VODI^

OP[TESTVENATA ODGOVORNOST NA

PRETPRIJATIJATA-

PREDIZVIK ILI DOPOLNITELEN RIZIK?

MAKEDONSKITE PRETPRIJATIJA

I OP[TESTVENATA ODGOVORNOST

Ovaa publikacija e podgotvena od strana na Goran Lazarevski i

Nikica Kusinikova, so velikodu{nata poddr{ka na amerikanskiot

narod preku Agencijata na SAD za me|unaroden razvoj.

Mislewata izrazeni vo ovaa publikacija im pripa|aat na avtorite i

ne gi izrazvuvaat stavovite na Agencijata na SAD za me|unaroden

razvoj ili na Vladata na Soedinetite Amerikanski Dr`avi

2

3

PRIRA^NIK ZA RAKOVODITELITE

Ovoj prira~nik }e Vi ovozmo`i, na razbirliv i ednostaven na~in da

doznaete:

1. [to vsu{nost e op{testvenata odgovornost na

pretprijatijata (OOP) kako koncept?

2. Kakva e sostojbata so op{testvenata odgovornost na

pretprijatijata vo Makedonija vo momentov?

3. Kakva e pozicijata na na{ite pretprijatija vo odnos na

na{eto opkru`uvawe, koga se raboti za op{testvenata

odgovornost na pretprijatijata?

4. Dali na Va{eto pretprijatie voop{to mu e potrebno, da se

zafati so ova pra{awe?

5. Za koj vid na pretprijatija e namenet ovoj koncept?

6. Na koj na~in da utvrdite {to e najdobro za Va{eto

pretprijatie?

7. Kako da odlu~ite, koj vo Va{eto pretprijatie da bide

nadle`en za sproveduvawe na konceptot na op{testvenata

odgovornost ?

8. [to mo`ete, a {to ne treba da o~ekuvate od primenata na

konceptot na op{testvenata odgovornost na pretprijatijata

(OOP) vo Va{eto sekojdnevno rabotewe?

Za kraj: Dali Va{eto pretprijatie e op{testveno odgovorno?

4

[to vsu{nost e op{testvenata odgovornost na pretprijatijata

(OOP) kako koncept?

Trgnuvaj}i od `elbata, ovoj prira~nik da bide lesno ~itliv i

razbirliv za na{ite delovni lu|e, nema da navleguvame vo tolkuvawe

na brojnite definicii koi se vo primena vo akademskite sredini

niz celiot svet.

Mislewata za toa, dali OOP kako koncept e nov ili odamna postoi,

se podeleni.

Edna od najkusite definicii koja se primenuva vo stru~nata javnost

denes, bi glasela:

OP[TESTVENATA ODGOVORNOST NA PRETPRIJATIJATA

PRETSTAVUVA ODGOVORNO VODEWE BIZNIS.

Osnovata na ovaa definicija, e mo{ne ednostavna: pretprijatijata,

kako delovni subjekti, se del od op{testvoto i neminovno imaat

vlijanie na nego. Kako i fizi~kite lica, vo svoeto sekojdnevno

odnesuvawe, tie gradat odnos kon svoeto opkru`uvawe i samite

odlu~uvaat, dali preku svoeto odnesuvawe }e gradat pozitiven ili

negativen odnos kon okolinata.

5

Pojdete od sebe: Ako kon svoite sosedi, lu|eto od koi sekojdnevno

kupuvame i na koi im prodavame, so koi sorabotuvame i so koi

`iveeme, se odnesuvame neodgovorno i {tetno, ne mo`eme da

o~ekuvame, tie vo nas da imaat doverba i da ja prodol`at

sorabotkata so nas. Mnogu e poverojatno, deka so tek na vremeto }e

go izgubime ugledot, }e ne izbegnuvaat i nikoj nema da saka da bide

del od na{iot krug.

Vo osnova, nema razlika me|u odnesuvaweto na pretprijatijata i

gra|anite: i ednite i drugite se dol`ni, da vodat smetka za

posledicite od nivnite postapki i da storat se, da gi izbegnat onie

koi bi dovele do negativni vlijanija.

