik immers sowieso dat voorberei-dende proces moeten doormaken. Ik zou mijn kind helpen bij hetnemen van een beslissing. En als dat proces leidt tot euthanasie,waarom zou ik het dan niet zelf toepassen?

Is euthanasie een vorm van naastenliefde? Ja. Naastenliefde, barmhartige stervenshulp of ultieme vorm vanliefde. Noem het zoals je wilt, maar verwar het niet met medelijden.Ik geef euthanasie uit respect voor de mening van mensen die mezeggen: “Dit leven is mij onwaardig, ik wil gaan.”. Daardoor kant ikme tegen de visie van eerder fundamentalistische katholieken opeuthanasie, die dit levenseinde enkel zien als een noodhandeling.Alleen wanneer alle palliatieve zorg is opgebruikt en patiënten tochnog vreselijk afzien, mogen ze om euthanasie vragen. Vanuit dezevisie handelt de arts dan louter uit compassie.

Durven denken

Je staat in je beroep vaak stil bij de dood. Denk je soms naover het moment waarop het voor jou genoeg is geweest? Ja, maar ik heb geen flauw idee. Dat kan ook niet: wie gezond is,kan zich niet inbeelden hoe het is om afhankelijk te zijn van anderen.Sommigen vinden snel dat het genoeg is geweest. Mijn demente

“Artsen zijn degoden van de21ste eeuw.”

onderhuids

“Het geloof in eenhoger iets verliest terrein aan het geloof in de geneeskunde.”


vader daarentegen wou niet dood zolang hij nog een vinger konbewegen. De mensen die ik begeleid, doen me vooral nadenkenover het leven: nu moet je genieten en je dagen zinnig invullen. Watje nu doet, daar ben je zeker van. De rest is winst. Ik ben te veelmensen tegengekomen die zich heel hun leven kapot hadden ge-werkt om op hun zeventigste hun dromen waar te maken. En alshet zover was, kregen ze te horen dat ze terminaal waren.

Je gruwt duidelijk van meningen die worden opgedrongen.Vanwaar komt die aversie? Misschien heeft het te maken met mijn moeder die altijd vond dathaar mening wet was. (lacht) Ik ben altijd allergisch geweest voormensen of groepen die vinden dat ze moeten beslissen in ander-mans plaats. Ook wat religies betreft: iedereen heeft het recht omeen oplossing te zoeken voor zijn existentiële angsten, maar nietom deze op te dringen. Fundamentalisme is uit den boze. Daarvankan ik door het lint gaan.

Vrijheid als hoogste goed

Vrijheid van mening is voor jou fundamenteel. Was je als kindal een voorvechter van vrijheid? Absoluut, zowel voor mezelf als voor anderen. Dat heeft te makenmet respect. Ik vind dat iedereen het recht heeft om voor zijn me-ning uit te komen. Toch doseer ik zelf die vrijheid. Uit zelfbehoud.Met schade en schande heb ik immers ondervonden dat ik betermijn mening voor mezelf houd als ik weet dat ze niet gerespec-teerd wordt, zeker als ik mezelf ermee in nauwe schoentjes breng.Door mijn maatschappelijke status beschik ik nu wel over eenforum waar ik mijn ei kwijt kan en uit ik opinies waarvoor ze mijvroeger in de pan hadden gehakt. Dat betekent niet dat ik door te

zwijgen mezelf toen onrecht aandeed: zolang je voor jezelf eerlijkblijft, is alles in orde.

Waarover ben je zelf ooit van mening veranderd?

Wat ik vroeger een absolute tegenstrijdigheid vond, is de georga-niseerde vrijzinnigheid. Typisch vrijzinnig is toch dat iedereen datbegrip anders invult? Uiteindelijk heb ik ingezien dat vrijzinnigen hetook over een aantal fundamentele zaken volledig eens zijn, zoalsrespect voor mensen en hun zelfbeschikking. Ook zoeken we alle-maal naar de zin van het leven. Als we hier via een gemeenschap-pelijk forum over spreken, kunnen we ons beter laten horen. Doorsamen te werken in groep bereiken we veel meer dan wanneer ie-dereen in zijn eigen achtertuin probeert op te komen voor de rech-ten van de vrijzinnigheid. Pas op, ik heb het hier wel over eenassertieve groep, maar niet over een drukkingsgroep. Een meningdoordrukken getuigt immers weer van een gebrek aan respect.

Vroeger was je gek op films. Ben je ook in je passies van me-ning veranderd? Nee, ik wou vroeger filmmaker worden. Maar toen ik dat op mijnachttiende aan mijn vader zei, antwoordde hij: “Leer eerst een stielwaar je geld mee verdient!”. Filmmakers waren in de tijd armoe-zaaiers, die voortdurend om subsidies moesten bedelen. Maar watdoe ik nu? Subsidies zoeken voor palliatieve zorg! Ik was beter bijmijn films gebleven! (lacht) Tot Altijd (nvdr: film van Nic Balthazarover Mario Verstraete, eerste officiële euthanasiepatiënt in België)draagt trouwens veel meer bij aan het debat rond euthanasie dande voordrachten die ik al jaren geef. Misschien dat ik toch nog ooitin de filmwereld probeer te verzeilen. Heerlijk lijkt me dat!

onderhuids


7u00:

7u52:

8u45:

9u16:

9u31:

11u13:

11u40:

11u49:

12u30:

13u33:

16u08:

16u45:

19u00:

19u20:

DagschotelPlat du jour

Dish of the day

AgendaAgendaAgenda

maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag

Tijd om op te staan. Ik pas de lay-out van onze nieuwe huis-stijl toe op mijn presentatie over eenwaardig levenseinde.

Autorit Bilzen-Lommel.Best wel lang, maar meteen goed muziekje gaatde tijd snel voorbij. Lunch: vandaag is het ‘verloren-brood-dag’.

Het idee past in het groene Ecodinges-project van de huizenvandeMens, maarhet is ook (en vooral) lekker!

Aankomst in een secundaire school, waar het Jongeren -adviescentrum (JAC) een spel organiseert dat zestienjarigen wegwijs maakt in de hulp-verlening. Tijdens dit Helpspel valt het me op dat jongeren de hulpverleningsdiensten niet goed kennen.Maar ik moet toegeven dat ik hier ookniet veel over wist toen ik zo jong was.

Terug in het huisvandeMens. Ik bots opeen groep leerlingen die net hun bezoekafronden aan Niets is wat het lijkt.Deze tentoonstelling die in ons huisplaatsvindt, gaat over de onzichtbarekant van kansarmoede.

In het huisvandeMens Lommel zijn decollega’s de vergaderzaal aan het klaar-maken voor een mindfulness-sessie. Ikvlieg er meteen mee in.

Ik ga even relaxen op onsterras. Het gespinvan de kat van deburen werkt haasttherapeutisch.

Rit naar huis en eten maken.Ik kijknaar dehoofd-puntenvan hetjournaal.

Even opfrissen en dan richting Hasselt voor de eerste editie van de jaarlijkse vrijzinnige fakkeltocht, hétuithangbord van de vrijzinnigheid inLimburg.

Gesprek met een cliënt die regelmatigmet me komt praten. Vooraf neem ikzijn dossier erbij om te zien wat hijvorige keer gezegd heeft en waar wevandaag op terug zouden komen. Hetgesprek vliegt voorbij.

Met collega's Rieten Carl (ons PR-team) overleg ikover ons informatie-moment rond eenwaardig levenseinde.De brochures ogenalvast goed: ingeto-gen en uitnodigendtegelijk. Nice job!

Telefoontjes doen, mails beantwoorden…Een koppel dat volgend jaar trouwt,vraagt of het eens langs mag komen omkennis te maken.

Davy Vanloffeld vrijzinnig humanistisch consulent huisvandeMensLommel


Wetenschap

tussen pot en pint


Donderdag 22 maart, net voor de avond valt. Vrijzinnig Centrum Mozaïk in Kortrijk opent de deuren voor een weten-schapscafé over ‘moleculaire meccano’. De organisatoren lijken wat zenuwachtig. De eerste mooie lentedag maakte zichvandaag meester van het land en de vrees groeit dat een deelvan hun publiek zich liever op een terras neervlijt dan naar eenwetenschapscafé af te zakken. Wetenschappers van dienstzijn Bart Hommez en Yvan Houbaert, allebei actief bezig met‘nieuwe materialen’. Kim Verhaeghe, wetenschapsredacteurvan het maandblad EOS, leidt het gesprek in goede banen. Ende opkomst valt best mee, zeker voor een mooie lente-avond.

Twee van de vier organisatoren van de wetenschapscafés, die ver-bonden zijn aan de associatie Universiteit Gent, laten vanavond inhun kaarten kijken: Elke Christiaen (28) van de Hogeschool West-Vlaanderen en Karlijn Franck (25) van de Hogeschool Gent. Hunmissie: wetenschap verstaanbaar maken.

Vanwaar die drang om wetenschap bevattelijk voor te stellen? Elke: “Tijdens mijn Erasmusjaar trok ik als industrieel ingenieur naarSuriname om daar milieu-projecten uit te voeren. Toen ik terug-kwam, heb ik een tijdje in een bedrijf gewerkt, maar ik miste hetmaatschappelijke aspect in mijn job. Lesgeven leek de oplossing,maar dat zag ik niet echt zitten. Maar nu heb ik de ideale job ge-vonden: uiteenlopende wetenschappelijke onderwerpen bij eenbreed publiek brengen.”

Karlijn: “Ik ben geoloog en mijn thesisonderzoek ging over vervui-ling door zware metalen. Een ecologisch relevant onderwerp waar-mee we ook in België te maken hebben. Ik bekeek wat de effectenwaren van de vervuiling op de genoomstructuur van wolfspinnenen dat was duidelijk een probleem. Maar elke keer wanneer ik mijnonderzoek begon uit te leggen, haakte iedereen af. Een terechtereactie natuurlijk, maar ik vroeg mij wel serieus af hoe ik mijn bevin-dingen op een interessante manier kon uitleggen, de techniekendie ik gebruikte waren immers duidelijk niet ‘sexy’.

Nadat ik afstudeerde, heb ik eerst nog lesgegeven. Toen heb ik ge-leerd om ook boodschappen over te brengen die op het eerstezicht niet zo interessant zijn. Dat is voor mij de essentie van weten-

schapscommunicatie: de boodschap kunnen verkopen. En daar-voor moet je een communicator zijn, anders word je ook geen we-tenschapscommunicator.”

Hoe doe je dat in de praktijk, de boodschap overbrengen?Karlijn: “Werken vanuit onze buik is erg belangrijk. Ook bedenkenwe zelf wat zou kunnen werken en proberen we ideeën uit, waaruitwe dan weer leren. We moeten kennis en expertise opbouwen ter-wijl we onze job doen.”

Veerle Cannoot

jong.nu

V.l.n.r.: Elke Christiaen van de Hogeschool West-Vlaanderen, David De Wolfvan de Universiteit Gent en Karlijn Franck van de Hogeschool Gent.


Elke: “Laagdrempelig beginnen en van daaruit steeds hoger klim-men. We maken wetenschappen bespreekbaar en trekken de we-tenschappers uit hun ivoren toren tot bij de mensen. Eenwetenschapscafé zoals vanavond is daar zeer geschikt voor. Men-sen maken kennis met een bepaald onderwerp en kunnen meteenook vragen stellen.”

Hoe bepaal je het onderwerp van een wetenschapscafé?Elke: “We zoeken naar dingen die dicht bij de mensen staan, zoalsvoedingsprocessen. Een nieuwe yoghurt maken, dat lijkt simpel,maar daar komt heel wat bij kijken. Dat willen we aan mensen mee-geven: wetenschap is geen ver-van-mijn-bedshow, voor niemand.In ons dagelijkse leven komen we allemaal voortdurend met we-tenschap in aanraking.”

Karlijn: “We kijken ook wat relevant is en over welke onderwerpenwe expertise in huis hebben. Een wetenschapscafé over zwartegaten of over de relativiteitstheorie, nochtans keiharde materie,zorgt voor een stampvolle zaal. Dus mensen zijn daar wel in geïn-teresseerd, maar ze hebben geen kanaal om er iets mee te doen.Misschien kunnen ze er op café tussen pot en pint wel iets overzeggen, maar hier komen experts hun verhaal doen en kunnenmensen vragen stellen.”

Elke: “De moderator doet ook echt zijn best om het laagdrempeligte houden. Als er gesproken wordt over carcinogene stoffen, danlegt hij uit dat dat kankerverwekkende stoffen zijn. Er is een weten-schapscafé geweest, ik denk dat het dat over zwarte gaten was,waarbij de moderator zich letterlijk tussen het publiek zette met deboodschap: ‘Wetenschappers, vertel maar!’. Dat vind ik een heelleuke sfeer die ik nog op geen enkele andere lezing of academischebijeenkomst gezien heb. Dat maakt het zo plezant om te doen. Ookvoor de sprekers. Ze komen na een tijdje echt los als ze merkendat het zo laagdrempelig is en dat het niet de bedoeling is om eendebat aan te gaan.”

Welke doelgroep willen jullie bereiken?Elke: “We richten ons tot de middelbare scholen en het grote pu-bliek via online communicatie en de media pikken dat wel op.”

Karlijn: “Afhankelijk van het onderwerp communiceren we ookzeer specifiek naar bepaalde groepen. In de ideale wereld zoudenwe ons richten naar een groot en breed publiek en komen alle lagenvan de bevolking naar het wetenschapscafé, maar in de realiteitkan dat natuurlijk niet.”

Elke: “Ook dat is niet altijd eenvoudig: niet voor alle thema’s kunnenwe een specifieke doelgroep afbakenen. Jongeren willen we so-wieso bereiken, want we merken dat zij nog te vaak een stereotiepbeeld hebben van ‘de wetenschapper’. Dat is die man in zijn wittestofjas in het hoekje van het labo. Een weinig aantrekkelijk vooruit-zicht. Maar ook in het algemeen staan wetenschappen nog vaakin een negatief daglicht. Mensen denken bij wetenschappen bij-voorbeeld vooral aan de milieuvervuiling die ze veroorzaken, terwijlwetenschappen ook heel veel positieve verwezenlijkingen kennen.Denk maar aan de evolutie van de medische kennis en de stijgingvan onze levensverwachting en onze levensstandaard. En er zijnook heel wat knelpuntberoepen in de sector van wetenschappenen techniek. Op dit moment kampen we in België met een tekortvan ongeveer tienduizend ingenieurs. Tienduizend vacatures dieniet ingevuld geraken!”

Welk concept volgt het wetenschapscafé?Karlijn: “Het moet vooral een café blijven (lacht) en geen zwaardebat worden. Het vorige wetenschapscafé in Gent ging overduurzame landbouw en het mocht zeker geen patattendebatworden. Een van de sprekers was betrokken geweest bij het con-flict rond het aardappelveld in Wetteren en zei op voorhand: ‘ho-pelijk stellen ze daar niet teveel vragen over, over die patatten’.Natuurlijk, zeg dat tegen Joël De Ceulaer (nvdr: vaste moderatorin Gent) en hij begint zelf over die patatten. Dat is ook wel rele-vant op dat moment, maar bij ons ligt de nadruk toch echt opwetenschap én op café.”

Wil je meer weten of kan je niet wachten om zelf een wetenschaps-café bij te wonen, surf dan als de bliksem naar:www.wetenschapscafegent.beof naar: www.wetenschapscafekortrijk.be

jong.nu

Bart Hommez, Business Developer ChemTech – Universiteit Gent.

Kim Verhaeghe, EOS, en Yvan Houbaert, vakgroep Toegepaste Materiaal-wetenschappen – Universiteit Gent.


“Verander wat je kanen laat los wat jeniet kanveranderenin hetleven.”

NADENKEN OF PEINZEN?[cabaretière]

Nadenken helpt, piekeren niet ‘Piekeren’ klinkt mij negatief in de oren,terwijl ‘nadenken’ en ‘analyseren’ voor mijeen positieve bijklank hebben. Zo kan jeerg veel leren door na te denken over mis-gelopen situaties in het verleden en op diemanier te proberen om in de toekomst welhet gewenste resultaat te krijgen.

Piekeren ontstaat omdat je niet weet hoeje uit een vicieuze cirkel kunt geraken. Zozijn mensen vaak niet in staat om te zienhoe ze in het leven staan en dan vragen zezich af: “Waarom overkomt mij dit?”. Somsmoet je meerdere keren op een probleembotsen voor je begrijpt waaraan dit pro-bleem ligt en hoe je het moet aanpakken.

Blijven piekeren over steeds dezelfde din-gen en er niet uit geraken, heeft weinig zin.Verander wat je kan en laat los wat je nietkan veranderen in het leven. Het is eenevenwichtsoefening maar als je dit even-wicht vindt, is piekeren vaak overbodig.

