vitale groene stad...vitale groene stad inspiratiebron voor een leefbare, groene samenleving De...

NR 01 | 2014

EconomieHoe je economie en groen

verbindt, laat de gemeente

Brunssum zien.

32

Thema: decentralisatie Hoe werkt de decentral isat ie

van natuur en landschap?

Hoe zetten gemeenten groen

op de agenda? Deze vragen

worden beantwoord in dit

thema. Plus de case Amstel-

veen.

12

Wonen en zorgHoe een tuin bi jdraagt aan

welzi jn. Wanneer demente

ouderen in opvanghuizen

toegang hebben tot een

tuin, wordt het geheugen

scherper.

30

vitalegroene

stadi n s p i r a t i e b r o n v o o r e e n l e e f b a r e , g r o e n e s a m e n l e v i n g

De straat is van de burgerJos Hei jmans, burgemeester

van Weert, bl i j f t vasthouden

aan het hoogste onderhouds-

niveau. Maar ‘burgerpart icipa-

t ie l igt aan de basis van

elk proces’.

03

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1

vitalegroene

stad nieuwsbriefW W W . v i t A l e g r o e n e s t A D . n l / i n s c H r i J v e n

De dig ita le n ieuwsbr ief van de Vita le Groene Stad wordt

tweewekel i j k s verstuurd naar een brede doelgroep,

bestaande u it : gemeenten en andere overheden , water-

schappen , groensector, gezondheidzorg , bouw en infra .

Wi lt u tweewekel i j ks op de hoogte b l i jven van de groene

ontwikkel ingen , zoa l s over TEEB Stad , b i jeenkomsten en

andere insp i rerende n ieuwsber ichten?

Ook i s het mogel i j k om v ia

Twitter op de hoogte te b l i jven

v ia @Vita leGroenStad .

MELD U DAN AAN ViA WWW.ViTALEGROENESTAD.NL/iNSchRijVEN

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1 pagina 3 Op

Jos Heijmans burgemeester van Weert

de straat

is van de

burger, niet

van de

gemeente

O p i N i E

als burgemeester van Weert heb ik zelf de bijzondere kwaliteit van Weert mogen ontdekken. Waar je ook in de stad bent, je ervaart gewoon dat hier decennia lang uiterste zorg is besteed aan de aan-wezigheid en kwaliteit van groen, natuur en het landschap. Belang-rijker nog, het zijn onze burgers die het bestuur ertoe aanzetten. Door de grote betrokkenheid van onze samenleving is het voor ons, bestuurders, duidelijk dat we onze stad inrichten mét en voor onze burgers, we zijn samen verantwoordelijk voor onze eigen leefomgeving.

De titels groenste Stad van nederland 2012 en Europa 2013 ver-markten zich voor een gedeelte zelf. natuurlijk dragen we daar zelf ook aan bij door actief regionale en landelijke organisaties te bena-deren. Daarnaast hebben we de ambitie om dit jaar de mondiale titel binnen te halen in de competitie Community’s in Bloom. Maar vooral ondernemers, belangengroeperingen en burgers grijpen deze waarderingen aan om er actief mee aan de slag te gaan en zelf initiatieven op te starten. En dan gaat het pas echt leven. Zij doen dat onder meer door vergroening van de binnenstad en school-pleinen en door biodiversiteitsprojecten in buurten. investeren in de kwaliteit van de stad is voor ons investeren in de mensen. Zo bouwen we hier in Weert aan een hechte gemeenschap met actieve burgers. Van beleid tot beheer, burgerparticipatie ligt aan de basis van elk proces. ik ben van mening dat je geen goed beleid kunt voe-ren, zonder echt iets wezenlijks te doen met de stem van de burger. Het is toch hun straat of leefomgeving, niet die van de gemeente.

ik durf voorzichtig te stellen dat er positieve effecten op de woning-bouwmarkt zijn. Het kan nooit hard aangetoond worden, maar het behalen van de eerder genoemde erkenningen zegt wel degelijk iets over de woonkwaliteit die we aanbieden en dat geldt ook voor het vestigingsklimaat van bedrijven. Ondanks de bezuinigingsdruk blijven we vasthouden aan het hoogste onderhoudsniveau. ik vind dat je niet terug moet gaan in kwaliteit, want op termijn betaal je de rekening daarvan ongetwijfeld dubbel zo hard. We kijken naar aanleiding van het jurybezoek wel kritisch naar ons groenbeheer, met de nodige aandacht voor kostenefficiëntie en beeldkwaliteit. En een andere aanbeveling van de jury was om te investeren in de feestelijke en groene aankleding van de stad. Dit wordt nu samen met de ondernemers van de binnenstad opgepakt. En dat in het feestjaar ‘Weert 600 jaar’, prachtig toch? We zetten nog meer dan ooit in op branding van onze regio, het sterker promoten van het prachtige grenspark Kempen-Broek en van de stad zelf. Je ziet, ik ben er trots op: kom ervan genieten!fo

to: M

aart

en D

ings

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1pagina 4Co

c O LO f O N

Magazine vitale groene stad infor-

meert én inspireert overheden, orga-

nisaties en bedrijven die zich profes-

sioneel bezighouden met de planning

en ontwikkeling van groen stedeli jk

gebied. Het magazine is een uitgave

van de stichting entente Florale

nederland in samenwerking met elba

Media. entente Florale organiseert

jaarl i jks de nationale groencompetitie

voor dorpen en steden. Daarnaast is

entente Florale verantwoordeli jk voor

het uitdragen van de vitale groene

stad. elba Media is de grootste

nederlandse uitgeverij van vakbladen,

congressen, seminars en studiereizen

op het gebied van ruimteli jke ordening

en gebiedsontwikkeling.

Magazine vitale groene stad wordt

verspreid onder overheid (gemeen-

ten, provincies, waterschappen,

rijk), polit ici, bedrijfsleven (bouwen

groensector, projectontwikkelaars),

onderwijs- en kennisinstell ingen,

gezondheidssector en (landschaps-)

architecten.

R E D A c T i E

Miriam Meier-Boschaart

elba Media

Paulus Borstraat 41

3812 tA Amersfoort

t 033-8700 100

h O O f D R E D A c T i E

roel van Di jk, entente Florale

nederland

Postbus 476

2800 Al gouda

[email protected]

t 06-49871008

A R T D i R E c T i O N &

V O R M G E V i N G

Kil ian idsinga, elba Media

D R U k W E R k

colourcake, Den Haag

O p L A G E

10.000 exemplaren

A B O N N E R E N / N U M M E R

O p V R A G E N

Wilt u zich (grat is) abonneren op het

magazine vitale groene stad of een

edit ie opvragen, stuur dan een

e-mai l aan [email protected]

c O M M E R c i E

voor de commerciële mogel i jkheden

voor een partnership of het plaatsen

van een advertent ie kunt u contact

opnemen met Phi l ip de vreeze van

elba Media: p.devreeze@elbamedia.

nl, 06-1967 7300.

A A N D E z E U i T G AV E

W E R k T E N M E E :

edward Doelman, Dorien elsin-

ger, rudi engel, Jan Habets, Jos

Heijmans, Marco Hoffman, Marga-

reth Hop, Frank van suchtelen en

Madelon ti jdink.

c O V E R f O T O

De provincie is verantwoordel i jk voor

het ontwikkelen van natuur en land-

schap, ook in Drenthe. Daarbi j werkt

ze nauw samen met andere stake-

holders. Zo stelde ze samen met

vertegenwoordigers van de Drentse

gemeenten en andere overheden,

belangengroepen, marktpart i jen

en inwoners de kernkwal i teiten

op. Hierbi j gaat het om zaken als

oorspronkel i jkheid (Drents eigen);

naoberschap; de mensel i jke maat en

kleinschal igheid (Drentse schaal).

Foto: Gemeente Tyaarlo

vitale groene stad verschi jnt in

2014 in mei en oktober/november.

Het bevat informatie die met de

meeste zorgvuldigheid is samenge-

steld. entente Florale en elba Media

bv ontvangen geen enkele aanspra-

kel i jkheid voor mogel i jke gevolgen

die zouden kunnen voortvloeien

uit het gebruik van in deze uitgave

opgenomen informatie.

O N D E R S TA A N D E pA R T i j E N O N D E R -S T E U N E N D E f i LO S O f i E VA N D E V i TA L E G R O E N E S TA D

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1 pagina 5 Ho

Roel van Dijk Hoofdredacteur Vitale Groene Stad [email protected] Jan Habets Projectleider Vitale Groene Stad

gedeelde

verantwoordelijkheid

is de toekomst

h O O f D R E D A c T i O N E E L

groen scoorde opvallend hoog bij de gemeenteraadsverkiezingen. 79 procent van de politieke partijen nam groen op in het partijpro-gramma, blijkt uit onderzoek van alterra onder 17 grote gemeen-ten. Maar wat blijft ervan over in de collegeakkoorden, dat is de vraag. Hoe dan ook, de grote aandacht voor groen op lokaal niveau geeft aan dat het belang en de waarde ervan niet meer ter discussie staan. Dat is alvast winst!

natuurlijk ontkomt het groen niet aan de bezuinigen en dat zal na de gesloten collegeakkoorden niet heel anders worden. achterom blijven kijken naar hoe het was heeft geen enkele zin; de tijden zijn drastisch veranderd. Willen we vooruit gaan en de kwaliteit van het groen op peil houden – of nog liever: verbeteren – dan hebben we andere financieringsmogelijkheden en -partners nodig. En dat lukt alleen als we naar de totale waarde van groen kijken. niet alleen naar de mooie buitenkant, maar met name naar wat het groen voor ons oplevert, zoals de burgemeester van Weert dit uitstekend verwoordt op de opiniepagina. Een gemeente die dit onderkent en deze uitdaging aangaat, is Brunssum. in een artikel in deze uitgave geeft de burgemeester aan dat in zijn stad sterk wordt ingezet op de beleving van groen, omdat dit een positief effect heeft op de economie. De miljoeneninvesteringen in het groen maken deze krimpgemeente interessant als woon- en recreatiege-meente. Met andere woorden: de investeringen van nu hebben als doel het aantrekken van nieuwe inwoners, ondernemers, toeristen en recreanten. Dit brengt simpel gezegd geld in het laatje.

Een ander sprekend voorbeeld in dit blad is de gemeente amstel-veen. KLM draagt daar bij aan een groene omgeving, omdat zij wil dat het personeel een aantrekkelijke route kan lopen in de pauze. naast KLM zijn er dertig andere bedrijven, waaronder Canon, die een bijdrage leveren aan het groene klimaat in de gemeente, naast de niet te vergeten inzet van de burgers. Deze weg, die van gedeelde verantwoordelijkheid, is de toekomst. Waarbij gemeen-ten de regierol dienen te houden en waar mogelijk coalities aan-gaan. Dat sluit aan op wat Kees Jan de Vet, lid van de directieraad van de Vereniging van nederlandse gemeenten, aangeeft: ‘Door groen en natuur te koppelen aan andere maatschappelijke thema’s zijn veel win-winsituaties te creëren.’ Hij doelt onder meer op de extra taken die met de drie grote decentralisaties op het bordje van de gemeenten zijn terechtkomen. Door slim te combineren kunnen effectieve en interessante combinaties ontstaan, aldus De Vet. Deze decentralisatieslag wordt toegejuicht door gedeputeerde Rein Munniksma van de provincie Drenthe, omdat de provincie dichter bij de praktijk staat dan het Rijk en ook nauwe banden heeft met de gemeenten.

Met de artikelen in dit blad hopen we u te inspireren en nieuwe inzichten te geven in de ontwikkelingen. Veel leesplezier!

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1pagina 6

in

ia

i N h O U D S O p G AV E & A G E N D A

BD B E L E i D / D E c E N T R A L i S AT i E 1 2om tafel met twee ‘groene’ mannen van ver-schi l lende overheden – overheid en provin-cie – levert naar goed Drents gebruik geen knetterend vuurwerk op. ‘Wij hebben elkaar hier alt i jd al nodig gehad.’ Wethouder Harm Assies (gemeente tynaarlo) en gedeputeerde rein Munniksma (provincie Drenthe) gaan met elkaar in gesprek over de veranderende rol len in het decentral isat iet i jdperk.

i N T E R N AT i O N A A L 1 8groen en Krist ianstad (Zweden) zi jn onaf-scheidel i jk. groen draagt niet al leen bi j aan het mentale en fysieke welzi jn van de inwo-ners van het Zuid-Zweedse stadje; er is ook een economisch belang.

B E L E i D / G E M E E N T E 2 0groen activeert, verdient, ademt, trekt aan en zorgt. en daar kun je als gemeente veel mee doen. Wat dan? Dat legt de vereniging nederlandse gemeenten (vng) uit in het pamflet ‘groen verbindt’, dat gemeenten in de periode na de verkiezingen helpt bi j de vertal ing naar beleid. in gesprek met Kees Jan de vet van de vng.

E y E c AT c h E R 2 4in het eikenven in oisterwi jk dr i j f t een deel van het door susan Dona gemaakte kunst-

Ey

Bg

E y E c AT c h E R» 14 t/m 17 mei 2014Dag van de stadslandbouw

locatie: Utrechtw w w.dag vandestad sland bouw.nl

» 25 mei t/m 21 september 2014landschapstr iënnale lingezegen

locatie: elst (gld)w w w.land schapstr iennale.nl

» 3 juni 2014Masters in regionaal voedsel

locatie: Drontenw w w.kcag ro.nl/nl-nl .aspx

» 5 juni 2014Kennisbi jeenkomst ‘groene baten door

sl imme plantkeuze’locatie: leeuwarden

w w w.v italeg roenestad .nl/kenni sbi jeenkomst

» 10 juni 2014Kennisatel ier ‘groene energieke samenleving’

locatie: Amersfoortw w w.v italeg roenestad .nl/kenni satel ier

» 14 t/m 21 juni 2014nationale tuinweek

locatie: nederland en Belgiëw w w.groei .nl/ar ti kel/nationale-tuinweek-2014

» 26 juni 2014stadsvee, kansen en verantwoordel i jkheden

locatie: Almerew w w.kcg roen.nl

» 10 september 2014nationale groendaglocatie: groningen

w w w.nat ionaleg roendag .nl

» 5 november 2014landel i jk congres openbare ruimte, dag 1

locatie: Almerew w w.lcor.nl

» 10 december 2014landel i jk congres openbare ruimte, dag 2

locatie: ni jmegenw w w.lcor.nl

A G E N D A i N h O U D S O p G AV E

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1

O N D E R W i j S 3 6Hoe zorgen we ervoor dat de stad leef-baar en gezond bl i j f t? Aan de hogeschool cAH vi lentum Almere r ichten de studenten zich op natuur en gezondheid in relat ie tot verdienmodel len in het stedel i jk gebied. een interview met Dinand ekkel, lector ‘natuurl i jk en gezond samen-leven’.

p R A k T i j k 3 8Het keurmerk duurzame boomkwekeri j-producten van groenkeur was nog niet klaar of de aanmeldingen kwamen al binnen. De behoefte aan het keurmerk is groot.

werk ‘connection’. een voorproef je op de manifestat ie Kunst en Bomen 2014.

