Voorblad Handleiding - OVAM beheer van medisch... · Samenvatting Deze handleiding bevat praktische...

_ÉÜÉÉê=î~å=ãÉÇáëÅÜ=~Ñî~ä

Ü~åÇäÉáÇáåÖ

Documentbeschrijving

1. Titel publicatie

Beheer van medisch afval - handleiding

2. Verantwoordelijke uitgever 3. Aantal blz.

Henny De Baets, OVAM, Stationsstraat 110, 2800 Mechelen 121

4. Wettelijk depot nummer 5. Aantal tabellen en figuren

D/2007/5024/84 8 tabellen, 1 figuur

6. Publicatiereeks 7. Datum publicatie

Rapporten Januari 2008

8. Trefwoorden

medisch afval, handleiding, afvalstoffen, beheer

9. Samenvatting

Deze handleiding bevat praktische informatie over preventie en beheer van medisch afval in zowel deverzorgingssector als bij de huishoudens. Afvalstoffenfiches en de afvalstoffenlijst in de handleiding geven de meestrelevante informatie over tal van afvalstoffen.

10. Begeleidingsgroep en/of auteur

Werkgroep Handleiding medisch afval

11. Contactperso(o)n(en)

Nico Vanaken, [email protected], 015 284 327

12. Andere titels over dit onderwerp

Gegevens uit dit document mag u overnemen mits duidelijke bronvermelding.

De meeste OVAM-publicaties kan u raadplegen en/of downloaden op de OVAM-website: http://www.ovam.be

Beheer van medisch afval - Handleiding 1

1 Algemene inleiding ................................ ..........................................................4

2 Wettelijk kader ................................... ...............................................................5

2.1 Federale wetgeving.....................................................................................52.1.1 Ziekenhuiswetgeving ...........................................................................52.1.2 Aanbevelingen Hoge Gezondheidsraad (HGR) ..................................52.1.3 Afvalstoffenwetgeving..........................................................................62.1.4 Psychotrope stoffen en verdovende middelen ....................................82.1.5 Vervoer van gevaarlijke stoffen (ADR) ................................................8

2.2 Regelgeving Vlaams Gewest ....................................................................112.2.1 Decreet van 16 januari 2004 op de begraafplaatsen en lijkbezorging ..

...........................................................................................................112.2.2 Decreet van de Vlaamse Regering van 01 juli 1981 betreffende

voorkoming en beheer van afvalstoffen (Afvalstoffendecreet) ...........112.2.3 Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en -beheer van 17

december 1997, gewijzigd op 5 december 2003 (VLAREA) ..............122.2.4 Besluit Dierlijk Afval ...........................................................................122.2.5 Milieuvergunningsdecreet en VLAREM I en II ...................................13

3 Administratieve verplichtingen.................... .................................................14

3.1 Inleiding .....................................................................................................14

3.2 Lijst van medische afvalstoffen .................................................................14

3.3 Afvalstoffenregister ...................................................................................14

3.4 Ontvangstbewijs........................................................................................15

3.5 Psychotrope stoffen en verdovende middelen..........................................15

3.6 Meldingsplicht afvalstoffen........................................................................16

3.7 Overbrengen van afvalstoffen buiten het Vlaamse gewest. .....................16

4 Preventie van medisch afval ....................... ..................................................18

4.1 PRESTI 5-project ‘milieuzorg in de verzorgingssector’.............................184.1.1 PRESTI 5-Ecocare.............................................................................18

4.2 Eco-efficiëntie............................................................................................19

4.3 Kringloopcentra .........................................................................................19

5 Indeling van een afvalstof ........................ .....................................................20

5.1 Hoofd- en subcategorieën van afvalstoffen ..............................................20

5.2 Gevaarlijke afvalstoffen.............................................................................20

5.3 Bijzondere afvalstoffen..............................................................................20

6 Belangrijke bepalingen inzake het beheer van afval stoffen ......................23

6.1 Selectieve inzameling en scheidingsplicht................................................236.1.1 Verplichte selectieve inzameling........................................................236.1.2 Scheidingsplicht .................................................................................24

6.2 Verbodsbepalingen ...................................................................................246.2.1 Medisch afval .....................................................................................246.2.2 Voedselafvalverbrijzelaars.................................................................246.2.3 Overige bedrijfsafvalstoffen ...............................................................256.2.4 Verdunningsverbod............................................................................26

Inhoud


6.2.5 Verboden verwerkingsmethodes .......................................................26

6.3 Aanvaardingsplichten................................................................................27

6.4 Secundaire grondstoffen...........................................................................28

7 Beheer van medisch afval .......................... ...................................................29

7.1 Algemeen ..................................................................................................29

7.2 Opleiding personeel ..................................................................................29

7.3 Interne inzameling en opslag ....................................................................29

7.4 Indeling van medische activiteiten: instelling voor geneeskunde ofgeneeskundige praktijk. ...........................................................................30

7.5 Regels inzameling, opslag en verwerking.................................................337.5.1 Verpakking van medisch afval (art. 5.5.3.3. – 5.5.3.7.) .....................337.5.2 Inzameling en opslag in instellingen voor geneeskunde ...................347.5.3 Inzameling en opslag bij geneeskundige praktijken ..........................347.5.4 Opslag buiten de medische instellingen ............................................357.5.5 Ophaling van medisch afval...............................................................35

7.6 Specifieke regelingen................................................................................357.6.1 RMA met grote afmetingen................................................................357.6.2 Etensresten van patiënten .................................................................357.6.3 Keukenafval en aanmaakoverschotten van maaltijden .....................367.6.4 Radioactief gecontamineerde afvalstoffen ........................................367.6.5 Anatomische resten op formol ...........................................................387.6.6 Kadavers van gezelschapsdieren......................................................387.6.7 Ophaling van medisch afval met eigen middelen op verschillende

campi...................................................................................................407.6.8 Medische implantaten........................................................................417.6.9 Medische AEEA.................................................................................417.6.10 Vloeibare resten van analysetoestellen.............................................427.6.11 Foetussen ..........................................................................................427.6.12 Ophaling van vast NRMA bij geneeskundige praktijken....................427.6.13 Mogelijkheden tot ophaling van het RMA bij geneeskundige

praktijken ..........................................................................................437.6.14 Aanvaarding van medisch afval van derden door een instelling voor

geneeskunde ....................................................................................447.6.15 Proefdierkadavers..............................................................................447.6.16 Veeteelt - geneeskundige verzorging ................................................45

8 Medisch afval bij huishoudens en thuiszorg........ .......................................46

8.1 Omschrijving sector...................................................................................46

8.2 Beheer van medisch afval bij thuiszorg ....................................................468.2.1 Verantwoordelijkheden ......................................................................468.2.2 Frequent voorkomende afvalstoffen ..................................................478.2.3 Radioactief gecontamineerde afvalstoffen ........................................508.2.4 Afval van cytostatica ..........................................................................508.2.5 Afval van peritoneale dialyse .............................................................50

9 Afgifte en vervoer van afvalstoffen ............... ...............................................52

9.1 Verantwoordelijkheden van de betrokken partijen....................................529.1.1 Algemeen...........................................................................................529.1.2 Producent...........................................................................................529.1.3 Opdrachtgever ...................................................................................52


9.1.4 Overbrenger.......................................................................................539.1.5 Vervoerder .........................................................................................539.1.6 Verwerker...........................................................................................53

9.2 Inzameling door gemeente of intergemeentelijk samenwerkingsverband54

9.3 Identificatieformulier afvalstoffen ..............................................................55

9.4 ADR-reglementering .................................................................................559.4.1 De klasse 6.2: besmettelijke of infectueuze stoffen...........................569.4.2 Het UN-nummer en de officiële vervoersnaam van de gevaarlijke

goederen............................................................................................569.4.3 Medisch afval .....................................................................................579.4.4 Bijzondere vrijstellingen .....................................................................57

10 Verwerking van afvalstoffen...................... ................................................58

10.1 Algemeen ..................................................................................................58

10.2 Medisch afval ............................................................................................58

11 Afvalstoffenlijst ................................ ...........................................................59

12 Afvalstoffenfiches............................... ........................................................68

13 Lijst van afvalstoffen die als RMA worden beschou wd..........................99

13.1 VLAREA – bijlage 5.5.3.............................................................................99

14 Overbrengers en verwerkers van medische afvalstof fen.....................100

14.1 Overbrengers ..........................................................................................100

14.2 Verwerkers ..............................................................................................100

15 Bijlagen ......................................... .............................................................101

15.1 Identificatieformulieren - niet gevaarlijke afvalstoffen - gevaarlijkeafvalstoffen.............................................................................................102

15.2 Schema behandeling vast radioactief gecontamineerd afval met kortehalfwaardetijd .........................................................................................105

15.3 Medisch afval in de ADR-reglementering ...............................................106

15.4 Model van een afvalstoffenregister .........................................................115

16 Nuttige adressen................................. ......................................................117

17 Referenties ...................................... ..........................................................119

18 Afkortingen...................................... ..........................................................120

19 Lijst van tabellen en figuren .................... ................................................121


Deze handleiding werd opgesteld om de verzorgingssector een handig naslagwerkaan te bieden. De verzorgingssector bestaat uit tal van subsectoren die elk hunspecifieke problematiek hebben inzake het beheer van medisch afval.

De grootste producenten van medisch afval zijn de ziekenhuizen. Vooral de stroomrisicohoudend medisch afval (RMA) is hier een belangrijk item, niet in het minstomwille van de kostprijs voor de ophaling en verwerking ervan. Van de totalehoeveelheid medisch afval is slechts 10-15 % als RMA te beschouwen, maar dezekleine hoeveelheid is wel verantwoordelijk voor 90 % van de verwerkingskosten.

Een ander belangrijk onderdeel van de verzorgingssector zijn de rusthuizen en deextramurale gezondheidszorg. Aangezien deze laatste vaak buitenshuis hunactiviteiten uitoefenen en ook sterk geografisch verspreid zijn, vraagt hunafvalbeheer een aangepaste aanpak. Deze sector zal in deze handleiding veelinteressante informatie vinden over de wettelijke mogelijkheden voor een efficiëntafvalbeheer.

De evolutie in de verzorgingssector heeft ook geleid tot een toename van deverzorging van patiënten buiten de muren van het ziekenhuis. Dat heeft geleid toteen verschuiving van de productie van medisch afval naar de particuliere patiënt,wat ook een aangepast afvalbeheer vereist. Daarom werd ook aan dit aspect denodige aandacht gegeven in de handleiding.

De handleiding bevat ook verwijzingen naar verschillende preventiemaatregelen.Dit is niet vanzelfsprekend de voor medische sector, wegens de vereisten inzakehygiëne. Er werden echter ook verwijzingen naar algemene preventiewebsitesopgenomen in de handleiding, zodat men ook de niet-medische activiteiten van desector (keuken, technische dienst, administratie) kan onder de loep nemen.

Met het interactief maken van de handleiding werd gepoogd de handleidinggebruiksvriendelijker te maken en tegelijkertijd de OVAM een communicatiekanaalaan te bieden dat toelaat makkelijk updates te maken.

De handleiding concentreert zich vooral op de praktische aspecten van hetafvalbeheer binnen de verzorgingssector. Uiteenzettingen over wetgeving wordentot een minimum beperkt, of werden in de bijlagen opgenomen.

De hoofdstukken werden ingedeeld in functie van de levensloop van een afvalstof:achtereenvolgens worden preventie, productie (zowel bij instellingen voorgeneeskunde, praktijken als huishoudens), ophaling en verwerking besproken.

De handleiding bevat ook een groot aantal afvalstoffenfiches. Deze geven eenoverzicht van de belangrijkste aandachtspunten en verwijzen naar verderegedetailleerde informatie die andere websites beschikbaar hebben.

Een overzichtelijke afvalstoffenlijst maakt een snelle identificatie van een afvalstofmogelijk en geeft ook aan welke de verwerkingsopties zijn zodat het interneafvalbeheer kostenefficiënt kan worden gemaakt.

1 Algemene inleiding


2.1 Federale wetgeving

2.1.1 Ziekenhuiswetgeving

2.1.1.1 KB van 23 oktober 1964 tot bepaling van de normen die door de ziekenhuizenen hun diensten moeten worden nageleefd(B.S. 07.11.1964, meermaals gewijzigd)

Dit koninklijk besluit bevat normen over de algemene inrichting van ziekenhuizen.Wat betreft medisch afval wijst het besluit (bijlage I punt III) een aantal taken toeaan het Comité voor Ziekenhuishygiëne:

- het uitwerken van richtlijnen over het verzamelen en verwijderen van medischafval;

- het toezicht op het verzamelen en verwijderen van medisch afval.

Deze taken werden ook toegewezen aan het Comité via het K.B. van 7 november1988 betreffende de ziekenhuishygiëne (B.S. 24.11.1988)

2.1.1.2 Andere wetgeving

Naast het K.B. van 23 oktober 1964 zijn er nog enkele andere federale wetten vantoepassing op ziekenhuizen. Deze bevatten ook bepalingen over het Comité voorZiekenhuishygiëne:

- de wet op de ziekenhuizen van 23 december 1963 (B.S. 07.11.1964);- het K.B. van 7 augustus 1987 houdende coördinatie op de wet op de

ziekenhuizen (B.S. 07.10.1987), zoals later gewijzigd.

Alle ziekenhuizen moeten beschikken over een Comité voor Ziekenhuishygiëne.De basis van dit Comité wordt gevormd door de geneesheer- en deverpleegkundige-ziekenhuishygiënist. De opdracht van dit Comité is hetbevorderen van de ziekenhuishygiëne. Eén van de taken waarmee het Comitévoor Ziekenhuishygiëne wordt belast, is het uitwerken van richtlijnen voor en hettoezicht op het verzamelen en verwijderen van ziekenhuisafval.De milieuwetgeving, zoals Vlarem of VLAREA, ontslaat het Comité voorZiekenhuishygiëne niet van zijn verantwoordelijkheden. Het hygiënisch toezicht ophet verzamelen en verwijderen van ziekenhuisafval blijft de verantwoordelijkheidvan het Comité, de technische aspecten worden opgevolgd door demilieucoördinator.

2.1.2 Aanbevelingen Hoge Gezondheidsraad (HGR)

In maart 2005 heeft de HGR zijn aanbevelingen inzake het beheer van medischverzorgingsafval herzien. Het document bevat een omschrijving en beoordelingvan de risico’s van verschillende soorten medische afvalstoffen en geeft per soortvan afvalstoffen of risico’s een code van goede praktijk weer. Het volledige rapportkan worden bekeken via deze website.

2 Wettelijk kader


2.1.3 Afvalstoffenwetgeving

2.1.3.1 Radioactieve afvalstoffen - ARBIS

Het beheer van radioactief afval is een federale bevoegdheid. HetAfvalstoffendecreet is niet van toepassing op radioactief afval.

Het K.B. van 20 juli 2001 (B.S. 30.08.2001) houdende algemeen reglement op debescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen hetgevaar van de ioniserende stralingen (ARBIS) bevat tal van bepalingen rondradioactief afval.

Radioactieve afvalstoffen worden gedefinieerd als alle radioactieve stoffen,afkomstig van een vergunde handeling of van een beroepsactiviteit die geheel ofgedeeltelijk als een niet vrijgestelde handeling wordt beschouwd met toepassingvan artikel 9.3, en waarvoor binnen de inrichting geen verder gebruik is voorzien.

Radioactieve afvalstoffen kunnen op de volgende wijzen worden verwijderd: derechtstreekse lozing van radioactieve afvalstoffen in het milieu (verbrandinginbegrepen) en de verspreiding die daarvan het gevolg is, dit zonder de bedoelinghet weer terug te nemen, of de opslag van radioactieve afvalstoffen in eenbergingsinstallatie, stortplaatsen inbegrepen, zonder de bedoeling het weer terugte nemen.

Het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) is bevoegd voor hetopstellen van regelgeving, verlenen van vergunningen en uitvoeren van controles.

Naast het ARBIS bestaan nog een aantal aanbevelingen van de HogeGezondheidsraad over radioactief gecontamineerd afval:

- aanbevelingen met betrekking tot radioactief gecontamineerd afvalgeproduceerd door ziekenhuizen en biomedische research, HGR van de FODVolksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu, maart 2002(HGR 7666);

- Rapport Kwaliteitszorg en stralingsbescherming in de nucleaire geneeskunde,HGR van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen enLeefmilieu, december 2003 (HGR 7221);

- aanbevelingen inzake het beheer van medisch verzorgingsafval, HGR van deFOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu, maart2005 (HGR 5109);

- advies betreffende waste management, werkgroep radioprotectie BGNG;

- advies betreffende de ziekenhuishygiëne en geneeskundig risicoafval,Nationale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen (afdeling programmatie enerkenningen) van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketenen Leefmilieu, 10 december 1992.

Voor wat betreft het vervoer van radioactieve stoffen moeten de bepalingen vanhet Koninklijk besluit van 20 juli 2001 houdende algemeen reglement op debescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen hetgevaar van de ioniserende stralingen eveneens nageleefd worden. Dit K.B. bepaalt


dat er een voorafgaandelijke vergunning noodzakelijk is voor het vervoer vanradioactieve stoffen met een activiteit boven de vrijstellingslimieten.

2.1.3.2 Radioactief gecontamineerd afval - Kortleve nd medisch afval

Kortlevend medisch afval zijn b.v. luiers, lakens, maandverbanden, enz… gebruiktdoor patiënten die radioactieve stoffen toegediend hebben gekregen voor hetstellen van een diagnose of voor een behandeling. De radionucliden die hierbijgebruikt worden, zijn kortlevende radionucliden (bijvoorbeeld Jodium-131 ofTechnetium-99m) en hun radioactieve eigenschappen verzwakken na een relatiefkorte tijd. Dit medisch afval vertoont ook vaak een biologisch of chemisch gevaar,onafhankelijk van zijn radioactiviteit. Het wordt teruggevonden hetzij in hetziekenhuisafval zelf, hetzij in het huishoudelijk afval (in dat laatste geval is hetafkomstig van ambulante patiënten die huiswaarts zijn gekeerd nadat ze eenonderzoek of een klinische behandeling hebben ondergaan).

Wanneer dergelijk afval vrijkomt bij een behandeling, moet het ziekenhuis dit afval,in functie van de aard van de radioactieve stof:

- afvoeren naar het NIRAS voor verwerking, of

- tijdelijk opslaan voor verval. Na een bewaringsperiode gelijk aan 10 maal dehalveringstijd, kunnen deze afvalstoffen worden afgevoerd als niet-radioactiefafval. Na deze periode moet de activiteit van het afval worden gecontroleerddoor de dienst Stralingsbescherming of een erkend stralingsdeskundige.

Op termijn zullen alle eindverwerkers van medisch afval (stortplaatsen,verbrandingsinstallaties) over een meetpoort beschikken voor de detectie vanradioactief gecontamineerd afval. Bij detectie van radioactiviteit zal de lading afvalworden onderzocht. Het FANC heeft richtlijnen uitgeschreven die vastleggen welkeprocedure er in dit geval moet worden gevolgd. Meer informatie over dezerichtlijnen vindt u terug op www.fanc.fgov.be.

2.1.3.3 Wet op het giftige afval(wet 22 juli 1974, B.S. 01 maart 1975)

Het Afvalstoffendecreet heeft deze wet grotendeels opgeheven. De bepalingen vanartikel 7 van deze wet blijven echter van toepassing. In dit artikel wordt bepaald datelke producent van giftig (gevaarlijk) afval verantwoordelijk blijft voor deverwijdering van dit afval overeenkomstig de geldende wettelijke bepalingen.

Het regelt bovendien de aansprakelijkheid van de producent voor elke schade diedoor het afval veroorzaakt wordt van bij de ophaling op de plaats van ontstaan toten met de definitieve verwijdering ervan. Deze aansprakelijkheid blijft vantoepassing zelfs indien de opdracht voor de verwijdering van het afval door deproducent aan derden werd toevertrouwd.

Enkele voorbeelden van giftig afval zijn organische oplosmiddelen, pesticiden enstoffen die in contact met water of een zuur giftige gassen kunnen ontwikkelen.


2.1.4 Psychotrope stoffen en verdovende middelen

(wet 24 februari 1921, B.S. 06.03.1921)(KB 22 januari1998 (psychotrope stoffen))(KB 31 december 1930 (verdovende middelen))

De wetgeving inzake psychotrope stoffen en verdovende middelen is erop gerichtom de handel, de distributie en het gebruik van deze stoffen te reglementeren.Voor het bezit en opslaan van deze producten is een vergunningsplicht in dewetgeving ingeschreven.

Ook in de afvalfase moeten bepaalde formaliteiten worden gerespecteerd. Voorpsychotrope stoffen en verdovende middelen moet een gedetailleerde registratieworden bijgehouden. Producten die als afval worden afgevoerd moeten wordenuitgeschreven uit het register, waarbij de nodige bewijsstukken moeten wordenafgeleverd.

Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten(FAGG) is bevoegd voor de uitvoering van en de controle op deze wetgeving.

2.1.5 Vervoer van gevaarlijke stoffen (ADR)

Het vervoer van radioactieve stoffen wordt besproken in 2.2.3.1.

Het vervoer van RMA is onderworpen aan de ADR-reglementering, in tegenstellingtot het vervoer van vast NRMA.

2.1.5.1 Het ADR (Europees verdrag betreffende het i nternationaal vervoer vangevaarlijke goederen over de weg)(verdrag ondertekend 30 september 1957)(goedkeuring bij wet van 10 augustus 1960)

Het ADR regelt het internationaal vervoer van gevaarlijke goederen: in alle landendie dit verdrag geratificeerd hebben is het van toepassing op hetgrensoverschrijdend vervoer dat plaatsheeft tussen ten minste twee van dezelanden. Heden is het ADR van toepassing in 42 landen.

Op zich heeft het ADR dus geen betrekking op het binnenlands vervoer. Toch ishet onrechtstreeks, via een Europese richtlijn, ook van toepassing gemaakt op debinnenlandse transporten op het grondgebied van de Lidstaten van de EuropeseUnie.

Het ADR-verdrag wordt om de twee jaar gewijzigd. De huidige versie is in werkinggetreden op 1 januari 2007, met een overgangsperiode van 6 maanden, ofwel 30juni 2007. Tijdens de overgangsperiode zijn zowel de oude als de nieuwe versievan kracht om ondernemingen de tijd te geven zich aan te passen aan de nieuwevoorschriften


2.1.5.2 De Belgische reglementeringen

Ook in België werd het ADR vrijwel ongewijzigd ingevoerd voor het binnenlandsvervoer van de meeste gevaarlijke stoffen (K.B. van 9 maart 2003, B.S. van 7 april2003).

Voor het nationaal vervoer van bepaalde producten, waaronder de ontplofbarestoffen en voorwerpen en de radioactieve stoffen, blijven echter apartereglementeringen bestaan.

2.1.5.3 Veiligheidsadviseur(K.B. 02 juli 2006, B.S. 22 augustus 2006)

Het KB van 5 juli 2006 is eveneens van toepassing op de ziekenhuissector. Devrijstelling van art. 3 §2 5° betreffende de verpli chting tot het aanstellen van eenveiligheidsadviseur voor het vervoer van gevaarlijke stoffen kan, voor transport vanmedisch verwante stoffen, alleen maar ingeroepen worden voor het vervoer vandiagnostische monsters van UN3373 (gelijkgesteld aan biologische stof, categorieB volgens ADR2007).

Alle andere transporten aanverwante activiteiten inzake het vervoer vangevaarlijke stoffen, in het bijzonder van de klasse 6.2, vallen wel onder deverplichting tot het aanstellen van een veiligheidsadviseur. Tot de aanverwantetransportactiviteiten behoren de laad-, vul- en verpakkingswerkzaamheden.

Zo moet het plaatsen van besmette naalden in een naaldcontainer wordenbeschouwd als een verpakkingsactiviteit in het kader van het ADR en geldt deregelgeving inzake het aanstellen van een veiligheidsadviseur.

De functie van veiligheidsadviseur mag door de bedrijfsleider, door een werknemervan de onderneming of door een persoon die niet tot de onderneming behoort,worden uitgeoefend op voorwaarde dat de betrokkene zijn taken als adviseurdaadwerkelijk kan vervullen (zie art. 5 KB 5 juli 2006).

Als men een beroep doet op een externe veiligheidsadviseur moet een contractvoor huur van diensten met die persoon worden afgesloten.

De taken van de veiligheidsadviseur zijn opgesomd in het KB van 5 juli 2006.

2.1.5.4 De nationale verkeersreglementen

Deze bevatten eveneens bepalingen die speciaal betrekking hebben op hetvervoer van gevaarlijke stoffen. Voor België zijn dit de volgende:

- verplichte reisweg: alle voertuigen die gevaarlijke goederen vervoeren envoorzien moeten zijn van oranje schilden, moeten, behalve in geval vannoodzaak, de autosnelwegen volgen;

- verboden doorgang: de verkeerstekens C24 a, b en c verbieden de doorgangaan voertuigen die bepaalde transporten van gevaarlijke goederen verrichten;


- snelheidsbeperkingen voor de transporten van ontplofbare goederen;

- de reglementen betreffende het vervoer van afvalstoffen.

Afvalstoffen zijn onderworpen aan het ADR indien zij opgenomen zijn in één vande klassen van het ADR. In dat geval moeten dus het voertuig, de verpakking ende bestuurder voldoen aan alle vereisten van het ADR. Deze afvalstoffen zijnbovendien onderworpen aan de regionale wetgeving met betrekking tot het vervoervan afval.

2.1.5.5 Indeling van de gevaarlijke goederen

De gevaarlijke goederen worden in verschillende klassen ingedeeld naargelangvan de soort van gevaar. Vele stoffen vertonen echter een combinatie vangevaarlijke eigenschappen. Ze kunnen bijvoorbeeld zowel brandbaar als giftig zijn,of giftig en bijtend. In zulke gevallen wordt de stof in die klasse ingedeeld die hetgrootste gevaar tijdens het vervoer vertegenwoordigt. De indeling van eengevaarlijke stof of voorwerp gebeurt op basis van de criteria die in het ADRvastgelegd werden.

De classificatie van een product is de taak en de verantwoordelijkheid van deafzender (eventueel met de hulp van de fabrikant).

