VOLKSGEZONDHEIDSKUNDIGE INTERPRETATIE VAN LUCHT- EN ... · NIKKEL 2.4.1 Beschrijving en...

1 1/15

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

VOLKSGEZONDHEIDSKUNDIGE INTERPRETATIE VAN LUCHT- EN DEPOSITIE METINGEN (2014) IN BEERSE DOOR ZORG EN GEZONDHEID

7.10.2015

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

2 2/15

Inhoudstafel

Overzicht van de gemeten vervuilende stoffen, de meetresultaten en toetsingswaarden 3

Zware metalen 3

Dioxinen en PCB’s 3

Volksgezondheidskundige interpretatie per vervuilende stof 4

Lood 4

2.1.1 Beschrijving en omschrijving van de blootstelling 4

2.1.2 Vergelijking van de meetresultaten met gezondheidskundige toetsingswaarden 4

Zink 5



Koper 6



Nikkel 6



2.4.3 Carcinogeen risico 7

Arseen 7




Mangaan 8



Cadmium 9




Chroom 10




Dioxines en dioxineachtige PCB 11




Ruimere volksgezondheidskundige interpretatie 13

Evaluatie gecombineerde blootstelling 13

3.1.1 screening naar niet-carcinogene effecten door de combinatie van blootstelling: 14

3.1.2 Total Cancer Risk 14

Aandachtspunt m.b.t. Cadmium 15

Volksgezondheidskundige conclusie 15

3 3/15

In dit rapport beschrijft Zorg en Gezondheid de volksgezondheidskundige betekenis van de resultaten van de

luchtkwaliteit in 2014 in Beerse gemeten door de Vlaamse Milieumaatschappij. De betekenis voor de

volksgezondheid wordt bepaald door de meetresultaten te toetsen aan gezondheidskundige advieswaarden.

Volksgezondheidskundige advieswaarden en wettelijke grenswaarden vallen niet noodzakelijk samen. Bij het vaststellen van de wettelijke Europese luchtkwaliteitsnormen is niet alleen het belang van de volksgezondheid bepalend. Ook de technische haalbaarheid en het economisch aspect spelen een rol in de bepaling van deze wettelijke luchtkwaliteitsnormen. Gezondheidskundige advieswaarden, welke enkel vanuit het oogpunt van de bescherming van de volksgezondheid zijn opgemaakt, zijn daarom in vele gevallen strenger dan de wettelijke normen.

De risicoschattingen in dit rapport veronderstellen de hypothetische situatie van levenslange blootstelling van

de bewoners aan concentraties zoals deze in 2014 werden gemeten.

Overzicht van de gemeten vervuilende stoffen, de meetresultaten en toetsingswaarden

ZWARE METALEN

Toetsingswaarde (ng/m³) Jaargemiddelde resultaat in de verschillende

meetposten (ng/m³)

VLAREM grenswaarde

EU grenswaarde

EU streefwaarde

Absheide 00BE01

Lange Kwikstraat 00BE02

Heidestraat 00BE07

Lood 500 263 63 205

Zink 307 37 204

Koper 105 13 75

Nikkel 20 6 3 4

Arseen 6 5 0,6 4

Mangaan 11 6 11

Cadmium 30 5 6 / /

Tabel 1 : overzicht van de meetresultaten en toetsingswaarden

De meetposten Absheide en Heidestraat bevinden zich respectievelijk 50m en 170m ten noorden van Metallo-

Chimique en de meetpost Lange Kwikstraat bevindt zich 1600m ten noordwesten van Metallo-Chimique en

450m ten noorden van Campine.

DIOXINEN EN PCB’S

Er zijn geen wettelijke normen voor dioxine- en PCB depositie.

De gemeten waarden ‘dioxines’ zijn de som van 17 toxische dioxines en ‘PCB’ is de som van 12 toxische

dioxine-achtige PCB’s.

4 4/15

Absheide 75BE01

meetperiode vervuilende stof (pg

TEQ/(m².dag))

01-02/14 diox 13

PCB 5,8

03-04/14 diox 36

PCB 5,2

05-06/14 diox 4,0

PCB 1,9

07-08/14 diox 16

PCB 9,6

09-10/14 diox 17

PCB 8,3

11-12/14 5,9

2,2

jaar gemiddelde diox 15

PCB 5,5

Tabel 2 : overzicht van de meetresultaten

Volksgezondheidskundige interpretatie per vervuilende stof

Het afleiden van de gezondheidskundige advieswaarden doet Agentschap Zorg en Gezondheid niet zelf. Die

afleiding van veilige waarden is immers een complex werk dat door verschillende belangrijke (internationale)

instanties wordt uitgevoerd. Volgende instanties werden geraadpleegd:

- WHO (Wereldgezondheidsorganisatie)

- US-EPA (Agentschap voor bescherming van het milieu in de Verenigde Staten)

- ATSDR (Agentschap voor toxische stoffen en ziekteregistratie in de Verenigde Staten)

LOOD

2.1.1 Beschrijving en omschrijving van de blootstelling

In het algemeen kan lood in het milieu aanwezig zijn door historische vervuiling, bv van non-ferro bedrijven,

door gebruik van loodhoudende benzine in het verleden (nu verboden), via loden waterleidingen en

loodhoudende verf. Ondertussen zijn veel van deze problemen grotendeels aangepakt, maar er kan nog lood

aanwezig zijn in het milieu - zij het in veel mindere mate dan vroeger. Met lood beladen stof kan worden

ingeademd maar door kinderen ook worden ingeslikt. Lood kan zich opstapelen in bot en tanden.

