1

Visio OnderwijsDeel 1 Schoolgids Rotterdam 2019-2020 Deel 2 “Onderwijs van Visio”

2

InhoudsopgaveVoorwoord pagina 5

Deel 1 Schoolgids Visio Onderwijs Rotterdam 2019/2020 pagina 8

Visio onderwijs Rotterdam pagina 8 − Directie en coördinatie pagina 8 − Locatie en gebouw pagina 8 Afdelingen en groepssamenstelling pagina 8 Verantwoording onderwijstijd en lestabel SO pagina 9

− Schooltijden pagina 9 − Lestabel SO pagina 9 Uitleg bij lestabel SO pagina 9

− Lezen pagina 9 − Spelling pagina 10 − Mondelinge taal pagina 10 − Taalmethode pagina 10 − Nieuwsbegrip pagina 10 − Fijne motoriek schrijven/typen pagina 10 − Thematisch werken pagina 10 − Rekenen pagina 10 − Leren leren pagina 10 − Wereldoriëntatie pagina 10 − Topografie pagina 11 − Bewegingsonderwijs pagina 11 − Spel en buitenspel pagina 11 − Handvaardigheid pagina 11 − Tactiele, visuele training en tekenen pagina 11 − Praktische redzaamheid pagina 11 − Sociale competenties pagina 11 − Engels pagina 11 − Verkeer en mobiliteit pagina 11 − Ict pagina 11 − Eigen doelen pagina 12 − Afkortingen pagina 12 − Lesuren van het SO-MB pagina 12 Verantwoording onderwijstijd en lestabel VSO pagina 13

− Schooltijden pagina 13 − Lestabel VSO-MB pagina 13 Uitleg bij lestabel VSO-MB pagina 13

− Lestabel praktijkonderwijs (PRO) pagina 14 − Lestabel VMBO-BB pagina 14 − Lestabel MAVO (VMBO-TL) pagina 15 − Lestabel HAVO pagina 16 Onderwijsopbrengsten pagina 16

− SO pagina 16 − SO-MB en VSO-MB pagina 17 − VSO pagina 17 In- en uitstroom en bestendiging pagina 18

− In- en uitstroom pagina 18 − Bestendiging pagina 18

3

− Uitstroom SO pagina 19 − Uitstroom VSO pagina 19 − Conclusies en trends pagina 19 Onderwijskundige ontwikkelingen pagina 19 Ons team pagina 20 Praktische zaken van A tot Z pagina 21

− Absentie pagina 21 − Activiteiten voor het SO en het SO MB pagina 21 − Activiteiten voor het VSO pagina 21 − Bibliotheek pagina 21 − Buitenschoolse activiteiten voor het SO pagina 21 − Buitenschoolse activiteiten voor het VSO pagina 21 − Filmen en foto’s op school pagina 22 − Financiële regelingen pagina 22 − Gym- en zwemkleding voor het SO, MB en VSO pagina 22 − Hoofdluis pagina 22 − Leerlingenraad pagina 22 − Lesgeld pagina 22 − Lesuitval binnen het VSO pagina 23 − Lunchpakket voor het SO en (V)SO-MB pagina 23 − Opvang in de ochtend en overblijven voor het SO en (V)SO-MB pagina 23 − Ouderbijdrage pagina 23 − Ouderraad pagina 23 − Schoolbenodigdheden voor het SO en (V)SO-MB pagina 23 − Schoolbenodigdheden voor het VSO pagina 23 − Sisa pagina 23 − Te laat komen, afwezigheid, overblijven voor het VSO pagina 23 − Traktaties binnen het SO en SO-MB pagina 24 − Traktaties binnen het VSO en VSO-MB pagina 24 − Vakantie pagina 24 − Het vakantierooster van het schooljaar 2019-2020 pagina 24 − Studiedagen 2019-2020 pagina 24 − Verlof buiten schoolvakanties om pagina 24 − Vervoer van en naar school pagina 24 − Website pagina 24 − Ziekmelding en schoolverzuim pagina 24

Deel 2 Schoolgids 2019/2020 “Onderwijs van Visio” pagina 25

Speciaal onderwijs (SO en SO-MB) pagina 25 − Uitstroomprofielen en leerroutes pagina 25 − Uitleg afkortingen pagina 25 − Doelgroep 1 en 2 ((E)MB) pagina 25 − Leerlijnen pagina 26 − Leerstof aanbod pagina 26 Voortgezet speciaal onderwijs (VSO en VSO-MB) pagina 27

− Uitleg afkortingen pagina 27 − Uitstroomprofiel vervolgonderwijs pagina 27 − HAVO pagina 27 − VMBO Theoretische leerweg (TL of MAVO) pagina 27 − VMBO Kaderberoepsgerichte leerweg (KB) en VMBO Basisberoepsgerichte leerweg (BB) pagina 27 − Uitstroomprofiel (beschutte) arbeid pagina 28

4

− Uitstroomprofiel dagbesteding pagina 28 − Loopbaanonderzoek (assessment) pagina 28 − Stage (werkervaringstrajecten) pagina 29 − Leerstofaanbod pagina 29 − Leren op afstand pagina 30 − Schoolkamp pagina 30 Expertise van onze scholen pagina 30

− A) Zintuigen pagina 30 − B) Fysieke aanpassing pagina 31 − C) Methoden pagina 32 − D) Stoornissen pagina 32 − E) Gedrag pagina 33 Ambulante Onderwijskundige Begeleiding (AOB) pagina 34

− Regulier waar mogelijk, speciaal waar noodzakelijk pagina 34 − Gewoon naar school, mét begeleiding pagina 34 − Begeleiding op maat pagina 34 − Samen aan de slag pagina 34 − Bekostiging pagina 35 Samenwerking met andere partners pagina 35

Intern, binnen Visio pagina 35 − Samenwerking met andere scholen en Ambulante Onderwijskundige Begeleiding van Visio pagina 35 − Samenwerking met andere domeinen van Visio, direct leerlinggebonden pagina 35 Extern, buiten Visio pagina 36 − Schoolarts GGD pagina 36 − Therapeuten, werkzaam op scholen vanuit een eigen praktijk pagina 36 − Samenwerking binnen het onderwijsveld, met Bartimeus pagina 36 − Samenwerking binnen het onderwijsveld, met andere clusters in het speciaal onderwijs pagina 36 − Samenwerking binnen het onderwijsveld, met reguliere vormen van onderwijs en pagina 36 samenwerkingsverbanden − Samenwerking met stage verlenende bedrijven of instellingen pagina 37 − Samenwerking met overige partijen pagina 37 Overige zaken pagina 37

− Veiligheid pagina 37 − Sponsoring pagina 38 Wetenswaardigheden pagina 38

− Medezeggenschap pagina 38 − Klachtenregeling pagina 38 − Jaarverslag pagina 39 − Ongevallenverzekering pagina 39 − Privacy pagina 39 − Schorsen en verwijdering pagina 39 − Vrijstelling onderwijsactiviteiten pagina 39 − Informatieverstrekking door de school aan gescheiden ouders pagina 39 − Belangrijke adressen Koninklijke Visio pagina 40 − Afkortingen en begrippen pagina 40 − Nuttige adressen pagina 40 − Toelatingscriteria pagina 41 − Leerlingen met een meervoudige beperking pagina 41 − Ernstige meervoudige beperkingen pagina 41 − Schema ten behoeve van de indicatie pagina 42

5

VoorwoordVisio Onderwijs maakt deel uit van Koninklijke Visio, expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen. Leerlingen met een visuele beperking, al dan niet in combinatie met een andere beperking, kunnen bij ons terecht tijdens hun volledige onderwijsloopbaan. Wij bieden primair en voortgezet onderwijs aan op scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs, evenals ambulante onderwijskundige begeleiding voor kinderen die onderwijs volgen op reguliere of speciale scholen uit één van de andere clusters. Ook bieden we ambulante ondersteuning in het vervolgonderwijs (MBO, HBO en Universiteit).

De schoolgids geeft uitgebreide informatie over onze scholen voor kinderen en jongeren met een visuele en/of meervoudige beperking. De gids betreft vooral een naslagwerk. Naast dit voorwoord bestaat de com-plete schoolgids uit twee andere delen.Deel 1 “De Visio school” gaat specifiek over de school van uw kind en biedt o.a. praktische informatie en een verantwoording van (de resultaten van) het onderwijs-aanbod. Deel 2 “Onderwijs van Visio” gaat meer algemeen in op onze expertise en de organisatie en inhoud van de verschillende schoolsoorten. Alle delen samen maken duidelijk wat Visio Onderwijs de leerling en zijn ouders te bieden heeft en vindt u op de website van Visio (www.visio.org). Via ctrl F kunt u in de digitale PDF-versie zaken makkelijk opzoeken.

Ontwikkelen van vaardigheden en mogelijkhedenHet onderwijs op de Visio-scholen sluit nadrukkelijk aan bij het onderwijs op reguliere scholen. Op aange-paste wijze hanteren wij dezelfde kerndoelen als in het regulier basis- en voortgezet onderwijs. Voor leer-lingen vanaf twaalf jaar is er de mogelijkheid om prak-tijkonderwijs, VMBO of HAVO te volgen en af te ronden met een regulier diploma. Leerlingen met een (ernsti-ge) meervoudige beperking kunnen deelnemen aan praktisch onderwijs, gericht op het ontwikkelen van (dagbestedings- of beschutte arbeids-) vaardigheden.

We stimuleren kinderen en jongeren om hun talenten en mogelijkheden zo goed mogelijk te benutten en bij voorkeur te leren in het –zo thuis nabij mogelijk- regu-lier onderwijs. Wij achten het van het grootste belang, dat onze leerlingen zo maximaal mogelijk leren mee te doen in onze samenleving. Op onze scholen bieden we de leerlingen de gebruikelijke schoolse vakken, maar we scholen de leerlingen ook in sociale en praktische vaardigheden. De leerlingen werken zowel zelfstandig als samen met andere leerlingen aan hun sociaal-emotionele, motorische en zintuiglijke ontwikkeling.

We vinden het van groot belang de leerlingen te stimu-

leren tot maximale zelfstandigheid en zelfontplooiing. Dit wordt onder andere zichtbaar bij het werken met passende dag- en weektaken en lessen in sociaal emo-tionele vorming. We streven naar het mogelijk maken van volledige maatschappelijke integratie en participa-tie en hebben in dit kader een leerlijn Kritische Succes-factoren ontwikkeld. We zijn alert op factoren die het voor onze leerlingen op grond van hun beperkingen extra lastig maken om volledig te participeren in de huidige kennis- en netwerksamenleving. Daarom stimu-leren we het kritisch denken en probleemoplossend vermogen, samenwerken in netwerken en persoonlijk leiderschap, wendbaarheid en aanpassingsvermogen, initiatief en ondernemerschap, effectieve communica-tie, nieuwsgierigheid en verbeeldingskracht. De leerlijn Kritische Succesfactoren onderscheidt zowel voor leer-lingen in het basis- als ook in het voortgezet onderwijs verschillende niveaus van doelen om aan te werken, op de volgende thema’s:Je hebt inzicht in je eigen visuele beperking en hebt vaardigheden om hiermee om te gaanJe hebt inzicht in je eigen talenten en bouwt deze uitJe kunt communiceren over je visuele beperking en je talentenJe kunt de interactie tussen jezelf en je omgeving beïnvloedenJe hebt een netwerk in de gemeenschap van visueel en niet-visueel beperkten

Ontwikkelingen binnen de organisatieDe organisatie Visio bereidt momenteel haar nieuwe meerjarenbeleidsplan (Instellingsplan) voor. Aan de basis daarvan ligt een nieuwe besturingsfilosofie met daaraan gekoppelde kernwaarden. De besturingsfilo-sofie van Visio beschrijft de kernwaarden, de normen en waarden, waarmee we als organisatie onze missie, visie en strategie willen waarmaken. Deze kernwaarden hebben betrekking op ons gedrag, op de manier van managen, op de organisatiecultuur en wat van mana-gers en medewerkers verwacht wordt.De nieuwe kernwaarden van Visio zijn: klantwaarden, samenwerken, flexibiliteit, ruimte , vertrouwen en leren. Deze kernwaarden zijn ook erg van toepassing

6

binnen het onderwijs en de begeleiding van Visio Onderwijs. Ze worden meegenomen in het nieuwe Instellingsplan Visio Onderwijs en de afzonderlijke schoolplannen 2019-2023.

Het managementteam is met elkaar in gesprek over ge-wenst beleid voor de (middel)lange termijn. We werken aan nieuwe eigentijdse (hybride) vormen van onderwijs, bijv. een aanbod met een flexibel deel onderwijsont-heffing aan leerlingen met een ernstige meervoudige beperking, begeleiden op afstand, uitbreiding van in-tensieve AOB met een andere functionaris van de AOB dan een leraar, het leren op afstand en het werken met gastleerlingen voor een korte, afgebakende tijd vanuit het reguliere onderwijs binnen het Visio onderwijs. Daarnaast zal de school steeds meer uitgroeien tot een expertisecentrum, van waaruit zowel het onderwijs op onze scholen als ook de AOB-begeleiding start. Daarbij valt ook te denken aan een backoffice voor expertise voor bepaalde vakken, als extra ondersteuning voor docenten in het regulier onderwijs.

We voorzien daarbij organisatorisch veranderingen. Overeenkomstig de Kind & Jeugd regio’s van Visio willen we het onderwijsdomein gaan organiseren in vier regio’s. We denken daarbij in te zetten op een nauwe(re) samenwerking tussen de school en de AOB-afdeling in iedere regio en iedere regio aan te laten sturen door schoolleiders met een gezamenlijke verantwoordelijk-heid voor alle onderwijs- en AOB-vormen.

Visio wil – mede nav de feedback van de Inspectie uit 2017 en de toekenning in 2017 door LECSO (Landelijk Expertise Centrum Speciaal Onderwijs) van het pre-dicaat Kwaliteit Speciaal Onderwijs - voor een viertal van haar scholen in 2019/2020 het predicaat Excellente School verwerven. Voor de scholen in Haren, Grave, Rotterdam en Breda moet daartoe in 2019 eerst de beoordeling “goed” op een aantal indicatoren van het waarderingskader van de Inspectie verkregen worden. Daartoe moet iedere school een zelfevaluatie indienen.

In 2018 is in kaart gebracht aan welke thema’s deze scholen dienen te werken. De scholen hebben deze thema’s vervolgens (al dan niet gezamenlijk) ter hand genomen en in het MT van 16 januari 2019 is de balans opgemaakt: we zijn op de goede weg. De school in Huizen/Amsterdam ‘lift’ mee in dit traject en verwacht in 2021 het predicaat Excellent aan te kunnen vragen.

De scholen in Huizen en Amsterdam worden samenge-voegd; vanaf het schooljaar 2019-2020 wordt nieuwe huisvesting in Amsterdam in gebruik genomen.

De overheid en sociale partners binnen het onderwijs zetten al jaren in op de versterking van kwaliteit, professionalisering en de eigen regie van de leraar. Als gevolg hiervan heeft de CAO PO hiervoor handvatten beschreven (basis- en vakbekwame leraren). De ambi-ties van Visio Onderwijs sluiten aan bij de ambities van de overheid en de sociale partners. Visio biedt onder-wijs en begeleiding met inzet van excellente medewer-kers die expert zijn in hun vakgebied. Concreet heeft dit geleid tot scholingsprogramma’s voor zowel schoolleiders/directie als voor medewer-kers; het in 2017 opgestelde landelijk meerjarenop-leidingsplan voor alle primaire functies is vertaald voor iedere locatie/afdeling en in uitvoering genomen. Onderdeel hiervan voor de leraar betreft het behalen van (modules van) een Master.

Visio stelt met instemming van de GMR komend schooljaar 2019-2020 beleid vast over de begeleiding van startende leraren en de daarbij in te zetten instru-menten.

In samenwerking met universiteiten en hogescholen wordt vanuit of met medewerking van onderwijs gewerkt aan (evidence based) onderzoek. Dit vindt gedeeltelijk plaats in het kader van KEI-programma’s. Onderwijs participeert in bijv. Smart Toys, Verbetering Wiskunde prestaties bij brailleleerlingen en Leren Programmeren en ICT voor EMB. Daarnaast zijn onder-wijsmedewerkers betrokken bij o.a. Expeditie Robin en Van 3D naar 2D. Een medewerker AOB doet momenteel een promotieonderzoek naar wiskunde voor blinde leerlingen.

Apart vermeldenswaard is de forse inzet binnen Onder-wijs op het ontwikkelen van en implementeren van Digital School (o.a. Leerlijn Programmeren, Office 365, 3D printen, Leerlijn Technologie, etc.) en nieuwe Leerling Administratie- en Leerlingvolgsystemen (LAS en LVS). Onderdeel daarvan is het in 2019 in gebruik nemen van een App en Portal voor beveiligde communi-catie met leerlingen, ouders en andere betrokkenen.

We verantwoorden ons graag over de kwaliteit van ons onderwijs aan u en externe partijen, omdat we geloven dat kritische feedback ons onderwijs nog beter kan ma-ken. We hechten veel belang aan een goede relatie met de leerlingen en met u als ouder. Waar mogelijk werken we graag met u samen. We nodigen u en uw kind uit om uw verwachtingen met ons te delen en vorm te geven. Tips, opmerkingen en kritische noten zijn van harte welkom. Daarmee stelt u ons in staat om voor alle leer-lingen binnen Visio Onderwijs, het beste onderwijs te

7

realiseren en daarmee optimale kansen te creëren voor een goede toekomst.

We wensen u en uw kind een goed schooljaar 2019-2020 toe.

Mede namens de Raad van Bestuur,

Directeur Onderwijs, Koninklijke VisioMarcel Janssen

De schoolgids is vastgesteld door de Raad van Bestuur van Visio op 13 juni 2019.De Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad van Visio Onderwijs heeft ingestemd met de schoolgids op 19 juni 2019.

8

Deel 1 Schoolgids Visio Onderwijs Rotterdam 2019/2020

Onze School in Rotterdam

Visio onderwijs Rotterdam

Heindijk 43079 PM RotterdamT 088 585 83 30F 088 585 83 31onderwijsrotterdam@visio.orgwww.visio.org

Directie en coördinatieSchoolleider: Ulco van der EndeCoördinator SO: Gyntha GoertzCoördinator MB: Ingrid StekelenburgCoördinator VSO: Jacco van der Hoogt

Locatie en gebouwOnze school staat in de deelgemeente IJsselmonde. Het schoolgebouw bestaat uit twee verdiepingen. Op de begane grond bevinden zich de klas- en vaklokalen. We beschikken onder andere over een lokaal voor handvaar-digheid en techniek, een natuurkunde/ scheikundelo-kaal en een leskeuken. Op de eerste verdieping bevin-den zich de gymzaal, de bijbehorende kleedkamers, een fitnessruimte, een muzieklokaal en een praktijklokaal.

Onze school in Rotterdam is in de eerste plaats een gewone school waar kinderen spelen, leren en zich ontwikkelen. Toch is het óók een heel speciale school. De visuele beperking van de leerlingen vraagt om een aanpassing van het onderwijs. In het regulier onderwijs wordt steeds meer gebruik gemaakt van visueel aantrekkelijk materiaal en metho-den. Voor kinderen en jongeren met een visuele be-perking kan dat problemen opleveren. Het schoolteam

De voorkant van de school

staat dagelijks voor de taak de ziende wereld voor onze leerlingen begrijpelijker te maken. Daarbij houden we rekening met de mogelijkheden en beperkingen van iedere leerling. Behalve een vi-suele beperking hebben onze leerlingen vaak andere beperkingen. Ze hebben bijvoorbeeld leerproblemen, sociaal-emotionele problemen of een ziekte die aan-passingen vergt. Dat maakt het onderwijs speciaal én aangepast aan de mogelijkheden van iedere leerling.