Denken, maar ook doen! Ik heb vroeger meer gepiekerd dan nu. Metde jaren heb ik geleerd om dat minder tedoen, zeker over banale zaken. Het over-komt mij nog wel, maar ik kan het snellerloslaten. “Doe er dan iets aan”, denk ikdan. Ik ben eerder een doener dan eendenker. Als mensen mij zeggen dat ze altijd

al hebben willen doen wat ik doe, dan zegik hen dat niets hen tegenhoudt om ookeen carrière als cabaretier te beginnen. Alsze dan zeggen dat ze dat niet kunnen, danvind ik dat ze het moeten loslaten. Piekerenheeft dan toch geen enkele zin.

Ik denk wel heel hard na voor ik een be-slissing neem. Maar eenmaal ik een beslis-sing genomen heb, hoef ik daar nietnoodzakelijk in te volharden. Het is eenteken van volwassenheid dat je van me-ning kunt veranderen.

Trek het je niet zo aan Soms ben je verplicht om te kiezen zonderte weten welke keuze de beste zal zijn,hoe hard je er ook over hebt nagedacht.Dan moet de tijd raad brengen of moet jeje intuïtie volgen. Je weet dan dat je daar-van de gevolgen zult moeten dragen. Alsje dan toch de verkeerde keuze hebt ge-maakt, hoef je jezelf achteraf niets te ver-wijten. Erover blijven piekeren heeft vaakook weinig zin.

Wie te veel piekert, maakt zich vaak zor-gen om niets. Daar kan je iets aan doendoor te werken aan je zelfvertrouwen eneigenwaarde. Een lage dunk van jezelfbrengt immers heel wat negatieve emotiesmet zich mee.

[svg]

de mening

Els de Schepper over piekeren

“Balkjes over blote borstenzijn niet nodig”

ýEenýklasývolýýmeningenýýýinýHalle.ýý


gedachtestreepje

Nele: “Censuur is een manier om ons te beschermentegen de wrede dingen in de wereld. Maar door feiten tecensureren, wordt het probleem ontkend. Het is beterdat we de realiteit onder ogen kunnen zien en zo teweten komen hoe erg het is.”

Julie: “Balkjes over blote borsten zijn niet nodig. Het lijktsoms des duivels als er een bloot lijf op tv komt, terwijlnaakt natuurlijk is.”

Ian: “Iets censureren helpt niet echt, want het belandtdan in een illegaal circuit. Neem nu het boek UitgeverijGuggenheimer van Herman Brusselmans, dat werd netmeer verkocht nadat het verboden was.”

Glenn: “Waarom moet je kunst censureren? Als je be-paalde werken wilt zien, ga je ernaar kijken. Wil je ze nietzien, ga er dan gewoon niet naar kijken.”

Jonathan: “Een stuk uit een film censureren, neemt de be-tekenis en de kracht van de film weg.”

Loes: “Wanneer je goede bedoelingen hebt, mag je je meningsteeds uiten.”

Julie: “We moeten wel respect hebben voor de gevoe-ligheden van anderen. Choqueren om te choqueren isniet nodig.”

Glenn: “Ja, maar wanneer iemand op een grap-pige manier een problematiek aankaart, zoals deDeense cartoonist van de Mohammed-cartoons,moet je dat kunnen relativeren. Het is een kwestievan leren lachen met jezelf.”

Mathias: “In het programma De meiden van halalzei de Nederlandse cabaretier Hans Teeuwen dat ermet religies moet kunnen gelachen worden. Zijhebben immers een zekere macht en die corrum-peert altijd. Wanneer wij religies niet meer belache-lijk kunnen maken, krijgen we extreme situaties dienergens goed voor zijn.”

Glenn: “Om de veiligheid van de bevolking te ver-zekeren kan censureren wel een optie zijn, al is hetjammer wanneer deze optie nodig blijkt.”

Deze jongelui stellen het recht op vrije me-ningsuiting voorop, maar ze vinden dat weonze mening wel moeten uiten met res-pect voor anderen. Censureren vinden zedan ook niet nodig, tenzij vanuit bepaaldeweloverwogen motieven zoals de natio-nale veiligheid.

Gedachtestreepje werpt een blik op de gedachten van jongeren tus-sen twaalf en achttien jaar. Tijdens een klasgesprek vragen we henwat zij denken over vrijzinnig humanistische waarden. Deze jaar-gang volgen we de leerlingen niet-confessionele zedenleer in hetzesde middelbaar van het Koninklijk Atheneum Halle.

Liza Janssens

Jongeren over vrijzinnig humanistische waarden

We spraken met hen over censuur.

censuur

Dossier deMens.nu Magazine | 1

dossier UITNEEM-BARE KATERN24 PAGINA’S

Vrede(is een werkwoord)

2 Wat is vrede? 6 Internationale instellingen garanderen

wereldvrede nietStand van zaken met Willy Claes

10 Oorlog: enkele facts & figures12 Vlaams Vredesinstituut voedt op tot vrede 16 Kindsoldaat keert terug als advocaat

Hoe een jonge Zuid-Soedanees het nieuwste landter wereld mee opbouwt

18 Media in tijden van oorlogInterview met Rudi Vranckx

22 “Als er eindelijk vrede was, gingt ge precies naar den hemel”Interview met tachtigplussers

+ enkele inspirerende citaten

over vrede & oorlog

2 | deMens.nu Magazine Dossier

at is vrede? Is het de afwe-zigheid van oorlog? Of isoorlog de afwezigheid van

vrede? Is het een zelfstandig naam-woord? Of is het net als liefde eenwerkwoord, waarbij je - als je eventjes

een slippertje maakt - alles waar zo hardaan gewerkt is, op het spel zet? Is vredeper definitie een tijdelijk fenomeen, in af-wachting van het volgende bloedvergieten?En bestaat vrede wel? Of is dat begrip enkelweggelegd voor stripverhalen over kleineblauwe wezentjes met witte mutsjes ofkampvuurgezelschappen waar zoveel wietgerookt wordt dat men gaat geloven dat hetsalsaparilla is? Een Koude Oorlog, is datdan ook geen Koude Vrede? Vergelijk hetmet het halfvolle of het halflege glas. Jeziet het, vrede is voor interpretatie vatbaar.We vroegen een aantal mensen wat vredevoor hen betekent. De meesten komenook verderop in dit dossier aan bod.

Dossier: Vrede [is een werkwoord]

Sarah Van Gaens

Wat is vrede?

“Wat er ook speelt in een land, laat het vooral de kinderen zijn.” Loesje, Nederlandse postervereniging (1983 - heden)


Kon Keleikindsoldaat

“Vrede betekent voor mij in de eerste plaatsdat ik niet beperkt word in de dingen die ikbelangrijk vind. Ik wil kunnen gaan en staanwaar ik wil. Reizen hoort daar zeker bij.Daarnaast vind ik het minstens even essen-tieel om me veilig te voelen. Stel dat ik inAmsterdam over straat loop en ik ben bangdat iemand mij omver rijdt. Wat heb ik danaan een objectieve vrede in Nederland?Vrede is dus meer dan de afwezigheid vanoorlog. Het verwijst vooral naar leven zonderenige angst.”

Johan GaltungNoorse professor en een van degrondleggers van de vrede- en conflictstudies

Volgens Johan Galtung zijn er twee definitiesvan vrede. Negatieve vrede omschrijft vredeals de afwezigheid en het tegenoverge-stelde van geweld. Positieve vrede is de si-tuatie waarin men conflicten creatief engeweldloos kan behandelen.

Bron: Johan Galtung, Peace by peacefulmeans. Peace and Conflict, Developmentand Civilization (1996).

Tomas Baum directeur Vlaams Vredesinstituut

“De betekenis vanhet concept ‘vrede’toelichten, is nieteenvoudig. Je kanhet vanuit verschil-lende invalshoe-ken benaderen enkaderen. Vertrek-kende vanuit deetymologie (nvdr:

tak van de taalwetenschap die de oorsprongen de geschiedenis van de woorden op-spoort) vinden we vrede in de zin van het La-tijnse pax, voor een verdrag of een orde.Maar het begrip hangt ook samen met debetekenis van vrijheid.

Louter stellen dat vrede de afwezigheid vangeweld of oorlog betekent, blijkt een te be-perkte opvatting. Een bredere kijk op hetbegrip, vinden we bij Michael Banks, eenprofessor Internationale Politiek. Hij formu-leerde vier verschillende concepten voorvrede die we ook in samenhang kunnenlezen. Vrede als harmonie, vrede als orde,vrede als rechtvaardigheid en vrede als con-flictmanagement. Zelf zou ik hier nog peaceas politics aan toevoegen omdat we de om-standigheden van het samen-leven nietkunnen loskoppelen van politiek.

Vrede benader ik als een dynamisch procesom vreedzaam samen te leven en geweld-loze conflictoplossing in de praktijk te bren-gen. Gezien mensen zelf vorm geven aande eigen samen-leving kunnen ze er via huncultuur en rechtvaardige structuren meevoor zorgen dat dat samenleven zich vrede-vol ontwikkelt.”

Hubertjongvolwassene tijdens Wereldoorlog II

“Vrede is heel belangrijk. Het is vrijheid, het ontbre-ken van oorlog. Bij vrede denk ik aan de bevrijdingin 1945 en het gevoel van vaderlandsliefde dat metoen overviel.”

foto: ©

Merijn Koelink

foto: ©

Ilse Prinsen

“Vrede is een kind dat glimlacht als je ernaar kijkt.” Toon Hermans, Nederlands cabaretier, zanger en dichter (1916 - 2000)


Rudi Vranckx oorlogsjournalist

“Voor mij is het concept ‘vrede’ veel ruimerdan alleen maar het ontbreken van oorlog.Als je die definitie hanteert kun je trouwensnog discussiëren over wat oorlog is. Vredeis een toestand waarin een samenlevingfunctioneert zonder het gebruik van buiten-sporig geweld, intern of extern, en waar debasismensenrechten gerespecteerd wor-den. Ik heb het over de afwezigheid van bui-tensporig geweld en niet van geweld toutcourt, omdat geweld in elke samenlevingaanwezig is. De staat heeft trouwens via zijnpolitiediensten en leger het alleenrecht ophet gebruik van geweld. Respect voor derechten van mensen is erg belangrijk, an-ders zou er in elke dictatuur vrede heersen.

Er zijn verschillende varianten van vrede enoorlog. Zo kennen we bijvoorbeeld deKoude Oorlog. Koude Vrede zou eigenlijkeen betere term zijn, want die Koude Oorlogbeperkte zich tot een spanning die heerstetussen de twee toenmalige supermachts-blokken: het Oosten en het Westen. Onder-tussen verleenden de Verenigde Staten ende Sovjet-Unie echter wel hun steun aanandere staten, waardoor de meningsver-schillen tussen hen beiden elders werdenuitgevochten. Die oorlogen waren geenkoude maar echte oorlogen.”

Willy Claesvoormalig NAVO-secretaris-generaal

“Bij het denken aan vrede maak ik ongewildde link met de 9de symfonie van Beethoven,en meer in het bijzonder met het vierde deelvan die symfonie, waarin de wens wordt uit-gedrukt dat alle mensen op aarde broederszijn. Dat klinkt misschien een beetje roman-tisch, maar die wens maakt nu eenmaaldeel uit van mijn leven. Het fundamentelebasisidee voor de wereldvrede ligt voor mijdus in het wederzijds respect en een betereverstandhouding. Dat houdt voor mij ookveel meer solidariteit in dan de solidariteit diewe tegenwoordig meemaken: een solidari-teit die aan de basis ligt van veel sterkereherverdelende mechanismen in de maat-schappij. Boven alles is dat de sleutel naarmeer vrede op aarde.”

foto: ©

Mark De Visscher

foto: ©

Jeroen Vanneste

Alexandrinejongvolwassene tijdens Wereldoorlog II

“Strikt genomen verwijst vrede naar het uitblijvenvan oorlog. Maar ik denk bij vrede ook aan geluk enzorgeloosheid, net als in de jaren voor de oorlog enop het moment van de bevrijding.”


“Wie in vrede wil leven, moet zichzelf vaak geweld aandoen.” C. Buddingh, Nederlands dichter en prozaïst (1918 - 1985)


Pieter De Crem minister van Landsverdediging

“Vrede en veiligheidzijn werkwoorden.Zevenenzestig jaarna het einde van deTweede Wereldoor-log genieten we vande langste onafge-broken periode vanvrede in West-Eu-

ropa, maar we moeten ten volle beseffendat vrede nooit definitief verworven is.Nieuwe dreigingen staken sindsdien de kopop. Sinds september 2001 denken we hier-bij in de eerste plaats aan terroristische ac-ties, maar ook de recente explosiefgroeiende internationale vraag naar steedsschaarser wordende basisproducten, zoalsenergie en voedsel, betekent een nieuweuitdaging voor de internationale vrede enveiligheid. Herinneringseducatie voor de ko-mende generaties speelt hierin een zeer be-langrijke rol. Nooit mag de herinnering aande gruwel van oorlog even vluchtig wordenals ons geheugen vaak blijkt te zijn.”

Carine Stevens leerkracht niet-confessionele zeden-leer basisonderwijs

“Vrede is geen oor-log, maar dan lijkthet iets wat verafligt. Ik betrek het be-grip dan ook vooralop mijn eigen leef-wereld: rustigwonen in een leukeomgeving met aan-

gename buren. De krant met regionale be-richten bewust niet lezen, omdat die de‘slechteriken’ te veel op de voorgrondplaatst. De achterdeur niet steeds sluitenomdat ik me veilig voel waar ik woon. Enomdat ik zo mensen die me dierbaar zijn, ziebinnenkomen. Vrede is geloven in het goedevan de mens. Ik heb in mijn leven immersmeer goede dan slechte mensen ontmoet.Laat dat gewone, dat gewoon goede tus-sen mensen dat ik elke dag ervaar, voor mijmaar vrede zijn.”

Hélènetiener tijdens Wereldoorlog II

“Bij vrede denk ik niet aan oorlog. Ik vul het woordveel concreter in. Vrede betekent voor mij rust,kalmte, tevredenheid die ons in staat stelt om te ge-nieten van de kleine dingen des levens.”

Jostiener tijdens Wereldoorlog II

“Vrede betekent voormij vrijheid en zelfbe-schikkingsrecht, watde mens ontnomenwordt tijdens een oor-log. Vrede is dan ookde grootste rijkdomvoor iemand die eenoorlog heeft meege-maakt.”

“Waar onwetendheid heerst is ware vrede onmogelijk.” Dalai Lama, spiritueel leider in het Tibetaans boeddhisme (1935 - heden)


Anno 2012 kijkt de internationale gemeenschap aantegen een hoop uitdagingen en gevaren. Terwijl groei-landen zoals Brazilië, Rusland, India en China steedsnadrukkelijker een plaats op de eerste rij opeisen,stijgen de militaire uitgaven aan een razend tempo,

viert het terrorisme hoogtij en sluimert onder de radar nogsteeds de nucleaire dreiging. Hangt de wereldvrede aan een zijden draadje? We nemen poolshoogte bij voormalig NAVO-secretaris-generaal Willy Claes, die ook vandaag nog het inter-nationaal toneel op de voet volgt. “Ik denk niet dat de instellin-gen die we vandaag kennen, voldoende potentieel hebben omde uitdagingen inzake wereldvrede aan te kunnen.”

Olivier Beys - foto's: © Jeroen Vanneste

Internationale instellingen garanderen wereldvrede niet Stand van zaken met

Willy Claes


“Kunt u uw vijand niet verslaan, sluit dan vrede met hem.” Confucius, Chinees filosoof (551 v.C. - 479 v.C.)


Hoe kunnen het Westen en de NAVOopnieuw geloofwaardigheid genieten inhun pleidooi voor ontwapening?In eerste instantie moet dat debat gevoerdworden binnen het kader van de VerenigdeNaties (VN). Hier zouden de VS de terug-trekking en de ontmanteling van hun nucle-aire wapens in Europa moeten gebruiken alsruilmiddel in de discussie met Rusland. Eeneenzijdige geste van de VS zou een belang-rijk signaal zijn om de ontwapeningspolitiekterug op te starten. Maar zonder twijfel moetook de NAVO hier meer op inzetten, zoalstijdens de jongste NAVO-top ook gebeurde.Naast kleine landen zoals België pleitten ookbelangrijke spelers zoals Duitsland er voorterugtrekking. Maar laten we een kat eenkat noemen: Washington kijkt eerst wat deRussische president Poetin in zijn marsheeft. Die houding verzwakt zijn geloofwaar-digheid.