2.1.2 Vergelijking van de meetresultaten met gezondheidskundige toetsingswaarden

5 5/15

Meetplaats Meetresultaat lood lucht (ng/m³)

Absheide 263 (= 0,263 µg/m³)

Lange Kwikstraat 63 (= 0,063 µg/m³)

Heidestraat 205 (= 0,205 µg/m³)

De gemeten concentraties lood in de lucht in de meetposten in Beerse blijven onder de gezondheidskundige

WHO richtwaarde van 500 ng/m³ voor chronische blootstelling (WHO, 2000).

Bij de gemeten waarden van lood in Beerse worden dan ook géén nadelige gezondheidseffecten door de

inhalatie van lood verwacht, ook niet bij kinderen.

De advieswaarde van de WHO voor lood in fijn stof bedraagt net als de EU-norm 500 ng/m³ als jaargemiddelde.

Deze waarde moet verzekeren dat de concentratie van lood in bloed bij kinderen onder de waarde van 10 μg/dl

blijft. Wetenschappelijk onderzoek toont echter aan dat er geen veilige grens bestaat en zelfs onder deze

waarde van 10 μg/dl lood in bloed, lood een impact kan hebben op de intellectuele vermogens en de

gedragsontwikkeling van een kind.

Kinderen zijn de gevoeligste groep voor blootstelling aan lood. Een hoge lood-inname kan aanleiding geven tot

een gestoorde ontwikkeling van het zenuwstelsel met effecten op het IQ, bloedarmoede, verstoring van de

nierfunctie en van de mannelijke vruchtbaarheid. Bij de in Beerse gemeten resultaten worden die effecten niet

verwacht.

Het International Agency for Research on Cancer (IARC) van de WHO klasseert anorganisch lood als

"waarschijnlijk carcinogeen voor mensen" (klasse 2A). Maar hoe groot het kankerrisico is bij een bepaalde

concentratie is niet bekend (er is geen unit risk1). Organisch lood behoort tot IARC groep 3: het is niet te

klasseren wat zijn kankerverwekkende eigenschappen betreft.

ZINK


De bevolking komt met zink in contact via de omgevingslucht, via voeding en drinkwater. Zink is in tegenstelling

tot andere zware metalen niet zo schadelijk voor de mens, tenzij bij erg hoge blootstellingen die bijvoorbeeld

kunnen voorkomen bij metaalarbeiders. Zink is zelfs een essentieel element: het lichaam heeft een kleine

hoeveelheid nodig. Bij een gebrek aan zink kunnen symptomen ontstaan zoals een gestoorde groei.


Meetplaats Meetresultaat zink lucht (ng/m³)

Absheide 307 (=0,307 µg/m³)



1 Een unit risk (UR) is het geschatte extra risico op kanker indien men levenslang wordt blootgesteld aan 1 µg/m³ van die stof. Stel dat de

unit risk van een stof = 5 x 10-6 per µg/m³ bedraagt, dan verwacht men dat, indien 1 miljoen mensen een leven lang dagelijks worden

blootgesteld aan een concentratie van 1 µg/m³ van die stof, er van dat miljoen mensen er 5 mensen méér kanker zullen krijgen dan

wanneer dat miljoen mensen niet levenslang aan die stof zou zijn blootgesteld geweest. Indien diezelfde miljoen mensen aan die stof met

UR = 1µg/m³ zouden zijn blootgesteld geweest maar levenslang aan een concentratie van 2µg/m³, worden niet 5 maar 10 extra kanker-

gevallen verwacht op die 1.000.000 mensen.

6 6/15

Noch WHO, ATSDR, of EPA heeft een gezondheidskundige toetsingswaarde voor chronische blootstelling aan

zink in omgevingslucht. Dit heeft te maken met de relatieve onschadelijkheid van zink tenzij bij zeer hoge

concentraties die zich niet voordoen bij milieublootstelling.

Zink kreeg ook géén IARC-classificatie van kankerverwekkend vermogen en EPA besluit dat zink niet te

klasseren is wat kankerverwekkende eigenschappen betreft.