Pra{aweto, koe sekoj rakovoditel treba da si go postavi, e:

dali moeto pretprijatie kon svoeto opkru`uvawe

se odnesuva poinaku, otkolku {to jas se odnesuvam

kon svoite sosedi, partneri i prijateli?

Vo svoeto sekojdnevno rabotewe, pretprijatieto se fokusira na

svojata primarna, legitimna cel: maksimizirawe na dobivkata i

obezbeduvawe na odr`liv deloven uspeh i razvoj.

6

Pritoa, se o~ekuva pretprijatieto da poka`e odgovornost kon golem

broj zasegnati strani, pred sé:

• osnova~ite, odnosno akcionerite

• vrabotenite

• klientite, kupuva~ite i korisnicite na uslugi

• dobavuva~ite

• po{irokata zaednica vo koja deluva, op{testvoto, dr`avata,

gra|anite itn.

Site navedeni, istovremeno mo`at da se javat vo pove}e ulogi:

vrabotenite se i na{i klienti, nivnite rodnini i prijateli se

na{i dobavuva~i, a gra|anite se na{i akcioneri itn.

Kakva e sostojbata so op{testvenata odgovornost na pretprijatijata

vo Makedonija vo momentov?

Za volja na vistinata, treba da se konstatira, deka vo Makedonija,

konceptot na OOP ne e celosna novina.

Pretprijatijata, vo minatoto, vo ramki na celata filosofija na

toga{niot sistem na ureduvawe na razni na~ini poka`uvaa

op{testvena odgovornost, obezbeduvaj}i socijalni povolnosti:

kolektivni dogovori, detski gradinki, odmarali{ta, stipendirawe,

7

donacii za sport i kultura, sorabotka so lokalnata zaednica i

nejzinite institucii, kako i brojni drugi formi na odgovorno

odnesuvawe.

Postoeweto na takvata pove}edeceniska tradicija, ja stava

Makedonija vo krugot zemji so solidna osnova za razvivawe na

konceptot na op{testvenata odgovornost na pretprijatijata, kade

primarna zada~a treba da bide, da utvrdime {to dosega e napraveno

na ova pole. Za taa namena, osnovano e Nacionalno Koordinativno

Telo za op{testvena odgovornost na pretprijatijata, koe raboti na

promovirawe na dobrite praktiki na poleto na OOP.

Prvi~niot vpe~atok, koj ~esto se javuva vo po~etnite fazi na

voveduvawe na ovoj koncept, e deka op{to gledano, pretprijatijata

vodeni od `elbata za zgolemuvawe na profitot se neodgovorni kon

op{testvoto i deka na taa tema ne mo`e mnogu da se stori.

Nakuso ka`ano, toa ne e potpolno to~no.

8

Kakva e pozicijata na na{ite pretprijatija vo odnos

na na{eto opkru`uvawe, koga se raboti za

Op{testvenata Odgovornost na pretprijatijata?

Pretprijatijata vo Makedonija, vo izminatite godini na tranzicija,

se obiduvaa da iznajdat razni na~ini da vodat gri`a za svoite

vraboteni, nivnite semejstva i lokalnata zaednica vo koja

funkcioniraat. Sepak, faktot {to zemjata minuva{e niz te{ka

tranzicija, koja najsilno go pogodi tokmu stopanstvoto ima{e i

silno negativno vlijanie na kapacitetot, da se stori ne{to pove}e

otkolku samo da se opstane...

Sporedbenite analizi poka`uvaat, deka vo odnos na dr`avite od

na{eto opkru`uvawe, ne treba da bideme nezadovolni od dosega

srabotenoto. Vo poslednite godini, aktivnostite na na{ite

pretprijatija, pomognati od povolnoto opkru`uvawe i sorabotkata

so nevladiniot sektor, dr`avnite organi i barawata na gra|anite,

vidno se zgolemuvaat i op{testvenata odgovornost sî pove}e stanuva

na~in na `iveewe i rabotewe, so site svoi pozitivni efekti na

ekonomijata i op{testvoto.