Bovendien werken de VS inmiddels ver-der aan een raketschild op Europesebodem. Is die unilaterale geste dan welvoldoende?Het raketschild bestaat momenteel alleenop papier. Daarnaast heeft Washington deRussen uitgenodigd om mee het concepten de uitvoering van het schild te bepalen.Met wat goede wil is het dus mogelijk omtot een akkoord te komen. Los daarvanbetwijfel ik of het schild beantwoordt aaneen even dringende als dwingende nood-zaak. Ik vind het veel beter om de diploma-tieke weg te bewandelen, waarbij menwederzijds vertrouwen creëert en de dia-loog verbreedt naar socio-economischesamenwerking.

Laten we beginnen met een klassieker:moeten we ons nog zorgen maken omeen kernoorlog?Ja absoluut, ook vandaag nog staat nucle-aire proliferatie (nvdr: het vermenigvuldigenvan nucleaire wapens) een permanentevrede in de weg. We zitten opgescheept metnucleaire mogendheden zoals Indië, Paki-stan of Israël die het non-proliferatieverdrag- dat het bezit van kernwapens wil beperken- nooit getekend hebben. Bovendien is hetondertekenen van een verdrag niet vol-doende, je moet het ook nog respecteren.En dat is het zwakke punt wat betreft Noord-Korea en voor een stuk ook Iran. Zo is hetoverduidelijk dat Iran niet de hele waarheidvertelde aan de controleurs van het Interna-tionaal Agentschap voor Atoomenergie(IAEA). Dat is problematisch, omdat anderenzich daardoor bedreigd voelen en dezelfderichting van nucleaire bewapening uitgaan.Dat geldt in het bijzonder voor het Midden-Oosten, maar zelfs in een land dat traditio-neel een anti-militaire en anti-nucleairetraditie heeft zoals Japan komt het debatterug op gang. Daarnaast kunnen we al langniet meer uitsluiten dat een nucleaire bom inhanden valt van terroristische groepen. De enige oplossing voor dit alles is teruggrij-pen naar de filosofie van het non-prolifera-tieverdrag. Overigens staat daarinuitdrukkelijk dat de vijf erkende atoommo-gendheden - Rusland, de Verenigde Staten,het Verenigd Koninkrijk, China en Frankrijk -zich van hun nucleaire wapens moeten ont-doen. Nu moet je geen specialist zijn om teweten dat dit niet aan de orde is. Integen-deel, overal streeft men net naar een ver-sterkte nucleaire slagkracht.

Europa ziet de

fundamentele evolutie

niet die zich nu

voltrekt.“ “

“De eerste voorwaarde om met anderen in vrede te kunnen leven is vrede met jezelf te hebben.” Aristide Gabelli, Italiaanse leraar (1830 - 1891)


van de Sovjet-Unie het nucleair basismate-riaal hebben kunnen bemachtigen. Ik meente weten dat 2 à 3 procent hen ontglipt is.Waar dat materiaal zich bevindt, mag deduivel weten.

Poetin kondigde recent een “prece-dentloze bewapening” aan. Hij voorziet590 miljard euro aan militaire uitgavenvoor het komende decennium. Ik maak me daar zorgen over. Het is meerdan verkiezingsretoriek en het is ook niet deeerste keer dat Poetin dergelijke uitsprakendoet: reeds in zijn vorige regeerperiode wasdefensie een topprioriteit. De Russischepresident wil de verloren status van wereld-macht herstellen via zijn vrij succesvolleenergiepolitiek en de versterking van zijn de-fensie-apparaat. Gevaarlijk, vooral als jeweet dat in Rusland nog steeds een derdevan de bevolking onder de armoededrem-pel leeft. Daar komen we tot de essentie vanelke vredespolitiek. Structurele armoede isimmers het meest bedreigende elementvoor een duurzame vrede: daardoor ont-staan frustraties en een mentaliteit die veelgevaarlijker zijn dan de bom die ons bovenhet hoofd hangt.

Rusland herwint zijn zelfvertrouwen,maar ook andere landen zoals China ofZuid-Afrika eisen meer economische ofmilitaire zeggenschap op.De unipolaire wereldstructuur gebaseerd opde macht van de VS is sterk aan het afkal-ven. We gaan richting een multipolairestructuur, waarbij een serie machten de ge-zamenlijke leiding in handen nemen. Vroe-ger gaven de G7 en de G8 de indruk dat zehet voor het zeggen hadden. Nu zien we diemacht verschuiven naar de G20, met heelwat opkomende landen zoals Brazilië enIndië die economisch - en ik vrees ook mili-tair - steeds meer hun zeg opeisen. Hetzwaartepunt bevindt zich al lang niet meerboven de Atlantische maar boven de StilleOceaan. Europa geeft de indruk nog steedsniet de fundamentele evolutie te zien diezich nu voltrekt. Zo blijft de Europese Unieworstelen met het gebrek aan eensgezind-

Wederzijds vertrouwen en dialoog lij-ken veraf als je weet dat de wereld-wijde militaire uitgaven in 2011 1.630miljard dollar bedroegen. In 2008 wasdat slechts 1.200 miljard dollar. Zijn wein een nieuwe wapenwedloop beland?Ja. Opvallend is de koppositie van Azië. Nietalleen Zuid-Korea en China investerenvolop, ook Indië koopt massaal wapens uitRusland. Pakistan koopt daarentegen wa-pens uit China. Die Chinese productie isnieuw en heeft een grote invloed op hetgeo strategisch (nvdr: gericht op de handha-ving en uitbreiding van de invloedssfeer vaneen land) evenwicht. Niet onbelangrijk is deArabische wereld als nummer twee. Noord-Afrika importeert opmerkelijk meer wapens,maar ook Syrië hoort daarbij. Sinds 2007koopt het land meer dan vijf keer meer wa-pens dan in de periode 2000-2007. Iemandvoelde duidelijk nattigheid aankomen. (lacht)De wapenhandel heeft zelden zo gefloreerdals vandaag. Jammer genoeg niet alleen delegale maar ook de illegale wapenhandel.Zeer verontrustend is dat je blijkbaar allesop de zwarte markt kan krijgen, tot en metzwaar verrijkt uranium. Je kan je dus afvra-gen in welke mate de VS na de ontbinding

Interventieplicht

veronderstelt een

representatief

orgaan, en daar zijn

we nog lang niet.

“ “


“Vrede, een lange weg met verdacht veel benzinestations.” Loesje, Nederlandse postervereniging (1983 - heden)


De wapenhandelheeft zelden zo ge -floreerd als vandaag.“ “

heid: doordat ze nog altijd zweert bij deregel van de consensus komen we telkenseen oorlog te laat.

Moeten andere staten zich net als Eu-ropa verenigen?Dat geloof ik wel. Ik ben sinds mijn jeugdeen overtuigd Europees federalist. Daar-naast kijk ik ook naar de samenstelling vande Algemene Vergadering van de VN. De193 leden organiseren zich best in een tien-tal geïntegreerde blokken. Die blokken zijnveel beter in staat om een efficiënte dialoogop wereldvlak te organiseren. Er zijn al aan-zetten in Azië, Centraal- en Zuid-Amerikanaar meer coöperatieve formules, hoewelnog niet zo diepgaand als in Europa.

Zijn de Verenigde Naties aangepast aaneen multipolaire werkelijkheid? De hervorming van de Veiligheidsraad is ab-soluut noodzakelijk. Idealiter schaffen we hetvetorecht af, maar Washington noch Pekinggaan hier met een groot gebaar afstand vandoen. Wel kunnen we de geografische ver-tegenwoordiging in het kader van die ontwik-kelende multipolaire structuur versterken.Geef landen zoals Indië, Brazilië, Indonesiëenzovoort het permanent lidmaatschap vande Veiligheidsraad zonder vetorecht. Devraag is wel of dat nu de grote vooruitgangoplevert. Zo onthielden de nieuwe opko-mende landen - die verondersteld wordeneen leidende rol op te nemen - zich bijna al-lemaal tijdens de stemming van resolutie

1973 over de interventie in Libië. Als dat dehouding is om ons planetair dorp te bestu-ren, dan is die multipolaire structuur geengeldig alternatief. Er is ook een voluntarismenodig, dat duidelijk ontbreekt op dit moment.

Opkomende landen eisen meer zeg-genschap op, maar dan moeten ze ookmeer verantwoordelijkheid opnemen.Precies. Toen ik 15 à 16 jaar was, kreeg ikbriefpapier van de jeugdbeweging. Daaropstond: ‘vrijheid is verantwoordelijkheid’.Daar komen we bij het debat in welke materechten en plichten een wederzijds even-wicht moeten zijn. Meer in het algemeenvind ik overigens dat de VN een interventie-plicht moeten krijgen. Momenteel heeft deinstelling enkel het recht om te interveniërenals de meest primaire mensenrechten over-treden worden. Die plicht veronderstelt ech-ter een representatief orgaan en daar zijn wenog lang niet. Bovendien is mijn persoonlijkeervaring met de militaire arm van de VN, de

blauwhelmen dus, ronduit negatief. Zij zijneen samenraapsel uit de vier windstrekenmet verschillende bewapeningen, culturenenzovoort, wat ze volstrekt inefficiënt maakt.

Kan de NAVO een antwoord bieden opde internationale uitdagingen?Ik blijf geloven dat de NAVO als defensievealliantie ongetwijfeld nog reden van bestaanheeft, zeker inzake nucleaire proliferatie, ter-rorisme, internationale criminaliteit enzo-voort. Als de NAVO niet tussenbeide wasgekomen in ex-Joegoslavië was Sarajevovandaag misschien nog steeds onleefbaar.Of moet ik dieper ingaan op het drama inRwanda? Ik kan echter niet genoeg bena-drukken dat de NAVO enkel in opdracht vanrepresentatieve internationale instellingenmag opereren. Aangezien ik de VN momen-teel als meest representatieve instelling be-schouw, kan een interventie dus enkel infunctie van mandaten toegekend door deVN-Veiligheidsraad.

“Het doel van de oorlog is vrede.” Aristoteles, Grieks filosoof (384 v.C. - 322 v.C.)


Oorlog: wie niet groot is, moet slim zijnSterke legers hebben niet altijd de bovenhand

Niet alle conflicten breken uit tussen twee evenwaardige tegenstan-ders, denk maar aan de Afghaanse guerillastrijders versus achtereen-volgens Britse, Russische en Amerikaanse legers. Ivan Arreguin-Toftvan de universiteit van Boston heeft 200 jaar aan dergelijke ‘asym-metrische conflicten’ in kaart gebracht om te onderzoeken welke partijaan het langste eind trekt. Niet verwonderlijk komt de sterke partij hetvaakst als overwinnaar uit de bus. We krijgen echter een heel anderbeeld wanneer Arreguin-Toft de 200 jaar in vier tijdsblokken onder-verdeelt. Zo blijkt dat sinds de Tweede Wereldoorlog de ‘zwakke’ partijgemiddeld vaker wint dan de sterke. De Verenigde Staten mogen danwel de grootste militaire slagkracht in huis hebben, dat is duidelijkgeen garantie op succes meer. De talrijke Amerikaanse veteranen uitVietnam of Afghanistan kunnen deze bevindingen allicht bijtreden.

Figuur 1: Percentage aan overwinningen van sterke en zwakke partijen in conflicten tussen 1800 en 1998.

Figuur 2: Dezelfde percentages, ditmaal opgedeeld in vier blokken van vijftig jaar.

Bron: SIPRI Yearbook 2011 –

world’s top 15 military spenders

De mondiale oorlogskistWelke landen hebben de grootste militaire budgetten?

In 2010 bedroegen de werelwijde militaire uitgaven 1.630 miljarddollar, een toename van maar liefst 50 procent sinds 2001. Aande kop van het peloton staan de Verenigde Staten. Het land spen-deert meer aan militaire uitgaven dan de volgende 15 landensamen, aldus het Stockholm International Peace Research Institute(SIPRI). SIPRI brengt echter niet alle uitgaven in rekening, zo lerenAmerikaanse begrotingscijfers van het fiscaal jaar 2012. Doen wedat wel, dan klimmen de Amerikaanse defensie-uitgaven in 2012naar 868 miljard dollar. Dat maakt defensie tot de grootste uitga-venpost van de Verenigde Staten en vormt tevens een historischrecord. Uit deze begrotingscijfers blijkt eveneens dat de VerenigdeStaten daarnaast nog eens 129 miljard dollar uitgeven aan de strijdtegen terrorisme. Het totale budget van 2012 heeft een tekort van1.327 miljard dollar, en in tien jaar tijd hebben de Verenigde Stateneen schuld bijeengeharkt van 15.000 miljard dollar. Daarom is menvan plan om de militaire uitgaven terug te dringen, al dreigen havi-ken in het Amerikaanse Congres die plannen nu reeds te dwars-bomen uit nationale veiligheidsoverwegingen. Een blik opbovenstaande grafiek echter toont aan dat ze zich voorlopig noggeen zorgen hoeven te maken.


100

80

60

40

20

0

88,2

1800-49 1850-99 1900-49 1950-98

sterke partij

zwakke partij

11,8

79,5

20,5

65,1

34,945

55

100

80

60

40

20

0

70,8

1800-1998

sterke partij

zwakke partij

29,2

VS$698 mld.

China$119 mld.

VK$59,6 mld.

Frankrijk$59,3 mld.

Rusland$58,7 mld.

Japan$54,5 mld.

Saoedi-Arabië$45,2 mld.

Duitsland$45,2 mld.

India$41,3 mld.

Italië$37,0 mld.

Militaire uitgaven na 2010: de top 10

“Als veel mannen bij elkaar komen, heet het meestal oorlog.” Mel Brooks, filmregisseur, schrijver, komiek en producer (1926 - heden)

Olivier Beys


De tol van de oorlogen in Irak enAfghanistan voor de VSDe menselijke en financiële kost opeen andere manier bekeken

De kisten geven het aantal Ameri-kaanse doden in Irak (4.484) en Af-ghanistan (1.893) weer. De palettentonen de totale gebudgetteerdeoorlogskost: 807,4 miljard dollar(Irak) en 570,9 miljard dollar (Afgha-nistan), terwijl de vrachtwagens hetbudget voor het fiscaal jaar 2012 vi-sualiseren. Dat bedraagt nogslechts 10,1 miljard dollar voor Iraken 111,1 miljard dollar, een record,voor Afghanistan.Daarboven komen de twee dollar-torens ter waarde van twee maal1,3 biljoen dollar. De torens visuali-seren de geschatte kosten na deoorlog (aan medische zorg voor ge-wonde en verminkte soldaten bij-voorbeeld).

Amerikaans voetbalveld

De twee dollartorens gevende na-oorlogse kosten weer(2 x $1,3 biljoen)

$100 miljoen (in honderddollarbiljetten)

$2 miljard

Bron: dem

onocracy.info © 2012 Oto Godfrey

Kosten van de oorlog in Irak

Kosten van de oorlog in Afganistan

“Tussen het genot der zinnen en de vrede der ziel blijft de mens slechts de bange keuze.” Friedrich von Schiller, Duits dichter (1759 - 1805)

De kosten van oorlogsvoeringMeer dan tien jaar Amerikaanse interventie in Irak en Afghanistan in beeld


eer kinderen conflicten oplossen. Leer ze invrede samen leren en leven.” In een rapport uit

2010 over vredesopvoeding in hetVlaams onderwijs staat geen beknopte

omschrijving van het begrip, maar een overzichtvan interessante invalshoeken. Het belichten vanverschillende visies en het uitvoeren van weten-schappelijke studies over vredesopvoeding is hetwerk van het Vlaams Vredesinstituut. Ondanks devele definities van vrede op school hanteert ditonafhankelijke instituut, dat bij het Vlaams Parle-ment hoort, één uitgangspunt. “Vredesopvoedinghoeft niet over vrede te gaan, maar moet voorvrede zorgen”, aldus Tomas Baum. De directeurvan het Vlaams Vredesinstituut licht de uitdagin-gen toe.

Vlaams Vredesinstituut voedt op tot vrede

Riet Lavreysen

Tomas Baum

Foto: ©

Ilse Prinsen


“All we are saying is give peace a chance.” John Lennon, Brits popmuzikant en oprichter van de band The Quarrymen, later The Beatles (1940 - 1980)


Een bezoekje met deklas aan een oorlogs-museum volstaat niet.

Tomas Baum

vermijden van geweld. De tweede pijler vanhet onderzoekswerk heet dan ook Vrede ensamenleving. “We gaan er op zoek naarmogelijke bronnen van geweld, naar verkla-ringen. Wat zijn de voorwaarden voorvrede? Welke invloed heeft politiek opvrede? Hoe gaan jongeren in onze samen-leving met geweld om?” In die pijler vindenwe ook vredesopvoeding terug.