Ondanks het gebrek aan toetsingswaarden kan men stellen dat, gezien de erg beperkte schadelijkheid van zink,

en het niet voorkomen van extreme concentraties, er geen gezondheidseffecten te verwachten zijn van zink in

Beerse.

KOPER


Koper komt van nature voor in het milieu: in gesteente, in water, in bodem en in lucht. Het is net als zink een

essentieel element voor de mens. Vervuiling met koper kan optreden rond stortplaatsen, rond sommige

industrie (bv rond afvalverwerking, kopersmelterijen, koperraffinaderijen, …).


Meetplaats Meetresultaat koper lucht (ng/m³)




Noch WHO, noch ATSDR heeft een gezondheidskundige toetsingswaarde voor chronische blootstelling aan

koper in omgevingslucht. Dit heeft te maken met de relatieve onschadelijkheid van koper bij

milieublootstellingen. Enkel bij erg hoge blootstellingen die accidenteel kunnen optreden bij werknemers van

hogervermelde industrie zullen gezondheidseffecten optreden.

Koper kreeg ook géén IARC-classificatie van kankerverwekkend vermogen en ook EPA besluit dat koper niet te

klasseren is wat kankerverwekkende eigenschappen betreft.

Ondanks het gebrek aan toetsingswaarden kan men stellen dat, gezien de erg beperkte schadelijkheid van

koper, en het niet voorkomen van extreme concentraties in de lucht, er geen gezondheidseffecten van koper te

verwachten zijn bij de gemeten concentraties in Beerse.

NIKKEL


Nikkel is een natuurlijk element dat onder meer voorkomt in de aardkorst.

Nikkel wordt gebruikt voor de productie van roestvrij staal en andere metaallegeringen. In de buurt van

dergelijke industrie kan milieuvervuiling met nikkel voorkomen. Nikkel kan zich binden aan luchtpartikels, kan

zich neerzetten op de bodem en kan het drinkwater verontreinigen.

7 7/15


Meetplaats Meetresultaat nikkel lucht (ng/m³)




In alle meetposten blijft de jaargemiddelde concentratie voor nikkel ruim onder de gezondheidskundige

toetsingswaarde van ATSDR (MRLchron, inhal, , 2005) van 90 ng/m³. Dit wil zeggen dat er géén nadelige effecten

van nikkel op de gezondheid verwacht worden zoals contact dermatititis (huidaandoening door

overgevoeligheid voor nikkel) of ontstekingsreacties ter hoogte van de luchtwegen. Wat betreft de mogelijke

ontwikkeling van longkanker, is echter onderstaande bijkomende toetsing noodzakelijk.

2.4.3 Carcinogeen risico

IARC klasseert metallisch nikkel in groep IIB, als mogelijk kankerverwekkend (1990). Nikkel (“nickel compounds”

daarentegen is volgens IARC bewezen kankerverwekkend (2012). WHO stelt dat een concentratie nikkel van

1µg/m³ overeenstemt met een extra kankerrisico van 3,8 x 10-4 bij levenslange blootstelling. Toegepast op de

gemeten concentratie van 6 ng/m³ in de meetpost van de Absheide betekent dit een extra kankerrisico bij

levenslange blootstelling van 2,3/ miljoen .

Meetplaats Nikkel Kankerrisico bij UR = 3,8 x 10-

4 (WHO,2000)

Absheide 0,006 µg/m³ 2,3 x10-6

Lange Kwikstraat 0,003 µg/m³ 1,2 x 10-6

Heidestraat 0,004 µg/m³ 1,5 x 10-6

Een risico wordt doorgaans als onaanvaardbaar beschouwd indien het groter is dan 1/10.000 bij levenslange

blootstelling.

Een extra risico bij levenslange blootstelling van < 1/miljoen beschouwt men als een verwaarloosbaar klein

risico.

Het risico dat overeenkomt met de gemeten blootstelling gemeten in de meetpost in Absheide (2,3/ miljoen) is

niet verwaarloosbaar maar nog steeds laag. Idealiter streeft men vanuit volksgezondheidskundige

overwegingen naar een verdere daling van de blootstelling.

ARSEEN


Burgers worden blootgesteld aan arseen via de lucht, drinkwater en voeding. Meestal is voeding de grootste

bron. Sommige bodems bevatten van nature meer arseen dan gemiddeld en dit kan dan in drinkwater terecht

komen.

Vroeger werd arseen gebruikt als behandeling tegen syfilis, als kleurstof in snoepjes, als pesticide in fruitteelt

en als behandelingsmiddel van hout. Momenteel wordt arseen nog gebruikt in halfgeleiders (die toegepast

worden in led’s of zonnecellen), in kopiëertoetsellen, faxen of laserprinters als lichtgevoelige laag en in

legeringen voor batterijen van voertuigen.

Professionele arseenblootstelling kan optreden bij koper- of lood-smelten.