De gevaarsklassen zijn de volgende:

Klasse 1 Ontplofbare stoffen en voorwerpenKlasse 2 GassenKlasse 3 Brandbare vloeistoffenKlasse 4.1 Brandbare vaste stoffen, zelfontledende stoffen en vaste ontplofbare

stoffen in niet explosieve toestandKlasse 4.2 Voor zelfontbranding vatbare stoffenKlasse 5.1 Oxiderende stoffenKlasse 5.2 Organische peroxidenKlasse 6.1 Giftige stoffenKlasse 6.2 Besmettelijke stoffenKlasse 7 Radioactieve stoffenKlasse 8 Bijtende stoffenKlasse 9 Diverse gevaarlijke stoffen en voorwerpen

2.1.5.6 Verpakkings- en vervoersvoorschriften

Deze worden onder 9.4. en bijlage 15.3. verder uitgewerkt.


2.2 Regelgeving Vlaams Gewest

2.2.1 Decreet van 16 januari 2004 op de begraafplaa tsen enlijkbezorging

(B.S. 02 oktober 2004)

Dit decreet en zijn uitvoeringsbesluiten regelen de oprichting en het beheer vanbegraafplaatsen en crematoria. Hierbij werden ook enkele bepalingen inzakelijkverzorging vastgesteld.

2.2.2 Decreet van de Vlaamse Regering van 01 juli 1 981 betreffendevoorkoming en beheer van afvalstoffen (Afvalstoffen decreet)

(B.S. 25 juli 1981)

Het Afvalstoffendecreet is het basisdecreet voor de afvalstoffenwetgeving in hetVlaamse gewest. In het decreet worden onder meer de volgende aspectenbesproken:

- definitie van een afvalstof;

- indeling van afvalstoffen in hoofdcategorieën en bijkomende categorieën;

- doelstellingen van het afvalstoffenbeleid;

- taken en bevoegdheden van de OVAM;

- aanvaardingsplichten en secundaire grondstoffen;

- regels rond ophaling, vervoer en verwerking van afvalstoffen;

- in- en uitvoer van afvalstoffen;

- milieuheffingen.

Het Afvalstoffendecreet is niet van toepassing op:

- gasvormige effluenten die in de atmosfeer worden uitgestoten;

- dierlijke mest (mestdecreet);

- afvalwater;

- radioactieve afvalstoffen.


2.2.3 Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en -b eheer van 17december 1997, gewijzigd op 5 december 2003 (VLAREA )

(B.S. 30 april 2004)

Het VLAREA werd een eerste maal goedgekeurd in 1997 en bevatte toen al dewetgeving inzake het beheer van medisch afval. Het VLAREA is het belangrijksteuitvoeringsbesluit van het Afvalstoffendecreet, naast het Besluit Dierlijk Afval.

Het VLAREA werkt de principes en doelstellingen van het Afvalstoffendecreet uit..

In hoofdstuk 5.5.3. van het VLAREA werden de specifieke bepalingen rondmedisch afval uitgewerkt. Dit hoofdstuk vindt u terug in het VLAREA(www.emis.vito.be/navigator).

2.2.4 Besluit Dierlijk Afval

(B.S. 09 februari 2007)

Op 15 december 2006 werd het Besluit betreffende de ophaling en verwerking vandierlijk afval goedgekeurd. Dit besluit is een herziening van het BVR van 24 mei1995, wat noodzakelijk bleek door de Verordening (EG) Nr. 1774/2002 van 3oktober 2002 tot vaststelling van gezondheidsvoorschriften inzake niet voormenselijke consumptie bestemde dierlijke bijproducten en de Overeenkomst van28 oktober 2005 tussen de federale staat en de gewesten inzake niet voormenselijke consumptie bestemde dierlijke bijproducten.

Sinds het verschijnen van deze verordening zijn termen als LRM (laag-risicomateriaal) en HRM (hoog-risicomateriaal) immers vervangen door categorie1-, 2- en 3-materiaal. Één van de grote veranderingen in het Besluit Dierlijk Afval isde erkenning van ophalers van categorie 3-materiaal. Tot op heden warenophalers van categorie 3-materiaal van rechtswege erkend voor hun activiteit.Vanaf het verschijnen van het nieuwe besluit moeten ook zij erkend worden doorde OVAM. Verder ligt de nadruk op traceerbaarheid die veilig beheer van dierlijkafval moet garanderen van producent tot eindverwerker.

Een verordening is rechtstreeks van toepassing in elke lidstaat, en hoeft dus nietdoor de lidstaten omgezet te worden in eigen wetgeving. Het nieuwe besluit dierlijkafval is dan ook geen overname of samenvatting van deze Europese verordening,maar moet gezien worden als een aanvulling waarin enkele bijkomendevoorwaarden opgelegd worden.

Tot het dierlijk afval, een van de bijzondere afvalstoffen, behoren de volgendeafvalstoffen:

Dierlijke bijproducten, zoals gedefinieerd in de Verordening (EG) Nr. 1774/2002,voor zover ze voldoen aan de definitie van afval uit het Afvalstoffendecreet, metuitzondering van:

- keukenafval:

- etensresten;

- voormalige voedingsmiddelen;


- rauwe melk;

- eierschalen en bijproducten van gebarsten eieren;

- honing;

- schalen van schaaldieren;

- schelpen van schelpdieren;

- de inhoud van maagdarmkanaal, in zoverre deze gescheiden is van hetmaagdarmkanaal;

- uitwerpselen, eicellen, embryo’s en sperma.

Het ministerieel Besluit van 20 maart 2007 houdende nadere bepalingen inzake deinzameling en de ophaling van overleden gezelschapsdieren bijdierenartsenpraktijken en dierenklinieken, legt specifieke regels vast voor hetbeheer van overleden gezelschapsdieren in dierenartspraktijken endierenklinieken.

Gezelschapsdieren worden door Verordening (EG) Nr. 1774/2002 gedefinieerd als:"alle dieren van soorten die gewoonlijk door de mens worden gevoed engehouden, doch niet gegeten, en die niet voor veeteelt worden gehouden".

Meer informatie over de praktische gevolgen van deze wetgeving vindt u onder7.6.6.

2.2.5 Milieuvergunningsdecreet en VLAREM I en II

Het milieuvergunningsdecreet en zijn uitvoeringsbesluiten VLAREM I en II regelende exploitatie van hinderlijke inrichtingen en activiteiten. Deze regelgeving bevatonder meer bepalingen inzake de uitbating van:

- ziekenhuizen, rusthuizen en verzorgingstehuizen;

- crematoria;

- rouwkamers;

- laboratoria;

- genetisch gemodificeerde of pathogene organismen (GGO’s);

- verbrandingsinstallaties voor medisch afval.

De sectorale voorwaarden voor rouwkamers (hoofdstuk 5.35. VLAREM II) bevatteneen aantal bepalingen over het beheer van afval afkomstig van lijkverzorging.Daarbij wordt verwezen naar de bepalingen van het VLAREA.


3.1 InleidingHet VLAREA voorziet in bepaalde administratieve verplichtingen om te controlerenof het beheer van afval volgens de wettelijke bepalingen verloopt, en om gegevenste verkrijgen inzake afvalstoffenproductie en -verwerking.

3.2 Lijst van medische afvalstoffenHet VLAREA bevat een lijst van afvalstoffen die als NRMA of RMA moeten wordeningedeeld. Deze lijst is echter niet limitatief.

Daarom legt artikel 5.5.3.1. § 6 van het VLAREA aan elke producent van medischafval op dat hij zelf de wettelijk vastgelegde lijsten aanvult met afvalstoffen die hijheeft geproduceerd en die niet voorkomen op de lijsten vermeld in het VLAREA.

Wanneer u als producent een afvalstof heeft geproduceerd die niet op één van detwee lijsten van het VLAREA voorkomt, moet u die indelen als RMA of NRMA endaarvan ook een lijst bijhouden.

3.3 AfvalstoffenregisterAls producent van bedrijfsafval moet u een afvalstoffenregister bijhouden. Ditregister moet minstens de volgende gegevens bevatten:

1. de hoeveelheid afvalstoffen in liter of kilogram;

2. de aard en de samenstelling van de afvalstoffen met vermelding van de R- ofD-code uit de opvraaglijst conform artikel 6.1.1, 1;

3. de verwerkings- of toepassingswijze van de afvalstoffen : storten, verbranden,recyclage, voorbehandeling voorafgaand aan storten, verbranden, recyclage,of aanwending als secundaire grondstof conform hoofdstuk IV;

4. indien van toepassing: naam, adres en identificatienummer van deoverbrenger en vervoerder van de afvalstoffen;

5. naam, adres en identificatienummer van de ontvanger van de afvalstoffen,tenzij de afvalstoffen aangewend worden als secundaire grondstof maar ondervoorbehoud van de toepassing van de bepalingen in 6°;

6. indien behandeld zuiveringsslib gebruikt wordt als meststof ofbodemverbeterend middel: de behandelingswijze zoals bepaald in bijlage4.2.1.C, de namen en adressen van de ontvangers van het behandeldezuiveringsslib en de plaatsen van gebruik.

U kunt dit register samenstellen aan de hand van de identificatieformulieren van deophalingen van de afvalstoffen, aangevuld met gegevens van de ophalingenwaarvoor geen identificatieformulier verplicht is.

3 Administratieve verplichtingen


U kunt ook het register in een computerbestand bijhouden. Let wel: de gegevens inhet computerbestand moeten altijd kunnen gestaafd worden door documenten vande ophalingen.

Dit register moet u maandelijks aanvullen en ter beschikking houden van detoezichthoudende overheid. In bijlage 15.4. vindt u een model van eenafvalstoffenregister terug.

3.4 OntvangstbewijsElke afgifte van bedrijfsafvalstoffen moet gebeuren tegen ontvangstbewijs volgensartikel 21 van het Afvalstoffendecreet.

Omdat het identificatieformulier minstens dezelfde gegevens moet bevatten als hetontvangstbewijs, kan dit formulier als ontvangstbewijs worden beschouwd.

3.5 Psychotrope stoffen en verdovende middelen(Wet 24 februari 1921, B.S. 06.03.1921)(KB 22 januari1998 (psychotrope stoffen))(KB 31 december 1930 (verdovende middelen))

Voor deze stoffen moet een soort boekhouding worden bijgehouden. Dit impliceertdat deze stoffen moeten worden ‘uitgeschreven’ uit die boekhouding wanneer zijals afvalstoffen worden afgevoerd. Daarbij moeten bepaalde formaliteiten wordenvervuld.

1) Ziekenhuizen:

Verdovende middelen of psychotropen die vervallen in de apotheek en aangekochtwerden door middel van bestelbons, moeten overgenomen worden door deerkende overbrenger door middel van een bestelbon of een bewijs (document metde handtekening van de inspecteur FAGG).

Voor de andere verdovende middelen of psychotropen die werden gedekt door eenvoorschrift, is het niet nodig een officiële bestelbon te gebruiken.

Voor afval van voor het publiek toegankelijke apotheken wordt dezelfde proceduregehanteerd.

2) Rusthuizen:

Deze producten zijn afgeleverd met een voorschrift en moeten dus niet meer dooreen speciale bon of document, getekend door de inspecteur van het FAGG, gedektworden.

3) Afval in kleine artsenpraktijken:

Deze producten zijn ook gedekt door een bestelbon, getekend door de arts enmoeten dus niet gedekt worden door een speciale bon of handtekening van deInspecteur.


Vervoer van deze afvalstoffen mag slechts gebeuren als de firma een vergunningvan het FAGG heeft of als de transporteur werkt voor rekening van eenvergunninghouder.

Voor de opslag van afval van verdovende middelen en psychotrope stoffen is eenvergunning nodig.

3.6 Meldingsplicht afvalstoffenTot 2004 gold de automatische jaarlijkse meldingsplicht voor alle producenten vanbedrijfsafvalstoffen. Nu selecteert de OVAM jaarlijks bepaalde producenten vanbedrijfsafvalstoffen. Deze bedrijven worden gepubliceerd op de OVAM-website enworden aangeschreven met het verzoek de afvalstoffen te melden die ze in hetvoorgaande jaar hebben geproduceerd. Deze melding gebeurt dan via hetintegrale milieujaarverslag (IMJV).

Ook bedrijven die een inrichting exploiteren of een activiteit uitoefenen die volgensde indelingslijst van Vlarem I aangeduid is met een ‘R’, moeten jaarlijks meldenaan de OVAM. Over het algemeen vallen instellingen voor geneeskunde ofgeneeskundige praktijken niet onder de ‘R’-ingedeelde activiteiten.

Enkel bedrijfsafvalstoffen die qua aard en samenstelling vergelijkbaar zijn methuishoudelijke afvalstoffen, moeten niet worden gemeld.

Indien u het afvalstoffenregister correct hebt bijgehouden, is het opzoeken van degegevens voor de afvalstoffenmelding een eenvoudige zaak.

3.7 Overbrengen van afvalstoffen buiten hetVlaamse gewest.Indien er afvalstoffen van uw inrichting naar verwerkers buiten het Vlaamse gewestworden afgevoerd, gelden in sommige gevallen bijkomende administratieveverplichtingen.

Afvoer naar Waals Gewest of Brussels Hoofdstedelijk gewest

Indien uw afvalstoffen naar een ander gewest worden overgebracht, moeten deoverbrenger en vervoerder rekening houden met de wettelijke bepalingen inzakeafvalstoffen van die andere gewesten. Voor afvoer naar andere gewesten is geenspecifieke toelating nodig van het Vlaamse gewest, met uitzondering vanhuishoudelijke afvalstoffen bestemd voor verwijdering (storten).

Een overbrenger die afvalstoffen naar een ander gewest overbrengt voor storten ofverbranden, moet bij de OVAM wel aangifte doen van de overgebrachtehoeveelheden. Dit is verplicht om de milieuheffing te berekenen die hijverschuldigd is aan het Vlaamse gewest.


Afvoer naar bestemmingen buiten België

Voor de grensoverschrijdende overbrenging van afvalstoffen buiten België geldt deEuropese Verordening 1013/2006 van 14 juni 2006 betreffende de overbrengingvan afvalstoffen. Deze vervangt de Verordening 259/93 vanaf 12 juli 2007.

Deze Verordening deelt afvalstoffen in twee lijsten in: een groene en oranje lijst.De te volgen procedure hangt af van de lijst waarin de afvalstof zich bevindt én vande verwerkingswijze (verwijdering of nuttige toepassing):

- groene lijst voor nuttige toepassing: geen voorafgaande toestemmingvereist. De overbrenging kan met een gewoon identificatieformulierplaatsvinden, maar vereist ook het bestaan van een contract tussen deopdrachtgever en de bestemmeling;

- oranje lijst voor nuttige toepassing: een voorafgaande toestemming vande landen van in- en uitvoer is vereist. Als het doorvoerland binnen 30dagen na ontvangstbevestiging van de aanvraag door het land vanbestemming geen beslissing heeft getroffen, heeft het een stilzwijgendegoedkeuring gegeven;

- groene en oranje lijst voor verwijdering: een voorafgaande toestemmingvan de landen van in-, uit- en doorvoer is vereist. Hier geldt het principevan de stilzwijgende toestemming niet.

De voorafgaande toestemmingen worden aangevraagd door het indienen van eenkennisgeving aan de betrokken landen.

Voor overbrenging naar landen die geen lid zijn van de EU gelden anderebepalingen.

In de praktijk zal uw overbrenger meestal geen rechtstreekse overbrenging naareen ander land uitvoeren, maar zal hij uw afval conditioneren en dan vanuit deconditioneringsinstallatie een kennisgeving indienen.

De overbrenging van dierlijke bijproducten (b.v. kadavers, dierlijke vetten) gebeurtniet via de Verordening 1013/2006 maar via de Verordening 1774/2002 , meerbepaald volgens het TRACES-systeem.

Meer informatie kunt u op de website van de OVAM terugvinden in de handleidingin- en uitvoer van afvalstoffen.


De preventie van medisch afval werd reeds in 1997 onderzocht door de OVAM inhet PRESTI-project ‘milieuzorg in de verzorgingssector’. De in 2003 afgewerkteBBT-studie ‘ziekenhuizen en andere verzorgingsinstellingen’ van VITO bevateveneens tal van preventiemaatregelen voor medisch afval.

Ook voor de normale bedrijfsafvalstoffen verzamelde de OVAM tal vanpreventiemaatregelen en centraliseerde die op een website.

In de afvalstromenfiches vindt u per afvalstroom een aantal preventiemaatregelen

4.1 PRESTI 5-project ‘milieuzorg in deverzorgingssector’In dit project van 2004 worden rusthuizen gestimuleerd om actief aan de slag tegaan met preventieve milieuzorg en probeert men ze te overtuigen om devoordelen van preventieve milieuzorg (milieuvoordeel, financieel voordeel, enz.)beter te benutten.

Tevens wordt getracht via een systeem voor monitoring diverse concreteverbetermaatregelen in te voeren die zowel kostenbesparing als milieuvoordeelopleveren en bijdragen aan de innovatie van het rusthuis.

Het project verliep zowel in groep, de zogenaamde Milieucirkels, als onder de vormvan individuele begeleidingen. Individuele begeleiding van de demonstratiegroep(leden van de Milieucirkel) was noodzakelijk om goed gebruik te maken van depreventiegids en zo de voordelen van preventieve milieuzorg in de praktijk terealiseren.

Via gezamenlijke sessies werd de ervaringsuitwisseling tussen de leden van deMilieucirkel gestimuleerd. Het verspreiden van deze ervaringen over de hele sectorgebeurde door opname van praktijkgetuigenissen en cases in de preventiegids.Een belangrijke klemtoon werd ook gelegd op het verderzetten van de aandachtvoor preventieve milieuzorg (na het project) en het visualiseren van de genomenmaatregelen en de resultaten ervan, ook naar de bewoners.

Meer informatie vindt u terug op www.femarbel-ferubel.be (aspect milieu).

4.1.1 PRESTI 5-Ecocare

In 2004-2005 werd door Ecolife vzw onder de naam "EcoCare" een proefproject inde zorgsector uitgevoerd. Concreet werden twee modellen uitgetest bij vijfzorginstellingen: de Milieugedragsscan en het EcoTeam op het Werk. Het projecttoonde aan dat het mogelijk is om de milieubelasting te verminderen door middelvan kleine gedragsveranderingen en draagvlakverbreding én dat er belangstellingwas voor een vervolgproject.

Ook onder het PRESTI 5-project kregen de leden van de Milieucirkel eenvoorstelling van ecocare.

Met het huidige ecocare programma streeft Ecolife naar zowel een verruiming(bredere implementatie van de modellen) als een verdieping (groter aanbod).

4 Preventie van medisch afval


Ecocare ontwikkelt ook werkfiches. Deze werkfiches zijn bedoeld als praktischehulp rond de verschillende milieuthema's.

De meeste fiches bestaan uit een inleiding, een aantal aankoop- en/of gebruikstipsen cijfermateriaal en zijn een selectie uit de veelheid aan informatie diebeschikbaar is. De fiches dienen als ondersteunend materiaal voor debijeenkomsten van het EcoTeam.

Meer informatie vindt u terug op www.ecocare.be.

4.2 Eco-efficiëntieHet principe van eco-efficiëntie bestaat erin dat door vermindering van het gebruikvan grond- en hulpstoffen bij een productieproces, de ondernemer zowel zijnkosten verlaagt als de milieubelasting van zijn product. Een win-win situatie voorde onderneming en het milieu.

In dit kader werd er een nieuw subsidie-instrument ontwikkeld: de eco-efficiëntiescan. Deze gratis scan wordt door externe adviseurs uitgevoerd bij kmo'sen scant het hele bedrijf over de eco-efficiëntiedomeinen, waaronder afval.

Ook ziekenhuizen, rusthuizen e.d. kunnen deelnemen. Meer info op www.eco-efficientie.be.

4.3 KringloopcentraDe OVAM stimuleert ook het openstellen van kringloopcentra voor bedrijven.Afgedankte goederen kunnen door de bedrijven dan worden afgeleverd op dekringloopcentra.

Als een medische instelling afgedankte goederen wil afleveren bij eenkringloopcentrum, moet eerst het Comité voor Ziekenhuishygiëne zijn goedkeuringverlenen.


5.1 Hoofd- en subcategorieën van afvalstoffenHet Afvalstoffendecreet deelt afvalstoffen in in hoofd- en subcategorieën.

De hoofdcategorieën zijn:

1) huishoudelijke afvalstoffen: afvalstoffen die worden geproduceerd bij denormale werking van een particulier huishouden;

2) bedrijfsafvalstoffen: afvalstoffen die ontstaan bij een industriële, ambachtelijkeof wetenschappelijke activiteit. De subcategorieën zijn:

1) gevaarlijke afvalstoffen;

2) bijzondere afvalstoffen: afvalstoffen die door hun aard, samenstelling,herkomst of verwerking een bijzondere regeling nodig hebben.

Medisch afval is een bedrijfsafvalstof waarvoor een specifieke wetgeving werduitgeschreven, zodat het als een bijzondere bedrijfsafvalstof wordt beschouwd.

Het stroomschema op bladzijde 22 helpt u bij het indelen van afvalstoffen.

Het VLAREA vermeldt ook nog het begrip ‘met huishoudelijk afval vergelijkbarebedrijfsafvalstoffen’. Dit zijn bedrijfsafvalstoffen van vergelijkbare aard,samenstelling en hoeveelheid als huishoudelijke afvalstoffen en die ontstaan tengevolge van activiteiten die van dezelfde aard zijn als activiteiten van de normalewerking van een particuliere huishouding.

5.2 Gevaarlijke afvalstoffenBepaalde afvalstoffen hebben gevaarseigenschappen waardoor ze op eenaangepaste wijze moeten worden verpakt, ingezameld en verwerkt.

De EURAL-lijst in bijlage aan het VLAREA duidt de gevaarlijke afvalstoffen aanmet een sterretje (*).

Daarnaast omschrijft het VLAREA ook nog een aantal gevaarseigenschappen enconcentratiegrenzen. Indien een niet gevaarlijke afvalstof één of meer van dezegevaarseigenschappen boven de vastgelegde concentratiegrenzen bezit, wordtdeze ook beschouwd als gevaarlijk afval.

Gevaarlijke afvalstoffen moeten gescheiden worden gehouden van anderegevaarlijke afvalstoffen die chemisch onverenigbaar zijn, en van alle nietgevaarlijke afvalstoffen.

5.3 Bijzondere afvalstoffenVoor een aantal afvalstoffen werden specifieke regels uitgewerkt. Dit kan gaanover ophaal-, vervoers-, verpakkings- of verwerkingsregels, maar ook overaanvaardingsplichten.

5 Indeling van een afvalstof


Onderstaande tabel geeft weer welke de bijzondere afvalstoffen zijn.

Lijst van bijzondere afvalstoffen

Frequent voorkomend in medische sector:

- Medisch afval

- Luiers

- Afvalfotochemicaliën

- Papier- en kartonafvalstoffen

- Afgedankte elektrische enelektronische apparatuur

- Afvalbatterijen enafvalloodstartbatterijen

- KGA van huishoudelijke enbedrijfsmatige oorsprong

- Dierlijke en plantaardige afvalvettenen -oliën

- Lampen

- Afgedankte apparatuur en recipiëntendie ozonafbrekende stoffen ofgefluoreerde broeikasgassen bevatten

- Slib afkomstig van dedrinkwaterproductie, de reiniging vanriolen, septische putten en vetvangersen van rioolwaterzuiveringsinstallaties

Gebruikte PCB's

Overige bijzondere afvalstoffen

- Afval van de scheepvaart

- Zwerfvuil

- Afgewerkte olie

- Afvalstoffen van de titaandioxyde-industrie

- Bouw- en sloopafval

- Landbouwafvalstoffen

- Mijnbouwafvalstoffen

- Voertuigwrakken

- Rubberbanden

- Baggerspecie en ruimingsspecie

- Bepaalde afvalstoffen die ontstaan bijonderhoud, herstellen of slopen vanmotorvoertuigen, motorvaartuigen enmotorvliegtuigen en hunaangehorigheden

- Oude en vervallen geneesmiddelenvan huishoudelijke oorsprong

- Afvalbanden

- Afvallandbouwfolies

- Houtafval

- Vloerbedekkingsafval

- PVC-afvalstoffen

-

Tabel A: Bijzondere afvalstoffen


Figuur 1: Beslissingsschema afvalstoffen

Afval

Radioactief afval?

Medisch afval?

Niet gevaarlijk afval?

Gevaarlijk afval

Risicohoudend of vloeibaar/pasteus?

RMA of vloeibaar en pasteus NRMA

Niet risicohoudend medisch afval

Te recycleren (niet) gevaarlijk afval

Zie bijlage 15.3.JA

NEE

JA

JA

NEE

NEE

NEE

- Selectieve inzamelplicht -

aanvaardingsplicht- recycleerbaar

JA

JA

- Selectieve inzamelplicht -

aanvaardingsplicht- recycleerbaar

Te verwijderen (niet) gevaarlijk afval

JA

NEE

Verplichte verbranding


6.1 Selectieve inzameling en scheidingsplichtHet Afvalstoffendecreet en het VLAREA bevatten een aantal bepalingen over deselectieve inzameling en de scheiding van afvalstoffen.

6.1.1 Verplichte selectieve inzameling

Artikel 5.2.2.1. van het VLAREA bepaalt welke bedrijfsafvalstoffen gescheidenmoeten worden ingezameld:

KGA van vergelijkbare bedrijfsmatige oorsprongGlasafvalPapier- en kartonafvalAfval van plantaardige en dierlijke oliën en vettenGroenafvalTextielafvalAfgedankte elektrische en elektronische apparatuurAfvalbandenMetaalafvalHoutafvalSteenachtige fracties van bouw- en sloopafvalAfgewerkte olieGevaarlijke afvalstoffenAsbestcementhoudende afvalstoffenAfgedankte apparatuur en recipiënten die ozonafbrekende stoffen ofgefluoreerde broeikasgassen bevatten

Tabel B : Afvalstoffen die verplicht selectief word en ingezameld

Metaal- en houtafval mogen eventueel nog gemengd met andere afvalstoffenworden aangeboden op voorwaarde dat ze naderhand worden uitgesorteerd.