Aantal leerlingen per 1 oktober 2017

Soort onderwijs Aantal leerlingen

SO leerlingen (incl. SO MB) 47

VSO leerlingen (incl. VSO-MB) 56

Totaal 103

Wiskunde grafieken in braille

Afdelingen en groepssamenstellingDe afdeling SO bestaat uit 4 groepen, de reuze rups (in deze groep zitten ook MB- leerlingen), de torteltuin, villa kakelbont en de musketiers. De leerlingen zijn ingedeeld op leeftijd en niveau van ontwikkeling. De afdeling MB bestaat uit 4 groepen, de reuze rups (in deze groep zitten ook SO leerlingen), de kameleon, VSO-MB onderbouw en VSO-MB bovenbouw. De leerlingen met een meervoudige beperking zijn ook ingedeeld op leeftijd en niveau van ontwikkeling.

De afdeling VSO bestaat uit 5 groepen: Praktijkonderwijs, Brugklas VMBO/HAVO leerjaar 1 en 2, MAVO leerjaar 3 en 4, VMBO BB/KB leerjaar 2, 3 en 4 en HAVO leerjaar 3, 4 en 5.

9

Verantwoording onderwijstijd en lestabel SO EN SO MB

Schooltijden

Maandag: 08.30 uur – 14.00 uur Dinsdag: 08.30 uur – 14.00 uur Woensdag: 08.30 uur – 13.15 uur Donderdag: 08.30 uur – 14.00 uur Vrijdag: 08.30 uur – 14.00 uur

Lestabel SO

Technisch lezen

Spelling

Mond. taalgebruik kring

Taalmethode

Nieuwsbegrip

Fijne motoriek schrijven/typen

Thematisch werken

Rekenen

Leren leren (keuzecursus en ZW)

Wereldoriëntatie

Topo

Muziek

Bewegingsonderwijs

Spel en buitenspel

Handvaardigheid/expressie

Tactiele/visuele training/tekenen

Redzaamheid eten/drinken

Sociale competenties

Engels

Verkeer en mobiliteit

ICT

Pauze

Eigen doelen n.a.v. LVS

Totaal

1,30

3,30

3,45

3,30

1,15

2,15

3,30

5,15

0,30

0,15

1,15

26,30

5,30

0,15

2,30

5,00

0,45

0,45

0,45

2,15

2,00

0,45

0,45

3,00

0,30

0,15

0,15

1,15

26,30

4,00

1,30

0,15

2,00

1,15

5,00

0,45

0,45

0,45

2,15

1,15

0,45

0,45

3,00

0,30

0,15

0,15

1,15

26,30

2,45

1,30

0,15

1,00

1,30

0,45

5,00

0,45

1,00

0,30

0,45

2,15

1,15

0,45

0,45

2,30

0,30

0,15

0,45

1,15

0,30

26,30

2,15

1,30

0,15

1,00

1,30

0,45

5,00

0,45

1,00

1,00

0,45

2,15

1,15

0,45

0,45

2,30

0,30

0,15

0,45

1,15

0,30

26,30

0,30

1,30

0,15

1,00

1,30

0,15

5,30

0,45

1,00

1,00

0,45

2,15

1,15

0,45

0,45

2,30

0,30

1,00

0,15

0,45

1,15

1,15

26,30

0,30

1,30

0,15

1,00

1,30

0,15

5,30

0,45

1,30

1,00

0,45

2,15

1,15

0,45

0,45

2,30

0,30

1,00

0,15

1,15

1,15

26,30

Vakgebied Groep1 & 2

Groep3

Groep4

Groep5

Groep6

Groep7

Groep8

N.B. In de kleutergroep is het lesaanbod waaronder voorbereidend rekenen en lezen, wereldoriëntatie, handvaardigheid, tactiele en visuele training, fijne motoriek en ICT geïntegreerd in thema’s. N.B. Bij alle groepen tellen we 0:15 niet mee vanwege extra eetpauze op woensdag.

Uitleg bij lestabel SOLezen:We werken met de methode Lijn 3 en met Leesweg. Gezien de visuele problematiek wordt binnen ons onderwijs verhoudingsgewijs meer tijd en instructie besteed aan het technische leesproces. Het aanvanke-lijk leesproces heeft meer tijd nodig. Onze leerlingen

hebben recht op een tijdsverlenging van 50-100 %. Ons doel is echter dat alle leerlingen een redelijk leestem-po behalen. Dit betekent dat er in alle groepen lestijd is ingeroosterd voor technisch lezen. Ook in de hogere groepen wordt nog speciale leesbegeleiding gegeven afhankelijk van de score op de DMT/ AVI.Brailleleerlingen krijgen de instructie van het aanvan-

10

kelijk lezen bij een brailleleerkracht. Als alle medeklin-kers en klinkers geleerd zijn in braille stromen zij in de methode Lijn 3. Tweemaal per jaar worden er doelen opgesteld voor de juiste brailleleestechniek bij alle braillelezers van het SO om een optimaal leestempo te stimuleren.

Spelling:We werken met de methode Taalverhaal.nu spelling vanaf groep 4. Daarbij gebruiken we de kwaliteitswij-zer voor spelling. We gebruiken iets meer spellingstijd dan de methode aangeeft, ook wordt meer instructie gegeven. Deze keuze is gemaakt in verband met onze ambitie hogere leeropbrengsten te behalen op spel-lingsgebied.

Mondelinge taal:In elke groep wordt op maandag een kringgesprek ge-houden in verband met de groepsvorming. Ook wordt in het kort aangegeven wat specifiek die week aan de orde komt. In de kleutergroep is veel tijd ingeroosterd voor mondelinge taal, omdat begripsvorming niet van-zelfsprekend is voor onze leerlingen en wel een onmis-bare vaardigheid is voor het latere leren. De diverse taalaspecten komen themagericht aan de orde.

Taalmethode:We werken met de methode Taalverhaal.nu vanaf groep 4. We volgen het aantal lesuren volgens de richtlijnen van de methode, maar we behandelen meer lessen mondeling dan is aangegeven. Schriftelijke verwerking gebeurt alleen daar waar dat van belang is.De weetteksten van begrijpend lezen worden vanaf groep 5 vervangen door Nieuwsbegrip. De begrijpend-leeslessen komen aan de orde waar gebruik wordt ge-maakt van verhalende en rijmteksten (deze ontbreken bij Nieuwsbegrip).

Nieuwsbegrip:Vanaf groep 5 wordt, voor de doelen van begrijpend lezen en luisteren, gewerkt met de lessen van Nieuws-begrip. Deze lessen zijn elke week actueel. De thema’s zijn gebaseerd op het nieuws van het jeugdjournaal. We gebruiken Nieuwsbegrip en Nieuwsbegrip XL. Begrijpend lezen zien we als zeer essentieel voor het vervolgonderwijs. We besteden hieraan dus veel lestijd. We stimuleren de leerlingen om elke dag thuis naar het jeugdjournaal te kijken.

Fijne motoriek schrijven/typen:In de kleutergroep en in groep 3 wordt veel tijd besteed aan de ontwikkeling van de fijne motoriek en daarbij aan de schrijfvoorwaarden. Onze leerlingen hebben ge-

zien hun visuele beperking een latere ontwikkeling van de lateralisatie (o.a. voorkeurshand). De lateralisatie is van groot belang voor het slagen van het schrijf- en leesproces. In de kleutergroep wordt er gewerkt met de methode Schrijfdans.

We werken vanaf groep 3 met de methode Pennenstre-ken en Schrijfvisie. Alle kinderen leren schrijven (met pen of op de Perkins), maar vanaf groep 5 wordt ook het typen geoefend en gebruikt. Voor kinderen met een achterstand in de fijne motoriek is er de mogelijkheid tot een behandeling van een Cesartherapeut.

Thematisch werken:Om het leren betekenisvoller te maken is in de kleuter-groep het lesaanbod geïntegreerd in thema’s die on-geveer 3 weken duren. In de “werkles” wordt gewerkt aan groeps- en individuele doelen met diverse ontwik-kelingsmaterialen. Aan bod komen dan: voorbereidend rekenen en lezen, woordenschat en taalactiviteiten, voorbereidend schrijven, handvaardigheid, tactiele en visuele training. Deze items zijn over de week inge-roosterd. Ook is er elke week een les bouwen met constructiemateriaal, omdat onze leerlingen door de visuele beperking meer moeite hebben met ruimtelijke opdrachten.

Rekenen:We werken met de methode Wizwijs. We volgen de lestabel van de methode. Daarbij wordt meer tijd besteed aan het handelend rekenen en minder tijd aan schriftelijke verwerking. Er is specifieke personele in-zet bij de rekeninstructies. Brailleleerlingen van groep 3 krijgen b.v. rekeninstructie van een brailleleerkracht die de rekenplaatjes kan vervangen door handelend te laten rekenen met voorwerpen. Er worden in de hele school tastbare rekenmaterialen uit de rekenkist gebruikt. Brailleleerlingen oefenen met tastbare rekentekeningen ook tijdens het lesuur tactiel. Ook de slechtziende leerlingen werken eerst handelend voordat ze overgaan op schriftelijk werk.

Leren leren:Elke week is er aandacht voor de opbouw in het zelf-standig werken. Eén keer per periode is er een keuze-cursus op de dinsdagmiddag. De leerlingen kunnen dan uit diverse vakgebieden een les kiezen (drama, koken, creatief, ICT, Engels, muziek enz.).

Wereldoriëntatie:We werken themagericht naar aanleiding van doelen van het CED. Elke groep heeft een jaarplanning van de onderwerpen. Een thema duurt gemiddeld 4 weken.

11

We kiezen ervoor om aan wereldoriëntatie minder les-tijd te besteden zodat we meer lestijd overhouden voor lezen en taal. Wel worden de kinderen vaardig gemaakt in het zelf opzoeken van informatie. Een periode per jaar is er een schoolproject.

Topografie:Vanaf groep 5 krijgen leerlingen topografie instructie door de groepsleerkracht. Er wordt gewerkt met visueel en tactiel aangepaste topografiekaarten. De kinderen krijgen huiswerk mee om het geleerde in te prenten.

Bewegingsonderwijs:Alle groepen hebben 3 keer per week gym. Deze lessen worden gegeven door een vakleerkracht gym. De leerlingen vanaf groep 3 krijgen op bepaalde uren gesplitst gym. Deze splitsing van groepen is bij spel afhankelijk van de visuele beperking.

Spel en buitenspel:Tijdens het spel is aandacht voor de competenties samenspel en omgang met andere kinderen. Voor de kleuters wordt spel gezien als onmisbare lestijd voor het specifieke leren. Omdat onze leerlingen de spelma-terialen niet vanzelf “zien” wordt begeleid spel speci-fiek aangeboden per klas door de groepsleerkracht. 1 keer per week zijn er begeleide spelactiviteiten tijdens het buitenspelen zodat de kinderen buiten spel-letjes leren en samenspelen. Ook wordt in de groepen 1 t/m 4 structureel een gezelschapsspel aangeboden.

Handvaardigheid:1 keer per week is er een les handvaardigheid. De op-drachten zijn veelal gericht op de thema’s van wereld-oriëntatie.

Tactiele, visuele training en tekenen:Brailleleerlingen hebben wekelijks een lesuur “tactiel” waarbij gewerkt wordt aan de doelen naar aanleiding

van de individuele afname van Tactiel Profiel. De an-dere leerlingen hebben wekelijks tekenles waaronder visuele doelen vallen. Ook werken zij regelmatig aan in-dividuele doelen voor kijktraining met het visuele pro-gramma van Eduvip. De facetten van het zien waarop niet goed wordt gescoord kunnen worden getraind met behulp van dit programma.

Praktische redzaamheid:De leerlingen leren hun dagelijkse activiteiten en be-hoeften zoveel mogelijk zelfstandig realiseren volgens een groepsplan: Eten en drinken, tafeldekken, afwas-sen, opruimen en schoonmaken.Zelfredzaamheid en zelfstandigheid zien wij als belang-rijke doelen in ons onderwijs.

Sociale competenties:Wij richten ons in deze lestijd op de gebieden die Leef-stijl aangeeft. Energizers worden ook tijdens andere lessen gebruikt. De leerlingen werken regelmatig samen en helpen elkaar. De groepsleerkracht begint elke dag met het benoemen van het dagprogramma. De leerlingen sluiten elke dag af met het benoemen van het geleerde en/ of datgene waar ze de rest van de week mee aan de slag willen. Ook tijdens het eten en drinken in de kleine pauze is er ruimte om met elkaar ervaringen te delen. Wekelijks is er aandacht voor handicapverwerking.

Engels:Leerlingen in hun laatste twee SO jaren volgen Engelse les. We werken met de methode Hello You.

Verkeer en mobiliteit:Verkeerslessen worden veelal geclusterd tijdens projecten. Elk jaar is er aandacht voor de ‘dag van de witte stok’ (op 15 oktober). Mobiliteit als onderwijs voorwaardelijk doel wordt individueel aangeleerd door collega’s van Visio R&A.

ICT:De kleuters leren omgaan met de Ipad en werken met de Bee Bots. Er is ook gestart met de lessen leren pro-grammeren. Alle leerlingen vanaf groep 3 werken ook met de com-puter. Vanaf groep 5 wordt gewerkt aan ICT doelen waaronder het werken met sneltoetsen.Kinderen die AVI 5/ E4 beheersen krijgen in een klein groepje typ-les. Deze lessen duren gemiddeld 20 weken. Hierbij hoort ook wekelijks typ-huiswerk. De typ-methode is van Eduvip waarbij de leerlingen inlog-gegevens krijgen om ook thuis verder te oefenen.Alle leerlingen werken met het leerling-account

Leerlingen in de gymzaal

12

waarbij hun individuele instellingen zijn verwerkt zoals lettergrootte, contrast, spraakondersteuning en derge-lijke. Brailleleerlingen krijgen ICT les met behulp van een brailleleesregel en leren werken met sneltoetsen ipv een muis.

Eigen doelen:Afhankelijk van het uitstroomperspectief van de leer-ling worden in de hogere groepen, individuele doelen ingeroosterd. In de groepsbesprekingen en de advies-bespreking worden de specifieke aandachtsgebieden per leerling vastgesteld. De leerling heeft inzage in de lijnen van zijn eigen LVS en heeft een belangrijke rol in het formuleren van de doelen en het inroosteren ervan in zijn weektaak c.q. huiswerktaak.

Afkortingen:SO speciaal onderwijsLVS leerling volg systeemCED centrum educatieve dienstOVM ontwikkeling volg modelAVI afkorting voor leesniveauR&A revalidatie en advies

Lesuren van het SO-MB In de MB afdeling worden de doelen van het CED als lei-draad gebruikt om de lessen te plannen. Waar mogelijk wordt er in groepjes instructie gegeven maar het is ook mogelijk dat een leerling een individueel programma

heeft en de groepsactiviteiten ( kringgesprek, muziek gymles) samen doet. De Reuze Rups is een gemixte groep van kleuters normaal lerende, moeilijk lerende en zeer moeilijk lerende kleuters zitten in 1 groep. Er zijn veel gezamenlijke activiteiten waarbij de leerlingen leren luisteren naar elkaar, samen een spel te spelen, samen muziek maken of een groepswerk knutselen maar er zijn ook individuele doelen per leerling. Er wordt gewerkt aan het voorbereidend rekenen, voorbereidend lezen, taal, voorbereidend schrijven.In de groep de Kameleon van het SO-MB wordt iedere dag aandacht besteed aan lezen, rekenen en taal. De verwerking en het niveau waarop de leerling bezig is met deze vakken is afhankelijk van de mogelijkheden van de leerlingen. In het leesonderwijs vinden we het niet alleen van belang dat de leerling, indien mogelijk, technisch goed leest maar ook dat de leerling begrijpt wat het leest. Per leerling worden er doelen gesteld per vak, zowel in een groepsplan als in een individueel plan. De vakken muziek, techniek en bewegingsonderwijs worden gegeven door vakdocenten. Betekenisvol onderwijs vinden wij erg belangrijk voor de MB-leerlingen; daarom wordt er veel aandacht besteed aan praktische vaardigheden zoals klokkijken, geld rekenen, wegen en meten. Gedurende de gehele dag is er veel aandacht voor zelfstandigheid en zelfredzaamheid, van het omkleden voor de gymles, het dichtmaken van je rits tot het leren boterham smeren.

13

Verantwoording onderwijstijd en lestabel VSO en VSO-MB

Schooltijden

Maandag: 08.30 uur – 15.00 uur Dinsdag: 08.30 uur – 15.00 uur Woensdag: 08.30 uur – 13.15 uur Donderdag: 08.30 uur – 15.00 uur Vrijdag: 08.30 uur – 15.00 uur

Middagpauze van 12.20 uur – 13.00 uur

Nederlands 2 2 1

Lezen 2 2 1

(Redzaamheids)Rekenen 2 2 1

Omgangskunde 1,5 1,5 1,5

Techniek 2 2 2

Koken/wonen/horeca 2 2 3

Schoonmaak 1 1 1

Leren leren 1 1 1

Zelfzorg/hygiëne 1 1 1

Mens en maatschappij 2 2 2

Culturele oriëntatie en expressie 2 2 1

Bewegingsonderwijs 1,5 1,5 1,5

ADL/ zelfredzaamheid 1 1 1

Muziek 1 1 1

Groen 2 2 2

Omgaan met media 1 1 1

Specialisatie praktijk en stagegesprekken 3

Kantoorpraktijk 1,5 1,5 1,5

Totaal 26 ,5 26,5 26,5

Vak Oriëntatiefase Specialisatiefase Transitiefase

Lestabel VSO-MB

Uitleg bij lestabel VSO-MB De VSO MB groepen hebben een vast lokaal en worden begeleid door een leerkracht en onderwijsassisten-ten. De cognitieve vakken zoals taal, lezen en rekenen worden door de leerkracht gegeven. Daarnaast worden de lessen horeca, techniek, muziek, bewegingsonder-wijs, groen en omgangskunde door een vakleerkracht gegeven. Stage is ook een belangrijk onderdeel van het onderwijsprogramma en hierbij worden de leerlingen ondersteund en begeleid door de stage coördinator. Zoals bij het SO-MB geldt ook voor het VSO-MB dat het betekenisvol leren erg belangrijk is. De lessen

staan nog meer in relatie tot de praktijk, wegen wordt geoefend tijdens het koken, begrijpend lezen wordt geoefend met het lezen van een recept of een gebruiks-aanwijzing en geldrekenen wordt geoefend met het boodschappen doen.Wanneer de leerling 15 jaar is wordt het loopbaanon-derzoek afgenomen. Aan de hand van gesprekken, tes-ten en uitvoerende taken worden alle competenties van een leerling in kaart gebracht. Naar aanleiding van dit loopbaanonderzoek worden er, in overleg met de leer-ling, doelen gesteld waaraan nog gewerkt kan worden voordat de leerling uitstroomt.

