Besparen en beheersen van zorgkostenKan er op zorgkosten worden bespaard, is de ontwikkeling van zorgkosten te beheersen? Werkgroepen doen, in het kader van de ‘brede heroverwegingen’ voorstellen voor substantiële en structurele besparingen. Wij denken dat besparingen, gegeven demografische en technologische ontwikkelingen, slechts ten dele mogelijk zijn. Naast besparingen zijn er maatregelen denkbaar die de ontwikkeling van de zorgkosten meer beheersbaar maken.

BesparingenEr zijn diverse mogelijkheden om te besparen. Ingrepen in het verzekerde pakket en meer private financiering van kosten zijn voor de hand liggende opties. De overheid is verantwoordelijk voor dergelijke ingrepen. UVIT stelt voor om met de focus op effectiviteit en noodzaak een analyse te maken van het huidige pakket. Verhogen van het verplicht eigen risico is een andere mogelijkheid. UVIT is daar geen voorstander van. Sterker: wij vinden dat het verplichte eigen risico afgeschaft moet worden en stellen voor om een eigen bijdragesysteem in te voeren. Wij gaan hier onderstaand dieper op in.

Zorgkosten beheersenEr zijn concrete maatregelen denkbaar om te komen tot meer zorgkostenbeheersing. UVIT heeft daar voorstellen voor. Wij hebben ons daarbij laten inspireren door het rapport ‘Uitgavenbeheer in de gezondheidszorg’ dat de RVZ in december 2008 heeft gepubliceerd. In dit rapport worden suggesties gedaan om de zorguitgaven op een verantwoord uitgavenniveau te brengen en te houden. Feitelijk komen onze voorstellen erop neer dat partijen de nu beschikbare ondernemingsruimte optimaal moeten benutten, dat er effectievere marktprikkels geïntroduceerd moeten worden en dat systeemaanpassingen noodzakelijk zijn.

Ondernemingsruimte benuttenAls zorgverzekeraars de nu beschikbare ondernemingsruimte benutten levert dat resultaten op.De prijsliberalisering in de ziekenhuisfinanciering, de introductie van preferentiebeleid in de farmaceutische zorg en de effecten van de aanbesteding van hulpmiddelen laten zien dat doelmatige zorginkoop financieel voordeel biedt. Dit past binnen de basisuitgangspunten van de Zorgverzekeringswet waarin zorgverzekeraars  een centrale rol hebben. Zij moeten zorgaanbieders aanzetten tot het leveren van doelmatige, kwalitatieve en betaalbare zorg.

Effectievere marktprikkels en systeemaanpassingenWij zijn ervan overtuigd dat de zorg doelmatiger en effectiever kan, dat er meer zorg voor de zelfde euro geleverd kan worden. Om dit te realiseren moet de marktwerking een

impuls krijgen, het zorgproces geoptimaliseerd worden en moet de kwaliteit van zorg zichtbaar zijn. Hiervoor zijn effectievere marktprikkels en systeemaanpassingen noodzakelijk.

Effectievere marktprikkels De marktwerking wordt gestimuleerd door:• zorgaanbieders te belonen op basis van gezondheidsresultaat• zorgverzekeraars meer risicodragend te maken• patiënten te stimuleren tot gepast consumptiegedrag

Belonen van gezondheidsresultaat Zorgaanbieders moeten geprikkeld worden om te concurreren op basis van kwaliteit en doelmatigheid van zorg. Dit vraagt om outputfinanciering. De integrale bekostiging die per 1-1-2010 voor een aantal chronische ziekten is ingevoerd als ook de intenties die minister Klink in zijn brief ‘waardering voor betere zorg IV’ (januari 2010) beschrijft, zien wij als een opmaat. Over de wijze van invoering hadden en hebben wij twijfels maar de intenties onderstrepen wij volledig. Niet de verrichting maar het behaalde gezondheidsresultaat wordt bepalend voor de beloning. Zorgaanbieders worden op deze wijze gedwongen om hun kwaliteit en doelmatigheid zichtbaar te maken. Het is aan zorgverzekeraars om op basis daarvan de beste zorg voor de beste prijs in te kopen. In principe zou dit een impuls voor meer selectieve zorginkoop moeten zijn. Echter zolang zorgverzekeraars zelf onvoldoende geprikkeld worden om selectief in te kopen blijft het de vraag of een systeem van outputfinanciering tot meer doelmatige zorg leidt.

Opheffen van (delen) van de expostvereveningZowel de RVZ als de minister zijn ervan overtuigd dat vergroten van het financiële risico voor zorgverzekeraars de beste stimulans tot meer selectieve zorginkoop is. Wij zijn het hier van harte mee eens. Al geruime tijd pleiten wij ervoor om de Hoge Kosten Compensatie (HKC) en de nacalculatie variabele kosten van ziekenhuisverpleging onder gelijktijdige introductie van herverzekeringsmogelijkheden, af te schaffen. Door een systeem van herverzekering neemt de onderlinge afhankelijkheid tussen zorgverzekeraars via de risicoverevening af. Zij zijn qua resultaat minder afhankelijk van hun concurrenten en kunnen zelf volledig de vruchten plukken van zorginkoop en zorginnovatie.

Stimuleer patiënten tot gepaste zorgconsumptieUit onderzoek blijkt dat patiënten zich niet gemakkelijk laten sturen in hun keuze voor een zorgaanbieder. Sturing via differentiatie van het eigen risico is mogelijk maar ook dit is, gegeven de hoogte van het bedrag, beperkt. Na het bereiken van het maximum (165 euro) is de prikkel verdwenen.Wij denken dat een eigen bijdrage voor zorgsoorten waar wat in te kiezen valt, effectiever is. De eigen bijdrage wordt betaald wanneer de zorg ‘wordt genoten’. Bij voorkeur int de zorgaanbieder de eigen bijdrage. Als de patiënt kiest voor een door de zorgverzekeraar

aangewezen preferente zorgaanbieder moet hij daarvoor beloond kunnen worden. De zorgverzekeraar kan in dat geval een deel dan wel de volledige eigen bijdrage kwijtschelden. Indien uit politieke overwegingen inkomenssolidariteit gewenst is, kan de totaal op jaarbasis te betalen eigen bijdrage, op basis van inkomensafhankelijkheid, aan een maximum gekoppeld worden.

SysteemaanpassingenDe RVZ pleit ervoor om de ouderenzorg uit te laten voeren door risicodragende zorgverzekeraars. In reactie daarop zegt de minister daar nog geen besluit over te willen nemen. Eerst moet duidelijk zijn of zorgverzekeraars de AWBZ voor eigen verzekerden kunnen uit voeren. Wij denken dat overheveling van de gehele AWBZ naar de zorgverzekeringswet de doelmatigheid van de zorg bevordert.  Het zorgproces wordt optimaler omdat care en cure naadloos op elkaar aansluiten, afwenteling van kosten is niet meer mogelijk en de risicodragende uitvoering prikkelt tot doelmatiger werken.

Blijft de vraag of deze overheveling, rekeninghoudend met de verdergaande vergrijzing en  kostenontwikkeling, op termijn betaalbaar blijft. Wij twijfelen daar steeds meer aan. Wij pleiten er daarom voor om te onderzoeken of financiering van de ouderenzorg door een kapitaaldekkingsverzekering een oplossing biedt.

Januari 2010Voor meer informatie:                                                TERUGJan MolHoofd Public AffairsUVIT06-53368669jan.mol@vgziza.nl