Vaak zijn deze afvalstromen bij een individuele producent wel aanwezig, maar inzulke kleine hoeveelheden dat een aparte inzameling financieel en praktisch niethaalbaar is. Hiervoor worden enkele oplossingen aangeboden door de wetgeving:

1. Droge niet gevaarlijke afvalfracties kunnen gemengd worden ingezameld omnaderhand gesorteerd te worden. De afvalfracties mogen het sorteerprocesechter niet hinderen. Glasafval is bijvoorbeeld een stoorstof in hetsorteerproces (veiligheid, vervuiling andere fracties).

Voorbeelden van droge afvalfracties die gemengd kunnen worden ingezameld:

- papier en karton;

- brikverpakking;

- kunststoffolies;

- houtafval;

- metaalafval;

6 Belangrijke bepalingen inzake hetbeheer van afvalstoffen


2. Openstellen van gemeentelijke containerparken voor kleine bedrijven:

Een aantal Vlaamse gemeenten stelt zijn containerpark open voor kleinebedrijven, die dan mits betaling de kleine fracties afvalstoffen kunnenachterlaten op het containerpark.

’Kleine bedrijven in de medische sector zijn bijvoorbeeld artsenpraktijken,kleine laboratoria, zelfstandige verpleegkundigen.

Meer informatie hierover kunt u terugvinden bij de milieuambtenaar van uwgemeente/stad of het lokale intergemeentelijk samenwerkingsverband.

6.1.2 Scheidingsplicht

Volgens het Afvalstoffendecreet moeten gevaarlijke afvalstoffen gescheidenworden ingezameld van niet gevaarlijke afvalstoffen.

Bovendien moeten gevaarlijke afvalstoffen ook onderling van elkaar gescheidenworden. In de praktijk komt dit erop neer dat chemisch onverenigbare afvalstoffenapart worden ingezameld, maar ook dat afvalstoffen die een aparteverwerkingswijze ondergaan ook apart moeten worden ingezameld.

De ophalers van gevaarlijk afval kunnen u adviseren over de scheiding vangevaarlijke afvalfracties.

6.2 Verbodsbepalingen

6.2.1 Medisch afval

Het VLAREA legt een stortverbod op voor alle medisch afval afkomstig vaninstellingen voor geneeskunde.

Daarnaast werd ook een verbrandingsplicht ingevoerd voor alle RMA en allevloeibare en pasteuze NRMA.

Vast NRMA van geneeskundige praktijken mag samen met het de restfractie vangewoon huisvuil worden verwijderd. Daarom gelden voor deze fractie van medischafval de verbodsbepalingen van 6.2.2.

6.2.2 Voedselafvalverbrijzelaars

Voedselafvalverbrijzelaars hebben als doel etensresten en aanmaakoverschottenvan maaltijden te verbrijzelen, waarna ze kunnen worden verwijderd via hetafvalwater. Deze manier van verwerking is verboden volgens de algemenebepalingen van VLAREM II inzake beheersing van oppervlaktewaterverontreiniging(hoofdstuk 4.2.).

Bovendien is de verwijdering van vaste afvalstoffen via het afvalwater nietingedeeld in de vergunningsplichtige handelingen en activiteiten van de


indelingslijst van VLAREM I. Dit impliceert dat deze verwerking niet kan wordenvergund omdat elke verwijdering van afvalstoffen moet gebeuren met eenmilieuvergunning (art. 14 van het Afvalstoffendecreet).

De enige toegelaten behandeling van keukenafval is dat de vloeibare fractie via deriolering wordt verwijderd (soep, saus, leksappen).

6.2.3 Overige bedrijfsafvalstoffen

Hier gelden storten verbrandingsverboden voor de volgende afvalstoffen:

STORTVERBOD

Ongesorteerde huishoudelijke en bedrijfsafvalstoffen

Afvalstoffen die met het oog op nuttige toepassing afzonderlijk werden ingezameld

Afvalstoffen die in aanmerking komen voor nuttige toepassing onder meer doorhun aard, hoeveelheid en homogeniteit

De brandbare restfractie van het sorteren van huishoudelijke afvalstoffen of ermeevergelijkbare bedrijfsafvalstoffen

Oude en vervallen geneesmiddelen

Afvalbanden

Tabel C: Afvalstoffen waarvoor een stortverbod geld t.

Opmerking: Men spreekt van ‘ongesorteerd’ wanneer het afval nog fracties bevatdie verplicht selectief moeten worden ingezameld.

VERBRANDINGSVERBOD

Selectief ingezamelde stromen die in aanmerking komen voor materiaalrecyclage;

In afwijking van deze bepaling geldt het verbod niet voor de verbranding vanvolgende afvalstoffen, mits een calorische inhoud > 11.500 kJ/kg, voor deopwekking van hernieuwbare energie:

1. plantaardig afval van landen bosbouw; 2. plantaardig afval van de voedingsmiddelenindustrie; 3. vezelachtig plantaardig afval afkomstig van het sorteren, ziften en wassen bij de rauwe pulp en de papierproductie; 4. houtafval; 5. kurkafval.

Ongesorteerde bedrijfsafvalstoffen

Ongesorteerde huishoudelijke afvalstoffen

Tabel D: Afvalstoffen waarvoor een verbrandingsverb od geldt.


6.2.4 Verdunningsverbod

Het is verboden om een afvalstof te mengen met een of meer andere stoffen zodatdoor de lagere concentratie van een of meer in de afvalstof aanwezige stoffen,

1. voor de verdunde afvalstof een verwijderingsmethode in aanmerking te latenkomen die voor de niet-verdunde afvalstof niet is toegelaten;

2. een afvalstof die moet worden verwijderd, alsnog nuttig te kunnentoepassen, b.v. het mengen van PCB-houdende olie met andere vloeistoffendie gerecycleerd worden;

3. een afvalstof die niet in aanmerking komt om te worden aangewend als ofomgevormd tot een secundaire grondstof, alsnog te kunnen aanwenden alsen/of om te vormen tot een secundaire grondstof.

6.2.5 Verboden verwerkingsmethodes

Het VLAREA verbiedt

- het uitrijden voor biodegradatie, van vloeibaar of slibachtig afval in de bodem;

- de injectie van afvalstoffen in de ondergrond of ondergrondse ruimtes;

- de verbranding van afvalstoffen op zee.

Voor sommige afvalstoffen is het verboden deze te verwerken zondervoorafgaande behandeling die gericht is op volledige of gedeeltelijke recyclage vande afvalstof:

- niet-herbruikbare elektrische en elektronische apparatuur;

- afvalbanden;

- afvalbatterijen en loodstartbatterijen;

- afgedankte apparatuur en recipiënten die ozonafbrekende stoffen ofgefluoreerde broeikasgassen bevatten, of resten hiervan.

PCB’s mogen niet worden gescheiden van andere stoffen met het oog ophergebruik.


6.3 AanvaardingsplichtenVoor een aantal afvalstoffen geldt een aanvaardingsplicht.

Dit houdt in dat:

- eindverkopers verplicht zijn de afvalstoffen onderworpen aan deaanvaardingsplicht te aanvaarden;

- tussenhandelaars verplicht zijn de door de eindverkopers aangebodenafvalstoffen te aanvaarden;

- de producenten en invoerders verplicht zijn de door de eindverkopers oftussenhandelaars in ontvangst genomen afvalstoffen te aanvaarden en in testaan voor de nuttige toepassing of verwijdering ervan.

In de praktijk organiseren deze actoren zich in beheersorganismes en sluiten zeovereenkomsten met private overbrengers, die de afvalstoffen komen ophalen bijde producenten, eindverkopers of andere inzamelpunten.

Vaak zal uw privé-ophaler u de nodige richtlijnen kunnen geven over de praktischegevolgen van de aanvaardingsplicht..

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de afvalstoffen waarvoor eenaanvaardingsplicht geldt en welk beheersorganisme zich in de praktijk bezighoudtmet de inzameling ervan. Op de websites vindt u meer informatie over depraktische kant van elke aanvaardingsplicht.

Afvalstof Beheersorganisme (website)

Medische hulpmiddelen,laboratoriumapparatuur, sporttoestellen,thermostaten, test- en meetapparatuur

Melarec

www.recupel.be

Zie ook afvalstroomfiche

Drukwerkafvalstoffen Interventiefonds Oud Papier

Afvalbatterijen(inclusief no-break batterijen)

BEBAT

www.bebat.be

Afvalloods-startbatterijen RECYBAT

(geen website)

Oude en vervallen geneesmiddelen vanhuishoudelijke oorsprong

Begeleidingscommissie oude en vervallengeneesmiddelen

Afgedankte voertuigen FEBELAUTO

www.febelauto.be


Afvalbanden RECYTYRE

www.recytyre.be

Afgedankte elektrische en elektronischeapparatuur

RECUPEL

www.recupel.be

Afgewerkte olie VALORLUB

www.valorlub.be

Dierlijke en plantaardige afvalvetten enoliën

VALORFRIT

www.valorfrit.be

Afvalfotochemicaliën FOTINI

(geen website)

Verlichtingsapparatuur engasontladingslampen

LIGHTREC

(www.recupel.be)

Lampen Nog niet opgericht

Tabel 5: afvalstoffen waarvoor een aanvaardingsplic ht geldt

6.4 Secundaire grondstoffenHet VLAREA geeft de mogelijkheid afvalstoffen aan te duiden als secundairegrondstof. Bijlage 4.1. van het VLAREA bevat een lijst van afvalstoffen die inaanmerking komen als secundaire grondstof. Voorwaarde hierbij is wel dat zemoeten voldoen aan de voorwaarden inzake hun samenstelling en hungebruikswijze.

Afvalstoffen kunnen als secundaire grondstof gebruikt worden in de volgendetoepassingen:

- als meststof of bodemverbeteraar;

- in of als bouwstof;

- als bodem.


7.1 AlgemeenAlle activiteiten die door werknemers worden uitgevoerd in het kader van hetbeheer van medisch afval vallen onder de regelgeving inzake het welzijn op hetwerk.

Dit houdt onder meer in dat:

- voor alle activiteiten een (taak)risicoanalyse moet worden opgesteld;

- werkinstructies moeten worden opgesteld, verspreid en voldoendetoegelicht, zodat er voldoende garantie is op correcte toepassing ervan;

- de geschikte arbeidsmiddelen, collectieve en persoonlijkebeschermingsmiddelen, e.d. ter beschikking worden gesteld;

- aangepaste etiketten en waarschuwingsvermeldingen zijn aangebracht.

7.2 Opleiding personeelWanneer gestart wordt met een inzamelsysteem voor afvalstoffen binnen deinstelling, is de permanente vorming van het personeel van cruciaal belang voorhet welslagen van de inzameling.

Nieuwe personeelsleden moeten zo snel mogelijk op de hoogte worden gebrachtvan de inzamelregels en bij wijzigingen van inzamelregels moeten deze internworden gecommuniceerd.

Naast de opleiding kunnen praktische fiches en posters op de werkplaatsen eenhandig geheugensteuntje bieden.

7.3 Interne inzameling en opslagBij het organiseren van de interne inzameling en opslag moet met verschillendeaspecten rekening worden gehouden:

- hoeveelheid en aard van de afvalstoffen die dagelijks op een bepaalde locatievrijkomen;

- de beschikbare opslagruimte op die locatie;

- inzamelfrequentie;

- bij opslag van gevaarlijke stoffen moet steeds rekening worden gehouden methet feit dat met elkaar gevaarlijk reagerende stoffen steeds op gepaste wijzevan elkaar moeten worden gescheiden.

Door het optimaliseren van de interne inzameling en opslag kunt u de kosten vande afvalverwerking sterk reduceren.

Een aantal maatregelen die een gunstige invloed hebben op de financiële kost vande afvalverwerking zijn:

7 Beheer van medisch afval


- bij vrijkomen van verschillende afvalstoffen op één locatie, ook verschillenderecipiënten voor elke selectief in te zamelen afvalstof plaatsen;

- de recipiëntgrootte afstemmen op het aanbod van afval;

- de vulgraad van de recipiënten verhogen, rekening houdend met de internerichtlijnen over de maximale gewichten per recipiënt;

- de inzamelfrequentie van het afval optimaliseren zodat de afdelingen niet metvolle recipiënten geconfronteerd worden;

- een regelmatige controle van de samenstelling van de ingezameldeafvalstromen en het geven van feedback naar de afdelingen.

De opslagruimten moeten aangepast zijn aan de te verwachten hoeveelheid RMAen NRMA. In overleg met de erkende overbrenger kan een ophaalfrequentieworden afgesproken zodat de beschikbare opslagcapaciteit op de instelling nietwordt overbelast.

Het Comité voor Ziekenhuishygiëne kan specifieke richtlijnen uitvaardigen inzakede interne inzameling en opslag (zie ook 2.2.1.1.)

7.4 Indeling van medische activiteiten: instellingvoor geneeskunde of geneeskundige praktijk.In het algemeen kunnen we stellen dat alle medische inrichtingen waar medischafval met specifieke risico’s in relevante hoeveelheden wordt geproduceerd, alsinstellingen voor geneeskunde worden beschouwd.

De producenten van kleine hoeveelheden RMA en NRMA zijn ingedeeld ondergeneeskundige praktijken. In deze categorie vindt u dan ook de kleinere medischepraktijken en rusthuizen terug.

Vaak worden in de wetteksten inzake gezondheidszorg de inrichtingen op eenandere manier benoemd. Een afstemming van de verschillende omschrijvingenvan de activiteiten en inrichtingen met de indelingen van kracht voor medisch afvalis vaak niet eenvoudig.

Onderstaande tabel geeft een niet limitatief overzicht van de instellingen die onderde categorie ‘instellingen voor geneeskunde’ vallen.

INSTELLINGEN VOOR GENEESKUNDE

Openbare en private ziekenhuizen met uitzondering van de psychiatrischeziekenhuizen:

- algemene of academische ziekenhuizen;

- gespecialiseerde of categorale ziekenhuizen;

- universitaire ziekenhuizen.

Poliklinieken en dagziekenhuizen


Psychiatrische ziekenhuizen en psychiatrische verzorgingstehuizen (PVT) diegelegen zijn op de campus van een ziekenhuis en behoren tot dezelfde inrichtendemacht

Vaste of mobiele instellingen en eenheden of inrichtingen die geneeskundigebehandelingen verstrekken aan ambulante of bedlegerige patiënten

Rusthuizen en verzorgingstehuizen die gelegen zijn op de campus van eenziekenhuis en behoren tot dezelfde inrichtende macht en niet onder de erkenningvan een rusthuis vallen

Laboratoria en onderzoeksinrichtingen die, intern of extern aan een instellingverbonden, voor die instellingen en voor geneeskundige praktijken onderzoekingenverrichten

Laboratoria van de farmaceutische nijverheid

Mobiele of vaste bloedtransfusiecentra

Mortuaria waar lijkverzorging wordt uitgevoerd

Instellingen voor forensische geneeskunde

Tabel F : Instellingen voor geneeskunde – niet limi tatieve lijst

Onderstaande tabel geeft een niet limitatief overzicht van de beroepen eninstellingen die als geneeskundigen praktijk worden ingedeeld.

GENEESKUNDIGE PRAKTIJKEN

Elke praktijk of groepspraktijk van een arts, tandarts, dierenarts of van een anderezelfstandige beoefenaar van een geneeskundig beroep, waar geneeskundige ofdiergeneeskundige behandelingen worden verstrekt of die de basis vormt voor deniet-georganiseerde thuisverzorging.

Voorbeelden:

- medisch-pedagogische centra;

- Centra voor Leerlingenbegeleiding;

- praktijken voor kinesitherapie;

- consultatiebureaus;

- groepspraktijken.

Organisaties voor thuisverzorging:

- Kind en Gezin;

- Wit-Geel Kruis;

- organisaties van zelfstandige verpleegkundigen;


- diensten voor gezinszorg;

- geïntegreerde diensten voor thuisverzorging.

Dierenklinieken

Instellingen voor verzorging:

- rusthuizen en verzorgingstehuizen die niet op de campus van een ziekenhuiszijn gelegen en over een erkenning als RVT beschikken;

- rusthuizen, al dan niet met RVT-woongelegenheid;

- dagverzorgingscentra

- serviceflats;

- centra voor kortverblijf;

- gebouwencomplexen die een combinatie van de vijf voorgaandeverzorgingsvormen bevatten.

Psychiatrische verzorgingstehuizen die niet op een campus van een ziekenhuiszijn gelegen en niet behoren tot dezelfde inrichtende macht

Psychiatrische ziekenhuizen die niet op een campus van een ziekenhuis zijngelegen en niet behoren tot dezelfde inrichtende macht.

Instellingen of organisaties die aan preventieve gezondheidszorg doen:

- centra voor kinderzorg (b.v. consultatiebureaus Kind en Gezin);

Revalidatiecentra

Tabel G: Geneeskundige praktijken – niet limitatiev e lijst


7.5 Regels inzameling, opslag en verwerkingDe regels voor inzameling, opslag, overbrenging en verwerking worden uitvoerigbeschreven in subafdeling 5.5.3. van het VLAREA. Bij het uitwerken van dezeregels werd een onderscheid gemaakt tussen regels voor instellingen voorgeneeskunde en geneeskundige praktijken.

Hoofdstuk 7.5. bevat enkel de hoofdlijnen van de wetgeving en is dus niet volledigwat betreft bepalingen en voorschriften. De detailvoorschriften vindt u terug insubafdeling 5.5.3. (www.emis.vito.be/navigator).

In 7.6. worden bepaalde aspecten en interpretaties van het beheer binnen demedische instellingen verder uitgewerkt.

7.5.1 Verpakking van medisch afval (art. 5.5.3.3. – 5.5.3.7.)

De verpakkingsregels voor medisch afval voor zowel instellingen voorgeneeskunde als geneeskundige praktijken zijn sterk vergelijkbaar.

In subafdeling 5.5.3. van het VLAREA vindt u alle technische eisen over deverpakkingen die hieronder worden besproken.

7.5.1.1 RMA, vloeibaar en pasteus NRMA

De volgende verpakkingen zijn toegelaten:

- een kunststof vat van max. 60 L : alle RMA en vloeibaar en pasteus NRMA;

- een kartonnen doos met kunststof binnenzak van max. 50 L : alle vast RMA,uitgezonderd scherpe voorwerpen.

7.5.1.2 Vast NRMA

Voor instellingen voor geneeskunde geldt dat vast NRMA moet worden verpakt ineen blauwe kunststof zak. De inhoudsmaat is niet vastgelegd, maar moet welworden gelimiteerd om de hanteerbaarheid van de gevulde zakken niet tebemoeilijken.

Geneeskundige praktijken mogen hun vast NRMA in een gewone huisvuilzakverpakken.


7.5.1.3 Scherpe voorwerpen

Scherpe voorwerpen moeten worden verpakt in:

- een kunststof vat van max. 60 L of

- een kunststof recipiënt van max. 10 L (naaldcontainer) dat op zijn beurt moetworden geplaatst in een kunststof vat van 60 L of een kartonnen doos vanmax. 50 L.

7.5.1.4 Herbruikbare verpakkingen voor medisch afva l

De meeste verpakkingen voor medisch afval zijn niet herbruikbaar. Maar er bestaatvia artikel 5.5.3.8. van het VLAREA een mogelijkheid om verpakkingen meerderemalen te gebruiken. Daarvoor moet echter een aanvraag worden ingediend bij deminister bevoegd voor leefmilieu. De OVAM en het Agentschap Zorg enGezondheid geven advies hierover.

7.5.2 Inzameling en opslag in instellingen voor gen eeskunde

(art. 5.5.3.10. – 5.5.3.12)

Elke dag moeten de volle en definitief gesloten verpakkingen voor medisch afvalworden opgehaald bij de afdelingen, waarna ze tijdelijk worden opgeslagen op eencentrale inzamelplaats.

Deze kan zich in het ziekenhuisgebouw zelf bevinden, of kan ook een container ofgaragebox zijn buiten het gebouw. Deze opslagplaats moet wel aan bepaaldevoorschriften voldoen die u in artikel 5.5.3.11. van het VLAREA kunt terugvinden.Deze opslagplaats moet regelmatig gereinigd en ontsmet worden.

Elke instelling moet ook aan haar personeel richtlijnen uitvaardigen over de opslagvan medisch afval.

Interne transportmiddelen moeten regelmatig gereinigd en ontsmet worden.

7.5.3 Inzameling en opslag bij geneeskundige prakti jken

(art. 5.5.3.13. – 5.5.3.14.)

De opslag van volle en definitief gesloten verpakkingen van RMA en vloeibaar enpasteus NRMA moet in de geneeskundige praktijk zelf of in een apart lokaalgebeuren, dat gescheiden is van elke woon- of leefruimte. Deze opslagplaats moetregelmatig gereinigd en ontsmet worden.

Vast NRMA mag samen met de gewone bedrijfsafvalstoffen worden ingezameld enaangeboden aan de overbrenger.


7.5.4 Opslag buiten de medische instellingen

(art. 5.5.3.17.)

Het komt voor dat kleine partijen medisch afval worden opgeslagen tot ervoldoende hoeveelheid is om de partij in één keer af te voeren naar deeindverwerker.

Omdat medisch afval vaak biologisch besmet is, kan langdurige opslag leiden toteen verhoogd risico op bacteriële besmetting van de omgeving. Daarom werdende volgende beperkingen ingevoegd:

- alle medisch afval, met uitzondering van naalden en scherpe voorwerpen,moet binnen de 72 u na ophaling bij de producent worden afgevoerd naar deverbrandingsinstallatie.

- Naalden en scherpen voorwerpen moeten binnen de 14 dagen na ophalingworden afgevoerd naar de verbrandingsinstallatie.

7.5.5 Ophaling van medisch afval

(art. 5.5.3.15. – 5.5.3.16)

De ophaling van medisch afval moet gebeuren door een erkende overbrenger vanmedisch afval. Deze wordt door de OVAM erkend.

Voor de verwerking van medisch afval wordt verwezen naar hoofdstuk 10.

7.6 Specifieke regelingen

7.6.1 RMA met grote afmetingen

De standaard verpakkingen voor RMA van 50 L (doos) of 60 L (vat) zijn soms nietgroot genoeg om sommige stukken te verpakken. Het VLAREA laat dan toe datverpakkingen met grotere afmetingen worden gebruikt.

Voorbeelden voor grotere verpakking zijn 200 L –vaten of verpakking in plasticfolie.

De verpakking moet echter nog steeds worden voorzien van het logo voor RMA ende identificatiegegevens van de producent.

Een typisch voorbeeld hiervan zijn filterelementen van LAF-kasten of groteanatomische onderdelen. Mechanische behandeling van deze afvalstoffen om zekleiner te maken is uit den boze omdat deze bijkomende behandeling risico geeftvoor verspreiding van besmetting.

7.6.2 Etensresten van patiënten

Etensresten van patiënten worden als NRMA beschouwd en zouden dan striktgenomen in blauwe plastic zakken met opschrift moeten worden ingezameld.


Dergelijk afval wordt echter ook selectief ingezameld met het oog op vergisting. Indat geval is het toegelaten om verpakkingen te gebruiken die geschikt zijn voor deafvoer naar de vergistingsinstallatie (vaten, containers).

Deze etensresten mogen niet worden afgevoerd voor gebruik als dierenvoeding.

7.6.3 Keukenafval en aanmaakoverschotten van maalti jden

Deze afvalstoffen worden beschouwd als gewoon bedrijfsafval en moeten dus nietvoldoen aan de verpakkings- en vervoersvoorschriften voor medisch afval.

Ondanks hun hoge zuiverheid mogen ze niet worden afgevoerd voordierenvoeding, maar kunnen wel worden afgevoerd voor vergisting ofcompostering.

7.6.4 Radioactief gecontamineerde afvalstoffen

(art. 33 – 37 ARBIS)

In de medische sector worden frequent radionucliden gebruikt bij onderzoeken enbehandelingen. De radionucliden die hierbij gebruikt worden, zijn kortlevenderadionucliden (bijvoorbeeld Jodium-131 of Technetium-99m) en hun radioactieveeigenschappen verzwakken na een relatief korte tijd. Dit medisch afval vertoontook vaak een biologisch of chemisch risico, onafhankelijk van zijn radioactiviteit.Het wordt teruggevonden hetzij in het ziekenhuisafval zelf, hetzij in hethuishoudelijk afval (in dat laatste geval is het afkomstig van ambulante patiëntendie huiswaarts zijn gekeerd nadat ze een onderzoek of een klinische behandelinghebben ondergaan). Er kan soms ook Jodium-131 worden teruggevonden in hetslib van waterzuiveringstations.

Men kan radioactief gecontamineerd afval declasseren door vrijgave. Dezevrijgave gebeurt door de dienst Fysische Controle.

In inrichtingen waar radioactieve stoffen met een halveringstijd van minder dan zesmaanden worden aangewend, mag de afvoer naar een verbrandingsinstallatiealleen plaatsvinden na volledig verval. In elk geval is een opslag vereist gedurendeeen periode die ten minste gelijk is aan tien maal de halveringstijd. De opslagtijdwordt verlengd met de vereiste tijd om een volledig verval te waarborgen.


Soort radioactief gecontamineerdafval

Verpakking excreta Verpakking en opslag vast afval

Kortlevende isotopen

(T ½ < 12 u)

Geen bijzonderemaatregelen

In doos, vat of kunststof zak

Opslag tot bijna volledig verval (10 x T ½),daarna bij het vast NRMA

Halflanglevende isotopen metverval < 6 maanden

(T ½ tussen 12 u en 14 dagen)

Diagnostische dosis:geen bijzonderemaatregelen

Therapeutische dosis:diepvriestoilet enbewaren tot bijnavolledig verval( 20 – 30 x T ½)

Bewaren in kunststof zakken metradioactief kenteken

Opslag tot bijna volledig verval (10 x T ½),daarna bij het vast NRMA

Langlevende isotopen met verval> 6 maanden

(T ½ > 14 dagen)

Verzamelen in daartoe bestemde opslaglocatie in afwachting vanafvoer naar NIRAS

Tabel H : Vrijgave radioactieve afvalstoffen binnen de instelling

Na vrijgave wordt het afval, afhankelijk van zijn eigenschappen, als RMA of NRMAbeheerd. Het stroomschema in bijlage 15.2. geeft schematisch het beheer vanradioactief gecontamineerd afval weer.

