VLAAMSE ERFGOEDBIBLIOTHEEK vzw

07.09.10 - BRUSSELEva Wuyts

VLAAMSE ERFGOEDBIBLIOTHEEK vzw

I. Voorgeschiedenis II. Erfgoedcollectie III. Erfgoedbibliotheek IV. Organisatie V. Werking VI. Website VII. Toekomstperspectief VIII. Samenwerking met EGC

2 / 30

I. VOORGESCHIEDENIS

A. Onderzoeken B. Overlegplatform C. Cultureel-

erfgoeddecreet

3 / 30

A. Onderzoeken

KPMG: “Van Stadsbibliotheek Antwerpen naar Vlaamse erfgoedbibliotheek” (2002)

= profilering Stadsbibliotheek Jeroen Walterus: “Bewaar(de)bibliotheken

in Vlaanderen” (2003) = onderzoek landschap +

aanbevelingen Ludo Simons: “Bewaarbibliotheken in

Vlaanderen” (2005) = beleidsvoorstellen

4 / 30

A. Onderzoeken

Resultaten: Veldafbakening (“254”) Eerste verkenning noden en behoeften: grote

achterstand Aanbevelingen / beleidsvoorstellen, o.a.:

Ontwikkelen beleidsvisie Conserveringsbeleid Vlaams aanvullend depot Vlaamse erfgoedbibliotheek (netwerk)

Oprichting overlegplatform

5 / 30

B. Overlegplatform

Oprichting “Erfgoedbibliotheken in Vlaanderen” 01.04.2005 Afdeling binnen VVBAD

Deelnemers: sector en beleid Doelstellingen

Zichtbaarheid erfgoedbibliotheken verhogen Overleg en samenwerking stimuleren Ijveren voor structurele ondersteuning van

erfgoedbibliotheken

6 / 30

B. Overlegplatform

Belangrijkste realisaties Tentoonstelling “Dagelijks Boek” Publicaties (themanummers, handleidingen) Vlabidoc & Collecties Online

>> Collectiewijzer

7 / 30

C. Cultureel-erfgoeddecreet

Decreet van 23 mei 2008 = erkenning sector = aanzet (!) tot een volwaardig / structureel

beleid: zichtbaarheid verhogen meer waardering krijgen positie verwerven in het cultureel-erfgoedveld

via 2 instrumenten: Kwaliteitslabel: symbolische erkenning Vlaamse Erfgoedbibliotheek: ondersteunende

ankerfunctie

12/04/23 8

C. Cultureel-erfgoeddecreet

Vlaamse Erfgoedbibliotheek Niet één instelling maar een netwerk >

samenwerking= Vlaamse Kunstcollectie, Archiefbank

Vlaanderen

(G)een expertisecentrum Aanspreekpunt Kennisdeling & Expertise-uitwisseling

(ontsluiting, digitalisering, preservering en conservering)

Veel diverse opdrachten + rol t.o.v. veld<> Vlaamse Kunstcollectie, Archiefbank Vlaanderen

12/04/23 9

II. ERFGOEDCOLLECTIE

A. Vlabidoc & Collecties Online B. Collectiewijzer C. What’s in a word

12/04/23 10

A. Vlabidoc & Collecties Online

Toegang: sinds juni via “Collectiewijzer” op de webstek Vlaamse Erfgoedbibliotheek

Uitgangspunt: wie bewaart wat? Publiek: wegwijzer Beleid: managementtool

Aanpak Via enquête bij 254 instellingen (Walterus) Definitie + criteria voor inclusie/exclusie Gecentraliseerde invoer

11 / 30

A. Vlabidoc & Collecties Online

Inhoud Instelling: historiek & budget Collecties

Beschrijving (type, herkomst, eigenaar, …) Collectie-inhoud (documenttype, taal,

periode, …) Gerelateerde bronnen (moedercollectie, …) Toegankelijkheid (zoekinstrument, IBL, …) Collectiemanagement (acquisitiemethode, …)

12 / 30

A. Vlabidoc & Collecties Online

Criteria voor inclusie Vormelijk criterium: de collectie is fysiek en/of

bibliografisch te scheiden van de algemene bibliotheekcollectie

Inhoudelijk criterium: De collectie is een belangrijke bron binnen zijn

discipline en/of heeft cultuurhistorische waarde Het onderwerpsveld is begrensd De collectie is zo volledig mogelijk

12/04/23 13

A. Vlabidoc & Collecties Online

Criteria voor exclusie Collecties die haast uitsluitend bestaan uit

knipsels, efemera en documentair en/of archivalisch materiaal

Zuiver utilitaire collecties die men kan verwachten bij een bepaald type instituut om de dagelijkse werking van dit instituut te garanderen (bijv. handbibliotheek)

Algemene collecties met een breed spectrum (bijv. leeszaalafdelingen in een openbare bibliotheek).