Del od makedonskite pretprijatija primenuvaat praktiki na OOP

duri i bez pritoa samite da znaat, deka tie aktivnosti se narekuvaat

9

Op{testvena odgovornost. Ona {to nedostasuva e osmislen priod

kon praktikite na OOP preku razvivawe na osmislena dolgoro~na

strategija za op{testvena odgovornost koja }e bide vgradena vo

celokupnoto delovno rabotewe na pretprijatieto. Isto taka

potrebno e pove}e vnimanie da se posveti na transparentnosta i

ot~etnosta na pretprijatijata za svoeto deluvawe kako eden od

va`nite segmenti na op{testvenata odgovornost.

10

Dali na Va{eto pretprijatie voop{to mu e potrebno,

da se zafati so ova pra{awe?

Vo uslovi na globalno, pazarno stopanstvo, konkurentnosta na

Va{eto pretprijatie ve}e ne zavisi samo od cenata, rokot na

isporaka ili uslovite na pla}awe, tuku se pove}e, od faktori na koi

treba da im posvetime pove}e vnimanie: misleweto na gra|anite za

nas, za na{ite proizvodi i na{ite partneri i dobavuva~i.

Vo minatite godini, rabotite bea poinakvi: na{ata ekonomija be{e

cenovno orientirana, odnosno, cenata na ponudenite proizvodi i

uslugi be{e ~esto edinstven faktor na odlu~uvawe, pridru`ena so

uslovite na pla}awe. Toa be{e rezultat na nedostigot na izbor,

niskiot standard na naselenieto i slabata informiranost. Seto

toa, sekojdnevno se menuva.

Cenite, iako seu{te biten faktor pri donesuvaweto na odlukite, sé

pomalku se odlu~uva~ki: konkurencijata go pravi pritisokot

nepodnosliv i ednostavno ka`ano, firmite ve}e go dostignaa pragot

na izdr`livost vo borbata za poniska cena. Te`i{teto za

podobruvawe na rezultatite i zgolemuvawe na prometot sega se

prefrla tokmu na poleto na marketingot i op{testvenata

11

odgovornost, kako komparativni prednosti vo odnos na

konkurencijata.

Op{testvenata odgovornost mu e potrebna na Va{eto pretprijatie,

za da se izdvoi od masata ponuduva~i i da dojde do novi, lojalni

klienti !

Makedonskite potro{uva~i stanuvaat del od sovremeniot svet, koj

ima izbor, po cena, kvalitet, no i drugi kriteriumi, koi se pove}e

doa|aat do izraz. So zgolemenata gri`a na gra|anite za za{tita na

`ivotnata sredina, socijalna ednakvost, ~ovekovi prava i sl. tie

mnogu ~esto odlu~uvaat kade i {to }e kupat ili ~ii uslugi }e

koristat, vrz baza na op{tiot ugled na ponuduva~ot, soznanijata koi

gi imaat za negovite op{testveno polezni aktivnosti, tretmanot na

vrabotenite od koi izvorno se informiraat, odnosot koj go

poka`uva kon klientite i opkru`uvaweto vo koe raboti. Site tie

kriteriumi mo`at da vlijaat, na namaluvawe na doverbata na

klientite kon Va{ata firma, no i pozitivno, mo`at da donesat novi

klienti, koi napu{taj}i gi firmite koi primenuvaat op{testveno

neodgovorni praktiki, mo`at da stanat Va{i klienti, tokmu zaradi

toa {to preku sorabotkata so Vas, klientite imaat ~uvstvo deka

davaat poddr{ka na svojata zaednica.

12

Istovremeno op{testveno odgovornite praktiki na pretprijatijata

go zgolemuvaat zadovolstvoto na vrabotenite i nivnata lojalnost kon

pretprijatieto. Istra`uvawata poka`uvaat deka vrabotenite

pretpo~itaat da rabotat vo pretrpijatija koi poka`uvaat gri`a kon

okolinata i zaednicata vo koja `iveat.