De producent van radioactief gecontamineerde afvalstoffen moet de nodigevoorzorg aan de dag leggen in verband met de vrijgave van het afval. Alleverbrandingsinstallaties beschikken binnen afzienbare termijn overdetectiesystemen voor radioactiviteit. Het FANC en NIRAS hebben met debelangrijkste industriële sectoren een overeenkomst afgesloten rond het beheer ende financiering van de ontdekte radioactieve bronnen. Meer informatie vindt u terugop www.fanc.fgov.be.

Bepaalde pathologieën of ziektesymptomen worden behandeld met radionucliden.Meestal verblijft de patiënt tijdens de behandeling een korte tijd in het ziekenhuis,waarna hij thuis verder kan genezen. Tijdens het thuisverblijf bevat het lichaam vande patiënt vaak nog radioactieve stoffen. Daarom is de preventie van besmettingvan andere personen van groot belang. De ziekenhuisgroep Oost-Limburg heeft inmei 2007 samen met het FANC en NUTEC een aantal brochures uitgewerkt overeen aantal behandelingen met radionucliden. Via onderstaande link kunt u dezebrochures raadplegen.

http://www.zol.be/Internet/algemeen/algemeen.asp?id=1171


7.6.5 Anatomische resten op formol

Deze afvalstof is een mengsel van medisch afval en chemisch afval. Omwille vanethische redenen moet deze stroom worden beschouwd als RMA en moet dan ookop deze wijze worden verpakt en verwerkt.

7.6.6 Kadavers van gezelschapsdieren

Meldingsplicht

Het ministerieel besluit van 20 maart 2007 houdende nadere bepalingen inzake deverzameling en de ophaling van overleden gezelschapsdieren bijdierenartsenpraktijken en dierenklinieken vermeldt dat de meldingsplicht, zoalsdeze onder meer bestaat voor kadavers van landbouwdieren, niet van toepassingis voor overleden gezelschapsdieren.

Vervoer

Het vervoer van dode gezelschapsdieren door de eigenaar naar een vergunde enerkende inzamelplaats voor dierlijk afval, de behandelende dierenarts of eendierencrematorium is toegestaan. Het vervoer van dode gezelschapsdieren van departiculier naar de dierenartsenpraktijk, mag eveneens uitgevoerd worden door debehandelende dierenarts.

Tijdelijke opslag van overleden gezelschapsdieren b ij dierenartsen

In afwachting van de ophaling moet de dierenarts overleden gezelschapsdieren zoopslaan dat de risico's voor de besmetting van mens en dier, en voor de vervuilingvan het leefmilieu beperkt worden.

Het ministerieel besluit van 20 maart 2007 legt nadere bepalingen op:

Overleden gezelschapsdieren moeten in afwachting van de ophaling door eenerkend ophaler worden verzameld in lekvrije, afsluitbare zakken of recipiëntenwaarop het opschrift "categorie 1-materiaal - uitsluitend geschikt voor verwijdering"aanwezig moet zijn.

In functie van bewaring, worden aan de tijdelijke opslag volgende voorwaardenverbonden:

• Ophaling binnen 2 werkdagen na productie van het overledengezelschapsdier, indien de overleden gezelschapsdieren worden bewaard bijeen omgevingstemperatuur hoger dan 5 °C.

• Minimum één ophaling per twee weken, indien de overledengezelschapsdieren worden bewaard in een actief gekoelde afgesloten ruimteof een recipiënt waarin de temperatuur maximaal 5 °C bedraagt. Deze ruimteof dit recipiënt moet voorzien zijn van het opschrift "categorie 1-materiaal -uitsluitend geschikt voor verwijdering".

• Ophaling op vraag van de dierenarts, indien de overleden gezelschapsdierenworden bewaard in een actief gekoelde afgesloten ruimte of een recipiëntwaarin de temperatuur maximaal -10 °C bedraagt. Dez e ruimte of dit recipiënt


moet voorzien zijn van het opschrift "categorie 1-materiaal - uitsluitendgeschikt voor verwijdering".

De koelcel of diepvriezer moet na elke lediging gereinigd en ontsmet worden.

Inzamelplaats voor dode gezelschapsdieren van derde n (andere dan eigenklanten)

Indien de dierenarts wil fungeren als inzamelplaats voor overledengezelschapsdieren waar tevens dode gezelschapsdieren van derden (niet-klanten)aanvaard zullen worden, moet voor deze opslagactiviteit aan dezelfdevoorwaarden zijn voldaan als voor een gemeentelijk containerpark.

Deze voorwaarden zijn:

1. Beschikken over een milieuvergunning voor rubriek 2.1.1. van VLAREM I.

2. Erkend zijn als intermediair bedrijf volgens de Verordening (EG) Nr. 1774/2002van 3 oktober 2002 tot vaststelling van gezondheidsvoorschriften inzake nietvoor menselijke consumptie bestemde dierlijke bijproducten.

3. De opslag gebeurt in een gesloten ruimte die gekoeld wordt tot een maximumtemperatuur van 10 °C.

4. Aanvoer mag enkel gebeuren onder toezicht van een verantwoordelijke.

5. Hygiënische aanvoer moet worden gegarandeerd. Het overledengezelschapsdier moet in een lekvrije verpakking, eventueel verkrijgbaar bij deinzamelplaats, aangebracht worden.

6. Overleden gezelschapsdieren worden beschouwd als "categorie 1-materiaalbestemd voor verwijdering". Als garantie voor de adequate verwerking van hetopgehaalde afval wordt best een schriftelijke overeenkomst met de erkendeophaler gevraagd.

7. Het aanleggen van een register, waarin alle stromen staan genoteerd, isverplicht. Volgende gegevens zijn noodzakelijk: datum van leveren, herkomstvan het dierlijk afval, diersoort, hoeveelheid, bestemming, naam van heterkend bedrijf dat het dierlijk afval naar de verwerker vervoert en datum vanophaling.

8. Enkel dode gezelschapsdieren mogen worden aangevoerd. Hieronder verstaatmen: dieren die de mens in of rond het huis houdt en verzorgt om zichzelf teplezieren. Tot deze categorie behoren onder meer: honden, katten,knaagdieren, kooi- en volièrevogels, duiven en vissen. Ook konijnen, kippen,kalkoenen, kwartels, eenden, ganzen, parelhoenders en fazanten behoren totde gezelschapsdieren indien er geen commerciële opbrengst aan verbondenis. Meer informatie omtrent de bestemmingsmogelijkheden voor dodegezelschapsdieren is ook te vinden in een recent verschenen OVAM-brochure*

die gratis te verkrijgen is bij de OVAM.

* Brochure ‘Je gezelschapsdier overleden.. . Wat nu?’(http://www.ovam.be/jahia/Jahia/cache/offonce/pid/176?actionReq=actionPubDetail&fileItem=211 )


9. Dode dieren die behoren tot het runder-, varkens-, schapen-, geiten- ofhertenras of die thuishoren bij de eenhoevigen mogen NIET wordenaangevoerd. Deze landbouwdieren worden na melding aan Rendac N.V. gratisopgehaald bij particulieren. Opgelet: slachtafval van thuisslachtingen vanschapen, geiten, varkens en herten mag wel op het containerpark aanvaardworden.

Traceerbaarheid

Omdat de traceerbaarheid van dierlijk afval steeds gewaarborgd moet worden,moet voor elk vervoer van overleden gezelschapsdieren door een erkend ophaler,een handelsdocument (vervoersdocument) in drievoud opgemaakt worden. Dithandelsdocument moet volgende gegevens bevatten:

1. naam en adres van de dierenarts waar de overleden gezelschapsdierenworden opgehaald;

2. de aard (diersoort) van het dier en de hoeveelheid;

3. het opschrift: "categorie 1-materiaal - uitsluitend geschikt voor verwijdering";

4. de identificatie van de ophaler;

5. naam en adres van de bestemming (crematorium, verbrandingsoven,verwerker).

Een eerste exemplaar van dit handelsdocument (vervoersdocument) is bestemdvoor de dierenarts, het tweede is bestemd voor de ophaler en moet het transportvergezellen, het derde is bestemd voor de exploitant van de eindbestemming(crematorium, de verbrandingsoven of de verwerker).

Het handelsdocument moet tijdens het vervoer van overleden gezelschapsdierennaar de eindbestemming aanwezig zijn bij de vracht.

De dierenarts moet zijn exemplaar van het handelsdocument en de facturen 3 jaarter inzage van de toezichthoudende overheid houden.

7.6.7 Ophaling van medisch afval met eigen middelen opverschillende campi.

Sommige instellingen (behorend tot één rechtspersoon) beschikken oververschillende exploitatiezetels verspreid over een kleine regio. Daar komen vaakkleinere partijen afvalstoffen vrij die relatief duur zijn qua ophaling (extrastopplaatsen moeten bijkomend worden vergoed).

Het is toegelaten dat de instelling voor geneeskunde zelf voor het intern vervoerzorgt en dit afval centraliseert op één van de campi, mits de volgende voorwaardenworden nageleefd:

- het vervoermiddel moet voldoen aan de constructievoorschriften van artikel5.5.3.16 van het VLAREA;

- de instelling voor geneeskunde moet beschikken over een verzekering voordekking van milieuschade die voldoet aan de voorwaarden vermeld in artikel5.1.1.3. van het VLAREA;


- de algemene vervoersvoorwaarden vermeld in artikel 5.1.1.2. §2 moetenworden nageleefd;

- een identificatieformulier vergezelt het vervoer van de afvalstoffen;

- de centrale inzamelplaats moet over een milieuvergunning beschikken voor deopslag van afvalstoffen afkomstig van derden.

De instelling heeft dus geen erkenning als overbrenger nodig, noch een registratieals vervoerder van afvalstoffen. Het ADR blijft evenwel van toepassing voor dezetransporten, waar weliswaar vrijstellingsgrenzen van toepassing zijn. Meerinformatie hierover vindt u in de ADR-reglementering.

7.6.8 Medische implantaten

Medische implantaten zijn o.a. pacemakers, pijnpompen, defibrillatoren,kunstharten…

Deze worden beschouwd als RMA. Zij vallen niet onder het toepassingsgebied vande aanvaardingsplicht voor medische hulpmiddelen en moeten dus verplichtverbrand worden.

Batterijen van deze implantaten zijn vergelijkbaar met normale batterijen enkunnen uit het implantaat worden gehaald en samen met gewone batterijenworden ingezameld.

7.6.9 Medische AEEA

De organisatie van de ophaling van medische AEEA wordt geregeld doorMeLaRec (deel van Recupel). Dit beheersorganisme heeft een aantal praktischeregels uitgeschreven voor de inzameling van medische AEEA.

Mits het respecteren van een aantal voorwaarden stelt Recupel voor de ophalingvan uw medische toestellen en laboapparatuur een gratis ophaaldienst terbeschikking. U moet zich eerst bij Recupel laten registreren als inzamelpunt. Ditkan via de website van Recupel (http://www.recupel.be).

Gecontamineerde/geïnfecteerde producten of toestellen worden niet opgehaalddoor Recupel. Als een product of een toestel gecontamineerd/geïnfecteerd is, ishet inzamelpunt/ontdoener verantwoordelijk voor de biologischedecontaminatie/desinfectering van de op te halen toestel en/of de vernietiging vanstalen, reagentia, analyseresten of andere gecontamineerde elementen. Dit kangebeuren door een volledige decontaminatieprocedure, en/of door de ontmantelingvan elk element of toebehoren dat in contact kan zijn geweest met stalen,reagentia, analyseresten of alle andere gecontamineerde elementen, en/of devernietiging door het inzamelpunt/de ontdoener zelf of door een derde.

Indien het inzamelpunt/de ontdoener een privé-praktijk (met BTW-nummer) of eenklein laboratorium (met RIZIV-nummer) is, bedraagt het minimumgewicht perophaling 10 kg medische apparaten en dit maximum 2 maal per jaar.

Radioactief gecontamineerde toestellen worden niet opgehaald door MeLaRec.


7.6.10 Vloeibare resten van analysetoestellen

Menselijke en dierlijke lichaamsvochten (bloed, speeksel, urine, feces, maagvocht)worden met analysetoestellen onderzocht voor diagnostische doelen of onderzoek.

Bij deze toestellen komen enkele vloeibare afvalstromen vrij.

- geanalyseerde stalen;

- verdunde stalen van lichaamsvochten;

- spoelwaters van de reiniging van de analysetoestellen.

Geanalyseerde en verdunde stalen van urine en feces mogen via de rioleringworden verwijderd.

Spoelwaters van analysetoestellen worden niet beschouwd als afvalstoffen enmogen via de riolering worden verwijderd.

Alle overige vloeibare afvalstoffen van analysetoestellen worden beschouwd alsvloeibaar RMA of NRMA en moeten via het RMA-inzamelcircuit wordeningezameld.

7.6.11 Foetussen

De verwijdering van foetussen hangt af van de ouderdom. Foetussen met eenleeftijd van minder dan 12 weken hebben geen recht op een anoniemebegraafplaats en worden dus als RMA beschouwd, na eventueel verder onderzoekvan de foetus door het ziekenhuislaboratorium.

Foetussen met een leeftijd van minder dan 12 weken kunnen op de foetusweidevan een begraafplaats worden begraven, op voorwaarde dat de medischeinstelling een geboortecertificaat heeft verleend. Mogelijk gelden er specifiekebepalingen in de gemeente waar u zich bevindt. Het stoffelijk overschot van eenlevenloos geboren kind kan worden begraven of de asurn ervan begraven ofbijgezet in een columbarium. De as kan eveneens op het daartoe bestemd perceelvan iedere begraafplaats of op de aan het grondgebied van België grenzendeterritoriale zee uitgestrooid worden. Het eigenlijke perceel op de begraafplaats zelfhoeft niet anoniem te zijn. Integendeel, iedere begraafplaats moet over eeninventaris beschikken wie waar is (of geweest is). Wat niet kan tussen 12 en 26weken is inschrijven in de burgerlijke stand (federale bevoegdheid). Een "officiële"naamgeving blijft nog altijd een wens.

7.6.12 Ophaling van vast NRMA bij geneeskundige pra ktijken

Geneeskundige praktijken mogen het vast NRMA samen met het gewonebedrijfsmatige restafval laten ophalen. Hierbij moet u wel opletten dat derestafvalzak niet te lang buiten staat. Opgedroogde of geabsorbeerdelichaamsvochten in het afval kunnen immers ongedierte aantrekken.


7.6.13 Mogelijkheden tot ophaling van het RMA bij g eneeskundigepraktijken

Individuele ophaling

De erkende overbrenger kan op de exploitatiezetel de door u geproduceerdeafvalstoffen ophalen. Vaak gaat het hier om een ophaalronde waarbij deoverbrenger verschillende klanten aandoet. In dat geval is er geenidentificatieformulier aanwezig, maar moet u wel steeds een ontvangstbewijsvragen wanneer u uw afvalstoffen afgeeft.

Centrale inzameling

Het VLAREA omschrijft een geneeskundige praktijk onder meer als:

- elke praktijk of groepspraktijk…die de basis vormt voor de niet-georganiseerdethuisverzorging;

- alle organisaties voor thuisverzorging.

Het gaat hier vaak om samenwerkingsverbanden tussen verschillendeverpleegkundigen of lokale afdelingen van een erkende instelling voorpersonenverzorging.

Wanneer geneeskundige behandelingen in een georganiseerd verband wordenverricht, is het toegelaten om de afvalstoffen van de aangesloten zorgverstrekkersin te zamelen op een centrale inzamelplaats. Deze inzamelplaats moet zich wel bijéén van de aangesloten zorgverstrekkers bevinden.

De toezichthoudende overheid moet echter tot op het niveau van de individueleproducent toezicht kunnen houden. Daarom wordt bij een centrale inzamelinggeëist dat de volgende procedure wordt gevolgd:

- bij elke aanlevering wordt de naam van de zorgverstrekker genoteerd in eenregister, samen met de datum van aanlevering, aard van het afval en dehoeveelheid (aantal liters is toegelaten);

- de zorgverstrekker ontvangt een ontvangstbewijs van zijn/haar aanlevering,waarin het aantal aangeleverde naaldcontainers wordt vermeld;

- bij ophaling van de gecentraliseerde partij medisch afval door een erkendeoverbrenger, moeten alle zorgverstrekkers die afval hebben aangeleverd, eenkopie krijgen van het ophaalattest en in een latere fase het verwerkingsattestvan de erkende overbrenger.

Op deze wijze beschikt de individuele zorgverstrekker over de nodige bewijzen omhet afvalstoffenregister aan te vullen en (indien gevraagd) om de meldingsplichtvoor afvalstoffen uit te kunnen voeren.

Inzameling via medische speciaalzaken of analyselab oratoria

Aangezien deze ondernemingen niet behoren tot een organisatie voorthuisverzorging of een groepspraktijk, kunnen zij geen medisch afval inzamelen enopslaan zonder daarvoor over de nodige milieuvergunning of erkenning tebeschikken.


Afgifte aan ophaalwagen

Dit systeem is in hoge mate vergelijkbaar met een wijkinzameling voor KGA. Deerkende overbrenger spreekt met een groep artsen/verpleegkundigen een tijdstipen plaats af waarop zij hun afvalstoffen kunnen afgeven aan de overbrenger.

Aan het ophaalvoertuig geeft u de afvalstoffen af, waarna u de volgendedocumenten van de overbrenger moet ontvangen:

- een ontvangstbewijs dat uw naam, naam van de overbrenger, datum afleveringen aard, samenstelling en hoeveelheid van de afvalstoffen vermeldt;

- na de ophaling en verwerking van uw afval ontvangt u een ophaal- enverwerkingsattest op u naam.

Containerparken

Sommige gemeenten stellen hun containerpark open voor kleine bedrijven, die dantegen betaling hun selectief aangevoerde afvalstoffen kunnen afleveren op hetcontainerpark.

Contacteer uw gemeentelijke milieudienst om de mogelijkheden voor aanvoer vanuw afvalstoffen te kennen.

7.6.14 Aanvaarding van medisch afval van derden doo r een instellingvoor geneeskunde

Naast de huis-aan-huisophaling, de kringophaling en de ‘chemocar-methode’ zouhet oprichten van een centraal inzamelpunt voor medisch afval bij een ziekenhuisook een oplossing kunnen bieden voor een vlotte inzameling en verwijdering vanmedisch afval van kleine producenten.

Hieraan zijn echter een aantal verplichtingen verbonden. Als u afvalstoffen vanderden wil aanvaarden op slaan, moet u over een milieuvergunning voor de opslagvan afvalstoffen beschikken (rubriek 2.1.2. van de indelingslijst van VLAREM I).Ook zal het aangeleverde afval nauwkeurig moeten worden geregistreerd in eenafvalstoffenregister en moet elke aanlevering van extern afval gebeuren ondertoezicht van een verantwoordelijke.

7.6.15 Proefdierkadavers

Anatomische delen van dieren worden beschouwd als risicohoudend medisch afvalen moeten dus via het medisch afval worden verwijderd.

Proefdieren afkomstig van medisch onderzoek worden ook beschouwd alsrisicohoudend medisch afval.


7.6.16 Veeteelt - geneeskundige verzorging

Op landbouwbedrijven worden vaak ook medische handelingen verricht door dedierenarts of in sommige gevallen door de landbouwer. Deze afvalstoffen zijnmedisch afval en moeten dus ook op de voorgeschreven manier worden beheerd.

Als een landbouwer onder een bedrijfsbegeleidingscontract geneesmiddelen ofinjecties toedient beschikt hij vaak niet over de gepaste middelen om devrijgekomen afvalstoffen (vaccinflesjes, injectienaalden, geneesmiddelrestanten)efficiënt te beheren.

Dierenartsen komen op regelmatige basis langs op deze bedrijven. De dierenartsbeschikt over de juiste contacten met erkende overbrengers en kan delandbouwers hierbij raad geven. Om dit afval legaal te verwerken kan delandbouwer gebruik maken van de inzamelmogelijkheden vermeld in 7.6.13(uitgezonderd de inzameling onder statuut van ‘groepspraktijken).

De aanwezigheid van een overleden landbouwdier moet door de eigenaar binnen24 uur na het overlijden gemeld worden aan een ophaler van kadavers vanlandbouwdieren. Momenteel is in Vlaanderen enkel de firma Rendac N.V. uitDenderleeuw erkend voor de ophaling van kadavers van landbouwdieren.De klantendienst van Rendac N.V. is bereikbaar via het telefoonnummer 053 640211. De ophaling van kadavers van landbouwdieren bij particulieren en kleineveehouderijen is momenteel gratis, maar wordt vanaf 2008 ook betalend.Gemeenten en grote/middelgrote veehouderijen zonder abonnement betalenRendac N.V. een prestatievergoeding per ophaling.


8.1 Omschrijving sectorDe thuiszorg door verwanten of gespecialiseerd verplegend personeel neemt nogsteeds toe. Een belangrijk aspect daarbij is het beheer van de afvalstoffen dievrijkomen bij de behandeling van patiënten. Hierbij moeten de wettelijkebepalingen inzake afvalbeheer worden gerespecteerd, wat in de praktijk niet altijduitvoerbaar blijkt te zijn.

De oplossing voor deze problematiek moet dan ook vaak pragmatisch wordenbenaderd zodat met een alternatief beheer toch dezelfde garanties inzakepersoonsbescherming en bescherming van het leefmilieu worden gehaald.

Thuiszorg kan worden uitgevoerd door:

- medisch personeel: artsen, verplegers;

- niet geschoolde personen: familie, vrienden, de patiënt zelf.

In dit kader moet ook aandacht worden besteed aan patiënten die een ambulantebehandeling hebben gekregen in een medische instelling en die onmiddellijk terugnaar huis keren. Hier kan het voorvallen dat deze patiënten in de nazorgfaseafvalstoffen voortbrengen waar specifieke risico’s aan verbonden zijn. Daarbijmoeten de patiënt en zijn omgeving correct worden ingelicht over de voorzorgs- enveiligheidsmaatregelen die moeten worden toegepast.

8.2 Beheer van medisch afval bij thuiszorg

8.2.1 Verantwoordelijkheden

Het Afvalstoffendecreet omschrijft een producent onder meer als elke natuurlijkepersoon of rechtspersoon wiens activiteit afvalstoffen heeft voortgebracht. Doordeze definitie is thuisverzorgend personeel producent van afval en niet de patiënt.Het is immers de activiteit die de verzorger uitvoert die afval voortbrengt.

Dit impliceert dat verplegend personeel bij thuisverzorging verantwoordelijk is voorde verwerking van het vrijgekomen afval. Daarom is het verplicht om ten minstehet RMA en vloeibaar NRMA dat bij de thuisverzorging vrijkomt, mee te nemen.Het vaste NRMA mag bij de patiënt achtergelaten worden en door hem met hethuishoudelijk restafval worden meegegeven.

Wanneer patiënten zelf een verzorging uitvoeren, wordt dit beschouwd als hunafval en zijn zij verantwoordelijk voor de juiste verwerking ervan. De patiënt moetdan gebruik maken van de bestaande verwerkingskanalen voor huishoudelijkeafvalstoffen en KGA.

Voor injectienaalden moet een naaldcontainer worden aangekocht. Deze kanworden verkregen via de apotheek, de medische speciaalzaak of de VlaamseDiabetesvereniging.

De gevulde naaldcontainer moet dan worden aangeboden bij de KGA-inzameling.De gemeenten zijn verplicht om injectienaalden te aanvaarden voor zover ze ineen veilige verpakking worden aangeboden.

8 Medisch afval bij huishoudens enthuiszorg


Oude en vervallen geneesmiddelen van huishoudelijke oorsprong moeten dooreen apotheker worden aanvaard in het kader van de aanvaardingsplicht voor oudeen vervallen geneesmiddelen. De geneesmiddelen moeten wel ontdaan zijn vanhun buitenverpakking en bijsluiter omdat deze recycleerbaar zijn.

8.2.2 Frequent voorkomende afvalstoffen

Een uitgebreid gamma aan pathologieën wordt tegenwoordig bij de patiënt thuisbehandeld. De afvalstoffen die hierbij vrijkomen kunnen vaak met een beperktaantal maatregelen op een veilige en milieuverantwoorde manier worden verwerkt.

Volgende tabel geeft een overzicht van de meest frequent voorkomendebehandelingen, de daarbij vrijkomende afvalstoffen bij thuisverzorging, en de wijzewaarop ze moeten worden verpakt en verwijderd.


Activiteit Afvalstof Verpakkingswijze Ophaling

Naalden Naaldcontainer KGA-inzamelingInspuitinggeneesmiddelen doorpatiënt zelf Ontsmettingsmateriaal, spuit

zonder naaldHuisvuilzak patiënt Huisvuilophaling

Naalden, flacon, spuiten Naaldcontainer Meenemen doorverpleegkundige

Toediening cytostatica

Niet sterielewegwerphandschoenen,gezichtsmasker,wegwerpschort en anderwegwerpmateriaal

Dubbele plastic zak huisvuilophaling

Injectienaald, flacon Naaldcontainer Meenemen doorverpleegkundige

Toediening insuline

Ontsmettingsdoekje,spuit zonder naald

Huisvuilzak patiënt Huisvuilophaling

Intramusculaire inspuiting Injectienaald, flacon Naaldcontainer Meenemen doorverpleegkundige

Holle naald Naaldcontainer Meenemen doorverpleegkundige

Bloedafname

Ontsmettingsmateriaal, blisters Huisvuilzak patiënt Huisvuilophaling

Naald Naaldcontainer Meenemen doorverpleegkundige

Aanprikken van port acath, heparineslot,chemopomp, pijnpomp

Ontsmettingsmateriaal, blisters Huisvuilzak patiënt Huisvuilophaling

Verzorging van eenpatiënt met besmettelijkeziekte (niet overdraagbaarvia afvalstoffen)

Wegwerpmateriaal (schort,handschoenen, masker,beschermbril,hoogfiltratiemasker), blisters


Wondzorg (algemeen) Wondverzorgingssetkompressen blisters


Blaassondage enblaasspoeling

Spuit, sonde Huisvuilzak patiënt Huisvuilophaling

Tabel I: Frequent voorkomende behandelingen bij thu iszorg en afvalbeheer


Zoals blijkt uit tabel J zijn er een aantal bestaande kanalen die een oplossingbieden voor de meeste afvalstoffen.

Toch moeten enkele afvalstromen bijzondere aandacht krijgen.