8 8/15


Meetplaats Meetresultaat arseen lucht (ng/m³)

Absheide 5 (= 0,005 µg/m³)

Lange Kwikstraat 0,6 (= 0,0006 µg/m³)


Noch WHO, noch ATSDR hebben toetsingswaarden voor chronische blootstelling aan arseen in de

omgevingslucht voor niet-carcinogene effecten.

CalEPA, wat een kleinere instantie is van EPA in California, heeft een chronische inhalatie referentiewaarde

maar enkel voor de fractie anorganisch arseen van 0,015 µg/m³ (CalEPA, 2008). CalEPA heeft deze waarde

afgeleid naar aanleiding van de vaststelling van verminderde intellectuele functies bij kinderen die blootgesteld

worden aan arseen in drinkwater. Het door VMM gemeten arseen is de som van anorganisch en organisch

arseen. Zelfs indien zeer hypothetisch alle gemeten arseen van de schadelijkere anorganische vorm zou zijn,

dan ligt de hoogst gemeten waarde (meetpost Absheide) 3x lager dan de referentiewaarde van 0.015 µg/m³

van CalEPA. Er wordt dus géén impact van arseen op de intellectuele functie bij kinderen of andere niet-

carcinogene gezondheidseffecten verwacht bij de huidige gemeten arseen concentratie in Beerse.

De WHO stelt dat longkanker het kritieke effect is bij blootstelling aan arseen.


De inademing van anorganisch arseen verhoogt het risico op longkanker (IARC groep I, 2012 ; EPA groep A). De

WHO geeft een longkankerrisico aan van 1,5 x 10-³ bij levenslange blootstelling aan een concentratie van 1

µg/m³ in de omgevingslucht (WHO, 2000). EPA begroot dit kankerrisico als 4,3 x 10-³ /µg/m³ (EPA, 2012).

Wat betekent dit voor Beerse?

Meetplaats Totaal Arseen Kankerrisico bij UR = 1,5 x 10-

3 (WHO,2000)

Kankerrisico bij UR = 4,3 x 10-

3 (EPA,2012)

Absheide 0,005 µg/m³ 7,5 x 10-6 25 x10-6

Lange Kwikstraat 0,0006 µg/m³ 0,9 x 10-6 3 x 10-6

Heidestraat 0,004 µg/m³ 6,1 x 10-6 20 x 10-6

Het gemeten arseen is totaal arseen. Indien wordt aangenomen, als meest pessimistische inschatting, dat alle

aanwezige arseen van de anorganische vorm zou zijn, zou het geschatte risico op kanker volgens het risicogetal

van de WHO in Absheide en Heidestraat groter zijn dan 1 op een miljoen (respectievelijk 7,5 / miljoen en

6,1/miljoen). Dit extra risico op kanker door arseen is gezondheidskundig niet meer verwaarloosbaar.

Volgens het risicogetal van EPA bedraagt het extra risico in Absheide, Heidestraat en Lange Kwikstraat

respectievelijk 25, 3 en 20 per miljoen. Gezien deze risicoschattingen gedaan zijn met de meest pessimistische

veronderstellingen (worst case aannames) is dit extra kankerrisico mogelijk niet verwaarloosbaar maar niet

onaanvaardbaar. Idealiter streeft men vanuit volksgezondheidskundige overwegingen naar een verdere daling

van de blootstelling.

MANGAAN


Mangaan (Mn) is een essentieel element, waarvan het lichaam een kleine hoeveelheid nodig heeft voor een

goede werking van meerdere enzymsystemen. Mangaan komt voor bij ijzer- en staalindustrie, droge cel

9 9/15

batterijen, lassen. Mangaan kent nog vele andere toepassingen. Zo komt het voor in diesel, als

brandstofadditief, in schimmelwerende middelen, … Het komt ook voort vanuit natuurlijke bronnen. Voeding

zoals granen en noten kan mangaan bevatten.


Meetplaats Meetresultaat mangaan lucht (ng/m³)




De WHO heeft uit literatuuronderzoek vastgesteld dat bij toenemende concentraties mangaan, er in de eerste

plaats effecten op het zenuwstelsel worden vastgesteld. Men heeft dit waargenomen bij werknemers die aan

hoge concentraties werden blootgesteld. De WHO heeft vertrekkende van deze vaststellingen een

toetsingswaarde voor chronische blootstelling in omgevingslucht vastgelegd op een jaargemiddelde van 0.150

µg/m³ (WHO, 2000).

De gemeten concentraties in de meetposten in Beerse zijn lager dan deze WHO-toetsingswaarde. Dit betekent

dat potentiële effecten van mangaan ter hoogte van het zenuwstelsel, zoals beven, gangstoornissen,

spierspasmen in het gelaat niet zullen optreden. Dergelijke symptomen ziet men pas verschijnen bij hoge

beroepsmatige blootstelling en ook dan is dat nog uitzonderlijk.

Het IARC heeft mangaan niet geëvalueerd, en EPA stelt dat mangaan niet te klasseren is voor wat zijn

kankerverwekkend vermogen betreft.

