BT CIRCULAR ECONOMY AWARD - REGIOCRITERIA

BT en Stadszaken.nl zijn samen met een deskundige jury op zoek naar de beste circulaire werklocaties en regio’s. Bekijk wie de voorlopers zijn op het gebied van de circulaire economie en ontdek wie er kans maken op de awards tijdens het jaarlijkse BT Event op 2 november in Lelystad.

De afgelopen maanden heeft een jury bestaande uit vertegenwoordigers van TNO, Urgenda, Fontys Hogescholen en Metabolic de Nederlandse economie geanalyseerd op zoek naar de beste voorbeelden op het gebied van de circulaire economie. Alle juryleden hebben persoonlijke favorieten aangedragen waar ze niet professioneel bij betrokken zijn. Dit leidde uiteindelijk tot een lijst met regio's en werklocaties die in aanmerking komen voor de BT Circular Economy Awards. Op Stadszaken leest u meer over de lijst met genomineerden: http://www.stadszaken.nl/economie/werklocaties/1054/longlist-bt-circular-economy-awards-bekend.

VakjuryDe vakjury bestaat uit 5 experts op het gebied van circulaire economie, gebiedsontwikkeling en regio-ontwikkeling. De jury bestaat uit:

Christiaan Kuipers, Urgenda Bert Krikke, 4thecity Ton Bastein, TNO Cees-Jan Pen, Fontys Hogescholen Gerard Roemers, Metabolic

CRITERIADe vakjury zal de genomineerden beoordelen op basis van vooraf vastgestelde criteria. Hieronder vindt u de lijst met criteria voor de BT Circular Economy Award (categorie Regio), vul per vraag uw antwoord in en retourneer dit bestand richting domeinmanager BT Jeroen Bruinenberg via j.bruinenberg@elba-rec.nl. De totale lengte van dit bestand mag maximaal 2000 woorden zijn (inclusief de vragen). U mag per antwoord zelf bepalen hoeveel woorden u gebruikt.

De verkiezing op regioniveau richt zich op de overkoepelende thema’s proces, beleid en financiering. Hoe is de circulaire economie verankerd in het publieke en publiek-private domein en in hoeverre kunnen er concrete activiteiten worden genoemd.

VISIE en BELEID (10 punten)In hoeverre is circulariteit ingebed in de visie op provinciaal, regionaal of gemeentelijk niveau? Ga in op de integraliteit van de visie. In hoeverre worden verschillende thema’s aan de voorkant ingebed, waardoor meervoudige waardecreatie kan worden gerealiseerd? In hoeverre zijn de circulaire ambities ook daadwerkelijk (juridisch) verankerd in het beleid? Geef ook aan of en hoeveel sprake er is van financiële ondersteuning met publieke middelen.

Circulair Friesland wordt breed gedragen zowel provinciaal niveau als gemeentelijk niveau.

- Op provinciaal niveau is de provincie momenteel bezig met een Beleidsbrief CE en uitvoeringsprogramma voor 2018. Hier heeft men gekozen voor het meest ambitieuze plan. Actief Circulair Friesland ondersteunen, zowel juridisch als financieel en wordt er gekeken naar het faciliteren van regelluwe zones. De provincie is daarnaast bezig met het opstellen van een provinciale regeling CE voor Fries MKB.

o Nog groter dan op provincie schaal, zijn we momenteel bezig met een congres CE Noord Nederland. Dit wordt behalve Circulair Friesland en Provincie Fryslân, georganiseerd door Provincie Groningen en Drenthe om het niet te laten blijven bij een provincie maar om samenwerking tussen provincies ook te bevorderen..

- Vanuit de gemeenten zet men actief in op het veranderen van het inkoopbeleid en het faciliteren van CE projecten. Het aantal gemeenten dat aansluit bij de vereniging Circulair Friesland neemt dan ook toe. Tevens is per 1 september de nieuwe directeur van de vereniging een voormalige wethouder van een Friese gemeente wat de belangrijke rol voor gemeenten maar ook andersom aantoont.