8.2.3 Radioactief gecontamineerde afvalstoffen

Bepaalde pathologieën of ziektesymptomen worden behandeld met radionucliden.Meestal verblijft de patiënt tijdens de behandeling een korte tijd in het ziekenhuis,waarna hij thuis verder kan genezen. Tijdens het thuisverblijf bevat het lichaam vande patiënt vaak nog radioactieve stoffen. Daarom is de preventie van besmettingvan andere personen van groot belang. De ziekenhuisgroep Oost-Limburg heeft inmei 2007 samen met het FANC en NUTEC een aantal brochures uitgewerkt overeen aantal behandelingen met radionucliden. Via onderstaande link kan u dezebrochures raadplegen.

http://www.zol.be/Internet/algemeen/algemeen.asp?id=1171

De hoge gezondheidsraad heeft voor patiënten die behandeld werden met radio-isotopen een aanbeveling geschreven.

8.2.4 Afval van cytostatica

Chemotherapie door cytostaticabehandeling gebeurt vaak bij de patiënt thuis.Cytostatica kunnen door middel van zalven, pillen of infuustherapie wordentoegediend. Bij een chemokuur kunnen verschillende afvalstoffen ontstaan tijdensen na het toedienen, die bijzondere aandacht vereisen:

- de materialen gebruikt voor toediening (handschoenen, schorten,infuusleidingen, lege zalftubes, infuuszakken);

- afval van de patiënt na de toediening: incontinentiemateriaal,wondverzorgingsmateriaal, met lichaamsvocht bevuild linnen. Tot 7dagen na de toediening kunnen deze afvalstoffen besmet zijn metcytostaticaresten.

Dit afval wordt beschouwd als RMA en bevat een hoge toxiciteit waardoor erbeschermende maatregelen moeten worden getroffen voor de afvalstoffen.

Bestaande maatregelen adviseren de verpakking van deze afvalstoffen in eendubbele plastic zak, waarna deze in de huisvuilzak wordt gedeponeerd.

Gesloten pompsystemen en infuusleidingen moeten door de patiënt echter in eendubbele gesloten plastic zak worden teruggebracht naar het ziekenhuis, waar hetafval juist wordt gesorteerd.

8.2.5 Afval van peritoneale dialyse

Bij peritoneale dialyse wordt het bloed gezuiverd van afvalstoffen en overtolligvocht door gebruik te maken van het buikvlies van de patiënt als een soort filter.


Een steriele voorverwarmde spoelvloeistof (dialysaat) wordt in de buikholteingebracht. Deze spoelvloeistoffen zijn verpakt in kunststofzakken van 2 of 2,5 liter.Tijdens de contactfase (ongeveer 4 à 5 uur) in de buik van de patiënt gebeurt eenuitwisseling van afvalstoffen (en eventueel vocht) vanuit de bloedbaan naar hetdialysaat. Na deze contacttijd wordt de spoelvloeistof vervangen door versdialysaat.

Gemiddeld 4 maal per dag wordt de spoelvloeistof vervangen. Dit gebeurt op vrijgekozen tijdstippen rond de maaltijden en voor het slapengaan. Een wisseling (uit-en inloop) duurt ongeveer 25 minuten.

Deze medische behandeling produceert een groot volume afvalstoffen (ca. 400liter/maand).

Het UZ Leuven heeft een uitgebreide brochure verspreid over het afvalbeheer bijperitoneale dialyse. Deze kan u hier bekijken.


9.1 Verantwoordelijkheden van de betrokkenpartijen

9.1.1 Algemeen

Het Afvalstoffendecreet stelt in artikel 13 dat iedereen die afvalstoffen beheert,verplicht is alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen wordengevraagd om gevaar voor de gezondheid van de mens of voor het leefmilieu, meerbepaald risico voor water, lucht, bodem, fauna en flora, geluids- of stankhinder,schade aan natuur- en landschapsschoon te voorkomen of zoveel mogelijk tebeperken.

Iedere actor moet dus als een ‘goede huisvader’ omgaan met afvalstoffen die hij inzijn beheer heeft.

9.1.2 Producent

De producent heeft als voortbrenger van afvalstoffen verschillendeverantwoordelijkheden:

- het selectief inzamelen van bepaalde afvalstoffen;

- het gescheiden houden van gevaarlijke en niet gevaarlijke afvalstoffen engevaarlijke afvalstoffen die wegens hun aard niet gemengd mogen worden;

- correct identificeren van gevaarlijke afvalstoffen, ook op hetidentificatieformulier;

- zorgen dat de afvalstoffen verpakt zijn volgens de geldende wettelijkeverplichtingen (VLAREA, ADR…);

- het afgeven van zijn afvalstoffen aan een erkende overbrenger of eenvergunde verwerker van afvalstoffen of ze toepassen als secundaire grondstof.

Bij de afgifte aan een erkende overbrenger is de producent in principe in orde metde wettelijke bepalingen. Er wordt echter geadviseerd om ook steeds deeindbestemming van het afgegeven afval na te vragen wanneer dit niet duidelijk is.Zo kan de producent eventueel vermijden dat zijn afvalstoffen terechtkomen in eenillegale situatie.

Een bijzondere aandacht gaat naar giftige afvalstoffen. Hier heeft de producenteen objectieve aansprakelijkheid, wat impliceert dat hij tot en met deeindverwerking aansprakelijk kan worden gesteld voor schade die door de afvalstofwerd veroorzaakt. Giftige afvalstoffen zijn bijvoorbeeld bestrijdingsmiddelen,solventen, PCB-houdende afvalstoffen.

9.1.3 Opdrachtgever

De opdrachtgever is diegene die opdracht geeft voor een vervoer van afvalstoffenvan punt A naar punt B (bestemming). Dit kan dus de producent zijn, de erkende

9 Afgifte en vervoer van afvalstoffen


overbrenger of ingeval van huishoudelijke afvalstoffen, de gemeentelijke overheid.In de praktijk is het vaak de erkende overbrenger die als opdrachtgever fungeert.

Wanneer het over gevaarlijke afvalstoffen (b.v. RMA) of KGA gaat, moet deopdrachtgever over een verzekeringscontract beschikken dat de schade dekt dievoortvloeit uit risico’s verbonden aan de overbrenging van het afval. Dus zelfs deinstelling voor geneeskunde kan verplicht worden over een verzekeringscontract tebeschikken.

De opdrachtgever zorgt ook voor het identificatieformulier voor het transport (zie10.2) en is verantwoordelijk voor het naleven van de transportvoorwaarden (zieartikel 5.1.1.2. § 2 van het VLAREA).

9.1.4 Overbrenger

De overbrenger (b.v. afvalbedrijf, afvalmakelaar):

- moet beschikken over een geschikte erkenning;

- zorgt voor de ontvangst van afvalstoffen tegen ontvangstbewijs;

- zorgt voor de afgifte van afvalstoffen aan een vergunde verwerker;

- is als houder van de afvalstoffen verantwoordelijk voor de naleving van detransportvoorwaarden (afval, ADR, dierlijk afval);

- houdt gevaarlijke en niet gevaarlijke afvalstoffen gescheiden, evenalsgevaarlijke afvalstoffen die wegens hun aard niet gemengd mogen worden.

9.1.5 Vervoerder

De vervoerder (transportfirma) zorgt dat:

- hij in opdracht rijdt van een erkende overbrenger;

- hij geregistreerd is als vervoerder van afvalstoffen;

- de vervoersmiddelen technisch in orde zijn en gekeurd werden, en tevens in-en uitwendig gereinigd werden indien nodig;

- gevaarlijke en niet gevaarlijke afvalstoffen gescheiden gehouden worden,evenals gevaarlijke afvalstoffen die wegens hun aard niet gemengd mogenworden.

9.1.6 Verwerker

De verwerker

- geeft een ontvangstbewijs af aan de vervoerder van het afval;


- beschikt over een geldige milieuvergunning voor de verwerking vanafvalstoffen;

- houdt gevaarlijke en niet gevaarlijke afvalstoffen gescheiden, evenalsgevaarlijke afvalstoffen die wegens hun aard niet gemengd mogen worden.

9.2 Inzameling door gemeente of intergemeentelijksamenwerkingsverbandDe gemeenten zijn bevoegd voor de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen.Ook bedrijfsafval dat qua aard, samenstelling en hoeveelheid vergelijkbaar is methuishoudelijk afval, mag door de gemeente worden opgehaald. De gemeente isdus niet verplicht om andere afvalstoffen in te zamelen.

Sommige gemeentediensten nemen de zorg voor dit afval op zich, maar nietautomatisch. Neem voor alle zekerheid even contact op met de milieudienst vanuw gemeente of intergemeentelijk samenwerkingsverband. Tegen betaling van dewerkelijke kostprijs kunnen de gemeenten die afvalstoffen ophalen of mag u zenaar het gemeentelijke containerpark brengen.

Vergelijkbare bedrijfsafvalstoffen zijn dus niet eigen aan uw bedrijfsactiviteit. Eenvoorbeeld: de verfrestanten van een schoonmaakbedrijf dat zijn vestiging in eennieuw kleurtje heeft gezet, zijn vergelijkbare bedrijfsafvalstoffen. Verfresten vaneen schildersbedrijf vallen niet onder de nieuwe categorie.

Het VLAREA laat toe dat vast NRMA van geneeskundige praktijken samen met hetbedrijfsafval dat qua aard en samenstelling vergelijkbaar is met huishoudelijk afvalwordt opgehaald. De hoeveelheid afvalstoffen speelt echter ook een rol (ziehierboven). In de praktijk betekent dit dat kleine partijen vast NRMA door degemeente mogen worden opgehaald. De gemeente heeft echter het recht omhiervoor een vergoeding aan te rekenen.

Ook gemeenten mogen het KGA van bedrijven dat vergelijkbaar is met het KGAvan huishoudelijke oorsprong inzamelen, maar ze zijn daartoe niet verplicht.Voorwaarde is dat ze de nodige vergunningen hebben en de inzameling tegen dewerkelijke kostprijs organiseren.

Enkele voorbeelden van afvalstoffen die door de gemeente mogen wordenopgehaald:

- schoonmaakproducten die vrijkomen bij het poetsen van het artsenkabinet;

- lege tonercartridges van printers en kopieerapparaten;

- lege batterijen van elektrische toestellen die ook in een normaal huishoudenworden gebruikt;

- kapotte TL-lampen.

De hoeveelheden moeten natuurlijk vergelijkbaar zijn met diegene die vrijkomen bijde normale werking van een huishouden.

Wanneer gemeenten grotere hoeveelheden bedrijfsafval ophalen, moeten zij aandezelfde voorwaarden voldoen als de private overbrengers van afvalstoffen.


9.3 Identificatieformulier afvalstoffenWanneer afvalstoffen bij uw instelling of praktijk worden opgehaald, moet bij hettransport een identificatieformulier aanwezig zijn.

Een identificatieformulier is echter niet vereist bij het vervoer van:

• huishoudelijke afvalstoffen en met huishoudelijk afval vergelijkbarebedrijfsafvalstoffen;

• niet gevaarlijk afval dat in één ophaalronde wordt opgehaald. Daarmeewordt onder meer een ophaling van afval met een perswagen bedoeld,vergelijkbaar met de huis-aan-huisophaling van huishoudelijk afval.

Ook moet geen identificatieformulier worden gebruikt in de gevallen vermeld inartikel 5.1.1.1. van het VLAREA.

Meestal zal de overbrenger zelf zorgen voor een identificatieformulier. Als u zelfopdrachtgever voor het vervoer bent, moet u zelf zorgen voor eenidentificatieformulier.

Er bestaan aparte identificatieformulieren voor niet gevaarlijk afval en gevaarlijkafval. In bijlage 15.1. vindt u een voorbeeld van beide identificatieformulieren. Dezeformulieren zijn ook downloadbaar via de OVAM-website.

Opgelet: wanneer u gevaarlijk afval (en dus ook RMA) laat ophalen, moet u zelf hetidentificatieformulier ondertekenen.

De hoeveelheid afvalstoffen mag worden ingevuld bij de bestemmeling. U moetechter steeds de hoeveelheid opvragen, enerzijds om uw factuur te controleren,anderzijds om uw afvalstoffenregister te vervolledigen.

U moet bij elke ophaling een kopie van het tot zover ingevulde identificatieformulierontvangen. Enkel de opdrachtgever van het transport en de verwerker van deafvalstof ontvangen een volledig ingevuld identificatieformulier.

Het kan dus voorkomen dat u de opdrachtgever voor het vervoer bent, zodat u dusook een volledig ingevuld identificatieformulier moet ontvangen.

9.4 ADR-reglementeringDe ADR-reglementering voor het vervoer van gevaarlijke stoffen geldt ook voor hetvervoer van afvalstoffen. Inzake medisch afval is het vervoer van RMAonderworpen aan het ADR. Vast NRMA is in regel niet onderworpen aan debepalingen van het ADR. Evenwel is het mogelijk dat NRMA door zijnkarakteristieken wel in een andere klasse dan klasse 6.2. van het ADR wordtingedeeld.

Het VLAREA bepaalt dat de opdrachtgever verantwoordelijk is voor het nalevenvan de ADR-reglementering.

Voor België is de FOD Mobiliteit en Vervoer de bevoegde instelling voor decontrole op de naleving van de ADR-reglementering. Op hun website


(www.mobilit.fgov.be) werd een vademecum geplaatst dat een aantal veelgesteldevragen beantwoordt.

9.4.1 De klasse 6.2: besmettelijke of infectueuze s toffen

De klasse 6.2 omvat de infectueuze (besmettelijke) stoffen. Het ADR definieert”infectueuze stoffen” als de stoffen waarvan bekend is of waarvan redelijkerwijzekan aangenomen worden dat ze ziektekiemen bevatten. Ziektekiemen wordengedefinieerd als micro-organismen (zoals onder meer bacteriën, virussen,rickettsia, parasieten en schimmels) en andere agens zoals prionen, die ziekteskunnen veroorzaken bij mens en dier.

De stoffen van de klasse 6.2 zijn als volgt onderverdeeld:

I1 Infectueuze stoffen, gevaarlijk voor mensenI2 Infectueuze stoffen, alleen gevaarlijk voor dierenI3 Klinisch afvalI4 Biologische stoffen

De infectueuze stoffen worden ingedeeld bij de volgende UN-nummers:

UN 2814 Infectueuze stof, gevaarlijk voor mensenUN 2900 Infectueuze stof, alleen gevaarlijk dierenUN 3291 Ziekenhuisafval, ongespecificeerd, n.e.g.

(Bio)medisch afval, n.e.g.Gereglementeerd medisch afval, n.e.g.

UN 3373 Klinische monstersBiologische stof, categorie B

De classificatie van besmettelijke stoffen gebeurt op basis van de voorschriften vanparagraaf 2.2.62 van het ADR.

9.4.2 Het UN-nummer en de officiële vervoersnaam va n de gevaarlijkegoederen

Alle gevaarlijke goederen worden geïdentificeerd door het UN-nummer, bestaandeuit vier cijfers, en een officiële, internationaal erkende benaming, de “officiëlevervoersnaam”.

Voorbeeld: UN 1888, chloroform

Enkel de meest voorkomende stoffen hebben een eigen individueel UN-nummeren officiële vervoersnaam. De andere stoffen worden aan een collectieve rubriektoegekend. De officiële vervoersnamen van deze collectieve rubrieken eindigen opde letters “n.e.g.”: “niet elders genoemd”.

Voorbeeld: UN 3291, ziekenhuisafval, ongespecificeerd, n.e.g


9.4.3 Medisch afval

Medisch afval wordt, al naar gelang de aanwezige infectueuze stoffen, bij de UN-nummers 2814, 2900 of 3291 ingedeeld.

Medisch afval waarvoor men redenen heeft om aan te nemen dat de kans gering isdat ze infectueuze stoffen bevatten, worden bij UN-nummer 3291 ingedeeld. In depraktijk komt dit overeen met het niet-risicohoudend medisch afval.

Gedecontamineerd medisch afval of ziekenhuisafval dat eerder infectueuze stoffenbevat heeft is niet onderworpen aan de voorschriften van het ADR, tenzij wordtvoldaan aan de andere criteria voor de indeling bij een andere klasse (bv.. klasse6.1 toxische stoffen).

9.4.4 Bijzondere vrijstellingen

Vrijstelling met betrekking tot UN 3291:Gesteriliseerd afval van ziekenhuizen of van biologisch onderzoek, dat infectueuzestoffen heeft bevat, is niet onderworpen aan de voorschriften van klasse 6.2.

Vrijstelling met betrekking tot UN 3373:De stoffen die verpakt en de colli die gekenmerkt zijn in overeenstemming met deverpakkingsinstructie P650 van het ADR zijn aan geen enkel ander voorschrift vanhet ADR onderworpen.

Meer informatie over de definities, classificatie, verpakking en transport binnen hetADR vindt u in bijlage 15.3.


10.1 AlgemeenVerwerking van afvalstoffen gebeurt in daartoe vergunde verwerkingsinrichtingen.Mogelijk kunnen de afvalstoffen als secundaire grondstof worden toegepast, zodatze niet moeten worden afgevoerd naar een vergunde inrichting, maar rechtstreekskunnen worden toegepast als bodem, grondverbeteraar of bouwstof.

10.2 Medisch afvalDe verwerking van medisch afval werd specifiek geregeld in het VLAREA.

Er geldt een stortverbod voor alle vast NRMA dat afkomstig is van instellingen voorgeneeskunde. Dit houdt in dat er geen verbrandingsplicht bestaat voor dit afval endat de mogelijkheden voor recyclage open blijven. Vast NRMA mag dus ookworden gerecycleerd.

Voor RMA en vloeibaar en pasteus NRMA geldt er een verbrandingsplicht.

Alle vast NRMA valt onder de geldende storten verbrandingsverboden, die stellendat er geen ongesorteerde bedrijfsafvalstoffen mogen worden gestort (indienbrandbaar) en/of verbrand. Dit houdt in dat alle recycleerbare afvalstoffen uit hetvast NRMA moeten worden verwijderd vooraleer het voor verbranding of stortenwordt aangeboden.

De verwerking van andere afvalstoffen hangt in de eerste plaats af van degeldende storten verbrandingsverboden en verwerkingsverplichtingen (zie 6.2.).

Indien er geen verbrandingsplicht is, kan gezocht worden naar derecycleerbaarheid van de afvalstoffen. Hier spelen verschillende factoren een rol:

- wettelijke recyclageplicht;

- mogelijkheid tot selectief inzamelen van de afvalstof (hoeveelheid);

- zuiverheid van de afvalstof;

- bestaan van een recyclagemarkt.

10 Verwerking van afvalstoffen


11 Afvalstoffenlijst


1 2 3 4 5 6

AFVAL OPMERKING

radioactief besmet afval o HOOGSTE PRIORITEIT

microbieel besmet afval o TWEEDE PRIORITEIT

aardewerk oaccu + +aceton +administratief afval +afvalolie + + zie fiche afgewerkte olie

alcohol +aluminium (folie) oaluminium schaaltjes,... (voeding) +amalgaam + zie fiche amalgaamafval

amputatie delen o zie fiche RMA

anatomisch afval o zie fiche RMA

apparaten (huishoudelijk) + zie fiche AEEA en medische AEEA

apparaten (medisch) + zie fiche AEEA en medische AEEA

asbest o o zie fiche afvalstoffen met hechtgebonden asbest

base +batterij + +bestek (wegwerp) +bekers (wegwerp) +bistourimesje o zie fiche scherpe voorwerpen

bleekwater oblik (drank & voeding) +bloed (geabsorbeerd) o zie fiche NRMA

bloed (vloeibaar, pasteus) o zie fiche RMA

bloedderivaat (geabsorbeerd) o zie fiche NRMA

bloedderivaat (vloeibaar, pasteus) o zie fiche RMA

bloedstalen o zie fiche RMA

bloedzakken (leeg) o zie fiche NRMA

bloedzakken (met rest) o zie fiche RMA

bloedzakken (vervallen) o zie fiche RMA

bloemen +bouw- en sloopafval + zie fiche bouw- en sloopafval

brandblusapparaat +carbonpapier ocatheter met naald o zie fiche scherpe voorwerpen en fiche RMA

catheter zonder naald o zie fiche NRMA

CD/DVD o vertrouwelijke info?

celldoek o zie fiche NRMA

chemicaliën (oude) ochemicaliën (resten) ochemisch afval +chloroform +

AFVALCATEGORIE

1

RA

DIO

AC

TIE

F B

ES

ME

T A

FV

AL

RIS

ICO

HO

UD

EN

D M

ED

ISC

H

NIE

T R

ISIC

OH

OU

DE

ND

ME

DIS

CH

BIJ

ZO

ND

ER

GE

VA

AR

LIJK

BE

DR

IJF

SA

FV

AL

+ : recycleerbaar o : niet recycleerbaar


1 2 3 4 5 6

AFVAL OPMERKING



classeur + vertrouwelijke info?

compres (bevuild) o zie fiche NRMA

computerpapier +cytostatica o zie fiche RMA

cytostaticabehandelingsafval o zie fiche RMA

dagbladen +detergent (recipiënt met rest) odetergent (recipiënt, leeg) +dialyseset o vloeistof! Zie fiche NRMA

dierkreng (of delen) o zie fiche dierenkadavers

digitale thermometer odiskette o vertrouwelijke info?

doordruk papier odossiermap + vertrouwelijke info?

drainageset (met bloed) o zie fiche RMA

drainageset (zonder bloed) o vloeistof! Zie fiche NRMA

drankbrik +drankfles (glas) + zie fiche glasafval

drankfles (kunststof) +drankkarton +etensresten (keuken, personeel) +etensresten (patienten) + zie fiche etensresten patiënten

ether +etiketten ofarde +fax papier (thermisch) ofilmen +filters (koffie) +filters (ventilatie) o zie fiche hepafilters

filtreermateriaal (labo) o ofixeervloeistof + zie fiche fotochemicaliën

flacon o zie fiche medisch glasafval klein volume

foetus o zie fiche foetussen

formaldehyde ofoto fixeer + zie fiche fotochemicaliën

foto ontwikkelaar + zie fiche fotochemicaliën

frituurolie + zie fiche plantaardige en dierlijke oliën en vetten

frituurvet + zie fiche plantaardige en dierlijke oliën en vetten

fruitafval +GFT (groenten, fruit en tuinafval) +gechloreerde oplosmiddelen +

2

AFVALCATEGORIE

RA

DIO

AC

TIE

F B

ES

ME

T A

FV

AL

RIS

ICO

HO

UD

EN

D M

ED

ISC

H

NIE

T R

ISIC

OH

OU

DE

ND

ME

DIS

CH

BIJ

ZO

ND

ER

GE

VA

AR

LIJK

BE

DR

IJF

SA

FV

AL



1 2 3 4 5 6

AFVAL OPMERKING



geneesmiddel (rest) o zie fiche geneesmiddelenafval

geneesmiddel (vervallen) o zie fiche geneesmiddelenafval

geneesmiddel (verpakking) +gips (bouw) +gips (medisch) o zie fiche NRMA

glas (huishoudelijk) + zie fiche glasafval

glas, medisch (groot volume) + zie fiche medisch glasafval groot volume

glas, medisch (volume < 250 ml) o zie fiche medisch glasafval klein volume

glas (met bloed) o zie fiche RMA

glas (zuiver) +glazen breekampullen o zie fiche scherpe voorwerpen

glazen fles (intact en ledig) + zie fiche glasafval

gloeilampen oglutaaraldehyde ograsmaaisel + zie fiche groenafval

groentenafval + zie fiche keukenafval en aanmaakoverschotten

handschoenen (wegwerp) o zie fiche NRMA

hepafilters o zie fiche hepafilters

hout (bouw) +huishoudelijke apparatuur + zie fiche AEEA en medische AEEA

incontinentiemateriaal + zie fiche luier- en incontinentieafval

infuus (leiding met naald) o zie fiche RMA

infuus (leiding zonder naald) o zie fiche NRMA

infuus (leiding) o zie fiche NRMA

infuus (recipiënt met leiding) o zie fiche NRMA

infuus (recipiënt met rest) o zie fiche NRMA

infuus glas (recipiënt, leeg) + zie fiche medisch glasafval groot volume

infuus plastiek (recipiënt, leeg) o zie fiche NRMA

inktcassette (printer, copie) +invoernaalden van catheters o zie fiche scherpe voorwerpen

ionenwisselaar oisotoop o zie fiche radioactief gecontamineerd afval

karton (bevuild) o zie fiche NRMA

karton (samengesteld) + zie fiche papier en karton

karton (zuiver) + zie fiche papier en karton

kettingpapier + vertrouwelijke info?

keukenafval + zie fiche keukenafval en aanmaakoverschotten

kisten (verpakking) +kleurstof oknoopcel + +koffiefilter +

3

AFVALCATEGORIE

RA

DIO

AC

TIE

F B

ES

ME

T A

FV

AL

RIS

ICO

HO

UD

EN

D M

ED

ISC

H

NIE

T R

ISIC

OH

OU

DE

ND

ME

DIS

CH

BIJ

ZO

ND

ER

GE

VA

AR

LIJK

BE

DR

IJF

SA

FV

AL



1 2 3 4 5 6

AFVAL OPMERKING



kranten + zie fiche papier en karton

kunsthart o vloeistof! Zie fiche RMA

kunstnier o vloeistof! Zie fiche NRMA

kunststof (gips) o zie fiche NRMA

kunststof (hars) o zie fiche NRMA

kunststof (met bloed) o zie fiche RMA

kunststof (zuiver) +kwikbloeddrukmeter (met kwik) +bloeddrukmeter (zonder kwik) +kwiklamp +kwikthermometer +laboglas (met bloed) o zie fiche RMA

laboglas (zuiver) + zie fiche glasafval

labostaal o zie fiche RMA

ledematen o zie fiche RMA

lichaamsvocht met bloed o zie fiche RMA

lichaamsvocht (geen bloed en derivaten) o zie fiche NRMA

lijm (rest) olinnen (wegwerp) + zie fiche NRMA

listingpapier (computer) + vertrouwelijke info?

