Vlieland - Plaatsen van interesseNieuw-Amsterdam naar de onbekende westkust van Aus ... danks de...
1
FOTOGEERTVAHKESTEREN OOI meer i nf ormati e. VVV Vlie land 0562 1 - 1111. zang . an de nachtegaal is som s zo lu id dat de bewoners de slaa p niet me er kunnen va tten. In de duin en rondom brengen kiekendieven en vel- d uilen hun jongen groo t . Ach- t er het hui s s taat een rij bij en . k asten . 's Zomers worden de raten gevuld met lamsoorho- ning; de pa arse bloemen van de lamsoor zorgen in die tijd "oor kl eur en fleur op de slik- ken en wadkust . Voor wie daar woont kan het leve n toch niets ande rs d an éé n lan ge vakan tie zijn? BUITEN ZWEMMEN IN APRIL ? Wate rt emper.tuur In va kanti egebieden r graden : Noo rduekust Wad den ., ..... 9 graden ; d èk n ku>t _. : . 8° gr den : Zandvoort .. 2° graden: Domburg • 9' graden : ijsselmeer grad nokke 10 gr rdeaux 15' gra en: tori 16' grade : Canarische Eilanden 1 graden : Monaco • I r en : a 1 r n, 1 graden elona 16" grad n : Benldorm 14' graden : Venezië IS" g<aden : Palermo 4 1r graden : Tunis 17" graden : Haifa 21' graden : . t 17" graden · C 16' graden. 24· graden : Miami 22' graden : eans 8' graden : Long Beach, 26' graden : Havanna 27' gt : Montego Bay 28" : Aruba, Bonaire, (uracao ; Golf van Tailand een tuin met heggen en bos- schages . De r amen worden ge- flankeerd door do nke r groene luiken . Onde r een afdak ligt zoveel hout opgeslagen dal de bewoners de open h aa rd een winter lang brandende k un - ne nhoud en. Het and ere zit verstopt tus- sen de wilgen- en elzenbosjes in de Oude Kooi, niet ve r van de Vlieh ors . De bos wac hter heeft zi jn e rf in een eco logi- sch e droom he rschapen . Dichtbij het s laap kamerraam bevindt zich een ruig s tukje natuur,waari n nac htegalen, br aamslu ipe rs en spotvogels hun nest hebben De och ten d- , T PAGINA 5 Ligt diep achter den dijk en - der zijn hoornen - Voorbij het dorp strekt zich de wereld van bos , duin , strand en scheJpenpad uit . Daar bevinden zich ook de hui - zen van twee boswachters , twee van mijn favoriete p'lek. ken . De ene woning ligt bij het kampeerterrein Lange Paal , een eindje achter de bomen in t Het kleine dorp dat ik niet noemen zal - 't Is bijna niet uit zee te zien, zoo smal; de v/iesuvius(!) genoemd. Wie met de echte histori e van het eiland wil kennisma- ken, mag het Tromp's Huys niet overslaan. Scheepsjour- nalen en voorn-erpen herinne- ren aan de tijd van de walvis- vaart en de ontdekkingsrei- zen , De Vlielandse comman- deur Willem de Vlamingh doorkruiste niet alleen de wa- teren rond Spitsbergen , maar bevoer ook de zuidelijke ocea- nen. Hij zou vooral bekend worden door de reis die hij in 1696 en 1697 ondernam en die hem via Tristan da Cunha, Kaap de Goede Hoop en Nieuw-Amsterdam naar de onbekende westkust van Aus- tralië zou brengen. Op zolder is een speciaal hoekje ingericht voor de grote romantische dichter J. Slauer- hotT, die als scholier, en later als arts, heel wat tijd op het ei- land heeft doorgebracht. Zijn moeder was een Pronker , een Vlielands geslacht van lood- sen en andere zeevarenden. In verschillende vn zijn gedich- ten wordt een beeld van Vlie- land opgeroepen, zoals in deze regels uit 'Verleden': Ik denk aan 't eiland waar 'k niet meer zal komen: ten door balken neer te laten in de uitgespaarde opening (coupure ) van de waddijk; bij- na elke winter gebeurt dat wel een keer, meestal te laat om de kelders droog te houden. On- danks de cafés en hotels heeft de door bomen beschaduwde Dorpsstraat haar intieme ka- rakter weten te behouden . Uit een misplaatst gevoel van his- torisch