Oorlog in je lichaam – 5 havo. Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven...

19
Immunologie Oorlog in je lichaam – 5 havo

Transcript of Oorlog in je lichaam – 5 havo. Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven...

Page 1: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

ImmunologieOorlog in je lichaam – 5 havo

Page 2: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Hoofdverdeling:◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven

(specifiek) Verdeling aangeboren immuniteit:

◦ Eerstelijns en tweedelijns afweer Verdeling verworven immuniteit:

◦ Humoraal en cellulair (ook wel derdelijns afweer)

Noot: Alle witte bloedcellen samen worden leukocyten genoemd. Witte bloedcellen die tot het specifieke deel van het immuunsysteem worden gerekend worden lymfocyten genoemd.

Onderverdeling immuunsysteem

Page 3: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Cellen en stoffen van de aangeboren afweer kunnen elk reageren op allerlei verschillende ziekteverwekkers.

Cellen en (anti)stoffen van de verworven afweer kunnen elk reageren op slechts één specifieke ziekteverwekkers. Deze reactie is wel veel sterker en effectiever!

Verschillen

Page 4: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Hiermee komen ziekteverwekkers als eerste in aanraking. Voorbeelden hiervan zijn:◦ Huid (ook epithelen van o.a. urinebuizen,

luchtpijp, spijsverteringsstelsel, etc.)◦ Traanvocht (lyzosym)◦ Maagzuur◦ pH in de vagina◦ Slijmvliezen en zweephaartjes in het

ademhalingsstelsel

De eerstelijns verdediging vind je op de grens van het lichaam (huid en epithelen (=dekweefsels)

Eerstelijns afweer

Page 5: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Niet-specifieke afweer waarmee ziekteverwekkers in aanraking komen wanneer ze de eerstelijns verdediging gepasseerd zijn:◦ Fagocyten (o.a. macrofagen en neutrofielen)◦ Lyzosomen in cellen

Tweedelijns afweer

Page 6: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Cellen (lymfocyten!) die hiertoe behoren zijn:◦ T-lymfocyten (T-helper cellen en T-cytotoxische

cellen)◦ B-Lymfocyten

Specifieke afweer

www.einstein.yu.edu

Page 7: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Verschillen in aangeboren en verworven immuniteit

Aangeboren Verworven

Reactietijd Uren dagen

Specificiteit Niet of nauwelijks.

Zeer specifiek en wordt nog beter in het verloop van een infectie.

Reactie op herhalende infecties van dezelfde ziekteverwekker

Altijd hetzelfde als op eerdere infecties.

Veel sterker en sneller dan op de eerste infectie.

Bron: Kuby. 2007. Immunology. Freeman press.

Page 8: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Stel dat je een snijwond hebt in je vinger. De buitenste grenzen van het aangeboren immuunsysteem zijn dan doorbroken.

De tweede lijn van het aangeboren afweer komt in actie en later ook het specifieke afweersysteem, dit noemen we de ontstekingsreactie.

Verloop van een infectie

Page 9: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Ontstekingsreactie Reactie die ervoor zorgt dat het

immuunsysteem effectief kan reageren op de infectie.

Kan zowel plaatselijk als systemisch (=lichaamsbreed) zijn.

Kenmerken: roodheid, opzwelling, warmte, pijn

Page 10: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

instruct.westvalley.edu

Page 11: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Ontstekingsreactie (1) Kapotte cellen scheiden signaalstoffen uit. Deze signaalstoffen lokken macrofagen naar

de ontsteking toe. Histaminen (lokale hormonen) zorgen

ervoor dat de bloedvaatjes rond de ontsteking verwijden. Hierdoor ontstaat er ophoping van vocht in het weefsel (zwelling), waardoor de plek warm en rood wordt. Ook voelt hij door o.a. de zwelling van het weefsel pijnlijk aan. Ook dit is een signaal!

Page 12: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Ontstekingsreactie (2) Door de signaalstoffen worden macrofagen

naar de plek des onheil gelokt. Deze arriveren binnen korte tijd (uren).

Indien deze fagocyten niet genoeg zijn om de infectie te stoppenkomt het specifieke deel van het afweersysteem ook in actie. Dit duurt dagen.

http://www.biologie.trommelaap.nl/files/video.htm

Page 13: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Specifieke (verworven) afweer Reageert specifiek op afzonderlijke

ziekteverwekkers en heeft geheugen. Twee hoofdlijnen:

◦ Cellulair en humoraal (humor = bloed) De een werkt tegen ziekteverwekkers in het

bloed, de ander tegen ziekteverwekkers in cellen.

Page 14: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Humoraal Betrekking op T-helpercellen en B-cellen.

http://www.bioplek.org/animaties/afweer/macrofagen.html

http://www.bioplek.org/animaties/afweer/Blymfocyten.html

Page 15: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Cellulair Betrekking op T-helpercellen en

Cytotoxische T-cellen

http://www.bioplek.org/animaties/afweer/Tlymfocyten.html

Page 16: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Kan passief als actief. Passief dan worden er antistoffen in het

lichaam gebracht.◦ Door moedermelk en placenta.◦ Door spuitje van de dokter (bijv. antiserum bij

slangengif) Actief dan worden er stukjes virus of

bacterie in het lichaam gebracht waarop het lichaam zelf reageert met een immuunreactie.◦ Vaccinatie (denk aan de Mexicaanse griep).

Immuniteit

Page 17: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Bij actieve immunisatie worden er geheugencellen gevormd en wordt je dus immuun.

Bij passief worden er geen geheugencellen gevormt en ben je dus niet immuun.

Geheugencellen zorgen voor een veel snellere reactie op een ziekteverwekker dan wanneer je voor het eerst in aanraking komt met deze ziekteverwekker.

Immuun zijn

Page 18: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Als je een lever van een donor krijgt zitten daar antigenen op die je lichaam herkent als lichaamsvreemd. Er wordt dan een afweerreactie opgestart tegen het orgaan –> afstoting.

Hoe meer de celmembraaneiwitten van het orgaan lijken op die van jou hoe kleiner de kans op afstoting. Daarom zijn organen van familie (DNA lijkt er op elkaar, dus ook de eiwitten) het beste te gebruiken.

Transplantaties

Page 19: Oorlog in je lichaam – 5 havo.  Hoofdverdeling: ◦ Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)  Verdeling aangeboren immuniteit: ◦ Eerstelijns.

Allergie