loodaccu + +luier + zie fiche luier- en incontinentieafval

maagvocht o vloeistof! Zie fiche NRMA

maaltijdrest (algemeen) +maaltijdrest (patiënt) + zie fiche etensresten patiënten

maatbeker (glas, zuiver) +maatbeker (kunststof, zuiver) +maatbeker (met bloed) o zie fiche RMA

macro anatomisch afval o zie fiche RMA

magazines +mandrin o zie fiche RMA

maskers (wegwerp) o zie fiche NRMA

matras (antidecubitus) o zie fiche NRMA

matras (bevuild) o zie fiche NRMA

matras (zuiver) o zie fiche NRMA

medisch glas (volume < 250 ml) o zie fiche RMA

medisch glas (groot volume) + zie fiche NRMA

medisch glas (met bloed) o zie fiche RMA

medische apparatuur + zie fiche AEEA en medische AEEA

methanol +meubilair + kringloopcentrum

4

AFVALCATEGORIE

RA

DIO

AC

TIE

F B

ES

ME

T A

FV

AL

RIS

ICO

HO

UD

EN

D M

ED

ISC

H

NIE

T R

ISIC

OH

OU

DE

ND

ME

DIS

CH

BIJ

ZO

ND

ER

GE

VA

AR

LIJK

BE

DR

IJF

SA

FV

AL



1 2 3 4 5 6

AFVAL OPMERKING



micro anatomisch afval o zie fiche RMA

motorolie + + zie fiche afgewerkte olie

muts (wegwerp) o zie fiche NRMA

naald o zie fiche scherpe voorwerpen

naaldcontainer (gevuld) o zie fiche scherpe voorwerpen

naaldhuls o zie fiche NRMA

naaldverpakking onarcosemiddel (rest) o zie fiche verdovende middelen

nierbekken o zie fiche NRMA

olie (afgewerkte) + + zie fiche afgewerkte olie

olie (voeding) + zie fiche plantaardige en dierlijke oliën en vetten

onderlegger (wegwerp) o zie fiche NRMA

onderzoekbankrol (papier) o zie fiche NRMA

ontkalker oontluchtingsnaald o zie fiche scherpe voorwerpen

ontsmettingsmiddel (leeg) +ontsmettingsmiddel (rest, solvent) o vloeistof!

ontsmettingsmiddel (rest, waterig) o vloeistof!

ontvetter +ontwikkelaar vloeistof + zie fiche fotochemicaliën

operatiekledij (wegwerp) o zie fiche NRMA

operatielakens (wegwerp) o zie fiche NRMA

oplosmiddel (gechloreerd) +oplosmiddel (niet gechloreerd) +orgaandelen o zie fiche RMA

overschoen (wegwerp) o zie fiche NRMA

oximetercel oPMD (plastiek, metaal, drankkarton) +palet +papier en karton + zie fiche papier en karton

papier (doordruk) opapier (etiketten) opapier (gekleurd) + vertrouwelijke info?

papier (huishoudrol) opapier (ketting) + vertrouwelijke info?

papier (listing) + vertrouwelijke info?

papier (onderzoekbankrol) o zie fiche NRMA

papier (servet) opapier (wit) + vertrouwelijke info?

papier (zakdoek) opacemaker o zie fiche implantaten en protheses

5

AFVALCATEGORIE

RA

DIO

AC

TIE

F B

ES

ME

T A

FV

AL

RIS

ICO

HO

UD

EN

D M

ED

ISC

H

NIE

T R

ISIC

OH

OU

DE

ND

ME

DIS

CH

BIJ

ZO

ND

ER

GE

VA

AR

LIJK

BE

DR

IJF

SA

FV

AL



1 2 3 4 5 6

AFVAL OPMERKING



pathologisch afval o zie fiche RMA

PCB, PCT, (askarel,…) o o verbruikersverbod 01.01.2006!

petrischaal (bevuild) o zie fiche RMA

petrischaal (glas, zuiver) +petrischaal (kunststof, zuiver) +piepschuim (los, korrels, vlokken) +piepschuim (voorgevormd) +pipet (bevuild) o zie fiche RMA

pipet (glas, zuiver) +pipet (kunststof, zuiver) +placenta o zie fiche RMA

plantenafval + zie fiche groenafval

plantsoenafval + zie fiche groenafval

plastiek drinkbeters +poetsdoek o + afhankelijk van de geabsorbeerde stoffen

porselein (huishoudelijk) oporselein (labo, bevuild) o zie fiche NRMA

porselein (labo, zuiver) oproefbuis (glas, zuiver) +proefbuis (kunststof, zuiver) +proefbuis (met bloed) o zie fiche RMA

proefdierkrengen o zie fiche RMA

radioactief afval o zie fiche radioactief gecontamineerd afval

reageerbuis (zie proefbuis)

redon (met bloed) o zie fiche RMA

redon (zonder bloed) o vloeistof! Zie fiche NRMA

restchemicaliën oringmap + vertrouwelijke info?

rioolslib oroerstaafje + zie fiche NRMA

röntgenfilm, RX-film +röntgencontrastmiddelen o zie fiche RMA

scherpe voorwerpen o zie fiche scherpe voorwerpen

schoonmaakproduct (recipiënt met rest) oschoonmaakproduct (recipiënt, leeg) +schorten (wegwerp) o zie fiche NRMA

sedimentatiebuisjes o zie fiche RMA

serum o zie fiche RMA

slib rioolputten oslib septische putten o zie fiche septisch materiaal

slib vetvangers o zie fiche afval van vetvangers

6

AFVALCATEGORIE

RA

DIO

AC

TIE

F B

ES

ME

T A

FV

AL

RIS

ICO

HO

UD

EN

D M

ED

ISC

H

NIE

T R

ISIC

OH

OU

DE

ND

ME

DIS

CH

BIJ

ZO

ND

ER

GE

VA

AR

LIJK

BE

DR

IJF

SA

FV

AL



1 2 3 4 5 6

AFVAL OPMERKING



slib zuiveringsinstallaties osmeerolie + zie fiche afgewerkte olie

smeervet osoepbenen osolventen (gechloreerd) +solventen (niet gechloreerd) +sondes o zie fiche NRMA

spaarlampen +spijsolie (voeding) + zie fiche plantaardige en dierlijke oliën en vetten

sproeistoffen ospuitbus (manueel) ospuitbus (onder druk) +spuiten met restvloeistof o zie fiche RMA

spuiten met vaste naald o zie fiche scherpe voorwerpen

spuiten zonder naald o zie fiche NRMA

sputumbeker (kunststof, bevuild) o zie fiche NRMA

sputumbeker (kunststof, zuiver) +stitch-cutter o zie fiche scherpe voorwerpen

stoma zakken (bevuild) o zie fiche NRMA

tafelkleed (wegwerp) +tand o zie fiche RMA

tand met tandvulling (amalgaam) o zie fiche RMA

tand met tandvulling (kunststof) o zie fiche RMA

tandprothese o zie fiche NRMA

tandvulling (amalgaam) + zie fiche amalgaamafval

tandvulling (kunststof) o zie fiche NRMA

teststrips o zie fiche NRMA

textielafval +thermometer (digitaal) + zie fiche AEEA en medische AEEA

thermometer (kwik) +thinners +thoraxdrainageset o zie fiche RMA

tijdschriften +TL lamp +tolueen +toner (printer, copie) +transformator (droog) +transformatorolie o/+ PCB-gehalte!

tubes (glas, zuiver) +tubes (kunststof, zuiver) +tubes (met bloed) o zie fiche RMA

7

AFVALCATEGORIE

RA

DIO

AC

TIE

F B

ES

ME

T A

FV

AL

RIS

ICO

HO

UD

EN

D M

ED

ISC

H

NIE

T R

ISIC

OH

OU

DE

ND

ME

DIS

CH

BIJ

ZO

ND

ER

GE

VA

AR

LIJK

BE

DR

IJF

SA

FV

AL



1 2 3 4 5 6

AFVAL OPMERKING



tuinafval + zie fiche groenafval

urine (verpakt) o zie fiche NRMA

urinezak (leeg) o zie fiche NRMA

urinedebietmeter o zie fiche NRMA

vensterglas +verband (bevuild) o zie fiche NRMA

verdovende middelen (rest) o zie fiche verdovende middelen

verdovende middelen (vervallen) o zie fiche verdovende middelen

verdovingsmiddel (rest) o zie fiche verdovende middelen

verdovingsmiddel (vervallen) o zie fiche verdovende middelen

verdunner +verf (rest) overf (vervallen) overnis (rest) overnis (vervallen) overpakkingsafval +verstuivingsmaskers + leiding o zie fiche NRMA

verzorgingsmateriaal o zie fiche NRMA

vet (mechanisch) ovet (voeding) + zie fiche plantaardige en dierlijke oliën en vetten

vleugelnaald o zie fiche scherpe voorwerpen

vodden (bevuild) o ovodden (zuiver) +wegwerpbekers +werkhandschoenen owhite spirit owinkelafval +wonddrainageset (met bloed) o zie fiche RMA

wonddrainageset (zonder bloed) o vloeistof! Zie fiche NRMA

xyleen +zuur +zuurstofcel ozuurstofmasker o zie fiche NRMA

8

AFVALCATEGORIE

RA

DIO

AC

TIE

F B

ES

ME

T A

FV

AL

RIS

ICO

HO

UD

EN

D M

ED

ISC

H

NIE

T R

ISIC

OH

OU

DE

ND

ME

DIS

CH

BIJ

ZO

ND

ER

GE

VA

AR

LIJK

BE

DR

IJF

SA

FV

AL



In dit hoofdstuk vindt u een aantal afvalstoffenfiches terug. De fiches geven eenhandig overzicht van de vereisten en aandachtspunten bij het beheer van deverschillende afvalstoffen. Meer gedetailleerde informatie vindt u terug in dehandleiding of op de websites die op de fiches zijn vermeld.

Er werden fiches opgemaakt voor:

- AEEA en medische AEEA;

- afgewerkte olie;

- afvalstoffen met hechtgebonden asbest;

- afval van vetvangers;

- amalgaamafval;

- bouw- en sloopafval;

- dierenkadavers;

- etensresten patiënten;

- foetussen;

- fotochemicaliën;

- geneesmiddelenafval (uitgezonderd cytostatica);

- glasafval gelijkaardig aan huishoudelijk glasafval;

- groenafval;

- hepafilters;

- implantaten en protheses;

- keukenafval en aanmaakoverschotten;

- luier- en incontinentieafval;

- medisch glasafval groot volume;

- medisch glasafval klein volume

- metalen;

- niet-risicohoudend medisch afval (NRMA);

- papier en karton;

- plantaardige en dierlijke oliën en vetten;

- proefdieren;

- radioactief gecontamineerd afval;

- risicohoudend medisch afval (RMA);

- scherpe voorwerpen;

- septisch materiaal;

- verdovende middelen en psychotrope stoffen.

12 Afvalstoffenfiches


AEEA EN MEDISCHE AEEAWAT? EURALCODE 20 01 23*, 20 01 35*, 20 01 36Medische en laboratoriumapparatuur, test-en meetapparatuur, huishoudelijke enaudio/video/ICT-apparaten

WETTELIJKESTATUS/CATEGORIE

Bijzondere afvalstofGevaarlijke afvalstof (indiengevaarlijke componenten)

WAT NIET?Geïmplanteerde en geïnfecteerde producten.Radioactief besmette toestellen of toestellen met een radioactieve bron mag u pas afvoeren naverwijdering van de radioactieve bron.PREVENTIEMAATREGELENHergebruik: de ngo Hospital Sans Frontières aanvaardt tweedehandsonderzoeksapparatuur enverzendt die naar hulpbehoevende verzorgingscentra.

GEVAARSEIGENSCHAPPEN VEILIGHEIDSMAATREGELEN

VERPAKKING

Biologisch gecontamineerde toestellen moet u vóórafvoer decontamineren.

AEEA kan gevaarlijke stoffen of onderdelen bevatten,maar hiervoor gelden geen bijkomendeveiligheidsmaatregelen. Alleen bij demontage moet hieraandacht aan besteed worden.

Bij afvoer van afgedankte toestellen voor hergebruikmoet het Comité voor ziekenhuishygiëne vooraf haargoedkeuring verlenen.

INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGBuiten opgeslagen AEEA moet u afdekken.Koel- en vriestoestellen droog, rechtopstaand enzodanig geplaatst dat het koelcircuit niet kan wordenbeschadigd. De opslag van AEEA moet altijd gebeurenconform artikel 5.5.5.1.bis van het VLAREA.

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor AEEA en vervoer naar eenverwerkingsbedrijf met een specifieke vergunning voor de verwerking van dit afval.Recupel stelt een gratis ophaaldienst ter beschikking voor medische toestellen en laboratorium-apparatuur. Hiervoor moet u zich laten registreren als inzamelpunt op de website van Recupel.

Toestellen met een radioactieve bron moet u afvoeren via NIRAS.

AEEA zijn onderworpen aan de aanvaardingsplicht en moeten voldoen aan de voorwaarden vanartikel 3.1.1.2.§3.2° van het VLAREA: het apparaat bevat geen afvalstoffen die er vreemd aan zijn, ofverontreinigingen die een gezondheids- of veiligheidsrisico kunnen inhouden. Er mogen ook geenessentiële onderdelen ontbreken.VERWERKINGRecyclage: ontmanteling, verbrijzeling en sortering van de toestellen in verschillende fracties, zoalsglas, kunststoffen, non-ferrometalen en ferrometalen.

Stort- en verbrandingsverbod

NUTTIGE ADRESSEN EN WEBSITESwww.ovam.be: meer informatie + lijsten van overbrengers en verwerkers van afvalstoffenwww.hsf.be: (tweede leven voor medische apparatuur)www.niras.be: (afvoer van radioactief besmette toestellen)www.recupel.be: (praktische informatie over de ophaling van (medisch) AEEA)


AFGEWERKTE OLIEWAT? EURALCODE 13 XX XXAfgewerkte motor-, transmissie- ensmeerolie van onderhoud van voertuigenen machines


Bijzondere afvalstofGevaarlijke afvalstof

WAT NIET?pcb- of pct-houdende olie, remvloeistoffen, thinners, …Plantaardige en dierlijke oliën en vettenResten van brandstoffenPREVENTIEMAATREGELEN

GEVAARSEIGENSCHAPPEN VEILIGHEIDSMAATREGELENBrandbaar P4

Zie bijbehorend veiligheidsinformatiebladvan de producten

VERPAKKINGVaten van 200 l of in de oorspronkelijkerecipiënten

Zie bijbehorend veiligheidsinformatieblad van deproducten

INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGOverdekte opslagPlaatsing van recipiënten boven een opvangbak voorvloeistoffen

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor gevaarlijke afvalstoffen (afgewerkteolie). Als de ophaler is aangesloten bij Valorlub, hebt u recht op een financiële bijdrage en/of gratisophaling vanaf een bepaald volume.

Afgewerkte olie is onderworpen aan de aanvaardingsplicht

Verplichte afzonderlijke inzameling van afgewerkte olie (art. 5.5.3.1. van het VLAREA).VERWERKINGRegeneratieHerraffinageVerbranding (alleen door bedrijven met vergunning voor verbranding van gevaarlijke afvalstoffen)

NUTTIGE ADRESSEN EN WEBSITESwww.ovam.be: meer informatie + lijsten van overbrengers en verwerkers van afvalstoffen

www.valorlub.be: beheersorganisme voor inzameling en verwerking van afgewerkte olie


AFVALSTOFFEN MET HECHTGEBONDEN ASBESTWAT? EURALCODE 16 01 11*, 17 06 05*Gebonden asbest: asbestcement indakbedekking (golfplaten, leien),imitatiemarmer, asbestvinylvloertegels,asbest ingebed in kunststoffen,asbesthoudende remschoenen


Bijzondere afvalstofGevaarlijke afvalstof

WAT NIET?Niet-gebonden asbest zoals spuitasbest, asbest in brandwerende deuren en verwarmingsinstallaties,asbestisolatie rond leidingen, asbestkoord, …Deze afvalstoffen met vrij of los gebonden asbest moet u door een asbestverwijderaar met eenerkenning van FOD Tewerkstelling laten verwijderen of demonteren.PREVENTIEMAATREGELENStofvorming bij elke manipulatie vermijden of maximaal beperken (zie ook bij veiligheidsmaatregelen),zodat het risico op inademing van asbestvezels beperkt blijft.

GEVAARSEIGENSCHAPPEN VEILIGHEIDSMAATREGELENCarcinogeen cat I

VERPAKKINGAfvoer in gesloten of met dekzeil afgedektecontainer of recipiënt is verplichtAfvoer in een stofdichte, geslotenkunststofverpakking (bigbag, platenzak) isaanbevolen

Bij verwijdering van asbestcementhoudende afvalstoffenbeperkt u het risico door het asbestcement tebevochtigen met water waaraan u eventueel eenfixatiemiddel hebt toegevoegd. U beperkt ook het risicodoor:- gebruik van werktuigen met lage snelheid

(handzaag, geen slijpschijf);- niet breken van platen;- dragen van wegwerpkledij die u uitdoet bij het

verlaten van gesloten ruimtes;- dragen van een P3-ademhalings-

beschermingsmasker (aanbevolen bij werken inbinnenruimtes).

Sinds 1 januari 1995 is elke werkgever verplicht eenasbestinventaris en eventueel een asbestbeheersplanop te stellen vooraleer tot asbestverwijdering over tegaan.

INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGIn afgesloten of afgedekt recipiënt In afgesloten of afgedekt recipiënt

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor gevaarlijke afvalstoffen (asbestafval).

Verplichte afzonderlijke inzameling van asbestcementhoudende afvalstoffen (art. 5.5.3.1. vanVLAREA).

VERWERKINGVergunde categorie III-stortplaats met afzonderlijk stortvak voor asbestcement.Vergunde categorie I-stortplaats mits voldaan wordt aan de acceptatiecriteria voor categorie I-stortplaatsen


NUTTIGE ADRESSEN EN WEBSITES1. www.ovam.be: meer informatie + lijsten van overbrengers en verwerkers van afvalstoffen2. brochure “asbest in en om het huis”:http://lucht.milieuinfo.be3. de erkende labs voor detectie van asbest in materialen:http://www.werk.belgie.be/erkenningenDefault.aspx?id=42364. lijst van handelsnamen van producten met of zonder asbest op de Nederlandse markt:http://www.asbestslachtoffers.nl/pages/asbestkaart/ASBEST/Handelsnaam.html5. eenvoudig beoordelingsmodel voor asbest in gebouwen:http://www.asbestonline.nl/enter.php?gap=risico&id=916. Engelstalige informatiebladen met praktische tips bij het werk aan asbesthoudende materialen:http://www.hse.gov.uk/asbestos/essentials/index.htm7. erkende ondernemingen die asbesthoudende materialen verwijderen:http://www.werk.belgie.be/erkenningenDefault.aspx?id=50268. het thema ‘asbest’ op FOD website:http://www.meta.fgov.be/detailA_Z.aspx?id=7909. erkende labs voor luchtmetingen van asbest:http://www.werk.belgie.be/erkenningenDefault.aspx?id=4226


AFVAL VAN VETVANGERSWAT? EURALCODE 19 08 09Inhoud van vetvangersAfkomstig van voorbehandeling vanafvalwater uit de keuken


Bijzondere afvalstof

WAT NIET?Afval van olie/waterafscheider (minerale olie) of koolwaterstofafscheider

PREVENTIEMAATREGELEN


VERPAKKING

INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAG

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor niet-gevaarlijke afvalstoffen (afval vanvetvangers).

VERWERKINGVerbrandingFysisch-chemische behandeling

NUTTIGE ADRESSEN EN WEBSITESwww.ovam.be: lijsten van overbrengers en verwerkers van afvalstoffen


AMALGAAMAFVALWAT? EURALCODE 18 01 10* (amalgaamafval)

19 08 13* (slib, leidingen)Aanmaakresten, amalgaamcapsules, slibvan amalgaamafscheiders, oudeafvoerleidingen met amalgaamhoudend slib


Gevaarlijke afvalstof

WAT NIET?Gevulde tanden met amalgaam (RMA)

PREVENTIEMAATREGELENAmalgaamafscheiders kunnen via een wisselsysteem worden vernieuwd. Daarbij worden deafscheiders ontdaan van de kwikhoudende afvalstoffen. Deze worden gerecycleerd zodat deafscheider opnieuw kan worden gebruikt.

GEVAARSEIGENSCHAPPEN VEILIGHEIDSMAATREGELENZie bijbehorend veiligheidsinformatiebladvan de producten

VERPAKKINGLuchtdichte verpakking


INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGZie bijbehorend veiligheidsinformatiebladvan de producten


OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor gevaarlijke afvalstoffen(amalgaamafval).

VERWERKINGRecyclage van amalgaam



BOUW- EN SLOOPAFVALWAT? EURALCODE 17 XX XXAfvalstoffen, afkomstig van de bouw,renovatie en sloop van gebouwen enconstructies, of van de aanleg en hetopbreken van verhardingen



WAT NIET?Metalen, AEEA, uitgegraven grond, asbesthoudend afval, resten en verpakkingen van verven,vernissen, houtveredelingsmiddelen, lijmen, kitten, afvalolie, gevaarlijk afval, …

PREVENTIEMAATREGELENSelectief sloopbestek: het zoveel mogelijk gescheiden slopen van afvalstoffen waarbij men voor deeindbestemming de afvalverwerkingshiërarchie respecteert.


VERPAKKINGBigbags of container

INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGContainer

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor niet-gevaarlijke afvalstoffen (bouw- ensloopafval), als de producent niet zelf afvoert.

VERWERKINGZuiver steenpuin: afvoer naar een vergunde puinbreekinstallatie met COPRO- (of gelijkwaardige)keuring (alleen voor zuiver steenpuin) of een vergunde sorteerinstallatie.

Verontreinigd steenpuin: afvoer naar fysicochemische reinigingsinstallatie of stort.

Gemengd bouw- en sloopafval: sortering.Recyclage van steenpuin, houtafval, kunststoffen, metalen, papier en karton.Restfractie van sortering: verbranding of storten.

Stort- en verbrandingsverbod op ongesorteerde bedrijfsafvalstoffen.Stort- en verbrandingsverbod op (selectief ingezamelde) afvalstromen die in aanmerking komen voornuttige toepassing of materiaalrecyclage.NUTTIGE ADRESSEN EN WEBSITESwww.ovam.be: meer informatie + lijsten van overbrengers en verwerkers van afvalstoffenwww.vzwcoproasbl.bewww.certipro.be (Quarea kwaliteitssysteem)


DIERENKADAVERSWAT? EURALCODE 02 01 02Dode gezelschapsdieren WETTELIJKE

STATUS/CATEGORIE

Bijzondere afvalstofDierlijk afval cat. I-materiaal

WAT NIET?Anatomische delen van dieren afkomstig van geneeskundige behandeling, proefdieren � behoren tothet RMA en moet u via het medisch afval verwijderen



VERPAKKINGLekvrije, afsluitbare zakken of recipiëntenmet het opschrift ‘categorie 1-materiaal –uitsluitend geschikt voor verwijdering ‘

In afwachting van de ophaling moet u de dierenkadaverszodanig bewaren dat de besmettingsrisico’s voor mensen dier, en de milieuvervuiling beperkt blijven.

De koelcel of diepvriezer moet na elke lediging gereinigdof ontsmet worden. Op de koelcel of diepvriezer moethet opschrift ‘categorie 1-materiaal – uitsluitend geschiktvoor verwijdering’ aanwezig zijn.

INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAG- ophaling binnen twee werkdagen bij bewaring bij eenomgevingstemperatuur hoger dan 5 °C.- minimaal één ophaling per twee weken bij bewaring ineen actief gekoelde afgesloten ruimte of in een recipiëntmet een maximumtemperatuur van 5 °C.- ophaling op vraag van de dierenarts bij bewaring ineen actief gekoelde afgesloten ruimte of een recipiëntmet een maximumtemperatuur van –10 °C.

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor dierlijk afval categorie 1.

Er is geen erkenning nodig wanneer de eigenaar van het dier het dode huisdier vervoert naar eenerkend crematorium, de behandelende dierenarts of een erkend containerpark. Deze erkenning isevenmin nodig bij het vervoer van het dode huisdier door de behandelende dierenarts naar de eigenpraktijk.VERWERKINGVerbranding (vergunde verbrandingsinstallatie voor dierlijk afval, vergund en erkenddierencrematorium)Verwerking in een vergunde en erkende verwerkingsinstallatie voor categorie 1-materiaal.

Particulieren mogen dode huisdieren die minder dan 10 kg wegen onder bepaalde voorwaarden (bijv.als het gemeentelijke politiereglement dit niet verbiedt) begraven in de eigen tuin.NUTTIGE ADRESSEN EN WEBSITESwww.ovam.be: meer informatie + lijsten van overbrengers en verwerkers van afvalstoffen


ETENSRESTEN PATIËNTENWAT? EURALCODE 18 01 04Etensresten afkomstig van patiënten,cafetaria, personeelsrestaurant


Bijzondere afvalstofNRMA

WAT NIET?Verontreinigingen zoals verpakkingsmateriaal, bestek, bekers, glas,…, etensresten van het personeel,keukenafval en aanmaakoverschotten, bloemen, planten.Etensresten afkomstig van patiënten met een ziekte waarvan de besmettingswijze niet gekend is,behoren tot het RMA en moet u als dusdanig verpakken en verwerken.PREVENTIEMAATREGELENAanpassing van de maaltijdhoeveelheid volgens de aard van en het aantal patiënten. Ontwikkelingvan vaste receptuur en een goede voedingsadministratie.


VERPAKKINGVerpakking in de blauwe zak is nietverplicht bij ophaling van de etensrestenvoor recyclage.

In vaten of vloeistofdichte container.

INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGKoele ruimte

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor niet-gevaarlijke afvalstoffen (NRMA).

VERWERKINGVergistingVerbranding

Het storten van medisch afval, afkomstig van een instelling voor geneeskunde, en van RMA,afkomstig van een geneeskundige praktijk, is verboden.

Verbod tot hergebruik als diervoedingNUTTIGE ADRESSEN EN WEBSITESwww.ovam.be: meer informatie + lijsten van overbrengers en verwerkers van afvalstoffen


FOETUSSENWAT? EURALCODE 18 01 03*, 18 02 02*Foetussen met een leeftijd van minder dan12 weken, foetussen op sterk water


Bijzondere afvalstofRMA

WAT NIET?Foetussen met een leeftijd van 12 weken of meer


GEVAARSEIGENSCHAPPEN VEILIGHEIDSMAATREGELENInfectieus

VERPAKKING (art. 5.5.3.3. en 5.5.3.4.)Gele vaten voor vloeibaar en pasteus(N)RMA.