Vredesopvoeding, wat is dat?Wat moeten we ons voorstellen bij vredes-opvoeding? En hoeveel plaats maakt het on-derwijs hiervoor vrij? Deze vragen onderzochthet instituut vanuit een theoretisch kader datnadien de situatie in Vlaanderen toetste. Hetresultaat is onder andere het indrukwek-kende rapport Over positieve en negatievevrede. Vredesopvoeding voor het basis- ensecundair onderwijs in Vlaanderen: concep-tuele afbakening en analyse van het aanbod.Een lijvig document over opvoeding ‘tot’vrede, niet te verwarren met opvoeding ‘over’vrede. Baum: “Vredesopvoeding hoeft nietover vrede te handelen, maar moet tot vredebijdragen. Vrede is dus het doel van vredes-opvoeding, niet het onderwerp.”

Met vredesopvoeding wil men dus zoweliets bereiken, namelijk een vredescultuur, alsiets vermijden, namelijk geweld of oorlog.

Onder meer via onderwijs kan gewerkt wor-den aan deze vredescultuur door te focus-sen op de houding van jongeren.Vredesopvoeding is echter nooit voltooid enkan bijgevolg ook op volwassenen gerichtzijn. Daarnaast is volgens Baum extra ba-gage van belang om als vredevol mens inde wereld te staan. “Om tot een vreedzamehouding te komen, is ook allerhande objec-tieve kennis nodig over de maatschappij, deinternationale context, culturen, geschiede-nis enzovoort.” Meteen een antwoord op devraag van vele kinderen over het nut vanonder andere het vak geschiedenis.

Bovendien draagt iedereen door deze op-vatting over vredesopvoeding op zijn maniereen steentje bij aan vrede, volgens het rap-port. De bedoeling is immers niet om men-sen volgzaam te maken, maar om ons nette vormen tot weerbare burgers die actiefhun verantwoordelijkheid nemen. Zo kan ie-dereen bijdragen tot een vredescultuur “diebestaat uit waarden, attitudes, gedragingenen levenshoudingen die geweld verwerpenen conflicten vermijden”. Volgens het Vre-desinstituut is dat mogelijk via een gezondedialoog en communicatie op alle fronten:binnen onze eigen leefwereld, onze samen-leving en op internationaal vlak. Van vredebij jezelf tot vrede in de wereld dus.

Wat doet het Vlaams Vredesinstituut?Baum: “Het Vlaams Vredesinstituut is eenonafhankelijke onderzoeksinstelling bij hetVlaams Parlement. Er moet consensus zijnbinnen het Parlement om ons een advies-vraag te stellen of om concrete onderzoeks-opdrachten te geven. Dat gebeurt niet opvraag van één fractie of één parlementslid.Onderzoek en advies zijn onze voornaamstebezigheden, maar we verzamelen ook do-cumentatie en geven voorlichting. We bui-gen ons over allerhande vredesvraagstukkenen formuleren aanbevelingen. Dat gaat overwapenhandel, buitenlands beleid en een ge-weldloze samenleving. Op basis van het ge-publiceerde onderzoek, geeft de Raad vanBestuur advies aan het Parlement. Die Raad,die het instituut ook beheert, is samenge-steld uit vertegenwoordigers van de parle-mentaire fracties, middenveldorganisaties enacademici.”

Het Vredesinstituut onderzoekt in de onder-zoekspijler Wapenhandel- en productie dewetgeving, maar ook het beleid omtrent bui-tenlandse wapenhandel. Er is ook veel aan-dacht voor het beleid van de Europese Unie:de eengemaakte defensiemarkt en de Eu-ropese afspraken voor exportcontrole. Vol-gens Baum beperkt het instituut zich echterniet tot onderzoek naar het stopzetten en

“ “

Het rapport uit 2010 over vre-desopvoeding voor het basis-en secundair onderwijs inVlaanderen.

“Er is nog nooit een goede oorlog of een slechte vrede geweest.” Benjamin Franklin, Amerikaans staatsman en fysicus (1706 - 1790)


van vredesopvoeding is essentieel. Het isdus minstens even belangrijk om jongerenaan te leren hoe ze in hun eigen leefwereldmet conflicten kunnen omgaan. Conflict-hantering mag in scholen en lerarenopleidin-gen best een meer prominente plaatsinnemen.”

Aan de slagHet Vlaams Vredesinstituut beperkt zich tothet voeren van onderzoek rond vredesop-voeding en het geven van advies. Het zijnde beleidsmakers die de aanbieders vanvredesopvoeding en het onderwijsveld opeen structurele manier moeten ondersteu-nen. De praktijkmensen gaan er dan uitein-delijk concreet mee aan de slag.

Baum: “We zouden zelf een actievere rolkunnen opnemen en bijvoorbeeld in alleVlaamse scholen projecten ‘tot vrede’kunnen opstarten, maar toch hebben weals instituut - met ons beperkte perso-neelskader - meer impact wanneer de be-

Aanbod op schoolHet onderzoek naar vredesopvoeding inVlaanderen toont aan dat een grote meer-derheid van de Vlaamse basisscholen ensecundaire scholen vredesopvoedingspro-jecten organiseren, al dan niet in samenwer-king met een externe vredesorganisatie.Een ruim aanbod blijkt beschikbaar, waarbijde actieve inleving van kinderen en jongerenveel aandacht krijgt. Vooral in het basison-derwijs worden problemen op kindermaataangekaart, bijvoorbeeld door te sprekenover kindsoldaten in plaats van oorlog, overstraatkinderen in plaats van armoede, overkinderrechten in plaats van mensenrechten.Het succes van vredesprojecten lijkt vooralaf te hangen van de voortdurende inspan-ningen van leerkrachten en een vruchtbaarschoolklimaat.

Baum: “Het volstaat niet om een bezoekaan een oorlogsmuseum met de klas alseen afgewerkt gegeven te beschouwen.‘Zo, nu zit onze taak erop?’ De continuïteit

Baum: “Het is minstens evenbelangrijk om jongeren aan teleren hoe ze in hun eigen leef-wereld met conflicten kunnenomgaan.”


Conflicthantering

mag in scholen en

lerarenopleidingen

een meer prominente

plaats innemen.

Tomas Baum

“ “

“Laat alle hoop op vrede varen zolang uw schoonmoeder nog leeft.” Juvenalis, Romeins dichter (ca. 60 - tussen 133 en 140)


Vrede is dat iedereenhet goed heeft.

Leerlingen van juf Carine “ “

voegde minister ons advies over conflict-hantering op school ter harte neemt. Watuiteraard niet wil zeggen dat we ons nietrichten tot geïnteresseerde burgers enscholen. We zijn geen beweging, maarzoeken toch steeds naar juiste kanalen omrelevante informatie te delen met zoveelmogelijk mensen. De laatste tijd doen wedat ook via sociale media zoals Facebooken Twitter. Daarnaast geef ik graag lezin-gen en neem ik met veel overtuiging deelaan debatten die de vredesbeweging or-ganiseert, maar de bestaansreden van hetVredesinstituut - het aanleveren van be-trouwbaar onderzoek en gedragen adviesvoor Vlaamse volksvertegenwoordigers - ,mogen we in geen geval uit het oog ver-liezen.”

En goed onderzoek leidt vaak ook totnieuwe onderzoeksvragen, soms ook totzelf-onderzoek en wie weet ‘tot’ vredevollepersonen, thuis, op school, je werk, en -waarom ook niet - in de wereld…

Lees meerwww.vlaamsvredesinstituut.eu, Over po-sitieve en negatieve vrede. Vredesopvoedingvoor het basis-en secundair onderwijs inVlaanderen: conceptuele afbakening en ana-lyse van het aanbod (maart 2010).

Hoe ziet vredesopvoeding er in de praktijkuit? We gingen een kijkje nemen bij juf Ca-rine, al 30 jaar leerkracht niet-confessio-nele zedenleer in het basisonderwijs. Zeblijft bescheiden over haar vredeslessen.

“Ik besef maar al te goed hoe beperkt mijnbijdrage is om het idee over vrede van eenkind te verruimen. Ik probeer de kinderenvooral te wijzen op hun eigen verantwoorde-lijkheid en leer hen kritisch na te denken.” Af-hankelijk van de leeftijd, verschilt Carinesaanpak. Steeds gaat ze uit van de leefwereldvan de kinderen. “In de drie eerste studieja-ren staat vrede vooral voor ‘geen ruziemaken’, ‘niet vechten’... Vanaf het vierdewerken we rond oorlog. Kindsoldaten of hetverhaal van Anne Frank zijn heel herkenbaar.”

De leeftijd van juf Carine spreekt ook tot deverbeelding. “Grappig, soms denken leerlin-gen dat ik de oorlog heb meegemaakt. Ikhoorde mijn grootouders erover spreken. Diegesprekken missen kinderen vandaag. Hetlevend houden van oorlogsgeschiedenis vooronze jeugd is best wel een uitdaging.” Aan-dacht schenken aan herdenkingsmomentenis alvast een serieuze aanzet. “Ik vraag leer-lingen om het nieuws in de gaten te houdenwanneer de bevrijding herdacht wordt. Ookbuiten de klas spreken ze me erover aan.

Dan merk ik dat mijn vredeslessen zich nietbeperken tot dat gezellige klasgesprek.”

We vroegen ook Carines leerlingen van heteerste klasje wat vrede is. “Dat iedereen hetgoed heeft”, klinkt het. En “Dat mensenvrienden van elkaar zijn!”. Ook zij hebbenvriendjes. En uiteraard hebben ze af en toeruzie. Maar altijd leggen ze het bij, want “hetis nu eenmaal niet leuk om geen vriend tehebben”. Dat er grote ruzie is in sommigelanden, beseffen ze. “In een oorlog gaanveel mensen dood. En mensen worden ge-dwongen om mee in de oorlog te zijn. Ookkindsoldaten.” Daar is de juf uitgebreid opingegaan dit schooljaar. En ja, dat herken-baar gegeven voor een kind blijft hangen. Ie-mand vertelt dat hij af en toe thuis oorlogjespeelt. “Met echte kartonnen wapens! Maargewoon om te lachen, hoor. Want het is fij-ner om vriendjes van elkaar te zijn.”

Vredelievende wijze woorden van deze zes-en zevenjarigen. Vrede is voor hen duidelijkbreder dan ‘geen oorlog’. Het is ook hetzoeken naar oplossingen en ruzies bijleg-gen. Juf Carines lessen blijken best wel ietste hebben bijgedragen aan het wereldbeeldvan deze kleine-grote kinderen, al is hetmaar voor een bescheiden stukje.

[rl]

Interview met Carine Stevens

“There is no such thing as a winnable war, it's a lie we don't believe anymore.” Sting, Brits musicus en songwriter (1951 - heden)

Vrede in de klas

Kindsoldaat keert terugals advocaat


ohn Kon Kelei (28) was amper vijf jaar toen hijonder moeders rok vandaan werd gehaald doorZuid-Soedanese rebellen. Hij moest zijn oudstebroer vervoegen in de strijd tegen het regime van

de Soedanese president Omar al-Bashir. Hij slaagdeer echter in te vluchten en behaalde een diploma Rech-ten in Rotterdam. Na tien jaar keert Kon terug naar hetondertussen onafhankelijke Zuid-Soedan. “Ik ben einde-lijk thuis. Nu wil ik iets voor mijn land betekenen.”

Olivier Beys

Hoe een jonge Zuid-Soedanees het nieuwste land ter wereld mee opbouwt

Dossier: Vrede [is een werkwoord]Foto: ©

Merijn Koelink

“Er wordt nooit zoveel gelogen als na een jachtpartij, tijdens een oorlog en voor een verkiezing.” Otto von Bismarck, Duits staatsman en premier (1815 - 1898)


“Onderwijs heeft mij gemaakt tot wie ik ben.”

straffen waren altijd streng. Zo verplichtten derebellen ons om urenlang in de zon te staanof onder water te blijven zitten. Sommige kin-deren brachten het er niet levend van af. Iknoem dat ronduit mishandeling, wij warenimmers nog lang geen volwassenen.

Waarom ben je uiteindelijk op de vluchtgeslagen?Ik ben na vijf jaar gevlucht omdat ik geentoestemming kreeg om mee te vechten.Mannen zijn volgens onze traditie verant-woordelijk voor de veiligheid van het land enhet volk. Daarom vond ik het destijds be-langrijk dat ik meedeed aan de oorlog. Derebellen vertelden me echter dat het beterwas dat ik goed studeerde voor de toe-komst, maar scholen waren er niet! Ik be-sefte dat ik het heft in eigen handen moestnemen en ging dan maar zelf op zoek.

Uiteindelijk belandde je in Nederland.Was het moeilijk aanpassen aan de wes-terse mentaliteit?Het was zeker niet makkelijk, maar ik denkdat het mij wel goed gelukt is. Ik hield me inNederland wel voortdurend voor ogen dat ikniet op andermans hulp moest wachten. Erwaren wel organisaties die me steunden,maar ik wou de zaken vooral zelf oplossen.Uiteindelijk kan een overheid er niet voor zor-gen dat alles goed loopt. Individuele verant-woordelijkheid is dus erg belangrijk.

Je haalde er een diploma Rechten. Watzijn je verdere ambities?Nu ik terug in Zuid-Soedan woon, wil ik ietsbetekenen voor mijn land. Ik ben advocaaten docent Rechten en ik zet me in op hetvlak van onderwijs, dat voor mij de sleutelis van een beter leven. De school biedt zelf-standigheid en een toekomst. Onderwijswerkt als bescherming en preventie voorkinderen die naar de kazerne willen trek-ken. Via mijn Cuey Machar SecondarySchool Foundation wil ik hier secundair on-derwijs uitbouwen, hoe moeilijk dat ook is.Onderwijs heeft mij immers gemaakt totwie ik ben.

Wat vind je van het optreden van de Ver-enigde Naties in Zuid-Soedan, zowel inde vluchtelingenkampen als tijdens deonderhandelingen?Het is positief dat de VN Zuid-Soedan willenhelpen, maar er is nood aan betere samen-werking. Ik hoop dat ze ophouden te denkendat anderen niets kunnen en dat zij allesmoeten regelen. Er is nog werk aan de winkelvooraleer ze Zuid-Soedanezen als volwaar-dige partners beschouwen.

Het Internationaal Strafhof in Den Haagdeed recent zijn eerste veroordeling metde Congolees Lubanga, opperbevelheb-ber van de militaire arm van de Uniondes patriotes congolais (UPC), een vande vele milities die actief waren in hetoosten van Congo. Maakt Bashir kansom ooit hetzelfde lot te ondergaan?Als jurist blijf ik erbij dat iemand die foutenheeft begaan, daarvoor berecht moet wor-den. In die zin zou ik hem zeker willen uitle-veren. Maar Bashir is niet langer mijnpresident. Het is nu aan de Soedanezen omervoor te zorgen dat hij rekenschap geeftvoor wat hij heeft gedaan. Ik hoop en geloofwel dat het er ooit van komt. Het moet ge-woon.

Volgens cijfers van de internationale kin-derrechtenorganisatie UNICEF zijn we-reldwijd naar schatting 300.000 jongensen meisjes onder achttien jaar betrokkenbij gewapende conflicten, hoewel niet elkkind wordt ingezet in de strijd. Zo verle-nen kinderen ook handen spandiensten,doen ze dienst als boodschapper of wor-den ze ingezet als seksslaaf. Evenminworden ze allemaal gedwongen. Sommi-gen worden wel ontvoerd of met geweldgerekruteerd, anderen nemen zelf de wa-pens op. Armoede, honger, mishandelingen discriminatie spelen daarin een rol,maar ook wraakgevoelens vanwege on-recht dat hen is aangedaan.

In juli 2011 scheurde Zuid-Soedan zich defi-nitief af van Soedan. Dat gebeurde na jarenvan verbeten strijd tussen het Arabischegezag in het noorden en het animistisch-christelijke zuiden, met ruim twee miljoenslachtoffers en een veelvoud aan vluchtelin-gen als gevolg. In 2005 dwongen rebellen vanhet Zuid-Soedanese Sudan People’s Liberation Army (SPLA) een vredesverdrag af,dat voorzag in een referendum over onafhan-kelijkheid zes jaar later. De SPLA gebruikte inde burgeroorlog ook kindsoldaten. Vaak wer-den ze onder dwang gerekruteerd, zoals Kongetuigt: “Op heel jonge leeftijd namen de re-bellen ons mee uit het dorp. Zo bouwden zeaan een toekomstig leger. Al snel vervaagt im-mers de herinnering aan vroeger en ken je alskind enkel nog het leven als soldaat.”

Hoe reageerden je ouders daarop?De SPLA stelde het afstaan van kinderen omte vechten indertijd voor als een vrijwilligekeuze, maar dat was slechts schijn. Oudersdie weigerden om een kind af te staan, wer-den afgeranseld met stokken of hun koeienwerden afgenomen. Dat is in feite een dood-vonnis, omdat koeien voorzien in het levens-onderhoud van een gezin. Mijn oudershadden het liever anders gezien, maar eenkeuze hadden zij nu eenmaal niet.