bewustzijn heeft de ge- meente alle gloppen (stegen) in het dorp een naam gegeven. Zo hebben we nu het Rijk IJzesz. glop ('Rijk [Jzesz. was een op Vlieland wonende com- mandeur, die ook ter walvis- vangst ging' ), het Aler P. Hoe· demakerglop ('Hij was een der eerste schouten van Vlieland') en het Albert Kikkertgwp ('AI - bert Kikkert, een rasechte Vlielander, werd in 1814 be- noemd tot gouverneur-gene- raal van Curaçao, Aruba en Bonaire'). Vermoedelijk zouden deze notabelen zich in hun (zee- mans- ï graf omdraaien als ze wisten dat ze op hun eiland ge- eerd worden met een onaan- zienlijke glop, waar geen post- bode iets te zoeken heeft. Om de nostalgie van de toeristen te bevredigen zijn de Vlielan- ders er de laatste jaren toe overgegaan hun winkels en eethuizen oud- Hollandse na - men te geven; met het dwaze gevolg dat splinternieuwe za- ken nu namen dragen als het Bockhuys, de Seepinck, Hotel Seeduvn, de Herbergb van Flielant en De Lickebaert, Nu we het toch over namen heb- ben: de rage om van alles en nog wat een naam te geven die met Ylie- begint moet maar eens afgelopen zijn. Een jeugdhonk op zolder heet nu Vlie-ring, een mededelingen- blad Vlie-gezwam, oliebitter is de naam van een 'lokale' krui- dendrank en een hoge duintop wordt op ansichtkaarten zelfs symfonie ...ft TJD TG RISME West-Vlieland, dat sprekend op het huidige dorp leek: drie evenwijdige straten langs een duinenrij. Alleen waren de huizen met stro of riet bedekt . In de middeleeuwen telde West-Vlieland niet alleen een kerk, een school, een raad- huis , een traankokerij, en ar- menhuis en een molen, maar ook een bierbrouwerij, twee herbergen en een galg. Een haven was er niet; een vuur op het hoogste duin moest de schepen voor stranding behoe- den. Rond 1736 verdwenen de laatste huizen in de golven. Het dorpswapen. een dorre boom in kale aarde, symboli- seert heel treffend het lot van de nederzetting. Dringt de zee te veel op, dan wordt de Dorpsstraat afgeslo- een duintop zitten om naar het spektakel in de lucht te kijken . Alleen vorig jaar, toen Vlie- land op Koninginnedag in het teken stond van Oranje, hiel- den de schijnwerpers van de landelijke media het eiland een poosje gevangen. Voor Jan Houter betekende dat over- werk: eerst blies hij als heraut op de trom pet, daarna verwis- selde hij vliegensvlug de pof- broek voor de pikbroek en zong hij in de kerk zijn partij mee in het zeemanskoor. en tot slot verleidde hij, gehuld in boerenkiel, een jonge prins er- toe aan een oud-Hellands spel - letje mee te doen . Het enige dorp op het eiland heet heel nadrukkelijk Oost- Vlieland. Want ooit was er een .. .o;:_::O-'"'ó.ost.Vlieland bang te zijn dat hij door een neerstortende vlieger wordt getrotTen . . In tegenstelling tot de Texelaars wensen de Vlielan- ders de militairen geen stro- breed in de weg te leggen, Naast het toerisme vormt De-- fensie voor hen een belangrij- ke inkomstenbron . Vandaar dat fietsenmaker ('Zoekt u een fiets? Dan weet ik wel iets!') en VVD-voorman Jan Houter. beter bekend als Jan van Vlie- land , zijn sch ouders ophaalt over deze protesten. "J e hoort wel eens een boem: zei hij in de Leeuwarder Courant, "en er rinkelt wel eens een ruitje , maar wat geeft dat?" Volgens hem wordt Vlieland door de straaljagerij nog aantrekkelii- ker : toeristen gaan graag op Ik kom er hel emaal niet om iets nieuws te ontdekken; ik hoop er steeds hetzelfde te vinden de overlast. Smijten de piloten echte bommen op de zand- plaat , dan springen er . vaak ruiten in Cocksdorp. Op Texel haalde men dan ook opgelucht adem toen de Vlielandse ge-- meenteraad besloot een