� met opschrift RISICOHOUDENDMEDISCH AFVAL

Afsluiting van de recipiënten volgens de instructies vande leverancier.

Regelmatige reiniging en ontsmetting van internetransportmiddelen en opslagruimtes.

INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGDe recipiënten rechtopstaand vervoeren De recipiënten rechtopstaand stapelen.

Voorschriften opslagruimte:Instellingen voor geneeskunde: artikel 5.5.3.11.Geneeskundige praktijken: artikel 5.5.3.13.

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor gevaarlijke afvalstoffen (RMA).

VERWERKINGVerbrandingsplichtStortverbod

Foetussen met een leeftijd van 12 weken of meer kunnen, op verzoek van de ouders, begraven ofgecremeerd worden.



FOTOCHEMICALIËNWAT? EURALCODE 09 01 01*

(ontwikkelingsvloeistof)09 01 04* (fixeervloeistof)

OntwikkelingsvloeistofFixeermiddel


Gevaarlijke afvalstof

WAT NIET?Andere chemicaliënFotografische film (apart houden voor recyclage)

PREVENTIEMAATREGELEN- toepassing van DPS (Digital Processing) digitale medische beeldopnamen � afvalbesparend,

ruimtebesparend en laat een vlotte uitwisseling toe;- toepassing van de droge afdruktechniek zonder gebruik van chemicaliën of spoelwaters;- gebruik van toestel nat procédé met dubbele fixeertank waardoor minder gebruik van spoelwater,

verbetering van de kwaliteit van het spoelwater en daling van het verbruik van fixeer en water met35%;

- aankoop van ontwikkelaar en filmfixeer in grote verpakkingen, hergebruik van lege bussen vanontwikkelaar en fixeer voor opslag van de uitgeputte chemicaliën.

GEVAARSEIGENSCHAPPEN VEILIGHEIDSMAATREGELENZie bijbehorend veiligheidsinformatiebladvan de producten

VERPAKKINGZie bijbehorend veiligheidsinformatiebladvan de producten


INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGZie bijbehorend veiligheidsinformatiebladvan de producten


Ontwikkelaar, fixeervloeistof en vast fotografisch afval(films) moet u apart verzamelen voor verwerking.

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor gevaarlijke afvalstoffen(fotochemicaliën).

VERWERKINGRecuperatie van zilver uit fixeerNuttige toepassing van ontzilverde fixeer en ontwikkelaar in rookgasreiniging vanverbrandingsinstallaties



GENEESMIDDELENAFVAL (UITGEZ. CYTOSTATICA)WAT? EURALCODE 18 01 09, 18 02 08Oude en vervallen geneesmiddelenafkomstig van geneeskundige ofdiergeneeskundige behandelingen



WAT NIET?Afval van cytostatica, cytostaticabehandelingsafval en –verpakkingen � RMAOude en vervallen geneesmiddelen van huishoudelijke oorsprongVerdovende middelen en psychotrope stoffenPREVENTIEMAATREGELENVoorraadbeheer geneesmiddelen: gebruik van first in - first outsysteem.

GEVAARSEIGENSCHAPPEN VEILIGHEIDSMAATREGELENZie bijsluiter

VERPAKKING (art. 5.5.3.3. en 5.5.3.4.)Gele vaten voor vloeibaar en pasteus(N)RMAKartonnen dozen met kunststof binnenzakvoor droog RMA� met opschrift RISICOHOUDENDMEDISCH AFVAL

Respectering van het maximaal toegelaten gewicht aanafval per verpakking, zodat stapeling van deverpakkingen mogelijk is en lekkages, scheuren, …worden voorkomen.



INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGDe recipiënten rechtopstaand vervoeren. De recipiënten rechtopstaand stapelen.

Overdekte opslag van de kartonnen dozen zodat ze nietnat worden.Voorschriften opslagruimte:Instellingen voor geneeskunde: artikel 5.5.3.11.Geneeskundige praktijken: artikel 5.5.3.13.

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor gevaarlijke afvalstoffen (RMA)




GLASAFVAL GELIJKAARDIG AAN HUISHOUDELIJK GLASAFVALWAT? EURALCODE 20 01 02Huishoudglas, glazen flessen en bokalen,drinkglazen, glazen vazen, …


Bedrijfsafvalstof

WAT NIET?Vlak glas, gewapend en veiligheidsglas, loodhoudend glas, gelaagd of gelijmd glas, porselein,spiegelglas, glazen verpakkingen van schadelijke stoffen, medisch glas (infuusflessen < 250ml,spuiten, breekampullen, …), vuurvast glas (pyrex, laboglas), brillenglas, lampenPREVENTIEMAATREGELEN


VERPAKKING

INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGAfvalkarren Kunststofbak

Stevige kartonnen doosGlascontainer

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor niet-gevaarlijke afvalstoffen(glasafval).Verplichte afzonderlijke inzameling van glasafval (art. 5.5.3.1. van VLAREA)

VERWERKINGRecyclage

Stort- en verbrandingsverbod op ongesorteerde bedrijfsafvalstoffenStort- en verbrandingsverbod op (selectief ingezamelde) stromen die in aanmerking komen voornuttige toepassing of materiaalrecyclage



GROENAFVALWAT? EURALCODE 20 02 01Plantsoen- en tuinafvalBladeren, gras, haagscheersel, onkruid,(kamer)plant zonder aardkluit, snoeiafval,versnipperd snoeihout


Bedrijfsafvalstof

WAT NIET?Aarde, hygiënisch afval, keukenafval en etensresten (sauzen, schaaldierresten, vlees- en visresten,…)

PREVENTIEMAATREGELEN- Mulchen: bedekking van de bodem met een laag organisch materiaal (grasmaaisel, versnipperd

snoeihout, bladeren, compost, …)- De ecologische tuin: natuurvriendelijk en afvalarm. Een onderhoudsarme tuin zorgt voor minder

groenafval: bijv. traag groeiende bomen en struiken, …


VERPAKKING


OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor niet-gevaarlijke afvalstoffen(groenafval).Verplichte afzonderlijke inzameling van groenafval (art. 5.5.3.1. van VLAREA).

VERWERKINGComposteringMulching

Stort- en verbrandingsverbod van ongesorteerde bedrijfsafvalstoffenStort- en verbrandingsverbod van (selectief ingezamelde) afvalstromen die in aanmerking komen voornuttige toepassing of materiaalrecyclageNUTTIGE ADRESSEN EN WEBSITESwww.ovam.be: meer informatie + lijsten van overbrengers en verwerkers van afvalstoffenwww.vlaco.be


HEPAFILTERSWAT? EURALCODE 15 02 02*Filters van LAF-kasten voor beschermingvan personen die met producten/biologicawerken (de lucht in de werkruimte wordt viade LAF-kast over filters gezogen.)


Gevaarlijke afvalstofRMA

WAT NIET?LAF-kasten en bijbehorende filter voor productbescherming die de behandelde producten beschermentegen besmetting (de buitenlucht wordt via een sterke filter in de kast geblazen om zo een overdrukaan steriele lucht te creëren) � bedrijfsafvalPREVENTIEMAATREGELEN


VERPAKKINGVoorbeeld van grotere verpakkingen: 200liter-vaten, palletbox of verpakking inplasticfolie� met opschrift RISICOHOUDENDMEDISCH AFVAL

Persoonlijke beschermingsmaatregelen

Geen mechanische behandeling voor verpakking ofverwerking van de afvalstof (risico voor verspreiding vanbesmetting).

Bij verwijdering van de filters eerst een ontsmettinguitvoeren door opzuiging van formaldehyde door defilters (opgepast, dan nog is er geen garantie dat zegeen pathogene of giftige stoffen bevatten in geval vancytostaticabereiding).






IMPLANTATEN EN PROTHESESWAT? EURALCODE 18 01 03*, 18 02 02*Implantaten (pacemakers, pijnpompen,defibrillatoren, kunstharten,…), prothesen,…



WAT NIET?Batterijen: waar mogelijk verwijderen uit de implantaten en prothesen, en selectieve inzameling samenmet de overige batterijen.



VERPAKKING (art. 5.5.3.3. en 5.5.3.4.)Gele vaten voor vloeibaar en pasteus(N)RMAKartonnen dozen met kunststof binnenzakvoor droog RMA� met opschrift RISICOHOUDENDMEDISCH AFVAL




INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGRechtopstaand vervoer van de recipiënten De recipiënten rechtopstaand stapelen.

Overdekte opslag van de kartonnen dozen zodat ze nietnat worden.Voorschriften opslagruimte:Instellingen voor geneeskunde: artikel 5.5.3.11.





KEUKENAFVAL EN AANMAAKOVERSCHOTTENWAT? EURALCODE 20 01 08Resten van fruit, groenten, vlees, vis,zuivel, brood, banket, sauzen, soep, …


BedrijfsafvalstofDierlijke bijproducten

WAT NIET?Verontreinigingen zoals verpakkingsmateriaal, bestek, bekers, glas, mosselschelpen, soepbeenderen,frituurvet en -olie, …

PREVENTIEMAATREGELEN- Aankoop van vooraf gereinigde en geschilde grondstoffen;- Aanpassing van de maaltijdhoeveelheid volgens de aard van en het aantal patiënten. Ontwikkelingvan vaste receptuur en een goede voedingsadministratie.


VERPAKKINGIn vaten of vloeistofdichte container

INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGIn koele ruimte

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor niet-gevaarlijke afvalstoffen(keukenafval).

VERWERKINGComposteringVergisting in vergunde installaties voor verwerking van dierlijke bijproductenVerbrandingStort- en verbrandingsverbod van selectief ingezameld keukenafval dat geschikt is voor recyclage.

Verbod om als dierenvoeding te gebruikenNUTTIGE ADRESSEN EN WEBSITESwww.ovam.be: meer informatie + lijsten van overbrengers en verwerkers van afvalstoffen


LUIER- EN INCONTINENTIEAFVALWAT? EURALCODE 18 01 04Luiers, incontinentiemateriaal, onderleggers WETTELIJKE

STATUS/CATEGORIE


WAT NIET?Maandverbanden (restfractie)

PREVENTIEMAATREGELENGebruik van herbruikbare luiers en herbruikbaar incontinentiemateriaal


VERPAKKING (art. 5.5.3.6. en 5.5.3.7.)Goed afsluitbare verpakking

Instellingen voor geneeskunde:Blauwe zak voor NRMABij inzameling voor recyclage: zak NRMAniet verplichtGeneeskundige praktijken:RestafvalzakINTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAG

Container

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor niet-gevaarlijke afvalstoffen (NRMA).

Selectieve inzameling van het luier- en incontinentieafval voor recyclage is mogelijk.

VERWERKING- Recyclage- Mechanisch-biologische voorbehandeling- Vergisting van de organische fractie- Verbranding

Stortverbod voor incontinentieafval afkomstig van instellingen voor geneeskundeNUTTIGE ADRESSEN EN WEBSITESwww.ovam.be: meer informatie + lijsten van overbrengers en verwerkers van afvalstoffen


MEDISCH GLASAFVAL GROOT VOLUMEWAT? EURALCODE 18 01 04, 18 02 03Medisch glas met inhoud > 250 ml, gebruiktvoor niet-gevaarlijke stoffen



WAT NIET?Medisch glasafval klein volumeMedisch glasafval groot volume, gebruikt voor vaccins, verdovingsmiddelen, antibiotica of anderegevaarlijke stoffenVuurvast glas (pyrex, laboglas)PREVENTIEMAATREGELEN


VERPAKKING

INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGKunststofbakStevige kartonnen doosAfvalkarren

Glascontainer

OPHALINGAfzonderlijke verplichte ophaling en inzameling van volgend NRMA dat door zijn aard of samenstellingvergelijkbaar is met huishoudelijke afvalstoffen: glasafval, papier en karton.

Ophaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor niet-gevaarlijke afvalstoffen(glasafval).

VERWERKINGRecyclage



MEDISCH GLASAFVAL KLEIN VOLUMEWAT? EURALCODE 18 01 03*, 18 02 02*Medisch glas met inhoud = 250 ml, gebruiktvoor lichaamsvochten, culturen,kweekbodems of geneesmiddelen



WAT NIET?Glasafval vergelijkbaar met huishoudelijk glasafval, medisch glasafval ≥ 250 ml



VERPAKKINGGele vaten voor vloeibaar en pasteus(N)RMA.Kartonnen dozen met kunststof binnenzakvoor droog RMA.� met opschrift RISICOHOUDENDMEDISCH AFVAL





INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGDe recipiënten rechtopstaand vervoeren De recipiënten rechtopstaand stapelen.

Overdekte opslag van de kartonnen dozen zodat ze nietnat worden.Voorschriften opslagruimte:Instellingen voor geneeskunde: artikel 5.5.3.11.Geneeskundige praktijken: artikel 5.5.3.13.





METALENWAT? EURALCODE 20 01 40Alle metalen: ijzer, inox, koper, aluminium,blik, …


Bedrijfsafvalstof

WAT NIET?Biologisch besmet metaal (naalden, mesjes), AEEA, batterijen



VERPAKKING


OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor niet-gevaarlijke afvalstoffen (metalen).

VERWERKINGRecyclage

Stort- en verbrandingsverbod op ongesorteerde bedrijfsafvalstoffenStort- en verbrandingsverbod op (selectief ingezamelde) afstromen die in aanmerking komen voornuttige toepassing of materiaalrecyclage



NIET-RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL (NRMA)WAT? EURALCODE 18 01 04, 18 02 03Afvalstoffen die geen bijzonder risicoinhouden en die door hun aardvergelijkbaar zijn met huishoudelijkeafvalstoffen, maar door hun samenstellingof waardebeleving niet vergelijkbaar zijnmet huishoudelijke afvalstoffen.� zie handleiding hoofdstuk 13



WAT NIET?Afval uit de niet-medische omgevingRadioactief besmet afval, RMA, vloeibaar en pasteus NRMA

PREVENTIEMAATREGELENSelectieve ophaling van de recycleerbare fracties vast NRMA (zoals glas, papier en karton, metaal,…). U bespaart hierdoor niet alleen op de kosten voor de verwerking van NRMA, maar deze stoffenkunnen ook een nuttige toepassing krijgen.


VERPAKKING (art. 5.5.3.6. en 5.5.3.7.)Gele vaten voor vloeibaar en pasteusNRMA

Instellingen voor geneeskunde:Blauwe zak voor vast NRMAGeneeskundige praktijken:Restafvalzak voor vast NRMA




INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGVoorschriften opslagruimte:Instellingen voor geneeskunde: artikel 5.5.3.11.Geneeskundige praktijken: artikel 5.5.3.13.

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor niet-gevaarlijke afvalstoffen (vastNRMA).Ophaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor gevaarlijke afvalstoffen (vloeibaar enpasteus NRMA).

VERWERKINGVerbrandingStortverbod voor vast NRMA van instellingen voor geneeskundeRecyclage van deelfracties vast NRMA



PAPIER EN KARTONWAT? EURALCODE 20 01 01Tijdschriften en kranten, kopieer-, brief- enfaxpapier, reclamefolders, catalogi,enveloppen, telefoonboeken, kartonnendozen en verpakkingsmateriaal



WAT NIET?Gebruikte papieren servetten, bevuild papier en karton, brikverpakking, waterafstotend papier,dragerpapier van etiketten, thermisch papier, carbonpapier, archieven die vertrouwelijke informatiebevattenVertrouwelijke documenten � eigen procedure volgenPREVENTIEMAATREGELEN- Gebruik van de sticker ‘Geen reclame’ op de brievenbus;- Toepassing van de preventietips op de affiches ‘Bezint eer je print’ en ‘Tijd voor een kopiepauze’.

De affiches vindt u op www.ovam.be ;- Gebruik van het tweedehandscircuit voor boeken.


VERPAKKING

INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGKartonnen dozen ineenpersen zodat ze minder plaatsinnemen in de papiercontainer.(Vertrouwelijke) papieren documenten vangt u naversnippering op in een gerecupereerde kartonnendoos. De volle doos kan daarna in de papiercontainer.

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor niet-gevaarlijke afvalstoffen (papier enkarton)

Verplichte afzonderlijke inzameling van papier en karton (art. 5.5.3.1. van VLAREA)

VERWERKINGRecyclage: karton- en papierproductie

Stort- en verbrandingsverbod op ongesorteerde bedrijfsafvalstoffenStort- en verbrandingsverbod op (selectief ingezamelde) afvalstromen die in aanmerking komen voornuttige toepassing of materiaalrecyclage



PLANTAARDIGE EN DIERLIJKE OLIËN EN VETTENWAT? EURALCODE 20 01 25Frituurvetten en frituuroliën WETTELIJKE

STATUS/CATEGORIE


WAT NIET?Minerale oliën of vetten, motorolie, …Vet van vetvangers

PREVENTIEMAATREGELENOptimaal gebruik van frituurvet:- Regelmatig filteren van frituurvet (m.b.v. filterapparaat);- Temperatuurbewaking met beperking van de temperatuur van het vet tot 185 °C;- Voorkoming van vroegtijdige vervanging van het frituurvet door pH-meting met een meetstrookje.


VERPAKKINGIn oorspronkelijke verpakking of kunststof ofmetalen vaten

Geen warme frituurvetten en oliën in dekunststofrecipiënten gieten.


OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor niet-gevaarlijke afvalstoffen(frituuroliën en –vetten).

Aanvaardingsplicht voor plantaardige en dierlijke oliën en vetten, afkomstig van professioneel gebruik.

Verplichte afzonderlijke inzameling van plantaardige en dierlijke oliën en vetten (art. 5.5.3.1. vanVLAREA)VERWERKINGRecyclage (oleochemie, biodiesel, …)

Stort- en verbrandingsverbod voor plantaardige en dierlijke vetten en oliën.

NUTTIGE ADRESSEN EN WEBSITESwww.ovam.be: meer informatie + lijsten van overbrengers en verwerkers van afvalstoffenwww.valorfrit.be: beheersorganisme voor gebruikte frituurvetten en -oliën


PROEFDIERENWAT? EURALCODE 18 02 02*Proefdieren en anatomische delen vanproefdieren, afkomstig van medischonderzoek



WAT NIET?Beddingmateriaal � NRMA



VERPAKKINGGele vaten voor vloeibaar en pasteus(N)RMA� met opschrift RISICOHOUDENDMEDISCH AFVAL


Afsluiting van recipiënten volgens de instructies van deleverancier.

Regelmatig reiniging en ontsmetting van internetransportmiddelen en opslagruimtes.

INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGRechtopstaand vervoer van de recipiënten De recipiënten rechtopstaand stapelen






RADIOACTIEF GECONTAMINEERD AFVALWAT? EURALCODE 18 01 03*, 18 01 04

18 02 02*, 18 02 03Afvalstoffen die mogelijks radioactiefgecontamineerd zijn door het gebruik vanioniserende stralingen voor diagnose envoor therapie.


Radioactieve afvalstofNa verval:RMA of NRMA

WAT NIET?

PREVENTIEMAATREGELENBeperken van de productie van radioactieve afvalstoffen door bijv. het vermijden van routinematigradiologisch onderzoek

GEVAARSEIGENSCHAPPEN VEILIGHEIDSMAATREGELENAlle maatregelen dienen getroffen te worden omongecontroleerde verspreiding tegen te gaan

SOORT RADIOACTIEFGECONTAMINEERD AFVAL

VERPAKKING EXCRETA VERPAKKING EN OPSLAGVAST AFVAL

Kortlevende isotopen

(T ½ < 12u)

Geen bijzonderemaatregelen

In doos, vat of kunststof zak.

Opslag tot bijna volledigverval (10 x T ½), daarna bijhet vast NRMA.

Halflanglevende isotopen met verval< 6 maanden

(T ½ tussen 12u en 14 dagen)

Diagnostische dosis: geenbijzondere maatregelen

Therapeutische dosis:diepvriestoilet en bewarentot bijna volledig verval(20 – 30 x T ½)

Bewaren in kunststof zakkenmet radioactief kenteken.

Opslag tot bijna volledigverval (10 x T ½), daarna bijhet vast NRMA

Langlevende isotopen met verval> 6 maanden

(T ½ > 14 dagen)

Verzamelen in daartoe bestemde opslaglocatie inafwachting van afvoer naar NIRAS

VERWERKINGKortlevende en halflanglevende isotopen: RMA of NRMA, afhankelijk van de eigenschappen.Langlevende isotopen: contacteer NIRAS.


NIRAS: www.niras.beFANC: www.fanc.fgov.be


RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL (RMA)WAT? EURALCODE 18 01 03*, 18.02.02*Afvalstoffen die een bijzonder risicoinhouden doordat ze een microbiologischeof virale besmetting, een vergiftiging of eenverwonding met zich mee kunnen brengen,of afvalstoffen die om ethische redenen eenbijzondere behandeling vereisen� zie Hoofdstuk 13



WAT NIET?Radioactief gecontamineerd afval, afzonderlijk ingezamelde afvalstromen die niet biologisch besmetzijn.



VERPAKKING (art. 5.5.3.3. en 5.5.3.4.)Gele vaten voor vloeibaar en pasteus(N)RMA.Kartonnen dozen met kunststof binnenzakvoor droog RMA.� met opschrift RISICOHOUDENDMEDISCH AFVAL





INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGRechtopstaand vervoer van de recipiënten. De recipiënten rechtopstaand stapelen.

Overdekte opslag van de kartonnen dozen, zodat ze nietnat worden.Voorschriften opslagruimte:Instellingen voor geneeskunde: artikel 5.5.3.11.Geneeskundige praktijken: artikel 5.5.3.13.

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning van gevaarlijke afvalstoffen (RMA)




SCHERPE VOORWERPENWAT? EURALCODE 18 01 01, 18 02 01Injectienaalden, (bistouri)mesjes, kathetermet naald, glazen breekampullen, …



WAT NIET?Naaldhuls, naaldverpakking, spuiten zonder naald


GEVAARSEIGENSCHAPPEN VEILIGHEIDSMAATREGELENInfectueus

VERPAKKING (artikel 5.5.3.3. en 5.5.3.4.)Naaldcontainer

Volle naaldcontainers moeten in een doosof vat voor RMA geplaatst worden� met opschrift RISICOHOUDENDMEDISCH AFVAL.

Naalden niet herkappen � risico op prikongevallen

Respectering van maximale vulhoogte (3/4) en afsluitingvan de recipiënten volgens de instructies van deleverancier.


INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGRechtopstaand vervoer van de recipiënten. De recipiënten rechtopstaand stapelen.



Injectie- en pennaalden gebruikt door particulieren horen bij het kga. U geeft ze af op hetgemeentelijke containerpark. Deze naalden moeten in een naaldcontainer worden opgeslagen enaangeboden.




SEPTISCH MATERIAALWAT? EURALCODE 20 03 04Inhoud van de septische puttenSeptisch materiaal (fecaal afvalwater vantoiletten)



WAT NIET?Andere



VERPAKKING

INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGRegelmatige lediging van de putten

OPHALINGOphaling door een overbrenger met een OVAM-erkenning voor niet-gevaarlijke afvalstoffen (septischmateriaal).

VERWERKINGVerplichte afvoer van de inhoud naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie van Aquafin.


AquafinDijkstraat 82630 AARTSELAARTel. 03 450 45 11contactpersoon: Dhr. Koen De Becker


VERDOVENDE MIDDELEN EN PSYCHOTROPE STOFFENWAT? EURALCODE 18 01 08*, 18 02 07*Lege recipiënten, resten van, en vervallenverdovende middelen en psychotropestoffen



WAT NIET?

PREVENTIEMAATREGELENVoorraadbeheer geneesmiddelen: gebruik van first in - first outsysteem.

GEVAARSEIGENSCHAPPEN VEILIGHEIDSMAATREGELENZie bijsluiter van de productenInfectieus

VERPAKKINGGele vaten voor vloeibaar en pasteus(N)RMAKartonnen dozen met kunststof binnenzakvoor droog RMA� met opschrift RISICOHOUDENDMEDISCH AFVAL





INTERN TRANSPORT INTERNE OPSLAGRechtopstaand vervoer van de recipiënten De recipiënten rechtopstaand stapelen.

Overdekte opslag van de kartonnen dozen, zodat ze nietnat worden.Voorschriften opslagruimte:Instellingen voor geneeskunde: artikel 5.5.3.11.Geneeskundige praktijken: artikel 5.5.3.13.



NUTTIGE ADRESSEN EN WEBSITESwww.ovam.be: lijsten van overbrengers en verwerkers van afvalstoffenwww.fagg-afmps.be: Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG)


13.1 VLAREA – bijlage 5.5.3.Tot risicohoudend medisch afval behoren:

1.1. Afval afkomstig van de geneeskundige behandeling van mensen en dierenbesmet met een ziekte waarvan de wijze van overdracht niet gekend is, ondermeer Lassa-, Ebola-, Marburgkoorts, genetisch gemodificeerde organismen…,of waarvan de overdracht via afval mogelijk is, onder meer anthrax.

1.2. Afval van laboratoria dat viraal en/of bacterieel besmet is en dat niet onder deverantwoordelijkheid van de houder werd geautoclaveerd.

1.3. Alle bloed en bloedderivaten.

1.4. Alle scherpe voorwerpen.

1.5. Cytostatica en alle afval van cytostaticabehandelingen.

1.6. Kunstnieren van patiënten besmet met één van de ziekten vermeld onder punt1.1.

1.7. Anatomisch afval, pathologisch afval, orgaandelen of delen van ledematen diebij operatieve en obstetrische ingrepen vrijkomen, met uitzondering van deorganische delen bestemd voor transplantatie of recuperatie.

13 Lijst van afvalstoffen die als RMAworden beschouwd


14.1 OverbrengersOp de website van de OVAM kunt u een lijst terugvinden van alle bedrijven dieerkend zijn voor het overbrengen van risicohoudende medische afvalstoffen. Dezelijst wordt regelmatig bijgewerkt.

Voor het overbrengen van niet-risicohoudende medische afvalstoffen is eveneenseen erkenning vereist. Ook deze overbrengers kunt u terugvinden op de OVAM-website.

