Welkom bij LeerbuddyVlaanderen!

Welkom bij Leerbuddy Vlaanderen!

Leerbuddy Vlaanderen heeft als doel om zoveel mogelijk leerlingen metleerachterstand een inhaalbeweging te laten maken. Daartoeondersteunen we bestaande tutor- en buddywerkingen en maken wede opstart van nieuwe buddywerkingen mee mogelijk.

Dit document is een samenvatting van de vraag- en antwoord rubriek op dewebsite. Het biedt een overzicht over een hele reeks vragen, geordend perdoelgroep.

De antwoorden zijn zo geformuleerd dat ze de succesfactoren bevatten dieonderzoek naar voor schuift. Het staat scholen, opleidingen en lokalebuddywerkingen vrij om hier vrij invulling aan te geven of af te wijken in functie vanhun eigen manier van werken.

2

Algemene Vragen

Wat is Leerbuddy Vlaanderen?

Leerbuddy Vlaanderen is een ondersteunend initiatief voor nieuwe én bestaande buddy- entutorwerkingen. Het initiatief komt tot stand in samenwerking met de lerarenopleidingen,expertisecentra en lokale initiatieven. Het wordt gedragen door Schoolmakers vzw met steun van deVlaamse overheid.Een Leerbuddy is ofwel een student die de rol van buddy opneemt als onderdeel van zijn opleiding,ofwel een vrijwilliger. Die vrijwilliger kan een student zijn (in een onderwijsgerelateerd of sociaaldomein (ergotherapie, logopedie ...)) of iemand met een pedagogisch bekwaamheidsbewijs(lerarenopleiding gevolgd, leraar op pensioen).

Waarom bestaat Leerbuddy Vlaanderen?

Leerachterstanden zijn voelbaar in onze klassen. Tutoring of een-op-eenbegeleiding is een effectieveingreep om leerachterstand weg te werken. Via dit initiatief willen we zoveel mogelijk tutoring-projecten in Vlaanderen mogelijk maken en versterken.

Voor wie is Leerbuddy Vlaanderen bestemd?

We zijn er voor scholen. We bieden scholen een draaiboek aan en brengen scholen samen in eenlerend netwerk. Scholen kunnen via onze website op zoek gaan naar Leerbuddy's. Enerzijds biedenwe een overzicht van de verschillende landelijke en lokale tutorwerkingen waarop ze beroep kunnendoen in hun regio. Zo versterken we bestaande initiatieven. Anderzijds dispatchen we ookbeschikbare Leerbuddy's. Ontdek via het handige stappenplan hieronder hoe we werken.

We zijn er voor Leerbuddy's. We bieden online ondersteuningsmodules aan in de LeerbuddyAcademie en een lerend netwerk dat samenkomt in intervisies. De Leerbuddy kiest zelf aan welkeintervisie hij/zij deelneemt.Vrijwilligers kunnen zich aanmelden op onze website. Is er een bestaande buddywerking in hunbuurt en zoekt die nog vrijwilligers? Dan brengen we hen in contact. Is dat niet het geval, danverschijnt de vrijwilliger in het overzicht per regio en wordt hij/zij met een school gematched.

We zijn er voor bestaande buddywerkingen én nieuwe initiatieven. We brengen lokale buddywerkingensamen in een lerend netwerk en bieden hen houvast via de “vraag en antwoord”-rubriek op onzewebsite. In dat lerend netwerk delen we goede praktijken over alle aspecten van een buddywerking.Bestaande én nieuwe buddywerkingen kunnen aangeven of ze nog vrijwilligers zoeken. Vrijwilligersuit hun regio die zich via onze website aanmelden, brengen we dan met hen in contact. Bestaandeén nieuwe buddywerkingen kunnen hun Leerbuddy's laten deelnemen aan de onlineondersteuningsmodules en de intervisies. We nemen hun aanbod ook mee op in het overzicht op dewebsite.

3

4

Wie kan buddy zijn?

Om de kwaliteit te garanderen, vinden we het belangrijk dat Leerbuddy's een basis hebben aanpedagogisch-didactische expertise.Een Leerbuddy is ofwel een student die de rol van buddy opneemt als onderdeel van zijn opleiding,ofwel een vrijwilliger. Die vrijwilliger kan een student zijn (in een onderwijsgerelateerd of sociaaldomein (ergotherapie, logopedie ...)) of iemand met een pedagogisch bekwaamheidsbewijs(lerarenopleiding gevolgd, leraar op pensioen).

De Leerbuddy's verklaren op eer dat ze een Uittreksel uit het Strafregister Model 2 kunnen voor-leggen voor het werken met minderjarigen.

Hoe zet je de Leerbuddy best in?

Belangrijk is dat studenten of vrijwilligers worden ingezet voor dit soort Leerbuddy- of tutortakenwaartoe ze de nodige competentie bezitten. Een manier om daarmee om te gaan kan bijvoorbeeldzijn om te werken met junior en expert Leerbuddy’s of tutoren.

● junior Leerbuddy’s of tutoren: kunnen leerlingen ondersteunen in een context waarin eenexpert-leerkracht of -buddy of coördinator het overzicht houdt en de verantwoordelijkheiddraagt. We denken hierbij bijvoorbeeld aan eerstejaarsstudenten van de lerarenopleiding aan dehogeschool en studenten van de educatieve master in de startperiode. Dit zolang wordtingeschat dat zij de nodige didactische basis-bagage hebben om deze rol op te nemen.Bijkomend aandachtspunt is dat een groep starters aan de lerarenopleiding de opleiding in heteerste jaar stopzet, waardoor tutoring-trajecten bruusk onderbroken worden.