Circulair Friesland is dus een vereniging van zowel overheid (provincie en gemeenten), onderwijsinstellingen (HBO, MBO en WO/campus Fryslân), het bedrijfsleven, maar ook de burgers door middel van maandelijkse circulaire cafés. Doordat projecten met deze diversiteit aan organisaties wordt opgezet, spelen er verschillende belangen en zorgt ervoor dat er met meerdere waardes rekening wordt gehouden. Meervoudige waardcreatie is dus een direct resultaat. Juridisch en financieel zijn er veranderingen gaande vanuit de overheidsinstellingen wat de ontwikkeling van een CE bevorderd.

ORGANISATIEGRAAD (10 punten)Welke partijen zijn betrokken bij de ontwikkeling van uw circulaire regio/gemeente? Geef ook aan wat hun rol is, wie financiert, welke sectoren zijn vertegenwoordigd en welke sectoren u graag nog zou willen toevoegen aan het samenwerkingsverband. In hoeverre wordt bewust de samenwerking gezocht en gestimuleerd?

Een grote groep bedrijven (26), overheden (6) en kennisinstellingen (4) werken aan de Friese economie van de toekomst, die grondstoffen zo veel mogelijk in de kringloop houdt, gebaseerd is op duurzame energie en op zoek gaan naar nieuwe samenwerkingsvormen, die nieuwe banen opleveren. Gezamenlijk hebben zij de vereniging opgericht. Alle leden gecategoriseerd per sector zijn hier te vinden: http://www.circulairfriesland.frl/organisatieenleden

De vereniging wordt gefinancierd door de leden zelf. Er is een onderscheid in lidmaatschap tussen grote en kleine bedrijven maar onafhankelijke hiervan zijn de leden van de Vereniging gelijk en hebben allen één stem. De Vereniging breidt zich snel uit en werkt parallel aan verschillende projecten en trajecten. CE vindt plaats in alle sectoren, vandaar dat Circulair Friesland ook veel verschillende thema’s ondersteund. Toch is het lastig om organisaties of projecten te classificeren in thema’s of sectoren. Dit omdat we veel ‘kruisbestuivingen’ zien tussen alle lopende projecten, wat aangeeft dat er wel degelijk meerwaarde wordt gecreëerd. Om het toch de klassieke indeling te maken spelen ons projecten zich af in de:

- Landbouw- & voedingssector sector- Bouwsector- Biobased & Chemiesector- Kunststoffensector- Vervoerssector- Watersector

In al deze thema’s zijn 2 of meerdere (icoon)projecten aanwezig om de projecten om te zetten tot systeemveranderingen. De groep die we nog graag willen toevoegen zijn de Friese burgers. Dat wordt momenteel ook gedaan, o.a. met de maandelijkse circulaire cafés (iedereen kan vrijblijvend komen)), maar het zou nog sterker zijn als de bewustwording wat betreft de uitdaging van klimaatverandering en de kansen die een CE ons biedt nog beter landt in de samenleving. Maar dit is waarschijnlijk wereldwijd momenteel de grootste uitdaging. Circulair Friesland heeft als doel gunstige randvoorwaarden te creëren om deze kennisontwikkeling en op innovatie gerichte samenwerkingsprojecten op te zetten, aan te jagen, belemmeringen weg te nemen en voortgang te bewaken. Dit doet Circulair Friesland door de opgedane kennis direct te valoriseren in concrete projecten. Wij zijn dus bewust actief op zoek en stimuleren samenwerkingsverbanden.

BELEIDSCONSISTENTIE (10 punten)In hoeverre wordt een gezamenlijke visie ook daadwerkelijk uitgevoerd, en in hoeverre is het beleid consistent? Ga ook in op in het inkoopbeleid van de gemeente.

De Vereniging Circulair Friesland heeft een gezamenlijke visie die tot stand is gekomen door veel overleg met de bedrijven, overheden en kennisinstellingen. De visie geeft een langere termijn perspectief weer wat nodig is voor een circulaire economie, maar wel met concrete voorbeeldprojecten op korte termijn. Hier zijn organisaties dan ook mee bezig. Ieder project heeft wel een ander tijdsduur, maar met de projecten proberen we systeemveranderingen te creëren. Dit laatste heeft uiteraard tijd nodig en vindt i.i.t. productinnovaties veel langzamer plaats. Wel is het beleid consistent en zijn er dit jaar diverse Transitie-agenda’s gemaakt om de langere termijn visie nog meer handen en voeten te geven.