Hoe verliep die plotse overgang van kindnaar soldaat?We moesten eerst te voet naar het trainings-kamp in Ethiopië. Dat betekende dertienlange dagen marcheren. Honger, dorst, uit-putting en wilde dieren eisten een zware tol.Velen haalden het niet. De rebellen haddennamelijk helemaal geen middelen. Er warengeen auto’s of vrachtwagens, dus meer daneen escorte te voet kon de SPLA niet bieden.

Wat blijft je van het kampleven hetmeeste bij?Ik deed door mijn leeftijd nog niet mee metde gevechten, maar als jonge kinderen kre-gen wij wel dezelfde militaire training als vol-wassenen. Die was keihard. We moestenzware fysieke beproevingen doorstaan en de

Wereldwijd

300.000 kindsoldaten

“When the power of love overcomes the love of power, the world will know peace.” Jimi Hendrix, Amerikaans muzikant en gitaarlegende (1942 - 1970)



unnen een scherpe pen of een camera oorlogenhelpen oplossen? En waar moeten media op

letten als ze in tijden van oorlog over conflicten berichten?Een van de weinige Belgen die ons hierop een antwoord kangeven is Rudi Vranckx. Niet alleen maakte de verslaggeverheel wat conflicten en vredespogingen van dichtbij mee inwoelige gebieden over heel de wereld. Ook begon hij zijncarrière aan het Centrum voor Vredesonderzoek aan de KULeuven. Tussen de gebeurtenissen van de Arabische Lentedoor streek Rudi Vranckx even neer in eigen land. We kon-den hem strikken voor een interview.

Sarah Van Gaens

Media in tijden van oorlogInterview met Rudi Vranckx

Snoepkraam op hetTahrirplein in Caïro, de

plek waar de Arabi-sche Lente voorEgypte begon.

Foto: ©

Jef Linssen

Foto: ©

Mark De Visscher

“We zullen vrede krijgen, ook al moeten we er voor vechten.” Dwight D. Eisenhower, Amerikaans staatsman en president (1890 - 1969)


Wat vind je ervan om te berichten overvrede?Vredesberichtgeving is nuttig als ze aan-toont hoe conflicten op een goede manierbeheerst en opgelost kunnen worden. Zowas ik gecharmeerd door de reeks die in2010 in De Standaard is verschenen overde landen in zwart Afrika waar vrede heerst.Dat positieve verhaal contrasteert met deberichtgeving over zwart Afrikaanse landendie, omdat ze een zwakke staat zijn en fel-begeerde rijkdommen bezitten, vaak temaken hebben met conflicten. Ik geef ech-ter toe dat journalisten te weinig vanuit dezeomgekeerde redenering vertrekken, meestalwordt over oorlog bericht. Toch moeten weook aandacht hebben voor vredesbericht-geving, en er uiteraard eveneens geld en

Kunnen journalisten oorlog en vredebeïnvloeden? Ik denk dat wat de media brengen een bij-drage levert aan het grotere verhaal. Of eenjournalist ter plaatse is of niet, maakt immerseen wezenlijk verschil. De berichtgevingdoor journalisten vanuit Libië heeft er bij-voorbeeld mee voor gezorgd dat het Wes-ten gekozen heeft voor een interventie. Syriëheeft hierin geleerd van Libië en ziet liefst zoweinig mogelijk berichten over de situatienaar het buitenland vertrekken. Daarom zijner in Syrië ook journalisten vermoord. Dusja, ik vermoed dat men ons een grote roltoekent.

Wat is de rol van journalisten voor en naeen conflict met betrekking tot vrede? Voor een conflict moet een conflictjournalistsignaleren wat er aan de hand is in een be-paalde regio: welke samenlevingsproble-men er zich voordoen, of er een oorlogdreigt… Ook na een conflict moet hij de si-tuatie blijven opvolgen, om te zien of er nietsfout dreigt te lopen. Want de onderdruktenvan gisteren kunnen de wraaklustigen vanmorgen zijn.

Vranckx: “Of een journalist terplaatse is of niet, maakt een

wezenlijk verschil.”

“The way the media present conflict and violence will be a major factor in determiningthe reaction: war, or peace.” - Johan Galtung

ruimte voor vinden. Dat is vaak niet voor-handen, omdat het publiek hier geen inte-resse voor toont. Zo zie je hoe dejournalistiek functioneert.

Kan je als journalist vertellen hoe hetconflict in elkaar zit wanneer je belem-merd wordt in je zoektocht naar dewaarheid, zoals in Syrië?Ja, dat kan. Een journalist is dan wel ietsmeer afhankelijk van de informatie van bur-gerjournalisten. Toch moet hij proberen omzo gevarieerd mogelijke bronnen ter plaatsete raadplegen en te checken. De analysemaakt hij daarbuiten op basis van de infor-matie die hij op het terrein heeft verzameld,analyses van specialisten, het internet en ui-teraard de geschiedenis van het conflict.

Foto: ©

Jef Linssen

“Een groot deel van de vrede bestaat erin de vrede van harte te willen.” Erasmus, Nederlands humanist en filosoof (1469 - 1536)

Noorse professor en een van de grondleggers van de vrede- en conflictstudies


net zoals Arafat en Gandhi strijders warentegen de koloniale overheersing. Gandhiwas zelfs een geweldloos strijder. Maar datzijn iets langere en saaiere omschrijvingenvan deze personen.

Vaak worden de daden van enkelen voor-gesteld als een actie waar de hele groepachter staat. Hoe kan je als journalistproberen om niet te veralgemenen?Is heel het Amerikaanse leger rot omdat en-kele soldaten onschuldigen vermoorden of oplijken plassen? Zijn alle betogers op het Tahrirplein maniakken omdat er een aantalvrouwen verkracht zijn? Nee, toch? Als jour-nalist kan je deze daden in perspectief plaat-sen door op zoek te gaan naar stemmenbinnen deze groep die dit gedrag veroorde-len. Bij een islamitische aanslag kan je bijvoor-

van een strijd verzetten tegen een leger. Jekan je ook de vraag stellen of een staat eenterrorist kan zijn. Vanuit het modernestaatsconcept kan dat niet, omdat statenhet monopolie hebben op geweld. Maar eris toch zoiets als staatsterrorisme, namelijkhet systematisch gebruiken van geweldtegen burgers. Verwijs je dan naar de bom-bardementen van Israël op de Gazastrook,of van de Amerikanen op Afghanistan, alscollateral damage (nvdr: onbedoelde ne-venschade op burgers of gebouwen bijaanval op een militair doelwit) of terrorisme?Dat kan ik niet zeggen.

Waar moeten de media hierbij op letten?Een van beide partijen labelt de tegenstan-der altijd als terrorist, omdat dat voor dezepartij vaak betekent dat ze met de tegen-stander mogen doen wat ze willen: doden,in Guantanamo opsluiten… Een journalistmag zeker niet zomaar de officiële propa-ganda overnemen, omdat die vaak aan éénkamp verbonden is. Er zijn overigens eenpaar schoolvoorbeelden van fouten die ge-maakt zijn: Nelson Mandela werd soms alsterrorist bestempeld en Yasser Arafat waseerst een terrorist, vervolgens een vredes-duif en uiteindelijk is hij in de ogen van som-migen gestorven als terrorist. Correcter zouhet geweest zijn om Mandela te beschrijvenals een strijder tegen het apartheidsregime,

Dankzij het internet is de informatiestroomgroter dan ooit tevoren. De essentiële taakvan journalisten is dan ook om een be-trouwbare filter te vormen. Ter plaatse de si-tuatie bekijken is maar een van die bronnenvoor ons, maar het is een essentiële bron.

“One man’s terrorist is another man'sfreedom fighter” - Gerald SeymourWie bepaalt er vanaf wanneer iemandeen terrorist of vrijheidsvechter wordtgenoemd in de media? Algemeen wordt aangenomen dat een ter-rorist iemand is die, al dan niet in groep, ex-treem geweld gebruikt tegen niet-strijdendepartijen, tegen burgers dus, om bepaaldedoeleinden te verwezenlijken. Maar er zijnenkele moeilijke gevallen, en dan kiezen deverschillende betrokken partijen steeds vooreen verschillend woordgebruik.

Wat voor moeilijke gevallen bedoel jedan?Is een terrorist altijd iemand die in burger isen is een militair altijd in uniform? Ik weethet niet. En als je tegen soldaten vecht, benje dan een terrorist? Afghanen die berm-bommen gooien op Amerikaanse troepenworden terroristen genoemd. Maar zij noe-men zichzelf mujahedin wat (heilige) strijderbetekent. Verzetsstrijder is in dit geval mis-schien correcter omdat zij zich door middel

De onder-drukten vangisteren kun-nen de wraak-lustigen vanmorgen zijn.

“ “

Caïro, Egypte. Journalistenkomen op plaatsen waar ande-ren niet geraken.

Foto: ©

Jef Linssen


“Mijn redenering is dat oorlog uitstekende verhalen oplevert, maar vrede is schrale lectuur.” T. Hardy, Engels romanschrijver en dichter (1840 - 1928)


beeld naar imams stappen en hun meningvragen. Toch vindt er altijd ongenuanceerdeberichtgeving plaats en dat is fout. Het sen-sationele aspect wordt dan uitvergroot.

Bekijken de media conflicten te vaakvanuit een westers perspectief?Uiteraard. Maar dat komt omdat media ge-maakt worden door mensen. Zij hebbenhun eigen opleiding, hun eigen waardepa-troon, hun eigen leven. Een journalist moetzich daar zoveel mogelijk bewust van zijn enzich hiertegen wapenen. Ook moet hij deaanwezigheid van zijn waardekader af entoe aan de mensen proberen duidelijk temaken. Daarom vraag ik mij bij conflictenvaak af waarom ik denk zoals ik denk. Endan kom ik vaak uit bij mijn geloof in men-senrechten. De basisrechten, zoals respectvoor de integriteit van elk indiviu, zijn onbe-twistbaar. Men mag niet gefolterd of gedoodworden. Je kan daar sociaal-economischerechten aan vastkoppelen, graag zelfs. Me-ningsverschillen over deze rechten mogenechter niet als excuus gebruikt worden omde andere mensenrechten te schenden.

Waarom wordt er zoveel aandacht be-steed aan het aantal dode Belgen ofwesterlingen bij een ramp of oorlog? Mensen zijn geïnteresseerd in wat er binnenhun eigen omgeving gebeurt. En de media

Meningsverschil-len over sociaal-economischerechten mogenniet als excuusgebruikt wordenom de anderemensenrechtente schenden.

“ “Kinderen in Jemenvragen om vrede.

Dit najaar verschijnt er een nieuwe reeksop Canvas van Rudi Vranckx en zijnteam. In De revolutieroute zullen zij aande hand van getuigenissen terugblikkenop de Arabische revolutie en de balansopmaken. Ook trachten zij te achterhalenhoe de toekomst eruit zal zien.

spelen daarop in. Ik schrik ook erger als mijnmoeder van de trap valt dan als er tien vrou-wen uit een buurgemeente van de trap val-len. Wat voor ons als individu geldt, geldtook voor de samenleving. Media houdenbest rekening met die menselijke interesseen psychologie, anders bereiken ze slechtseen hele kleine groep gelijkgezinden. En hetis net de bedoeling dat ze zoveel mogelijkmensen bereiken of aan het denken zetten.Wel moeten ze zich niet alleen afvragen hoeze op de beste manier doordringen tot zo-veel mogelijk mensen, maar ook hoe ze heneen venster op de wereld kunnen bieden.

Hoe kunnen ze interesse opwekken alser geen directe link is met de eigen om-geving? Het eerste probleem is dan dat mensen an-deren vaak niet zien als mens. Als er hon-derd mensen verdrinken in Sri Lanka, blijftdit voor velen verschrikkelijk veraf. En eendode Afghaan of een dode Irakees is tochmaar een extremist volgens sommigemedia. Dus het eerste wat media moetendoen is de andere als een mens laten over-komen. Als je als journalist die stap al hebtgezet, dan heb je al veel bereikt qua empa-thie. En er zal sowieso altijd meer aandachtuitgaan naar de mensen hier.

Foto: ©

Mark De Visscher

“Om gelukkig te leven moet je in oorlog leven met je passies en in vrede met de passies van anderen.” Socrates, Grieks filosoof (470 v.C. - 399 v.C.)

De revolutieroute


Het voor de meeste mensen vrij abstracte begrip‘vrede’ krijgt een heel andere invulling in tijden van

oorlog. Dat mochten onze landgenoten amper zeven-tig jaar geleden aan den lijve ondervinden. We vroegenaan enkele tachtigplussers hoe zij oorlog en vrede inBelgië ervoeren tijdens de Tweede Wereldoorlog en

wat vrede anno 2012 voor hen betekent.

tijd dat alles nog goed was. Wedachten wel dat die tijd snel zouterugkomen, niemand had ver-wacht dat de oorlog vijf jaar zouduren. Toen de Engelsen aankwa-men en er eindelijk vrede was,gingt ge precies naar den hemel.We zwaaiden naar de soldaten,overal klonk er muziek en wapper-den Belgische vlaggen. We wareneuforisch. Hubert: Ik maakte de bevrijdingvanuit Duitsland mee en vertrokonmiddellijk terug naar huis. Toenik na een lange reis eindelijk Belgiëbinnenstapte, zag ik onze vlagwapperen en als bij wonder klonkde Brabançonne. Ik ben op mijn

knieën gevallen. Mensen spreken soms overhet schoonste moment van uw leven, awel,dat was toen. Op dat moment heb ik geleerdwat vrede is: vrijheid en vaderlandsliefde.

Wat verstonden jullie toen onder vrede?Alexandrine: Vrede betekende het eindevan de oorlog. Het woord deed ons denkenaan geluk en zorgeloosheid, net zoals in de

Jullie waren net van de schoolban-ken op het moment dat DuitslandBelgië binnenviel. Wat veranderdeer voor jullie?Alexandrine: Ik was zeventien enwoonde nog thuis. Van mijn moedermocht ik na het werk niet meer buiten-komen: te gevaarlijk. Er begon eentriestige tijd: er was niets te doen, wehadden weinig geld en het eten werdgerantsoeneerd. Bovendien moestenwe om de haverklap in de schuilkelderduiken.

Hubert: Ik vluchtte samen met mijnbroers richting Engeland. Uiteindelijkbelandden we in Frankrijk. Toen ditland zich overgaf, stuurden de bezet-ters me naar Duitsland waar ik eerst vlieg-tuigen bouwde en nadien in een bakkerijmoest werken. Vijf jaar lang heb ik geenvoet in België gezet.

“Als er eindelijk vrede was, gingtge precies naar den hemel”

Interview met tachtigplussers

Julie Van Garsse


Hubert (°1922) en Alexandrine (°1923)

Hubert: “Toen ik na de oorlog België binnenstapte, dat was het schoonste

moment van mijn leven.”

“Een vrede die alle aardse aanzien te boven gaat: een kalm en gerust geweten.” William Shakespeare, Engels toneelschrijver en dichter (1564 - 1616)


voelde ik wel aan dat vrede iets grootsmoest zijn, omdat mijn ouders er zo ergnaar verlangden. Jos: Op het einde van de oorlog werden wewel hevig door elkaar geschud door debombardementen. Toen verlangde ik welnaar vrede, ik wilde opnieuw gaan en staanwaar ik wilde.

Benader je vrede nu op dezelfde manierals toen?Jos: Vrede betekent voor mij nog steedsvrijheid en zelfbeschikkingsrecht, wat demens ontnomen wordt tijdens een oorlog.Het is dan ook de grootste rijkdom voor ie-

mand die een oorlog heeft meege-maakt.Hélène: Voor mij is vrede concretergeworden. Ik ervaar het als rust,kalmte, als het genieten van de din-gen des levens. Misschien toch deerfenis van enkele woelige jeugdja-ren die zeker ook hun sporen heb-ben achtergelaten.

Leven we nu in tijden van vrede?Jos: We zijn geruster nu in het Wes-ten. We maken meerdere oorlogenmee op wereldvlak, maar ondervin-den die in België niet aan den lijve.Daardoor wordt oorlog een abstractbegrip.

Hélène: Ik vind niet dat wat we nu meema-ken vrede kan genoemd worden. In alleomliggende werelddelen is er de dreigingvan geweld of hongersnood. Maar ook hierervaar ik geen vrede. Dat komt omdat ikvrede zie als een innerlijk gevoel van rust,van tevredenheid. Onder de mensen hangteen algemene sfeer van ongenoegen. Wei-nigen zijn in staat om hun leven te aanvaar-den zoals het is. Dat ligt in de menselijkenatuur: we zijn nooit tevreden. Zelf streef ikhier wel naar in mijn dagelijkse leven. Vredeis een werkwoord.