● senior en/ of expert Leerbuddy’s of tutoren: kunnen de verantwoordelijkheid dragen over debegeleiding van een specifieke leerling of een specifiek groepje leerlingen over een langereperiode. Onder senior Leerbuddy’s kunnen laatstejaars van de lerarenopleiding vallen ofstudenten van de educatieve master in het tweede semester van hun opleiding. ExpertLeerbuddy’s zijn ervaren leerkrachten (op rust) of ervaren tutoren.

De inzetbaarheid van deze Leerbuddy’s zien we zeerbreed. Op alle hierboven beschreven niveaus in de klas,naschools en in de vakantie, thuis en in demaatschappij zien we een rol weggelegd voor extrahelpende handen. Afhankelijk van het type taak kangekeken worden of deze opgenomen wordt door eenjunior Leerbuddy of een ervaren (expert) Leerbuddy.

Leer je Leerbuddy goed kennen. Bespreek hoeveel enwelke ondersteuning hij/zij nodig heeft en op welke

manier je zijn/haar expertise kan inzetten. Je kan hiervoor het sjabloon ‘Afsprakennota tussen school& Leerbuddy’ gebruiken. Je vindt het terug onder de knop "Opleiding" rubriek Materialen op dewebsite.

5

Bij wie ligt het initiatief om ondersteuning aan te vragen voor een leerling?

We leggen de centrale regie over het leerproces van leerlingen bij de scholen. Enkelscholen kunnen aanspraak maken op Leerbuddy's via onze website.

Wat is de duurtijd van een begeleidingstraject?

Uit onderzoek blijkt dat een Leerbuddytraject begint te renderen vanaf een looptijdvan 6 à 12 weken.

Wanneer en waar gaat de begeleiding door?

De school denkt na over een optimale begeleiding:➔ tijdens de lesuren, via hoekenwerk of differentiatie-uren, flex-werking…➔ naschools of tijdens de middag, zolang de leerling ook voldoende pauze krijgt➔ digitaal➔ aan huis

Welke factoren spelen een rol in een succesvolle buddywerking?

Uit gesprekken met bestaande werkingen en uit literatuurstudie blijkt dat volgendesuccesfactoren bepalend zijn voor een buddywerking.

● een goede selectie van leerlingen: selecteer de leerlingen bewust enmotiveer hen om deel te nemen aan de begeleiding

● kwaliteit van de buddy, competenties: Leerbuddy's hebben de nodigeachtergrondkennis over leren (ook van specifieke doelgroepen), over hunvak en over het opbouwen van een positieve relatie met hun buddy-leerling

● duur traject: begeleidingen beginnen positieve effecten te vertonen opleerwinst vanaf een duur van 6 tot 12 weken (minstens).

● duur Leerbuddybegeleiding: een begeleiding is relatief kort, 30 tot 60 minuten.

● moment van de sessie: organiseer de begeleiding niet vlak na eenvermoeiende lessenmarathon. Bij voorkeur is er ruimte tijdens de schooldag.

● samenwerking en communicatie Leerbuddy, ouders en school

● positieve relaties en open communicatie tussen alle betrokken partners.

6

Hoe ondersteunt Leerbuddy Vlaanderen haar partners?

● Lerende Netwerken: onze Lerende Netwerken voor scholen enerzijds, en voor organisaties,opleidingen en lokale overheden anderzijds kenden een groot succes dit jaar. Ze makenkruisbestuiving en het delen van goede praktijken mogelijk.

● Online modules: de online modules op onze website zijn vrij toegankelijk en beschikbaar. Zekunnen deel uitmaken van professionaliseringsactiviteiten die studenten volgen in het kadervan hun buddy-of tutorstage, aanzet geven tot reflectie over hun praktijk of taken waarin zeverbindingen leggen. Via de Leerbuddy Academie krijgen deelnemende studenten eenBewijs van Deelname per gevolgde module. Dat bewijs kunnen ze toevoegen aan eenprofessionaliseringsportfolio.

● Intervisies voor Leerbuddy's: ook volgend jaar organiseren we intervisies voor Leerbuddy's. Dehelft daarvan is thematisch en doelgroepspecifiek ingericht, de andere helft zijn openintervisies waarbij deelnemers op voorhand een casus doorsturen. Deze intervisies kunnencomplementair zijn aan de ondersteuning door de opleiding en/of de lokale buddywerking.De meerwaarde ligt hier in het feit dat deelnemers in contact komen met buddy's en tutorenuit andere opleidingen en van andere leeftijdscategorieën. Zo namen dit jaar ook leraren oppensioen deel, in het kader van Leerbuddy en/of Bijsprong.

● Uitgewerkte materialen: we werken ondersteunend materiaal uit voor scholen enbuddy's/tutoren, zoals de tool voor startende Leerbuddy's en tutoren die tot stand kwamdankzij een ontwikkelteam van lerarenopleiders, studenten en onderzoekers. Nuttigematerialen raadplegen of delen via onze website is steeds mogelijk.

● Vraag-en-antwoord: in onze Vraag-en-Antwoord-rubriek op de website maken we deverschillende doelgroepen (tutors en buddy's, opleidingen, lokale werkingen, scholen)wegwijs in wat onderzoek nu reeds zegt in verband met tutoring.

● Dispatching: opleidingen die geen eigen systeem hebben voor dispatching, kunnen weondersteunen in het zoeken van een geschikte school voor hun studenten. We groeperenstudenten in kleine teams per regio waar ze aan de slag willen. Scholen kunnen zo eenberoep doen op helpende handen. Met verschillende lokale werkingen hebben we deafspraak dat we buddies naar hen toeleiden om concurrentie te vermijden.

● Klankbordgroep: de uitrol van het project wordt bewaakt door onze academischeklankbordgroep. We denken met hen na over hoe impact in kaart wordt gebracht en welkebeleidsaanbevelingen gedaan kunnen worden om buddywerkingen in Vlaanderenstructureel te versterken.