vlie- geroerbod af te kondigen . He- laas , spoedig bleek dat het werkelijk om vliegers ging en niet om vliegtuigen. De bad- gast , die soms uit zijn ooghoek een straaljager in zee ziet ver- dwijnen, hoeft niet langer Badweg heeft zich een nieuw hotel in de duinen ingegraven en bij de aanlegplaats van de veerboot is een minder fraaie loods neergezet. Daar valt mee te leven . De prachtige tuintjes aan de waddijk. met hun vruchtbomen, groentebedden en klein vee, liggen er nog in hun oude glorie bij. Het knus- se , intieme karakter van het landschap is gelukkig onaan- getast gebleven. , Raak je niet op het eiland uitgekeken?" wordt mij wel eens gevra agd . .,J e hebt hier in twee dagen alles gezien" zei een dame orige zomer tegen mij. Zij maakte zich zorgen over wat ze de resterende twaalf va kan tie dagen nog moe st uitvoeren De zaak is in - de rdaad dat ik van de zee, de wadbaaien en de zwermen vo- gels op het slik nooit genoeg krijg. De bioloog Dick Hilleni- us h eeft het waddenlandschap een s vergeleken met een impo- sant kunstwerk , een kathe- dr aal , een symfonie. Dat lijkt me een juiste vergelijking. Steeds opnieuw raak je onder de indruk van het tijdloze pa- troon van eb en vloed en het wisselende spel van lijnen en kl euren . Ik kom helemaal niet naar Vlieland om iets nieuws te ontdekken ; ik hoop er steeds het zelfd e te vinden . Door gaans duikt de naam van Vliel and alleen maar in de k rant op als de veerboot bij slecht weer niet kan uitvaren, of als het scheepvaartverkeer kwalijke (stookolie, gifzakjes) dan wel interessante (contai- ners met sigaretten ) merkte- k ens op hel strand heeft ach- ter gelaten . De oefeningen van de Lu cht macht op de Vliehors hebben ook regelmatig nieuwsw aarde u eens stort een 10 '-16 in de golven, dan weer prot esteren boze Texe laars uit h et nabije Cocksdorp tegen het kabaal en Vlieland ffi 8 "C n de zomer voltrekt û ch op de kad e van Harlingen d scheiding der geeste n: de jongens met gh etto-blas ters en meterfi etsen kiezen voor Ter schellin , de mensen met verrekijke rs en ste vige wan - delechoenen kiezen eensge - zind voor Vliela nd . ZATERDAG 16APRIL 1994 Auto's worden op Vlieland ni et toegelaten. Een mooie re- gelin , die de rus t op het ei - la nd ten goede komt en die tot 19 he eft dat de Viie lan- ers die dol zijn 0 autorij den niet in de file hoeven te s taan op de an der hal ve autoweg die het eil and rijk is. Nu , in het prille voorja ar, ..,àagt slec hts een h and vol mensen de oversteek. I het hoogseizoen breidt de bevolking van Vliel and (ru im duizend )zich uit met een reel- ud Lijkt het e ilan d dan op - een Belgische st ri pte kening waarbij wandela ars joggers . fietsers, snorfi at ers . ru iters z .e mmers su rf ers, zeilers en kano aa rde rs elka ar de ruim- te betwisten? 'ee , dank zij het gedrag van in woners en toeris- ten heb je nooit het idee dat je op elkaars tenen staat . D. Vlielanders komen door de week het dorp nauwelijks ui ; all een op zond ag rij den ze graag over de wadweg naar het Posth uya aan de andere k ant van het e ilan d. En de b adgasten verzamelen zich bij zonnig weer bij de duinover- gangen . De re s t v an het eiland ligt er dan nagenoeg verlaten bij. Dertig jaar gel eden was ik hier - als scho lier voor het eer t. ter v-erdiende ik als erks tudent de kost p cam- ping tortemelk Hel eiland is in die tijd einig eran derd ei het do heeft er een nieuwbeu wij kje bij, het ha- vent j is flink uitgedijd, tegen- over het Strandhotel aan de
Transcript of Vlieland - Plaatsen van interesseNieuw-Amsterdam naar de onbekende westkust van Aus ... danks de...