14

Nederlands 2 2 2 2 2

Engels 1 1 1 1 1

Wiskunde/rekenen 2 2 2 2 2

ICT 1 1 1

Muziek 1 1 1 1 1

Techniek 3 3 1,5 1,5 1,5

Bewegingsonderwijs 2 2 2 1 1

Mentorles 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5

Verzorging 3 3 3 1,5 1,5

Omgangskunde 1 1 1 1 1

Dienstverlening 2,5 2,5 1 1,5 1,5

C&M 1,5 1,5 1,5 1

Groen/biologie 3 3 2 1,5 1,5

Kantoor/ winkel 2 2 2 1,5 1,5

Schoonmaken 2,5 0,5

Stage 4 6 9

Totaal 26,5 26,5 26,5 26,5 26,5

Vak Leerjaar 1 Leerjaar 2 Leerjaar 3 Leerjaar 4 Leerjaar 5

Lestabel Praktijkonderwijs (PRO)

Nederlands 3 2 2 2

Engels 2 2 2 2

Frans 2

Duits 2 2 2

Wiskunde 3 2 2 2

NASK 2 2 2

Biologie 2 2 2 2

Geschiedenis 2 1

Aardrijkskunde 2 1

Economie 2 2 2

Maatschappijleer 1

Rekenen 1 1 1 1

ICT 1

Muziek 1,5 1 1

Techniek 2 2

Bewegingsonderwijs 2 2 2 1

Verzorging 2 2

Omgangskunde 1 1 1 1

Studie uur 1 1,5 1,5 0,5

D&P (dienstverlening en productie, 8,5 8,5incl mentorles)

Stage 5,5 5,5

Totaal 26,5 26,5 26,5 26,5

Vak Leerjaar 1 Leerjaar 2 Leerjaar 3 Leerjaar 4

Lestabel VMBO-BB

15

Vak Leerjaar 1 Leerjaar 2 Leerjaar 3 Leerjaar 4

Lestabel MAVO (VMBO-TL)

Nederlands 3 2 2 2

Engels 2 2 3 3

Frans 2 3 3

Duits 2 3 3

Wiskunde 3 3 3 3

NASK 1,5 3 3

Biologie 2 1,5 3 3

Geschiedenis 2 1 3 3

Aardrijkskunde 2 1 2 2

Economie 1,5 3 3

Maatschappijleer 3

Maatschappijleer 2 3

Rekenen 1 1 1 1

ICT 1

Muziek 1,5 1 2 (optioneel) 2 (optioneel)

Techniek 2 2

Bewegingsonderwijs 2 2 2 1 (optioneel)

Verzorging 2 1,5

Omgangskunde 1 1 1 1

Studie uur 1 1,5

Decanaat 1 1

Totaal 26,5 26,5 26,5 26,5

16

Nederlands 3 2 3 3 3

Engels 2 2 3 3 3

Frans 2 2 3 3

Duits 2 2 3 3

Wiskunde A 3 3 3 4 4

Natuurkunde 1,5 1,5 3 3

Scheikunde 1,5 3 3

Biologie 2 1,5 1,5 3 3

Geschiedenis 2 1 1 3 3

Aardrijkskunde 2 1 1

Economie 1,5 1,5 3 3

Maatschappijleer 2

M&O 2 2

MAW 2,5 2,5

Rekenen 1 1 1 1

ICT 1

Muziek 1,5 1 1

Techniek 2 2

Bewegingsonderwijs 2 2 2 1 1

Verzorging 2 1,5

Omgangskunde/decanaat 1 1 1 1 1

Studie uur 0,5 0,5

Totaal 26,5 26,5 26,5

Vak Leerjaar 1 Leerjaar 2 Leerjaar 3 Leerjaar 4 Leerjaar 5

Lestabel HAVO

OnderwijsopbrengstenSOBinnen Visio willen we “opbrengst gericht werken”. Dit is een manier van werken die uitgaat van de optimale leeropbrengsten van de leerlingen. De hoogste leer-opbrengsten zijn te behalen met een groepsaanpak. Als school hebben we daarom eerst bepaald wat onze basisaanpak in de groepen is.

Meer dan 50% van onze leerlingen stroomt uit naar VMBO TL (MAVO) binnen het VSO.Voor onze SO afdeling is het “basisarrangement” daarom: uitstroom VMBO TL.Dit betekent dat we het onderwijsaanbod zo opgesteld hebben dat leerlingen met een basisarrangement kun-nen uitstromen naar VMBO TL.

Er zijn echter ook leerlingen die een ander ontwikkel-perspectief hebben zoals uitstroom naar Praktijkonder-wijs of naar VMBO BB/KB. Deze leerlingen volgen een intensief arrangement voor de meeste vakken. Kinde-ren die als ontwikkelperspectief HAVO hebben krijgen

met name in de hoogste groepen een verdiept arrange-ment met extra instructies en oefenstof.

Voor de SO afdeling werken we in instructiegroepen aan de kerndoelen van het basisonderwijs. Twee keer per jaar worden groepsplannen opgesteld die uitgaan van onze opgestelde leerlijnen.

De uitstroomperspectieven van de leerlingen zijn ge-koppeld aan deze leerlijnen.Deze worden geëvalueerd en weergegeven in de groepsplannen en in het OPP. Twee keer per jaar wordt het OVM ingevuld door de groepsleerkrachten en worden de behaalde Cito-toetsscores van het leer-lingvolgsysteem bekeken om vast te stellen of een leerling scores heeft behaald die passen bij het uit-stroomperspectief. Als dit klopt volgt een leerling het daaropvolgende half jaar een basisarrangement voor dat vak. Als een leerling veel lager scoort dan bij haar/zijn uitstroomperspectief past, volgt een intensief arrangement met verlengde instructie en begeleide verwerking. Als een leerling veel hoger scoort dan bij

17

uitstroomperspectief past volgt hij/zij een verdiept arrangement of besteedt meer tijd aan een ander vak.

Sinds vijf schooljaren zijn we binnen Visio onderwijs be-zig om op de SO-afdeling “schoolfoto’s” te maken van verschillende vakken. Een schoolfoto geeft op individu-eel niveau aan wat het leerrendement van de leerling is geweest in het afgelopen jaar, maar ook kunnen we de opbrengsten van de toetsen omzetten in een gemid-deld Leer Rendement Quotiënt (LRQ) op groeps- en schoolniveau. Naast het basisarrangement heeft onze school ook een ambitieniveau. Dat is het streven dat we als school willen bereiken.Als ambitie hebben we op het SO gesteld om een ge-middeld LRQ per vak te behalen van 75. Voor de scholen cluster 1 breed is de ambitie gesteld op 67.

Op grond van de toets gegevens van januari 2019 ziet u hier de opbrengsten van een aantal vakken met een gemiddeld school-LRQ:

Technisch lezen: gemiddeld LRQ: 80 Rekenen: gemiddeld LRQ: 78Spelling: gemiddeld LRQ: 64Woordenschat: gemiddeld LRQ: 67Begrijpend lezen: gemiddeld LRQ: 65

Conclusie van bovenstaande gegevens is dat bij re-kenen en technisch lezen onze hoge ambitie van 75, meer dan behaald is, en dat woordenschat nog niet op ons ambitieniveau is, maar wel op het cluster 1 brede ambitieniveau. Voor de vakken spelling en begrijpend lezen wordt nu binnen de school extra aandacht ge-vestigd door o.a. meer effectieve instructie en geleide verwerking aan te bieden. Het begrijpend lezen wil-len we verhogen door Nieuwbegrip nog specifieker in te zetten. Ook willen we de leerlingen stimuleren om thuis te lezen (“meer lezen, beter in taal”). Zo houden we jaarlijks een leesbevorderingsproject waarbij we ook het vrijetijdslezen thuis in aangepaste leesvormen stimuleren, door de leerlingen te stimuleren om lid te worden van bibliotheekservice Passend Lezen (www.passendlezen.nl ). Zichtbaar is dat het afgelopen jaar extra veel aandacht is besteed aan technisch lezen en rekenen. Wat bij rekenen goed werkt, is om onze leerlingen eerst hande-lend te laten rekenen en dan pas vanuit een werkboek. Het gemiddelde LRQ van de laatste 3 schooljaren van alle bovengenoemde vakken samen is 71,7.

Onlangs is op cluster 1 niveau een meting gedaan op het gebied van de sociaal emotionele ontwikkeling van onze leerlingen. Komend schooljaar zullen we aan de

hand van de uitkomsten een ambitie vaststellen op school- en cluster niveau en deze gaan vergelijken met de sociaal emotionele ontwikkeling van leerlingen in het regulier onderwijs.

SO-MB en VSO-MBBinnen de hele MB afdeling wordt de ontwikkeling van de leerling gevolgd met het OVM (het ontwikkeling volg model) Aan de hand van het volgmodel wordt de ontwikkelingsleeftijd van de MB-leerling vastgesteld en het leerrendement gevolgd. De ambitie voor het SO-MB is dat 90% van de leerlingen een leerrendement behaalt van 100%, dus dat ze op alle ontwikkelingslijnen van het OVM voldoende ontwikke-ling laten zien om in hun leerroute (B t/m E) de lessen te kunnen volgen. De ambitie is dat VSO-MB leerlingen uitstromen vanaf 20 jaar naar arbeidsmatige dagbesteding (100 %), niveau D/E (80%)

Afgelopen periode is ingezet op de communicatieve redzaamheid omdat wij eerder hadden geconstateerd dat dit in verhouding met de andere ovm lijnen minder hoge resultaten heeft. Bij het item “communicatieve redzaamheid” hoort o.a. het kunnen aangeven wat je lastig vindt, hulp vragen of aangeven dat je het niet kan zien. Wij vinden het van groot belang dat onze leer-lingen dit kunnen.

VSOBinnen het VSO zijn pas in het voorjaar van 2018 ge-valideerde, op onze doelgroep aangepaste, toetsen beschikbaar om op dezelfde manier een schoolfoto te maken en daarmee opbrengsten te meten zoals we dat op het SO doen. In het komende schooljaar kunnen we daarmee de eerste benchmark uitvoeren voor VSO leerlingen. 

Voel je leesboekje

18

Onze ambitie is als volgt:De VMBO BB/KB leerlingen behalen hun diploma in 4 jaar en de HAVO leerlingen in 5 jaar met een slagings-percentage van 90 % Er is 100 % aansluiting vanuit VMBO BB/KB naar MBO 2/3Er is 100 % aansluiting vanuit MAVO naar MBO 3/4 en HAVO naar HBO (eventueel met tussenjaar bij Visio Het Loo Erf) De leerroute praktijkonderwijs duurt 5 leerjaren en 90 % van de leerlingen met het perspectief arbeid stroomt vervolgens uit naar een betaalde baan of naar een en-tree opleiding binnen het reguliere MBODe VSO-MB leerlingen stromen vanaf 18 jaar uit naar arbeidsmatige dagbesteding (100 %), niveau D/E (80%)90% van de stages van alle leerlingen wordt beoordeeld en afgesloten met een voldoende of hogerEr is bestendiging van 80 % van alle VSO leerlingen 2 jaar na uitstroom100% van de leerlingen in het praktijkonderwijs behalen 1 of meer IVIO en/of andere certificaten (KPC, SVH)20 % van de VSO leerlingen (excl. MB) stroomt tussen-tijds uit naar regulier onderwijs.

De laatste drie schooljaren zijn van de 49 leerlingen die het VSO hebben verlaten (inclusief VSO MB) 44 leer-lingen volgens het ontwikkelingsperspectief (=89%) bij instroom uitgestroomd, 3 leerlingen lager en twee leerlingen hoger uitgestroomd. Onze ambitie stellen we op 90%.

In- en uitstroom en bestendigingIn- en uitstroomLeerlingen kunnen op onze school op verschillende leeftijden instromen. Sommige leerlingen stromen in als ze vier jaar zijn bijvoorbeeld vanaf een (medisch) kinderdagverblijf, of vanuit de vroeg begeleiding van Visio. Er zijn ook leerlingen die later instromen van-uit het regulier basisonderwijs of regulier voortgezet onderwijs. De meesten van hen zullen in de reguliere setting AOB (ambulante onderwijskundige begeleiding) hebben gekregen.Wanneer een leerling wordt aangemeld voor het volgen van onderwijs op een Visio-school kijken we of de leer-ling een cluster 1-indicatie heeft tot de doelgroep be-hoort en of de school kan voorzien in de behoeften van de leerling. Tot slot geven we een advies of de leerling het beste geplaatst kan worden op een Visio-school of op een andere school (bijvoorbeeld regulier of mytyl) met AOB.

Wanneer we de leerling toelaten tot een van de Visio-scholen volgen er gesprekken met u als ouder, we doen

een onderzoekje welke groep het best bij de leerling past, we stellen een instroomprofiel open en de leer-ling mag komen wennen. In het instroomprofiel staan handelingsadviezen en staat beschreven welke leer-route de leerling gaat volgen en waar hij naar uit zal stromen na zijn carrière op het SO of VSO. Een volgende stap is dat u als ouder het vervoer naar school moet regelen. Als een leerling de leeftijd van twaalf jaar bereikt maakt hij in principe de overstap van het SO, speciaal onderwijs, naar vervolgonderwijs. Dit kan VSO zijn of regulier VO (met AOB). Deze overstap wordt in de Commissie Leerling Zorg (CLZ) zorgvuldig besproken.

Een leerling van het VSO kan uitstromen als er een passende vervolgsetting is gevonden. Dit kan dagbe-steding, arbeid of vervolgonderwijs (bijvoorbeeld MBO) zijn. Een leerling kan ook tussentijds uitstromen naar een andere V(S)O school. Elk jaar stelt de CLZ vast of de onze school nog de beste plek is voor deze leer-ling. Zodra leerlingen het aankunnen om naar regulier onderwijs met AOB te gaan zal de commissie dit aan u als ouder adviseren. De overstap begeleiden we altijd zorgvuldig. Door middel van het onderwijskundig rapport, eindonderzoek en portfolio verstrekken we informatie aan de vervolgsetting. VSO-leerlingen uit de niet diploma gerichte leerwegen lopen vaak in de transitiefase (laatste jaren in het VSO) al meerdere dagen stage op de plek waar ze naar uitstromen. Leerlingen kunnen maximaal tot het jaar waarin zij 20 jaar worden onderwijs volgen op onze school.

BestendigingAan het begin van de schoolloopbaan stellen we voor de leerling een ontwikkelingsperspectief vast, waarin bevorderende en belemmerende factoren zijn opge-nomen. Elk jaar bespreken we dit ontwikkelings-perspectief met u als ouder en stellen het zo nodig bij aan de hand van resultaten of de ontwikkeling van uw kind. De doelen en resultaten van het onderwijs leggen we vast in groepsplannen en in het ontwikkelings-perspectiefplan (OPP). Tevens leggen we behaalde resultaten vast in een leerlingvolgsysteem. Een leerling is tot zijn achttiende jaar leerplichtig, maar kan met verlenging tot en met zijn twintigste op school blijven.

Leerlingen binnen het SO stromen op hun twaalfde jaar uit naar VSO (bijvoorbeeld Visio Onderwijs Rotterdam), regulier voortgezet onderwijs (VO) of VSO-MB (meestal Visio Onderwijs Rotterdam).Leerlingen binnen SO-MB stromen op hun twaalfde jaar intern door naar VSO-MB. De uitstroom van VSO-MB verschilt per leerroute. De uitstroom van VSO PRO is (zelfstandige) arbeid of vervolgonderwijs.

19

Uitstroom SO:Sinds 2014 zijn 47 leerlingen van SO uitgestroomd34 leerlingen, dus 72% stroomt uit naar het eigen vso of een andere cluster 1 school6 leerlingen zijn uitgestroomd naar regulier basis-onderwijs1 leerling naar ander speciaal onderwijs 3 leerlingen naar een vorm van regulier voortgezet onderwijs2 leerlingen naar een school voor SBO1 leerling naar het buitenland

Uitstroom VSO:Sinds 2014 zijn 77 leerlingen van het VSO uitgestroomd 8 leerlingen behaalden een volledig HAVO diploma25 leerlingen behaalden een volledig MAVO diploma 10 leerlingen een volledig vmbo bb diploma14 leerlingen naar (arbeidsmatige) dagbesteding29 leerlingen naar een MBO school3 leerlingen naar het VAVO (onderwijs voor volwassenen)4 leerlingen naar een regulier VO 5 leerlingen naar Visio Loo Erf (revalidatiecentrum)2 leerlingen naar andere Vso school2 leerlingen waren direct na school thuiszitter (motivatie of culturele opvatting)3 leerlingen volgen geen opleiding en werken niet door ernstige ziekte of overlijden

Conclusies en trends Er is een geringe uitstroom van onze leerlingen vanuit het SO naar een vorm van regulier onderwijs Vanuit ons Praktijkonderwijs (PRO) stromen leerlingen ook uit naar de entree opleidingen van het MBO PRO leerlingen behalen ook certificaten op VMBO en zelfs op MAVO niveau Onze leerlingen behalen soms certificaten op meer-dere niveaus tegelijk (bv een VMBO BB diploma met certificaten op MAVO niveau, of een MAVO diploma met certificaten op HAVO niveauTussentijdse uitstroom vanuit het VSO vindt wel plaats, maar plaatsing in regulier onderwijs lijkt steeds moeilijker te worden. Leerlingen worden vaker afgewe-zen op grond van hun visuele beperkingVrijwel geen leerlingen worden na school thuiszitter, behalve in geval van ernstige ziekte Er is een toename van het percentage bestendiging na 2 jaar (van 78% in 2012 naar gemiddeld 90% over de daaropvolgende jaren).

Onderwijskundige ontwikkelingen In het jaarplan 2019 zijn de volgende hoofdthema’s voor de school geformuleerd:

Ten aanzien van het primair proces:Integrale samenwerking rondom een kind met spilfunctie voor onderwijs (Kind & Jeugd)High performance onderwijsLeren leren en onderwijskundig vakmanschapICT-beleid (o.a. vervanging en verbetering van middelen, afstandsleren en het ideale leerboek)Zorg-onderwijsarrangementen opstellen in samen-werking met de overige domeinen binnen VisioAansluiting op de arbeidsmarkt en samenleving verbeteren (actief burgerschap)Startgesprekken met ouders aan het begin van het schooljaarInvoering Parro App (een gemakkelijke manier om snel en gemakkelijk te kunnen communiceren)Vergroting van de ouderbetrokkenheid

Ten aanzien van de kwaliteitszorg:Invoering administratie- en leerlingvolgsystemen Par-nasSys, LOGOS en SOM today Kwaliteitsaudits uitvoeren Data gestuurde onderwijsresultaten Landelijke benchmark cluster 1 op onderwijsresultatenHet invoeren van een nieuw instrument om sociale opbrengsten te meten

Ten aanzien van het personeel:Door ontwikkelen van professionele werkcultuurCorporate curriculum voor personeelOnderwijskundig vakmanschapSociale veiligheid

Muziekuitvoering door leerlingen

20

Ten aanzien van bestuur en organisatie:Perspectief van Visio Onderwijs De rol van onderwijs binnen de expertiseorganisatie VisioPassend onderwijs: samenwerken met stakeholders (PO Raad, LECSO, VO Raad, Venster voor Verantwoor-ding etc.)

Ons team

De functies en wie is wie?Schoolleider: Ulco van der Ende. De schoolleider is integraal verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken binnen de school.Coördinator SO: Gyntha Goertz. Coördinator MB: Ingrid Stekelenburg.Coördinator VSO: Jacco van der Hoogt.De SO-groepen, MB-groepen en VSO-groepen hebben een eigen coördinator die belast is met de ondersteu-ning en begeleiding van de leerkrachten en assisten-ten. De coördinator bewaakt tevens het leerlingvolgsy-steem en is lid van de CLZ (commissie leerlingenzorg).Groepsleerkrachten SO en (VSO) MB: Ingrid Stekelenburg, Tineke van Uffelen, Linda Verhoef, Stephanie van Lenningh-Dopper, Alice van de Kraats, Lisette Korteweg, Wouter den Engelsman, Ingrid Smit, Monique Botterman, Marian Vonk Noordegraaf, Corrie Trompers, Martijn van Driel, Eva Slootweg en Susanne van Ravesteijn. Iedere groep heeft een eigen mentor/leerkracht. Hij/zij is degene die het overzicht van het totale onderwijsproces bewaakt. Leerkrachten VSO: Jacomijn Maasland, Robert Steendijk, Rolf Schimmer, Jacco van der Hoogt, Joke Schuurman, Monique van Weissenbruch, Annelies Zonneveld, Ellen van Megen, Madelon van Rijn, Martien Voorrips, Hans Blanken, Deniz Çelik, Eva Slootweg, Francien Schotte, Nynke Tilstra, Martijn van Driel, Irina Cirpus, Ilse Disseldorp, Yvonne van Haaren en Myrielle Keijzer-Payet.Iedere leerling heeft een eigen mentor/leerkracht. Hij/zij is degene die het overzicht van het totale onder-wijsproces bewaakt. De mentor monitort de voortgang van het leerproces aan de hand van het vakwerkplan en het ontwikkelingsperspectief. Mocht u als ouder/verzorger de behoefte hebben om over de voortgang van het leerproces te praten, dan kunt u altijd contact opnemen met de mentor.Vakleerkrachten bewegingsonderwijs: Francien Schotte en Nynke Tilstra. Vakleerkracht muziekonderwijs: Deniz Çelik.Vakleerkracht horeca/ koken: Martien Voorrips. Vakleerkracht handvaardigheid en techniek: Annelies Zonneveld.