● Onderzoek: studenten kunnen in het kader van hun bachelorproef of masterthesisonderzoek voeren naar tutoring. We bieden hen op onze inspiratiedagen graag een forumop een posterbeurs.

7

● Inspiratiedagen: op 26 april organiseerden we onze eerste Inspiratiedag. Deelnemersmaakten een keuze uit workshops die inzoomen op deelaspecten van de buddy-entutorpraktijk. Volgend schooljaar organiseren we 2 gelijkaardige dagen waarin onderzoek,tutor-praktijk en uitwisseling elkaar ontmoeten.

Hoe zijn de Leerbuddy's verzekerd?

● Leerbuddy's die in het kader van hun stage een leerling begeleiden (thuis en op school) zijnverzekerd door hun opleidingsinstituut.

● Vrijwillige Leerbuddy's die op school begeleiden vallen onder de schoolverzekering mitsbevestiging door de school.

● Leerbuddy's die aan huis begeleiden zijn verzekerd door de organisatie die hen koppelt met deschool:◆ het opleidingsinstituut bij verplichte stage◆ de lokale buddy-organisatie◆ Leerbuddy Vlaanderen

8

Waaruit bestaat de rol van Leerbuddy Vlaanderen?

● We werken materiaal uit in samenwerking met (leraren)opleidingen en expertisecentra(draaiboeken, online opleidingsmodules, een tool voor de Leerbuddy...).

● We faciliteren de lerende netwerken voor buddywerkingen, opleidingen, scholen enLeerbuddy's.

● We ondersteunen zowel (nieuwe als bestaande) buddywerkingen, opleidingen, scholen enLeerbuddy's.

● We matchen vrijwilligers die zich aanbieden met scholen die graag een beroep op hen doen.● We brengen de klankbordgroep samen. Zij waakt over de doelstellingen van het project en

formuleert aanbevelingen om buddy- en tutorwerking in Vlaanderen nog sterker te kunnenuitbouwen en te verduurzamen.

Laat je alvast inspireren door de voorbije Lerende Netwerken

9

Vragen en antwoorden voor Leerbuddy's

Welk profiel heeft een Leerbuddy?

Om het bereiken van de onderwijsdoelen en kwaliteit te garanderen heb je zowel didactische alspedagogische expertise.Leerbuddy roept vrijwilligers op die voldoen aan dit profiel:

● ofwel een student (Leerbuddy als onderdeel van de opleiding)● ofwel een vrijwilliger

○ student uit een onderwijsgerelateerd of sociaal domein (ergotherapie, logopedie ...)○ met een pedagogisch bekwaamheidsbewijs (leraar op pensioen, vrijwillige leraar...)

Competenties die je kan inzetten bij je begeleiding zijn:

● empathisch zijn● vlot mondeling en schriftelijk communiceren● oplossingsgericht denken en handelen● gestructureerd werken● positief en toekomstgericht zijn● maatschappelijk geëngageerd zijn● verbindend werken● initiatief nemen● reflecteren over je eigen handelen

10

Wat moet ik kennen en kunnen?

Je werkt met leerlingen die leerachterstand hebben opgelopen ten opzichte van hunjaargenoten. Je pedagogisch-didactische kennis om deze kwetsbare leerlingen en leerlingenpositief te betrekken bij hun leerproces is cruciaal.

● Je bent dan ook een kei in je vak.● Je brengt je expertise op didactisch onderbouwde manieren over.● Je past bij het een-op-eenlesgeven methodieken en leerstrategieën toe die hun

effectiviteit bewezen.● Je bewaakt en stimuleert de autonomie, betrokkenheid en competentie van de leerling

(zelfdeterminatietheorie)● Je ondersteunt de leerling bij hun eigen leerproces gerichte feedback.● Je voelt aan wanneer en hoe je inhoudelijk moet bijsturen.● Je zet online lesgeven en blended learning in waar nodig.

11

Hoe werk ik me bij als ik al even geen les gegeven heb?

We helpen je vanuit Leerbuddy Vlaanderen om de draad terug op te pikken:● je kan onze online modules volgen in de Leerbuddy Academie● je kan deelnemen aan onze thematische en open intervisies. Daar kom je terecht in een

groepje van een 6 à 12-tal andere buddy’s. Je reflecteert vanuit aangeboden kaders enwisselt goede praktijken en ervaringen uit.

Welke documenten moet ik voorleggen?

We doen beroep op studenten en vrijwilligers met een pedagogischbekwaamheidsbewijs.Je verklaart op eer dat je een uittreksel van het strafregister (Model 596.2) kanvoorleggen en je bent bereid je te professionaliseren.

Hoe kan ik me aanmelden?

Studenten die een officiële tutor- of buddystage volgen,vinden daarover alle informatie bij hun opleiding.Vrijwilligers (studenten uit een onderwijsgerelateerddomein en mensen met een pedagogisch bekwaamheids-bewijs) kunnen zich op de startpagina aanmelden.

12

Wat betekent de samenwerking met de school voor mij?

Leerbuddy's engageren zich vol onderwijspassie om leerachterstand weg te werken bij deleerling(en) die ze begeleiden.

● Je bent geen beoordelaar of plaatsvervangend leraar die productevaluaties organiseert.● Je kan een-op-een ondersteuning aanbieden of ondersteuning aan een klein groepje van 2 à

3 leerlingen.● Je spreekt met de leerkracht af welke kennis en/of vaardigheden je gaat oefenen met de

leerling.● Je stuurt inhoudelijk bij waar nodig in overleg met de leerkracht.● Je communiceert professioneel met de school, je buddywerking en eventueel de ouders

(afhankelijk van de manier van werken die de school naar voor schuift).● De informatie die de school je geeft, behandel je vertrouwelijk.● Na de sessies koppel je terug naar de school en neem je op een warme manier afscheid van

je leerling.