B E L E i D / c A S E 2 6 Hoe groenbeleid daadwerkel i jk onderdeel wordt van gemeentebeleid, laat Amstelveen zien met haar groenvisie. in deze gemeente heerst een r i jke tradit ie omtrent groen, bi jna 100 jaar geleden werd er al structureel op gestuurd. ‘Deze tradit ie met veel oog voor groenstructuren is voortgezet en door het bestuur vastgehouden’, vertelt John levie, wethouder ruimtel i jke ordening.

W O N E N E N z O R G 3 0Woonzorgcentrum st. Jozef heeft haar eigen dementietuin: een tuin waarin de behoeften van dementerende ouderen centraal staan. Hoewel je dat niet direct ziet, want een de-mentietuin is eigenl i jk juist heel gewoon.

E c O N O M i E 3 2Hoe je economie en groen verbindt, laat de gemeente Brunssum zien. een sprekend voorbeeld vormen de plannen voor nature Wonder World, een groen themapark dat voor een f l inke economische impuls in de vergri jzende regio moet zorgen.

On

Ec

WZ

pr

BC

E y E c AT c h E R

i N h O U D S O p G AV E & A G E N D A

E N V E R D E R i N D i T N U M M E R

Opinie burgemeester Jos Heijmans p03

Hoofdredactioneel p05

Kort p08

PPOdium p42

Producten p46

iapagina 7


Eerste boomspiegel geadopteerd in Leeuwarden

k O R T

In Leeuwarden is onlangs door wethouder Harry van der Molen, samen met leden van Coöperatie de Hoftuinen, de eerste boomspiegel van de gemeente geadopteerd. Het is de eerste van in totaal zestig boomspiegels (het stuk grond rondom de stam van de boom) die in de wijk Achter de Hoven kunnen worden geadopteerd.

inwoners van de gemeente Leeuwarden kunnen nu ook een boomspiegel aanvragen en adopteren om hun eigen bloemperkje aan te leggen, beheren en onderhouden. De buitendienst van de gemeente zorgt ervoor dat een witte tegel naast de boomspiegel komt te liggen. Zo weten de onderhoudsmedewerkers dat het om een geadopteerde boomspiegel gaat.

Foto: Gem

eente Leeuwarden

De Stadsakker start groentekwekerij in Groningen

Twee jaar na de start van haar stadstuinwinkel komt De Stadsakker met een nieuw initiatief op het gebied van stadslandbouw. In Hoogkerk is een lokale groentekwekerij gerealiseerd die moet uitgroeien tot ‘groenteoase’ aan de stadsrand van Groningen.

Het doel van De Stadsakker is het ontplooien van initiatieven om groente en fruit terug te brengen naar de achtertuin. De Stadsakker-kwekerij is het eerste ‘echte’ stadslandbouwbedrijf in groningen.

Met behulp van crowd-funding is de eerste van drie geplande tun-nelkassen inmiddels geplaatst. De deelne-mers zijn niet alleen betrokken bij dit project door middel van een financiële bijdrage; ook wordt nagedacht over wie in de kwekerij aan de slag kan. De opbrengst gaat in de vorm van groentepakketten naar de partners en naar de winkel in de stad. Wat daarna overblijft, wordt ter beschikking gesteld aan de Voedselbank.

Foto

: Mer

lijn

Alb

erin

g

Lageschaar en Griffioen Wassenaar strategisch partner Vitale Groene Stad

Vasteplantenkwekerij Lageschaar uit aalten en griffioen Wassenaar Vaste planten hebben zich recent aangesloten bij het platform de Vitale groene Stad. Zowel eigenaar Laurens Lageschaar als directeur Bert griffioen geven aan hiervoor gekozen te hebben om de vaste planten in het openbaar groen en het belang daarvan onder de aan-dacht te brengen van zowel bestuur als uitvoerenden van de overheid.

Meer informatie over de bedrijven is te vinden op www.lageschaar.nl en www.griffioenwassenaar.nl

Ko

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1 pagina 9 Ko

Nationale groencompetitie Entente Florale 2014 van start

Op 15 mei worden Dron-ten en Willemstad als eerste gemeenten door de onaf-hankelijke en deskundige jury van Entente Florale beoordeeld op hun groene leefomgeving. Het doel van de competitie is het multi-functionele belang van het groen breed onder de aan-dacht te brengen van over-heden, bedrijfsleven en bur-gers. Voorzitter Jaap Spros: ‘De groencompetitie is geen einddoel, maar een uitste-kend vehikel voor gemeen-ten om zich te profileren als groen en leefbaar.’

De criteria van de jury zijn onderverdeeld in zes groe-pen: Visuele en ruimtelijke kwaliteit, Cultuurhistorisch erfgoed, Cultuurgroen & bui-teninrichting, natuur & land-schap, Recreatie & toerisme en Duurzaamheid & milieu. De groepen worden door een onafhankelijke jury, waarin de diverse relevante disciplines zijn vertegenwoordigd, beoor-deeld op de gemeentelijke visie en de kwaliteit van inrich-ting, beleid en beheer. Ook onderwerpen als participatie en educatie zijn belangrijke items.

De deelnemende gemeenten kunnen goud, zilver of brons winnen. Daarnaast kunnen de gemeenten themacertificaten behalen op speciale onderde-len, zoals groen & gezond-heid, groen & economie, Burgerparticipatie en Biodiver-siteit. Laatstgenoemd onder-deel is dit jaar met name een belangrijk aandachtspunt. De deelnemende gemeenten zijn: Dronten, Doetinchem, Bergen op Zoom en Oisterwijk. Deel-nemers in de categorie kleine steden en dorpen zijn: Wil-lemstad (gemeente Moerdijk), Beesel, Vianen en Hoenderloo (gemeente apeldoorn).

Internationaalin de Europese competitie wordt nederland dit jaar ver-tegenwoordigd door amstel-veen en Zuidlaren, kern van de gemeente Tynaarlo. Op 2 augustus wordt Zuidlaren door de jury beoordeeld en op 4 augustus amstelveen. Op 10 september worden in groningen tijdens de natio-nale groendag de winnaars bekendgemaakt van de neder-landse competitie. Op 26 sep-tember vindt in Hongarije de Europese prijsuitreiking plaats.

Aandacht voor ontwerp van beplantingen

Het ontwerpen van beplantin-gen kan meer betekenis krijgen in de totale keten van ontwerp, kweken, aanleg en beheer. Wan-neer deze schakel in de praktijk meer betekenis krijgt, levert dat enorme voordelen op voor de samenleving. Om hier aandacht voor te vragen, is recent het Ruyteninstituut opgericht.

Enkele van deze voordelen zijn: • de verbetering van de kwaliteit

van de beplanting zonder zicht-baar menselijk ingrijpen;

• de veiligheid voor de gebruikers neemt toe;

• de milieuhygiëne en de biodiver-siteit worden verhoogd;

• de bijbehorende kosten van aan-leg en onderhoud komen lager uit. Het gebied kan vrijwel direct na aanplant worden gebruikt, wat vooral interessant is voor het stedelijk gebied.

DoelgroepHet Ruyteninstituut heeft als doel de onvolkomenheden in de keten van ontwerp tot en met gebruik van de groene ruimte op te hef-fen vanuit een onafhankelijke en wetenschappelijke invalshoek. Het instituut richt zich op bestuur-ders, boomkwekers, ontwerpers/groenvoorzieners van de open-bare ruimte en ontwerpers van beplantingen die werkzaam zijn bij gemeenten, ontwerpbureaus, aan-nemersbedrijven, waterschappen en Rijkswaterstaat. Tot slot is het onderwijs in het voortgezet, hoger en universitair beroepsonderwijs ook een belangrijke groep waar het instituut zich op richt.

Meer info: www.ruyteninstituut.nl


k O R T

Ko

Joost Hoebink van het Nederlands Debatinstituut interviewt staatssecretaris Sharon Dijksma van Economische Zaken

Boomfeestdag: Jongeren en politiek debatteren over groen

Een nieuw onderdeel tijdens de viering van de Nationale Boomfeestdag dit jaar was het Jeugd Groen Debat. Dit debat vond een week voor de gemeenteraadsverkiezingen plaats. Kinderen gin-gen met politici de discussie aan over de waarde van bomen en natuur in en om de stad en ook over het belang van natuuraandacht op de politieke agenda’s, zowel qua educatie- als groenbeleid.

in totaal 600 leerlingen van 16 verschillende basisscholen gingen in debat met lokale, regionale en nationale politici van CDa, pvda, groenLinks, VVD, ChristenUnie, D66, Sp, 50plus en partij voor de Dieren. Het debat vond plaats in Elst op de locatie van de Boomfeestdag. De weken voorafgaand aan het debat kregen de kinderen les van het nederlands Debatinstituut, zodat zij goed voorbereid de discussie konden aangaan. Eregast was staatssecretaris Sharon Dijksma van het ministerie van Econo-mische Zaken. Zij liet de kinderen weten groen en in het bijzonder bomen van groot belang te vin-den. ‘We moeten goed voor ons groen zorgen, want het biedt veel voordelen. Zo wordt op een groen schoolplein minder gepest en worden minder pijnstillers gebruikt als patiënten in ziekenhuizen op het groen uitkijken.’

Twee stellingenDe discussie bestond uit twee stellingen: ‘Kinderen moeten elke week les krijgen over natuur’ en ‘De gemeente moet stoppen met groenaanleg en groenonderhoud’. Rudmer Heerema, Tweede Kamerlid namens de VVD, was het niet met de eerste stelling eens. Hij gaf aan dat scholen dit zelf moeten beslui-ten. Ook de andere politieke partijen waren het niet met de stelling eens, evenals de meeste kinderen. Met de stelling dat gemeenten moeten stoppen met aanleg en onderhoud van groen was een van de kinderen het oneens. Jochem motiveerde dit als volgt: ‘Mijn papa en mama betalen belasting en dat geven ze aan de gemeente. Zij moeten er dan voor zorgen dat de buurten netjes en groen zijn.’ Zijn ant-woord werd met gejuich ontvangen. De suggestie van fractievoorzitter Bram van Ojik van groenLinks om voor elke geboren nederlander een boom te planten, werd eveneens met groot applaus ontvangen door de kinderen. Marianne Thieme, fractievoorzitter van de partij voor de Dieren, liet weten dat zij de enige partij vertegenwoordigt die de afgelopen jaren 30.000 bomen heeft geplant. Daarnaast riep ze

het kabinet en haar col-lega’s op dat er per direct moet worden gestopt met de afbraak van de natuur.

De politieke partij die volgens de kinderen het meest voor groen koos was de partij voor de Dieren. Fractievoorzitter Marianne Thieme was blij met de appelboom die zij won en gaf aan deze in park Lingezegen te planten.

Meer informatie: www.boomfeestdag.nl

Foto

: Ron

Mag

ielse

Fot

ogra

fie

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1

Groen is hot

Ondanks de economische dip scoort groen hoog in de gemeentelijke verkiezingsprogramma’s. Dit jaar heeft 79 procent van de partijen een of andere vorm van beleid ten aanzien van groen in het verkiezingspro-gramma opgenomen. In 2010 was dat nog 85 procent.

‘Die achteruitgang komt voor een groot deel voor reke-ning van de lokale partijen’, zegt alterra-onderzoeker peter Visschedijk. ‘Deze partijen hebben vaak een zeer beknopt programma, met slechts enkele hoofdpunten.’ Bij de analyse zijn de programma’s betrokken van alle partijen in 17 grote gemeenten (voor zover ze op 1 maart van dit jaar een partijprogramma beschikbaar hadden): in totaal zijn 212 programma’s geanalyseerd.

Bijna een jaar lang – van mei 2013 tot en met maart van dit jaar – heeft Entente Florale via haar platform Vitale groene Stad de lokale en landelijke politieke partijen geïnformeerd over het belang van een groene, gezonde woon- en werkomgeving. Zo zijn meer dan 150 nieuws-berichten toegestuurd aan de politici via nieuwsbrieven, social media en het magazine Vitale groene Stad. in samenwerking met Vng, platform31, ministerie van EZ

en Entente Florale is de poster ‘groen het kapitaal voor gemeen-ten en haar inwoners’ gemaakt. Deze poster laat op een ludieke en aansprekende wijze zien wat de baten van groen zijn voor het stedelijk gebied.

Groene Stemmingin de maanden voorafgaand aan de verkiezingen zijn vier redactionele pagina’s van ‘Een groene Stemming’ gemaakt. Het doel hiervan is de burgers te informeren over hoe het groen er in hun eigen omgeving uit komt te zien, zodat zij een stem uitbrengen op een partij die het groen op waarde schat. grote afsluiter van de campagne van Entente Florale was het Jeugd groen Debat, zie pagina 10.

Een vervolgstap is inventariseren hoe het groen ook daad-werkelijk is opgenomen in de collegeprogramma’s. Ver-melden in de partijprogramma’s is één; de komende tijd wordt gewerkt aan het verwezenlijken van de ideeën en plannen.

Foto: Roel van Dijk

GROENE BATEN door slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzedoor slimme plantkeuzeKENNISBIJEENKOMST 5 juni NordwinCollege LeeuwardenDagvoorzitter: Jan van Reijendam

Programma 5 juni, 16.00 - 19.30 uur• Bomen in de stad & vervangingsvraag Door Piet Bliek van gemeente Schiedam/Stadswerk en Jelle Hiemstra van PPO.• Biodiversiteit HOE doe je dat?Door Marco Hoffman van PPO en Laurens Lageschaar van Lageschaar Vaste Planten.• Vitale Groene Stad in de praktijkDoor Douwe Snoek van Snoek Hoveniers.• Borging van kwaliteit Door Matthijs Mesken van Groenkeur.• Discussie, netwerkborrel en broodjes

Aanmelden en informatie: www.vitalegroenestad.nl/kennisbijeenkomstwww.vitalegroenestad.nl/kennisbijeenkomst

S.v.p. aanmelden vóór 29 mei.Prijs: € 50,- p.p. Incl. alle consumpties.

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1pagina 12BD

Om tafel met de twee ‘groene’ mannen van verschillende overhe-den levert – naar goed Drents gebruik – geen knetterend vuurwerk op. ‘Wij hebben elkaar hier altijd al nodig gehad, we weten hoe het is om ons te verplaatsen in de problemen van de ander’, aldus wethouder assies. ‘We doen het uitdrukkelijk samen’, beaamt gedeputeerde Mun-niksma. En eigenlijk heeft de hogere bestuurslaag – de provincie – niet per definitie méér te zeggen dan de gemeenten, want dáár worden de bestemmingsplannen gemaakt. ‘Het is niet zo dat we hier nooit een discussie hebben. Het kan ook wel eens flink tekeer gaan. Maar we benoemen de problemen. gaan op zoek naar oplos-singen’, aldus Munniksma.

Provincie én gemeente krijgen steeds meer verantwoor-

delijkheden als het gaat om natuur en landschap.

Het Rijk delegeert aan de provincie, de provincie aan

de gemeente. Maar wie gaat nu wat doen? Op het

provinciehuis in Assen gaan gedeputeerde Rein

Munniksma (provincie Drenthe) en wethouder Harm

Assies (gemeente Tynaarlo) met elkaar in gesprek.

wie doet wat?