Leerkrachten individuele begeleiding/ specialisten:Tonny van Peppel, Gyntha Goertz, Tineke van Uffelen en Stephanie van Lenningh-Dopper.Onderwijsassistenten en lerarenondersteuners: Marga Oude Kamphuis, Marije Bos, Yvonne van Peelen, Ruby van Oudenaarden, Milou Groenenboom , Joyce Tiemens, Siham Ettakkouki-Chaibi, Nik Bouterse en Anesa Canic.Maatschappelijk werk: Karin van der Waal. De maatschappelijk werkster werkt onder andere voor de Commissie leerlingenzorg van het SO, het MB en het VSO. Ze staat altijd klaar voor de leerlingen bij sociaal-emotionele problemen en ondersteunt het dagelijkse onderwijs proces op maatschappelijk–sociaal niveau. U kunt de maatschappelijk werker altijd benaderen bij zaken als vervoer en extra hulpmiddelen. Onderwijs-kundige aspecten bespreekt u echter met de betref-fende docent.Orthopedagoog: Renske Koornstra. De orthopedagoog is werkzaam als specialist binnen het team. Zij neemt deel aan de commissie leerlingen zorg (CLZ) van het SO, het MB en het VSO. Zij onder-steunt de leerkrachten en geeft hen handelingsge-richte adviezen bij het opstellen en uitvoeren van het planmatig handelen. Stagebegeleiding: Eva Slootweg en Rolf Schimmer. Didactisch onderzoek: Christine Oskamp, Marianne van der Vinne en Anne Visser.Systeembeheerder: John Charoe.De systeembeheerder is verantwoordelijk voor het “in bedrijf houden” van alle computers op school.ICT coördinator: Robert Steendijk.Oogarts: Kees van Tilburg.De oogarts is lid van de Commissie van Onderzoek/ Multidisciplinair team Kind & Jeugd. Schoolarts: De schoolarts onderzoekt de kinderen bij het adviesonderzoek of op aanvraag. De schoolarts neemt regelmatig deel aan het CLZ en adviseert op medisch gebied. Veiligheids- pestcoördinator: Monique van Weissenbruch.Zij monitort het sociaal veiligheidsbeleid op de school en fungeert als aanspreekpunt in het kader van pesten en ander ongewenst gedrag.Medewerkers Visio Revalidatie & Advies: Wil Bouw, Ma-rijke van den Braak-van den Bosch, Miranda Zwijgers en Yorica van Duijvenbode zorgen voor training oriëntatie & mobiliteit, training algemene dagelijkse levensver-richtingen, tactiele- en visuele training en sensorische integratie therapie.Administratie/secretariaat: Allegonda Bos.Zij verzorgt de administratie van de school. De admini-stratie is vaak het zenuwcentrum van de school waar alle lijnen samen komen en van waaruit de interne communicatie begint.

21

Huismeester: Aad Merk.Hij draagt onder meer zorg voor het onderhoud van het gebouw, verricht reparaties, regelt bestellingen etc.Receptie: Annette Rolloos en Willeke van Wurmond.Ondersteunende medewerkers die onder meer de zorg hebben voor het aannemen van de telefoon, de ont-vangst van bezoekers, de zorg voor het kopiëren, het brailleren en het zetten van koffie. Daarbij regelt An-nette ook nog de bibliotheek en de orthotheek binnen de school. Huishoudelijk personeel: Azra Sipovic, Carla de Vos. Zij zorgen ervoor dat de school dagelijks goed schoon-gemaakt wordt.

Niet bij Visio Rotterdam in dienst maar wel op verzoek werkzaam met de leerlingen: Cesartherapeut: Sandra Verbrugh.Logopedie: Logopedist van de logopedie praktijk Mondiaal, Judith van Dissel. Stagiaires: Jaarlijks begeleiden wij een aantal stagiai-res van diverse opleidingen (PABO, Pedagogiek, SPW).

Praktische zaken van A tot Z AbsentieDe leerlingen dienen bij ziekte of afwezigheid met een bijzondere reden voor half 9 door ouders of verzorgers telefonisch te worden afgemeld bij de receptie, 088-5050330. Ook dienen de ouders of verzorgers zelf het taxivervoer af te zeggen.

Activiteiten voor het SO en het SO MB Inde eerste drie weken van het schooljaar hebben de leerkrachten en mentoren met alle ouders een startge-sprek. Bij het startgesprek wordt kennis met elkaar ge-maakt en de verwachtingen voor het komen schooljaar besproken ten aanzien van communicatie. In de loop van het schooljaar vinden er verschillende activitei-ten plaats. We vieren Sinterklaas, Kerstmis en Pasen. Daarnaast besteden we in oktober uitgebreid aandacht aan de Kinderboekenweek. Op 15 oktober besteden we aandacht aan de “Internationale Dag van de Witte Stok”. Eens per jaar vinden de projectweken plaats met de hele school. Het schoolkamp is in mei of juni. En we doen altijd mee met de Grote Reken Dag in april.De laatste week van het schooljaar organiseren wij het eindfeest met het hele SO. Ook het hele jaar door zijn er de “bijzondere” lessen vanuit de kinderboerderij, musea, de stichting kunstzinnige vorming Rotterdam en de Openbare Bibliotheek. Activiteiten voor het VSOIn de loop van het schooljaar vinden de volgende activi-teiten plaats:

- Introductiedag (eerste schooldag)- Internationale Dag van de Witte Stok - Kerstviering, gehele VSO- Sportdag(en), gehele VSO- Werkweek(en), gehele VSO- Diverse projecten, gehele VSO- Eindfeest, gehele VSO- Door de leerlingenraad georganiseerde activiteiten op gebied van cultuur, sport etc. BibliotheekOnze school beschikt over een eigen bibliotheek met boeken in zwartdruk en braille. De (braille)boeken lenen we uit om kinderen thuis te laten lezen. We kunnen niet vaak genoeg benadrukken hoe belangrijk het is om zelfstandig te kunnen lezen. Daarom stimuleren wij kinderen ook buiten school te lezen. Kinderen kunnen lid worden van de digitale bibliotheek van Passend Lezen, T 070 3381 500. Hier kunnen leesboeken en romans besteld worden in zwartdruk, braille of Daisy cd-rom. Tot 18 jaar is lidmaatschap gratis. Voor jonge kinderen (kleuters t/m 8 jaar) die braille gaan leren zijn er voelboekjes te leen via www.passendlezen.nl/voel-jeboekje.nl. Voor jongeren bestaan er tijdschriften in braille, in ge-sprokenvorm en in vergrote druk. Lezen voor je lijst kan via: https://www.passendlezen.nl/iguana/www.main.cls?surl=voorjelijst. Voor abonnementen en tastbare plattegronden e.d. kunt u terecht bij Dedicon Grave. Hieraan zijn kosten verbonden. U vindt hierover infor-matie op de site www.dedicon.nl. Buitenschoolse activiteiten voor het SO en het (SO en VSO) MB We organiseren jaarlijks verschillende buitenschoolse activiteiten, excursies en een sportdag. Alleen het schoolkamp duurt langer dan een dag; namelijk drie dagen. Een aantal weken voor het kamp ontvangt u meer informatie over het programma en de organisatie van het kamp. Wij gaan ervan uit dat al onze leerlin-gen meegaan met het schoolkamp. De kosten voor het schoolkamp zijn € 50,-. Buitenschoolse activiteiten voor het VSOElk schooljaar organiseren we een aantal buiten-schoolse activiteiten. Deze activiteiten duren één dag tot maximaal een week (de schoolwerkweek). De school organiseert jaarlijks sportdagen waar zowel de leerlingen als de leerkrachten aan deelnemen. Ieder jaar organiseert het VSO een schoolwerkweek. Dit is voor iedere leerling een verplichte activiteit. De kosten bedragen € 150,- voor een kamp in Nederland en € 250,- voor een kamp in het buitenland.

22

Filmen en foto’s op schoolSoms worden er foto’s of filmopnames gemaakt bij feestelijke gebeurtenissen. Als u liever niet wilt dat uw kind op de foto of film komt, kunt u dit aangeven en hiervoor een formulier invullen dat in het dossier van uw kind wordt opgenomen. Soms worden er opnames van lessen gemaakt met als doel ons onderwijs te verbeteren (School Video Interactie Begeleiding). Deze opnames worden alleen gebruikt voor interne studie en foto’s soms gepubliceerd op besloten website.

Financiële regelingenFinanciering 18+ Onze school biedt onderwijs tot 20 jaar tenzij er eerder geen onderwijs doelen meer te behalen zijn. Zodra jon-geren de leeftijd van 17 ½ jaar hebben bereikt worden ouders ingelicht over de veranderingen in de financiën wanneer de jongeren 18 wordt, o.a. de aanvraag van een eigen digiD wordt dan besproken. Schoolgaande jongeren en studenten vanaf 18 jaar kun-nen wel een beroep doen op de wet werk en bijstand (WWB): https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bijstand/vraag-en-antwoord/wanneer-heb-ik-recht-op-bijstand. Ouders kunnen deze bijstandsuitkering aanvragen bij hun gemeente. De leerling heeft recht op bijstand vanaf de dag dat bij de gemeente bijstand wordt aangevraagd. Het is de eigen verantwoordelijk-heid van ouders dat dit op tijd gebeurt.Na de aanvraag bij de gemeente volgt er een individuele beoordeling of de leerling recht heeft op een bijstands-uitkering. Waarschijnlijk zullen de leerlingen van onze scholen vrijstelling krijgen voor het zoeken naar werk. Op grond van het “op weg helpen naar een zo zelfstan-dig mogelijk leven” kunnen de twee jaar onderwijs die nog resten vermoedelijk goed gekeurd worden. Dit blijft echter wel afhankelijk van de individuele beoordelaar van de gemeente.Tegemoetkoming Scholieren. Jongeren vanaf achttien jaar die voltijds op het Voort-gezet Onderwijs zitten kunnen in aanmerking komen voor de regeling Tegemoetkoming Scholieren. Deze te-gemoetkoming is een gift en gaat in vanaf het kwartaal na de 18e verjaardag. Ouders krijgen dan geen kinder-bijslag meer. Aanvragen via het formulier Aanvraag te-gemoetkoming scholieren: Aanvragen tegemoetkoming scholieren https://duo.nl/particulier/images/7148.pdf, het liefst vóór het einde van het schooljaar (31 juli). Er wordt een basistoelage toegekend en afhankelijk van het inkomen van ouders soms ook nog een aanvul-lende toelage. Indien de jongere op kamers woont, is de toelage hoger dan wanneer bij ouders gewoond wordt. Gebruik de rekenhulp om te zien hoeveel toelage moge-lijk is. Voor meer informatie over deze regeling wordt u

verwezen naar DUO.Wet Langdurige Zorg (WLZ). Bij langdurige ziekte, handicap of ouderdom kan aan-spraak gedaan worden op de WLZ; een eenmaal afge-geven indicatie is levenslang geldig. De indicatie kan aangevraagd worden bij het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ). Om te beoordelen of iemand in aanmerking komt voor zorg, neemt het CIZ samen met u uw ge-zondheid of de gezondheid van uw kind en uw woon- en leefsituatie onder de loep. U kunt aangeven bij het CIZ of u zorg in natura (ZIN) of persoonsgebonden budget (PGB) wilt ontvangen. De voorwaarden om PGB te kun-nen aanvragen zijn erg aangescherpt. Verdere informa-tie kunt u vinden via de website van het CIZ: www.ciz.nl of www.hoeverandertmijnzorg.nl Zorgverzekering. Voor onderzoeken en behandelingen door Visio moet een beroep gedaan worden op de zorgverzekering. Bij hulpvragen zal de medewerker van het Cliëntservicebu-reau van Visio die met u bespreken; deze medewerker kan u helpen indicaties aan te vragen.Gezamenlijke website van overheden, UWV, CIZ, etc. Voor het regelen van zorg, hulp of financiële steun voor gehandicapten, chronisch zieken en ouderen kunt u de gezamenlijke website van overheden, UWV, CIZ, etc. bezoeken: www.regelhulp.nl Gymkleding voor het SO, MB en VSOTijdens de gymlessen moeten de leerlingen sportkle-ding dragen, zoals een gymshirt, gym of trainingsbroek en gymschoenen. HoofdluisHoofdluis is een vervelend probleem, zowel voor de thuissituatie als op school. Indien u bij uw kind hoofd-luis constateert wordt u verzocht direct contact op te nemen met de leerkracht van uw kind. Op school nemen wij dan onze maatregelen en lichten de overige ouders van de groep in. Vanuit school kunt u informatie krijgen over de bestrijding van hoofdluis. Wij vragen alle ouders en verzorgers om hun medewerking om erger te voorkomen. Na de grote vakantie is er bij de so en so mb groepen controle op hoofdluis in de school.

Leerlingenraad Zowel in het VSO, het SO als in het MB is de leerlingen-raad actief. De leerlingenraad wordt begeleidt door een leerkracht maar de agenda wordt vooral bepaald door de leerlingen. Driemaal per jaar hebben de afzonderlijke leerlingenraden overleg met de schoolleider. LesgeldVoor onze leerlingen is geen lesgeld verschuldigd.

23

Lesuitval binnen het VSODe lesuitval binnen het VSO proberen we zoveel moge-lijk te voorkomen, maar is soms onvermijdelijk. Bij uit-val van een les of bij een tussenuur blijven leerlingen op school; het lesrooster wordt zo mogelijk aangepast. Net als voorgaande jaren zijn er ook in dit schooljaar maximaal vijf studiedagen gepland. Over studiedagen wordt u vooraf door de school geïnformeerd. Lunchpakket voor het SO en (V)SO-MB Alle leerlingen blijven in de middagpauze over op school in de eigen groep. Ze brengen hun eigen lunchpakketje mee. Het is niet toegestaan om snoep, chips, koek en frisdrank of energiedrank tijdens de pauze te nuttigen. Gezonde tussendoortjes als fruit, cracker, liga, sultana of ontbijtkoek zijn wel toegestaan.Onze school krijgt wekelijks schoolfruit en groente van EU schoolfruit. Zie https://www.euschoolfruit.nl

Opvang in de ochtend en overblijven voor het SO en (V)SO-MB De meeste SO en SO MB -leerlingen komen per taxi naar school. De groepsleerkracht vangt de leerlingen ’s ochtends voor schooltijd op. Tussen de middag blijven de leerlingen op school en eten zij in de eigen groep onder verantwoordelijkheid van de groepsleerkracht.

OuderbijdrageDe vrijwillige bijdrage voor (activiteiten van) de ouder-raad is € 27,50. Om het SO-schoolkamp te kunnen be-kostigen vragen wij een bijdrage van € 50,00 per kamp. Uitgangspunt is dat leerlingen drie keer in hun SO tijd op kamp gaan. Om het VSO-schoolkamp te kunnen bekostigen vragen wij een bijdrage van € 150,00. Voor buitenlandse reizen bedraagt dit € 250,00. Ouderraad De school heeft een actieve ouderraad. De ouderraad helpt met het organiseren van feesten zoals Sinter-klaas en Kerst. Regelmatig organiseert de ouderraad een grote bijeenkomst zoals een winterfair of een familiedag. Schoolbenodigdheden voor het SO en het (V)SO MB Alle nodige materialen binnen het SO worden door de school verstrekt. De aanschaf van een laptop met brailleregel of andere specifieke hulpmiddelen voor gebruik op school of thuis loopt via de verzekering van de ouders. Schoolbenodigdheden voor het VSODe schoolboeken krijgen de leerlingen in bruikleen van school. Leerlingen kaften de boeken zelf. Indien boeken

kwijtraken of beschadigd worden, is de leerling hier-voor verantwoordelijk. De leerling moet dan de kosten van reparatie of aanschaf van nieuw materiaal betalen. Zelf zorgt de leerling voor aanschaf van: rekenmachine, liniaal, agenda en schrijfmateriaal. De leerlingen kunnen een kluisje ter beschikking krijgen om spullen en materialen op te bergen. De borg hiervoor bedraagt € 7,50.

SISAVisio onderwijs is aangesloten op SISA. SISA staat voor Signaleren en Samenwerken. SISA is de verwijsindex risicojongeren (VIR) van de gemeente Rotterdam e.o. De verwijsindex risicojongeren (VIR) is een landelijk digitaal systeem waarin hulpverleners meldingen kunnen doen over jongeren tot 23 jaar met problemen. Zo weet een hulpverlener sneller of een kind ook be-kend is bij zijn collega’s. Hulpverleners van de verschil-lende instanties kunnen dan met elkaar overleggen wat de beste aanpak is voor hulpverlening. Het gaat hierbij om betrokkenheid en samenwerken.

Te laat komen, afwezigheid, overblijven voor het VSOOnze VSO-leerlingen hebben hun eigen verantwoorde-lijkheid om op tijd aanwezig te zijn in de lessen. Wij ver-wachten dat zij minimaal vijf minuten voor aanvang van de les op school zijn. De afspraken met taxi’s moeten zo gemaakt worden dat op tijd aanwezig zijn mogelijk is. Als er problemen zijn met op tijd op school komen, moet de leerling dit tijdig doorgeven aan de mentor.

Leerlingen meten hun voeten

24

Leerlingen blijven tussen de middag op school over. Er is dan gelegenheid te lunchen. Leerlingen van het eerste leerjaar mogen in de pauzes niet van het school-terrein; leerlingen vanaf januari in het tweede leerjaar alleen na positieve screening op mobiliteit en met schriftelijke toestemming van hun ouders/verzorgers.

Traktaties binnen het SO en SO MB Wanneer uw kind jarig is besteden wij daar graag aan-dacht aan. In principe wordt de activiteit gevierd binnen de eigen groep. Soms willen kinderen alle groepen langs. Natuurlijk staan we dat toe. Indien uw kind wil trakteren, adviseren wij u vooraf contact op te nemen met de groepsleerkracht of mentor, aangezien sommige van onze kinderen gehouden zijn aan een dieet. Traktaties binnen het VSO en VSO MB Wanneer uw kind voor zijn verjaardag op school wil trakteren, dan mag dat. Wel verzoeken wij u dit op een gezonde en bescheiden wijze te doen. VakantieDe overheid stelt elk jaar de vakantieperiodes vast, met name in verband met de vakantiespreiding. Wij houden ons zoveel mogelijk aan het advies van de overheid.

Het vakantierooster van het schooljaar 2019-2020

Herfstvakantie 21-10-2019 t/m 25-10-2019

Kerstvakantie 23-12-2019 t/m 03-01-2020

Voorjaarsvakantie 24-02-2020 t/m 28-02-2020

Pasen 10-04-2020 t/m 13-04-2020

Meivakantie 27-04-2020 t/m 08-05-2020(incl. Koningsdag)

Hemelvaartvakantie 21-05-2020 t/m 22-06-2020

2e Pinksterdag 01-06-2020

Zomervakantie 20-07-2020 t/m 28-08-2020

Studiedagen 2019-2020Gedurende het schooljaar plannen we studiedagen. Uw kinderen zijn dan vrij. De studiedagen zijn gepland op : 28-10-2019, 20-12-2019, 18-2-2020, 9-4-2019 en 17-7-2020.

Verlof buiten schoolvakanties omExtra verlof is niet mogelijk tenzij er sprake is van arti-kel 13 A van de leerplichtwet.Er zijn twee soorten verlof:1 extra vakantieverlof2 extra verlof wegens gewichtige omstandigheden. Voor beide soorten geldt dat er een maximum van tien dagen aan verbonden is. Bij 1 is alleen sprake van

toekenning van verlof indien aantoonbaar is dat een van beide ouders door de specifieke aard van zijn/haar beroep niet in staat is om tijdens de schoolvakanties vakantie te genieten. Verlof dient schriftelijk aange-vraagd te worden bij de directie van de school. Hiervoor is formulier beschikbaar bij de administratie van de school. Verlof kan nooit worden toegekend in de eerste 2 weken na de zomervakantie. Bij 2 kan verlof worden toegekend bij bijzondere plezierige of minder plezierige gebeurtenissen zoals verhuizingen, gezinsuitbreiding, overlijden, huwelijk e.d. Ook dit verlof dient schriftelijk te worden aangevraagd bij de directie van de school. Indien er voor meer dan tien dagen verlof wordt aange-vraagd of genomen dan dient de directie de aanvraag te melden bij de leerplichtambtenaar van de gemeente. Indien de directie van de school het nodig vindt kan er overleg met de leerplichtambtenaar plaatsvinden.