Hoe verloopt het eerste contact met de school?

De opleiding of de vrijwilligersorganisatie bezorgt je de contactgegevens van de schoolwaarmee je zal samenwerken.De contactpersoon van de school begeleidt de samenwerking tussen de leerkracht en deLeerbuddy door afspraken te formuleren en zorgt voor de nodige logistieke ondersteuning.Die afspraken zet je best op papier in een afsprakennota. Elke school kan dit invullen op haareigen manier.Het sjabloon ‘Afsprakennota tussen school & Leerbuddy’ kan gebruikt worden als checklist bijhet maken van praktische afspraken met de Leerbuddy. Je vindt het terug onder de knop"Opleiding" rubriek Materialen op de website.

Hoe bepaalt de school welke leerling in aanmerking komt voorbegeleiding?

Scholen brengen in eerste instantie in kaart welke leerlingen (door corona)een grote leerachterstand hebben opgelopen ten opzichte van hunjaargenoten. Daarin hebben ze de volledige vrijheid.

De school gebruikt data (leerlingengegevens, testresultaten, observaties,opdrachten, besprekingen op de klassenraad …) om te bepalen wie eenLeerbuddy nodig heeft.

Onder de knop "Opleiding" rubriek Materialen op de website vind jesjablonen die scholen kunnen hanteren om tijdens de klassenraden tebepalen welke leerlingen in aanmerking komen.

13

Waarom en wanneer wordt een Leerbuddy tijdens de schooldag ingezet?

Wetenschappelijke studies tonen dat buddy-begeleidingen die geïntegreerd zijn in deschooldag meer impact hebben dan naschoolse. Hou dus rekening met de concentratie endraagkracht van de leerling.

De school bekijkt wanneer de begeleidingssessies best georganiseerd worden. Bestaandewerkingen die hier reeds afspraken rond hebben, kunnen deze uiteraard behouden.

➔ tijdens de lesuren, via hoekenwerk of differentiatie-uren, flex-werking… -(les)momenten waarbij de basisvakken van het curriculum niet in gedrang komen

➔ naschools of tijdens de middag➔ digitaal➔ aan huis

Hoe vaak en hoe lang duurt een begeleidingssessie?

De school beslist in overleg hoe vaak de sessies het best doorgaan in functie van deonderwijsnood van de betrokken leerling.

Aandachtspunten:

● Leerbuddy-begeleiding creëert impact vanaf:○ sessies van 30 tot 60 minuten○ vanaf 6 à 12 weken

● De aandachtsspanne van de leeftijd van leerlingen geeft richting aan de duuren frequentie van een sessie.○ Jonge kinderen krijgen beter meerdere kortere sessies.○ Oudere leerlingen krijgen beter langere sessies maar dan wel minder

vaak.

Aan hoeveel leerlingen zal ik lesgeven?

De school organiseert de begeleidingssessies bij voorkeur individueel of in zeer kleinegroepjes van 2 à 3 leerlingen.Studies geven ons alvast de volgende vuistregels mee:

● Een-op-eenbegeleiding heeft de grootste impact (behalve voor taal).● Hoe kleiner de groep hoe beter.● De impact neemt af bij groepsgroottes van zes of meer leerlingen.● Kleine groepen van drie leerlingen vormen een mooi gemiddelde.

14

Wat is een goede groepssamenstelling?

De school bepaalt wie samen in welke groep zit en/of wie individuelebegeleiding krijgt.

Met een-op-eenbegeleiding bereik je de hoogste impact (behalve voor taal).

Uit onderzoek weten we dat high dosage tutoring het meest effect heeft.Tutoring werkt best met een kleine groep. Een groep bestaat uit 1 tot 6leerlingen - een groter aantal leerlingen doet het effect van de interventiedalen. Een voordeel is dan wel weer dat meer leerlingen tegelijk wordengeholpen.

We geven binnen dit project de voorkeur aan homogene groepssamen-stellingen: leerlingen met gelijkaardige leernoden worden gebundeld. Datmaakt het voor de Leerbuddy ook makkelijker om snel in te haken op dienoden.

Hoe kan het eerste contact met de leerling(-en) en het gezin verlopen?

Grijp als Leerbuddy de kans om vanaf het eerste contact een positieve relatie metde leerling op te bouwen. Neem tijd om de leerling beter te leren kennen en jezelfvoor te stellen. Bouw vertrouwen op. Stel de leerling op zijn/haar gemak en laathem/haar benoemen hoe hij/zij naar de buddybegeleiding kijkt.

Sommige buddywerkingen hanteren het waardevolle uitgangspunt dat de buddyook kennis maakt met het gezin, of minstens de ouder(s) of begeleider van deleerling. Neem ook hier je tijd om deze mensen te leren kennen. Ze vertrouwen jeeen waardevolle schat toe.

Daarna kan je de doelstellingen of te behandelen leerstof bespreken, vragenbeantwoorden en praktische afspraken maken. Zorg dat je na het gesprek eenduidelijke focus hebt om mee van start te gaan en noteer die.

De ‘Checklist Kennismaking Leerbuddy-leerling’ onder de knop "Opleiding" bijrubriek Materialen kan je hierbij ondersteunen.

15

Hoe draagt een positieve communicatie over het Leerbuddy- traject bij tot leerwinst?

Positieve relaties tussen alle partners (de Leerbuddy, de school, de leerling, de ouders...) uitbouwenen onderhouden versterkt de impact van de buddywerking.

De manier waarop de Leerbuddybegeleiding als leerkans wordt uitgelegd aan leerlingen en hunfamilie is van cruciaal belang. Het vergroot hun toekomstige leerkansen. Samen met de opleidingenen/of lokale buddywerkingen kunnen scholen nadenken over aantrekkelijke manieren om deLeerbuddy- werking en de Leerbuddy's voor te stellen.