T E k S T M i R i A M M E i E R - B O S c h A A R T

Provincie versus gemeente

B E L E i D / D E c E N T R A L i S AT i E

Foto: Hans Dekker, provincie Drenthe

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1 pagina 13

»

BD

En dat moet ook wel. Twaalf gemeenten zijn nog over in de Drentse provincie. En daaron-der vallen een paar steden en een heleboel kleinere plaatsen. Voor de school, de supermarkt of het theater moet je al snel op de fiets of met de auto naar een andere plaats. Samenwerken en letterlijk de grenzen over-schrijden zit dus in het bloed. Evenals een voorliefde voor

de natuur, overigens. Mun-niksma: ‘Uit onderzoek blijkt dat inwoners als belangrijkste taak voor de provincie de zorg voor het landschap noemen, nog boven zaken als werkgele-genheid en cultuur. Ja, wij zijn gelukkig met de ontwikkeling waarbij de brede verantwoor-delijkheid voor het platteland van Rijk naar provincie wordt overgeheveld. Wij staan dich-

ter bij de praktijk dan het Rijk en hebben nauwe banden met de gemeenten. nu ik geen gemeentebestuurder meer ben maar op het provinciale niveau werk, realiseer ik me nog ster-ker in wat een lastig vaarwater gemeenten verkeren. Ze worden vooral aangesproken op wat er speelt rond de dorpsbrink of in de binnenstad, op de maat-schappelijke zorgtaken en op



zaken als de krimpproblema-tiek. Daarna komt de natuur en het landschap in het buiten-gebied pas in beeld. Wij willen daar als provincie een regisse-rende rol spelen.’

Onder curateleBetekent dat dat de provincie haar regionale taken het liefst bij zich houdt en gemeenten met verordeningen en gebo-den het natuurbeleid oplegt? allerminst, benadrukt wet-houder assies. ‘natuurlijk is het een zoektocht. We zitten in een overgangsfase en je zou de bemoeienis van de provincie als een gevoel van curatele kun-nen ervaren. Maar ik meen dat bij Drentse gemeenten weinig weerstand is – in ieder geval geen weerstand binnen onze gemeente – om met de provin-cie samen te werken aan ons landschap. De provincie heeft naar mijn ervaring veel meer gevoel voor gebiedsprocessen, voor lokale wensen, belan-gen en problemen dan voor-heen het Rijk.’ En dus stelde de provincie – onder meer samen met de gemeenten – de Omgevingsvisie op. De visie is het strategische kader voor de ruimtelijk-economische ont-wikkeling van Drenthe en for-muleert de belangen, ambities, rollen, verantwoordelijkheden en sturing van de provincie in het ruimtelijke domein:

Uit de omgevingsvisie Drenthe Ruimtelijke kwaliteit is een begrip waarvoor geen scherpe definitie bestaat. Voor ons is ruimtelijke kwaliteit een optel-som van de gebruikswaarde, de belevingswaarde en de toekomst-waarde. Wij vinden dat een omgeving een goede ruimtelijke kwaliteit heeft wanneer deze geschikt is voor mens, plant en

dier. We bedoelen een omgeving die mooi is, waar mensen zich thuis voelen, waar de historie van de streek kan worden beleefd, waar lucht, bodem en water schoon zijn, waar huizen, bedrij-ven en wegen een logische plek kennen. Kortom: een omgeving die mede door deze kenmerken aantrekkelijk is voor vestiging en verblijf.De ruimtelijke kwaliteit van Drenthe is hoog. Het tot dusver gevoerde ruimtelijk beleid heeft ertoe geleid dat ontwikkelingen nauwelijks los van de ondergrond en los van de cultuurhistorische basis hebben plaatsgevonden. Er is evenwicht tussen stad en plat-teland, tussen rust en dynamiek, tussen historie en het heden. Ons landschap is rijk aan herinne-ringen aan vroegere bewoning ,

Rein Munniksma is lid van de PvdA en sinds april 2007 lid van het college van Gedeputeerde Staten van de provin-cie Drenthe. Zijn portefeuille bestaat onder meer uit ruim-telijke ontwikkeling ; wonen, natuur en landschap; vitaal platteland, landbouw, krimp, windenergie en cultuur.

Harm Assies is lid van GroenLinks en is vanaf 2002 wet-houder in de gemeente Tynaarlo. Zijn portefeuille bestaat onder meer uit milieu, duurzaam inkopen, landschapsont-wikkeling , plattelandsbeleid, water, groen en landbouw.

BD

Foto: provincie Drenthe

Foto: provincie Tyaarnlo



»

kent karakteristieke bebouwings-patronen en borgt hoge natuur-waarden. In Drenthe kan nog steeds openheid, rust, ruimte en duisternis worden ervaren. Deze aspecten worden in de rest van het land steeds zeldzamer en worden door onze samenleving steeds meer gewaardeerd.De kernkwaliteiten vormen voor ons de belangrijkste basis voor het begrip ‘ruimtelijke kwaliteit’. Daarnaast zijn voor ons zorg-vuldig ruimtegebruik en milieu- en leefomgevingskwaliteit van belang.

De provincie is formeel verant-woordelijk voor het ontwik-kelen van natuur en landschap, voor de natura 2000-doelen en de Ecologische Hoofdstruc-tuur, voor biodiversiteit en

de kernkwaliteiten. Die laat-ste heeft de provincie, samen met vertegenwoordigers van overheden, belangengroepen, marktpartijen en inwoners benoemd. Het gaat om:• rust, ruimte, natuur en

landschap;• oorspronkelijkheid (authen-

ticiteit, Drents eigen);• naoberschap;• menselijke maat;• veiligheid; • kleinschaligheid (Drentse

schaal).

De gemeente Tynaarlo kan zich perfect vinden in deze kernkwaliteiten en past een aantal ervan ook toe in haar eigen visie op natuur en land-schap. Zuidlaren is een brink-dorp met een rijke geschiede-

nis. Wethouder assies: ‘Rond 1.000 na Christus ontstond de landbouw die Zuidlaren voor een groot deel heeft gevormd met essen en brinken. De brin-ken lagen oorspronkelijk aan de rand van het dorp, maar door de uitbreidingen door de jaren heen zijn de brinken nu het middelpunt van het dorp geworden. Het karakter van het brinkdorp is in Zuidlaren goed bewaard gebleven en daar zijn we als gemeente zuinig op.’ De wethouder is goed ingevoerd in de historische, culturele en archeologische achtergronden van zijn gemeente. niet alleen doordat hij zelf in de streek opgroeide, maar ook door de visies en beleidsdocumenten die de gemeente maakte om de eigenheid van het gebied in de toekomst te waarborgen.

LagenbenaderingZo zijn de overall visie, missie en ambitie van de gemeente beschreven in de structuurvi-sie gemeente Tynaarlo, waarin is gekozen voor een lagenbe-nadering. Uitgangspunt voor alles is de ‘onderste laag’: de natuurlijke ondergrond. De laag erboven is het infrastruc-turele netwerk en daarboven zit de occupatielaag. De onder-liggende lagen hebben een sturende rol voor de bovenlig-gende lagen. De inrichting van het landschap en de dorpen komt dus direct en indirect voort uit de opbouw en de oor-sprong van het gebied.assies: ‘in onze natuurrijke plattelandsgemeente zijn deze basisingrediënten nog altijd onderdeel van de visie. Een voorbeeld van een passende inrichting die eigenlijk in ieder dorp en ook zeker in Zuidlaren terugkomt, is gras met bomen. in Zuidlaren wordt dat beeld versterkt door de vele brinken

BD



in het dorp. Bomen zijn daardoor dan ook een belangrijk onderdeel van het groen. De boom-structuren, de brinken en de monumentale bomen worden bewaakt en beschermd in het bomenstructuurplan, het beheerplan brinken en in de monumentale bomenlijst. Voor de bossen in eigendom van de gemeente die direct rondom Zuidlaren liggen is een bosbeheerplan geschre-ven. De bossen worden beheerd volgens het principe “geïntegreerd bosbeheer”. Dat betekent dat wij streven naar een combinatie van houtpro-ductie, natuurwaarde en belevingswaarde waar-bij de houtproductie de laagste prioriteit heeft. Daarnaast zijn de bossen FSC-gecertificeerd.’

Landschap behoudenDaarnaast is er voor de dorpskernen het ‘groene dorpenplan’, dat de aard en functies van het gemeentelijke groen beschrijft, en is er een Landschapsontwikkelings plan met aandacht voor de twee beschermde landschappen rondom Zuid - laren: het nationaal Beek en Esdorpenlandschap Drentsche aa en het Zuidlaardermeergebied. ‘We zetten ons in om het landschap met zijn ken-merken en landschapselementen te behouden, of ze nu in gemeentelijk bezit zijn of niet. Het Landschapsontwikkelingsplan is hierbij leidend.’ En dat bleef niet onopgemerkt: vorig jaar werd de gemeente Zuidlaren tweede in de categorie Dorpen van de nationale groencompetitie van Entente Florale nederland én won ze het Certi-ficaat Bijzondere Waardering voor de Cultuurhis-torie.

Uit het juryrapportDe Grote Brink inclusief de dobbe als drinkplaats voor het vee in Zuidlaren is waarschijnlijk de bekendste brink van Nederland door de jaarlijkse

paarden- en ponymarkt en is een van de vele, vrijwel ongeschon-den brinken, waaraan het dorp de naam ‘brinkendorp’ ontleent. Zuidlaren beschermt terecht haar erfgoed met een Cultuur-historische en Archeologische Waardenkaart. Hunebedden, de middeleeuwse handelsroute Oude Coevorderweg , keuter-boerderijtjes, landgoederen, de oorspronkelijke bosbouwkundige opzet van de brinken, maar ook de tijdgebonden woonwijken worden op waarde geschat en behouden voor de toekomst. De gemeente toont betrokkenheid bij de cultuurhistorie door het samenstellen van Cultuurhisto-rische en Archeologische Waar-dekaarten. ‘Vijftig tinten groen’ zijn herkenbaar in het prachtige, met voet- en fietspaden ontsloten beekdal van de Drentsche Aa, welke geleidelijk aan overloopt in het Zuidlaardermeer. Via de Zuidlaardervaart en de groene enclave Dennenoord kan de route om de prachtig , onbebouwd bewaard gebleven es als middel-punt van het dorp worden ver-volgd. Samen met de bewoners is het Groene Dorpenplan opge-zet, toekomstbestendig en vitaal. Bijzonder zijn de vier beweeg-coaches en de verkeerscoach om inwoners te stimuleren gezond te leven en vaker de fiets te pakken. De bestaande houtwallen als veekering staan loodrecht op de beekdalen en leiden tot een klein-schalig , bijzonder fraai dorp, waar het spelen op een panna-veld, een Johan Cruyff Court of tennisveld van de Richard Kraji-cek Foundation, fietsen door het Okkeveen of lopen over het Pie-terpad bepaald geen straf is.

Alles op een rijDe provincie is erg blij dat ‘haar’ gemeente Tynaarlo zil-ver won in de competitie. Het jaar daarvoor won de Drentse

gemeente Dwingeloo boven-dien goud. Het is mooie pro-motie voor het Drentse land-schap en laat zien dat juist de historische brinkdorpen ook elders in het land bijzonder worden gewaardeerd.Voor de gemeente zelf was het een mooi moment om beleid en uitvoering onder de loep te nemen. assies: ‘Er is heel veel kennis binnen de gemeente, heel veel weten we en doen we, maar nu werden we gedwongen om het ook allemaal op een rij te zet-ten. al jaren bestrijden we onkruid met stoom en borste-len, we gebruiken geen che-micaliën. Maar dat hadden we nog nooit vastgelegd of laten certificeren. Dit soort trajec-ten is om die reden leerzaam en we hebben gezien dat we al heel ver zijn qua beleid, maar dat er in de uitvoering nog stappen kunnen worden gezet. Bovendien heeft het de trots en het enthousiasme flink aangewakkerd. Twee jaar geleden was ik de stimu-lator om mee te doen aan de competitie – en heb ik vaak het nut ervan moeten uitleg-gen. nu ik heb aangegeven na de gemeenteraadsverkiezin-gen te stoppen, gaf de afde-ling gemeentewerken aan graag mee te willen doen met de Europese verkiezing en die kar zelf te willen trekken.’

Slim combinerenDe provincie werkt niet alleen nauw samen met de gemeenten, maar zet in op samenwerking met álle stakeholders. Een goed voorbeeld daarvan is de ontwik-keling van het Leekstermeer, legt gedeputeerde Munniksma uit. ‘Het Leekstermeer is onder-deel van het project ViEp (Ver-snelde inrichting Eelder- en peizermaden), tegenwoordig

BD



bekend als De Onlanden. Daar-van maken het Leekstermeer, de Eeldermaden en de peizerma-den deel uit. Het project beslaat een gebied van zo’n 5.000 hec-tare. Ter vergelijk: dat is twee keer de Tweede Maasvlakte. Het hele proces – waaronder water-berging, landbouwstructuur-versterking, natuurontwikke-ling en recreatieve ontwikkeling – is in acht jaar tijd gerealiseerd. Dat kun je uniek noemen. De ontwikkeling van de Maas-vlakte, om terug te komen op de vergelijking, beslaat bijna een generatie.’

Hoewel waterberging de aan-leiding was voor de ontwik-keling, die in totaal ruim 40 miljoen euro kost, is het pro-ject in de kop van Drenthe hét schoolvoorbeeld van slim combineren, zegt Munniksma. ‘Met alle betrokkenen hebben we in korte tijd voor landbouw, natuur en veiligheid een grote slag geslagen. niet alleen de provincie heeft bijgedragen, maar ook de Regio groningen-assen en de partijen binnen de Bestuurscommissie peize: het waterschap noorderzijl-vest, gemeente noorden-

veld, gemeente Tynaarloo, Staatsbosbeheer en natuurmonumenten. als je samenwerkt – in een open planproces – kun je inschieten op actuali-teit en kansen.’Uit de gemeentelijke praktijk wijst assies het onderwijs als belangrijke partner aan. ‘Samen met het instituut voor natuureducatie en Duur-zaamheid, iVn, hebben wij programma’s voor op de basisscholen ontwikkeld. alle scholen bin-nen onze gemeente doen eraan mee en groepen leerlingen adopteren natuurgebieden. iVn is een geweldige intermediair tussen bewoners en gemeente.’

Beschermen versus belevenZowel provincie als gemeente beseffen zich steeds meer dat de zorg voor natuur niet alleen een ecologisch vraagstuk is, stelt Munniksma. ‘Tot voor kort lag de nadruk op het bescher-men van de natuur. Maar als provincie hebben wij geleerd dat gemeenten te maken hebben met inwoners én bezoekers die de natuur wil-len beléven, die willen recreëren. Op die manier verbind je meerdere doelen aan de natuur, naast het klassieke beschermen en mogelijk maken van landbouw. Met het planbureau voor de Leef-omgeving hebben wij verschillende kijkrichtin-gen voor de toekomst geformuleerd, waarin dit aspect een belangrijke rol speelt.’Voor gemeenten betekent dat dat zij de natuur in hun gebied toegankelijk moeten maken. assies: ‘Dat hoeft niet altijd voor de auto te zijn, maar wél voor wandelaars en fietsers. En wil je die echt graag in de natuur zien, dan moet je zorgen voor een goede toegankelijkheid, bijvoorbeeld met robuuste fietspaden. De meeste paden zijn van beton, dat biedt veel comfort en heeft als voor-deel dat je er niet al te veel de ondergrond mee beroert.’