FOTOGEERTVAHKESTEREN
OOI meer informatie . VVVVlieland 0562 1 - 1111.
za ng .an de n achtegaal issoms zo lu id dat de bewonersde s laap niet meer kunnenvatten. In de duinen rondombrengen kiekendieven en velduilen hun jongen groo t . Achter het hui s staat een rij bijen .kasten. 's Zomers worden deraten gevuld met lamsoorhoning; de paarse bloemen vande lamsoor zorgen in die tijd"oor kleur en fleur op de slik ken en wadkust.
Voor wie daar woont kan hetleve n toch niets anders danéé n lange vakantie zijn?
BUITEN ZWEMMEN IN APRIL?Wat ertemper.tu ur In vakantieg ebiede nr graden : Noorduekust Wadden .,.....9 graden ; dèknku>t _ . : .
8° gr den : Zandvoort ~:::-~F=l:;:l;i;~:!:I~!I!:l..:;..""~12° graden: Domburg •9' graden : ijsselmeer
grad nokke10 gr rdeaux15' gra en: tori16' grade : Canarische Eilanden1 graden : Monaco •I r en : a1 r n,1 graden elona16" grad n : Benldorm14' graden : VeneziëIS" g<aden : Palermo 4
1r graden : Tunis17" graden : Haifa21' graden : . t17" graden · C16' graden.24· graden : Miami22' graden : eans8 ' graden : Long Beach,
26 ' graden : Havanna27' gt : Montego Bay28" : Aruba, Bonaire, (uracao
; Golf van Tailand
een tuin met he ggen en bosschages. De ramen worden geflankeerd door donkergroeneluiken. Onder een afdak ligtzoveel hout opges lagen dal debewoners de open haard eenwinter lang bra nde nde kunnenhouden.
Het andere zit verstopt t ussen de wilgen- en elzenbosjesin de Oud e Kooi, niet ve r vande Vlieh ors. De bos wachterheeft zijn erf in een eco logische droom herschapen.Dichtbij het slaapkamerraambevindt zich een ruig stukjenatuur, waarin nac htegalen,braamsluipe rs en spotvogelshun nest hebben De och tend-
,
T PAGINA 5
Ligt diep achter den dijk ender zijn hoornen -
Voorbij het dorp strekt zichde wereld van bos, duin,strand en scheJpenpad uit.Daar bevinden zich ook de huizen van twee boswachters,twee van mijn favoriete p'lek.ken. De ene woning ligt bij hetkampeerterrein Lange Paal,een eindje achter de bomen in
t
Het kleine dorp dat ik nietnoemen zal
- 't Is bijna niet uit zee tezien, zoo smal;
de v/iesuvius(!) genoemd.Wie met de echte historie
van het eiland wil kennismaken, mag het Tromp's Huysniet overslaan. Scheepsjournalen en voorn-erpen herinneren aan de tijd van de walvisvaart en de ontdekkingsreizen, De Vlielandse commandeur Willem de Vlaminghdoorkruiste niet alleen de wateren rond Spitsbergen, maarbevoer ook de zuidelijke oceanen. Hij zou vooral bekendworden door de reis die hij in1696 en 1697 ondernam en diehem via Tristan da Cunha,Kaap de Goede Hoop enNieuw-Amsterdam naar deonbekende westkust van Australië zou brengen.