Vo prodol`enie, nekolku pozna~ajni povolnosti koi gi nudi

op{testveno odgovornoto vodewe biznis:

• podobren deloven ugled i zgolemena vrednost na Va{iot

brend;

• privlekuvawe i zadr`uvawe na vrvni, obu~eni, talentirani

sorabotnici;

• povisok stepen na zadovolstvo od rabotniot odnos, lojalni

vraboteni i nivna identifikacija so pretprijatieto;

• pristap do kvalitetni delovni partneri koi gi spodeluvaat

op{testveno odgovornite praktiki i zaedno so Vas gradat

silna i trajna zaednica;

• steknuvawe na status na preferiran partner kaj doma{nite

i me|unarodnite korporacii, kako del od nivniot

snabduva~kiot lanec, sostaven samo od kompanii so

besprekoren ugled i doverba;

• steknuvawe na lojalni i zadovolni klienti;

13

• podobruvawe na strukturata na Va{ite klienti: namesto

klienti koi vedna{ }e prejdat kaj konkurentot, ako dobijat

poniska cena ili popovolni rokovi na pla}awe, da

obezbedite zdrava, kvalitetna baza na klienti so povisok

stepen na fleksibilnost;

• podobreno upravuvawe so rizicite, nivno navremeno

predviduvawe i namaluvawe na nivnite {tetni posledici;

• popovolen pristap do pazarot na kapital, krediti i rabota

na pazarot na hartii od vrednost (pri donesuvaweto odluki

vo Bankite, pokraj merlivite kriteriumi, sekoga{ postoi i

faktorot na subjektivno mislewe, odnosno kako Bankata

gleda na Va{ata kompanija i nejzinata pozicija na pazarot,

odnosno dali Bankata saka vo svojot krug na klienti, da ima

pretprijatie kako Va{eto...);

• privlekuvawe na Op{testveno odgovorni investicii

(Socially Responsible Investment) za zgolemuvawe na

Va{iot kapital;

• izgradba na dobri odnosi so javnite slu`bi i upravni organi

kako i po{irokata javnost;

• mo`nost za marketin{ko iskoristuvawe i podobruvawe na

odnosite so javnosta vo nasoka na podobruvawe na imixot;

• navremeno prilagoduvawe na internata organizacija i

struktura za spravuvawe so predizvicite koi neminovno

14

doa|aat: standardizacija na op{testvenata odgovornost i

sli~no.

Sekako, koga se zboruva za povolnostite od op{testveno odgovornoto

odnesuvawe, sekoe pretprijatie obi~no si go postavuva pra{aweto:

Kolku }e ne ~ini, da bideme op{testveno odgovorni ?

Pritoa, pra{aweto koe vsu{nost treba da si go postavime e:

Dali mo`eme da si dozvolime, da bideme

op{testveno NEodgovorni ?

Op{testveno neodgovornoto odnesuvawe, so sebe nosi brojni

rizici, koi mo`at zna~itelno da vlijaat na uspe{nosta na

pretprijatieto, pa duri i da dovedat do negovo propa|awe, vo kraen

slu~aj.

Nekoi od tie rizici se i:

• pretprijatieto i osobeno negoviot menaxment mo`e da se

najde na udar na zakonite i da bide predmet na razni sudski

postapki za obe{tetuvawe;

• mo`e da dojde do gubewe na izgradeni, talentirani stru~ni

vraboteni ~ie nadomestuvawe bara ogromni vlo`uvawa i

vreme;

15

• mo`e da dojde do gubewe na investitori, koi zaradi na{eto

odnesuvawe pove}e nemaat doverba vo na{iot kapacitet da

obezbedime stabilen i odr`liv deloven uspeh;

• ovie rizici mo`at da donesat pad na vrednosta na na{ite

akcii, ako takvi informacii stignat do javnosta ili

investitorite koi }e gi izbegnuvaat na{ite akcii;

• se javuva zgolemena cena na kapitalot, bidej}i mo`e da bide

pote{ko da se obezbedi poddr{ka od bankite i drugite

finansiski institucii, odnosno da se dobijat popovolni

kamatni stapki;

• na{ite klienti mo`at da prejdat vo konkurencijata, bidej}i

ne sakaat da bidat videni i da se identifikuvaat so

pretprijatie koe e op{testveno neprifatlivo i ne se gri`i

za niv, nivnata sredina i nivnite prijateli;

• na{ite klienti i delovni partneri mo`e da donesat odluka,

da ja prekinat sorabotkata so nas, bidej}i na{iot status na

op{testveno neodgovorno pretprijatie, lo{o vlijae na

nivniot ugled i se kosi so nivnite obvrski, da ne zemaat

u~estvo vo snabduva~ki lanec koj ne gi po~ituva principite

na op{testvenata odgovornost;

• op{testveno neodgovornoto odnesuvawe mo`e da vlijae na

na{iot kapacitet uspe{no da u~estvuvame vo dodeluvawe na

javni nabavki, osobeno kaj instituciite koi se zalagaat za

16

po~ituvawe na ovie principi, kako Svetskata Banka,

Evropskata Unija, nivnite agencii itn.