CADMIUM


Cadmium is een zwaar metaal dat van nature in lage concentraties in de aardkorst aanwezig is. Eén van de

voornaamste bronnen van cadmium is sigarettenrook. In het verleden werd cadmium voornamelijk uitgestoten

door non-ferro bedrijven en verbrandingsovens. Cadmium wordt gebruikt in legeringen, in halfgeleiders, in

televisiebuizen en in oplaadbare batterijen en accu’s.

Vooral via voeding en inademing worden de mensen blootgesteld aan cadmium.


Meetplaats Meetresultaat cadmium lucht

(ng/m³)


Lange Kwikstraat /

Heidestraat /

Cadmium stapelt zich op in het lichaam (bio-accumulatief). Kleine hoeveelheden geven na inname geen acute

gezondheidsproblemen, maar bij langdurige blootstelling kunnen ze de nierwerking verstoren en de

botdensiteit verminderen.

ATSDR heeft een toetsingswaarde voor chronische blootstelling van 0,010 µg/m³. Onder deze grenswaarde

worden geen niet-carcinogene effecten verwacht (ATSDR, 2012). De gemeten waarde in Absheide ligt onder

deze grenswaarde.

10 10/15

Uit wetenschappelijke studies is gebleken dat het inademen van cadmium longkanker kan veroorzaken. De

toetsingswaarde van de WHO voor cadmium in fijn stof bedraagt net als de toekomstige EU-streefwaarde 5

ng/m³ als jaargemiddelde. Volgens de WHO is de algemene bevolking onder deze waarde voldoende

beschermd tegen zowel de niet-kankerverwekkende als de kankerverwekkende effecten ten gevolge van de

blootstelling aan cadmium in fijn stof.

In de meetpost Absheide overschrijdt de jaargemiddelde concentratie de toetsingswaarde van de WHO, dit is

gezondheidskundig niet verwaarloosbaar. Wat betreft de mogelijke ontwikkeling van longkanker, is echter een

bijkomende onderstaande toetsing noodzakelijk.


Meetplaats Cadmium Kankerrisico bij UR = 1,8 x

10-3 (EPA, 2000)

Absheide 0,006 µg/m³ 10,9 x10-6

Cadmium is door het IARC (Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek) geklasseerd als bewezen

kankerverwekkend voor de mens (IARC groep 1). Een betrouwbaar eenheidsrisico voor longkanker door

cadmiumblootstelling kan volgens de WHO op dit moment niet worden afgeleid vanwege de invloed van de

verstorende blootstelling aan arseen in de beschikbare epidemiologische studies.

Zonder een eventuele verstoring in aanmerking te nemen schat de EPA dat een levenslange blootstelling aan 1

μg/m³ cadmium overeenstemt met een extra levenslang kankerrisico van 1,8 x 10-3.

Het extra individueel risico op longkanker ten gevolge van levenslange blootstelling aan cadmium ter hoogte

van Absheide is ongeveer 11/miljoen. Dit is gezondheidskundig niet verwaarloosbaar, maar lager dan wat

doorgaans als onaanvaardbaar beschouwd wordt (indien het groter is dan 1/10.000 bij levenslange

blootstelling).

CHROOM


Chroom is overal in het milieu aanwezig. Het komt voor onder verschillende vormen waaronder elementair

chroom, chroom3+, en in mindere mate het toxischere chroom6+. Niet elke vorm van chroom is even schadelijk:

de oplosbare fractie (zeswaardig chroom – Cr6+) is 1.000 maal toxischer dan de onoplosbare fractie

(driewaardig chroom – Cr3+). Het chroom6+ is afkomstig van menselijke activiteit zoals industrie, afval- en

brandstofverbranding, de behandeling van hout en leder maar ook van roken.


Daar waar chroom3+ een essentieel element is, en ons lichaam er dus een beperkte hoeveelheid van nodig

heeft om gezond te blijven, is chroom6+ toxisch en kankerverwekkend. De longen zijn het gevoeligste orgaan

voor de blootstelling aan chroom6+ : irritatie van neus en luchtwegen, daling van de longfunctie en longkanker

komen voor bij personen die bv beroepsmatig aan hoge concentraties zijn blootgesteld. Blootstelling aan

chroom kan ook aanleiding geven tot allergie ter hoogte van de luchtwegen of ter hoogte van de huid.

Meetplaats Meetresultaat chroom lucht (ng/m³)




11 11/15

EPA bepaalde voor chroom6+ een referentieconcentratie (RfC) van 0.1 µg/m³, op basis van proefdierstudies bij

ratten. De RfC is een schatting van de dagelijkse concentratie die levenslang mag ingeademd worden zonder

dat er nadelige effecten worden verwacht op de gezondheid voor wat niet-carcinogene effecten betreft. De RfC

houdt rekening met gevoelige groepen; deze worden er ook door beschermd. Op alle meetplaatsen in Beerse

wordt deze referentieconcentratie jaargemiddeld ruim gerespecteerd.