BurgerparticipatieEen ander stokpaardje van Munniksma – en dat is in Drenthe niet anders dan in de rest van ons land – is het zoeken van samenwerking met de gebruiker. Want ‘in moeilijke tijden kan het enthousiasme van de burger de natuur in stand houden’. Hij noemt het dorp Zeijen, vlak bij assen en onderdeel van de gemeente Tynaarlo. ‘al vijfentwintig jaar is in deze gemeente een werkgroep actief, die ieder jaar een eigen uit-voeringsplan voor het onderhoud van het groen maakt. Dit soort initiatieven ondersteunen we van harte en is – zeker in economisch lastige tij-den – heel belangrijk.’

BD


v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1pagina 18in

i N T E R N AT i O N A A L

Groen en Kristianstad: ze zijn onafscheidelijk. Groen

draagt niet alleen bij aan het mentale en fysieke welzijn

van de inwoners van het Zuid-Zweedse stadje; er is ook

een economisch belang. En, heel belangrijk voor een

stad onder zeeniveau, een waterveiligheidsbelang. Eén

keer groen geeft zo drie keer resultaat.

‘meer

kleur in

openbaar

groen’

Daniel Ottosson stadstuinier Kristianstad:

TE

kS

T jA

N jA

GE

R

Vierhonderd jaar geleden stichtte koning Christian van Denemar-ken Kristianstad. Hij koos daarvoor geen stevige rotsbodem, maar een zompig gebied in de provincie Skåne (destijds onderdeel van Denemarken). Ontoegankelijk dus makkelijk te verdedigen, dacht hij. Kristianstad is de enige stad in Zweden die onder zeeniveau ligt. anno 2014 beschutten dijken haar inwoners voor de grote boze waterwolf. Binnen die dijkring bevindt zich een oase van boomsoorten, planten en vooral bloemen, héél veel bloemen. Of wij iets van de Zweden kunnen leren? ‘Ja’, antwoordt ‘stadstuinier’ Daniel Ottosson: ‘Doe iets met bloemen.’

Wat heeft Kristianstad met groen?‘Kristianstad is altijd groen geweest. al lang geleden werd onze stad “little paris” genoemd vanwege de groene boulevards. We hebben een groot park dicht bij het stadscentrum en het beroemde water-park Vattenriket, waarin is geprobeerd de kwaliteiten van het alom aanwezige water in de directe omgeving maximaal aan te wenden. Je kunt er rondlopen over groene paden tussen het water en genie-ten van de vogels die hier een tussenstop maken op hun tocht naar het hoge noorden. groen is sowieso een belangrijke publieke waarde in Zweden. Dat geldt niet alleen voor Kristianstad.’

Waarom investeren jullie zoveel in groen?‘Vanwege de filosofie dat een groene stad een gezonde stad is. Daar heb je overigens niet alleen groen voor nodig; de mensen moeten er ook gebruik van maken. Daarvoor is het noodzakelijk dat we het de mensen in de parken naar hun zin maken. We luisteren goed

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1 pagina 19 in

naar de wensen. Families willen vaak speelplaats-jes, ouderen publieke toiletten en verlichting voor wanneer het donker is. Het kost wat, maar het mág ook wat kosten. Want groen is goed voor de gezondheid. We hebben gelukkig een stevig budget.’

Kristianstad groeit. De ruimtelijke druk is hoog. Hoe ga je vanuit dat groene ideaal om met conflicterende ruimteclaims? ‘Ruimte is schaars. Ook in Kristianstad moet groen het soms afleggen tegen andere belangen, zoals de aanleg van parkeerplaatsen. Maar geluk-kig is er een groeiend bewustzijn van de econo-mische waarde van groen in de stad, al is die nooit direct in geld uit te drukken. Maar mijn econo-mische collega’s zien ook in dat groen bijdraagt aan de aantrekkingskracht van de stad. Onze samenwerking heeft tot iets prachtigs geleid: de aanleg van groene parkeerplaatsen. Met die groene parkeervakken dienen we ook nog een derde belang: de waterveiligheid. groene par-keervakken houden immers water vast. Tijdens een hoosbui wordt daarmee het riool ontlast en het risico op blank staande straten verkleind. Kostbare investeringen in meer afvoercapaciteit van het riool zijn we daarmee voor. Ook hier zie je dat groen geld oplevert.’

Het blijft natuurlijk lastig om die meerwaarde in een bedrag uit te drukken. In Nederland is daarvoor een tool ontwikkeld: TEEB (The Economics of Ecosystems and Biodiversity). Hebben jullie ook zoiets?’‘Wij moeten onze beslissers vooral overtuigen met mooie plaatjes. Dat lukt zowaar, omdat er historisch gezien veel draagvlak is voor groen. Er bestaat een groot bewustzijn dat groen geld oplevert.’

Ik heb begrepen dat jullie Nederlandse bomen van Van den Berk Boomkwekerijen hebben geplant. Leg eens uit? ‘We hadden prachtige bomen in het midden van onze centrale boulevard die aan de iepziekte leden. Die bomen moesten worden vervangen. We zijn naar onze groenleverancier gegaan met een wensenlijstje. We wilde grote bomen met een smalle kroon, maar wel met een heel eigen identiteit. Zo kwamen we op Tilia cordata “Böhlje” maat 50-60 terecht. Dat was allemaal mogelijk, maar onze leverancier moest de bomen wel uit nederland halen. Zo kwamen we bij Van den Berk Boomkwekerijen uit Sint-Oedenrode

terecht. De bomen staan prachtig in het gelid voor de viering van 400 jaar Kristianstad en dra-gen bij aan de uitstraling van het stadscentrum. Het heeft wat moeite gekost, maar die moeite betaalt zich uit.’

Heeft Kristianstad een groenvisie?‘nee, we hebben nóg geen groenvisie. Maar daar zijn we wel mee bezig. Daarin zullen we enkele speerpunten benoemen: waarin gaan we extra investeren en met welk doel? Beheer wordt ook een belangrijk item. Want de meeste kosten zit-ten uiteindelijk toch in onderhoud en beheer. Het is niet zo dat we een armlastige gemeente zijn, integendeel. We hebben prachtige facilitei-ten, zoals eigen kassen. Daar kweken we bloe-

men die de parken, boulevards en straten van de winkelcentra in het voorjaar kleuren. We kweken coral begonia’s en tal van andere bloemen. Bloe-men zijn een specialiteit van Kristianstad, maar ook elders in Zweden zie je veel bloemen in de openbare ruimte. Zelfs het hoge noorden kleurt in het voorjaar.’

Terugkomend op de helende werking van groen: wat doen jullie concreet om dit in de praktijk te brengen?‘goed dat je dat vraagt. Wij hebben een zogehe-ten “healthy garden” aangelegd in ons stadspark. Dit is een tuin waar vijftien mensen met een mentale aandoening onder begeleiding kunnen werken. De tuin en het werken met groen werkt positief op hun gemoedsrust. Een plant zien groeien maakt mensen gelukkiger.’

Kortom, wat kunnen we leren van Kristianstad?‘Dat je meer kunt doen met groen en dat groen ook niet altijd groen hoeft te zijn. Doe meer met bloemen zoals met vaste planten in de openbare ruimte. nederland is bloemenland bij uitstek. En als je de economische meerwaarde van groen niet kunt aantonen, dan heb je altijd nog het argument dat groen bijdraagt aan de waterveilig-heid. in een waterland als nederland lijkt me dat geen slecht argument.’

‘ e e n p l a n t z i e n g r o e i e n

m a a k t m e n s e n g e l u k k i g e r ’

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1pagina 20Bg

Daarom werd daags na de gemeenteraadsverkiezingen op 19 maart het pamflet ‘groen Verbindt’ gepresenteerd. Het pamflet speelt in op de hoge burgerwaardering voor groen en natuur in hun omge-ving. Volgens De Vet kan die waardering enerzijds vertaald worden in beleid. Daarom staan in het pamflet allerlei suggesties en formu-leringen vermeld die toekomstige wethouders kunnen gebruiken voor het schrijven van collegeprogramma’s. Tegelijkertijd mag het geen topdown-exercitie worden, benadrukt De Vet. ‘We kunnen op het gemeentehuis van alles bedenken, maar we zijn een partici-patiesamenleving. als het niet door de maatschappij wordt gedra-gen, is het gedoemd te mislukken.’

TE

kS

T E

DW

AR

D D

OE

LM

AN

Groen moet de komende jaren een stevige plek krijgen

in de collegeprogramma’s. Dat stelt Kees Jan de Vet

namens de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG).

In samenwerking met Natuurmonumenten en andere

natuurorganisaties acht De Vet de tijd rijp voor een her-

waardering van groen. ‘Er zijn de afgelopen jaren ont-

zettend veel mooie initiatieven van de grond gekomen;

nu is het zaak dat het thema maatschappelijk erkend

wordt. Ik zie de start van de nieuwe collegeperiode als

een belangrijk moment om groen te agenderen.’

‘geen

hobbyisme,

maar maat-

schappelijk

rendement’

Kees Jan de Vet, lid directieraad van de VNG:

B E L E i D / V N G


»

Bg

Groen activeertDe afgelopen jaren barstte het van de groene initiatieven op lokaal niveau. De Vet: ‘Daarom is nu het moment aangebroken om die initiatief-nemers te steunen met een actief groenbeleid.’ Volgens hem is de meerwaarde ook evident. ‘Door groen en natuur te koppelen aan andere maatschappelijke thema’s zijn er veel win-win-situaties te creëren.’ Hij doelt onder meer op de extra taken die met de drie grote decentralisaties op het bordje van de gemeenten terechtkomen. ‘Door slim te combineren kunnen effectieve en interessante combinaties ontstaan.’ Voorbeeld 1 gaat in op het gebruik van groene projecten als zinvolle tegenprestatie voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt:

De stichting Voedseltuin Rotterdam heeft achter het pand van de Voedselbank aan de Keilestraat een tuin aangelegd om groenten en fruit te kweken voor de Voedselbank. Het ontwerp en de inrichting zijn gebaseerd op permacultuur. De tuin wordt onder-houden door zo’n vijftien mensen die moeite hebben om een reguliere baan te vinden.

Groen verdientin onderstaand voorbeeld activeert groen bur-gers. De Vng en de betrokken natuurorganisa-ties hebben echter vijf functies van groen onder-scheiden. De tweede focust op het verdienmodel van groen, waarbij de expertise op het gebied van groenbeheer actief buiten de gemeente wordt gezocht. Een suggestie is om samen te werken met groene organisaties zoals imkers, natuur-beheerders, waterbeheerders en vogelwerk-groepen, maar ook met recreanten om te kijken waar natuur groener, kleurrijker kan en waar het goedkoper kan worden beheerd. ‘Die discussies lijken vaak over geld te gaan, waarbij de afge-lopen jaren vaak door gemeenten werd gezegd dat groen voor de afdeling “luxe” is. En dat je door het overdragen van beheer aan burgers en andere stakeholders daarop kunt besparen. Maar dat is allemaal leuk bedacht; het gaat erom dat je dat beheer niet zomaar over de schutting mag gooien, als perverse bezuinigingsmaatregel. De ervaring leert namelijk dat groenbeheer best over te dragen is, mits je draagvlak vindt. Bur-gerkracht maakt overdracht betekenisvol.’ Voor-beeld 2 sluit daar naadloos op aan.

De gemeente Groningen heeft bedacht en ervaren dat het vooral heel goed is om in het natuurbeheer niet alles zelf te doen. En dat pakt goed uit. Bewo-

ners waarderen het als zij zelf aan de slag mogen met hun stadstuintjes. In het project ‘De Eetbare Stad’ zijn inmiddels op meer dan 60 locaties ten-minste 250 bewoners actief met fruitbomen, moes-tuinen en ander eetbaar groen. De stad stimuleerde, de bewoners deden de rest. En dat scheelt heel veel overheidsuitgaven.

Groen ademtDe derde pilaar van het pamflet steunt op de ‘ade-mende functie’ van groen. Binnensteden worden warmer door de verstening en klimaatverande-ring. Door te vergroenen en ervoor te zorgen dat er meer water in de stad komt, worden binnen-steden koeler gemaakt. En dat komt de aantrek-

Foto

: Jan

ko v

an B

eek


B E L E i D / V N G

kelijkheid van de stad voor bewoners en bezoe-kers ten goede. Te denken valt aan groene daken of de terugkeer van kanalen in de stad. ‘groen ademt’, weet De Vet, die tevens de economische component niet uit het oog verliest. ‘Recreëren op of aan het water is ook zeer interessant.’

Apeldoorn werkt al tien jaar samen met het water-schap om de karakteristieke beken en sprengen in de stad weer zichtbaar te maken. Dit dient vele doelen. De stad wordt er groener van, het stadsklimaat ver-betert, overvloedige neerslag wordt beter verwerkt en het brengt cultuurhistorie terug. De stadsbewo-ners zijn trots op hun beken en waarderen daardoor hun woonomgeving meer. En ook de voor deze beken typische flora en fauna komen zo terug. De beken en sprengen vormen een belangrijke pijler in het ruim-telijk fundament van de stad zoals dat is vastgelegd in de structuurvisie.

Groen trekt aanDe ruimtelijke inrichting is volgens De Vet even-eens een voornaam aandachtspunt. Binnen het college van B&W is groen vaak onderdeel van de

portefeuille Ruimtelijke orde-ning of Openbare ruimte. Die tijd is wat De Vet betreft voor-bij. ‘We hoeven geen aparte wethouder groen aan te stel-len, liever niet zelfs. Het is juist belangrijk dat het thema op het netvlies van álle wethouders staat. En dan maakt het hele-maal niet uit van welke poli-tieke partij je bent. De baten zijn zo divers, op lokaal niveau moet elke partij daarin geïnte-resseerd zijn.’Toch zijn er ook bruikbare sug-gesties voor de RO-wethouder, juist in crisistijd. ‘Zet de op een bestemming wachtende grond-voorraden waar mogelijk in voor tijdelijke natuur en andere groene bestemmingen. Daar-mee maken we steden levendi-ger en de biodiversiteit groter. Tegelijkertijd zetten we de ont-wikkelingen voor de toekomst niet op slot.’ in voorbeeld 4 heeft de gemeente Zwolle in het RO-traject ruimte gemaakt voor meer groen:

De gemeente Zwolle heeft een manier van werken ontwikkeld waarbij niet elke initiatiefnemer een compleet vergunningentraject hoeft te doorlo-pen. De gemeente heeft namelijk het voorwerk al gedaan: de planten- en diersoorten zijn in kaart gebracht en in grote lijnen compenseert de gemeente vooraf de mogelijke bedreigingen die de komende jaren worden verwacht. Voordelen: minder kosten, minder gedoe, minder irritaties bij nieuwkomers, een positief imago van natuur en meer natuur in en om de stad.

Groen zorgtHet vijfde speerpunt van het groene actiepun-tenplan focust op de meerwaarde voor de zorg. De Vet constateert dat veel gemeenten in hun groenbeleid rekening houden met de nieuwe zorgtaken die vanaf 2015 moeten worden opge-pakt. Voor veel patiënten – bijvoorbeeld mensen met het downsyndroom, autisme of hersenaf-wijkingen – is het werken in de natuur en het groen een zinnige of rustgevende activiteit. Door samen met zorgaanbieders en patiënten slimme combinaties te zoeken in zorg en natuur, kan

over de i n i t i a t iefnemershet groene actiepuntenplan is een in it ia-

t ief van de VNG en Natuurmonumenten,

ondersteund door Staatsbosbeheer,

De12Landschappen, Vogelbescherming

Nederland, Ravon/zoogdiervereniging,

De Vlinderstichting, iVN Nederland,

Landschapsbeheer Nederland en de Na-

tuur- en Mil ieufederaties .

kees jan de Vet is s inds 2008 l id van

de directieraad van de VNG. Eerder

was hi j onder meer Statenl id van

Noord-Brabant en burgemeester van de

gemeenten prinsenbeek, Westvoorne en

Leusden. Tevens was hi j l id van de Raad

van Toezicht van Brabants Landschap en

Utrechts Landschap en pol it iek mede-

werker bi j het ministerie van Landbouw.

Foto: How

com C

reatieve Media

Foto

: Jan

ko v

an B

eek

Bg

Kees Jan de Vet, lid directieraad VNG


het mes aan twee kanten snijden: de gemeente faciliteert goede zorg en het levert extra groen en natuur op.

Artsen van het ziekenhuis Bernhoven in Uden wan-delen eens per maand met diabetespatiënten in de natuur. De diabetesverpleegkundigen en internisten merken dat wandelen in een groene omgeving een ontspannen sfeer creëert, waardoor de patiënten gemakkelijker vragen durven te stellen dan wanneer ze tegenover de arts zitten tijdens een spreekuur. Door regelmatig de bloedglucose te meten, ontdek-ken mensen wat bloedsuikers doen als zij intensief bewegen. De artsen van Bernhoven leiden vanaf natuurcentrum De Maashorst de wandelingen samen met een IVN-gids, die tijdens de wandelin-gen vertelt over de natuur en het landschap. De gemeente zorgt ervoor dat er voldoende paden zijn om ook daadwerkelijk de rondjes te kunnen lopen.

Tevens ziet De Vet mogelijkheden om bij der-gelijke initiatieven zorgverzekeraars tot inves-

teringen te verleiden. ‘Het is een ingewikkelde materie, omdat zorgverzekeraars niet graag mee-betalen aan abstracte onderwerpen waar ze niet direct baat bij hebben. in het Udense voorbeeld zijn de maatschappelijke baten significant, daar kunnen de zorgkosten worden beperkt. ik zie het als een uitdaging om dat preventieve gesprek op gang te brengen.’ Verder is hij content met het feit dat steeds meer partijen de maatschappelijke en economische baten inzichtelijk maken. praktische voorbeel-den zijn de tool TEEB-stad en de samenwerking van Entente Florale nederland en het ministerie van Economische Zaken. Zij informeerden sinds juni 2013 de politieke partijen en kiezers over de waarden van groen voor de leefomgeving. ‘Uit al deze voorbeelden blijkt dat groen geen onder-werp is voor hobbyisme, maar dat als gemeenten er een passie van maken er ook daadwerkelijk maatschappelijk rendement valt te behalen. Die beweging moet wat ons betreft zo veel mogelijk verankerd worden in lokaal gemeentelijk beleid.’

Bg

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1pagina 24Ey

E y E c AT c h E R

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1 pagina 25 Ey

connectedin het Eikenven in Oisterwijk dri jft s inds kort een

deel van een door Susan Dona gemaakt kunstwerk.

Een ander deel l igt gegroepeerd rond een moeras-

cipres aan de rand van het Eikenven. het geheel

noemt de Oisterwijkse kunstenares ‘connection’ .

het kunstwerk is een voorproefje van kunst en

Bomen 2014. Deze grootste kunstmanifestatie in

Nederland opent dit jaar op 25 mei en duurt tot

eind oktober.

Aan kunst en Bomen 2014 doen honderd kunstenaars

u it binnen- en buitenland mee.

Meer info: www.kunstenbomen. inoisterwijk .nl

f O T O : pA U L S pA p E N S

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1pagina 26BC

De gemeente amstelveen was in 2013 runner-up bij de Entente Florale nationale groencompetitie. Zij werkt aan een groen-visie en wil in een meerjarenplan met name bewoners en bedrij-ven betrekken. De nationale groencompetitie was de aftrap. Wat houdt deze groenvisie in, hoe pakt deze in de praktijk uit en hoe worden bewoners en bedrijven betrokken?

in de gemeente amstelveen heerst een rijke traditie omtrent groen. Bijna 100 jaar geleden werd er al structureel op gestuurd. in 1928 werd bijvoorbeeld het Broersepark aangelegd om jonge, werkende mensen naar amstelveen trekken. ‘Deze traditie met veel oog voor groenstruc-turen in de gemeente is voortgezet en door het bestuur vastgehouden. Tegenwoordig houden de groenraad, iVn amstelveen en groenge-bied amstelland zich hier ook mee bezig’, vertelt John Levie, wethou-der Ruimtelijke Ordening in de gemeente amstelveen.

Drie basisprincipesin de Toekomstvisie 2020+ ‘Samen leven in vitale stad’ die eind 2001 is opgesteld staat dat amstelveen een vitale gemeente in een groene omgeving moet zijn. ‘We hebben drie belangrijke pijlers omtrent het groen vastgesteld als basis: nabijheid, dienstbaarheid en diversiteit’, vertelt Levie. nabijheid betekent dat het groen, maar ook het blauw, binnen handbereik van de inwoners moet zijn. Dat wordt bewerkstelligd door middel van een regelmatig groen-raster dat steeds fijner vertakt de stad binnen loopt. Dienstbaar-heid betekent dat het groen er niet alleen moet zijn ‘om het groen’, maar dat het ook een functie moet hebben. Ter verfraaiing, kwa-litatief, inspirerend, rustgevend of als dat nodig is camouflerend.

De gemeente Amstelveen werkt al 100 jaar lang aan

groen. Het werd aan het eind van de jaren ‘20 al inge-

zet om jonge, werkende inwoners over te halen om in

de gemeente te komen wonen. Met een grote eigen

groendienst bestaande uit specialisten wordt het groen

onderhouden. En niet zonder resultaat: in 2011 zijn het

J.P. Thijssepark en park De Braak vanwege hun bijzon-

dere waarde uitgeroepen tot rijksmonument.

al

100 jaar

groen

Groenvisie gemeente Amstelveen

TE

kS

T D

OR

iEN

EL

SiN

GE

R

B E L E i D / c A S E


»

BC

Diversiteit komt erop neer dat amstelveen heeft gekozen voor de aanleg van een afwisselend pakket aan groen. Dus niet alleen gras-veldjes, maar ook bomen, bloemrijke struiken en veel heesters.

Dit laatste wordt beaamd door Tabitha van Hove, hoofd Wijkbeheer noord bij de gemeente amstelveen. ‘Hier in amstelveen hebben we een zeer hoogwaardige groeninrichting. De verhouding tussen gras en heesters ligt bij ons anders dan in de meeste nederlandse gemeenten. Hier hebben we meer heesters dan oppervlakte gras. Ook hebben we veel bosplantsoen met struiken, bomen en krui-den en het zogenaamde heembosplantsoen. Dat maakt ons uniek.’

Genieten van wat er is‘De to-do-lijst voor de afgelopen periode van vier jaar op het gebied van groen bestond uit één woord: marketing. Er was de afgelopen periode minder geld in de gemeentekas: een flink struikelblok voor de ontwikkeling van grote plannen. Onze boodschap als gemeente aan de inwoners was: we hebben zo veel, geniet van wat er is! En daar past deelname aan de Entente Florale nationale groencompe-titie en nu de Entente Florale Europe verkiezing ook goed in. Door de marketing van groen door middel van deze verkiezing ontstaat er een groter draagvlak en het is een impuls voor de organisatie. Deel-name aan de verkiezing heeft in amstelveen geleid tot extra aan-dacht van bewoners, bedrijven, groene organisaties, politiek, eigen medewerkers en media voor het amstelveense groen’, vertelt Levie.

Bewonersparticipatie‘De bewoners zijn zich eigenlijk helemaal niet zo bewust van

de groenvisie in de gemeente amstelveen. Zij hebben er vaak onbewust voor gekozen om in amstelveen te wonen, omdat het een erg prettige woonomgeving is. Van de invloed van groen op de kwaliteit van de woonomgeving zijn ze zich niet zo bewust. Door de bewoners wordt het groen continu erg hoog gewaardeerd. Het gemid-delde cijfer dat wordt gegeven is een 8’, vertelt Van Hove. Door deze hoge waardering van het groen is bewonersparticipatie op het gebied van groen niet zo aan de orde in amstelveen. Dit komt immers meestal voort uit bewoners die graag hun groene omgeving willen verbeteren; hier zijn de bewoners al erg tevreden over het groen. Ook staan de inwoners van amstelveen niet altijd direct te springen om zelf de handen uit de mouwen te steken. ‘Er zijn wel wat initi-atieven vanuit bewoners, zoals het opzetten van een moestuin. We hanteren vanuit de gemeente bovendien een duidelijke richtlijn om de kwali-teit van de leefomgeving te waarborgen’, vertelt Van Hove.

Bij herinrichting krijgen bewoners invloed op de uiteindelijke plannen. Bij ingrijpende wijzi-ging worden bewoners altijd geïnformeerd en in de gelegenheid gesteld om te reageren. ‘Bij grotere projecten worden in een vroeg stadium

Foto’s: gemeente Amstelveen

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1pagina 28

B E L E i D / c A S E

informatiebijeenkomsten gehouden. Die projecten worden daar-naast besproken in de groenraad, een onafhankelijk adviesorgaan waarin plaatselijke particuliere organisaties op het gebied van groen en natuur zitting hebben. Maar dit wil natuurlijk niet zeggen dat we altijd en van iedereen applaus krijgen over groenverande-ringen’, vertelt Van Hove.

‘Doorgaan op waar de energie zit’naast burgers worden ook bedrijven betrokken bij het groen in amstelveen. De gemeente heeft 28 duurzame bedrijfspartners die willen bijdragen aan het groene klimaat in de gemeente. De bedrijven dragen niet financieel bij; de samenwerking is gebaseerd op netwerken en het leveren van bijdragen in de vorm van kennis, contacten, eigen initiatieven of bijdragen aan maatschappelijke wensen. ‘Bij de participatie van bedrijven in het groen bekijken we goed waar de energie zit en daar gaan we dan op verder’, vertelt Van Hove. Canon plaatste bijenkasten bij het bedrijf en spant zich in voor het verbeteren van de oever van het nabijgelegen water. KLM wil dat het personeel een aantrekkelijke route kan lopen in de pauze en zet zich daarom in voor een mooie omgeving.

En het ziekenhuis amstelland wil graag de daken groener maken om zo CO2-reductie te bewerkstelligen en medewerkers bewuster te maken. ‘De gemeente zal in nader contact met het ziekenhuis en wellicht met een van de andere partners kennis en ondersteuning aanbieden bij bijvoorbeeld het regelen van subsidie bij andere overheden. We zullen daarnaast ook een stuk communicatie en promotie doen als het zover mocht komen, met daarbij de nodige bestuurlijke aandacht’, vertelt Van Hove.

Kwaliteit in eigen handVan oudsher heeft de gemeente amstelveen een grote eigen uit-

voerdienst. in totaal werken er 250 mensen in de buitendienst. Daarvan zijn er 90 werkzaam in het groenbeheer. ‘Dat zijn groenspecialisten, waardoor we binnen de gemeente eigen kennis en kunde in huis hebben. Zij snappen hoe het groen ooit door de ontwerper is bedoeld en dat is een echte meerwaarde. Meer dan de helft van het groenonderhoud voeren we als gemeente zelf uit. Daarnaast werken we ook samen met de markt. Zo besteden we zomerwerk uit aan marktpartijen’, vertelt Van Hove.Twee parken in amstelveen, het J.p. Thijsse-park en park De Braak zijn in 2011 uitgeroepen tot rijksmonument om hun bijzondere waarde. Levie: ‘Dat kost geld, maar is het zeker waard. En op deze parken kunnen we als gemeente alleen maar erg trots zijn!’

SamenwerkingDe gemeente houdt veel in eigen hand, maar daarnaast worden er ook taken samen met andere partijen opgepakt. Zo is er de amstelscheg, een rivier- en polderlandschap dat diep doordringt in het stedelijk landschap van amstelveen, Ouderkerk én amsterdam. ‘De drie gemeenten, het waterschap en de provincie hebben zitting in het bestuurlijk overleg amstelscheg. gezamen-lijk willen zij de poorten tot het gebied zo toe-gankelijk en zichtbaar mogelijk maken voor het publiek’, vertelt Levie.

Van tien naar negen miljoen‘Voor het groenbeheer moeten we het dit jaar met negen miljoen euro doen, in plaats van de tien miljoen die we in 2013 beschikbaar hadden. Ondanks deze verlaging beseffen we dat dit van-uit een gemiddelde gemeente bezien nog steeds een astronomisch bedrag is. Ondanks dat willen we wel onze hoogwaardige groenvoorziening op pijl houden’, vertelt Van Hove. ‘We blijven ondanks de bezuinigingen actief met renovaties van groendelen en met projecten als Kwikstaart in de Bovenkerker polder. De focus ligt op wat we allemaal al wél hebben. Ook zijn er projecten die gewoon doorlopen, zoals het project Mooi amstelland’, vertelt Levie. Met subsidie vanuit Mooi nederland zijn verschillende zaken aange-pakt om het amstelland een stuk toegankelijker en aantrekkelijker voor omwonenden en recre-anten uit de regio te maken. Zo is de ecologische zone afgemaakt en zijn fietspaden, jaagpaden en steigers aangelegd. Levie: ‘De Stichting Bescher-mers amstelland heeft goed gebruikgemaakt van de beschikbare subsidiepot.’

BC


Vasteplanten in het openbaar groen

Grif oen Wassenaar BV +31 (0)70 517 7175 info@grif oenwassenaar.nl www.grif oenwassenaar.nl

Bij duurzaam bouwen hoort een duurzaam ingerichte buitenruimte, ook waar het ‘groen’ betreft . Vasteplanten bieden een mooi en verstandig alternatief voor monotone heesterbeplantingen.

Het totaalpakket van Green to Colour zorgt voor snelle dichtgroei met een laag onderhoudsniveau, weinig onkruidgroei en minder zwerfvuil.

De essentiële totaalformule van Green to Colour:• Ontwerp• Soortenkeuze• Grondbewerking• P11-kwaliteit planten• Maai- en bemestingsplan

Meer informatie en voorbeelden van projecten: www.greentocolour.com

GROEN VERBINDT IN EEN ENERGIEKE SAMENLEVINGDatum: 10 september Locatie: Martiniplaza in Groningen

Meer informatie en aanmelden: www.nationalegroendag.nl

Partners:

NOTEER VAST IN UW AGENDA:5 november Landelijk Openbare Ruimte Congres I: Almere

10 december Landelijk Openbare Ruimte Congres II: Nijmegen WWW.LCOR.NL

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1pagina 30WZ

‘Tuinen voor mensen met dementie zijn heel gewone tuinen. Je hoeft geen gekke capriolen uit te halen. Het zit ‘m vaak juist in kleine details. Je moet bijvoorbeeld geen ele-menten inbouwen die verwar-ring kunnen creëren. Dat kan al een donker afvoerputje zijn. Ouderen zien minder contrast en van het putje blijft niet veel meer over dan een zwart vlak. iemand die helder van geest is, kan nog extrapoleren en con-cluderen dat het zwarte vlak een putje is, maar demente ouderen kunnen die link niet meer leggen. Ze zien een zwart gat. Het kan voor hen een reden zijn om niet door te lopen.’aan het woord is anke Wijnja, landschapsontwerper van de dementietuin bij verzorgings-huis St. Jozef in Wijchen. Opge-leid als industrieel ontwerper stelt zij misschien nog meer dan échte tuinarchitecten de gebruiker centraal. Dementie is haar specialiteit, maar ze bena-drukt dat de tuin van St. Jozef niet enkel voor dementerende bejaarden is ontworpen. Sterker nog: de tuin heeft als primair

Wat groen al niet doet met een mens: de beste casus is

misschien wel de dementietuin van St. Jozef in Gelder-

land. Dementerende bejaarden knappen mentaal gezien

op en ontwikkelen lichamelijk minder klachten als zij

regelmatig de huiskamer verruilen voor de tuin.

TE

kS

T jA

N jA

GE

R

een tuin als

aha-erlebnis

Dementietuin St. Jozef

W O N E N , z O R G E N G E z O N D h E i D

doel om dementerende ouderen weer meer bij de maatschappij te betrekken en daarvoor wordt de tuin juist ook opengesteld voor andere groepen.

Twee problemen, één tuininitiatiefnemer van de demen-tietuin is Karin Verreck van Cailin partners. ‘ik kwam in contact met gebiedsdirecteur Hans Vos van verpleeg- en zor-ginstelling ZZg Zorggroep, die constateerde dat ouderen eigenlijk heel weinig buiten komen. Daardoor bewegen ze weinig en komen in beperkte mate in contact met de wereld buiten de instelling.’ Bewegen is momenteel een hot item en beweegtuinen al een beproefd concept in de verpleeg- en zorgwereld. Verreck: ‘Maar daarmee heb je nog niet direct het probleem van het isole-ment verholpen. Wij zochten één oplossing voor beide pro-blemen en mochten van Hans Vos twee tuinen inrichten, waaronder die van woonzorg-centrum St. Jozef.Hans Vos: ‘We komen uit een traditie van bouwen voor doel-

Foto: Anke W

ijnja

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1 pagina 31 WZ

groepen. Met name ouderen die niet uit zichzelf naar bui-ten gaan, zijn op deze manier min of meer afgesloten van de buitenwereld. Dat geldt zeker voor dementerende ouderen, die vaak ondersteuning en een context nodig hebben om deel te kunnen nemen aan dat-gene wat ze nog wel kunnen en waarvan ze genieten. Zo’n gesloten wereld is niet wat wij als ZZg en ik denk ook maat-schappijbreed willen. Onder-tussen neemt de behoefte aan dementiezorg alleen maar toe. Bij de inrichting van de buiten-ruimte moeten we hier reke-ning mee houden.’Die buitenwereld is in het vroegste stadium van de plan-vorming betrokken. Karin Ver-reck: ‘Tijdens brainstormses-sies hebben we bewoners van aanleunwoningen in de buurt, de kinderopvang, het voortge-zet onderwijs en nog veel meer partijen mee laten denken over inrichting, beheer en onder-houd van de tuin. En niet te vergeten: activiteiten die in de tuin plaats kunnen vinden. Het is de bedoeling dat zij hierin zelf een actieve rol hebben.’

De seizoenen centraalEn dan het ontwerp zelf: anke Wijnja kroop in de huid van de dementerende oudere gekro-pen. En wat voor mensen in de bloei van hun leven geldt, geldt ook voor dementerende bejaarden: zoveel mensen, zoveel smaken. ‘De een wil met meerdere mensen op een ter-rasje zitten praten, de ander vindt het fijn om in z’n eentje op een bankje te zitten. Weer een ander wil met zijn han-den in de aarde wroeten. Voor allerdrie is ruimte in de tuin. Maar bij álle ouderen willen we bereiken dat hun zintuigen worden geprikkeld. ik wil ze

de seizoenen laten zien, laten ruiken, laten voelen. Want als je dement bent, zegt het woord “maart” je niet zoveel. Dus planten we sneeuwklok-jes, maar ook de krenten-boom die in de lente prachtig in bloei staat. We kiezen voor appelbomen zodat we in het najaar appels kunnen plukken en appeltaarten bakken. En de vrouwenmantel: het blad vangt in de morgen prachtig de dauwdruppels. En natuur-lijk lavendel in de zomer, daar gaat de geest van open. ik pas ook klassieke planten toe, zoals hortensia’s, lieve-vrouwe-bedstro en maggiplant, voor een aha-erlebnis. Je wilt dat ze een connectie hebben. ik werk met fonteinen die geluid geven, met planten die dieren aantrekken: vogels, vlinders. Er komt een vlindertuin, maar ook een pluktuin. Ouderen kunnen bloemen plukken zoals ze vroeger als kinderen ook deden. Het resultaat? Ervaring uit eerdere projecten bij ZZg uit Engeland (zie kader ‘Min-der agressief ’) en Denemar-ken leert dat dementerenden die over een soortgelijke tuin beschikken, beter in hun vel zitten en minder lichamelijke klachten ontwikkelen.’ Hans Vos van ZZg: ‘Ons doel is de levenskwaliteit van demente-renden te vergroten.’

Het aanleggen van de tuin kost uiteraard geld, maar dat is eenmalig. De meeste kosten van een tuin zitten normaliter in het onderhoud, en juist dat onderhoud wordt samen met de buurt opgepakt, als activi-teit. En de andere activiteiten? Wijnja: ‘Daarvoor hebben we onder andere een multifunc-tioneel prieel gebouwd. Het is sowieso een mooi element in de tuin. En het is belang-

rijk dat activiteiten ook door kunnen gaan als het regent. Beschut zitten is voor ouderen heel belangrijk – maar wel ín de tuin.’

aanta l dementerenden st i j g t naar 500 .000 het aantal mensen met dementie in Nederland

wordt geschat op 230.000. hiervan hebben 12.000

het al op jonge leefti jd . Door de vergri jz ing van

de bevolking en de st i jgende levensverwachting

is de verwachting dat dit aantal oploopt tot ruim

500.000 in 2050. De kans dat iemand in zi jn leven

dementie kr i jgt is 20 procent . Deze ci jfers z i jn door

Alzheimer Nederland vastgesteld op basis van een

onderzoek van TNO.

(Bron: Tr imbos Inst ituut)

M E E R O N D E R z O E k

Wat betekent de dementietuin voor de cl iënten

van verzorgingshuizen? Leidt het ertoe dat de

cl iënten meer buiten zi jn? En zi jn de onderzoeken

uit Engeland en Denemarken ook toepasbaar voor

Nederland? Er is nog het nodige te onderzoeken als

het gaat om dementietuinen. Op hogeschool cAh

Vilentum in Almere r ichten studenten zich op een

groene en duurzame toekomst . hierbi j staan natuur

en gezondheid, in relat ie tot verdienmodellen, in

het stedel i jk gebied centraal . zi j gaan aan de slag

met een monitoringonderzoek om meer inzicht te

kr i jgen in het gebruik van dementietuinen en de

wensen en behoeften.

N U A LVA S T M E E R L E z E N ?

Mooney, p. and Nicell , p.L . (1992) ‘The importance

of exterior environment for Alzheimer’s res idents :

Effective care and r isk management’ , health care

Management forum, vol : 5 , (2) , pp. 23-29.

minder agres s iefWetenschappeli jk onderzoek* wijst u it dat wanneer

demente ouderen in opvanghuizen toegang hebben

tot een tuin :

• zi j minder vaak val len;

• zi j minder snel agress ief gedrag vertonen;

• hun mentale functioneren verbetert;

• hun geheugen scherper wordt;

• zi j minder doorl igwonden ontwikkelen.

* Door het Dementia Services Centre van de Univer-

s ite it van Stir l ing in Engeland, op basis van survey

onder vi jf verzorgingshuizen

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1Ec pagina 32

E c O N O M i E

Brunssum, een stad en gemeente in het zuidoosten van Limburg, maakt een interessante ontwikkeling door. Tot zo’n 100 jaar gele-den was het niet meer dan een gehucht, maar door de opening van de staatsmijnen explodeerde het inwoneraantal tot 16.000. inmiddels wonen er zelfs zo’n 30.000 mensen. Maar die ontwik-keling zal niet doorzetten; Brunssum is een krimpgemeente. Eric geurts, wethouder met onder meer Ruimtelijke Ordening, Volkshuisvesting en grondzaken in zijn portefeuille: ‘Zo’n 40 jaar geleden werd de laatste mijn, Emma, gesloten. Daardoor verdween de monocultuur uit Brunssum. aanvankelijk kregen we provinciale subsidies om nieuwe bedrijvigheid aan te trek-ken, maar vanwege het opdrogen van die subsidies en bedrijven die niet honkvast zijn kwam het niet echt op gang. in 2025 zullen we zo’n 10% van onze inwoners kwijt zijn, dat brengt gigantische

TE

kS

T R

UD

i EN

GE

L

In september vorig jaar ging Brunssum aan de haal

met het themacertificaat Groen en Economie van

Entente Florale. De reden: ‘In Brunssum is een sterk

bewustzijn dat een groene woonomgeving helpt bij de

vestiging van bedrijven’, aldus de jury. Een sprekend

voorbeeld hiervan zijn de plannen voor Nature Wonder

World, een groen themapark dat de regio ondanks de

stevige vergrijzing weer op de kaart moet zetten en

voor een flinke economische impuls moet zorgen.

de

economische

meerwaarde

van natuur-

beleving

Integrale benadering betaalt zich terug

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1 Ecpagina 33

»

opgaves met zich mee. De reden is een natuur-lijke: doordat destijds het bewonersaantal zo explosief steeg, kampen we nu met een redelijk eenzijdig inwonersprofiel.’

Oftewel: er moest worden ingegrepen. En wel op twee hoofdlijnen, schetst geurts. ‘Enerzijds op de volkshuisvesting. Er moet uiteraard veel worden gesloopt, maar wel op een zorgvuldige manier met veel aandacht voor de nieuwe ruim-telijke invulling van het gebied. in totaal gaat het over zo’n 700 tot 1.000 woningen. Daarvoor in de plaats willen we meer groen in de stad.’ De andere pijler waarop de gemeente inzet, is het opkrikken van het voorzieningenniveau om op die manier aantrekkelijker te worden voor men-sen van buitenaf. ‘Zo creëert VDL nedcar de komende tijd 1.900 nieuwe banen in Born. Die werknemers zouden zich in Brunssum kunnen vestigen, maar dan moeten onze voorzieningen wel op orde zijn’, licht geurts toe. Zo krijgt elke wijk een nieuwe of opgeknapte school en wordt de Buitenring ingrijpend aangepast. Dat laatste niet alleen voor de doorstroom, maar ook voor het verbinden van de verschillende natuurge-bieden door middel van ecoducten, waardoor in feite één groot natuurgebied ontstaat.

Economische boost door groenHet kwam al voorzichtig naar voren: groen en natuur. in Brunssum wordt sterk ingezet op de beleving van groen, niet in de minste plaats omdat dit een positieve uitwerking heeft op de economie. Luc Winants, sinds januari 2013 burgemeester van Brunssum, kan zich helemaal vinden in die aanpak. ‘Hiervoor was ik wethou-der in de gemeente Maastricht, waar ik me ook bewust bezighield met de combinatie groen en economie. Mijn eye-opener kwam tijdens werk-bezoeken aan parijs, waar we leerden dat inves-teringen in groen directe economische impulsen geven voor de stad. Zo bezochten we parc de la Cour du Maroc, een oud stationsgebied met rangeerterreinen waarvan de sanering uit kos-tenoogpunt jaar na jaar werd uitgesteld. Toen het gebied uiteindelijk toch werd opgeruimd en een voorinvestering in groen werd gedaan, ont-stonden allerlei initiatieven. Het werkte als een vliegwiel: door de ontwikkelingen stegen de vastgoedwaardes. allemaal door de investering in groen. nog steeds beleef ik er veel plezier aan om dat effect te benadrukken. in de bouwwereld draait het vaak om de stenen en parkeerplaatsen; dáár zit de directe economische winst in, is door-gaans het uitgangspunt. Juist die mensen wil ik

Foto’s: gemeente Brunssum

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1Ec pagina 34

E c O N O M i E

om krijgen. Je vastgoed wordt veel meer waard als je gerichte groene ingrepen doet. ik stuur de wethouders daar ook op aan: ik kijk altijd naar de integratie van de groencomponent.’

Het grootste en meest tot de verbeelding spre-kende voorbeeld van zo’n groene investering is nature Wonder World, een klimaatneutraal themapark rond de wereldnatuurwonderen dat in een oude groeve aan de oostkant van Bruns-

sum moet verrijzen. ‘Met de nadruk op thema,’ verduidelijkt geurts, ‘van hoog niveau. aan de oostzijde van Brunssum zijn sowieso al diverse grote ontwikkelingen gedaan, met als bekend-ste voorbeeld Snow World in Landgraaf. nature Wonder World moet het vlaggenschip worden. De doelstelling is om bezoekers in een straal van 2 auto-uren rondom Brunssum aan te trekken, waarmee je dus ook op steden als Keulen, Düs-seldorf en Luik mikt.’

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1 Ecpagina 35

trots op het groen dat wij hebben. Het Stadspark en het Schutterspark zijn enorm volumineus; zo bijzonder worden ze in deze tijden niet meer aangelegd. Wij investeren gericht in onderhoud en beheer om de waarde van het groen hoog te houden. Uiteraard merken ook wij daarbij de gevolgen van de crisis. Zo hebben we ecologisch beheer ingevoerd. Vroeger vond men dat slordig, tegenwoordig wordt het als mooi ervaren.’De burgemeester van Brunssum noemt een mooi voorbeeld van de economische winst van groen. ‘We hadden een portiekflat met 40 kleine een-persoonswoningen in de buurt van een mooi park. Die flat hebben we opgeruimd en er 10 woningen voor in de plek gezet, die samen nog steeds ruimte bieden aan 40 bewoners. Bij die ontwikkeling hebben we bewust ruimte voor groen gereserveerd, zodat het woongebied recht-streeks aansluit op het park. En met succes: alle woningen zijn gevuld. ik ben ervan overtuigd dat het door die verbinding komt; mensen hebben behoefte aan groen en schone lucht. De integrale benadering betaalt zich terug.’Winants heeft nog meer voorbeelden, waaronder een bijzondere: ‘afgelopen december besloten we om maar liefst 13 miljoen euro te investeren in de Roode Beek. Een groot stuk daarvan is overkluist met mijnsteen, waardoor het Schut-terspark gescheiden is van de Brunssumerheide. Die hele berg stenen gaan we afgraven zodat de beek weer meandert en de verbinding tussen beide gebieden terugkeert. in die 13 miljoen euro zitten flinke bijdragen van provincie en waterschap verwerkt, maar ook enkele miljoenen van de gemeente. Je kunt in deze tijden flinke bezwaren maken op zulke grote investeringen, maar níémand deed dat! Dat vind ik mooi, men ziet absoluut de meerwaarde van natuurbeleving in: een impuls voor toerisme en recreatie. Zo’n beek creëert niet direct banen, maar het maakt Brunssum wel enorm interessant als woon- en recreatiegemeente.’