• op{testveno neodgovornoto odnesuvawe ne pravi ranlivi na

razni kampawi za ocrnuvawe vo javnosta, {to mo`e da

predizvika silni i dolgotrajni negativni posledici.

Izmenetite uslovi na rabotewe, mo`e da se gledaat na dva na~ini:

• od edna strana, pretprijatijata koi u`ivaa vo pogodnata

pozicija, koja od niv ne bara{e odgovorno odnesuvawe, }e se

najdat vo ponepovolna pozicija, da mora da se menuvaat i

prilagoduvaat na novite okolnosti: da vodat gri`a za svoeto

odnesuvawe i da go napravat konceptot na op{testvenata

odgovornost nivno sekojdnevie, {to sekako bara vreme i

anga`man,

• no od druga strana, pretprijatijata koi navremeno ja uvidele

potrebata da se bide op{testveno odgovoren, kako i novite

subjekti na pazarot, dobivaat mo`nost, OOP da ja iskoristat

kako komparativna prednost koja }e gi napravi

pokonkurentni, odnosno }e im dade argumenti za pogolem

uspeh pred nivnite klienti i korisnici.

17

Za koj vid na pretprijatija e namenet ovoj koncept?

OOP kako koncept, na po~etokot se do`ivuva{e kako privilegija i

obvrska na golemite me|unarodni korporacii, {to so tekot na

vremeto, stanuva{e sé pomalku to~no. Naprotiv, tokmu vo pomalite

zemji, kade golemite korporacii ne se prisutni vo tolkava mera,

dojde do izraz novata realnost:

Op{testvenata odgovornost na pretprijatijata e podednakvo

nameneta za site pretprijatija, nezavisno od nivnata golemina,

dejnosta, geografska postavenost, pazarite koi gi pokrivaat i

planovite koi se stremat da gi ostvarat.

Ne postojat pove}e i pomalku zna~ajni proekti i praktiki od poleto

na OOP: sekoj, vo soglasnost so svoite mo`nosti i potrebite na

negovoto neposredno opkru`uvawe, mo`e da dade pridones za

podobruvawe na uslovite za rabotewe i `iveewe.

Seedno dali se raboti za za{tita na prirodata, preku reciklirawe

na toneri i izbegnuvawe na pe~atewe na nepotrebni materijali,

preku implementacijata na povisoki standardi vo upravuvaweto so

~ove~kite resursi so koi se garantira ednakvost, ramnopravnost i

podednakvi {ansi za uspeh za site, pa se do najgolemite proekti, vo

18

koi se vklu~uvaat i pove}e korporacii i dr`avi, site tie

aktivnosti se del od golemiot mozaik kon koj sekoe pretprijatie

mo`e da dade pridones.

Brojni makedonski pretprijatija se iznenadeni koga }e osoznaat

deka aktivnostite, koi tie niza godini nanazad gi praktikuvaat, bez

pritoa da bidat zakonski obvrzani na toa, vsu{nost pretstavuvaat

odli~ni primeri na Op{testvena odgovornost na pretprijatijata.

Zna~i, nezavisno od toa, od koga postoi Va{eto pretprijatie, kolkav

e brojot na Va{ite vraboteni, koja e Va{ata dejnost, kolkav promet

ostvaruvate i kakvi se Va{ite planovi,

Op{testvenata odgovornost na pretprijatijata mo`e

i treba da bide i Va{ koncept !

19

Na koj na~in da utvrdite {to e najdobro za

Va{eto pretprijatie?

Kako rakovoditeli, dol`ni ste sekoga{ da procenite, {to e najdobro

za Va{eto pretprijatie. Vpro~em, Va{ite akcioneri toa go baraat

od Vas.