Vervoer van en naar schoolHet vervoer van de leerlingen valt onder de verant-woordelijkheid van de ouders. Dit betekent dat u de kinderen zelf naar en van school brengt of haalt, of u regelt dit, via de gemeente, met een taxibedrijf. Het aanvraagformulier wordt jaarlijks door de ouders ingevuld, de ondersteunende verklaring van de Com-missie van Onderzoek wordt door de school naar de betreffende gemeente verzonden. Graag vernemen wij van u aan het begin van het schooljaar de naam en het telefoonnummer van het taxibedrijf. De maatschappe-lijk werker kan u eventueel behulpzaam zijn. WebsiteVia de website van Visio Onderwijs Rotterdam www.visio.org kunt u zich op de hoogte stellen van het ac-tuele nieuws van de locatie, maar ook documenten en foto’s bekijken en downloaden. Een inlogcode voor het besloten gedeelte van de site wordt op verzoek aange-maakt. U wordt dringend verzocht regelmatig de site voor nieuws te raadplegen. Ziekmeldingen en schoolverzuimIndien uw kind door ziekte of doktersbezoek afwezig is, dient u dit zo spoedig mogelijk te melden bij de recep-tie van de school tussen 08.00 - 8.30 uur. U moet zelf het vervoersbedrijf inlichten! Bij niet gemelde afwezig-heid van de leerling nemen we zo snel mogelijk contact op met de ouders en zijn wij genoodzaakt de leerling te registreren als ongeoorloofd afwezig.

25

Deel 2 Schoolgids 2019/2020 “Onderwijs van Visio”

In dit deel van de schoolgids gaat het om algemene informatie over Visio Onderwijs en gaan we in op onze expertise, de organisatie en inhoud van de verschillende schoolsoorten.

De afdelingen en expertise van Visio OnderwijsSpeciaal onderwijs (SO en SO-MB)Het onderwijsaanbod in het SO is gericht op het be-halen van de kerndoelen primair onderwijs. Het on-derwijsaanbod aan leerlingen met een meervoudige beperking is gericht op het behalen van de kerndoelen SO-MB. Voor beide afdelingen is de wijze van aanbieden aangepast voor leerlingen met een visuele beperking.

Uitstroomprofielen en leerroutesIn het SO kennen we de volgende uitstroomprofielen:PraktijkonderwijsVMBO BB (Basis Beroeps), VMBO KB (Kader Beroeps), VMBO T (Theoretisch), HAVO VWO

In het SO-MB is het uitstroomprofiel VSO-MB.

Het uitstroomprofiel bepaalt de leerroute die de leer-ling volgt. In de leerroute staat het onderwijsproces beschreven dat een kind gedurende de schoolloopbaan aangeboden krijgt. We hanteren sinds 2019 het lande-lijke doelgroepenmodel van LECSO. Metdit model is een school in de gelegenheid om onder-bouwd en transparant het maximaal haalbare eind-niveau en het benodigde onderwijsaanbod en onder-steuning goed in kaart te brengen. Ook is de school in staat om planmatig te kijken wat de leerling nodig heeft. Dit model ondersteunt scholen doelgericht bij het formuleren van het OPP, de onderbouwing van de verwachte uitstroombestemming, het volgen van de ontwikkeling van leerlingen en het in kaart brengen van de opbrengsten van het onderwijs. Bovendien biedt het mogelijkheden voor kwaliteitsverbetering. Gemaakte keuzes kunnen verantwoord worden aan derden zoals de onderwijsinspectie

Er zijn 7 te onderscheiden doelgroepen SO:

Doelgroep 1 en 2 uitstroomperspectief VSO dagbesteding

Doelgroep 3 VSO (beschutte) arbeid*

Doelgroep 4 PRO (beschutte) arbeid

Doelgroep 5 PRO/VMBO (BBL) arbeid/VO

Doelgroep 6 VMBO (KBL/GTL) arbeid/VO

Doelgroep 7 HAVO/VWO VO

*Visio kiest voor deze doelgroep op maat voor (beschutte) arbeid dan wel arbeidsmatige dagbesteding.

Uitleg afkortingen:VSO voortgezet speciaal onderwijsPRO praktijkonderwijsVMBO voorbereidend middelbaar beroepsonderwijsBBL basis beroeps leerwegKBL kader beroeps leerwegGTL theoretische leerwegHAVO hoger algemeen vormend onderwijsVWO voorbereidend wetenschappelijk onderwijsVO voortgezet onderwijs

Voor andere afkortingen in onderstaande tekst verwijzen we u naar pagina 51 van dit deel 2 van de schoolgids.

Doelgroep 1 en 2 ((E)MB)Binnen deze leerroute krijgen leerlingen de gelegen-heid om ervaring op te doen met allerlei activiteiten. Per leerling kijken we wat hij zelfstandig zou kunnen leren uitvoeren. Daarnaast is met hulp van de begelei-ders ook veel ruimte om activiteiten te beleven. In de omgeving, begeleiding en het activiteitenaanbod zijn structuur en voorspelbaarheid belangrijk. Om het onderwijs vorm te geven maken we gebruik van twee overkoepelende methodes, namelijk Contact en/of Vlaskamp. De methode Contact richt zich op het verbeteren van de communicatie tussen leerling enerzijds en medeleerlingen en medewerkers ander-zijds en op het verbeteren van de communicatieve

26

vaardigheden van de leerling zelf. Daarnaast vormt Contact een goede basis voor het vormgeven van een passende pedagogische benadering. Met de methode Vlaskamp stellen we het persoonsbeeld op en worden onderwijsdoelen op de leerling afgestemd. De leerstof wordt in kleine stapjes aangeboden en er is veel tijd voor observatie van de leerling. Door doelgericht en systematisch te werken signaleren we snel wanneer doelen niet aansluiten. Het tempo binnen doelgroep 1 is laag en er is veel aandacht voor herhaling. Spanning en ontspanning wisselen elkaar af. Visio Onderwijs Ha-ren heeft een landelijk onderwijscurriculum voor deze specifieke doelgroep ontwikkeld middels het project Visueel (Zeer) Ernstig Meervoudig Beperkt (VZEMB). Dit curriculum wordt landelijk uitgerold.

LeerlijnenDe leerlijnen waar we mee werken zijn afgeleid van de door de overheid vastgestelde kerndoelen. Voor de SO-leerlingen gebruiken we de kerndoelen van het primair (of basis-) onderwijs. Doelen zijn per vak uitgewerkt in een basisarrangement, een verdiept en een intensief arrangement. In een leerlijn worden de doelen verfijnd in tussendoelen. Vervolgens wordt bij de doelen beschreven hoe zij binnen het onderwijs te realiseren zijn. Dit alles is opgenomen in een leerroute- of groepsplan.Voor de moeilijk lerende leerlingen spitsen we het pro-gramma van de basisschool nog explicieter toe op de individuele mogelijkheden. Door de cognitieve vakken in praktische situaties aan de orde te laten komen krijgen ze voor de leerlingen meer betekenis. Dit verhoogt vaak de motivatie. Voor de zeer moeilijk lerende leerlingen zijn aangepaste leerlijnen opgesteld vanuit de –eveneens door de over-heid vastgestelde- kerndoelen ZML-MG (zeer moeilijk lerend -meervoudig gehandicapt). De doelen zijn uit-gewerkt in de leerlijnen VG-MH (visueel gehandicapt – meervoudige handicap).

Leerstof aanbod De leerstof die onze normaal lerende leerlingen (doel-groep 5-7) aangeboden krijgen is hetzelfde als in het regulier basisonderwijs, inclusief leerstof mbt vak-overstijgende vaardigheden. Als het nodig is passen we materiaal en tempo aan. In ons SO maken we gebruik van dag- en weektaken waarbij de leerling een actieve rol heeft in de planning van de leerstof. Leerlingen kunnen bij ons in principe niet blijven zit-ten. Een leerling kan twee jaren achtereen in dezelfde groep zitten, maar dat betekent niet dat we de leerstof herhalen. In een nieuw schooljaar gaat het kind verder waar het gebleven is. Naast aandacht voor de cognitie

werken we ook aan leren leren, sociale en emotionele vaardigheden, zelfstandigheid en zelfredzaamheid. Een schoolkamp is een wezenlijk onderdeel van het school-programma en een belangrijk onderdeel van de lessen.

Voor de PRO-leerlingen (doelgroep 4) spitsen we het programma van de basisschool nog explicieter toe op de individuele mogelijkheden. De leerlingen werken door middel van een weektaak ieder op eigen niveau aan de cognitieve vakken. Hiernaast is er veel ruimte om met elkaar te “leren door te doen”.

Voor de leerlingen met een meervoudige beperking (doelgroep 1-3) zijn in het lesrooster alle doelen onder-gebracht in de volgende schoolvakken:Basale ontwikkelingSpeel- en leergedragZintuiglijke ontwikkelingMotorische ontwikkeling Spraak- en taalontwikkelingWereldverkenningMuziek Bewegingsonderwijs (schoolzwemmen voor leerlingen van 8-12 jaar, niet op alle scholen)Lezen (doelgroep 2 en 3)Rekenen (doelgroep 2 en 3)

Werken met de leesregel op de computer

27

Piegten

Voortgezet speciaal onderwijs (VSO en VSO-MB)In het VSO wordt ook gewerkt volgens het doelgroepenmodel van LECSO.

Ook voor het VSO is sprake van 7 groepen:

Doelgroep 1 uitstroomperspectief belevingsgericht dagbesteding

Doelgroep 2 taakgericht en activerend dagbesteding

Doelgroep 3 beschut werk (beschutte) arbeid*

Doelgroep 4 arbeid (beschutte) arbeid

Doelgroep 5 arbeid met certificatenMBO Entree arbeid/vervolgonderwijs

Doelgroep 6 MBO 2/3/4 vervolgonderwijs

Doelgroep 7 MBO3/4, HBO, WO vervolgonderwijs

*Visio kiest voor deze doelgroep op maat voor (beschutte) arbeid dan wel arbeidsmatige dagbesteding.

Uitleg afkortingen:MBO middelbaar beroepsonderwijsHBO hoger beroepsonderwijsWO wetenschappelijk onderwijs

Ons onderwijsaanbod VSO is gericht op het behalen van de eindtermen voortgezet onderwijs (praktijkonderwijs, vmbo, havo), waarbij de wijze van aanbieden is aange-past voor leerlingen met een visuele beperking. Het voortgezet speciaal onderwijs bereidt leerlingen voor op doorstroom naar het vervolgonderwijs (uitstroom-profiel vervolgonderwijs) of op het gaan uitoefenen van een (beschermde) functie op de arbeidsmarkt (arbeids-marktgericht uitstroomprofiel).

Het onderwijsaanbod voor de VSO-leerlingen met een meervoudige beperking richt zich op een goede voor-bereiding op wonen, werken, samenleven en invulling geven aan de vrije tijd.

Uitstroomprofiel vervolgonderwijs De onderbouw van diplomagerichte leerwegen duurt twee (VMBO) of drie jaar (HAVO). We streven naar af-ronding van het VMBO binnen vier en afronding van de HAVO in vijf jaar. De leerlingen krijgen een breed scala aan vakken en we bereiden ze voor op de keuze van een leerweg, een route naar vervolgonderwijs. In het VSO krijgen de leerlingen dezelfde leerstof aangeboden als in het reguliere voortgezet onderwijs. De leerroute van elke leerling leggen we vast in het OPP. In theorie zijn de volgende leerwegen mogelijk (zie het specifieke schooldeel voor het aanbod op onze afzon-derlijke scholen):

HAVO profielen: - Cultuur en Maatschappij (C&M)- Economie en maatschappij (E&M)

VMBO Theoretische leerweg (TL of MAVO)profielen: - Zorg en Welzijn- Economie en Ondernemen- Natuur en Gezondheid (Rotterdam)

VMBO Kaderberoepsgerichte leerweg (KB) en VMBO Basisberoepsgerichte leerweg (BB)profielen:- Dienstverlening en Producten (Grave, Rotterdam) - Horeca, Bakkerij en Recreatie (Amsterdam)

De theoretische leerweg VMBO TL en de leerweg HAVO zijn nog niet gericht op een bepaald beroep en worden afgesloten met een staatsexamen (Visio heeft geen licentie om zélf examens af te nemen). De leerlingen die in HAVO-4 instromen kunnen een HAVO-profiel kiezen met bijbehorend vakkenpakket,

28

maar ze kunnen ook besluiten om slechts in één of meerdere vakken examen te doen. De eerste mogelijk-heid levert een diploma op, de tweede mogelijkheid levert deelcertificaten op. Deze deelcertificaten blijven tien jaar geldig, zodat er altijd nog een HAVO diploma “verzameld” kan worden.De beroepsgerichte leerweg VMBO BB/KB wordt af-gesloten met een examen op de reguliere VO-school waarmee samengewerkt wordt. Ook hier is het voor de leerlingen mogelijk om in één of meerdere vakken een staatsexamencertificaat te behalen op het niveau van de kaderberoepsgerichte of theoretische leerweg.

Uitstroomprofiel (beschutte) arbeidHet praktijkonderwijs is ingericht voor moeilijk lerende jongeren. Het onderwijs is zo breed mogelijk vormge-geven vanwege de doelstelling ‘toeleiding naar arbeid’ en is te splitsen in een oriëntatie-, specialisatie en transitiefase.

In de oriëntatiefase geven we vakken als rekenen, taal, cultuur en maatschappij, op een zodanig manier dat er een contextrijke en logische wijze van natuurlijk leren ontstaat. De leerlingen oriënteren zich op vier leerwe-gen: zorg en welzijn, plant en dier, dienstverlening en techniek. We geven in deze fase ook veel aandacht aan de sociale competenties: het samenwerken, een keuze maken, jezelf presenteren, de werkhouding, omgaan met kritiek, rekening houden met elkaar, omgaan met ruzie, opkomen voor jezelf, gevoelens delen en omgaan met de beperking. Deze competenties leren en oefenen leerlingen in alle vakken die ze aangeboden krijgen, maar speciaal in de praktijkvakken.

In de specialisatiefase ligt de focus op de arbeidscom-petenties. Een interne stage staat hierbij centraal.

In de transitiefase volgen de leerlingen één of meerdere externe stages waarbij ze minimaal een dag per week naar school blijven gaan. Leerlingen in de transitiefase van het praktijkonderwijs leiden we, indien mogelijk, via een plaatsingsstage toe naar betaalde arbeid.

Alle leerlingen in het praktijkonderwijs hebben een mentor die met de leerling regelmatig coaching ge-sprekken voert. De interesses van de leerling worden besproken, evenals hetgeen de leerling belangrijk vindt om te leren. De leerling legt de vorderingen die hij maakt vast in een portfolio. Deze map wordt gedurende de schoolloopbaan gevuld zodat de leerling als hij de school verlaat een overzicht heeft van de dingen die hij allemaal geleerd heeft.

Voor de leerlingen in het praktijkonderwijs is het mogelijk certificaten (via KPC, IVIO en SVH) te behalen waarmee ze startkwalificaties kunnen verwerven om de eventuele aansluiting bij het middelbaar beroepson-derwijs (entreeopleiding van het mbo) te verbeteren.

Uitstroomprofiel dagbestedingVisio Onderwijs biedt een onderwijsprogramma aan voor VSO-leerlingen met een meervoudige beperking. Het betreft leerlingen vanaf 12 jaar die een leerroute krijgen aangeboden al naar gelang het ontwikkelings-niveau van de leerling. De leerlingen werken intensief met de methode “praktijkplein” waarin de verwerving van vaardigheden centraal staat. Leerlingen stromen uit naar: Beschutte arbeid/arbeidsmatige dagbesteding Taakgerichte en activerende dagbestedingBelevingsgerichte dagbesteding

De onderwijsinhoud van het VSO-MB is afgestemd op de landelijke kerndoelen en leerlijnen voor zeer moeilijk lerende kinderen (ZML), ontwikkeld door het CED (cen-trum educatieve dienstverlening). Er wordt in het VSO-MB gewerkt vanuit vier domeinen te weten: wonen, werken, vrije tijd en samenleven. De domeinen vormen de leidraad waaraan de leer- en prak-tische vakken worden opgehangen. De leerlingen in het VSO-MB doorlopen drie leerfases:

In de oriëntatiefase van VSO-MB maken leerlingen ken-nis met de verschillende profielen:GroenTechniekZorg en WelzijnHorecaKantoor

In de specialisatiefase ligt de focus op de competen-ties. De interne stage staat hierbij centraal. Leerlingen kiezen een specialisatie (bijvoorbeeld horeca) en gaan stage werkzaamheden in dit “vak” verrichten.

In de transitiefase volgen de leerlingen één of meerdere externe stages van één of twee dagen per week. De leerlingen in de transitiefase stromen na maximaal een jaar uit naar de vervolgsetting.

Loopbaanonderzoek (assessment)Rond de vijftienjarige leeftijd doen veel leerlingen een assessment. In de voorbereiding op het schoolverla-ten staan we met u en uw kind nadrukkelijk stil bij het toekomstperspectief. Bewustwording van nieuwe en onverwachte mogelijkheden en beperkingen, biedt uw

29

kind kansen om zich zo goed mogelijk voor te berei-den op de periode ná school. Tijdens het assessment verblijven de VSO MB en PRO leerlingen, samen met leerlingen van andere Visio scholen, twee dagen op een andere locatie. Gedurende deze twee dagen kijken we gericht naar mogelijkheden die een leerling heeft. We voeren gesprekken met de leerlingen waarin verwach-tingen, toekomstplannen en omgaan met hun beper-kingen ter sprake komen en we doen onderzoek. De onderzoeksterreinen zijn:Vaardigheid om stage te lopen: praktisch en sociaalCognitieve mogelijkhedenToekomstwensen wat betreft richting, stage- en beroepswensenMobiliteitsmogelijkheden in verband met zo zelfstandig mogelijk reizen naar het stageadres of de latere werk-kringPraktische redzaamheidSociale en praktische redzaamheid in een vreemde omgeving (observatie)Omgaan met visuele beperkingComputervaardighedenVisueel functioneren

Andere VSO-leerlingen volgen een vergelijkbaar indivi-dueel traject.

Het assessment is belangrijk voor de toekomst van uw kind en is daarom verplicht. U, uw kind en het team krijgen een verslag waarin de verschillende uitslagen van de onderzoeken zijn beschreven en geïntegreerd. Daarin formuleert een gedragswetenschapper een advies over de richting van de stage, de soort stage en de uitstroommogelijkheid van uw kind. Dit gebeurt in eenvoudige taal zodat uw kind het verslag zelf kan lezen en begrijpen.

Stage (werkervaringstrajecten)We willen onze leerlingen alle benodigde ondersteu-ning, hulp en tools aanreiken. Het doel is dat ze in hun toekomstige leven, passend bij hun mogelijkheden:zo zelfstandig mogelijk door het leven gaanzo optimaal mogelijk invulling geven aan de levensdo-meinen onderwijs, wonen, vrije tijd, en arbeid/dagbe-steding.volwaardig participeren in de maatschappijals wereldburger de wereld tegemoet treden

We werken hieraan door voor onze leerlingen o.a. stages te organiseren. Belangrijke doelen daarbij zijn:Verwerven van sociale en arbeidscompetentiesKennis maken met diverse werksoorten en verschil-lende activiteiten

Zicht krijgen op eigen mogelijkheden, interesses, beperkingen en sociaal gedragZicht krijgen op de toekomstige mogelijkheden met betrekking tot dagbesteding en arbeid.Realiseren van een naadloze overgang naar een ver-volgsetting

Er zijn door alle leerjaren heen verschillende vormen van stage in het onderwijsprogramma opgenomen.

a) Werkervaringstraject uitstroomprofiel vervolgonderwijs Leerlingen in de onderbouw van de diplomagerichte

leerwegen maken via introductiestages kennis met het bedrijfsleven. De leerlingen van het derde leer-jaar volgen een maatschappelijke stage (twee à drie weken) met opdrachten. In leerjaar 4 is een stage gekoppeld aan het maken van een sectorwerkstuk voor het examen. De leerling maakt een presentatie als onderdeel van het eindexamen.