ATSDR heeft voor Cr6+ op fijn stof geen toetsingswaarde voor inademing op lange termijn berekend. Wel werd

een toetsingswaarde voor inademing voor blootstellingen van 14 dagen tot 1 jaar berekend maar deze is hier

dus niet geschikt.


IARC klasseert chroom in groep I: de inhalatie van chroom6+ verhoogt het risico op longkanker.

De WHO begroot het extra longkankerrisico als 4 x10-2 bij levenslange blootstelling aan een concentratie van 1

µg/m³ chroom6+ in de omgevingslucht (2000).

De VMM meet enkel totaal chroom. Er wordt geen rekening gehouden met de vorm of de verbinding waarin

het metaal zich bevindt. Naar analogie met wetenschappelijke literatuur en op basis van chroom-speciatie-

metingen uitgevoerd gedurende negen weken in 2012 werd het aandeel van Cr6+ ingeschat van 1,8 % tot 5,3%

t.o.v. de totale chroomfractie.

De toepassing van dit aandeel geeft volgend resultaat van schatting van kankerrisico’s door chroom:

Meetplaats Kankerrisico bij UR = 4 x 10-2 (WHO,2000) Kankerrisico bij UR = 1,2 x 10-2 (EPA, 2000)

Aandeel Cr6+ =

1,8%

Aandeel Cr6+ = 5,3% Aandeel Cr6+ = 1,8% Aandeel Cr6+ = 5,3%

Absheide 4,32 x10-6 12,72 x10-6 1,30 x10-6 3,83 x10-6

Lange Kwikstraat 2,16 x10-6 6,36 x10-6 0,65 x10-6 1,92 x10-6

Heidestraat 3,6 x10-6 10,6 x10-6 1,08 x10-6 3,19 x10-6

Op alle meetposten is het extra individueel risico op longkanker ten gevolge van levenslange blootstelling aan

Cr6+ groter dan één op 1.000.000 en dus gezondheidskundig niet verwaarloosbaar, maar klein. Een risico wordt

doorgaans als onaanvaardbaar beschouwd indien het groter is dan 1/10.000 bij levenslange blootstelling. Dit is

niet het geval voor chroom6+ in Beerse.

DIOXINES EN DIOXINEACHTIGE PCB


Dioxines is de verzamelnaam voor 210 scheikundige stoffen waaronder de polychloordibenzo-p-dioxines

(PCDD) en de polychloordibenzofuranen (PCDF). De 17 meest toxische dioxines hebben chlooratomen op de

2,3,7,en 8-meetplaats.

Polychloorbifenyl (PCB) zijn gehalogeneerde aromatische koolwaterstoffen ; 12 van de 209 zijn toxisch en

omdat deze op dezelfde manier als dioxines aan cellen binden worden ze ook dioxineachtige PCB genoemd (DL-

PCB). PCB 126 is de meest toxische.

Het zijn de 17 meest toxische dioxines die samen met de DL PCB gemeten worden, en het resultaat wordt

uitgedrukt in TEQ/m².dag. Het zijn beiden persisterende organische polluenten die kunnen opstapelen in de

voedselketen. Dioxines ontstaan als bijproduct bij onvolledige verbranding. Dit kan bij natuurlijke processen,

zoals vulkaanuitbarstingen maar ook door menselijke activiteit: afvalverbranding, crematoria, ferro en non-

12 12/15

ferro industrie. De dioxine-uitstoot die bij afvalverbranding en industriële processen vrijkomt is de laatste

decennia zo sterk gedaald, dat nu vooral de gewone burger door hout- en andere verwarming, opstoken van

groenafval en/of huishoudelijk afval en sigarettenrook de oorzaak is.

PCB daarentegen werden tot 1985 doelbewust geproduceerd om te gebruiken in o.a. transformatoren,

condensatoren, … Nadien werd de productie verboden omwille van de giftige eigenschappen van PCB.

Dioxines en PCB komen vooral via besmet voeding in de mens terecht. Daarom worden meetposten voor

dioxines en PCB geplaatst in woonzones en in landbouwgebied omwille van hun relatie met voedsel.

Industriële meetposten kunnen dan weer nuttig zijn in het aanwijzen van de bron, en bij het opvolgen van

eventuele saneringsmaatregelen van die bron. Een belangrijke bron kan een shredderinstallatie (het vermalen

van schroot) zijn. Eerder onderzoek van VMM toonde aan dat de verontreiniging meestal beperkt blijft tot

enkele honderden meters rond het bedrijf. De impact is dus het grootste als er een woonzone of agrarisch

gebied paalt aan het schrootbedrijf.