Waarom is het belangrijk om een goede band op te bouwen met mijn leerlingen?

Leerachterstand wegwerken is een complex gegeven. Leren is niet louter een cognitief proces.Wanneer je met de leerling een warme, respectvolle band kan opbouwen zal hij/zij sneller tot lerenkomen. Een relatie uitbouwen met je leerling vergt tijd. Doordat je de leerling een langere periode zal

ondersteunen is hier ruimte voor.

Tijd maken om contact te maken met je leerling in élke sessie draagtbij tot leerwinst op korte én lange termijn. Vraag bijvoorbeeldeenvoudigweg “Hoe is het nog met je?”, “Wat vond je fijn aan deschooldag vandaag?”...

Wat doe ik als ik merk dat een leerling met persoonlijke zakenworstelt?

Je kan een luisterend oor bieden wanneer de leerling je ietspersoonlijk vertelt. Wees ook duidelijk en transparant: desocio-emotionele opvolging gebeurt door de school en is niet jouwverantwoordelijkheid. Zorg daarom dat je weet wie dit op schoolopvolgt. Beloof nooit aan een leerling dat je iets voor jou zal houden,je hebt geen beroepsgeheim.

Anderzijds is het ook belangrijk dat je (zeker oudere leerlingen) zoveelmogelijk eigenaarschap geeft over hun probleem. Moedig hen ineerste instantie aan om naar de leerlingenbegeleiding te stappen.Eventueel kan je even meegaan tot aan het lokaal. Wil de leerling datniet, dan kan de volgende zin helpen: “Ik ga je verhaal niet zelfvertellen, maar ik ga wel doorgeven aan de school dat ik me zorgenmaak”. Zo leg je de brug waar de leerling over kan wandelen.

16

Hoe pak ik een begeleidingssessie aan?

Een vaste opbouw helpt. Je kan die zelf op papier zetten en telken aanstrepen wanneerje een volgende stap zet:- Hoe gaat het? Wat wil de leerling nog even kwijt voor je start?- Waar gaan we het vandaag over hebben?- Wat weet de leerling er nog over?- Aanbrengen van nieuwe leerstof.- Begeleid inoefenen.- Zelfstandig laten oefenen.- Inschatten met de leerling of hij/zij het begrepen heeft en kijken welke de volgende

stappen zijn.

Welke professionele ondersteuning krijg ik als Leerbuddy?

De opleiding begeleidt haar studenten inhoudelijk en didactisch volgens het eigenprogramma.

Leerbuddy Vlaanderen ondersteunt samen met de scholen, lerarenopleidingen enlokale buddywerkingen de Leerbuddy's. Naast de vraag-en-antwoord rubriek biedt zijdiverse materialen aan. Leerbuddy's worden uitgenodigd om deel te nemen aanintervisies en het volgen van online modules via de Leerbuddy Academie.

Wat als ik zelf een klankbord nodig heb?Waar kan ik met mijn vragen terecht?

Je inzetten om de leerachterstand bijleerlingen weg te werken getuigt van jemaatschappelijk engagement. Ongetwijfeldzullen bepaalde situaties je extra raken, zal jeje zorgen maken over persoonlijke verhalen.Je flexibel opstellen, reflecteren en bijsturenvan nieuwe manieren om in verbinding testaan met je leerlingen, verloopt niet zonderslag of stoot.

Concreet kan je deelnemen aan de intervisiesvan Leerbuddy Vlaanderen. In die sessies kanje terecht met je praktijk- en leervragen en ininteractie gaan met andere Leerbuddy's.

17

Hoe en waarover communiceer ik met …?

de leerling: Geregeld feedback geven is een manier van evalueren en zicht houden op het leerprocesvan je leerling. Je kiest een vorm afhankelijk van de leeftijd en mogelijkheden van de leerling. Aarzelniet om veelvuldig aan te geven wat goed is, warm bij te sturen waar het fout loopt en duidelijkevolgende stappen te benoemen. Leerlingen die al meer gevorderd zijn kan je zelf over die volgendestappen laten nadenken.

de ouders: Stem af met de school of ze verwacht dat jij contact neemt met de ouders. Als dit zo is,kan je de ouders betrekken door te vragen wat er goed loopt en welke de uitdagingen volgens henzijn. Zo krijg je een volledig beeld van de situatie van jouw leerlingen. Hen bellen of langsgaan loontecht de moeite. Andere opties zijn communiceren via Smartschool of het opsturen van eenGoogleform met enkele vragen. Een combinatie van beide zorgt voor een efficiënt en effectiefcontact.

de leerkracht: Op de overeengekomen tijdstippen breng je de leerkracht op de hoogte van deleervorderingen van de leerling(-en). Je bespreekt samen of en welke inhoudelijke bijsturingen nodigzijn om leerwinst te optimaliseren.

de school: Ben je ziek, verhinderd en kan de geplande begeleidingssessie niet doorgaan? Neemcontact op met de contactpersoon op school zodat de leerling tijdig op de hoogte gesteld wordt.Aan het einde van het traject koppel je terug over hoe alles verlopen is.

de opleiding: studenten die de buddybegeleiding opnemen in het kader van hun stage, krijgen viahun opleiding alle informatie over wat van hen verwacht wordt.

de lokale buddywerking: lokale buddywerkingen hebben vaak een duidelijke communicatiestructuur.

Hoe wordt de begeleiding afgerond?

Je zal je leerling een hele periode begeleiden. Bespreek aan het begin van het trajectmet de school hoe het traject afgerond wordt. Dat kan op verschillende manieren:● een gesprek met de leerling en iemand van de school● een terugkoppeling met de vakleerkracht of titularis● een moment waarop de school alle buddy’s uitnodigt en elke buddy een

eindreflectie kan geven over de begeleiding.