De leerlingen van VMBO BB doen in hun examenjaar een afstudeerstage (een dag per week). De stage maakt op een aantal scholen onderdeel uit van het PTA (programma van toetsing en afsluiting) van het eindexamen.

b) Werkervaringstraject uitstroomprofiel (beschutte) arbeid Gedurende de eerste twee leerjaren werken we in

het lesprogramma aan sociale- en arbeidscompeten-ties. In leerjaar 3 volgen de leerlingen een interne stage en in leerjaar 4 een semi- of echte externe stage. Leerlingen in de eindfase van het praktijk-onderwijs leiden we, indien mogelijk, via een plaat-singsstage toe naar betaalde arbeid.

c) Werkervaringstraject (stage) uitstroomprofiel dagbesteding Vanaf de specialisatiefase gaan de leerlingen gerich-

ter aan de slag met de praktische vakken gerela-teerd aan verschillende werkvormen. Zij bezoeken verschillende vormen van dagbestedingsplaatsen op verschillende niveaus. Interne stages staan op het programma. De transitiefase staat in het teken van een plaatsingsstage. Waar mogelijk maken we hierbij gebruik van de inzet van een jobcoach vanuit Visio Revalidatie & Advies (R&A).

LeerstofaanbodWij willen een fundament leggen voor de toekomst. Dat doen we door de leerlingen te leren wie ze zijn, ze sociaal vaardig te maken, ze leren keuzes te maken en verantwoordelijkheid te dragen, maar vooral door ze een goede opleiding en vakken aan te bieden waar- mee ze kansen krijgen in het vervolgonderwijs, op de

30

arbeidsmarkt en binnen de dagbesteding. Het is voor onze leerlingen van groot belang dat zij een reëel beeld krijgen van hun mogelijkheden en leren die moge-lijkheden te benutten. In het VSO doen de leerlingen op verschillende gebieden ervaringen op. Zij nemen bijvoorbeeld deel aan school overstijgende projecten zoals excursies, werkweken, sportdagen en ze doorlo-pen werkervarings-/stage trajecten. De leerlingen leren hun eigen mogelijkheden en beperkingen ontdekken: wie ben ik, wat kan ik, wat wil ik en hoe kan ik functio-neren in de maatschappij ?

Leren op afstandHet komt voor dat leerlingen uit de hoogste leerjaren van de HAVO lessen volgen op een andere locatie. Dit gebeurt digitaal via een systeem waarbij leerlingen een live verbinding hebben met een docent op een andere locatie. Het systeem kan ook worden gebruikt wan-neer een leerling tijdelijk of voor langere tijd fysiek niet in staat is om onderwijs op school te volgen. Op deze wijze kan hij toch blijven deelnemen aan (een gedeelte) van het onderwijsprogramma. Er wordt onderzocht welke ondersteunende middelen we kunnen inzetten om het leren op afstand nog verder te verbeteren. Het biedt immers ook kansen voor leerlingen uit het regu-lier onderwijs om op onderdelen lessen te volgen op de speciale scholen.

SchoolkampIeder jaar staat de schoolkampweek op het program-ma. In deze week vinden de onderwijsactiviteiten niet binnen de muren van de leslokalen plaats, maar in een minder voorspelbare situatie. Binnen deze werkweken bieden we een evenwichtig programma aan met educa-

tieve, culturele, sportieve en creatieve elementen.Het (leren) samenwerken en het (leren) omgaan met verantwoordelijkheden staat centraal. We spreken de leerlingen tijdens deze week aan op hun creatieve en sportieve mogelijkheden en op hun sociale vaardig-heden. Ze zijn daarbij vaak grensverleggend bezig. We brengen de leerlingen in situaties waarbij onder andere een beroep wordt gedaan op het leren omgaan met hun beperking, het om hulp moeten vragen, op hun door-zettingsvermogen, zelfstandigheid en zelfredzaamheid én op hun sportiviteit.

Expertise van onze scholenWe streven ernaar dat onze leerlingen dezelfde ken-nis en vaardigheden opdoen als kinderen op andere scholen voor speciaal basis- of voortgezet onderwijs. Toch zijn onze scholen óók heel speciale scholen. De visuele beperking van de leerlingen vraagt om aanpas-singen van het onderwijs, de materialen en het school-gebouw. We houden rekening met de visuele en andere beperkingen, maar passen het onderwijs ook aan de mogelijkheden van onze leerlingen aan. Met als doel dat iedere leerling zich optimaal kan ontwikkelen om straks zo zelfstandig en gelijkwaardig mogelijk deel kan nemen aan de samenleving.

Dit doen we door onder andere extra aandacht te be-steden aan de stimulering van zintuigen, fysieke aan-passingen te doen, speciale methoden toe te passen en specifieke kennis te hebben van bepaalde stoornissen en ziektebeelden.

A) ZintuigenZien: Visuele stimulatie en kijktrainingBinnen het onderwijs aan slechtziende kinderen wordt extra aandacht besteed aan het kijken. We leren kin-deren nieuwe compenserende vaardigheden of verster-ken reeds bestaande visuele vaardigheden. Naast het bieden van een visueel aantrekkelijke leeromgeving, met heldere kleuren en duidelijke contrasten vindt er ook visuele stimulatie en kijktraining plaats. Beide in-terventies zijn erop gericht om functioneel en optimaal gebruik te kunnen maken van visuele (rest)capacitei-ten. Kenmerk van visuele stimulering is het gebruik van gerichte materialen om een visuele (kijk-)reactie van het kind uit te lokken. Visuele stimulatie wordt met name toegepast bij slechtziende kinderen die niet of nauwelijks reageren op visuele prikkels. Bij visuele training wordt iemand geleerd om functioneel (dus toe-gepast in activiteiten) en optimaal gebruik te maken van de visuele (rest)capaciteiten. Visuele training vindt plaats bij kinderen die meer visuele aandacht (kunnen) vertonen.

Braille lezen

31

Tast: Tactiele trainingVoor blinde kinderen is tast het belangrijkste zintuig om objecten te herkennen, voor oriëntatie & mobili-teit en leren in het algemeen. Een blind kind moet zijn tastzintuig zo optimaal mogelijk kunnen gebruiken. Is dit wel mijn beker? Waar zijn mijn sokken en heb ik wel twee dezelfde te pakken? Waar is mijn kledinghaakje en hoe vind ik mijn jas terug tussen al die andere jas-sen op de kapstok? Observatie-instrumenten (o.a. Tactiel Profiel of Tactiel Profiel-MB) geven inzicht in de tactiele mogelijkheden en beperkingen van een kind. Door middel van tactiele training worden de tactiele vaardigheden en kennis van een kind gestimuleerd en getraind.

Tast: BrailleHet brailleschrift (genoemd naar de bedenker Louis Braille) is een vervangend middel voor schriftelijke communicatie. De mogelijke toepassingen variëren - evenals bij schriftelijke communicatie - van marke-ringen op huishoudelijke apparatuur en het lezen van boeken voor onderwijs, werk, vrije tijd tot computer-gebruik.

Binnen de scholen en in de ambulante begeleiding (AOB) zijn een behoorlijk aantal kinderen aangewezen op braille. Wij noemen ze “brailleleerlingen”, want niet alle kinderen zijn volledig blind. Veel kinderen hebben nog een restvisus. Deze visus is echter te weinig om het lezen in zwartschrift voldoende op te kunnen bouwen. Kinderen moeten een aantal voorwaarden beheersen om aan braille te kunnen beginnen. Niet alle kinderen met een visuele (en soms een bijko-mende) beperking beheersen deze voorwaarden. Bij de leerlingen waarbij het moeilijk maar mogelijk is zullen we met intensieve aandacht de basis van het lezen middels braille aanleren. Het doel voor deze kinderen is niet het leren lezen van dikke brailleboeken maar wel het plezier hebben in eenvoudige lees -en voelboekjes en de mogelijkheid hebben tot het aanbrengen van letters/woorden op CD hoesjes en dergelijke.

B) Fysieke aanpassing Schoolgebouw en omgevingHet gebouw is ingericht voor en aangepast aan slecht-ziende en blinde leerlingen. Aanpassingen zijn er door het gebruik van heldere kleuren en duidelijke contras-ten, goede verlichting, oriëntatiepunten, zonwering en verwijzers. De lokalen zijn ruim en licht en de gangen leeg, breed en veilig. Elk klaslokaal kent een directe of vrijwel directe uitgang naar buiten voor calamiteiten. Ook zijn er verzorgingsruimtes (soms met tilliftinstal-latie). Er zijn vaklokalen, praktijklokalen, sensorische activeringsruimten, een kamer voor visuele stimulatie en kamers voor therapeuten of specialisten. Uiteraard zijn ook de gymzaal en het zwembad aangepast aan onze doelgroep. Gezien de diversiteit van onze leer-lingen, maken wij soms gebruik van verschillende, van elkaar afgeschermde pleinen. Het terrein rondom de school is aangepast door middel van geleide lijnen.

Oriëntatie & mobiliteit (O&M)Oriëntatie is weten waar je bent en waar je naar toe wilt. Mobiliteit is daar daadwerkelijk kunnen komen. Zaken die opvallen binnen ons onderwijs, afgezien van specifieke lessen die gericht zijn op oriëntatie en mobi-liteit, zijn: De opstelling in de klas is (zoveel mogelijk) hetzelfde:Leerlingen creëren een beeld van de omgeving in hun hoofd. Zodra de klas van opstelling verandert klopt dit beeld niet meer en duurt het enkele weken voordat ze weer opnieuw gewend zijn. Dit kan verwarring en on-duidelijkheid scheppen bij de leerling. Medewerkers zijn zich hiervan bewust. We werken met vaste plaatsen in de klas: Denk hierbij aan een vaste plek waar de leerling kan werken (werktafel), een vaste speelhoek, een vaste plek om te eten en een vaste plek in de ochtendkring.We werken met herkenningspunten in de klas:Bijvoorbeeld een rondje van schuurpapier als voelbare verwijzer achter op de eigen stoel aan de werktafel en een zacht bolletje als voelbare verwijzer achter op de stoel aan de eet- en drinktafel. Je kunt hier allerlei creatieve oplossingen voor bedenken.Er zijn vaste looproutes in de klas: De leerlingen leren vaste routes aan. Bijvoorbeeld van de kapstok naar de stoel in de kring. Een route leren ze bijvoorbeeld als volgt: kapstok, langs de deur van de klas, muur volgen, met de rug tegen de tafel staan en dan recht oversteken. Op de stoel de eigen verwijzer voelen.

ICT/technologie en wetenschapAan de ene kant biedt ICT enorme kansen voor leerlin-gen met een visuele beperking. Voor leerlingen die

32

Werken met de beeldschermloep

braille gebruiken, gaat er bijvoorbeeld dankzij ICT een nieuwe wereld open. De innovaties gaan snel en ICT heeft in snel tempo onze klaslokalen veroverd. Aan de andere kant ontstaan er ook belemmeringen. De les-stof wordt dan wel steeds digitaler, maar dat betekent niet dat die ook altijd goed toegankelijk is voor onze leerlingen. We investeren in gedegen ICT/ technologie onderwijs en adequate voorzieningen voor onze doel-groep. Zo wordt via projecten als OneDigitalSchool, Le-ren Programmeren, Computational Thinking en Leerlijn technologie en wetenschap ‘gebouwd’ aan hedendaags digitaal onderwijs.

Hulpmiddelen Visio onderwijs heeft op tal van manieren hulpmiddelen voor leerlingen beschikbaar om het onderwijs zo opti-maal mogelijk te kunnen volgen. Er zijn hulpmiddelen als vergrotingsapparatuur, brailleleesregels, piegten, loepen, taakverlichting etc., maar ook aangepast spel-materiaal, vergrote werkbladen, speciale apps, time-timers, verwijzers en nog veel meer.

C) MethodenTotale CommunicatieZonder communicatie verkeren mensen in een iso-lement. Zodra er sprake is van communiceren, kan iemand contacten aangaan, relaties leggen en behoef-tes en wensen kenbaar maken. Voor leerlingen met een visueel-verstandelijke beperking is taalontwikkeling en leren communiceren niet vanzelfsprekend. De metho-diek ‘Totale communicatie’ die we gebruiken, is een basishouding om op maat aan te sluiten bij het com-municatieniveau van elke afzonderlijke leerling.

LiedjeskistBinnen het onderwijs voor leerlingen met een( zeer) ernstige visuele, verstandelijke (en motorische) be-perking zijn muziek en liedjes belangrijke ingangen tot communicatie. Middels de Liedjeskist hebben we mu-ziek en (Totale) Communicatie als werkwijze bij elkaar gebracht. Het is een praktische benadering waarbij de begeleider het kind met een (ernstig) meervoudige be-perking beter leert kennen en handvatten krijgt om het kind te stimuleren tot communicatie. De Liedjeskist is totaal aangepast aan de visueel beperkte leerling (kleurrijke materialen met geluid of licht; contraste-rende foto’s en plaatjes mat geseald).

Daarnaast wordt de communicatie middels de juiste basishouding aangepast aan het kind met de visuele beperking (signalen oppikken die het kind afgeeft en daarop reageren). Signalen die de begeleider gaat her-kennen tijdens het aanbieden van de Liedjeskist zullen

ook in het dagelijks leven sneller opgemerkt worden. En hoe adequater de begeleider op de signalen van een kind met een (ernstig) meervoudige beperking reageert, hoe meer het kind leert deze signalen in te zetten in de communicatie en daarmee ervaart dat het invloed kan uitoefenen op de omgeving.

Beleven in Muziek (BIM)‘BIM’ staat voor ‘beleven in muziek’. Het is een me-thode met muziekbeleving in de zorg en het onderwijs aan kinderen met een ernstig meervoudige beperking. Het uitgangspunt in deze werkwijze is dat het kind de muziek tijdens de muziekactiviteiten op het lichaam beleeft. De begeleider van de muziekactiviteit vertaalt een muziekaspect dat in de muziek te horen is zoals bijvoorbeeld sterk–zacht of een ritme direct op het lichaam van het kind. Hierbij gebruikt de begeleider verschillende materialen. De manier waarop de begelei-der het materiaal gebruikt is afgestemd op het gekozen muziekaspect en het karakter van het muziekstuk.

Curriculum Kijk wat KanKijk wat Kan is een voor de leerlingen met een ernstige meervoudige beperking (EMB) aangepast curriculum. Het bestaat uit 6 verschillende leerlijnen (Basale Ontwikkeling, Speel- en Leergedrag, Motoriek, Zintuig-lijke Ontwikkeling, Communicatie en Wereldverken-ning), waarbij per ontwikkelingsleeftijd werkdoelen zijn opgesteld. Daarnaast is een inleiding/handleiding geschreven en een document met allerlei methodische onderbouwingen en informatie rond de EMB doelgroep beschikbaar.

D) StoornissenCerebral Visual Impairment (CVI)In de loop van de jaren tachtig van de vorige eeuw ont-stond het inzicht dat er een groep kinderen is bij wie de slechtziendheid of blindheid niet te verklaren is vanuit

33

een beperkte gezichtsscherpte en/of een beperkt gezichtsveld. Dit zijn de kinderen met visueel functie-verlies als gevolg van hersenbeschadigingen. CVI is de afkorting van ‘Cerebral Visual Impairment’, een term die een aandoening aanduidt waarbij er sprake is van slechtziendheid waarvoor geen oogheelkundige verklaring is. CVI is bij 1/3 van de blinde en slechtziende kinderen de oorzaak van de visuele beperking. CVI is daarmee de meest voorkomende oorzaak van visuele beperkingen bij kinderen in de westerse wereld. CVI komt met name voor bij kinderen met een meervoudige beperking.

Er is een groot verschil in aard en ernst van de sympto-men van CVI. Een kind met CVI heeft een individueel, op maat gesneden onderwijs –en begeleidingsprogramma nodig. Aanpassingen in de leef- en onderwijsomgeving zijn essentieel: een rustige leeromgeving met een beperkt aantal visuele en auditieve prikkels. In het voorjaar van 2019 is er door de expertisegroep CVI een boek opgeleverd, aangevuld met een ervaringskoffer, een film en een cursus voor leraren, die werken met kinderen met CVI.

Autismespectrumstoornis (ASS)Autisme is een aangeboren stoornis in de hersenen die levenslang blijft en die op alle gebieden invloed heeft. De informatie die via de zintuigen binnenkomt (prik-kels) verwerken mensen met autisme op een andere manier. Daarnaast zijn veel mensen met autisme over- of onder-gevoelig voor bepaalde prikkels (bijvoorbeeld geluid, pijn). Zij nemen vooral waar in details en kunnen er moeilijk een geheel van maken. Het is alsof ze losse puzzelstukjes in hun hoofd hebben, zonder een com-pleet beeld. Ze vinden het moeilijk om te begrijpen wat er in de ander omgaat en om te vertellen wat ze zelf beleven en denken. Hun manier van doen is anders. De wereld is voor mensen met autisme onvoorspelbaar, chaotisch, bedreigend en dit kan leiden tot gedrags-problemen.

Bij iemand met autisme, een verstandelijke én een visuele beperking zijn er veel tegenstrijdige factoren, die ervoor zorgen dat informatie niet goed opgenomen kan worden. Compensatie van een visuele beperking doet een extra beroep op de intelligentie. Om te weten wat er om je heen gebeurt, vraagt dat veel van het geheugen, voorstellingsvermogen en taalvaardigheid. Extra inzet van de intelligentie is echter niet mogelijk vanwege de verstandelijke beperking. Ook doet iemandmet een verstandelijke beperking juist een extra beroep op zijn gezichtsvermogen dat dus in dit geval ontbreekt of beperkt is.

Visio onderwijs bundelt expertise rond de combinatie autismespectrumstoornis en de visueel (en verstande-lijke) beperking en kan het onderwijs hierop aanpassen. Sensorische InformatieverwerkingsstoornissenSensorische informatieverwerking (SI) is het vermogen om prikkels uit je omgeving én vanuit je eigen lichaam op te nemen; het vermogen om deze te selecteren en daarna met elkaar in verband te brengen en te verwer-ken. Deze informatie doe je op via de zintuigen. Verwer-king daarvan is nodig om op een adequate manier te kunnen reageren op alle prikkels. Als zich problemen in de SI voordoen (bijv. aandachtsproblemen, gedragspro-blemen, problemen in tactiele of auditieve discrimina-tie) dan kunnen we het kind stimuleren tot een ade-quate prikkelverwerking, door doelgerichte activiteiten aan te bieden of de omgeving aan te passen. Binnen ons onderwijs wordt extra aandacht besteed aan on-derzoek en behandeling van SI-stoornissen.

Neuronale Ceroid Lipofuscinoces (NCL)NCL staat voor Neuronale Ceroid Lipofuscinoces. Het gaat hier om een groep stofwisselingsziekten met een progressief verloop waarvan de meest voorkomende JNCL is (Juveniele vorm van NCL, voorheen bekend als Batten Spielmeyer Vogt). Kinderen met NCL en de men-sen in hun omgeving krijgen naarmate het kind ouder wordt in toenemende mate te maken met de gevolgen van het ziektebeeld. Visio Onderwijs ondersteunt deze leerlingen en hun ouders in de verschillende fasen van het proces.

E) GedragMoeilijk verstaanbaar gedrag (MVG)Binnen het onderwijs worden leerkrachten soms ge-confronteerd met moeilijk verstaanbaar gedrag (MVG) van leerlingen. Hiermee bedoelen we gedragsproble-men waarvan de oorzaak en betekenis vaak lastig te achterhalen zijn. Wanneer onderwijsmedewerkers han-delingsverlegen zijn t.a.v. moeilijk verstaanbaar gedrag dan kan een beroep gedaan worden op het team MVG. Dit multidisciplinaire team zoekt naar oorzaken en oplossingen voor het gedrag van de leerling. Er wordt een eenduidig traject gevolgd met een duidelijk begin, maar ook eindpunt gericht op het ombuigen van het ge-drag. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met ouders. De orthopedagoog die in het team MVG zit heeft kennis van gedragsproblematiek, coördineert de behandeling en heeft eventueel contact met externe deskundigen.

