Jan SchoppersMeetnetcoördinator Meetnet Urbane Soorten

Stadsvogels onder druk?Vogelbalans: Stadsvogels

Sovon Vogelonderzoek Nederland

IntroductieIk heb al lang belangstelling voor stadsvogels

In begin collega vogelaars: ‘jij liever dan ik’

Maar ‘stadsvogelen’ en onderzoek wordt steeds populairder

Sovon Vogelonderzoek Nederland

• Meer mensen in de stad dan op platteland• Winter milder, zomer vaak warmer• Versteend, maar ook dynamisch• Niet het afvoerputje voor vogels• Eigen ecosysteem met ook unieke soorten:

#Genetische aanpassing Huismus L Cousseau · M Husemann · R Foppen · C Vangestel · L Lens RechearsGate 2016.

#Zang Koolmees anders Hans Slabbekoorn #Watervogels in de winter#Stadsduif, Gierzwaluw, Zwarte Roodstaart en Slechtvalk

Evolutie in urbaan gebied

Sovon Vogelonderzoek Nederland

• Meer mensen in de stad dan op platteland• Winter milder, zomer vaak warmer• Versteend, maar ook dynamisch• Niet het afvoerputje voor vogels• Eigen ecosysteem met ook unieke soorten:

#Genetische aanpassing Huismus L Cousseau · M Husemann · R Foppen · C Vangestel · L Lens RechearsGate 2016.

#Zang Koolmees anders Hans Slabbekoorn #Watervogels in de winter#Stadsduif, Gierzwaluw, Zwarte Roodstaart en Slechtvalk

Evolutie in urbaan gebiedOok op de Landelijke Dag zoals op 26 nov 2011. Prooi Slechtvalk, Kwartelkoning, onder Erasmustoren!

Sovon Vogelonderzoek Nederland

• Waarnemers kiezen zelf een (4cijfer) postcodegebied

• 12 willekeurige telpunten• 5 minuten alle vogels met terrein- binding tellen• 3 telrondes:

1e: 1-30 april (bij zonsop) 1=>122e: 15 mei-15 juni (bij zonsop) 12=>13e: 15 juni-15 juli (zomeravondtelling,

speciaal voor Gierzwaluwen)

In 2007 start van MUS ism VBN

Netwerk Ecologische Monitoring

Sovon Vogelonderzoek Nederland

• Waarnemers kiezen zelf een (4cijfer) postcodegebied

• 12 willekeurige telpunten• 5 minuten alle vogels met terrein- binding tellen• 3 telrondes:

1e: 1-30 april (bij zonsop) 1=>122e: 15 mei-15 juni (bij zonsop) 12=>13e: 15 juni-15 juli (zomeravondtelling,

speciaal voor Gierzwaluwen)

In 2007 start van MUS ism VBN

Netwerk Ecologische Monitoring

Sovon Vogelonderzoek Nederland

• 160 vogelsoorten samen 399.000 ex.• 19 zoogdieren samen 4.690 ex.• Na 10 jaar van 75-80 soorten een trend

Resultaten

Stadsvogels in hun domein. Elwin van der Kolk.

Je kunt meedoen als je 30-40 soorten kent op geluid en uiterlijk.Binnenkort is er ook een nieuwe MUS-cursus op www.sovon.nl

Sovon Vogelonderzoek Nederland

Resultaten

Sovon Vogelonderzoek Nederland

HuizenbroedersGierzwaluw

Sovon Vogelonderzoek Nederland

HuizenbroedersGierzwaluwOpvallend verschil Huismus tussen oude stad Amsterdam en

nieuwe Almere.De Huismus doet het opvallend goed in nieuwbouw. Afname of verdwijnen uit de oude wijken.

Sovon Vogelonderzoek Nederland

Bomen en struiken

Sovon Vogelonderzoek Nederland

Bomen en struiken• Bomen worden gemiddeld niet ouder

dan 25 jaar• Veelal niet inheems• Struiken worden omgezet in gazon• Vogels urbaan en landelijk andere trend

Sovon Vogelonderzoek Nederland

Bomen en struiken

Sovon Vogelonderzoek Nederland

Bomen en struiken

0

20

40

60

80

100

120

Afname Merel in MUS. Maar reproduktie is goed. Wat is er aan de hand?Blijft de overleving uitgevlogen jongen achter of voedsel probleem?

Sovon Vogelonderzoek Nederland

WatervogelsMeeste watervogels doen het goed. In nieuwe woonwijken wordt vaak water/wadi’s aangelegd voor retentie.

Sovon Vogelonderzoek Nederland

Jaarrond Tuintelling

Sovon Vogelonderzoek Nederland

Jaarrond Tuintelling

Voorlopig nog geen afname vastgesteld bij Merel door Usutu

Sovon Vogelonderzoek Nederland

Huizenbroeders:Alle punten per buurt (CBS-indeling) of wijk krijgen dan samen een score voor de soortgroep.

Blauw & geel is boven & gemiddeld en roze & rood onder gemiddeld.

Extra voorzieningen en beheer gericht op huizenbroeders moet vooral gedaan worden in de rode en roze wijken.

Via MUS naar Stadsvogelindicatorvoorjaar 2017

Sovon Vogelonderzoek NederlandMaatregelen huizenbroeders

Sovon Vogelonderzoek Nederland

• MUS• Jaarrond Tuintelling• PTT (punttelling wintervogels)• Neskaart-light• Watervogel- & Midwintertelling

Tellen in urbaan gebied is leuk en zinvol! Maar is óók beschermen

Sovon Vogelonderzoek Nederland

• Aandacht voor natuur in urbaan gebied is toegenomen• Vogels van groen staan onder druk• Huizenbroeders variabel beeld

Huismus niet verder achteruit, maar nog (lang) niet van de Rode Lijst

• Water- en roofvogels, maar ook Scholekster doen het over het algemeen goed

• Gemeenten, woningbouwvereniging en burgers kunnen het verschil maken.

Resumé

Foto huismussen: Jochem Kühnen

Sovon Vogelonderzoek Nederland

• Alle tellers van Sovon• Collega’s, VBN en NEM• Foto’s Harvey van Diek en JS

Dank

Foto: Dineke van Krimpen

Foto: Nico de Bont

Sovon Vogelonderzoek Nederland

Uitzicht vanaf de Sint Walburgiskerk Zutphen, de broedplek van een succesnummer ….

Sovon Vogelonderzoek Nederland

VWG Zutphen