Je leerling en zijn/haar familie zal het zeker appreciëren als je met zorg vertrekt. Eeneindverslag waarin je de groei van de leerling beschrijft, een persoonlijke noot, eenanekdote uit de buddybegeleiding… het zijn allemaal kleine zaken die de leerling hetgevoel kunnen geven dat je er voor hem/haar was.

18

Vragen en antwoorden voor Scholen

Welke leerlingen komen in aanmerking en hoe bepaalt de school dat?

Heel wat leerlingen hebben leerachterstand opgelopen. De coronacrisis heeft de verschillentussen leerlingen nog duidelijker en groter gemaakt. Jammer genoeg zijn er niet genoegLeerbuddy's voor iedereen.

Scholen zijn het best geplaatst om een weloverwogen keuze te maken op basis van debestaande evaluatiecyclus van leerlingen. Het centrale uitgangspunt bij die afweging is datLeerbuddy zich voornamelijk richt tot leerlingen die een zichtbare leerachterstand opgelopenhebben tegenover hun klasgenoten en nog niet kunnen rekenen op andere externebegeleiding.

Daarom suggereren wij om in eerste instantie te focussen op de volgende doelgroepen:

Kleuteronderwijs

● Kinderen van de derde kleuterklas met achterstand op het vlak van lees-, schrijf- enrekenvoorwaarden.

Lager onderwijs

● Leerlingen van het eerste leerjaar met achterstand op het vlak van basisvaardigheden(taal- en rekenvaardigheden).

● Leerlingen van het zesde leerjaar voor wie het behalen van een getuigschrift lageronderwijs in gevaar komt.

Secundair onderwijs

● Leerlingen uit de eerste graad (taalvaardigheid en wiskundige vaardigheid),basisgeletterdheid.

● Leerlingen uit de andere schakeljaren die voor een overgang staan: 4e jaar en 6e jaar(vakspecifieke ondersteuning in functie van hun doorstudeermogelijkheden).

Buitengewoon onderwijs

● BuBaO: wanneer getuigschrift basisonderwijs alsnog haalbaar is met hulp van eenLeerbuddy.

● BuSO OV4 (cfr. criteria SO).

De reflectiedocumenten onder de knop "Opleiding" rubriek Materialen op de website kunneninspireren om de beginsituatie van je leerlingen in kaart te brengen op basis van deschooleigen evaluaties.

19

Waar vindt de school een geschikte Leerbuddy?

Vrijwillige Leerbuddy's die zich aanmelden bij Leerbuddy Vlaanderen worden steedsdoorverwezen naar de lokale buddywerkingen. Op de startpagina vind je onderaan eenoverzicht van alle lokale buddywerkingen waarmee je eventueel nog verderesamenwerking kan zoeken.

Bij “aanbod per provincie” vind je het overzicht van de Leerbuddy's die in jouw regiobeschikbaar zijn. Je kan beroep doen op Leerbuddy's die je zelf inzet voor die leerlingendie daarbij gebaat zijn.

Waartoe kunnen Leerbuddy's worden ingezet?

Tutoring of een-op-eenbegeleiding is een effectieve ingreep omleerachterstand weg te werken. Een Leerbuddy kan worden ingezet voorde remediëring van leerstof bij leerlingen die een achterstand opgelopenhebben. We leggen hier vooral de nadruk op basisvaardigheden, taal enwiskunde. Het werken aan executieve functies en digitale vaardigheden iszeker ook van belang, maar gebeurt best vakgerelateerd. Voor leerlingenvan het 4e en het 6e jaar secundair kan de focus liggen op vakspecifiekeinhouden en academische vaardigheden.

Een Leerbuddy kan ingezet wordenom één leerling of een klein groepjeleerlingen met hetzelfde doel extrainstructie, begeleiding en inoefening tegeven.

Het is dus niet de bedoeling dat je alsschool de buddy inzet om toezicht tedoen, huistaken en toetsen te latenverbeteren.

Kwalitatief onderwijs in de klas blijfthet allerbelangrijkste. Inzetten van eenLeerbuddy is slechts een aanvulling.Het is belangrijk om met deLeerbuddy(‘s) die ingezet worden opjouw school af te spreken wat je vanhen wel en niet verwacht.

20

Welke competenties moet een Leerbuddy hebben?

Om de kwaliteit te garanderen, vinden we het belangrijk dat Leerbuddy's een basis aanpedagogisch-didactische expertise hebben.Een Leerbuddy is ofwel een student die de rol van buddy opneemt als onderdeel van zijnopleiding, ofwel een vrijwilliger. Die vrijwilliger kan een student zijn (in eenonderwijsgerelateerd of sociaal domein (ergotherapie, logopedie ...)) of iemand met eenpedagogisch bekwaamheidsbewijs (lerarenopleiding gevolgd, leraar op pensioen).

De Leerbuddy's verklaren op eer dat ze een Uittreksel uit het Strafregister Model 2 kunnenvoorleggen voor het werken met minderjarigen.

Andere competenties zijn:

● empathisch zijn● vlot mondeling en schriftelijk communiceren● oplossingsgericht denken en handelen● gestructureerd werken● positief en toekomstgericht zijn● maatschappelijk geëngageerd zijn● verbindend werken● initiatief nemen● reflecteren over je eigen handelen

De Leerbuddy werkt met leerlingen uiteen kwetsbare thuissituatie, leerlingenmet een andere thuistaal dan hetNederlands, leerlingen met leer- ofontwikkelingsstoornissen… De Leerbuddyheeft pedagogische kennis nodig om dezekwetsbare leerlingen met nieuwe energiein hun leerproces te laten stappen.

Leerbuddy Vlaanderen ondersteunt deprofessionalisering van de Leerbuddydoor het aanbieden van materialen,deelname aan de intervisies en het volgenvan online modules via de LeerbuddyAcademie.

21

Hoe past Leerbuddy praktisch/ organisatorisch binnen de school?

Om het meeste effect en leerwinst te bereiken, wordt de buddywerking best ingepast inde werking van de school. Hierbij kan je als school wel rekening houden met een aantalinzichten uit wetenschappelijk onderzoek. De poster ‘10 gouden tutortips’ biedt eenhouvast om tutoring in je school vorm te geven.

● Kwalitatief onderwijs in de klas blijft het allerbelangrijkste. Inzetten van eenLeerbuddy is slechts een aanvulling, die vooral voor leerlingen uit een kansarmmilieu effectief blijkt.

● Het effect van de Leerbuddy is het grootst als die tijdens de schooldag ingezetwordt, maar niet ten koste van belangrijke instructielessen in de klas of telkenstijdens dezelfde vakken/leergebieden.

● Het grootste effect geeft het werken in blokken van verschillende sessiesgedurende een langere periode bv. sessies van 30’ tot 60’ (afhankelijk van deleeftijd) gedurende 6 à 12 weken. Meer mag natuurlijk ook.

● Voor elke begeleiding wordt een vooropgesteld doel nagestreefd. Inzetten opdeelvaardigheden levert het meeste leerwinst op bij buddybegeleiding.

● Een-op-eenbegeleiding heeft het meeste effect, behalve voor taal.● Het werken in een groepje van leerlingen met dezelfde onderwijsbehoeften kan ook

als het om een meer ervaren Leerbuddy gaat. Het effect hiervan verkleint echtervanaf meer dan 6 leerlingen

Als school denk je best na over een aantal praktische zaken:

● Infrastructuur: waar kan de Leerbuddy zitten met een leerling?● Materiaal: handboeken, lesmateriaal, kopiëren, internet, … voorzien voor de

Leerbuddy● Welke info over de school heeft de Leerbuddy nodig om te kunnen meedraaien?● …

Het is goed om op school één verantwoordelijke aan te duiden die het overzicht van alleLeerbuddy-begeleidingen bijhoudt en contactpersoon is voor alle partners.

Het sjabloon ‘Afsprakennota tussen school & Leerbuddy’ kan gebruikt worden alschecklist bij het maken van praktische afspraken met de Leerbuddy. Je vindt het terugonder de knop "Opleiding" rubriek Materialen op de website.

22

23

Hoe bepalen welke inhouden aan bod komen tijdens de Leerbuddy-sessies?

Als school heb je het beste zicht op het leerproces van je leerlingen. Op basis van debeginsituatie formuleer je als school een aantal concrete doelstellingen die je wilbereiken met de leerling via de Leerbuddybegeleiding. Dit zijn goede uitgangspunten bijhet inhoudelijk vormgeven van het traject:

● Hoe concreter de doelen geformuleerd zijn, hoe gemakkelijker ze te evaluerenzijn. Evalueren gaat gemakkelijker als je vooraf nadenkt over hoe je dat zalaanpakken.

● Als de Leerbuddy zijn/haar aanpak afstemt op de werkwijze uit de klas, is de kansop leerwinst het grootst. Structureel overleg voorzien tussen de buddy en deleerkracht(en) is dus aangewezen.

● Positieve relaties tussen alle partners hebben een positief effect op deleervorderingen van de leerling. Het is dus zeker zinvol om tijd te voorzien voorhet opbouwen van een vertrouwensband tussen buddy en leerling en om teinvesteren in een goede relatie met ouders.

● Het werken aan executieve functies en digitale competenties gebeurt best vanuitleerinhoud.

Het sjabloon 'Afsprakennota tussen school & Leerbuddy' kan gebruikt worden alschecklist bij het maken van praktische afspraken met de Leerbuddy. Je vindt het terugonder de knop "Opleiding" rubriek Materialen.

24

Hoe zorg ik voor goede communicatie?

Om de motivatie bij leerlingen te vergroten en om stigmatiseren te vermijden, wordt de Leerbuddy-werking op school liefst op een positieve en aantrekkelijke manier voorgesteld. Als school ben je hetmeest geschikt om een centrale rol op te nemen binnen de communicatie- processen. Heldere entransparante communicatie naar alle partners binnen dit Leerbuddytraject zorgt voor een groterekans op slagen.Het is goed om op school één verantwoordelijke aan te duiden die het overzicht van alle Leerbuddy-begeleidingen bijhoudt en contactpersoon is voor alle partners.

1 De school als communicator met de opleiding en/of lokale buddywerkingSamen met de universiteit en/of hogeschool wordt de inzetbaarheid van de Leerbuddy besprokenen vastgelegd in een engagementsverklaring. Als school heb je best ook een duidelijk zicht op hoedeze buddystage past binnen de opleiding van de Leerbuddy en hoe je met de opleidingcommuniceert over de prestaties van de student.

2 De school als communicator met de LeerbuddyZowel de praktische als inhoudelijke afspraken met de Leerbuddy, leg je best vast op papier. Hetsjabloon 'Afsprakennota tussen school & Leerbuddy’ kan hierbij helpen. Positieve relaties tussen allepartners hebben een positief effect op de leervorderingen van de leerling. Voorzie tijd waarin deleerkracht(en) met de Leerbuddy kan overleggen.

3 De school als communicator naar de leerkrachtenDe verantwoordelijke van de school informeert alle leerkrachten van de betrokken leerling en isaanspreekpunt voor alle partners. Leraren kennen hun leerlingen het beste. Gebruik hun inzichtenen kennis bij het selecteren van leerlingen en bij het formuleren van doelen voor deze leerlingen.Faciliteer overlegmomenten tussen de leerkracht(-en) en de Leerbuddy’(s).