Sociale redzaamheid en burgerschapHet onderwijs is gericht op het verwerven van een vol-waardige plaats in maatschappij, op de gebieden

34

wonen, werken, vrije tijd en samenleven. De scholen hechten veel waarde aan het leren samenwerken en samenleven. Wij willen de leerlingen toerusten voor het kunnen functioneren in de West-Europese sa-menleving met haar waarden en normen. In de lessen “sociaal-emotionele vaardigheden” en “mens en maat-schappij” of “oriëntatie op mens en wereld” wordt dan ook aandacht besteed aan ‘burgerschap’. De leerlingen oriënteren zich – op hun eigen niveau- op hoe mensen met elkaar omgaan, op hoe mensen problemen oplos-sen en op hoe mensen zin en betekenis geven aan hun bestaan. Het gaat over de deelgebieden democratie, participatie en identiteit.

Ambulante Onderwijskundige Begeleiding (AOB)Regulier waar mogelijk, speciaal waar noodzakelijkHet overgrote deel van de leerlingen met een visuele beperking, namelijk ruim 81% bij Visio, neemt deel aan een gewone, thuisnabije onderwijsvorm.Zij zitten op een reguliere basisschool, een (voortgezet) speciale school,een school voor voortgezet onderwijs (praktijkonderwijs, VMBO, HAVO, VWO) of ze volgen on-derwijs in het MBO, HBO of aan de universiteit. Slechts een kleine 20% van de totale groep leerlingen binnen Visio is aangewezen op een onderwijsinstelling voor leerlingen met een visuele beperking.

Het hoge integratiepercentage is het resultaat van het beleid dat in cluster 1 al ruim dertig jaar wordt gevoerd: Regulier waar mogelijk, speciaal waar noodzakelijk. Dat houdt in dat we ernaar streven dat zoveel mogelijk kinderen en jongeren met een visuele beperking op re-guliere scholen onderwijs volgen. Om dat te realiseren geven wij reguliere scholen onderwijsondersteuning op maat. We bieden ambulante onderwijskundige begelei-ding, advies, coaching, instructie, collegiale consulta-tie en cursussen.

In het kader van Passend Onderwijs zetten wij dit beleid voort en breiden we de genoemde ambulante begeleidingsvormen uit met nieuwe, eigentijdsevormen van onderwijsondersteuning (zoals bijv. een intensieve variant van de AOB).

Gewoon naar school, mét begeleidingAls een kind met een visuele beperking regulier onder-wijs volgt gaan heel veel schoolzaken gewoon zoals ze altijd gaan. Sommige dingen gaan anders. Bij Koninklijke Visio hebben we gespecialiseerde leer-krachten die de vragen met betrekking tot het leren (omgaan) met een visuele beperking kunnen beant-woorden en die een leerling met een visuele beperking

begeleiden bij alle schoolzaken die een beetje anders zijn. Deze ambulant onderwijskundig begeleiders(AOB-ers) ondersteunen niet alleen de leerling, maar ook de leerkracht(en)/docenten op de reguliere school/opleiding of ander speciaal onderwijs.

Begeleiding op maatHet doel van ambulante onderwijskundige begeleiding is dat een kind ondanks zijn visuele beperking zo goed mogelijk deel kan nemen aan regulier of ander speciaalonderwijs. De AOB-er bekijkt samen met de leerkrach-ten/docenten wat de leerling daarvoor nodig heeft. Het kan gaan om speciale hulpmiddelen, zoals een laptop met vergrotingssoftware of lesmateriaal in braille, maar ook om betere verlichting, of extra tijd bij proef-werken. Het geven van adviezen en het aanleren van vaardigheden is maatwerk, gericht op de specifieke situatie van de leerling.

Samen aan de slagBij aanvang van de begeleiding en aan het begin van elk schooljaar stelt een AOB-er een begeleidingsplan op in nauw overleg met de school, de leerling en de ouders.Uitgaande van de hulpvraag, onderzoeksgegevens en eigen observaties, beschrijft de AOB-er hoe het kind zo goed mogelijk deel kan nemen aan het onderwijs. Ook staan in het begeleidingsplan de afspraken tussen de ambulant onderwijskundig begeleider en de school en de doelen waaraan de AOB-er met het kind gaat werken. Bij het opstellen, uitvoeren en evalueren van een begeleidingsplan, houdt de AOB-er rekening met de manier van werken op school.

Taken van de ambulant onderwijskundig begeleiderDe AOB-er informeert de school, de ouders en mede-leerlingen van de leerling over de visuele beperking en de gevolgen daarvan. De leerling krijgt zelf prakti-sche tips en adviezen voor het omgaan met de visuele beperking. Soms zal de AOB-er individueel met een leerling werken, bijvoorbeeld door braille les te geven of kijkstrategieën aan te leren.

De ambulant onderwijskundig begeleider adviseert de school over de keuze en aanschaf van leer- en hulpmid-delen en aangepast meubilair. Verder denkt de AOB-er mee over de toekomstmogelijkheden van de leerling en informeert hij de school en de ouders over de wette-lijke en financiële regelgeving.

Voor vragen die buiten de eigen expertise vallen, zal de ambulant onderwijskundig begeleider leerkrachten en ouders doorverwijzen. Ook zal de AOB-er relevanteactiviteiten en trainingen van Visio Revalidatie &

35

Advies onder de aandacht brengen. De AOB-er is kortom de contactpersoon bij alles wat op school komt kijken bij de visuele beperking van de leerling.

BekostigingAmbulante onderwijskundige begeleiding is een basis-taak vanuit de onderwijsinstellingen van Visio. Daarom zijn aan de uitvoering van deze begeleiding voor de leer-lingen, hun ouders en de scholen geen kosten verbonden. Scholen voor regulier basisonderwijs en voortgezet onderwijs kunnen, afhankelijk van de visuele beperking en de onderwijsbehoefte, een ondersteuningsbudget in de vorm van een arrangement ontvangen via Visio. De regeling “Aanvullende bekostiging visueel gehandicap-ten” is terug te vinden op www.eduvip.nl onder Wet en Regelgeving.

Samenwerking met andere partnersIntern, binnen VisioSamenwerking met andere scholen en Ambulante Onderwijskundige Begeleiding van VisioEr wordt intensief samengewerkt tussen de vijf Visio scholen en de afdelingen AOB. De schoolleiders spre-ken elkaar iedere drie weken onder leiding van de directeur onderwijs in managementteamvergaderingen (MT) en stemmen met ingang van 2019-2020 wekelijks op afstand met elkaar af. Voorstellen tot nieuw of aan-gepast beleid, voorbereid door een vertegenwoordiging vanuit het MT, worden besproken; projecten worden samen gevolgd; er wordt verantwoording afgelegd over nagestreefde doelen en ideeën over bijv. de toekom-stige organisatie en inhoud van het onderwijs worden gedeeld. Er zijn landelijke werkgroepen met vertegen-woordigers van diverse scholen en AOB-afdelingen mbt diverse thema’s werkzaam onder leiding van een daar-toe aangewezen schoolleider. Ook de coördinatoren van alle onderwijsvestigingen en –afdelingen komen

regelmatig in het jaar bij elkaar om te spreken over thema’s die hen binden. Er wordt kennis uitgewisseld en gezamenlijk doorontwikkeld.

Samenwerking met andere domeinen van Visio, direct leerlinggebondena) Samenwerking Kind & Jeugd Om de zorg en dienstverlening aan leerlingen die

naast het onderwijs tevens gebruik maken van hulp uit de andere domeinen van Visio (Wonen & Dagbe-steding en/of Revalidatie & Advies), nog beter op

elkaar af te stemmen, is het programma Kind & Jeugd ontwikkeld. Er is een gezamenlijk toelatings-traject en er wordt direct een basisplan opgesteld met de gegevens van de toelatingsdiagnostiek, het persoonsbeeld, het perspectief met betrekking tot wonen, werken en vrijetijdsbesteding én het hoofddoel van de te ontvangen zorg of begeleiding. Dit basisplan is de onderlegger voor alle volgende deelplannen van de verschillende domeinen waar het kind of de jongere zorg of begeleiding gaat ontvan-gen. Er wordt een proces coördinator benoemd die ervoor moet waken dat alle deelplannen op elkaar en het basisplan zijn afgestemd. Daartoe vindt peri-odiek overleg plaats met alle betrokkenen, ook met ouders of de leerling zelf. Tevens is de proces coördi-nator het 1e aanspreekpunt voor ouders/verzorgers.

b) Samenwerking met Visio Cliëntservicebureau (CSB) Visio Onderwijs werkt samen met het Cliëntservice-

bureau als het gaat om het aanmeldingstraject (zie KJMD/CVO), het verkrijgen van gegevens van externe partijen (zoals een reguliere oogarts) en het verwer-ven van zorgindicaties.

c) Samenwerking met Visio Wonen & Dagbesteding Tussen Visio Onderwijs (de afdeling SO/VSO-MB) en

Wonen & Dagbesteding bestaat van oudsher een nauwe samenwerking. De meeste leerlingen van de afdeling SO/VSO-MB wonen bij hun ouders thuis, maar er zijn ook leerlingen die bij het domein Wonen & Dagbesteding wonen of regelmatig logeren. Daarnaast biedt dit domein naschoolse intensieve revalidatie of dagopvang op de woensdagmiddag of vakantieopvang in vakanties aan een aantal leerlin-gen van de scholen. Sinds kort wordt op een aantal locaties ook naschoolse opvang/behandeling aan-geboden. Visio Wonen & Dagbesteding biedt tevens thuiszorg: zorg op maat in de eigen thuissituatie.

d) Samenwerking met Visio Revalidatie & Advies Voor het uitvoeren van diverse onderzoeken (oog-

heelkundig onderzoek, visueel functieonderzoek, ontwikkelingsonderzoek, visueel perceptie onder-zoek, etc.) en voor behandelingen op het gebied van bijv. ergotherapie, logopedie, oriëntatie & mobiliteit Braille rekenen

36

en maatschappelijk werk, werken we samen met Visio Revalidatie & Advies. Er wordt steeds meer samengewerkt op het gebied van het organiseren en uitvoeren van cursusaanbod voor ouders , contact-personen van ander onderwijs/opvang en leerlingen zélf. Voorafgaande aan een onderwijsaanbod worden jonge kinderen vaak begeleid door R&A ontwikke-lingsbegeleiders. Zij begeleiden ouders en jonge kin-deren met een visuele beperking , opdat de kinderen zoveel mogelijk een normale, gezonde ontwikkeling kunnen doormaken. Wanneer onderwijs in beeld komt, wordt gezorgd voor een goede overdracht aan de Visio-school. Wanneer kinderen gebruik gaan ma-ken van regulier of ander cluster onderwijs, worden de leerlingen, hun ouders en de betrokkenen van het andere onderwijs gedurende groep 1 en 2 door zowel de ontwikkelingsbegeleider als de AOB-er begeleid.

e) Samenwerking met de afdeling Kennis, Expertise en Innovatie (KEI) en de Visio Academie Alle scholen en afdelingen AOB werken meer of min-

der intensief periodiek samen met de afdeling KEI; ze nemen deel aan (soms langlopende) onderzoeken en projecten tot vergroting van de expertise van Visio, al dan niet in samenwerking met Nederlandse universiteiten en hogescholen.

Voor (bij-)scholing van medewerkers kan geput wor-den uit het aanbod van de Visio Academie en meer specifiek uit het voor het onderwijs vastgestelde Corporate Curriculum.

f) Samenwerking met Visio International Alle scholen en afdelingen AOB kunnen gevraagd

worden een rol te vervullen als het gaat om des-kundigheidsbevordering van buitenlandse scholen en onderwijsorganisaties; vertegenwoordigers van Visio Onderwijs worden dan door Visio International uitgezonden naar samenwerkingspartners van Visio in het buitenland.

Extern, buiten VisioSchoolarts GGDDe schoolarts van de Gemeentelijke Gezondheid Dienst (GGD) is op sommige scholen verbonden aan de Com-missie Leerlingenzorg. De arts onderzoekt de leerlingen in ieder geval één keer na plaatsing binnen de school. In het instroomonderzoek wordt de lichamelijke condi-tie van de leerling gescreend. Zo vindt een gehoortest en een meting van lengte en gewicht plaats. Ouders/verzorgers wordt altijd om toestemming voor het doen van onderzoek gevraagd.

Therapeuten, werkzaam op scholen vanuit een eigen praktijk Sommige scholen kennen therapeuten (fysiotherapie,

ergotherapie) werkzaam vanuit een eigen praktijk. Zij zijn gespecialiseerd in het bieden van zowel onderzoek/voortgangsdiagnostiek als onderwijsondersteuning en behandeling. De Commissie Leerlingenzorg geeft al dan niet toestemming voor nader onderzoek/voortgangsdi-agnostiek of behandeling binnen onderwijstijd. Ouders/verzorgers wordt altijd om toestemming voor het doen van onderzoek of behandelen gevraagd.

Samenwerking binnen het onderwijsveld, met BartimeusIn Nederland is het speciaal onderwijs van oudsher onderverdeeld in vier clusters. Dat zijn –met de oude benamingen-: cluster 1: leerlingen met visuele beperkingencluster 2: leerlingen met auditieve beperkingencluster 3: z eer moeilijke lerende leerlingen, langdurige

zieke leerlingen en leerlingen met lichame-lijke beperkingen

cluster 4: l eerlingen met psychiatrische of gedragspro-blemen.

Het speciaal onderwijs in cluster 1 en 2 heet “landelijk speciaal onderwijs’; het speciaal onderwijs van cluster 3 en 4 valt in het kader van Passend Onderwijs onder de regionale samenwerkingsverbanden.De scholen van Visio, Bartiméus en de ambulante onderwijskundige begeleiding van Visio en Bartimeus vormen samen cluster 1. Binnen cluster 1 wordt er intensief samengewerkt op onder andere het gebied van de ontwikkeling van leerlijnen, Opbrengst Gericht Werken en expertise-uitwisseling.

Samenwerking binnen het onderwijsveld, met andere clusters in het speciaal onderwijsIndien gewenst wordt vanuit de scholen en AOB samen-gewerkt met andere scholen of AOB in het speciaal onderwijs. Uiteraard komen de AOB-ers van Visio op scholen van de andere clusters om ten behoeve van individuele leerlingen met een visuele beperking ondersteuning te bieden aan die leerlingen en hun docenten. Soms is er sprake van samenwerking in speciale projecten.

Samenwerking binnen het onderwijsveld, met reguliere vormen van onderwijs en samenwerkingsverbandenVanzelfsprekend komen AOB-ers van Visio ook op reguliere scholen en opleidingen om ten behoeve van individuele leerlingen en studenten met een visuele beperking en hun docenten ondersteuning te bieden. In het kader van passend onderwijs zijn door de Visio AOB-afdelingen via daartoe aangewezen contactperso-nen contacten gelegd met alle samenwerkingsverban-den in Nederland. Visio maakt geen deel uit van de

37

samenwerkingsverbanden, maar acht goede samen-werking hiermee wel van het grootste belang; om te borgen dat de expertise van Visio beschikbaar blijft of komt voor alle leerlingen/studenten met een visuele beperking.

Samenwerking met stage verlenende bedrijven of instellingenDe scholen van Visio met een VSO en/of VSO-MB afde-ling werken in het kader van het eindonderwijs aan hun leerlingen samen met bedrijven of instellingen die een stageplaats kunnen bieden aan de leerlingen. Doel hiervan is het voorbereiden van de leerlingen op een soepele overgang naar werk of dagbesteding.

Samenwerking met overige partijenAlle scholen en afdelingen AOB werken samen met verwijzende instanties en behandelcentra, zoals oog-heelkundige klinieken, oogpoli’s in ziekenhuizen, MEE, revalidatiecentra, thuiszorginstellingen, Centra voor Jeugd en Gezin, wijkteams, de afdelingen Jeugdzorg van de gemeenten en instellingen voor Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ). Het betreft hier samenwerking rondom de individuele leerling of (tijdelijke) projecten.Sommige scholen zijn aangesloten bij Zorg voor Jeugd, een digitale verwijsindex om kinderen in een zorgelijke thuissituatie in beeld te brengen bij andere betrokken partijen als bijv. hulpverlenende instanties en met hen af te stemmen over te ondernemen acties.

Overige zakenVeiligheidMelden van (bijna) incidentenDoor het melden en registreren van incidenten en (bijna) incidenten krijgen we binnen het onderwijs informatie die kan bijdragen aan de verbetering van de kwaliteit en het voorkomen van ongevallen. Deze regeling is bedoeld voor medewerkers en bezoekers. Zij dienen fouten, ongevallen of (bijna) ongevallen en risicovolle situaties te melden door gebruik te maken van digitaal meldingssysteem Triasweb. Alle meldingen worden vertrouwelijk behandeld door de schoolleider en indien relevant door de Commissie Leerlingenzorg. Zo nodig worden er maatregelen genomen om de ge-beurtenis te voorkomen.

Het beleid bij ernstige incidenten als vechtpartijen, diefstal en pestgedrag is direct gericht op gedragsver-andering bij betrokkenen. Er is dan altijd een “op maat” benadering van de situatie. Er worden geen standaard afspraken gemaakt over hoe te handelen bij dergelijke incidenten. Voor iedereen moet duidelijk zijn dat er een grens is overschreden. Ernstige incidenten hebben

altijd consequenties voor de betrokken leerlingen; de schoolleider bepaalt na samenspraak met de Com-missie Leerlingenzorg en desbetreffende mentor op welke wijze ouders geïnformeerd worden. Bij diefstal en zedenzaken doet de school altijd aangifte. In andere situaties wordt een afweging gemaakt of er aangifte wordt gedaan. We stimuleren ouders en leerlingen soms om ook aangifte te doen.

Sociale veiligheid (ter voorkoming van pesten, kindermishandeling en seksueel misbruik)In de afgelopen jaren is met medewerkers veel aan-dacht besteed aan het signaleren van pesten, kinder-mishandeling en seksueel misbruik. Er zijn in de school gedragsregels opgesteld en in de lessen sociaal emoti-onele vorming wordt regelmatig aandacht besteed aan het voorkomen van pesten. Alle medewerkers weten bij een vermoeden van kindermishandeling of seksueel misbruik hoe te handelen; leerkrachten en gedrags-wetenschappers hebben hier verplicht een toets voor moeten afleggen.Binnen Visio Onderwijs is Sociaal Veiligheidsbeleid (o.a. ter voorkoming van pesten) ontwikkeld. Het protocol voldoet aan de eisen van het Ministerie van OCW (wetgeving mbt zorgplicht sociale veiligheid op school); iedere Visio school voert sociaal veiligheidsbeleid, monitort dit jaarlijks én heeft een of enkele mede-werkers aangewezen, die het sociale veiligheidsbeleid op de school, o.a. in het kader van het tegengaan van pesten, coördineren en fungeren als aanspreekpunt.

BHV (bedrijfshulpverlening)Op school is een bedrijfshulpverleningsplan aanwezig. In dit plan wordt duidelijk beschreven hoe er gehandeld moet worden door de medewerkers van de school bij een calamiteit (brand of een ernstig ongeval). Jaarlijks worden er een of meerdere ontruimingsoefeningen tijdens lestijd georganiseerd. Een deel van de medewerkers is getraind om in geval van calamiteiten het voortouw te nemen. Deze BHV-ers volgen jaarlijks een herhalingstraining om hun kennis en kunde op peil te houden.

EHBOOp school is een aantal gediplomeerde EHBO-ers aanwezig. De EHBO-ers worden jaarlijks (bij)geschoold. Sommige scholen beschikken over een AED-apparaat.

Risico-inventarisatie Periodiek wordt er een risico-inventarisatie gemaakt; gewerkt aan een Plan van Aanpak om tekortkomingen op te heffen en vindt controle plaats op deugdelijkheid van speeltoestellen en andere apparatuur.

38

SponsoringBinnen Visio Onderwijs is algemeen beleid opgesteld op het gebied van sponsoring. We gaan terughoudend met sponsoring waarvoor een tegenprestatie wordt verwacht, maar zoeken gericht sponsoren. Af en toe ontvangt een onderwijslocatie gelden als bijdrage voor bijvoorbeeld de financiering van speeltoestellen.