Toa va`i i na poleto na op{testvenata odgovornost: Kone~nata

odluka, koi aktivnosti mu prilegaat i se vo granicite na

kapacitetite na Va{eto pretprijatie, ja donesuvate Vie.

Sepak, bi bilo pogre{no da ja prevzemete celata odgovornost na

Vas. Ne e Va{a obvrska, li~no da gi prevzemete site ~ekori za

utvrduvawe na potrebite, naprotiv, Va{a obvrska e, da organizirate

na~ini so pomo{ na koi na site zasegnati strani }e im se ovozmo`i

da dadat maksimalen pridones i da se slu{nat nivnite stavovi,

mislewa, sugestii. Duri otkako }e odr`ite {iroka debata vo

pretprijatieto, }e mo`ete da gi sogledate site mo`nosti i

pote{kotii na koi mo`ete da smetate.

Za optimalno definirawe na mo`nostite, edinstven ispraven

pristap e onoj, koj vklu~uva {to pove}e zasegnati strani. Zatoa,

20

potrebno e da gi podelite aktivnostite vo dve grupi, spored nivnata

nasoka na vlijanie:

• interni, naso~eni kon Va{ite akcioneri, vraboteni,

delovni partneri, klienti, dobavuva~i i internite politiki

koi gi sproveduvate vnatre, vo samoto pretprijatie (na

primer, dopolnitelni merki za ograni~uvawe na mo`nostite

za zloupotrebi na slu`benite ovlastuvawa i korupcija...), i

• eksterni, naso~eni kon Va{eto opkru`uvawe, aktivnosti od

socijalen karakter, za{tita na `ivotnata sredina, poddr{ka

na gra|anski inicijativi, vlo`uvawe vo proekti od korist na

lokalnata zaednica i sli~no.

Sproveduvaweto na konceptot na OOP

ne bara golem broj oddelno anga`irani lu|e tuku integrirawe na

praktikite na site postoe~ki nivoa vo pretprijatieto.

Pred da zapo~nete so utvrduvawe na novi aktivnosti, poglednete

navnatre: zaedno so Va{ite sorabotnici, obidete se da gi razgledate

iskustvata od izminatiot period i proverete, {to od ve}e

napravenoto mo`e da ima status na op{testveno odgovorna praksa.

Ako poglednete vnimatelno, lesno mo`e da se iznenadite i da

utvrdite, deka ve}e ste sprovele brojni, pomali ili pogolemi

op{testveno korisni aktivnosti.

21

Iskoristete gi utvrdenite, ve}e izvr{uvani aktivnosti kako zdrava

osnova za definirawe na idnite ~ekori, no doznajte gi i potrebite

na Va{eto pretprijatie i vrabotenite: analizirajte gi postoe~kite

proceduri i delovni praktiki, me|usebnite kanali na komunikacija

me|u vrabotenite i uvidete, kade postoi prostor za podobruvawe.

Voobi~aeno, po~nuvame ednostavno: dali gi reciklirate

iskoristenite toneri i hartija, dali pe~atite i dokumenti koi ne se

navistina neophodni, pa ponatamu: dali postoe~kiot model

ovozmo`uva visok stepen na subjektivnost kaj pretpostavenite, dali

vrabotenite imaat instrumenti na raspolagawe so koi }e se

za{titat od diskriminacija po polova, starosna ili rasna osnova,

postojat li realni kriteriumi za odlu~uvawe no i dali navistina ste

storile se, za da ja spre~ite sekoja forma na korupcija...

I dodeka za utvrduvawe na internite aktivnosti bi mo`elo da bide

dovolno da poglednete kon sebe, definiraweto na eksternite

aktivnosti bara poinakov pristap:

Rakovoditelite naj~esto se fokusiraat na sekojdnevnite rabotni

obvrski i nitu imaat dovolno vreme, nitu vraboteni, koi bi gi

posvetile samo na op{testvenata odgovornost kako tema.