* * *

Oorlog boezemt de meeste vol-wassenen veel angst in. Julliewaren nog kinderen in ’45. Hoeervoeren jullie deze periode?Hélène: Ik was een tiener en be-sefte nog niet echt wat er aan dehand was. De oorlog bracht verras-singen mee en dat vond ik bestspannend. Zo leefde mijn hele fami-lie in groepsverband en moest ik afen toe met mijn neefjes en nichtjesin de schuilkelder kruipen. Dat waswel wat anders dan elke dag naarschool gaan. Uiteindelijk profiteerdeik vooral van de vrijheid die ikopeens van mijn ouders kreeg. Zijmaakten zich meer zorgen om debommen dan om opvoedingsregeltjes.Jos: Ik weet dat de vliegtuigen me mateloosboeiden. Jongens wilden deel uitmaken vande strijd. Het gruwelijke aspect van een oor-log drong niet tot me door.

Verlangden jullie naar vrede? Hélène: Op onze leeftijd niet, nee, dat waste abstract. Ik zag vrede niet als het eindevan de oorlog. In die tijd leefden kinderenook veel meer afgeschermd van de buiten-wereld. Ik wist niet goed wat er rond mij ge-beurde. Nu beseffen veertienjarige kinderenveel beter wat vrede is, ook al hebben zenooit een oorlog meegemaakt. Natuurlijk

Alexandrine:Wanneer ik op tv beelden zievan Syrië en Libië weet ik wel dat we blijmogen zijn dat het hier rustig is. Strikt ge-nomen leven wij dus in vrede, want hier isgeen oorlog. Maar de zorgeloze tijd voor ennet na de oorlog is nooit teruggekeerd. Nade donkere jaren kwam er opeens te veelvrijheid en te veel weelde. Het gevolg is datde samenleving ontspoort. Jonge mensenbeseffen niet hoe goed ze het wel hebben

en willen steeds meer. Ook de discipline ver-dwijnt. Kinderen luisteren niet meer naar hunouders, elke dag bericht de krant over in-braken en steekpartijen. Dat is niet wat ikme bij vrede voorstel.

* * *

Heeft vrede vandaag nog steeds de-zelfde betekenis als in ’45?Hubert: Vrede blijft voor mij iets heel be-langrijks. Ik zie het nog steeds als vrijheid,het ontbreken van oorlog. Gelukkig lijken inEuropa conflicten tussen landen momenteelveraf. Gezond blijven, dat houdt me nuvooral bezig. Maar ik heb ook wel schrik vande steeds grotere natuurrampen. En van deopkomst van China.

Jos (°1929) en Hélène (°1928)

Hélène: “Vrede is een werkwoord.”

“De ouderdom vangt aan juist op het ogenblik, waarin men vrede met de wereld sluit.” Jan Greshoff, Nederlands schrijver en letterkundige (1888 - 1971)


Laatst werd ik er door iemand van beschuldigd “opgodsdienst gefixeerd” te zijn. Mijn gesprekspartnervond dat ik mij soms wat te druk maak in levens-beschouwelijke kwesties want dat we “tenslottetoch al ver zijn gekomen sinds de Verlichting”. Ikliet hem het vrij verontrustende krantenartikel‘Allah is groot op de speelplaats’ van journalisteNathalie Carpentier lezen, dat in april in De Morgenverscheen. Zijn gelaatsuitdrukking liet vermoedendat hem zonet de ware betekenis van het cool klin-kende begrip ‘stupefactie’ was duidelijk geworden.Hij keek in elk geval alsof hij ter plaatse een onge-wenst proctologisch onderzoek diende te onder-gaan. Carpentier sprak met leerkrachten godsdienst enzedenleer, schooldirecties en inspecteurs om er-achter te komen in welke mate kinderen met gods-dienst bezig zijn. En haar bevindingen doen hetvrijdenkersgemoed zinken als een aambeeld in eenkuip rijstpap. Blijkt immers dat ook zes- en zeven-jarigen zich op de speelplaats al gretig over gods-dienst roeren. En dat het antwoord op de vraag‘Wie is de grote baas?’ steeds vaker ‘Allah’ is. Endat sommige kinderen niet nalaten te melden datdie grote baas boos wordt als iemand bijvoorbeeldeen iets te kort rokje draagt op school...

“Het hangt er van af hoe belangrijk geloof thuis is”,aldus een leerkracht zedenleer in Brussel. Een uit-spraak die kan wedijveren met “gras heeft de nei-ging om groen te zijn” inzake vanzelfsprekendheid.En het is hier dat de discussie met mijn gespreks-partner in mijn voordeel begon te hellen als bevon-den we ons op een wip, en ik had qua extragewicht beschikking over voornoemd aambeeldterwijl mijn opponent het met een zakje van 5 kilo-gram aardappelen moest stellen. Om kort te gaan:

wie zoals ik en vele anderen in de opvoeding vanzijn kinderen het humanistisch principe voorop-stelt, en ‘religie’ dus omschrijft als een soort van ir-rationele hersenkoorts, stuurt zijn nakomelingen despeelplaats op met een waardensysteem dat moei-lijk te verdedigen valt op zevenjarige leeftijd. Wantwat zeg je als snotneus tegen een andere snot-neus die er helemaal van overtuigd is dat God ofAllah sowieso ‘de baas’ is?

Ik stelde het al voorop in een vorige column:waarom moeten we als maatschappij in vredes-naam ‘godsdienst’ onderrichten? Waarom moe-ten we prille, ontwikkelende hersenen besmettenmet de gevaarlijke en polariserende onzin die re-ligie onmiskenbaar is? Waarom moeten westeeds nieuwe katholieken, moslims, protestan-ten en dergelijken opleiden? Waarom is er zoietsnodig als Samen anders, anders samen, een stu-diedag waarbij alle leerkrachten levensbeschou-welijke vakken samen komen om ‘openheid’ voorandere religies te bespreken? Op zo’n studiedagvalt de term ‘respect’ vaker dan een eenbenigeman op het WK Kontschoppen. Respect is echteral lang, en zeker in deze, een loze en lege en uit-geholde term geworden. Het gaat allang nietmeer om respect, of zoals ik het noem: savoir-vivre. Het gaat om weldenkendheid, historisch in-zicht, empathie en goeie ouwe redelijkheid. Zes-en zevenjarigen naar school sturen met middel-eeuwse denkbeelden en de verzekering dat hunreligie beter is dan alle anderen is één ding, maarze op de koop toe op school ook nog eens ophet hart drukken dat andermans religie iets is datin het beste geval moet ‘gerespecteerd’ wordenis ronduit onnozel. Yup, ik ben boos. Niet dat hetiets uithaalt.


willigersVrijvan bij ons

Ilke Beckers 31 lentes

Michel Magits65 lentes

Albert Comhaire75 lentes

Walter Currinckx52 lentes

DeMens.nu, haar huizenvandeMens, haar lidverenigingen en haar Franstaligezusterorganisatie Centre d’Action Laïque steunen op de inzet van vrijwilligers.Het georganiseerd vrijzinnig humanisme in België kan niet zonder. Wat deze vrijwilligers doen is heel divers. We stellen enkele van onze onmisbarekrachten voor…

Sonny Van de Steene

1 2 3 4

-

Foto: © Thomas Mels

vrijwilligers van bij ons


Walter Currinckx52 lentes

1

Is o.a. vrijwilliger bij OVMDeurne, een afdeling van deHumanistisch-VrijzinnigeVereniging.

“Vijf maal per jaar organi-seert OVM Deurne een ape-ritiefconcert voor een 120-talmensen. Na afloop krijgen zeeen eenpansmaaltijd. Eenfijne manier om mensen bijelkaar te brengen en te hou-den. Ik maak deel uit van hetkeukenteam.

Na het concert vertel ik dehongerige aanwezigensteeds hoe de maaltijd, dieze dadelijk zullen krijgen, totstand gekomen is. Vol be-wondering ontdekken ze datwe dagverse, onbespotengroentjes en bioscharrelkip-pen gebruikt hebben. Alsklap op de vuurpijl voeg ikeraan toe dat we ook werkenmet versgeplukte, zelfge-kweekte, chemicaliënvrijekruiden uit ons volkstuintje.Applaus weerklinkt. Spon-taan vraagt het publiek waarhet tuintje zich bevindt. Ikantwoord: ‘Tegen de flankvan de autosnelweg aan deAntwerpse ring.’(lacht)”

* * *

Albert Comhaire75 lentes

2

Is als vrijwilliger o.a. redac-teur van het Oost-Vlaamsevrijzinnig humanistische tijd-schrift De Geus.

“Ik was het niet eens meteen ‘kritisch’ artikel in DeGeus over Henri Poincaré.Het stuk was geschrevendoor Philippe Juliam. Ikstuurde mijn reactie naar deredactieraad. Prompt vroegPhilippe mij om ook lid teworden. We werden dikkevrienden. Gedurende al dietijd dat ik deel uitmaak vande redactieraad vind ik hetbijzonder leuk en bemoedi-gend om van mensen die ikzelf waardeer, een com-plimentje te krijgen. Zekeromdat ik geen kampioen inzelfzekerheid ben. Happyme, want meer dan eenskreeg ik felicitaties voor m’nwerk.”

* * *

Michel Magits65 lentes

3

Is als vrijwilliger o.a. voorzit-ter van Uitstraling Perma-nente Vorming vzw (UPV).Deze socioculturele vereni-ging tracht de wetenschapte populariseren.

“Ik heb jarenlang mee hetbeleid bepaald in diversevrijzinnig humanistische or-ganisaties, eerst als secreta-ris van UPV en hetWetenschappelijk Steun-fonds VUB, later als voorzit-ter van de VrijzinnigeKoepel, Unie Vrijzinnige Ver-enigingen en nu van UPV.

Ik heb in mijn vrijwilligers-werk steeds gestreefd naareen sterk maatschappelijkweefsel, waarin de indivi-duen elkaar proberen te on-dersteunen. Daarbij koesterik initiatiefzin en inlevings-vermogen. De medewerkingen het enthousiasme vanalle mensen in de verenigin-gen waar ik actief was enben, heeft me steeds de no-dige energie gegeven omverder te werken.

De totstandkoming van dewet van 21 juni 2002 draagik in m’n hart. Door deze wetwerd een lange strijd vanvele vrijwilligers bekroondmet een statuut voor onzelevensbeschouwing en haarpersoneelsleden.”

* * *

Ilke Beckers 31 lentes

4

Is vrijwillig vrijzinnig huma-nistisch consulent bij deStichting voor Morele Bij-stand aan Gevangenen(SMBG). SMBG zorgt ervoordat elke gedetineerde be-roep kan doen op vrijzinnighumanistische begeleiding.

“Ik heb gesprekken met ge-detineerden. Als consulentben ik echter niet gebondenaan de gevangenisstructuuren -cultuur zoals anderehulpverleners. Zij moetenrapporteren wat gezegdwordt. Mijn gesprekken metgedetineerden zijn strikt ver-trouwelijk. Dat geeft ze vaakmeer diepgang.

Ik vind dit werk zinvol omdatik mensen kan blijven bena-deren als mensen. Het justi-tieapparaat heeft als doelmisdadigers op hun ver-keerde daden te wijzen enhen te sanctioneren. Consu-lenten zijn er om te luisterennaar wat het leven voor ge-detineerden betekent, wieze zijn als mens, ondankswat er gebeurde.

De verhalen die ik hoor, zijnsoms hallucinant: beschrij-vingen van een gewapendeoverval of intrieste familie-verhalen. Ik duizel er steedsvan als ik de cel buitenstap.”

* * *


Op 12 mei 2012 heeft deMens.nu opnieuw deelgenomen aan TheBelgian Pride. Met een reusachtige truck, een professionele dj-seten massa’s enthousiastelingen begeefden we ons tussen de50.000 deelnemers aan de kleurrijke holebiparade in Brussel.Deze 17de editie stond in het teken van geweld tegen holebi’s.

Met de slogan Visible citizens. I want to be! Do you? benadruktende organisatoren het belang van zichtbaarheid van de holebige-meenschap in het straatbeeld. DeMens.nu toonde alvast dat zedeze gemeenschap in haar armen sluit en deelde buttons en flyersuit met een zinnenprikkelend hartje erop.

Liza Janssens

De vrijwilligers van deMens.nu hebben er zin in.

Gespot op de Pride: de enorme truck van deMens.nu!


ingezoomd

ik h

eb zin in deMens.nuIemand flyers en buttons van deMens.nu?


Een homeopathisch middel is een zeer (zeer!) sterk verdunde oplos-sing van een dierlijke, plantaardige of minerale stof in water, somsmet alcohol, die krachtig geschud is. Door het schudden zou devloeistof haar kracht behouden en door de verdunning zou haar ge-nezingspotentieel groter worden. De verdunning is vaak zo extreemdat in het eindproduct soms geen enkele molecule van de oorspron-kelijke stof meer overblijft. Homeopathie werkt daarnaast volgens de‘similia-regel’: de stoffen die een gezond lichaam ziek maken, zouden– in extreem verdunde vorm – gelijkaardige symptomen bij een ziekegenezen. Ten slotte stellen homeopaten dat er geen ziekten zijn, al-leen zieken. Dus is het perfect verklaarbaar dat een behandeling diebij de ene mens werkt, bij een andere geen enkele invloed heeft.

Maar het werkt!Homeopathie werkt. Even goed als een placebo: een nepmedicijndus. Met homeopathie voelt de patiënt zich vaak – al dan niet tij-delijk – beter, terwijl er geen actieve stoffen toegediend worden. Pa-tiënten die behandeld worden door een homeopaat, zijn meestaltevreden volgens het KCE-rapport. Het kenniscentrum verklaart ditdoordat heel wat aandoeningen na een paar dagen gewoon vanzelfgenezen. Bovendien speelt het placebo-effect een belangrijke rol.(zie kaderstukje)

Uit geen enkele wetenschappelijke studie blijkt dat homeopathiewerkt. Dat stelde het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheids-zorg (KCE) na uitgebreide evaluatie vast in zijn derde en laatste rap-port (2011) over niet-conventionele geneeswijzen. Homeopathiescoort slechter dan osteopathie, chiropraxie en acupunctuur “omdatzij absoluut niet kan bogen op wetenschappelijke bewijzen, in tegen-stelling tot de andere bestudeerde niet-conventionele geneeswijzendie toch enige, zij het beperkte geloofsbrieven konden voorleggen”.En daarom raden de experts de overheid formeel af om homeopathieterug te betalen. Maar wat is homeopathie nu eigenlijk?Veerle Cannoot

Homeopathie werkt,als placebo

Edzard Ernst signeert Bekocht of behandeld? tijdens de uitrei-king van de Zesde Vijs.


Skepp: ten strijde tegen valse beweringenSkepp (Studiekring voor Kritische Evaluatie van Pseudo-weten-schap en het Paranormale) doet al jarenlang verwoede pogingenom homeopathie te ontmaskeren als volksverlakkerij. Tijdens éénvan hun stunts drinken ze een portie gif die ongeveer even sterkverdund is als een homeopathisch ‘geneesmiddel’. Nog nooit vieleen Skepper ter plekke – of zelfs enkele dagen nadien – dood.

Tijdens de uitreiking van de Zesde Vijs (nvdr: Skepp kent deze prijstoe aan iemand die zich het voorbije jaar verdienstelijk heeft ge-maakt in het verspreiden van objectieve kennis inzake pseudo-we-tenschap en het paranormale.) dit jaar kreeg de internationaalbekende professor Edzard Ernst (Universiteit van Exeter, VerenigdKoninkrijk) het erelidmaatschap van Skepp. Ernst deed uit de doe-ken hoe hij begon als homeopaat en later de eerste hoogleraar inde Complementaire Geneeskunde in het Verenigd Koninkrijk werd.Naarmate hij meer onderzoek deed, kalfde zijn vertrouwen in com-plementaire geneeskunde verder af. Van aanvankelijke held van dealternatieven werd hij door sommigen onder hen de meest gehate.

Net als Skepp bestrijdt Ernst niet zozeer homeopathie, maar welde valse beloften die homeopaten doen. Of zoals Wim Betz, voor-zitter van Skepp, schrijft: “Als de erkenning van behandelingen zouafhangen van de gunst van het volk, dan zaten we nog steeds metaderlatingen, brandijzers en zalfjes gemaakt van vleermuizendrek.Absurdistan is trouwens al begonnen. Dankzij sterk lobbywerk vande homeopathische industrie heeft het Europees Parlement direc-tieven gestemd die de lidstaten verplichten om producten waarniets in zit en die niemand kan onderscheiden van water of suiker,te erkennen als medicijn. Sterker nog, producenten mogen er zelfsmedische indicaties voor vermelden als ze ergens een boekje kun-nen opdiepen dat aantoont dat een homeopaat het ooit daarvoorgebruikte.”