14.2 VerwerkersRMA en vloeibaar en pasteus NRMA moeten worden verbrand in een installatievergund voor het verbranden van RMA. In de praktijk zijn dit ovens die tevensandere gevaarlijke afvalstoffen verbranden. Omwille van de specifiekeeigenschappen van RMA gaat het om draaitrommelovens omdat dezeprobleemloos vloeibare afvalstoffen kunnen verwerken.

Vlaanderen beschikt over twee vergunde installaties voor het verbranden vanRMA: Indaver Medical Services N.V. te Leuven en Indaver N.V. te Antwerpen.

Vast NRMA wordt in één van de tien huisvuilverbrandingsinstallaties in Vlaanderenverbrand.

De contactgegevens van deze installaties vindt u terug op de website van deOVAM.

Ook voor andere afvalstoffen kunt u op de OVAM-website verwerkingsadressenterugvinden. Meestal zullen echter de overbrengers levercontracten hebben metdeze verwerkers, zodat het eerder zeldzaam is dat een ziekenhuis eenrechtstreeks levercontract met een verwerker heeft.

14 Overbrengers en verwerkers vanmedische afvalstoffen


15 Bijlagen


15.1 Identificatieformulieren- niet gevaarlijke afvalstoffen- gevaarlijke afvalstoffen


15.2 Schema behandeling vast radioactiefgecontamineerd afval met korte halfwaardetijd


15.3 Medisch afval in de ADR-reglementering

Definities

2.2.62.1.3 Voor de doeleinden van het ADR verstaat men onder:

“Biologische producten”, producten afkomstig van levende organismen, die wordenvervaardigd en in omloop gebracht overeenkomstig de voorschriften van denationale bevoegde overheden; deze kunnen speciale toelatingsvoorwaardenopleggen en worden ofwel gebruikt ter voorkoming, behandeling of diagnose vanziekten bij mens of dier, ofwel voor daarmee verband houdende ontwikkelings-,experimentele of onderzoeksdoeleinden. Ze kunnen eind- of tussenproductenomvatten, zoals vaccins en diagnostische producten, maar zijn daar niet toebeperkt;

“Culturen”, het resultaat van een proces via hetwelk ziektekiemen opzettelijkgekweekt worden.Deze definitie omvat niet de stalen die van menselijke of dierlijke patiëntenafgenomen worden, zoals gedefinieerd in onderhavige paragraaf;

“Genetisch gemodificeerde micro-organismen en organismen”, micro-organismenen organismen waarin het genetisch materiaal opzettelijk gewijzigd werd via eenproces dat in de natuur niet voorkomt;

“Medisch afval of ziekenhuisafval”, afvalstoffen afkomstig van de medischebehandeling van dieren of mensen of van biologisch onderzoek;

“Monsters die van patiënten afgenomen worden”, menselijk of dierlijk materiaal datrechtstreeks van menselijke of dierlijke patiënten afgenomen wordt, met inbegripvan, maar niet beperkt tot, uitwerpselen, afscheidingen, bloed en zijnbestanddelen, lichaamsdelen, weefsel en uitstrijkjes van weefselvloeistof, die voordoeleinden zoals research, diagnose, enquête, behandeling of preventie wordenvervoerd.

Classificatie

2.2.62.1.4.1 Categorie A: Een infectueuze stof die wordt vervoerd in een vorm dieeen blijvende invaliditeit of een dodelijke of potentieel dodelijke ziektebij anders gezonde mensen of dieren kan veroorzaken wanneer mener aan wordt blootgesteld. Voorbeelden van stoffen die aan dezecriteria beantwoorden komen voor in de tabel in onderstaandeparagraaf.

OPMERKING : Een blootstelling vindt plaats wanneer een infectueuze stofvrijkomt uit de beschermende verpakking en in contact komt met eenmens of dier.

a) De infectueuze stoffen die aan deze criteria beantwoorden en dieziektes veroorzaken bij mensen, of zowel bij mensen als dieren,


worden ingedeeld bij UN-nummer 2814. Deze die enkel bij dierenziektes veroorzaken worden ingedeeld bij UN-nummer 2900 ;

b) De indeling bij de UN-nummers 2814 of 2900 is gebaseerd op degekende medische antecedenten en symptomen bij de menselijkeof dierlijke bron van oorsprong, op de plaatselijke endemischeomstandigheden of op het oordeel van een specialist betreffendede individuele toestand van de menselijke of dierlijke bron vanoorsprong.

OPMERKINGEN : 1. De officiële vervoersnaam voor UN 2814 is“INFECTUEUZE STOF, GEVAARLIJK VOOR MENSEN”. De officiëlevervoersnaam voor UN 2900 is “INFECTUEUZE STOF, alleenGEVAARLIJK VOOR DIEREN”.

2. De onderstaande tabel is niet volledig. De infectueuze stoffen –met inbegrip van de nieuwe of opduikende ziektekiemen – die er nietin voorkomen maar die voldoen aan dezelfde criteria moeten bij decategorie A ingedeeld worden. Bovendien moet een stof waarvan menniet kan vaststellen of ze al dan niet beantwoordt aan de criteria,opgenomen worden in categorie A.

3. De in cursieve letters vermelde micro-organismen in deonderstaande tabel zijn bacteriën, mycoplasmas, rickettsia ofzwammen.

VOORBEELDEN VAN INFECTUEUZE STOFFEN DIE ONDER OM HE T EVEN WELKE VORMBIJ CATEGORIE A INGEDEELD ZIJN, BEHALVE WANNEER AND ERS IS AANGEGEVEN

(2.2.62.1.4.1)

UN-nummeren benaming Micro-organisme

2814Infectueuze

stof,gevaarlijk

voor mensen

Bacillus anthracis (enkel culturen)

Brucella abortus (enkel culturen)

Brucella melitensis (enkel culturen)

Brucella suis (enkel culturen)

Burkholderia mallei – Pseudomonas mallei – Droes (enkel culturen)

Burkholderia pseudomallei – Pseudomonas pseudomallei (enkel culturen)

Chlamydia psittaci (enkel culturen)

Clostridium botulinum (enkel culturen)

Coccidioides immitis (enkel culturen)

Coxiella burnetii (enkel culturen)


Ebola-virus

Escherichia coli, verotoxinogeen (enkel culturen) *

Flexaal virus

Francisella tularensis (enkel culturen)

Guanarito-virus

Hantaan-virus

Hantavirussen die hemorragische koorts met niersyndroom veroorzaken

Hendra-virus

Hepatitis B-virus (enkel culturen)

Herpes B-virus (enkel culturen)

Junin-virus

Menselijk imunniteitsverminderingsvirus (enkel culturen)

Machupo-virus

Marburg-virus

Mycobacterium tuberculosis (enkel culturen) *

Nipah-virus

Pokkenvirus

Rickettsia prowazekii (enkel culturen)

Rickettsia rickettsii (enkel culturen)

Sabia-virus

Shigella dysenteriae type 1 (enkel culturen) *

Sterk pathogeen virus van de vogelgriep (enkel culturen)

Virus van de apenpokken

Virus van de door teken veroorzaakte hersenvliesontsteking (enkel

culturen)

Virus van de gele koorts (enkel culturen)

Virus van de hemorroïdale koorts van de Krim en Kongo

Virus van de hemorroïdale koorts van Omsk

Virus van de hondsdolheid (enkel culturen)


Virus van de Japanse hersenvliesontsteking (enkel culturen)

Virus van de kinderverlamming (enkel culturen)

Virus van de knokkelkoorts (enkel culturen)

Virus van de Lassakoorts

Virus van de Oosterse paardenhersenvliesontsteking (enkel culturen)

Virus van de paardenhersenvliesontsteking van Venezuela (enkel culturen)

Virus van de Riftvalleikoorts (enkel culturen)

Virus van de Russische vernoestivale hersenvliesontsteking (enkel

culturen)

Virus van de westelijke Nijl (enkel culturen)

Virus van de ziekte van het Kyasanurwoud

Yersinia pestis (enkel culturen)

2900Infectueuzestof, alleengevaarlijk

voor dieren

Aviair Paramyxovirus type 1 – virus van de velogenische ziekte van Newcastle(enkel culturen)

Mycoplasma mycoides – besmettelijke longontsteking van hoornvee (enkelculturen)

Virus van de Afrikaanse varkenskoorts (enkel culturen)

Virus van de blaasjesstomatitis (enkel culturen)

Virus van de blaasjesziekte bij varkens (enkel culturen)

Virus van de geitenpokken (enkel culturen)

Virus van de klassieke varkenspest (enkel culturen)

Virus van de nodulaire dermatose (enkel culturen)

Virus van de pest bij kleine herkouwers (enkel culturen)

Virus van de runderpest (enkel culturen)

Virus van de schapenpokken (enkel culturen)

Virus van mond- en klauwzeer (enkel culturen)

* Wanneer de culturen voor diagnostische of klinische doeleindenbestemd zijn, mogen ze echter als infectueuze stoffen vancategorie B worden geclassificeerd.


2.2.62.1.4.2 Categorie B : Een infectueuze stof die niet voldoet aan de criteria omin categorie A geclassificeerd te worden. De infectueuze stoffen vancategorie B moeten bij UN 3373 ingedeeld worden.

OPMERKING : De officiële vervoersnaam voor UN 3373 is “BIOLOGISCHESTOF, CATEGORIE B”.

2.2.62.1.11 Medisch afval of ziekenhuisafval

2.2.62.1.11.1 Medisch afval of ziekenhuisafval dat infectueuze stoffen van categorieA bevat wordt – al naargelang het geval – bij de UN-nummers 2814 of2900 ingedeeld. Medisch afval of ziekenhuisafval dat infectueuzestoffen van categorie B bevat wordt bij UN-nummer 3291 ingedeeld.

OPMERKING : Het medisch afval of ziekenhuisafval, dat ingedeeld is bijnummer 18 01 03 (Afval van de gezondheidszorg bij mens of dieren/of verwant onderzoek – afval van verloskundige zorg en dediagnose, behandeling of preventie van ziektes bij de mens – afvalwaarvan de inzameling en verwijdering zijn onderworpen aan specialerichtlijnen teneinde infectie te voorkomen) of 18 02 02 (Afval van degezondheidszorg bij mens of dier en/of verwant onderzoek – afval vanonderzoek en de diagnose, behandeling of preventie van ziektes bijdieren – afval waarvan de inzameling en verwijdering zijnonderworpen aan speciale richtlijnen teneinde infectie te voorkomen)volgens de lijst van afvalstoffen in bijlage bij de Beschikking van deEuropese Commissie 2000/532/EG*, zoals gewijzigd, moet conformde bepalingen van onderhavige paragraaf geclassificeerd worden, opbasis van de medische of diergeneeskundige diagnose betreffende depatiënt of het dier.

2.2.62.1.11.2 Medisch afval of ziekenhuisafval waarvoor men redenen heeft om aante nemen dat de waarschijnlijkheid gering is dat ze infectueuze stoffenbevatten, worden bij UN-nummer 3291 ingedeeld.

OPMERKINGEN:

1. De officiële vervoersnaam voor UN 3291 is“ZIEKENHUISAFVAL, ONGESPECIFICEERD, N.E.G.” of“(BIO)MEDISCH AFVAL, N.E.G.” of “GEREGLEMENTEERDMEDISCH AFVAL, N.E.G.”.

2. Medisch afval of ziekenhuisafval, dat ingedeeld is bij nummer18 01 04 (Afval van de gezondheidszorg bij mens of dier en/of

* Beschikking van de Commissie 2000/532/EG van 3 mei 2000 tot vervanging van Beschikking 94/3/EGhoudende vaststelling van een lijst van afvalstoffen overeenkomstig artikel 1, onder a), van Richtlijn75/442/EEG van de Raad betreffende afvalstoffen en Beschikking 94/904/EG van de Raad totvaststelling van een lijst van gevaarlijke afvalstoffen overeenkomstig artikel 1, lid 4, van Richtlijn91/689/EEG van de Raad betreffende gevaarlijke afvalstoffen (Publikatieblad van de EuropeseGemeenschappen L 226 van 6 september 2000, bladzijde 3).


verwant onderzoek – afval van verloskundige zorg en dediagnose, behandeling of preventie van ziektes bij de mens –afval waarvan de inzameling en verwijdering niet zijnonderworpen aan speciale richtlijnen teneinde infectie tevoorkomen) of 18 02 03 (Afval van de gezondheidszorg bijmens of dier en/of verwant onderzoek – afval van onderzoek ende diagnose, behandeling of preventie van ziektes bij dieren –afval waarvan de inzameling en verwijdering niet zijnonderworpen aan speciale richtlijnen teneinde infectie tevoorkomen) volgens de lijst van afvalstoffen in bijlage bij deBeschikking van de Europese Commissie 2000/532/EG*, zoalsgewijzigd, is ondanks de bovenvermelde classificatiecriteria nietonderworpen aan de bepalingen van het ADR.

2.2.62.1.11.3 Gedecontamineerd medisch afval dat eerder infectueuze stoffen heeftbevat is niet onderworpen aan de voorschriften van het ADR, tenzijwordt voldaan aan de criteria voor indeling bij een andere klasse.

2.2.62.1.11.4 Medisch afval of ziekenhuisafval van UN 3291 isingedeeld bij verpakkingsgroep II.

Verpakking

Algemeen

Aan de houders waarin men gevaarlijke goederen vervoert worden zeer strengeeisen gesteld qua constructie en keuring. Gevaarlijke stoffen en voorwerpenmoeten verpakt worden in overeenstemming met de voorschriften van hoofdstuk4.1 van het ADR.

Verpakken van besmettelijke stoffen

Besmettelijke stoffen moeten verpakt worden volgens de volgendeverpakkingsinstructies:

Un-nummer Benaming en beschrijving Verpakkingsinstructie Tankcode

UN 2814 Infectueuze stof, gevaarlijk voor mensen ofInfectueuze stof, gevaarlijk voor mensen, insterk gekoelde vloeibare stikstof

P620

UN 2814 Infectueuze stof, gevaarlijk voor mensen(enkel karkassen van dieren)

P099P620

* Beschikking van de Commissie 2000/532/EG van 3 mei 2000 tot vervanging van Beschikking 94/3/EGhoudende vaststelling van een lijst van afvalstoffen overeenkomstig artikel 1, onder a), van Richtlijn75/442/EEG van de Raad betreffende afvalstoffen en Beschikking 94/904/EG van de Raad totvaststelling van een lijst van gevaarlijke afvalstoffen overeenkomstig artikel 1, lid 4, van Richtlijn91/689/EEG van de Raad betreffende gevaarlijke afvalstoffen (Publikatieblad van de EuropeseGemeenschappen L 226 van 6 september 2000, bladzijde 3).


UN 2900 Infectueuze stof, alleen gevaarlijk voor dierenofInfectueuze stof, alleen gevaarlijk voordieren, in sterk gekoelde vloeibare stikstof

P620

UN 2900 Infectueuze stof, alleen gevaarlijk voor dieren(enkel karkassen van dieren)

P099P620

UN 3291 Ziekenhuisafval, ongespecificeerd, n.e.g. of(bio)medisch afval, n.e.g. ofgereglementeerd medisch afval, n.e.g.

P621IBC620LP621

S4AHL4BH

UN 3291 Ziekenhuisafval, ongespecificeerd, n.e.g. of(bio)medisch afval, n.e.g. ofgereglementeerd medisch afval, n.e.g., insterk gekoelde vloeibare stikstof

P621IBC620LP621

UN 3373 Biologische stof, categorie B P650 L4BH

De verpakkingsinstructies zijn terug te vinden in paragraaf 4.1.4.1 van het ADR.Indien er in kolom “tankcode” een code vermeld staat, is het vervoer in tanktoegelaten. De betekenis van de tankcodes is terug te vinden in hoofdstuk 4.3 vanhet ADR.

Signalisatie op colli

1) Etiketten

Tijdens het transport moeten etiketten aangebracht worden op de colli diegevaarlijke stoffen bevatten. Deze etiketten kunnen onderverdeeld worden in tweegroepen: de gevaarsetiketten en het behandelingsetiket.

De gevaarsetiketten geven het gevaar weer dat aan de vervoerde stof verbondenis; hun model en afmetingen worden voorgeschreven door het ADR.

Voorbeeld: Klasse 6.2, besmettelijke stoffen

Op de onderste helft van het etiket mogen volgende opschriften voorkomen:

“INFECTUEUZE (BESMETTELIJKE) STOFFEN” en “IN GEVAL VAN BESCHADIGING OF LEKONMIDDELLIJK DE OVERHEDEN VAN VOLKSGEZONDHEID VERWITTIGEN”Het symbool (drie sikkels op een cirkel) en de opschriften zwart op witte achtergrond,cijfer “6” in de benedenhoek.


2) UN-nummer

Elk collo moet duidelijk en blijvend voorzien zijn van de letters UN, gevolgd doorhet UN-nummer van de vervatte stof.

De afzender is verantwoordelijk voor de plaatsing van de juiste etiketten en UN-nummers op de collo.

Oververpakking

Bij het vervoer van verpakkingen die gevaarlijke goederen bevatten mogenoververpakkingen gebruikt worden. Dit zijn omsluitingen die gebruikt wordenom één of meerdere verpakkingen te bevatten (of te bundelen) en om eeneenheid te vormen die tijdens het vervoer gemakkelijker gemanipuleerd engestouwd kan worden.

Voorbeelden van oververpakkingen:

- paletten waarop meerdere colli geplaatst worden die door middel vanbanden uit kunststof, krimp- of rekfolie vastgezet worden;

- kartonnen dozen.

Alle UN-nummers, etiketten en namen die op basis van het ADR moetenaanwezig zijn op de verpakkingen die zich in een oververpakking bevinden,moeten, wanneer ze niet van buitenaf zichtbaar zijn, ook op de oververpakkingaangebracht worden. In dat geval moet ook het opschrift “oververpakking” opde oververpakking aangebracht worden in een officiële taal van het land vanverzending, en daarenboven in het Frans(“suremballage”), het Engels(“overpack”) of het Duits (“umverpackung) indien die officiële taal geen van dedrie genoemde is.

Voorbereiding van de ladingzekering

Het KB van 19 april legt de criteria vast waaraan over de weg getransporteerdegoederen moeten voldoen om te verhinderen dat ze tijdens de normaletransportbewegingen zoals remmen, bocht nemen… niet zou schuiven.

Het KB van 19 april verwijst naar de Europese code van goede praktijk inzakeladingzekering(http://ec.europa.eu/transport/roadsafety/vehicles/best_practice_guidelines_en.htm).

Deze code van goede praktijk is slechts vanaf 10 september 2009 officieelafdwingbaar, maar het spreekt voor zichzelf dat de publicatie ervan in hetBelgische Staatsblad de toepassing ervan in de sector van vervoer van gevaarlijkeafvalstoffen reeds onafwendbaar maakt.

Indien individuele verpakkingen gebundeld worden op bv. een palet moet dezebundeling eveneens aan volgende voorwaarde voldoen, teneinde een stabieleladingseenheid te bekomen:


- de goederen moeten zodanig vaststaan op de palet dat ze bij kanteling vande palet in een hoek van 26° niet van plaats versch uiven. Hierover bestaanEuropese code van goede praktijk

Algemene voorschriften met betrekking tot de transp orteenheden

1) Documenten

Naast de door andere reglementen vereiste documenten moeten in detransporteenheid ook de volgende documenten aanwezig zijn:

- het ADR-vervoerdocument (zie ADR § 5.4.1);

- de schriftelijke richtlijnen (gevarenkaarten) die betrekking hebben op devervoerde gevaarlijke stoffen (zie ADR § 5.4.3);

- een identiteitsbewijs met foto voor alle bemanningsleden (zie ADR § 1.10.1.4);

- het ADR-opleidingsgetuigschrift van de bestuurder (zie ADR § 8.2.1);

- voor tankvervoer: het ADR-keuringsdocument (zie ADR § 9.1.3).

2) Signalisatie van het voertuig:

- Voor collivervoer moet het voertuig zijn voorzien van blanco oranje schilden.Tankvoertuigen en voertuigen voor losgestort vervoer moeten oranje schildendragen waarin het gevaaridentificatienummer en het UN-nummer zijn aangebracht.

- Tevens worden grote etiketten aangebracht aan de 2 zijkanten en de achterkantvan het voertuig. (opgepast : is niet geldig voor alle gevallen: bv. op een container,tankcontainer of mobiele tank moeten 4 grote etiketten staan)

De vorm, de symbolen en de opschriften van de grote etiketten zijn identiek aandeze van de gevaarsetiketten voor colli. Enkel de afmetingen zijn verschillend (min.25 x 25 cm²)

3) Technische uitrusting van het voertuig

Verder moet het voertuig worden uitgerust met een wielkeg voor elk onderdeel vande vervoerseenheid.

Tevens moeten minimaal 2 waarschuwingssignalen, alsook een zaklamp aanboord zijn.

In tegenstelling tot het vervoer van gevaarlijke stoffen van andere klassen danklasse 6.2 is er voor het vervoer van gevaarlijke stoffen van de klasse 6.2 geenbijkomend blusapparaat voor de lading vereist.


15.4 Model van een afvalstoffenregister


Datumafvoer

Afvalstof EURAL-code (1)

Hoeveelheid(kg of m³)

Overbrenger (2) Vervoerder (2) Verwerker (2) Verwerkin gs-wijze (3)

Nr. identificatie-formulier

(1) De EURAL-codes zijn terug te vinden in bijlage 1.2.1.B van het VLAREA

(2) naam, adres en identificatienummer. Overbrenger en vervoerder kunnen dezelfde firma zijn.

(3) storten, verbranden, recyclage, secundaire grondstof of een voorbehandeling voorafgaand aan deze verwerkingswijzen (sorteren, overslag, opslag…)


Agentschap Welzijn, Volksgezond-heid en GezinEllipsgebouwKoning Albert II-laan 35 bus 301030 BRUSSELTel: 02 553 31 24Fax: 02 553 31 [email protected]/welzijnengezondheid

BEBAT v.z.w.Woluwe Garden BWoluwedal 28 b71932 St-Stevens-WoluweTel: 02 721 24 50Fax: 02 721 07 [email protected]

COBERECKomediantenstraat, 16/22 bus 71000 BrusselTel: 02 223 08 01Fax: 02 219 00 [email protected]

Departement Leefmilieu, Natuur enEnergieGraaf de FerrarisgebouwKoning Albert II-laan 20, bus 81000 BrusselTel: 02 553 80 11Fax: 02 553 80 [email protected]

Federaal Agentschap voor NucleaireControle (FANC)Ravensteinstraat 361000 BrusselTel : 02 289 21 11Fax : 02 289 21 [email protected]

FOD Mobiliteit & VervoerDirectie Intermodaliteit - Vervoer vangevaarlijke goederenVooruitgangstraat 561210 BrusselTel : 02 277 39 04Fax: 02 277 40 50

[email protected]

FEBEMPaviljoenstraat 91030 BRUSSELTel: 02 757 91 70Fax: 02 757 91 [email protected]

FERUBEL Vlaanderen v.z.w.Vrijheidslaan 801080 BrusselTel: 02 414 05 25Fax: 02 414 01 [email protected]

FOST PLUSMartinus V straat 401200 BrusselTel: 02 775 03 50Fax: 02 771 16 [email protected]

Interregionale verpakkingscommissieKunstlaan 10 – 111210 BrusselTel : 02 209 03 60Fax: 02 209 03 [email protected]

NIRASKunstlaan 141210 BrusselTel. 02 212 10 11Fax 02 218 51 65www.niras.be

OVAMStationsstraat 1102800 MECHELENTel.: 015 284.284Fax: 015 203 [email protected]

RECUPEL vzwA. Reyerslaan 801030 BRUSSELTel: 02 706 86 20Fax: 02 706 86 [email protected]

16 Nuttige adressen


VAL - I - PAC v.z.w.Koningin Astridlaan 59 bus 111780 WemmelTel: 02 456 83 10 Fax: 02 456 83 [email protected]

VITOBoeretang 2002400 MOLTel: 014 33 55 11Fax: 014 33 55 [email protected]

Verbond der VerzorgingsinstellingenGuimardstraat 1040 BrusselTel: 02 511 80 08Fax: 02 513 52 [email protected]

Vereniging van OpenbareVerzorgingsinstellingen vzw (VOV)Gildenstraat 9-111000 BrusselTel: 02 286 85 50Fax: 02 230 66 94www.vov-info.be


Hoge Gezondheidsraad. Aanbevelingen inzake het beheer van medischverzorgingsafval. Brussel, 2005, nr. 5109

Patiëntenbrochure ‘Afval van peritoneaal dialyse’, UZ Gasthuisberg, 2001

Best Beschikbare Technieken voor ziekenhuizen en andere verzorgings-instellingen. VITO, 2003

17 Referenties


ADR: Accord européen relatif au transport international des marchandisesDangereuses par Route.

AEEA: Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparatuur

ARBIS: Algemeen Reglement inzake de Bescherming tegen Ioniserende Straling

BBT: Best Beschikbare Technieken

FAGG: Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten

FANC: Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle

LAF: Laminar Air Flow

NRMA: Niet Risicohoudend Medisch Afval

NuTeC: Nucleair Technologisch Centrum (onderzoeksinstelling verbonden aan deXios Hogeschool Limburg).

PCB: Polychloreerde bifenylen

PRESTI: Preventie stimuleren

RMA: Risicohoudend Medisch Afval

RVT: Rust- en VerzorgingsTehuis

VITO: Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek.

18 Afkortingen


Tabel A: Bijzondere afvalstoffen..............................................................................21

Tabel B : Afvalstoffen die verplicht selectief worden ingezameld ...........................23

Tabel C: Afvalstoffen waarvoor een stortverbod geldt. ...........................................25

Tabel D: Afvalstoffen waarvoor een verbrandingsverbod geldt. .............................25

Tabel E : Instellingen voor geneeskunde –niet limitatieve lijst ................................31

Tabel F: Geneeskundige praktijken – niet limitatieve lijst .......................................32

Tabel G : Vrijgave radioactieve afvalstoffen binnen de instelling............................37

Tabel H: Frequent voorkomende behandelingen bij thuiszorg en afvalbeheer.......49

Figuur 1: Beslissingsschema afvalstoffen ...............................................................22

19 Lijst van tabellen en figuren

Voorblad Handleiding - OVAM beheer van medisch... · Samenvatting Deze handleiding bevat praktische...

Documents

Transcript of Voorblad Handleiding - OVAM beheer van medisch... · Samenvatting Deze handleiding bevat praktische...