ATSDR heeft enkel toetsingswaarden voor orale (via de mond) blootstelling, maar geen toetsingswaarden voor

de concentratie in de lucht of in neervallend stof (depositie). Ook andere instanties zoals de WHO en EPA

hebben geen luchtkwaliteitswaarden voor dioxines en DL PCB omdat directe inhalatie maar een klein deel

uitmaakt van de totale blootstelling. Het overgrote deel komt in de mens terecht via voeding, zoals via vette

vis, volle melk en melkproducten, vet vlees, waarin het zich opstapelt.

Er zijn wel bij verschillende instanties toetsingswaarden voor de maximaal toelaatbare inname van dioxines en

PCB per maand in voeding, zoals van JECFA, USEPA en WHO. De depositie-meetresultaten kunnen daaraan niet

rechtstreeks getoetst worden.

VMM liet door VITO een toetsingswaarde berekenen, afgeleid van de maximale hoeveelheid dioxines en DL-

PCB die men wekelijks mag innemen via voeding volgens de advieswaarde van het Europees Wetenschappelijk

Comité voor menselijke voeding. De hier van afgeleide maandgemiddelde drempelwaarde voor depositie is 21

pg TEQ/(m².dag) voor de som van dioxines en DL PCB. De jaargemiddelde drempelwaarde voor depositie is 8,2

pg TEQ/(m².dag). Dit geldt voor woonzones en agrarische gebieden, omdat ze beide een link hebben met de

voedselketen.

Meetresultaten dioxines, DL PCB en hun som ter hoogte van meetpost Absheide (woonzone) (in pg

TEQ/(m².dag)

jan-feb 2014 dioxines 13

DL PCB 5,8

dioxines + DL-PCB 18,8

maart-april 2014 dioxines 36

DL PCB 5,2


mei-juni 2014 dioxines 4,0

DL PCB 1,9


juli-aug 2014 dioxines 16

DL PCB 9,6


Sept-okt 2014 Dioxines 17

DL PCB 8,3

Dioxines + DL PCB 25,3

13 13/15

Nov-dec 2014 dioxines 5,9

DL PCB 2,2


Jaargemiddelde 2014 dioxines 15

DL PCB 5,5

Dioxines + DL PCB 20,5

Tabel 3 : overzicht van de meetresultaten dioxines (=de 17 toxische dioxines), de som van 12 DL PCB en de som van beide

De afgeleide toetsingswaarde werd driemaal overschreden, naar aanleiding van verhoogde dioxines. Het

jaargemiddelde overschrijdt de afgeleide toetsingswaarde van 8,2 pg TEQ/(m².dag).

Voor dioxines en PCB is de cumulatieve blootstelling belangrijker dan de acute blootstelling omdat deze stoffen

zich opstapelen in het lichaam. Een occasionele beperkte overschrijding zal geen aanleiding geven tot nadelige

gezondheidseffecten. Kinderen en zeker kinderen die borstvoeding krijgen zijn de gevoeligste groep. Effecten

op de ontwikkeling zijn het eerste effect dat kan worden waargenomen (WHO, 2000). Toetsingswaarden

houden echter rekening met de effecten op kinderen.


Het IARC klasseert TCDD in groep 1 (bewezen kankerverwekkend voor mensen), en sommige andere dioxines in

de niet-klasseerbare groep (groep 3). PCB worden als groep geklasseerd in groep 2A, dus als waarschijnlijk

kankerverwekkend voor mensen. Recent klasseerde het IARC 2 specifieke PCB ook in groep 1.

Bijzonder is dat dioxines en PCB niet genotoxische carcinogenen zijn, en dat men er van uitgaat dat er voor het

ontstaan van kanker door dioxines en PCB een drempelwaarde bestaat.

De getolereerde maximale intake die de WHO vooropstelt (70 pg/kg LG/maand voor PCDD, PCDF en coplanaire

PCB uitgedrukt als TEF) wordt als voldoende laag beschouwd om ook te beschermen voor kanker (WHO, 2010).

De depositieresultaten van VMM kunnen hier echter niet rechtstreeks aan getoetst worden.

Ruimere volksgezondheidskundige interpretatie

EVALUATIE GECOMBINEERDE BLOOTSTELLING

In de meeste volksgezondheidskundige risicoanalyses wordt enkel stof per stof gekeken of er al dan niet een

probleem verwacht wordt voor de (volks)gezondheid. In het “echte leven” worden mensen echter blootgesteld

aan een mengsel van vervuilende stoffen. Dit kan een invloed hebben op het effect van de blootstelling op de

gezondheid. Een stof-per-stof aanpak kan de risico's van gecombineerde blootstelling in sommige gevallen

onderschatten, zeker wanneer verschillende stoffen een gezamenlijk effect uitoefenen op het menselijk

organisme.