WetenswaardighedenMedezeggenschapVisio Onderwijs bestaat formeel uit drie onderwijs-instellingen; Noord, Midden en Zuid. Elke onderwijs-instelling heeft een medezeggenschapsraad (MR), bestaande uit een ouder- en een personeelsgeleding. Voor Visio Onderwijs als geheel bestaat er een gemeen-schappelijke medezeggenschapsraad (GMR), bestaande uit vertegenwoordigers van de ouder- en personeels-geledingen van de lokale medezeggenschapsraden, die periodiek overleg voert met de Raad van Bestuur van Visio. Naast deze formele medezeggenschap worden op de scholen bijeenkomsten voor klankbordgroepen geor-ganiseerd rond een thema dat ouders en/of leerkrach-ten van de betreffende school belangrijk vinden.

In 2017 is in goed overleg tussen de GMR, lokale MR-en, de bestuurder en de directeur Onderwijs nagedacht over modernisering van de medezeggenschap van Visio Onderwijs. Dit heeft ertoe geleid dat de medezeggen-schap in de loop van 2018 anders is ingericht. De drie MR-en en de GMR blijven in een wat lichtere samen-stelling bestaan om alle formele zaken te behandelen zoals de Wet medezeggenschap op scholen dat voor-schrijft. Tegelijk kreeg de informele medezeggenschap op de scholen meer gewicht. Ouders, leerlingen en medewerkers willen graag meedenken over en invloed hebben op onderwerpen die dichtbij op de scholen spe-len in lokale klankbordgroepen. In de lokale klankbordgroep en (G)MR bent u dicht bij de bron. U bent snel op de hoogte van nieuwe ontwik-kelingen en beleidszaken in het onderwijs van uw kind. U denkt en praat erover mee. Door uw deelname aan de klankbordgroep of (G)MR krijgt u inzicht in de manier waarop Visio Onderwijs met financiën, personeel en voorzieningen omgaat. Uw stem wordt gehoord en u heeft dus daadwerkelijk invloed.

De lokale klankbordgroep en de (G)MR vergaderen een aantal keer per jaar. De klankbordgroep-vergaderingen vinden plaats op de afzonderlijke scholen/AOB-vesti-gingen. De (G)MR-vergaderingen vinden doorgaans in Huizen plaats. Af en toe organiseren we een studie-avond over een onderwerp dat door de lokale klank-bordgroep of MR zelf bepaald is. We vergoeden de

reiskosten voor de klankbordgroep- en (G)MR-leden en als ouder ontvangt u voor de (G)MR een presentiever-goeding.

Is na het lezen van deze informatie uw nieuwsgierigheid gewekt, heeft u belangstelling voor deze taak of wilt u wat meer weten? Neem dan gerust contact met ons op. U kunt ons bereiken via de volgende e-mailadressen:

klankbordgroep Grave: p/a willysmits@visio.org

klankbordgroep Breda: p/a rachelkemperman@visio.org

klankbordgroep Rotterdam: p/a ulcovanderende@visio.org

klankbordgroep AOB Zuid: p/a johnschut@visio.org

klankbordgroep Amsterdam: p/a liavanemmerik@visio.org

klankbordgroep AOB Midden: p/a liavanemmerik@visio.org

klankbordgroep Haren: p/a marianofficier@visio.org

klankbordgroep AOB Noord p/a marianofficier@visio.org

MR Zuid: mrzuid@visio.org

MR Midden: MR-IOSB@visio.org

MR Haren: MRVisioOnderwijsHaren@visio.org

GMR: gmr@visio.org

KlachtenregelingOp de website van Visio vindt u onder het kopje ‘Over Visio’ (onderaan de homepagina) het onderwerp ‘Klach-tenregeling’. Via die pagina kunt u de volledige klach-tenregeling downloaden en treft u de contactgegevens van de vertrouwenspersoon/ ombudsfunctionaris en de Klachtencommissie aan.

39

JaarverslagJaarlijks wordt een jaarverslag opgemaakt voor Konink-lijke Visio als geheel. In het jaarverslag vindt evaluatie en verantwoording van het beleid plaats, de activi-teiten en de resultaten. Ook de jaarrekening is in het jaarverslag opgenomen. Het jaarverslag wordt vóór 1 juni vastgesteld en openbaar gemaakt. In het jaar-verslag is ook de verantwoording van Visio Onderwijs opgenomen. Het jaarverslag is via de website van Visio te downloaden.

OngevallenverzekeringVoor de leerlingen van de scholen is een ongeval-lenverzekering afgesloten. Ook tijdens evenementen in schoolverband zoals bij een schoolkamp of tijdens stage is de verzekering van toepassing. Bagage is bij schoolactiviteiten niet via de school verzekerd. Schade aan kleding of brillen evenmin. Ook diefstal van goede-ren valt niet onder de verzekering van school. Tot slot verzoekt de school u om voor uw kind een Wettelijke Aansprakelijkheidsverzekering af te sluiten.

PrivacyPersoonsgegevens van de leerling verwerken we met inachtneming van de nieuwe Wet Algemene Verorde-ning Gegevensbescherming (AVG). Deze verordening heeft betrekking op de ‘bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoons-gegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens’. Relevante gegevens van de leerling nemen we op in het leerlingendossier en gebruiken we alleen voor het doel waarvoor ze zijn opgenomen. Wanneer de leerling aanvullende zorg of dienstverlening binnen Visio ontvangt (conform een overeenkomst) dan heb-ben degenen die direct betrokken zijn bij de uitvoering van de zorg of dienstverleningsovereenkomst inzage in de gegevens, voor zover dit nodig is voor uitoefening van hun werkzaamheden. Hiervoor geeft u als ouder toestemming. Voor méér informatie over de toepassing van de wet AVG verwijzen we u naar de website van Visio.

Schorsen en verwijderingOndanks alle aandacht die we besteden aan het bieden van een veilig klimaat binnen Visio Onderwijs kan het voorkomen dat een leerling de veiligheid van mede-leerlingen of medewerkers op enigerlei wijze in gevaar brengt. Er volgt dan direct een gesprek met de leerling en zijn ouders. Eventueel kan de schoolleider besluiten tot een time-out voor een bepaalde periode. Wanneer de problemen (zeer) ernstig zijn of wanneer na diverse time-outs de situatie niet beheersbaar blijkt kan het bevoegd gezag op advies van de schoolleider besluiten

tot schorsing voor ten hoogste één week. Een schorsing maken we schriftelijk aan de ouders bekend en bespre-ken we direct met de betreffende leerling en zijn ouders. De schorsing melden we schriftelijk bij de Inspectie van het Onderwijs en de leerplichtambtenaar.

Als ook het schorsen niet het gewenste effect heeft kan het verwijderen van de leerling van een school een vervolgstap zijn. De directie raadpleegt in dat geval de betrokken mentor en gaat een gesprek aan met de ouders. Vervolgens zal de directie het bevoegd gezag adviseren over het verwijderen van de leerling en dit advies voorzien van een deugdelijke motivering. Wanneer de ouders het niet eens zijn met het besluit kunnen zij dit binnen zes weken schriftelijk kenbaar maken. Hierop moet het bevoegd gezag binnen vier we-ken reageren. De school heeft een inspanningsverplich-ting van acht weken om voor de leerling een geschikte andere school te vinden. De leerplichtambtenaar en de Inspectie van het Onderwijs stellen we van de situatie op de hoogte.

Vrijstelling onderwijsactiviteitenLeerlingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs zijn verplicht deel te nemen aan alle onderwijsactiviteiten uit het onderwijsprogramma. Voor sommige onderwijs-activiteiten kunnen zowel de ouders als een meerder-jarige, handelingsbekwame leerling vrijstelling vragen bij het bevoegd gezag. Voor de vrijgestelde activiteiten komen in dat geval vervangende onderwijsactiviteiten in de plaats die beter aansluiten bij de mogelijkheden en behoeften van de leerling. Het bevoegd gezag bepaalt welke onderwijsactiviteiten dat zijn en onder welke voorwaarden een leerling vrijstelling kan krijgen. U moet er rekening mee houden dat we in principe geen zorg tijdens onderwijstijd aanbieden, tenzij deze voor-waardelijk is voor deelname aan het onderwijs. Informatieverstrekking door de school aan gescheiden oudersAls ouders scheiden behouden zij meestal beiden het ouderlijk gezag over hun kind, ook al woont het kind maar bij één ouder. De school behandelt deze ouders gelijkwaardig en informeert hen allebei over het func-tioneren en de ontwikkeling van hun kind. Dit is de school wettelijk verplicht. Dit betekent dat we beide ouders uitnodigen voor ouderavonden en rap-portbesprekingen en dat zij beiden de rapporten krijgen toegestuurd. De niet-verzorgende ouder hoeft dus niet zelf om informatie te vragen. Als na een scheiding één van de ouders het ouderlijk gezag krijgt toegewezen, dan verstrekt de school alleen informatie aan de ge-zaghebbende ouder.

40

Belangrijke adressen Koninklijke VisioAlle locaties van Visio zijn te vinden op www.visio.org onder het kopje ‘Adressen’. De routebeschrijving naar de scholen kunt u vinden bij ‘Adressen onderwijs’. Afkortingen en begrippenAOB: ambulante onderwijskundige begeleidingCCE: Centrum voor Consultatie en ExpertiseCIZ: Centrum Indicatiestelling ZorgCSB: CliëntservicebureauCvO: Commissie van OnderzoekCVI: cerebrale visuele inperkingCLZ: Commissie LeerlingenzorgGMR: gemeenschappelijke medezeggenschapsraadMB: meervoudige beperkingVVB: visuele en verstandelijke beperkingMR: medezeggenschapsraadOPP: ontwikkelingsperspectief(plan)OCW: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en WetenschappenPRO: praktijkonderwijsSO: speciaal onderwijsVSO: voortgezet speciaal onderwijs

Cluster 1: alle scholen voor leerlingen met een visuele beperkingDidactische benadering: de wijze van overdracht van kennis en vaardighedenExpertise: specifieke deskundigheidFysieke herinrichting: de aanpassingen in de leeromge-ving zowel binnenin als rondom de schoolGroepsplan: organisatie van het onderwijs voor een groep leerlingen waarbij we planmatig werken aan de leer- en ontwikkelingsdoelen van de verschillendeleerlingen en tegemoet komen aan de verschillende onderwijsbehoeften van leerlingen in die groepLeerlijn: aanwijzingen om met tussendoelen te komen tot een kerndoelLeerlingvolgsysteem: systeem om de ontwikkeling van een leerling te volgen en die te kunnen vergelijken met de beginsituatieLeerroute: pakket van kern- en tussendoelen behoren-de bij een bepaalde categorie leerlingenLeren leren: visie binnen het onderwijs gericht op het ontwikkelen van zelfstandigheid en zelfredzaamheid; deze visie heeft drie pijlers: leerling-initiatief, de leer-kracht als coach en een rijke leeromgevingMotorische ontwikkeling: ontwikkeling van de grove bewegingen (zoals lopen, rennen, springen en zwem-men) en de fijne bewegingen (zoals knippen, schrijven en tekenen)Onderwijs-zorgarrangement: totaal van onderwijs- en zorgdoelen die binnen de onderwijstijd gesteld worden

Onderwijs voorwaardelijke zorg: zorg die nodig is om onderwijs mogelijk te kunnen maken voor een leerlingOntwikkelingsperspectief: verwachte uitstroombe-stemming of -niveau van een SO-leerling aan het eind van het speciaal onderwijs of van een vso-leerling aan het eind van het voortgezet speciaal onderwijs; ook voor leerlingen die ambulante onderwijskundige begeleiding ontvangen stellen we een ontwikkelings-perspectief op Ontwikkelingsperspectiefplan (OPP): individueel plan voor een leerling in het (v)so of een leerling in het re-gulier onderwijs die ambulante begeleid wordt, waarin de – met u als ouder overeengekomen – handelingsge-richte aanpak is beschreven die gericht is op het beha-len van het vastgelegde ontwikkelingsperspectief Oriëntatie en mobiliteit: bewustzijn van waar je je bevindt in de ruimte en je daarin kunnen verplaatsenOrthopedagogische benadering: afstemmen van het handelen op leerlingen. Dit handelen is gericht op het creëren van een omgeving waarin de leerlingen tot onderwijs en ontwikkeling kunnen komen Orthodidactische benadering: afstemmen en aanpas-sen van de manier van onderwijs geven aan leerlingen met sociale problemen, leer- of gedragsproblemen, om de leerlingen tot leren en ontwikkeling te laten komen (of daarin verder te stimuleren)Pedagogisch klimaat: creëren van een omgeving waarin opvoedkundig verantwoord gewerkt wordtPedagogische benadering: de opvoedkundige benade-ring van de leerlingToelatingscriteria: criteria waaraan een leerling moet voldoen om te worden toegelatenUitstroommogelijkheden: mogelijkheden ná school, zoals vervolgonderwijs, betaalde arbeid, gesubsidieerde arbeid of dagopvang Verwijzers voorwerpen (of delen daarvan): plaatjes, foto’s of tekens die verwijzen naar een handeling, een ruimte of een activiteitZelfredzaamheid: het zich zelfstandig kunnen redden bij alledaagse handelingenZintuiglijke ontwikkeling: ontwikkeling van de zintui-gen, zoals visus, gehoor, tast, geur en smaak

Nuttige adressenOogverenigingT 030 299 28 78www.oogvereniging.nlinfo@oogvereniging.nl

Stichting Oogfonds NederlandT 030 254 57 11www.oogfonds.nlinfo@oogfonds.nl

41

Ooglijn (informatiepunt bij oogproblemen)T 030 294 54 44

Worldwide Vision(levert producten voor mensen met een visuele, auditieve en/of leesbeperking)T 013 528 56 66www.worldwidevision.nl info@worldwidevision.nl

Iris Huys(levert hulpmiddelen voor slechtziende en blinde mensen)T 0182 52 58 89www.irishuys.nl info@irishuys.nl

Passend LezenT 070 33 81 500www.passendlezen.nlklanten@passendlezen.nl

DediconT 0486 48 64 86www.dedicon.nl info@dedicon.nl

Stichting Uitgeverij XLT 070 367 60 58info@uitgeverijxl.nl www.uitgeverijxl.nl

Uitgeverij Grote Letter BibliotheekT 0570 64 37 47www.groteletter.nl info@groteletter.nl

OV-Begeleiderskaart (Argonaut Advies)T 030 - 235 46 61 www.ov-begeleiderskaart.nl

OnderwijsinspectieT 1400 www.onderwijsinspectie.nl

ToelatingscriteriaKinderen met visuele beperkingen die belemmerend zijn voor het onderwijsleerproces en de participatie in de onderwijsleeractiviteiten, kunnen worden toegelaten tot onderwijs of ambulante onderwijskundige begelei-ding van Visio. Na de aanmelding worden verschillende oogheelkundige onderzoeken verricht en gegevens verzameld. Vervolgens wordt er besloten of iemand wel of niet wordt toegelaten.

Leerlingen met een meervoudige beperkingLeerlingen met een visuele én een verstandelijke beperking noemen we leerlingen met meervoudige be-perkingen. Voor deze leerlingen gelden de toelatings-criteria op visueel gebied zoals hieronder beschreven. Ernstige meervoudige beperkingenNaast een visuele en verstandelijke beperking kan er sprake zijn van een motorische beperking, autisme, progressieve ziektebeelden, epilepsie, spraak-taal-problematiek en/of slechthorendheid. Genoemde bij-komstige beperkingen zijn geen criteria voor toelating; de visuele beperkingen zijn immers leidend. Bij toela-ting is het echter wel belangrijk om zicht te krijgen op de ernst van de bijkomende beperking(en). Zo kunnen we de inzet van onderwijs voorwaardelijke behandelin-gen en therapieën zo goed mogelijk integreren binnen het dagelijkse onderwijs aan de leerling. Als er sprake is van een kind met zeer ernstige gedragsproblemen of als duidelijk aantoonbaar is dat het kind geen ontwik-kelingsmogelijkheden heeft kunnen we het niet toe-laten. Als er sprake is van een grote persoonlijke zorgbehoefte en/of extra ondersteunende begeleiding van een kind op het gebied van algemene dagelijkse levensverrichtingen kunnen we verzoeken extra zorg-begeleiding te faciliteren.

42

Schema ten behoeve van de indicatieEnkelvoudige beperking

Oogheelkundig ToelatingIn combinatie metToelating

gezichtsscherpte =< 0,3 en/of gezichtsveld = < 30° en/of hemianopsie en/of leesvisus =< 0,25

gezichtsscherpte 0,3 – 0,5

gezichtsscherpte 0,3 – 0,5

gezichtsscherpte > 0,5

Ja, altijd (behoort tot de doelgroep).

Toelating indien:1. de visuele beperking samenhangt met meetbare visuele stoornissen 2. de visuele beperking leidt tot participatie problemen3. er geen alternatieve verklaring voor de participatieproblemen aanwijsbaar is

Uitsluitend bij het voldoen aan alle hiervoor genoemde drie punten is een toelating voor behandeling of begeleiding geïndiceerd

Toelating indien de verwachting bestaat dat zich participatieproblemen zullen voordoen

Toelating indien:1. de visuele beperking samenhangt met meetbare visuele stoornissen 2. de visuele beperking leidt tot participatie problemen3. er geen alternatieve verklaring voor de participatie problemen aanwijsbaar is

Uitsluitend bij het voldoen aan alle hiervoor genoemde drie punten is een toelating voor behandeling of begeleiding geïndiceerd

- stoornissen in de lagere visuele functies (visueel sensorische functies en/of oculomotore functies) (bijvoorbeeld: specifieke functiestoornissen, zoals contrastgevoeligheid en licht(over)gevoeligheid

- gezichtsveldbeperking anders dan een concentrische beperking <30°- stoornissen in de hogere visuele functies

(visueel perceptuele cognitieve functies en/of visuomotorische functies)

- ontbreken (dan wel zeer beperkt aanwezig zijn) van compensatiemogelijkheden

progressieve aandoening (die de ontwikkeling van het kind of de jongere bedreigt)

- stoornissen in de lagere en/of hogere visuele functies zoals beschreven bij gezichtsscherpte 0,3 – 0,5

- interdisciplinair afwegen of er op grond van visuele beperkingen in het dagelijks leven

en/of cerebrale aandoeningen van het visueel systeem voldoende indicaties zijn voor toelating tot onderzoek

Voor leerlingen met een gezichtsscherpte van 0,3 tot 0,5 kan toelating tot onderwijs of ambulante onderwijs-kundige begeleiding plaatsvinden, wanneer we op basis van onderzoek constateren dat de leerling overwegend is aangewezen op een orthopedagogische en/of orthodidactische benadering.

43

Visio Onderwijs

Visio Onderwijs is er voor kinderen van vier tot twintig jaar met een visuele beperking, al dan niet in combinatie met een andere beperking. Visio Onderwijs biedt speciaal onderwijs (SO), voortgezet speciaal onderwijs (VSO) en onderwijs aan kinderen met een (ernstige) meervoudige beperking ((E)MB).

“Perspectief voor elk kind” is een belangrijk uitgangspunt van ons onderwijs. We willen als onderwijsorganisatie íeder kind, ongeacht de individuele beperkingen, een perspectief voor de toekomst bieden.

Ruim 80% van de kinderen met een visuele beperking gaat naar een gewone school met behulp van ambulante onderwijskundige begeleiding door Visio. Daarnaast heeft Visio onderwijslocaties in vijf gemeenten: in Amsterdam (SO, VSO, (V)SO MB), Breda ((V)SO MB), Grave (SO, VSO, (V)SO MB), Haren (SO, (V)SO MB), en Rotterdam (SO, VSO en (V)SO MB). De kerndoelen, zoals die binnen het reguliere onderwijs gelden, zijn het uitgangspunt en er bestaat voor leerlingen vanaf 12 jaar in Amsterdam, Rotterdam en Grave de mogelijkheid om deel te nemen aan praktijkonderwijs, VMBO of HAVO.

Koninklijke Visioexpertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen

www.visio.org

Volg ons op: