Frans Hiddema neemt afscheid met Koninklijke onderscheiding

In verband met het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd, heeft drs. Frans Hiddema zijn functie als voorzitter van de Raad van Bestuur van Het Oogziekenhuis neergelegd. Een markant bestuurder neemt hiermee afscheid van zijn ziekenhuis. Hij is opgevolgd door dr. Marion Heres, die tot voor kort verbonden was als gynaecoloog bij het Sint Lucas Andreas ziekenhuis te Amsterdam.

Voor Frans Hiddema was het tijdens zijn afscheidssymposium een grote verrassing toen burgemeester Ahmed Aboutaleb zijn opwachting maakte in het Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam. Voor de vele aanwezigen niet. In de 23 jaar dat Hiddema gewerkt heeft voor Het Oogziekenhuis, heeft het ziekenhuis -zowel nationaal als internationaal- een toonaangevende positie verworven. Niet alleen op het gebied van oogheelkundige innovaties maar ook daarbuiten. Het innovatieve beleid dat hij samen met Kees Sol heeft uitgezet, wordt inmiddels wereldwijd door talloze ziekenhuizen uitgevoerd. Het begon in 1990, toen Hiddema als nieuw aangetreden directeur besloot om met Het Oogziekenhuis te excelleren op drie terreinen: medische zorg, bedrijfskundig handelen en patiëntenbenadering. Het Oogziekenhuis moest (inter)nationaal the top of the bill worden.

Bedrijfskundige benadering

Hiddema zette de strategie in om meer te leren en toe te passen van bedrijven, zoals KLM, Toyota, Schiphol en Albert Heijn en van de peers: de besten op het gebied van oogheelkunde in het buitenland. Daartoe werd Het Oogziekenhuis als eerste ‘niet Amerikaans’ oogziekenhuis lid van de American Association of Eye and Ear Hospitals, met leden zoals de Johns Hopkins University in Baltimore en Harvard University in Cambridge (Massachusetts). Onder zijn leiding nam Het Oogziekenhuis het initiatief tot oprichting van de European Association of Eye Hospitals (1994) en de World Association of Eye Hospitals (2006). “Dit is een wereldwijd netwerk van vooraanstaande oogheelkundige instituten die als Centres of Excellence niet alleen de beste maar ook de veiligste oogheelkundige zorg verlenen. Via een benchmarkprogramma wisselen de leden onderling kennis uit. De eigen medewerkers worden hiervoor ingezet. Een oogarts of verpleegkundige wordt dus consultant.”

Angstreductie

Voor de patiëntenbenadering ontwikkelde Hiddema een eigen filosofie: angstreductie. “We hebben hier in Het Oogziekenhuis 150.000 patiënten per jaar met dezelfde angst: blind worden. We proberen die angst te reduceren. Want als je minder bang bent, begrijp je beter wat er aan de hand is en wat de arts vertelt. Patiënten die zenuwachtig zijn, horen nagenoeg niet wat de arts vertelt…de angst neemt niet af. Het reduceren van angst doen wij met goede patiëntenvoorlichting, het verplicht stellen van een begeleider die met de patiënt meekomt en openheid van zaken. De patiënt en de begeleider mag alles zien en weten over zijn ziekte en de ingreep. Het dossier is van de patiënt. Daarnaast hebben wij bijvoorbeeld ook operatiekamers gebouwd die gebaseerd zijn op angstreductie. En ons gebouw aan de Schiedamse Vest is dusdanig ingericht dat mensen niet het idee hebben in een ziekenhuis te zijn. Ook dit is angstreductie.”

Veiligheid

Ook op het gebied van veiligheid heeft Hiddema de afgelopen jaren (inter)nationaal naam gemaakt. Toen in 2000 het rapport ‘To err is human’ verscheen, werd in één klap duidelijk hoeveel onnodige schade door de zorg ín de zorg wordt toegebracht. Hiddema gebruikte de kennis die hij verworven had van de KLM en Schiphol: hij vertaalde de veiligheidsinzichten uit de luchtvaart naar het ziekenhuis. “Heel bekend is de time out procedure die ik toen geïntroduceerd heb. Dit komt uit de luchtvaart, waarin de piloot samen met zijn team voor het opstijgen, een laatste veiligheidscheck doet en het vluchtplan nogmaals communiceert. Dit heb ik vertaald naar de OK. Het gevolg was dat de kans op het maken van fouten, zoals links/rechtsverwisselingen of de verkeerde ingreep bij een patiënt, bijzonder klein werden. Voor het invoeren van deze time-out hebben wij de Golden Helix Award gewonnen.” De time out procedure werd uiteindelijk in Nederland verplicht gesteld door de Inspectie en door talrijke ziekenhuizen in het buitenland overgenomen. Sindsdien heeft Het Oogziekenhuis de veiligheidssystematiek van de luchtvaart verder ingevoerd. “Zo trainen pilotentrainers onze OK bemanningen om net als een piloot met zijn bemanning als team te leren fungeren. Samen moeten ze immers op de OK de klus klaren. In zijn eentje kan een oogarts immers niet opereren. Dat is een teamprestatie. In de training word een flightsimulator ingezet, zodat oogartsen en verpleegkundigen leren en ervaren dat ze alleen samen een vlucht tot een goed einde kunnen brengen.”

Trots

Terug kijkend op zijn 23 jaar Het Oogziekenhuis, is Frans Hiddema trots. Trots op hetgeen hij samen met alle collega’s van Het Oogziekenhuis heeft bereikt. En heeft kunnen betekenen voor de internationale (oog)zorg. Een prestatie die uiteindelijk koninklijke waardering kreeg. En daar is hij dan ook bijzonder trots op!