Homeopathie en volksgezondheidTegen het advies van het KCE in, dat nochtans onder haar voogdijstaat, wil minister Onkelinx aan de beoefenaars van alternatieve ge-neeskunde een beroepstitel toekennen. Het gaat om osteopaten,chiropractors, acupuncturisten en vooral homeopaten. Twintig pro-cent van de homeopaten die nu mensen behandelen, zouden geen

medische opleiding genoten hebben. Daar wil Onkelinx een eindaan maken door artsen en alternatieve genezers zelf beroepscriteriate laten voorstellen. Blijft natuurlijk de vraag waarom de ministereen beroepsgroep die water duur tot zeer duur verkoopt, wil ver-eren met een beroepstitel.

Meer weten?

Het KCE-rapport

De Gendt T, Desomer A, Goossens M, Hanquet G, Léonard C, Mertens R,Piérart J, Robays J, Roberfroid D, Schmitz O, Vinck I, Kohn L. Stand vanzaken van de homeopathie in België - synthese. Health Services Research (HSR). Brussel: Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheids-zorg (KCE). 2011. KCE Reports. 154A. D/2011/10.273/16.

Info over alternatieve geneeswijzen: www.skepp.be/artikels

Remco heeft buikpijn. Zijn mama geeft hem een pilletjeen zegt dat zijn buikpijn binnen de tien minuten zal ver-dwijnen. In werkelijkheid krijgt hij gewoon een suikerbol-letje. Er zitten dus geen pijnstillende stoffen in het‘pilletje’. Maar Remco gelooft dat hij een pilletje tegen debuikpijn neemt. En wonder boven wonder, tien minutenlater voelt Remco zich een beetje beter. Zijn mama is eensupermama en dat pilletje is een magisch pilletje. Dus, deverwachting van Remco, “dat pilletje maakt mijn buikbeter”, en het vertrouwen in zijn mama zijn zo sterk datzijn buik ook echt minder pijn doet.

onder de loep

Heel wat aandoeningen genezen gewoon van-zelf na een paar dagen.

Hoe werkt dat placebo-effect?

Het boek van Edzard Ernst en Simon SinghBekocht of behandeld?Uitgeverij De Arbeiderspers, 2010ISBN: 9789029573139

In dit boek worden heel wat alternatievegeneeswijzen kritisch onderzocht, met denadruk op acupunctuur, homeopathie, chi-ropraxie en kruidengeneeskunde. Het re-sultaat valt meestal niet bijster positief uit.Bekocht of behandeld? is vlot geschreven,met gevoel voor humor en je hoeft geen we-tenschapper te zijn om te kunnen volgen.


Stel dat je je op 34.000 km van een tweede satelliet bevindt, danzit je ook op de cirkel rond die tweede satelliet. De cirkels hebbentwee snijpunten.

Er is dus een derde satelliet nodig om je precies te lokaliseren. Deontvanger geeft die locatie weer als een lengte- en een breedtegraad.

Je afstand tot de satelliet wordt berekend met radiosignalen. Alswe weten hoe snel de radiosignalen bewegen en hoe lang ze erovergedaan hebben om bij de gps te komen, dan weten we ook welkeafstand ze afgelegd hebben, want: afstand = snelheid x tijd.

Hoe weet de ontvanger waar de satelliet zit?Gps-satellieten draaien in een hoge, stabiele baan rond de aarde.Het grondstation stuurt regelmatig zijn positie door naar de satellieten die stuurt om de 30 seconden een signaal naar de ontvangermet zijn positie en gegevens over zijn baan. De ontvanger berekentzo zelf waar de satelliet zich bevindt.

Big Brother is watching Leuk, op elk moment weten waar je bent en hoe je van dat puntterug naar huis raakt. Maar het betekent ook dat altijd geweten iswaar we ons bevinden. Bovendien zijn steeds meer gsm’s ensmartphones uitgerust met een gps-functie. Dus wees voorzichtig.Zo was er een werknemer die een gps van zijn baas kreeg, maardrie maanden later ontslagen werd. De gps toonde aan dat hij bijnaelke dag te vroeg thuis was.

Vijfhonderd jaar geleden werd in Rupelmonde Gerard De Cremergeboren, beter bekend als Mercator. Hij ontwikkelde zich tot carto-graaf en verwierf bekendheid met de Mercatorprojectie, waarbij hetbolvormige aardoppervlak overgebracht wordt op een platte kaart.Daarmee legde hij de basis voor de moderne cartografie en voor dereden waarom wij straks geen kaart meer kunnen lezen: de gps.

Wat is een gps? Gps of Global Positioning System is een systeem dat je plaats be-paalt. Het bestaat uit 24 satellieten die in een baan om de aardedraaien en signalen uitzenden, een aantal grondstations en ontvan-gers. Zo kan tot op tien meter nauwkeurig bepaald worden waar jeje bevindt op het aardoppervlak.

De gps berekent je locatie aan de hand van je afstand tot minstensdrie satellieten en de positie van die satellieten. In een driedimensi-onale ruimte (links-rechts, voor-achter, onder-boven) zijn immersminstens drie afstanden tot een vast punt nodig om de plaats vandat punt te kunnen bepalen.

Hoe weet de gps waar je zit? Als je weet dat je op 30.000 km van een eerste satelliet zit, kan jeeen cirkel trekken rond die satelliet. Jij zit op de snijlijn van die cirkelmet het aardoppervlak.

Gesukkel achter het stuur met ingewik-kelde wegenkaarten, hopeloos verlorenrijden ondanks je wegbeschrijving:been there, done that. Gelukkig kwamer in de jaren negentig een systeem opde markt dat aanvankelijk ontworpenwas voor militair gebruik: de gps. Hetapparaatje in de auto leidt je – meestal– probleemloos naar je bestemming.Anno 2012 kunnen de meesten nietmeer zonder. Maar hoe werkt een gpsnu eigenlijk?

Veerle Cannoot

eureka


Breinpijn Speel mee en maak kans op een leuke prijs!Vul snel de sudoku of het kruiswoordraadsel in en stuur je oplossing voor 14 augustus 2012naar [email protected] (vemeld in het onderwerp “Oplossing Breinpijn”), of met de post naar deMens.nu, Brand Whitlocklaan 87, 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe. Je kan je antwoordenook faxen op het nummer 02 735 81 66. Vermeld volgende gegevens: Voornaam, Naam, Geboortedatum, Geslacht, Adres en de Oplossing(het sleutelwoord van de puzzel en/of de gele lijn in de sudoku).Er worden telkens zes winaars gekozen: drie voor het kruiswoordraadsel en drie voor de sudoku.Iedere winnaar krijgt de boeken Dirk Verhofstadt in gesprek met Paul Cliteur van Dirk Verhofstadten Een goede dood. 2002-2012: tien jaar ‘controversiële’ euthanasiewet? onder redactie vanFranky Bussche en Wim Distelmans.In het volgende nummer publiceren we de oplossingen en de namen van de winnaars.

Voornaam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Naam:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Geboortedatum:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . M V

Adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Sleutelwoord puzzel: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Gele lijn sudoku: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Oplossing vorig num

mer:

Sleutelwoord: TOEKOMSTGERICHT

Gele lijn: 126 894 375

De winnaars van het kruisw

oordraadsel zijn:Hoedemakers Denise uit Antwerpen, Meersdom Geert uit Brugge

en Debevere Anne-Sophie uit Zottegem.

De winnaars van de sudoku zijn:Dilen Doke uit Leuven, Steenhoudt Pierre uit Sint-Niklaas en Bernaerts Denise uit Namen.

Iedere winnaar krijgt het boek Zahra’s Paradisevan Amir & Khalil en de dvd ASeparationvan Asghar Farhadi.

en / of


Een jaar na Dirk Verhofstadts dagenlangeinterview met Etienne Vermeersch, no-digde de doctor in de moraalwetenschap-pen ook Paul Cliteur uit voor langegesprekken in Toscane. Cliteur is hoogle-raar aan de Universiteit Leiden en filosoof.Tijdens de zomer van 2011 stelden beideheren zich de vraag hoe mensen in harmo-nie kunnen samenleven, wat leidde tot een470 pagina’s tellend boek. Ze onderzoe-ken onder andere of religie naar meer co-hesie leidt, analyseren de goddelijkebevelstheorie, de zaak Salman Rusdie ende moord op Theo Van Gogh. Cliteur uitscherpe kritiek op de tolerantie van veleprogressieven ten aanzien van religieus ra-dicalisme. Hijzelf breekt een lans voor reli-giekritiek en bepleit een universeleseculiere moraal.

De interviewstijl in Een zoektocht naar har-monie biedt de lezer een houvast in Cliteurs uitgebreide overpeinzingen. Hetresultaat is een heldere uiteenzetting diekomaf maakt met heel wat mainstream-opvattingen. Cliteur toont hierbij zijnenorme kennis en zijn gevoel voor nuance.

[jvg]

Dirk Verhofstadt in gesprekmet Paul Cliteur. Een zoektocht naar waarheidDirk VerhofstadtHoutekiet, 2012ISBN: 9789089242105

boek

Rood: de kleur van tomaten, liefde en…bloed. We Need To Talk About Kevin windter geen doekjes om: deze film gaat tot ophet bot. Van achter een rode waas vertellende beginbeelden reeds: de bijna 16-jarigeKevin heeft iets gruwelijks aangericht. Maarwat precies? En vooral, hoe is het zoverkunnen komen? Via flashbacks in zijn moe-ders hoofd zien we Kevin de baby die altijdhuilde, Kevin de peuter die haar met zijnpesterijen tot waanzin dreef en Kevin dedemonische tiener die uiteindelijk een on-herstelbare daad zal plegen. Is Kevinsmonsterlijkheid aangeboren of aangeleerd?Zijn moeder vraagt het zich voortdurend af.

Regisseuse Lynne Ramsay geeft haar geenantwoord. Aan de kijker om te oordelen. Bijhaar verfilming van Lionel Shrivers romankiest Ramsay niet voor lange dialogen; ge-luiden en kleuren vertellen genoeg. Eenmeesterlijk psychologisch drama is het re-sultaat. Enige minpunt is de niet altijd evensubtiele uitwerking van de personages, diebij momenten haast karikaturen wordenvan zichzelf. Maar over Kevin zullen wepraten, dat staat vast.

[jvg]

We Need To Talk About Kevin Regisseur: Lynne RamsayActeurs: Tilda Swinton, John C. Reilly,Ezra MillerVerkrijgbaar op dvd en blu-ray

film

Van de bovenste plank

copyright: ® Imagine Film Distribution


Onbekend is onbemind. Hoeveel vrouwelijkefilosofen kunt u opnoemen? Met een beetjegeluk herinnert u zich Hannah Arendt en mis-schien ook nog Simone de Beauvoir en zelfsMartha Nussbaum, als het echt goed gaat.

Nochtans hebben mannen geen monopolieop ‘de grondslagen van het denken’. Dattoont dit boek uitvoerig aan: 67 dames wor-den van onder het stof gehaald en krijgen depositie die ze verdienen. Dit historisch over-zicht verlegt grenzen. Het filosofische werkvan vrouwen nam immers vaak andere vor-men aan, zoals filosofische romans of essays.Bovendien gaven vrouwen veelal praktischvorm aan hun denken, ze richtten het denkenop het eigen handelen en het dagelijkseleven.

Vrouwelijke filosofen is een must have voorelke geëmancipeerde denker. Het boek biedteen blik op het leven en werk van illusteredames als de Pakistaanse Saba Mahmooden de Kameroense Werewere Liking.

[jp]

Vrouwelijke filosofen. Een historisch overzicht Carolien Ceton (hoofdredactie)Uitgeverij Atlas, 2012ISBN: 9789045007687

Ann Vermeiren was zelfstandig stresscon-sulente. Samen met haar man, professorMarc Buelens, gaf ze vijftien jaar geleden hetboek Beter zorgen voor jezelf uit. Tijdenshaar carrière begeleidde Ann Vermeirenmensen die voor een verandering stonden.Ze moedigde hen aan om te durven kiezenen, eenmaal gekozen, er helemaal voor tegaan. Want je voelt je vrij als je leeft vol-gens de keuzes die je maakt. Kies enbemin je keuze dus.

Na de diagnose van borstkanker was hetechter aan haarzelf om gedurende haarziekte en de vele behandelingen die daar-mee gepaard gingen complexe keuzes temaken. Telkens maakte ze deze voor devolle honderd procent. Ook wanneer zemoest kiezen tussen langer leven en le-venskwaliteit.

Ann Vermeiren koos voor levenskwaliteit.In de inleiding van Kies en bemin je keuzeverduidelijkt ze dat dit geen boek is overkanker, maar over het levenseinde. Omdatanderen er kracht uit kunnen putten enmensen uit de gezondheidszorg er inspira-tie kunnen vinden.

Kies en bemin je keuze. Zelfzorg bij je levenseindeAnn VermeirenLannoo, 2012ISBN: 9789401401319

Het boek is een eerlijke en warme getuige-nis over haar verhaal en haar gevoelens,haar mooie momenten, haar onzekerhe-den, maar vooral over het omarmen vankeuzes. Het belicht de belangrijke rol vande hedendaagse geneeskunde respectvol,maar op kritische wijze. Professor WimDistelmans begeleidde Ann Vermeiren inhaar laatste levensfase. Hij stond aan haarzijde wanneer ze in november 2011 dekeuze beminde om afscheid te nemen vanhet leven.

[rl]

boek

boek

Speel mee met Breinpijn (p.27) en maak kans om o.a. het boek Dirk Verhofstadt in gesprek met Paul Cliteur van Dirk Verhofstadt te winnen.

30 | deMens.nu

In de Gevangeniscelmet Twee-op-Eén-gepaktTerritoria door elkaar lopendwaar ligt de GrensTussen Goed en Kwaadzoals in mijn kinderjarenVervaagd en Verguisdnagel- en vastbijtendZoekend naar een tijdloos Evenwichtde Barrières overschrijdend

In de Broosheid ligt de Kerndoor Hoge Muren omringdDie je Slopen en Tergenelk Stuk wil je AfbrekenVoor Jezelf bewarenje Eigenheid trachtend te koesteren

Verzuchting naar Rustverwordt een Eénzame StrijdKijken naar Jezelfmet een Spiegelpaleis om je heenNimmer aflatende Tentakelsversmoren je EigenheidHyperventilatie in je Geestsnakkend naar lucht, Zuurstof,Emotionele Voeding en Intellect

Door de bomen het bosRelatief en ReëelEen gegeven Waardevan welk Paard ik niet in de bekkijken mag.

@freddy_klein

BEGIN NU MET ONLINE

DANKIEREN!

Bond zonder Naam (BZN) lanceert een nieuwe

campagne rond dankbaarheid.

Op 1 juli zou Phil Bosmans 90 jaar zijn geworden.

Ter ere van zijn oprichter start BZN samen met

Dank-Man, alias leerkracht niet-confessionele ze-

denleer Maxime De Winne, de eerste DankBank. De

DankBank wil onderzoeken en zichtbaar maken hoe

dankbaar Vlaanderen is.

Met eigen valuta en een spaarboekje kan ook jij ‘on

-

line dankieren’ en het Nationale Dankkapitaal verho-

gen. Surf naar www.dankbank.be en post je eigen

dankverhaal of laat je inspireren door creatieve tips.

Verder zijn er ook de duoboekjes Dankuwel en Alstu

-

blieft. Het ene is om te bewaren, het ander om weg

te schenken. Ze bevatten inzichten over dankbaar-

heid, inspirerende tips en getuigenissen. Te verkrij-

gen bij BZN (www.bzn.be) en in de boekhandel.

aan de frigo

@freddy_klein verblijft momenteel inde gevangenis van Brugge. Met dezetekst wil hij ons een inkijk geven inzijn hoofd en hart.

Niet mijn zaad, helemaal mijnzoon

Nieuwe campagne van DeMaakbare Mens vzw maaktvruchtbaarheidsbehandelingenen donorschap bespreekbaar.

Wie beroep moet doen op eendonor om zijn kinderwens te ver-vullen, komt terecht in een wervel-storm van vragen en emoties. Erbestaan immers nog een heleboelvooroordelen en misverstandenover vruchtbaarheidsbehandelin-gen en donorschap. De MaakbareMens vzw wil hier met haarnieuwe campagne - Niet mijnzaad, helemaal mijn zoon - veran-dering in brengen. Door informatiete bieden, verhalen van donorfa-milies en donoren te vertellen, so-

ciaal ouderschap te waardere

n

en sperma- en eiceldonatie t

e

bespreken, creëert ze meer

begrip en openheid voor do-

norkinderen en hun ouders.