Om die reden liet Agentschap Zorg en Gezondheid door VITO een tool ontwikkelen om te screenen naar

effecten van gecombineerde blootstelling. Deze tool is gebaseerd op de filosofie van de WHO-IPCS benadering

voor beoordeling van mengeltoxiciteit, en is gesitueerd in de screeningsfase, die in beperkte mate rekening kan

houden met gemeenschappelijke gezondheidseffecten van stoffen in mengsels, zonder evenwel rekening te

houden met overeenkomsten of verschillen in werkingsmechanismes van de gezondheidseffecten.

Dit wordt beschouwd als een conservatieve benadering.

Voor Beerse was het mogelijk volgende stoffen samen te screenen op hun gemeenschappelijk effect:

nikkel

arseen (anorganisch)

14 14/15

cadmium

chroom 3+

chroom 6+

lood

mangaan

3.1.1 screening naar niet-carcinogene effecten door de combinatie van blootstelling:

HI = ∑ HQini=1 waarbij HQi =

expi

refi

De Hazard Index (HI) van een mengsel is de som van de component-specifieke 'Hazard Quotients' (HQi)). De

HQ van een stressor i wordt op zijn beurt berekend als de ratio van de blootstelling (exp i) over de

referentiewaarde (refi) van stressor i. Voor stoffen met niet-carcinogene effecten is refi de dosis waar beneden

geen negatieve effecten te verwachten zijn op menselijke gezondheid (zie de toetsingswaarden in

bovenstaande bespreking per polluent).

In Beerse is de hazard index niet voor elk orgaansysteem kleiner dan 1 bij de gemeten concentraties waardoor

een mogelijks gezondheidsprobleem bij blootstelling aan dit mengsel niet uit te sluiten valt.

De hazard index voor renale effecten ligt boven de 1.

Dit geeft aan dat, hoewel er geen gezondheidseffecten verwacht worden bij beoordeling van de individuele

stoffen aan hun respectievelijke gezondheidskundige toetsingswaarde, de gecombineerde blootstelling toch

relevant kan zijn. Vooral de gecombineerde blootstelling door cadmium en lood zou kunnen inwerken op het

renale systeem.

3.1.2 Total Cancer Risk

Het Total Cancer Risk van het mengsel is gebaseerd op het effect-additie principe en wordt berekend als de

som van de extra kankerrisico’s van de verschillende componenten:

𝑇𝑜𝑡𝑎𝑙 𝐶𝑎𝑛𝑐𝑒𝑟 𝑅𝑖𝑠𝑘 = ∑ 𝑅𝑖𝑠𝑘𝑖 = ∑ 𝑑𝑖𝐵𝑖

𝑛

𝑖=1

𝑛

𝑖=1

Waarbij Riski het risico is, di de dosis en Bi een potency parameter (slope factor of unit risk) van de ide

carcinogene stof.

EXTRA KANKERRISICO Nikkel 2,3 x 10-6

Arseen 7,5 x 10-6

Cadmium 10,9 x 10-6

Cr6+ (met toepassing UR van WHO, 2000) 4,32 x 10-6 tot 12,7 x 10-6

RISICO MENGSEL (Total Cancer Risk) 24,9 x 10-6 tot 33,3 x 10-6

Het totale extra kanker risico bij levenslange gecombineerde blootstelling aan in 2014 in Beerse gemeten

concentraties van nikkel, arseen, Cr6+ en cadmium bedraagt 2,5/100.000 tot 3,3/100.000, afhankelijk van het

aandeel van Cr6+. Dit risico is volksgezondheidskundig niet verwaarloosbaar maar niet onaanvaardbaar hoog

volgens internationale gebruik.

15 15/15

AANDACHTSPUNT M.B.T. CADMIUM

Volgens bovenstaande gegevens levert cadmium enerzijds een niet onbelangrijke bijdrage aan het extra

kankerrisico en anderzijds zou cadmium samen met lood renale effecten kunnen veroorzaken.

De meetresultaten van cadmium volgens de VMM meetmethode lagen onder de drempelwaarde en werden

daarom uitbesteed berekend via een methode met een hoge meetonzekerheid van 15,4%, wat de schattingen

onzekerder maakt.

Volksgezondheidskundige conclusie

Gezondheidskundig blijft er in Beerse een verhoogd risico bestaan op renale effecten en longkanker door de

aanwezigheid van zware metalen in de omgevingslucht. Dit verhoogde risico is niet onaanvaardbaar hoog,

maar vooral de concentraties nikkel, arseen, cadmium en chroom zijn gezondheidskundig niet

verwaarloosbaar. Verdere inspanningen om de emissies te doen dalen, zeker voor arseen en cadmium, zijn

vanuit gezondheidskundig standpunt wenselijk.

VOLKSGEZONDHEIDSKUNDIGE INTERPRETATIE VAN LUCHT- EN ... · NIKKEL 2.4.1 Beschrijving en...

Documents

Transcript of VOLKSGEZONDHEIDSKUNDIGE INTERPRETATIE VAN LUCHT- EN ... · NIKKEL 2.4.1 Beschrijving en...