Is het hoger onderwijs in 2020 doorspekt met ICT-vernieuwingen? Niemand weet dat natuurlijk nu al zeker. Wel hebben de mensen die nu bij hogescholen en universiteiten werken daar ideeën over. Om achter het antwoord te komen, vroeg het SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma docenten en adviseurs uit het hoger onderwijs naar hun toekomstvisie.

SURFnet Kennisnet visie op de toekomst

Visie op de toekomst

www.surfnetkennisnet.nl

et SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma onderzoekt hoe ICT het onderwijs kan verbeteren. Uit een online brainstormsessie blijkt dat de ruim 130 respondenten de noodzaak van informatie-

en communicatietechnologie onderschrijven. Een hogeschool of universiteit die straks meer te bieden heeft op ICT-gebied, trekt meer studenten aan, zo is bijvoorbeeld een verwachting. Als de beste ideeën, geopperd en beoordeeld door de mensen uit het onderwijs zelf, allemaal worden omgezet in daden, ziet het onderwijs er straks heel anders uit.

SURFnet Kennisnet visie op de toekomst

het is 2020…Alles draait om het delen van kennis. Webcolleges, werk-stukken, lesmethoden: iedere betrokkene die dergelijke informatie nodig heeft, kan er onmiddellijk bij. En niet alleen binnen Nederland. Open content, zoals een wereld-wijd gedeelde wiki, overbrugt afstanden. Zo profiteren ook derdewereldlanden van nieuwe ontwikkelingen. Best practices en excellente kennis worden gedeeld met het buitenland, ook via videoconferenties en andere mobiele toepassingen.

webcollegesHoorcolleges worden zeldzamer. Onderdeel van de dagelijkse praktijk zijn kennisdelen, discussiëren en samenwerken aan cases. Over auteursrechten maakt bijna niemand zich meer druk. Het aantal webcolleges is enorm gestegen. Dit is een oplossing voor ruimtegebrek en roosterproblemen, en een service voor leerlingen die de stof (nog eens) willen doornemen. Plus: door minder face-to-face onderwijs heeft de docent meer tijd om stu-denten persoonlijk te begeleiden. Via online spreekuren of e-coaching bijvoorbeeld.

co-creatieCo-creatie, waarbij je samenwerkt aan kwalitatieve inhoud, vindt plaats tussen studenten en docenten. Maar natuurlijk ook tussen docenten en collega’s. En wat nieuw is, of in elk geval uitgebreid: ook het onderwijsveld en het bedrijfsleven werken veelvuldig samen. Ze lossen samen innovatievraagstukken op en leren van elkaar. Bedrijven kunnen zich bij- of omscholen door modules te volgen bij onderwijsinstellingen. Studenten achterhalen al tijdens hun studie hoe het werkende leven in elkaar steekt. Zo kunnen ze opdrachten krijgen, waarbij het resultaat van belang is voor een werkgever, en dus voor de student.

Door ervaring met dit soort serieuze oefeningen kunnen studenten soepeler doorstromen naar een bedrijfstak die bij ze past. Ook virtuele games geven hen een ge-detailleerd kijkje achter de schermen van verschillende beroepen. Slechts één klik verwijdert hen van het com-petentieprofiel dat bij een functie hoort. Die koppelen ze vervolgens aan hun eigen persoonlijke analyse.

lesmateriaal‘Vertel het me, ik zal het vergeten. Toon het me, misschien onthoud ik het. Betrek me erbij en ik zal leren.’ Studenten vertellen al jaren dat ze gemotiveerder aan de slag gaan als ze nauwer bij het lesmateriaal worden betrokken. In 2020 is dat het geval. Om het inlevingsvermogen van de leerling te versterken, gebruikt de docent meer beeld. Daarnaast leert hij zijn studenten een aantal gemeen-schappelijke competenties aan waarmee ze nuttige bijdragen kunnen leveren. Leraren en professoren zijn er inmiddels aan gewend dat leerlingen links, documenten en audio- en videobestanden aan hun online lesmateriaal toevoegen. Ze stimuleren studenten vanuit hun passie te werken.

H

fysiek samenwerkenDoor online toepassingen kunnen mensen samenwerken waar en wanneer ze willen. Maar ook fysiek samenwerken blijft belangrijk. Dit kan in zogenoemde trefplaatsen, flexibele ruimtes waar makkelijk kan worden geschoven met meubels en waar ondersteunende ICT-middelen altijd beschikbaar zijn. Over de vraag of online contact de boventoon zou moeten gaan voeren, zijn de meningen verdeeld. Werkgroepen presteren volgens de meeste onderwijsmedewerkers beter als ze direct contact hebben. Natuurlijk kan die samenwerking vervolgens wel weer online worden voortgezet of uitgebreid.

www.surfnetkennisnet.nl

terug naar 2010…‘Duurzaam leren’ staat hoog op het programma. Dit houdt in dat er op de leerbehoeften van de huidige generatie wordt ingespeeld, zonder de wensen van een volgende generatie uit het oog te verliezen.

Voor de nabije toekomst staan de respondenten voorna-melijk stil bij interactie en de persoonlijke leerweg van de student. Overige zaken waar de leraar van nu zich hard voor wil maken, zijn co-creatie, leren via offline en online kanalen, en een nauwere samenwerking met het bedrijfsleven en het buitenland. De rol van ICT is daarbij belangrijk, omdat vernieuwende informatie- en com-municatietechnologie zorgt voor efficiëntie, structuur en administratieve ondersteuning. Het maakt ook samen-werking op elk moment mogelijk, tussen individuen en groepen.

In totaal deden 133 respondenten mee aan het onderzoek, in de vorm van een online brainstormsessie. Hier kwamen 106 bruikbare ideeën uit voort die door de deelnemers zelf werden beoordeeld op inhoud. Dit artikel concentreerde zich op de 27 best beoordeelde ideeën. Al met al voorzien docenten en adviseurs over tien jaar veranderingen die niet alleen het leven van de docent, maar ook van de student zullen beïnvloeden.

eigen verantwoordelijkheidVan iedereen wordt meer verwacht. De docent draagt kennis over, is begeleider en coach. Ook de verantwoor-delijkheid van de student is gestegen. Eindeloos veel herkansingen? Niet meer mogelijk. Vindt iemand bij een instelling niet voldoende uitdaging, dan kan hij bij andere onderwijsinstellingen aanvullende cursussen volgen. Dit is onderdeel van zijn persoonlijk leertraject. Hij kan ook zelf kiezen wanneer hij studeert. Zolang hij zijn keuzes kan motiveren, is het goed. Eerder dan normaal stage lopen? Prima, maar dan wel met hoge doelen waar hij zelf de verantwoordelijkheid voor draagt.