Op zolder is een speciaalhoekje ingericht voor de groteromantische dichter J. SlauerhotT, die als scholier, en laterals arts, heel wat tijd op het eiland heeft doorgebracht. Zijnmoeder was een Pronker, eenVlielands geslacht van loodsen en andere zeevarenden. Inverschillende vn zijn gedichten wordt een beeld van Vlieland opgeroepen, zoals in dezeregels uit 'Verleden':
Ik denk aan 't eiland waar 'kniet meer zal komen:
ten door balken neer te latenin de uitgespaarde opening(coupure) van de waddijk; bijna elke winter gebeurt dat weleen keer, meestal te laat om dekelders droog te houden. Ondanks de cafés en hotels heeftde door bomen beschaduwdeDorpsstraat haar intieme karakter weten te behouden. Uiteen misplaatst gevoel van historisch bewustzijn heeft de gemeente alle gloppen (ste gen)in het dorp een naam gegeven.Zo hebben we nu het RijkIJzesz. glop ('Rijk [Jzesz. waseen op Vlieland wonende commandeur, die ook ter walvisvangst ging'), het Aler P. Hoe·demakerglop ('Hij was een dereerste schouten van Vlieland')en het Albert Kikkertgwp ('AI bert Kikkert, een rasechteVlielander, werd in 1814 benoemd tot gouverneur-generaal van Curaçao, Aruba enBonaire').
Vermoedelijk zouden dezenotabelen zich in hun (zeemans- ïgraf omdraaien als zewisten dat ze op hun eiland geeerd worden met een onaanzienlijke glop, waar geen postbode iets te zoeken heeft. Omde nostalgie van de toeristente bevredigen zijn de Vlielanders er de laatste jaren toeovergegaan hun winkels eneethuizen oud- Hollandse namen te geven; met het dwazegevolg dat splinternieuwe zaken nu namen dragen als hetBockhuys, de Seepinck, HotelSeeduvn, de Herbergb vanFlielant en De Lickebaert , Nuwe het toch over namen hebben: de rage om van alles ennog wat een naam te geven diemet Ylie- begint moet maareens afgelopen zijn. Eenjeugdhonk op zolder heet nuVlie-ring, een mededelingenblad Vlie-gezwam, oliebitter isde naam van een 'lokale' kruidendrank en een hoge duintopwordt op ansichtkaarten zelfs
symfonie
...ftTJD TG RISME
West-Vlieland, dat sprekendop het huidige dorp leek: drieevenwijdige straten langs eenduinenrij. Alleen waren dehuizen met stro of riet bedekt.In de middeleeuwen teldeWest-Vlieland niet alleen eenkerk, een school, een raadhuis, een traankokerij, en armenhuis en een molen, maarook een bierbrouwerij, tweeherbergen en een galg. Eenhaven was er niet; een vuur ophet hoogste duin moest deschepen voor stranding behoeden. Rond 1736 verdwenen delaatste huizen in de golven.Het dorpswapen. een dorreboom in kale aarde, symboliseert heel treffend het lot vande nederzetting.
Dringt de zee te veel op, danwordt de Dorpsstraat afgeslo-
een duintop zitten om naar hetspektakel in de lucht te kijken.
Alleen vorig jaar, toen Vlieland op Koninginnedag in hetteken stond van Oranje, hielden de schijnwerpers van delandelijke media het eilandeen poosje gevangen. Voor JanHouter betekende dat overwerk: eerst blies hij als herautop de trompet, daarna verwisselde hij vliegensvlug de pofbroek voor de pikbroek enzong hij in de kerk zijn partijmee in het zeemanskoor. entot slot verleidde hij , gehuld inboerenkiel, een jonge prins ertoe aan een oud-Hellands spelletje mee te doen.
Het enige dorp op het eilandheet heel nadrukkelijk OostVlieland. Want ooit was er een
;;~~r;:;::;:~...o;:_::O-'"'ó.ost.Vlieland
bang te zijn dat hij door eenneerstortende vlieger wordtgetrotTen . .