Zodoende is er ook een grote circulaire inkoopsessie georganiseerd voor o.a. de Friese gemeenten. (Hier het verslag van de Leeuwarder Courant: http://www.lc.nl/economie/Iedereen-wil-circulair-maar-hoe-doe-je-dat-22240920.html). De opkomst was hoog en de vraag is of we binnenkort weer een inkoopsessie kunnen organiseren.

RESULTAAT (10 punten)Wat is het resultaat (tot nog toe)? In hoeverre wordt een positieve bijdrage geleverd aan integrale duurzaamheidsdoelen? In hoeverre is er ook sprake van een gesloten businesscase? Is er al een aantoonbare duurzaamheidsimpact.

In 2015 is er een scan en integrale analyse gemaakt van het circulaire potentieel van de provincie Friesland. De resultaten van deze analyse zijn in juni 2015 gepubliceerd in het rapport ‘Circulair Fryslân: de economie van de toekomst’. Naar aanleiding van dit rapport hebben een kleine 20 bedrijven besloten om gezamenlijk de circulaire economie in Friesland vorm te geven en zichzelf te organiseren in de Vereniging Circulair Friesland. Sindsdien is het netwerk groeiende, vrijwel verdubbeld tot op heden en wordt de samenwerking met andere netwerken actief opgezocht.

Er is veel losgekomen bij de organisaties die zich aangesloten hebben maar ook bij organisaties die van de vereniging horen maar niet zijn aangesloten. We zien dat veel organisaties momenteel een vacature ‘circulaire economie’ hebben uitstaan of organisaties hebben iemand vrijgemaakt binnen de organisatie hiervoor. We zien dat het leeft in Friesland. Projecten komen van de grond, maken vorderingen en nieuwe projecten en samenwerkingsverbanden worden geïnitieerd. Een 2e scan over de vorderingen van grondstofstroomanalyse vindt in het najaar plaats (samen met de provincies Groningen en Drenthe). N.a.v. deze scan kunnen we de kwantitatieve vorderingen in kaart brengen.

VOORBEELDPROJECTEN (15 punten)In hoeverre worden de circulaire ambities uitgevoerd? Beschrijf drie voorbeeldprojecten die de circulaire economie in uw regio/gemeente het best illustreren?

Het aanjaagteam ondersteunt de leden bij het organiseren van ronde tafels, haalt en heeft kennis in huis, stimuleert projecten, zoekt naar nieuwe partners indien nodig en speelt zo op vele manieren de rol van ‘aanjager’ in projecten en processen die gaan leiden tot een circulaire economie in Friesland.

Drie voorbeeldprojecten zijn:

- Plastic afval Friese burgers lokaal hergebruikt en de vrachtwagens rijden erop

Naast de incubator BeStart als fysieke broedplaats voor de vestiging van nieuwe ondernemers, werken de huidige organisaties - werkzaam in de kunststoffensector – samen. Creatieve, vernieuwende ideeën kunnen samen met de bedrijven in het Circulair Friesland netwerk snel uitgewerkt worden om directe zichtbaarheid in de regio en de keten rond circulair plastic te

introduceren. Samen met studenten, ondernemers en de bedrijven is er bijvoorbeeld een stofzuiger, bermrasters, biobakjes en koffiezetapparaten gemaakt van gerecycled plastic.

Deze GFT-biobakjes zijn in veel gemeenten verspreidt om zo bij de burger in de keuken te komen te staan om nog beter te scheiden. Voor het GFT-afval en kunststoffen die niet te recyclen zijn, wordt groengas van gemaakt. Alle vuilniswagens van Omrin rijden op dit groengas en komen dus op een duurzame manier het afval ophalen bij de Friese burger.

Dit voorbeeld laat zien dat we afval zien als grondstof, hergebruiken waar mogelijk. En lokaal gebruiken als brandstof en dat snel opschalen. Tevens betrekken we op deze manier met de GFT-biobakjes en de vuilniswagens op groengas de Friese inwoners erbij en stimuleren we bewustwording en inzichten die een CE ons bieden.