4 De school als communicator naar de oudersOnderzoek toont aan dat ouderbetrokkenheid een positief effect heeft op de cognitieve ensociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. Het betrekken van ouders in het traject van hun kindis noodzakelijk en de school is dé partner om dit te realiseren.

5 De school als communicator naar de leerlingDe leerling staat centraal binnen zijn eigen leerproces. Transparante communicatie over het waaromen het hoe van de Leerbuddy is onontbeerlijk. Als school maak je afspraken over wie (afhankelijk vande leeftijd van de leerling) best praat met de leerling over:

● de bedoeling van het Leerbuddytraject● de doelen die nagestreefd worden● de verwachtingen tegenover de leerling● de communicatie met de ouders van de leerling● de vorderingen die de leerling maakt.

Je denkt als school ook best na over welke communicatiekanalen je gebruikt om te informeren en terapporteren aan alle partners. De poster 'Het belang van positief communiceren' geeft je hetoverzicht.

25

26

Vragen en antwoorden vooropleidingen en lokale buddywerkingen

Onze opleiding heeft nog geen Leerbuddywerking. Hoe pakken we dit aan?

Een Leerbuddywerking uitbouwen kan in het kader van een verplicht opleidingsonderdeel.Het kan een basisverwachting zijn of deel uitmaken van een keuzeproject tussen anderemaatschappelijke stages en projecten.

De opleiding bepaalt zelf hoe en in welke mate ze invulling geeft aan de aanbevelingen indeze vraag-en-antwoordrubriek, wat ze verstaan onder een kwaliteitsvolle Leerbuddy- oftutorwerking. Dit helpt de selectie en vorming van de Leerbuddy's scherp te stellen.

Handig is alvast dat er één persoon aanspreekpunt is voor de buddywerking binnen jeopleiding.

Hoe werkt een opleiding een partnerschap uit met scholen en/of lokalebuddywerkingen?

Keuzevrijheid is cruciaal bij nieuwe samenwerkingsverbanden.

Opleidingen die nog geen buddywerking hebben, kunnen als volgt aan de slag gaan:

● je werkt samen met een beperkt aantal scholen met veel kwetsbare jongeren en biedtdaar zoveel mogelijk ondersteuning

● je laat je studenten ook een buddystage doen op de school waar ze hun lesstage doen● je werkt samen met een organisatie die aan huiswerkbegeleiding doet in je regio

De checklist ‘Overleg opleiding/buddywerking & school’ biedt een leidraad om tot duidelijkeafspraken te komen bij de opstart van een samenwerking. Je vindt het terug onder de knop"Opleiding" rubriek Materialen op de website.

Welke ondersteuning kan de opleiding of de lokale buddywerkingen aan deLeerbuddy’s geven?

● De opleiding zorgt voor de didactische en pedagogische vorming van destudent-Leerbuddy.

● Overweeg om een lerend netwerk voor buddy’s binnen de opleiding op te zetten en/ofhen samen te brengen in intervisie-sessies. Dit professioneel leernetwerk laat toe omzowel kennis te delen voor de Leerbuddy lessen (lesvoorbereidingen, feedbackinstrumenten, bijsturingsmateriaal, effectmeting) als peer-to-peer ondersteuning tekrijgen. Ook de vrijwilligers van de lokale buddywerkingen kunnen deelnemen aan deintervisies.

● Zorg voor een duidelijke briefing voor de Leerbuddy’s over wat van hen verwacht wordt.

27

Hoe brengt de opleiding of de lokale buddywerking de Leerbuddy in contact met deschool?

Het staat de opleiding uiteraard vrij om hier zelf een systeem voor te ontwikkelen.De coördinator van de opleiding of de lokale buddywerking bezorgt de Leerbuddy de contact-gegevens van de school waarmee hij/zij zal samenwerken en omgekeerd.De contactpersoon in de school begeleidt de samenwerking tussen de leerkracht en de Leerbuddydoor afspraken te formuleren en zorgt voor de nodige logistieke ondersteuning.Wat er tussen de Leerbuddy en de school afgesproken wordt kan geformaliseerd worden in eenafsprakennota, terug te vinden onder de knop "Opleiding" rubriek Materialen op de website.

Leerbuddy Vlaanderen kan helpen om scholen te zoeken waar je studenten of vrijwilligers zichkunnen inzetten als Leerbuddy. Contacteer hiervoor je regioverantwoordelijke.

28

Bronnen

● Bloom, B. (1984). The 2 sigma problem: the search for methods of group instruction as effectiveas one-to-one tutoring. In Educational Researcher (Vol 13, n° 6, jun - jul ‘84, pp. 4 - 16). AmericanEducational Research Association.

● Chi, M.T.H., Siler, S.A., Jeong, H., Yamauchi, T., & Hausmann, R.G. (2001). Learning from humantutoring, Cognitive Science: A Multidisciplinary Journal 25, 471-533.

● Jun, S., Ramirez, G., & Cummunig, A. (2019). Tutoring adolescents in literacy: A meta-analysis.McGil Journal of Education/ Revue des sciences de l'éducation de McGill, 45(2), 219-238.

● Nickow, A., Oreopoulos, P. & Quan, V. (2020). The Impressive Effects of Tutoring on PreK-12Learning: A Systematic Review and Meta-Analysis of the Experimental Evidence. NBER WorkingPaper No. 27476 July 2020 JEL No. 12, J24.

● Van Laere, M. (2016). Sterke leraren opleiden: stuur ze naar een kansarm gezin. Geraadpleegdop https://www.klasse.be/39346/leraren-opleiden-kansarm-gezin/

● National Tutoring Program of the United Kingdom.https://nationaltutoring.org.uk/resources/best-tutoring-practice-for-schools.

29