Maar wat levert dat nou economisch op, zo’n natuurpark? ‘Heel veel’, stelt geurts. Uiteindelijk moet het park 1.700 nieuwe banen opleveren, waaronder ook arbeidsplekken voor mensen die momenteel in de bijstand zitten. Die impact is gigantisch: het aan het werk krijgen van mensen in de bijstand levert de gemeente een besparing van 5 miljoen euro per 300 mensen op. in Bruns-sum zitten momenteel zo’n 800 mensen in de bij-stand, dus reken maar uit. Bovendien sluiten die banen goed aan bij ons profiel, met 20% gericht op hoogopgeleiden. Ook die mensen zijn erg belangrijk om vast te houden.’

Trots op groenWinants sluit zich daarbij aan. ‘We bieden hier een heel mooi groen gebied om te wonen en recreëren. De toevoeging van het park heeft een enorme meerwaarde in economische zin.’ Tegelij-kertijd benadrukt hij dat deze benadering zich op allerlei manieren laat zien in Brunssum. ‘ik ben

kwant i f i ceer de waarde van groenhet themacertificaat Groen en Economie dat Brunssum in september

2013 in de wacht sleepte, is onderdeel van de groencompetitie van

Entente florale. Voor die jaarl i jkse groencompetitie wordt gebruikge-

maakt van de door het ministerie van Ez geïnitieerde webtool TEEB-

stad (The Economics of Ecosystems and Biodiversity) . Waar ‘de economi-

sche winst van groen’ vaak een moeil i jk te verkopen waarde bli jkt – wát

is die winst dan? – , kent TEEB-stad waarden toe aan groene en blauwe

maatregelen en maakt het inzichteli jk wie die baathouders zi jn .

De nieuwste publ icatie ‘Van TEEB-stad naar TEEB-stad-tool ’ i s h ier

gratis te downloaden: http://bit . ly/1lkerSj . De tool is te beki jken via

www.teebstad.nl .

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1pagina 36On

Uit gegevens van Unicef blijkt dat in 2050 70% van de wereld-populatie in stedelijk gebied woont. Wil je deze steden leef-baar en aantrekkelijk houden, dan is vergroening een vereiste om diverse problemen het hoofd te bieden voor op de korte, maar zeker ook voor op de langere termijn. problemen met het milieu –hittestress, overvloedige neerslag, slechte luchtkwali-teit – maar ook met gezondheid – de urbanisatie kent nadelige effecten voor de gezondheid van bewoners. Vergroening van de omgeving maar ook bewustwording over de vervaardiging van gezond voedsel spelen daarin een duidelijke rol. Dinand Ekkel: ‘Uit diverse onderzoeken wereldwijd blijkt telkens weer dat een groene omgeving een positief effect heeft op het welbevinden en de gezondheid van mensen. Door deze kennis ziet men ook meer en meer in dat een stad een ecosysteem is. De vraag is hoe deze ecosystemen kunnen worden ingezet om de eerder-genoemde problemen het hoofd te bieden. Kennis en kennis-ontwikkeling zijn daarbij onontbeerlijk, daar leiden we onze studenten voor op.’

Focus op stedelijk groenHogeschool CaH Vilentum, sinds de jaren ‘60 actief in Dron-ten, voorzag een toenemende behoefte aan groen-stedelijke opleidingen. provincie Flevoland en gemeente almere drongen er bovendien op aan om een hogeschool in almere te starten. De nieuwe hogeschool speelt in op de actualiteit door gerichte opleidingen aan te bieden: ‘groene Stedelijke Ontwikkeling’ en ‘Toegepaste Biologie’ (zie kader). Daarvoor werd eveneens een speciaal lectoraat ingesteld, dat als basisopdracht heeft de duurzame relatie tussen de gezondheid van de mens en het groene domein te onderzoeken.Op de vraag waarin CaH Vilentum almere zich onderscheidt van andere groene hbo-opleidingen laat Ekkel weten dat de focus van CaH Vilentum almere ligt op groen in de stedelijke context en de relatie met de gezondheid van de stedelijke inwo-ner. andere onderwijsaanbieders zijn meer gericht op bos- en natuurbeheer en landschapsarchitectuur, oftewel op het land-

Voor het eerst in de geschiedenis wonen meer men-

sen in steden dan op het platteland. Hoe zorgen we

ervoor dat de stad leefbaar en gezond blijft? Aan de

hogeschool CAH Vilentum Almere, die in 2010 van

start ging, richten de studenten zich op een groene

en duurzame toekomst. Hierbij staan natuur en ge-

zondheid in relatie tot verdienmodellen in het stede-

lijk gebied centraal. Een interview met Dinand Ekkel,

lector ‘Natuurlijk en Gezond Samen-Leven’.

TE

kS

T R

OE

L V

AN

Dijk

leefbare stad

vraagt

om kennis

van groen

Nieuwe opleiding voor duurzame toekomst van de stad:

O N D E R W i j S

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1 pagina 37 On

schap en het buitengebied. Ekkel: ‘De integrale benadering over de inrichting van de openbare ruimte staat binnen de opleidingen centraal, waarbij het groen in de stedebouwkundige ont-wikkeling dus net zo belangrijk is als rood, grijs en blauw.’Ekkel vervolgt zijn verhaal: ‘Deze gedeelde ziens-wijze sluit naadloos aan op wat de Floriade 2022 voor ogen heeft: het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten waar integraliteit de boventoon voert. De thema’s van de Floriade zie je dan ook weer terug in onze opleidingen, namelijk greening, feeding, energyzing en healthying the city.’ Floriade als showcaseDe opleiding van CaH Vilentum almere ligt nu nog in het centrum van de stad, maar de plan-ning is dat deze over een jaar of vijf zal verhuizen naar het Floriadeterrein. Ekkel juicht deze verplaatsing toe. ‘De opleiding wordt midden op het terrein van de wereldtuinbouw-tentoonstelling gevestigd. Studenten zien daardoor om zich heen hoe een groene en gezonde wijk, een duurzaam bedrijventerrein met groene daken en gevels en een beweging-stimulerend park wordt aangelegd en maken hier onderdeel van uit als het om ken-nisvergaring en -verspreiding gaat. Dat is een grote meerwaarde voor studenten. Een betere showcase kun je niet hebben’, geeft de lector aan. ‘Ook als de Floriade is afgelopen.’

Binding met de praktijkCaH Vilentum almere is recent een samenwerking met de stich-ting Entente Florale nederland aangegaan. ‘als opleiding is het van groot belang dat je binding houdt met de praktijk. Entente Florale nederland positioneert het groen al jaren integraal in de openbare ruimte. Middels activiteiten als kennisuitwisseling via hun com-municatietraject en netwerk en natuurlijk de jaarlijkse groencom-petitie hebben we een realistisch en helder beeld van wat er in de praktijk speelt en kunnen studenten daar ervaring in opdoen.’ Daarnaast laat Ekkel weten dat studenten ook worden betrokken bij de activiteiten van Entente Florale nederland.

naast studenten opleiden is het doel van CaH Vilentum almere dan ook om samenwerkingsverbanden te smeden met overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties om daarmee zoge-naamde kenniscoalities aan te gaan. Onder de noemer Kenniscen-trum groene Vitale Stad (www.kcgroen.nl) worden de activiteiten die betrekking hebben op kennis vergaren en ontwikkelen uitge-voerd. ‘De vraag uit het werkveld staat hierbij centraal. Hierbij doe ik dan ook een oproep aan eventuele geïnteresseerden in deze ken-niscoalities om contact met ons op te nemen, zodat we gezamen-lijk kunnen bekijken hoe we nieuw onderzoek kunnen opstarten en financieren. We moeten er namelijk voor waken dat we blijven putten uit bestaand onderzoek en dat we telkens het wiel opnieuw uitvinden. Willen we de komende jaren stappen zetten om de ste-den vitaal te houden, dan is vervolgonderzoek noodzakelijk.’

ople id ingen over omgev ing en gezondhe idcAh Vilentum Almere biedt op dit moment vi jf

opleidingen aan, waaronder ‘Groene Stedel i jke

Ontwikkel ing’ en ‘Toegepaste Biologie’ . Met beide

opleidingen draagt het lectoraat eraan bi j kennis

over te dragen over de vraag hoe de omgeving

een bi jdrage kan leveren aan de gezondheid van

de mens . het verschi l tussen beide r ichtingen is

dat bi j ‘Groene Stedel i jke Ontwikkel ing’ de nadruk

meer l igt op de waarde van groen – opbrengsten en

kosten – in relat ie tot gezondheidsaspecten en bi j

‘Toegepaste biologie’ de natuur zelf en de inr ichting

van het groen in de stad centraal staan . De hoge-

school telt momenteel 220 studenten en de ambitie

is dit over vier jaar te hebben verhoogd naar 700

studenten.

Meer informatie over de opleidingen is te vinden

via http://almere.cahvilentum.nl/

dinand ekke l , l ector ‘natuur l i j k en gezond samen_leven ’Sinds 2011 is Ekkel lector ‘Natuurl i jk en Gezond

Samen-Leven’ aan de cAh Vilentum Almere. in dit

lectoraat staat het onderzoek naar de duurzame re-

lat ie tussen de gezondheid van mensen en de groene

omgeving centraal . Met als centrale vraag : hoe kan

de omgeving een bi jdrage leveren aan de gezond-

heid van mensen? Door de urbanisatie , mil ieuproble-

men maar ook door vervreemding van ons voedsel

staat de gezondheid van de mens onder druk .

De provincie flevoland en de gemeente Almere

f inancieren het lectoraat de eerste vier jaar. De

hogeschool heeft al te kennen gegeven dit lectoraat

na 2014 te continueren.

Dinand Ekkel, lector ‘Natuurlijk en Gezond Samen-Leven

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1pagina 38pr

Het keurmerk duurzame boomkwekerijproducten van

Groenkeur is gereed voor gebruik. De beoordelings-

richtlijnen zijn dit voorjaar ontwikkeld door de stichting,

en toen het conceptplan er nog maar net lag kwamen

de eerste aanmeldingen al binnen. De behoefte aan het

keurmerk is dus groot. Groenkeur wil met dit certificaat

een nog belangrijkere rol spelen in de ‘groene afzet-

keten’. Maar wat is de meerwaarde van nog een cer-

tificaat en waarom willen bedrijven zich bij Groenkeur

aansluiten?

TE

kS

T M

AD

EL

ON

TijD

iNk

‘een keurmerk

gaat pas leven

als er vanuit

de markt

om wordt

gevraagd’

Groenkeur: het groene keurmerk

p R A k T i j k


»

pr

Het groenkeur-keurmerk is door groenkeur ontwikkeld op verzoek van Duurzame Boom-kwekers nederland, DBn. ‘Zij wilden graag een keurmerk dat vanuit een organisatie ook goed in de markt wordt gezet’, zegt Frans pladdet, beleidsmedewerker bij stichting groenkeur. ‘Dat het keurmerk en de deelnemers goed gepromoot zouden worden.’ groenkeur heeft voor verschil-lende branches binnen het groen al keurmerken, bijvoorbeeld voor groenvoorzieners, boomver-zorgers en hoveniers. pladdet: ‘Het is logisch om daar voor boomkwekers bij aan te sluiten. Rich-ting de markt schept dat meer duidelijkheid.’

De eisenHet nieuwe keurmerk is bedoeld voor duur-zaam geteelde bomen en struiken. Belangrijke onderdelen binnen de beoordelingscriteria zijn producteisen, arbeidsomstandigheden en de traceerbaarheid van producten. ‘De producten moeten de hele keten door gevolgd kunnen wor-den’, beschrijft pladdet. ‘De producten moeten te herleiden zijn tot de plaats waar ze zijn opge-groeid. Het complete schema van richtlijnen is gebaseerd op de eisen van duurzaam inkopen voor groenvoorzieningen vanuit de overheid. Daarin zitten eisen voor het gebruik van gewas-beschermingsmiddelen en meststoffen. Deze zaken moeten voor het keurmerk dan ook kun-nen worden aangetoond.’

in de beoordelingsrichtlijn (BRL) is ook aan-dacht besteed aan het onderhoud van de appa-ratuur en aan de juiste arbeidsomstandigheden via risico-inventarisaties en verbeterplannen. Vanuit duurzaam inkopen is verder opgenomen dat de bomen afkomstig zijn van de rassenlijst en dat het materiaal van de gebruikte planten-potten duurzaam is. Kwekers maken bovendien ieder jaar een duurzaamheidsplan en een daarbij behorend biodiversiteitsplan. ‘Hiervoor kijken kwekers naar wat er binnen een bedrijf mogelijk is om de biodiversiteit te verbeteren. Werken met kruidenstroken waar insecten op afkomen, bijvoorbeeld. Dat soort dingen heeft invloed op hoeveel middelen je op de planten moet gebrui-ken. Maar de belangrijkste eisen zijn gewasbe-scherming en duurzame bemesting. Dat heeft de meeste impact op duurzame teelt en uitein-delijk een duurzaam product’, verduidelijkt plad-det. Bedrijven krijgen na aanmelding twee keer een audit van een onafhankelijke certificerende instelling. pas als die besluit dat aan alle eisen is voldaan, worden de producten gecertificeerd.

over de keurmerkenGroenkeur is een kwal iteitskeurmerk voor groen-

profess ionals en bevordert het vakmanschap in de

groene sector. De st ichting ontwikkelt samen met

ondernemers en opdrachtgevers sectorbreed aan-

vaarde kwal iteitsnormen. De keurmerken omvatten

verschi l lende gebieden binnen de groensector, zoals

tuinaanleg & tuinonderhoud, groenvoorzieningen,

boomverzorging en daken gevelbegroening . Voor

werknemers in de sector bestaat daarnaast de

mogel i jkheid om verschi l lende bewijzen van vakbe-

kwaamheid te behalen (persoonscertif icaten) .

St ichting Groenkeur wil ondernemers st imuleren om

maatschappel i jk verantwoord te ondernemen. Voor

het verkri jgen van het Groenkeur-keurmerk dient

de certif icaathouder een MVO-ambitie (Maatschap-

pel i jk Verantwoord Ondernemen) aan zi jn klant

te kunnen verstrekken. St ichting Groenkeur laat

Groenkeur-ondernemers door een onafhankel i jke

keuringsinstantie toetsen of zi j voldoen aan de eisen

van het keurmerk. Meer informatie over Stichting

Groenkeur is te vinden op www.groenkeur.nl


p R A k T i j k

Het uniekeDit alles lijkt een flinke kluif, maar valt vol-gens Freddy Janssen, relatiebeheerder en advi-seur beplantingen bij Flora nova, mee als je als bedrijf je zaken goed op orde hebt. ‘Wij zijn al Milieukeur-gecertificeerd en de richtlijnen hier-voor zijn nagenoeg gelijk. Daarom kregen wij de gelegenheid om binnen één audit aan te tonen dat wij aan alle groenkeur-eisen voldeden. Voor ons was de aanvraag dus een kleine stap.’ pladdet beaamt deze snelle procedure. ‘in principe kan dat heel snel verlopen, afhankelijk van of je kunt aantonen dat je aan de eisen voldoet. Volgens de eisen moeten bedrijven minimaal een halfjaar duurzaam geproduceerd hebben en dat moet aangetoond kunnen worden. Voor de meeste bedrijven zal er dus wel wat tijd overheen gaan, maar het biedt wel perspectief voor al duurzaam-georiënteerde organisaties.’