22

Obidot, rakovoditelite li~no ili preku nivni vraboteni da se

posvetat na ovaa tema, ~esto predizvikuva sprotiven efekt:

dobivaat vpe~atok, deka toa e te{ko i deka ne e vredno za golemiot

napor koj go bara. Od druga strana i korisnicite na pomo{ ~esto,

zaradi neznaewe ili birokrati~nost, ostavaat vpe~atok deka ne se

podgotveni da primat pomo{ i poddr{ka, pa koga toa }e se povrze so

prirodnata skepti~nost na delovnite lu|e, inicijativata lesno

mo`e da zavr{i so neuspeh.

Od tie pri~ini, iskustvata poka`uvaat deka e najdobro,

definiraweto i realiziraweto na eksternite op{testveno polezni

aktivnosti da gi isplanirate i realizirate vo sorabotka so

organizaciite koi se specijalizirani za taa namena. Tie }e gi

analiziraat Va{ite mo`nosti i potrebite na Va{eto opkru`uvawe

i }e ja predlo`at optimalnata kombinacija, vo interes na site.

Osobeno e bitno, {to }e go prezemat tovarot na dogovarawe na

detalite, raznite nabavki, isporaki, dokumentacija i sli~no. Ako

odlu~ite samite da ja sprovedete postapkata, re~isi so sigurnost }e

uvidite, deka Va{eto vreme bi bilo mnogu pokorisno iskoristeno

ako se posvetite na Va{iot biznis.

Otkako }e gi soslu{ate site mislewa i predlozi, }e raspolagate so

site potrebni podatoci, za da mo`ete da donesuvate odluki.

23

Kako da odlu~ite, koj vo Va{eto pretprijatie da bide nadle`en za

sproveduvawe na konceptot na Op{testvenata Odgovornost ?

Koga }e gi definirate, }e mo`ete i da odlu~ite, koj }e gi

koordinira aktivnostite. Vo golemite me|unarodni kompanii so

ogled na obemot na aktivnostite ~esto postojat celi timovi,

specijalizirani za uspe{na realizacija na ovoj koncept, no kaj nas,

ovie aktivnosti naj~esto se izvr{uvaat vo ramki na oddelite za

marketing, odnosi so javnosta i ~ove~ki resursi, spored toa, vo koj

domen potpa|a konkretnata aktivnost. Ovoj pristap e prepora~liv,

osobeno vo po~etnite fazi na realizacija.

Sepak, mo{ne e bitno i da odlu~ite, koj }e gi izgotvuva izve{taite

za site ovie aktivnosti, bidej}i nivnata vidlivost e osobeno va`na

za da se postignat sakanite efekti. Izvestuvaweto za postignatiot

napredok ~esto mo`e da odigra i klu~na uloga vo analiziraweto i

odlu~uvaweto, dali da se prodol`i so takvata praktika.

Pri odlu~uvaweto, kakov stav da zavzemete kon op{testvenata

odgovornost, treba da imate vo obzir nekolku bitni specifiki:

Postojat tri vidovi na pretprijatija:

• lideri, koi pravat se {to e vo nivna mo};

24

• sledbenici na trendot, koi pravat {to e mo`no pomalku, no

dovolno za da ostanat vo igra;

• pasivni akteri, koi ne pravat ni{to, tuku se fokusiraat da

ne pravat {teti.

Kako rakovoditel, treba da gi sprovedete slednite fazi:

• da razviete op{to poznavawe na konceptot vo

pretprijatieto;

• da ja utvrdite delovnata logika i obezbedite posvetenost ;

• da definirate soodvetna politika so jasno utvrdeni celi;

• da izgotvite akcionen plan so konkretni zadol`enija i go

nadzirate sproveduvaweto na sekoja aktivnost oddelno;

• da obezbedite evaluacija, verifikacija na izvr{enoto i

izvestuvawe na Va{ite akcioneri i javnosta vo celina.

So uspe{na realizacija na ovie fazi, }e ja ispolnite Va{ata

obvrska kon pretprijatieto, da obezbedite negov stabilen i odr`liv

rast.

Za po~etok, ovoj vodi~ }e ja postigne svojata osnovna cel,

ako po ~itaweto Ve navede da se zapra{ate:

Dali Va{eto pretprijatie e op{testveno odgovorno i kako da gi

unapredite Va{ite OOP praktiki?