Ook richt De Maakbare Mens

vzw zich tot de donoren die t

e-

recht trots kunnen zijn op he

t

feit dat zij mensen helpen om

hun kinderwens te vervullen.

www.demaakbaremens.org


Welke rol speelt levensbeschouwing in jouw leven?Bijna geen. Mensen grijpen vaak naar een levensbeschouwing op

het moment dat er iets ergs gebeurt. Ik heb echter niet hetgevoel dat ik er dan troost in zou vinden. Misschien ligtdat aan de levensfase waarin ik me bevind. In mijnpersoonlijke relaties speelt levensbeschouwing ookamper. Ik weet niet altijd welke levensbeschouwingmijn vrienden hebben en dat is goed zo. Dat bete-kent dat de vriendschapsrelatie gebaseerd is op ietsuniverseels gemeenschappelijk. Sowieso heb iksteeds respect voor de levensbeschouwing van an-deren.

En waarden?Waarden zijn superbelangrijk. Ik probeer mijn kin-deren ook waarden, zoals respect voor anderen, bijte brengen.

Ze laat op zich wachten. Een file, blijkt een halfuur later. Annemie Turtelboom, minister van Justitie, begroet me

met een grote glimlach en geeft me een hand. Eengedreven vrouw zit voor mij. In het zwart, zoals wehaar uit de media kennen. Ze heeft niet veel tijd,de voorbode van een intens interview. De mi-nister wil tijdens haar legislatuur het rechtsap-paraat doeltreffender maken. Maar wat met delevensbeschouwingen, ook één van haar be-voegdheden? Hoe ziet hun toekomst eruit?

Justitie heeft grotereuitdagingen dan debat over levensbeschouwingen”

Annemie Turtelboom Interview met

Sonny Van de Steene

actua

“


Op welke manier beïnvloeden waarden jouw werk?Waarden maken deel uit van mijn persoon. De beïnvloeding gebeurtdus constant. Ik ga respectvol om met m’n medewerkers. Ik poog een kruisbe-stuiving te laten ontstaan tussen ervaren ouderen en gedreven jon-geren. Ik streef naar een evenwicht tussen mannen en vrouwen. Ikwil dat mijn beleidscel een afspiegeling is van de samenleving.

In België hebben we het principe van de scheiding tussenkerk en staat. Tezelfdertijd financiert de overheid levensbe-schouwingen. Wanneer de financiering van de levensbeschouwingen aan bodkomt in het parlement, verwijs ik steeds naar de Grondwet. Reedsbij het ontstaan van België vormde de scheiding tussen levensbe-schouwing en staat één van de basispijlers. Tegelijkertijd erkendemen de meerwaarde van de levensbeschouwingen voor de samen-leving. Daarom ondersteunt de overheid ze, maar met een heelgrote terughoudendheid. Het is de taak van de levensbeschouwin-gen om zich op een goede manier te organiseren, met respect voorde rechtsstaat.

In het huidig regeerakkoord staat dat er een debat over deerkenning van erediensten moet worden geopend. Wat moe-ten we ons daarbij voorstellen?Het systeem met betrekking tot de financiering van levensbeschou-wingen zal tegen het licht gehouden worden. Het debat is reedsgestart in het parlement onder de vorige regering. Zo’n debat hoortdaar ook thuis, omdat er een overeenstemming nodig is die dekloof tussen meerderheid en minderheid overstijgt.

Hoe sta je tegenover het huidige systeem van financieringvan de levensbeschouwingen?Er is op dit moment een enorm respect tussen de staat en de le-vensbeschouwelijke organisaties. Levensbeschouwingen organi-seren zich met een grote autonomie. De financiering door deoverheid heeft als groot voordeel dat de overheid aan de alarmbelkan trekken indien er iets fout dreigt te lopen. Is levensbeschouwingeen puur persoonlijke aangelegenheid, dan heeft de overheid er to-taal geen greep meer op. Het nadeel van overheidsfinanciering is -behalve dat die geld kost - ook dat de levensbeschouwingen min-der geneigd zijn om zichzelf te financieren.

Is het debat een prioriteit voor jou?Ik ben minister van een groot departement. Ik zie het als mijn taakom Justitie te beginnen hervormen. Aan de hervorming van derechterlijke orde zijn we nu eindelijk begonnen. Ik wil onder meerde gevangeniskwaliteit en -capaciteit verhogen, Justitie informati-seren en het erfrecht en het familierecht moderniseren. Maatschap-pelijk gezien geef ik deze zaken prioriteit op het debat over delevensbeschouwingen. Hoewel het niet altijd even vlot gaat bij ie-dere levensbeschouwing (lacht), verloopt het systeem dat we heb-ben al bij al goed. En dingen die goed lopen…

“Ik heb eengroot respectvoor de levens -beschouwingvan anderen.”


actua

Vanuit welke bezorgdheid werd het debat met betrekking totde levensbeschouwingen in het regeerakkoord geschreven?Met slogans als ‘erediensten financieren is niet van deze tijd’ komenwe nergens. Er moet een debat over de feiten gevoerd worden,zodat argumenten pro en contra het huidige systeem of een anderduidelijk geformuleerd kunnen worden. Door het debat fundamen-teel te voeren kunnen scheeftrekkingen rechtgezet worden. Maarhet kan ook zijn dat het parlement voor een totaal ander systeemzal kiezen.

De wet van 21 juni 2002 was een grote stap in de gelijkbe-rechtiging van de vrijzinnigheid. Toch bestaan er nog onge-lijkheden tussen de levensbeschouwingen. De overheid moet een zo groot mogelijke neutraliteit hanteren. Definanciering vandaag en de manier waarop die verdeeld is, is histo-risch gegroeid. Met de globalisering komen nieuwe spelers op hettoneel. Ook het boeddhisme krijgt binnenkort zijn erkenning in Bel-gië. Die spelers kunnen net als de islam voor verschuivingen in desamenleving zorgen. Europese rechtsspraak zegt dat we alle gods-diensten gelijk moeten behandelen. Wie welk deel van de koek krijgt, komt ook aan bod tijdens het debat.Dit hangt samen met het aandeel van de levensbeschouwingen in desamenleving. Ongetwijfeld zal de manier waarop ‘geteld’ wordt totdiscussie leiden. Iedere levensbeschouwing zal haar telling naar voorschuiven om aan te tonen dat haar huidige financiering te beperkt is.

De maatschappij ontkerkelijkt verder. Koppel je daar de ver-dere uitbouw van de georganiseerde vrijzinnigheid aan?Ik ben ervan overtuigd dat mensen bezig zijn met hoe ze zin gevenaan hun leven en de manier waarop ze in het leven staan. Het gaatdaarbij over ‘heb ik voldoende tijd voor de kinderen’ en ‘hoe sta ikin m’n job’. Het ‘behoren tot’ is veel minder militant geworden. Dy-namieken ontstaan waar ze ontstaan. Het kan zijn dat de vrijzinnig-heid door de ontkerkelijking groeit. Het kan ook zijn dat de mensen‘niks’ worden of dat er een evolutie is naar andere vormen. Hopelijkwordt het ingevuld door mensen die het op een verstandige maniereen alternatief geven. Ik huiver van radicalisering.

Tien jaar geleden ondertekende koning Albert

II de ‘wet betreffende de Centrale Raad der

niet-confessionele levensbeschouwelijke ge-

meenschappen in België, de afgevaardigden

en de instellingen belast met het beheer van

de materiële en financiële belangen van de er-

kende niet-confessionele levensbeschouwe-

lijke gemeenschappen’. De uitvoeringswet van

artikel 181§2 van de Grondwet is een kader-

wet, die de structurering en de financiering

van de niet-confessionele levensbeschouwe-

lijke gemeenschappen in België vastlegt.

Concreet: de Centrale Vrijzinnige Raad (CVR)

is de gesprekspartner van de vrijzinnig huma-

nistische gemeenschap met de overheid. De

CVR wordt gevormd door het Nederlandsta-

lige deMens.nu-UVV en het Franstalige Centre

d’Action Laïque. De vrijzinnig humanistische

gemeenschap kan ook rekenen op overheids-

middelen en personeel voor het aanbieden

van vrijzinnig humanistische dienstverlening

(o.a. begeleiding en plechtigheden).

“Het debat over de levensbeschouwingen hoort thuis in het parlement.”

De wet van21 juni 2002


slechts een deel van het brein van de nuchtere rationa-list helemaal blakend is. De rest worstelt evengoed metde onpeilbaarheid. Ik ken net als iedereen gevoelensvan ontzaglijkheid, eeuwigheid en bodemloosheid,weerloosheid en overgave, en van onbeschrijfelijke enongeadresseerde dankbaarheid. Ik geloof in wonderenen mirakels, in volmaaktheid, in inferno’s en in eenhemel, en ik heb altijd nog wel het gevoel dat in mijnleven het geheel groter is dan de som van de delen.

Het duurt dan ook niet lang voor ik inbind, en toegeefdat het best wel kinderachtig is om op een Frans schip‘lapin’ te roepen. Er is veel plaats in de schedelpan vaneen schrijver, ook voor tegenstrijdige opvattingen. Alswe elkaar onze contradicties vergeven, wij ongelovigenonder elkaar, kunnen we ook meer begrip opbrengenvoor wie gematigd religieus is. Gelovige mensen doenzoals wij: ze zoeken metaforen voor wat ze niet begrij-pen. Zijn ze daarom escapistisch? Niet noodzakelijk,want dat is ons schrijven ook niet. Literaire tekstenmaken we om de wereld ruimer te maken, haar beterte begrijpen. Stijlfiguren voeden onze seculiere hangnaar spiritualiteit. Een religie die erin slaagt metaforente creëren zonder ze letterlijk te nemen, is niet onrede-lijker dan de poëzie.

Ik zit met een groepje Franse schrijvers te praten. Wehebben het over de zeevaart en de gewoonten van descheepslui. Aan boord van een schip mag je het woord‘konijn’ nooit uitspreken, vertellen ze. Je zegt ‘het diermet lange oren’ of ‘de neef van de haas’. De schepenwerden indertijd met hennep gebreeuwd, en daar wildendie beestjes graag aan knagen. Al zal de middeleeuwsesymboliek van de gespleten mond en de neiging tot veel-vuldige ontucht de onbespreekbaarheid ook wel in dehand hebben gewerkt. Het beest bij zijn naam noemenbetekent tot vandaag dat je aan wal wordt gezet, in vroe-gere tijden zelfs sans pardon overboord.

Ik neem me voor om bij de eerste gelegenheid op eenFrans schip ‘lapin’ te roepen. Het taboe is zo absurd,het vraagt toch gewoon om te worden doorbroken?Mijn collega-schrijvers gaan meteen tegen me in. Hoekan ik schrijver zijn, willen ze weten, als ik altijd die be-hoefte voel tegen de geldende afspraken te keer tegaan. Wat belet toch mijn omgang met de harmonievan tradities en mysteriën, de hoofdornamenten van hetgeestelijke bestaan? Zo radicaal voor het rationalismekiezen is een vorm van armoede, vinden ze, onverenig-baar met de ruimhartigheid van poëzie en literatuur.

Het is niet de eerste keer dat deze kritiek op me afkomt. Collega’s die mijn standpunten kennen noemenme nuchter, iemand bij wie de kop zich verregaandemanifesteert. Ze waarschuwen me voor mentaal pu-risme en zielloos mechanicisme. Hoe kan ik met mijnzekerheden leven? Waar is de ruimte voor epifanie, ex-tase en transcendentie?

In de negentiende eeuw was de opvatting dat exclu-sieve interesse in de fysieke wereld enkel tot naturalis-tisch geschrijf kon leiden. Ondertussen weten we dat

column Anne Provoost

lapin, lapin, lapin!

www.ann

eprovoost.be

AnneProvoost


cartoon


huisvandeMens Aalst Koolstraat 80-82 - 9300 AalstT 053 77 54 44 - F 053 77 97 [email protected]

huisvandeMens AntwerpenJan Van Rijswijcklaan 962018 AntwerpenT 03 259 10 80 - F 03 259 10 [email protected]

huisvandeMens AntwerpenBreughelstraat 60 - 2018 AntwerpenT 03 227 47 [email protected]

huisvandeMens BilzenKlokkestraat 4 bus 13740 BilzenT 089 30 95 60 - F 089 56 57 [email protected]

huisvandeMens BreeOpitterstraat 203960 Bree T 089 73 05 00 - F 089 73 05 [email protected]

huisvandeMens BruggeJeruzalemstraat 518000 BruggeT 050 33 59 75 - F 050 34 51 [email protected]

huisvandeMens BrusselStalingradlaan 18-201000 BrusselT 02 242 36 02 - F 02 242 56 [email protected]

huisvandeMens DiksmuideEsenweg 308600 DiksmuideT 051 55 01 60 - F 051 55 01 [email protected]

huisvandeMens EekloBoelare 131 - 9900 EekloT 09 218 73 50 - F 09 218 73 [email protected]

huisvandeMens GenkBochtlaan 16 bus 6 - 3600 GenkT 089 51 80 40 - F 089 51 80 [email protected]

huisvandeMens GentSint-Antoniuskaai 2 - 9000 GentT 09 233 52 26 - F 09 233 74 [email protected]

huisvandeMens HalleMolenborre 28/021500 HalleT 02 383 10 50 - F 02 383 10 [email protected]

huisvandeMens Hasselt A. Rodenbachstraat 183500 HasseltT 011 21 06 54 - F 011 23 55 [email protected]

huisvandeMens HerentalsLantaarnpad 20 - 2200 HerentalsT 014 85 92 90 - F 014 85 44 [email protected]

huisvandeMens IeperKorte Torhoutstraat 48900 IeperT 057 23 06 30 - F 057 23 06 [email protected]

huisvandeMens JetteJetse laan 362 - 1090 JetteT 02 513 16 33 - F 02 420 42 [email protected]

huisvandeMens KortrijkOverleiestraat 15A8500 KortrijkT 056 25 27 51 - F 056 25 27 [email protected]

huisvandeMens LeopoldsburgKoningstraat 49/gelijkvloers3970 LeopoldsburgT 011 51 62 00 - F 011 51 62 [email protected]

huisvandeMens LeuvenTiensevest 403000 LeuvenT 016 23 56 35 - F 016 20 75 [email protected]

huisvandeMens LierBegijnhofstraat 42500 LierT 03 488 03 33 - F 03 488 03 [email protected]

huisvandeMens LommelHertog Jan Plein 24 - 3920 LommelT 011 34 05 40 - F 011 34 05 [email protected]

huisvandeMens Maasland Pauwengraaf 633630 MaasmechelenT 089 77 74 21 - F 089 77 74 [email protected]

huisvandeMens Mechelen Hendrik Consciencestraat 92800 MechelenT 015 45 02 25 - F 015 43 55 [email protected]

huisvandeMens MolLaar 2 bus 3a2400 MolT 014 31 34 24 - F 014 31 34 [email protected]

huisvandeMens RoeselareGodshuislaan 948800 RoeselareT 051 26 28 20 - F 051 26 28 26 [email protected]

huisvandeMens RonseZuidstraat 13 - 9600 RonseT 055 21 49 69 - F 055 21 66 [email protected]

huisvandeMens Sint-NiklaasAnkerstraat 96 - 9100 Sint-NiklaasT 03 777 20 87 - F 03 777 31 [email protected]

huisvandeMens Sint-TruidenKazernestraat 10/0013800 Sint-TruidenT 011 88 41 17 - F 011 31 26 [email protected]

huisvandeMens TienenBeauduinstraat 423300 TienenT 016 81 86 70 - F 016 82 40 [email protected]

huisvandeMens TongerenVlasmarkt 113700 TongerenT 012 45 91 30 - F 012 45 91 [email protected]

Wij zijn er voor jou!

Voor meer informatie:

www.deMens.nu

huisvandeMens Turnhout Begijnenstraat 53 - 2300 TurnhoutT 014 42 75 31 - F 014 42 54 [email protected]

huisvandeMens VilvoordeFrans Geldersstraat 251800 VilvoordeT 02 253 78 54 - F 02 253 57 [email protected]

huisvandeMens ZottegemKastanjelaan 739620 ZottegemT 09 326 85 70 - F 09 326 85 [email protected]

De huizenvandeMens zijn een initiatief van deMens.nu

Je kan bij ons terecht voor: info (o.a. rond waardig levenseinde) – vrijzinnig humanistische plechtigheden– vrijzinnig humanistische begeleiding – vrijzinnig humanistische activiteiten - vrijwilligerswerk

VREDE - deMens.nuWouter Goolaerts van de vzw Plattelandsklas-sen weten heel veel kinderen zelfs niet...

Documents

Transcript of VREDE - deMens.nuWouter Goolaerts van de vzw Plattelandsklas-sen weten heel veel kinderen zelfs niet...