- Energieneutraal maken van de Friese woningvoorraadConcrete sloop- en nieuwbouwprojecten waar circulaire renovatieprincipes worden geïntegreerd dienen zich ook aan in Friesland. Zo wil bijvoorbeeld Elkien hun woningportefeuille energieneutraal maken. Vele bewoners die het vaak niet heel ruim hebben, hebben te maken met hoge energierekeningen. Omdat dit anders kan en Elkien dit ook anders wil, zal in dit icoonproject gekeken worden hoe de woningen zo snel en goed mogelijk energieneutraal gemaakt kunnen worden. Dit is verankerd in de ambitie om de gehele voorraad in 2030 energieneutraal te hebben. Behalve energieneutraliteit wordt er gekeken naar circulaire bouwmaterialen en ontwerpprincipes.

Verschillende Friese bouw- en installatiebedrijven maar ook de lokale banken spelen hier een rol in om zo samen de bestaande woningvoorraad van Friesland zo snel mogelijk energieneutraal en circulair te krijgen. De woningportefeuille van Elkien is bijvoorbeeld verdeeld over drie bouwbedrijven die daardoor ervaringen hierover kunnen uitwisselen. Werkgelegenheid wordt direct gecreëerd en men bespaard op de vaste kosten omdat de maandelijkse gasrekening niet meer op de deurmat ligt.

Dit voorbeeld toont aan dat men een stap verder wil dan alleen duurzame energie, maar ook circulaire bouwmaterialen wil toepassen; dat men kennis tussen bouwbedrijven deelt (vaak een lastige concurrerende sector); en dat naast het vastgoed van Elkien de Friese inwoners er ook op vooruit gaan door een langere energierekening. Andere woningcorporaties volgens, zo ook de provincie en bouwbedrijven hebben weer veel werk en ontwikkelen ieder steeds vernieuwender concept over circulair bouwen.

- Poep en plas omtoveren tot lokaal plasticIn afvalwater zitten allerlei materialen die we goed kunnen (her)gebruiken. Momenteel wordt nog weinig met deze materialen gedaan. Sterker nog, het afvoeren van bijvoorbeeld zuiveringsslib kost enorm veel geld. Sinds enkele jaren speelt bij Wetterskip Fryslân en andere betrokken partijen het idee om van de rioolwaterzuivering een ‘grondstoffenfabriek’ te maken.Een van de grondstoffen die Wetterskip Fryslân in deze ‘fabriek’ zou kunnen voortbrengen zijn biopolymeren. Deze biologisch afbreekbare plastics, specifiek PHA, zijn afkomstig van hernieuwbare bronnen (bacteriën en organische reststromen). De combinatie van deze biologisch afbreekbare plastics en het hergebruiken van bestaande plastics, verminderen de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en kunnen de plastic vervuiling terugbrengen.

Een eerste stap is al bereikt door het waterzuiveringsslib te verwerken in asfalt: 'van afval naar asfalt'. Vind hier meer informatie over het project en de uitvoerders. In september wordt voor het

eerst het slib afval als afdruipremmer in het asfalt van het fietspad Hurdegaryp verwerkt en getest. Dit is een eerste stap in het openen van de markt en zichtbaarheid te creëren over het maken van producten uit slib ‘afval’.

Tegelijkertijd wordt in dit icoonproject onderzocht of PHA uit zuiveringsslib goed benut kan worden voor voedsel- en drinkverpakkingen rondom de evenementen in het kader van Culturele Hoofdstad Leeuwarden/Fryslân 2018. Dit alles geeft een ideale mogelijkheid om de kennis en technologie die in de provincie aanwezig is op te schalen en bioplastics op grote schaal te introduceren bij een breed publiek. Zo kan van slib (een voormalige kostenpost) uit de regio bijvoorbeeld lokale drinkflesjes worden geproduceerd (naar nieuw product), “van slib tot lip”.

TIJDSPAD

20 APRIL 2017 Jury komt bijeen om criteria vast te stellen voor BT Awards27 APRIL 2017 Elk jurylid draagt op basis van de criteria 5 nominaties aan

voor de BT Awards25 JULI 2017 Bekendmaking deelnemers BT Awards29 SEPTEMBER 2017

Uiterlijke inleverdatum ingevulde criteria door genomineerden

30 SEPTEMBER 2017

Redactie levert input aan bij de jury over de genomineerden

12 OKTOBER 2017 Jury komt bij elkaar en nomineert drie genomineerden.

12 OKTOBER TOT 26 OKTOBER 2017

Online stemming via www.stadszaken.nl

2 NOVEMBER 2017 Uitreiking BT Circular Economy Awards tijdens het BT Event in Lelystad.