Flora nova was een van de eerste aanvragers van het groenkeur-keurmerk. ‘Omdat wij een beter gevoel bij dit certificaat hebben dan bij Mili-eukeur’, zegt Janssen. ‘We denken dat het beter voor de markt is, gezien de promotie richting gemeenten en overheden. als bedrijf heb je daar niet de tijd voor. We moeten een partij aan ons verbinden die dat zelf uitdraagt, zodat wij daar weer gebruik van kunnen maken. groenkeur is hier goed op ingericht en behaalt resultaten doordat in aanbestedingen steeds vaker naar groenkeur wordt gevraagd. naar onze mening wordt er met Milieukeur te weinig gedaan.

Commercialiteit wordt steeds belangrijker. Jans-sen geeft aan dat het in de markt zetten een essen-

tieel onderdeel van de statuten van groenkeur is. ‘Een keurmerk gaat namelijk pas leven als er van-uit de markt om gevraagd wordt. pas dan worden telers en bedrijven echt enthousiast. groenkeur zorgt daarvoor en daar willen wij van meeprofi-teren’, zegt Janssen. Zeker als in 2015 duurzaam inkopen verplicht wordt vanuit de overheid. Dan blijft er een beperkt aantal bedrijven over in nederland en kan het ook commercieel wat opleveren. Maar dat is een mooie bijkomstigheid en in eerste instantie niet de insteek.’

Het duurzameDoor de economische malaise, zo zegt Janssen, wordt er vaak niet meer voor duurzaam gekozen, maar voor de laagste prijs. ‘als je als bedrijf alleen vanuit commercieel oogpunt kijkt, zou ik het niet aanraden om een certificaat aan te vragen. Er komt veel meer bij kijken dan men vaak denkt, ook qua kosten. Duurzaam handelen is mooi, maar het moet een visie of leefwijze zijn en geen verplichting worden. Daar ben ik van overtuigd.’ Dat is ook de reden dat Janssen met Flora nova deze stap maakte. ‘Het was eigenlijk geen optie om het niet te doen. in 60 tot 70 procent van alle gevallen worden we al gevraagd naar een groen-keur-certificering. Dit was voorheen nog niet zo belangrijk, maar de toekomstvisie hadden we al en dat is ook altijd al onze visie geweest. Juist daarom was de beslissing om hierin te stappen voor ons erg makkelijk.’Volgens Janssen zien steeds meer mensen de goede positie van groenkeur in de markt in. ‘groenkeur doet veel voor haar klanten om het product in de markt te zetten. De organisatie heeft zich op andere gebieden binnen de groene markt ook al bewezen en dat schept vertrouwen.’

De verwachtingenHoezeer het groenkeur-keurmerk de markt zal gaan veroveren, is volgens pladdet moeilijk te zeggen. ‘Uiteindelijk willen we toe naar zo’n honderd kwekers, maar op wat voor termijn: dat is de vraag. We hopen natuurlijk op korte termijn op zo veel mogelijk deelnemers, voor een rele-vante omvang in de markt. Dat is voor iedereen goed.’ Het keurmerk lijkt in eerste instantie het meest interessant te zijn voor grotere kwekers en exporteurs, maar ook hun toeleveranciers moe-ten aan de eisen kunnen voldoen. ‘Zoals ik al aangaf moeten producten traceerbaar zijn tot op het teeltperceel en op die manier krijg je natuur-lijk best snel veel bedrijven voor wie het keur-merk relevant kan zijn.’

e e n k e u r m e r k g a at pa s l e v e n

a l s e r va n u i t d e m a r k t o m

g e v r a a g d w o r d tf R E D D y j A N S S E N VA N f LO R A N O VA

pr


www.snoekgroep.nl

Vestiging GrouT (0566) 621541E [email protected]

Vestiging Nieuw DordrechtT (0591) 315765E [email protected]

Tuinaanleg &Tuinonderhoud

Boomverzorging

Groenvoorzieningen

Dak- &Gevelbegroening

Dé groenprofessionalvoor de consumentenmarkt,zakelijke markt en aanbestedingen!

Snoek - adv. Vitale Groene Stad_185x125mm.indd 1 06-11-13 08:56

Van den Berk bomen geven vorm aan iedere groene wens, van officepark tot marktplein, van stadstuin tot slotlaan. Bomen van statuur die een ruimte direct tot leven laten komen. Kwaliteitsbomen die

het benodigde groene tegenwicht bieden en een harmonisch beeld creëren. Bomen die uw project een sfeer meegeven waarbij iedereen zich thuis voelt….

Van den Berk – voor bomen met een toekomst

Donderdonk 4 ı 5492 VJ Sint - Oedenrode ı Tel. 0413 - 480 480 ı Fax 0413 - 480 490 ı www.vdberk.nl ı [email protected]

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1pagina 42pp

De hoeveelheid vocht in de bodem is een van de belangrijkste groeivoorwaarden voor planten. De meeste soorten geven de voorkeur aan een normale vochthoudende bodem, maar er zijn ook soorten die een veel drogere of juist nattere bodem prefereren of tolereren. nederland kent vooral veel natte locaties. in het ste-delijk gebied geldt dit voor bijvoorbeeld oevers, laaggelegen delen en wadi’s. Vooral wadi’s zijn de laatste jaren erg populair geworden en bieden bovendien veel perspectief voor vergroening. Een goede soortkeuze is daarbij van essentieel belang.

Klimaatverandering en wadi’sSteeds meer steden hebben te kampen met oververzadigde riolen bij grote regenval en er worden daarom steeds meer wadi’s aan-gelegd. Een wadi bestaat uit een greppel die gewoonlijk droog

TE

kS

T M

AR

cO

hO

ff

MA

N E

N M

AR

GA

RE

Th

hO

p B

EE

LD

pp

O /

BB

f

In ons land – met het gematigde zee-

klimaat, vrij veel regenval en de lage

ligging – hebben we vaker te maken

met wateroverlast dan watertekort.

Bovendien verwachten klimaatken-

ners dat het weer in Nederland grotere

extremen zal gaan vertonen: langere

perioden van droogte en vaker enorme

stortbuien. Dat heeft gevolgen voor het

groen in de openbare ruimte. Welke

planten kiest u voor die plekken die

permanent of periodiek nat zijn?

geschikte

planten voor

natte plekken

Stedelijk gebied heeft steeds meer te maken met overzadigde riolen bij hevige regenval

p p O D i U M

ppodiumin deze rubriek presenteert prakti jkonderzoek plant

& Omgeving (ppO, onderdeel van Wageningen UR)

onderzoek en ontwikkeltrajecten die waardevol zi jn

voor de vitale groene stad. in deze edit ie beki jken

Marco hoffman en Margareth hop van ppO welke

planten passen op een permanente of periodieke

natte locatie , zoals een wadi .

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1 pagina 43 pp

»

staat, maar bij regen volloopt (enkele tientallen centimeters). De bovenlaag bestaat uit goed doorlatende grond en is vaak begroeid. Ondergronds bevindt zich een aanvullende buffer voor water-opslag, die uit waterdoorlatend materiaal als grind of kleikorrels bestaat, soms in kratten of buizen. Het zou mooi zijn als wadi’s (en andere watersystemen) ook nog groen aangekleed kunnen worden, zodat meerdere functies tegelijk te vervullen zijn. Dit biedt kansen voor groen, maar een goede soortkeuze is van wezenlijk belang.

Aanpassingen van plantenDe meeste planten geven de voorkeur aan een constante water-voorziening: grond met een goed watervasthoudend vermogen bij droogte en een goede drainage voor als er te veel water is. Soorten die groeien op extreme plaatsen qua vochtvoorziening vertonen


doorgaans aangepaste structuren en weefsels. Denk daarbij aan de dikke waterhoudende stengels en/of bladeren van vetplanten en cactussen voor droge omstandigheden en de aangepaste groei en structuur van drijvende waterplanten.Ook natte of moerasachtige groeiplaatsen, bijvoorbeeld langs rivieroevers of in beekdalen, hebben geleid tot (evolutionaire) aanpassingen van plantensoorten. Vaak zijn dit helofyten, planten die wortelen in of bij water maar waarvan de bladeren en bloemen boven het water uitsteken.

Onder waterVoor nederland is het vooral relevant of planten het verdragen om hun wortels meerdere malen per jaar onder water te hebben staan, wat zuurstofgebrek oplevert. Om het tijdelijke zuurstoftekort op te lossen, hebben planten verschillende oplossingen ontwikkeld. Ze kunnen bijvoorbeeld tijdelijk suikers afbreken zonder zuurstof (anaeroob) of ze bezitten sponsachtig ademweefsel in hun stengels (aërenchym), waardoor zuurstof bij de plantendelen onder water kan komen. andere planten gaan bij hoge waterstanden plotseling sterk in de lengte groeien, waardoor een groter deel van de plant boven het water uitsteekt. Sommige bomen laten extra wortels groeien aan de kant van de boom waar het water het ondiepst is. Enkele soorten, zoals Taxodium en de (tropische) zwarte mangro-ves (avicennia spp.) maken speciale ademwortels, die vanuit de bodem recht omhoog groeien (kniewortels) en bedekt zijn met ademporiën (lenticellen) die voor de gaswisseling zorgen.

En daarna…Wanneer planten onderge-dompeld zijn, hopen zich afbraakproducten op in de cel-len. Wanneer het water zakt en er weer zuurstof is, worden deze ineens massaal geoxi-deerd en veroorzaken ze soms alsnog de dood van de plant. Overstroming-tolerante plan-ten bezitten enzymen die dit effect voorkomen. Van planten die geen aanpassingen hebben aan het onder water staan, zul-len de wortels door zuurstof-gebrek afsterven. Zelfs na een korte periode (enkele dagen) van onder water staan zijn ze extra gevoelig voor wortel-schimmels. antwoorden op vragen als: Welke plantensoorten zijn nu geschikt voor natte of zeer natte locaties? En welke soor-ten verdragen sterk wisselende waterstanden? vindt u op www.vitalegroenestad.nl/wadi

p p O D i U M

‘ v o o r n e d e r l a n d i s h e t

v o o r a l r e l e va n t o f

p l a n t e n h e t v e r d r a g e n

o m h u n w o r t e l s m e e r d e r e

m a l e n p e r j a a r o n d e r

wat e r t e h e b b e n s ta a n ,

wat z u u r s t o f g e b r e k

o p l e v e r t ’

pp

http://www.vitalegroenestad.nl/wadi


KENNISATELIER ENERGIEKE GROENE SAMENLEVING

Datum: 10 juni

Locatie: Paulus Borstraat 41 Amersfoort

Tijd: 14.00 - 18.00 uur

Partners:

Hoe zorgen we voor meer betrokkenheid

bij burgers en bedrijfsleven?

Meer informatie en inschrijven via Melina Jansen, [email protected] of 033 - 8700 100

Fleurige onderhoudsarme beplantingsconcepten

Beplantingsconcepten

Lageschaar Vaste Planten bedacht vanuit de visie van beheer, een drietal

fleurige beplantingsconcepten, die inspelen op de vraag naar beplantingen

met zeer weinig onderhoud, en grote belevingswaarde en zorgen voor meer

biodiversiteit.

Advies

Vakkundig advies in de voorbereiding en de realisatie van uw projecten, zodanig

dat bewoners er jarenlang van kunnen genieten!

Groot Deunkweg 3

7122 RS Aalten

Tel.: 0543 - 451 084

Fax: 0543 - 451 511

[email protected]

www.lageschaar.nl

Duurzaam geproduceerd, voor duurzame toepassingen!

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1pagina 46pr

p R O D U c T E N

pRODUCTpagina’SIn deze rubriek treft u een selectie van inte-ressante producten, diensten en toepassingen.

Plantensoorten voor biodiversiteitElke plant levert een bijdrage aan de biodi-versiteit. De ene doet dit meer dan de andere, bijvoorbeeld omdat het een zeldzame soort (of cultivar) is, onderdeel uitmaakt van een belangrijk ecosysteem of omdat ze concreet voedsel verschaft aan diverse fauna zoals bestuivende insecten of vogels. Maar ook als schuil- of nestplaats voor vogels en andere fauna zijn planten erg belangrijk. Planten in stedelijk groen kunnen vooral vanwege het voedsel (bloemen/nectar/stuifmeel of vruch-ten) en als nest- en schuilplaats een goede bij-drage leveren aan de biodiversiteit.Goede voedselplanten voor bijen, hom-mels, vlinders of vogels zijn er vele. In de brochure ‘Bioversiteit in tuin en plantsoen’ staan concrete lijsten (zie http://edepot.wur.nl/154296). Hieronder staan als voorbeeld vier soorten die niet alledaags zijn. Met het aanplanten van deze soorten kunt u zelf een concrete en positieve bijdrage leveren aan de biodiversiteit.Tekst en foto’s: Marco Hoffman, PPO/Wageningen UR

Heeft u een product op de markt gebracht dat interessant is voor deze pagina’s? Neem dan contact op Philip de Vreeze van Elba Media: [email protected], 06-1967 7300.

De kogelbloem is een famil iel id

van de koffieplant en komt van

nature voor in het oosten en

zuiden van de Verenigde Staten.

het is een ronde, opgaande, blad-

verl iezende heester van 1 tot

2 meter hoog en kan op een na-

tuurl i jke standplaats tot 5 meter

hoog worden. Met witte bloemen

in dichte ronde bloeiwijzen –

vandaar de naam kogelbloem.

Voor de biodivers iteit zeer aan-

trekkel i jk als voedselplant voor

diverse insecten, met name voor

bi jen, vl inders en hommels .

Deze soort , nauw verwant aan

de aster, komt van nature voor

in Oost- en Noordoost-Azië . het

is een sterke vaste plant die 80

tot 120 centimeter hoog wordt,

met eivormig, getand, groen

blad. De bloemen kleuren wit tot

blauwpaars met een geel hartje .

Voor de biodivers iteit aantrek-

kel i jk als voedselplant voor

diverse insecten, met name voor

bi jen, vl inders en hommels . Door

de lange bloeit i jd (van juni tot

oktober! ) extra waardevol .

Kalimeris incisa/schijnaster

Cephalanthus occidentalis/kogelbloem

v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1v i ta l e g r o e n e s ta d | j a a r g a n g 0 2 | n u m m e r 0 1 pagina 47 pr

De blauwe smeerwortel is ver-

want aan de gewone smeerwor-

tel (S . officinale) en behoort tot

de famil ie van de ruwbladigen.

Deze sterke, halfhoge vaste

plant , 50 tot 60 centimeter hoog,

heeft dan ook ruw, behaard blad

en de eivormige bladen zi jn wat

smaller dan dat van de gewone

smeerwortel . Voor de biodi-

vers iteit vormen de bloemen

een zeer gewilde voedselbron

voor hommels en ( in iets mindere

mate) voor bi jen en vl inders .

Deze soort is verwant aan de eetbare druif (V. vini-

fera) en komt van nature voor in japan en korea . De

vruchten zi jn klein , zwartpaars en niet eetbaar. Voor

de biodivers iteit z i jn de bloemen een goede voedsel-

bron voor bi jen en de vruchten zi jn een uitstekende

voedselbron voor vele vogels . Daarnaast biedt de

plant volop schui l- en nestgelegenheid voor vogels en

andere fauna . Deze Vitis kan worden toegepast in de

openbare ruimte.

Vitis coignetiae/Japanse wijnstok

Symphytum azureum/blauwe smeerwortel

vitale groene stad...vitale groene stad inspiratiebron voor een leefbare, groene samenleving De...

Documents

Transcript of vitale groene stad...vitale groene stad inspiratiebron voor een leefbare, groene samenleving De...