12/04/23 14

B. Collectiewijzer

12/04/23 15

Nieuwe databank Dezelfde (opgeschoonde) data

Nieuwe versie i.f.v. masterplannen?

C. What’s in a word?

Erfgoedcollectie: Oude drukken? Historische collectie? Speciale collectie? Bijzondere collectie? Rare books (and manuscripts)? …

> Begrip moet nog breder ingang vinden + bredere invulling

12/04/23 16

III. ERFGOEDBIBLIOTHEEK

A. Bewaarbibliotheek B. Erfgoedbibliotheek C. Cultureel-

erfgoedgemeenschap D. Voorbeelden E. Gelijkenissen en

verschillen

17 / 30

A. Bewaarbibliotheek

J. Walterus / L. Simons: heeft meestal een zekere traditie in het bewaren, beheren, bibliografisch ontsluiten en

beschikbaar stellen!! niet altijd een bewuste keuze!! bewaren hoeft niet enige functie te zijn

van documentair patrimonium van cultureel-wetenschappelijk belang!! oud maar ook digitale publicaties!! actief collectiebeleid

in gedrukte, geschreven of elektronische vorm!! niet verplicht alle documentsoorten te bewaren

18 / 30

B. Erfgoedbibliotheek

Decreet/beheersovereenkomst:“Een instelling die een werking ontplooit die past in de hedendaagse praktijk en theorie van de informatie- en bibliotheekwetenschap, en die (met het oog op langetermijnbewaring) een collectie cultureel erfgoed beheert die kan lopen van de oudste schriftmaterialen en de eerste gedrukte werken tot de moderne en hedendaagse gedrukte en digitale publicaties”

kleitablet > handschrift > encyclopedie > e-book

19 / 30

C. Cultureel-erfgoedgemeenschap

BeheersovereenkomstDe cultureel-erfgoedgemeenschap van de vzw Vlaamse Erfgoedbibliotheek bestaat uit organisaties en personen die een bijzondere waarde hechten aan alle facetten van het cultureel erfgoed in erfgoedbibliotheken in Vlaanderen en in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad.

12/04/23 20

C. Cultureel-erfgoedgemeenschap

“Organisaties” = collectiebeherende cultureel-erfgoedorganisatie Permanente organisatie Ten dienste van de gemeenschap Toegankelijk voor publiek Erfgoedcollectie beheert volgens regels van

de kunst

> Geen privé-verzamelingen

12/04/23 21

C. Cultureel-erfgoedgemeenschap

“Personen” Medewerkers van erfgoedbibliotheken Boekhistorici Restauratoren-conservatoren boek, band en

papier Bibliofielen …

“Alle facetten” Functies: verzamelen > ontsluiten Domeinen: conservering > digitalisering

12/04/23 22

C. Cultureel-erfgoedgemeenschap

“Cultureel-erfgoed”: pragmatische focus op Middeleeuwse handschriften (Post)-incunabelen tot 1550 Oude drukken tot 1830 Gedrukte publicaties tot heden Periodieken (kranten en tijdschriften) Digital born materiaal

“Brussel-Hoofdstad” Geen federale instellingen Geen Waalse / Frans-sprekende instellingen

12/04/23 23

D. Voorbeelden

Stadsarchief Mechelen Openbare Bibliotheek Kortrijk Museumbibliotheek KMSKA, Antwerpen Conservatoriumbibliotheek Brussel Stichting de Bethune te Marke Bibliotheca Wasiana in Sint-Niklaas Abdij van Park in Heverlee

12/04/23 24

E. Gelijkenissen en verschillen

Te vinden in verschillende sectoren Vaak hybride Erfgoed beheren niet altijd een kerntaak Medewerkers meestal sterk verankerd in

de bibliotheeksector Bindende elementen:

Cultureel-erfgoedcollectie Bibliotheekwetenschap

12/04/23 25

IV. ORGANISATIE

A. Vzw B. Missie C.

Doelstellingen D. Middelen

26 / 30

A. Vzw

Statuten: 17.10.08 Samenwerkingsverband 6

partnerbibliotheken: Universiteitsbibliotheek Antwerpen Universiteitsbibliotheek Gent Universiteitsbibliotheek Leuven Openbare Bibliotheek van Brugge Provinciale Bibliotheek Limburg in Hasselt Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience in

Antwerpen

27 / 30

A. Vzw

12/04/23 28

3 universiteiten 1 provincie2 steden

4 wetenschappelijke 2 openbare

A. Vzw

Bestuursorganen: Raad van Bestuur (8)

1 vertegenwoordiger per partnerbibliotheek 1 expert 1 vertegenwoordiger VVBAD

Algemene Vergadering (16) Raad van Bestuur 1 bijkomende vertegenwoordiger per

partnerbibliotheek 1 bijkomende expert 1 vertegenwoordiger van FARO

12/04/23 29

B. Missie

De Vlaamse Erfgoedbibliotheek gelooft dat goed bewaarde en toegankelijk gemaakte erfgoedcollecties een essentiële bouwsteen vormen voor een zelfbewuste, kritische maatschappij. Ze is het ankerpunt voor de volledige erfgoedgemeenschap rond geschreven, gedrukte en digitale collecties bewaard in Vlaamse erfgoedbibliotheken en versterkt deze erfgoedgemeenschap door communicatie op alle niveaus, door de ontwikkeling van expertise en door de realisatie van projecten rond deze collecties. De Vlaamse Erfgoedbibliotheek is ervan overtuigd dat deze opdrachten slechts door onderlinge samenwerking kunnen worden gerealiseerd.

12/04/23 30

C. Doelstellingen

het afstemmen van het passieve collectiebeleid van de verschillende partners, waarbij gewerkt wordt met thema- en zwaartepuntcollecties

het uitbouwen van een actief collectiebeleid voor Flandrica en meer bepaald voor publicaties die vanuit cultureel en historisch oogpunt of vanwege hun erfgoedwaarde voor Vlaanderen van belang zijn; hieraan gekoppeld wordt tevens onderzoek gedaan naar de organisatie van een aanvullend decretaal depot

het opbouwen en verspreiden van expertise in verband met de preservering en conservering van het betrokken erfgoed

12/04/23 31

C. Doelstellingen

het bibliografisch ontsluiten van erfgoedcollecties en de ontwikkeling van expertise over metadata en standaarden met betrekking tot erfgoedcollecties

het digitaliseren van erfgoedcollecties het organiseren van een duurzame bewaring en

terbeschikkingstelling van gedigitaliseerde en digitale erfgoedcollecties

het organiseren van en meewerken aan communicatie- en publieksinitiatieven om de zichtbaarheid van het veld van Vlaamse erfgoedbibliotheken te vergroten, en het opbouwen van expertise rond publiekswerking

12/04/23 32

D. Middelen

Bijdrage partners (logistiek en inhoudelijk)

Subsidie Vlaamse Gemeenschap 2009-2012 (“300.000” euro/jaar)

Zoektocht naar bijkomende middelen(bijv. Europeana)

33

D. Middelen

Personeel: Staf (1,8 VTE)

Coördinator (Eva Wuyts) Stafmedewerker Ontsluiting &Digitalisering

(David Coppoolse) Tijdelijke projectmedewerkers:

STCV (Diederik Lanoye) - t.e.m. 2012 Abraham (Elsje van Bellingen) – t.e.m. 2010

Externe consulenten Pre- & Conservering

34

V. WERKING

A. Bibliografische ontsluiting B. Sensibilisering C. Ondersteuning D. Expertisedeling E. Publiekswerking F. Digitalisering G. In kaart brengen H. Beleid I. Netwerking & samenwerking

35

A. Bibliografische ontsluiting

Short Title Catalogus Vlaanderen Drukwerk uit Vlaanderen en Brussel uit de

periode 1600-1800 Gratis online databank:

Circa 11.000 bibliografische records 18.500 fysieke exemplaren Collecties: Gent, Antwerpen, Leuven,

Mechelen Projectmedewerker: Diederik Lanoye Timing: vanaf 01.09.09 tot eind 2012

12/04/23 36

A. Bibliografische ontsluiting

Abraham Belgische kranten in Vlaamse

erfgoedinstellingen van 1830 tot 1950 Gratis online databank:

Circa 3.530 krantentitels Collecties: ruim 30 musea, archieven en

bibliotheken Projectmedewerker: Elsje van Bellingen Timing: vanaf 01.10.09 tot eind 2010

12/04/23 37

B. Sensibilisering

Foto-opdracht Prentkaartenreeks ‘Een ABC van

erfgoedbibliotheken’ Artikelenreeks

Faro Ons Erfdeel Bibliotheek- & Archiefgids

12/04/23 38

C. Ondersteuning

Adviesverlening Medewerkers vzw en partnerbibliotheken Digitalisering, Conservering, Ontsluiting,

Collectiebeleid, …

Begeleiding bij opmaak aanvraag kwaliteitslabel

Ontwikkeling model schade-inventarisatie

12/04/23 39

D. Expertisedeling

Website Agenda & Nieuws Documentatie = literatuuroverzicht Dossiers Projectfiches

Vorming Workshop STCV Erfgoedbibliothecaris gezocht!

12/04/23 40

E. Publiekswerking

Erfgoeddag 2010 Water Works in 2012? Adopt-a-book?

12/04/23 41

F. Digitalisering

Vlaamse Virtuele Erfgoedbibliotheek : Flandrica.be

Project 1914-1918?

12/04/23 42

G. In kaart brengen

Collectiewijzer Masterplan Ontsluiting Masterplan Conservering Werkgroep Collectieregistratie (Prisma)

12/04/23 43

H. Beleid

Collectiebeleid Protocol bewaring lopende buitenlandse

kranten Initiatief rond doubletten Opmaak overzicht collecties en stappenplan

Depotbeleid Decretaal? Digitaal?

12/04/23 44

I. Netwerking & Samenwerking

Jaarlijks overlegplatform Deelname aan overleg en vorming

(o.a. Erfgoedoverleg, LIBER, Europeana, Vlaams E-bookplatform, Prisma, …)

Deelname aan stuurgroepen / werkgroepen

12/04/23 45

VI. WEBSITE

A. Uitgangspunten B. Organisatie C. Activiteiten D. Startpagina’s E. Dossiers F. Documentatie

46

A. Uitgangspunten

Communicatie Informatie over en voor de sector Kennismanagement Community-vorming

Middel: Facetted search

12/04/23 47

B. Organisatie

Wie zijn wij Medewerkers Bestuur Partners

Voorgeschiedenis Voorstelling van het netwerk(principe) Toelichting bij begrippen > definities Praktische info (logo, pers, bereikbaarheid

…)12/04/23 48

B. Organisatie

12/04/23 49

Voorgeschiedenis Netwerk Werking Bestuur Partners Gemeenschap Logo Contact Pers

C. Activiteiten

Oplijsting op fiches van alle initiatieven Voorbij Lopend Nog op te starten

Beschrijving (doelstelling, context, …) Contactpersoon Stand van zaken > updates In de toekomst: projecten van de sector?

12/04/23 50

C. Activiteiten

12/04/23 51

Soort activiteit Omschrijving Stand van zaken Partners Rol VEB Looptijd Contactpersoon

D. Startpagina’s

Gekoppeld aan kernactiviteiten van de VEB

Bundeling van alle relevante informatie rond één werkingsdomein

Voor een specifieke community Beheerd door specifieke medewerker Eigen URL

12/04/23 52

D. Startpagina’s : Oude drukken

12/04/23 53

STCV-databank Handleiding Nieuws / Agenda Documentatie

D. Startpagina’s : Kranten

12/04/23 54

Krantendatabank Handleiding Nieuws / Agenda Documentatie Links, o.a. onlinekranten

D. Startpagina’s : E-erfgoed

12/04/23 55

Digitalisering Ontsluiting Nieuws / Agenda Documentatie Links

D. Startpagina’s : Conservering

12/04/23 56

Conservering Preservering Nieuws / Agenda Documentatie Links

E. Dossiers

Bundeling van alle relevante informatie rond één thema

Actueel Tijdelijk in de kijker Eigen URL

12/04/23 57

E. Dossiers : Kwaliteitslabel

12/04/23 58

Voorwaarden Criteria Links, o.a. naar sjablonen en handleiding Nieuws

F. Documentatie

Bibliografische module Relevante bronnen (boek, artikel,

website,…) Indien mogelijk

Abstract Link naar online-versie of PDF

12/04/23 59

F. Documentatie

12/04/23 60

VII. TOEKOMSTPERSPECTIEF

A. 2009-2012 B. 2013-2017

12/04/23 61

A. 2009-2012

Intern: Uitbouw organisatie Modus vivendi voor het netwerk Vertrouwen en samenwerking bij de partners

Extern: Duidelijker profiel voor de VEB én de sector Verankering in de erfgoed- en de bibliotheeksector Erkenning door het beleid, de sector en het publiek Minimale ondersteuning van het veld VEB als platform voor informatie-uitwisseling en

samenwerking

12/04/23 62

B. 2013-2017

Meer middelen Intern:

Return voor de partners Bijkomende medewerkers Verbreding bestuursorganen? …

Extern: Verderzetting bibliografische ontsluiting Coördinerende rol in collectie- en depotbeleid? Coördineren, begeleiding en stimuleren van

digitaliserings- en conserveringsprojecten? …

12/04/23 63

VII. SAMENWERKING MET EGC

12/04/23 64

VIII. SAMENWERKING MET EGC

Masterplannen: afstemming & uitwisseling Communicatie, o.a. website Expertisedeling: projectfiches Publiekswerking

Adopt-a-book Foto-tentoonstelling

Vorming (o.a. i.s.m. Heemkunde Vlaanderen?) STCV & Abraham …

12/04/23 65

Contactgegevens

Eva WuytsVLAAMSE ERFGOEDBIBLIOTHEEK vzwp/a Hendrik Conscienceplein 42000 AntwerpenT: 03 338 87 92 - 0495 776 111E: eva@vlaamse-erfgoedbibliotheek.bewww. vlaamse-erfgoedbibliotheek.be