In tegenstelling tot deTexelaars wensen de Vlielanders de militairen geen strobreed in de weg te leggen,Naast het toerisme vormt De-fensie voor hen een belangrijke inkomstenbron . Vandaardat fietsenmaker ('Zoekt u eenfiets? Dan weet ik wel iets!') enVVD-voorman Jan Houter.beter bekend als Jan van Vlieland, zijn schouders ophaaltover deze protesten. "J e hoortwel eens een boem: zei hij inde Leeuwarder Courant, "ener rinkelt wel eens een ruitje ,maar wat geeft dat?" Volgenshem wordt Vlieland door destraaljagerij nog aantrekkeliiker: toeristen gaan graag op
Ik kom er helemaal niet om ietsnieuws te ontdekken; ik hoop er
steeds hetzelfde te vinden
de overlast. Smijten de pilotenechte bommen op de zandplaat, dan springen er . vaakruiten in Cocksdorp. Op Texelhaalde men dan ook opgeluchtadem toen de Vlielandse ge-meenteraad besloot een vliegeroerbod af te kondigen. Helaas, spoedig bleek dat hetwerkelijk om vliegers ging enniet om vliegtuigen. De badgast, die soms uit zijn ooghoekeen straaljager in zee ziet verdwijnen, hoeft niet langer
Bad weg heeft zich een nieuwhotel in de duinen ingegravenen bij de aanlegplaats van deveer boot is een minder fraaieloods neergezet. Daar valt meete leven. De prachtige tuintjesaan de waddijk. met hunvruchtbomen, groentebeddenen kleinvee, liggen er nog inhun oude glorie bij . Het knusse , intieme karakter van hetlandschap is gelukkig onaangetast gebleven .
, Raak je niet op het eilanduitgekeken?" wordt mij weleens gevraagd . .,J e hebt hierin twee dagen alles gezien" zeieen da me or ige zomer tegenmij. Zij maakte zich zorgenover wat ze de resterendetwaalf vakantiedagen nogmoest uitvoeren De zaak is in derdaad dat ik va n de zee , dewadbaaien en de zwermen vogels op het slik nooit genoegkrijg. De bioloog Dick Hillenius heeft het waddenlandschapeen s vergeleken met een imposant kunstwerk, een kathedraal , een symfonie. Dat lijktme een juiste vergelijking.Steeds opnieuw raak je onderde indruk van het tijdloze patroon van eb en vloed en hetwisselende spel van lijnen enkleuren. Ik kom helemaal nietnaar Vlieland om iets nieuwste ontdekken; ik hoop ersteeds hetzelfd e te vinden.
Doorgaans duikt de naamvan Vlieland alleen maar in dekrant op als de veerboot bijslecht weer niet kan uitvaren,of als het scheepvaartverkeerkwalijke (stookolie, gifzakjes)dan wel interessante (conta iners met sigaretten) merktekens op he l strand heeft achte rgelaten. De oefeningen vande Luchtmacht op de Vliehorshebben ook regelmatignieuwsw aa r de u eens storteen 10' -16 in de golven, danweer protesteren bozeTexelaars uit het nabijeCocksdorp tegen het kabaal en
Vlielandffi~8"C n de zomer volt rektû ch op de kad e van Harl ingend sche iding der geesten: dejongens met gh etto-blaste rsen meterfietsen kiezen voorTerschellin , de me nsen metver rekijkers en ste vige wandelechoenen kiezen eensgezind voor Vliela nd .
ZATERDAG 16APRIL 1994
Auto's word en op Vlielandniet toegelaten . Een mooie re gelin , die de rust op het ei land ten goede komt en die tot
19 heeft dat de Viie lan-ers die dol zijn 0 autorijden
niet in de file hoeven te s taanop de anderhalve autoweg di ehet eiland rijk is .
Nu, in het pril le voorjaar,..,àagt slechts een h andvolmensen de oversteek.
I het hoogsei zoen breidt debevolking van Vlieland (ruimduizend) zich uit met een reel
ud Lijkt het eiland dan op- een Belgische stri ptekeni ng
waarbij wand elaars joggers.fietsers , snorfiat ers. ruitersz .emmers surfer s , zei ler s enkano aarders elka ar de r uim te betwisten? 'ee, dank zij hetgedrag van inwone rs e n toeristen heb je nooit het idee dat jeop elkaars tenen staat.
D. Vlielanders kome n doorde week het dorp nauwe lij ksui ; alleen op zondag rijden zegraag over de wadweg naarhet Posthuya aan de and erekant van het eiland. En debadgasten verz am elen zich bijzonnig weer bij de duinovergangen. De re st van het eilandligt er dan nagenoeg verlatenbij .
Dertig jaar geleden was ikhier - als scholier voor heteer t . ter v-erdiende ik als
erkstudent de kost p camping tortemelk Hel eiland isin die tijd einig ~ eranderd
ei he t do heeft er eennieuwbeu wijkje bij , het ha ventj is flink uitgedijd , tegenover het Strandhotel aan de
