ttechniek.files.wordpress.com · Web viewDit project kwam tot stand met behulp van de werkblaadjes...

Lerarenbundel Ik composteer, jij toch ook?

Inhoudsopgave Inhoudsopgave.......................................................................................................2Motivatie................................................................................................................ 5Leerplan................................................................................................................. 6

Toepassingsgebied informatie en communicatie.............................................6Toepassingsgebied biochemie.........................................................................7Toepassingsgebied constructie........................................................................8Kerncomponenten van techniek......................................................................9Techniek als menselijke activiteit....................................................................9Techniek en samenleving................................................................................9

Beginsituatie........................................................................................................10Opbouw cursus.....................................................................................................11Overzicht lesuren.................................................................................................12

WEKEN...........................................................................................................12Pagina’s in leerlingenbundel..........................................................................12Opdrachten....................................................................................................12

Overzicht dimensies.............................................................................................13Probleemstelling............................................................................................13Mogelijke oplossingen....................................................................................13Onderzoeksopdracht 1...................................................................................13Onderzoeksopdracht 2...................................................................................13Onderzoeksopdracht 3...................................................................................14Onderzoeksopdracht 4...................................................................................14Onderzoeksopdracht 5...................................................................................14Onderzoeksopdracht 6...................................................................................15Realisatie.......................................................................................................15

KHLeuven Tia Pittomvils en Mohamed Abdelmalki Pagina 2 van 52

Didactische wenken.............................................................................................16Aantal lesuren................................................................................................16Werkvorm......................................................................................................16Lokaal............................................................................................................16Onderzoeksopdracht 1...................................................................................16Onderzoeksopdracht 2...................................................................................16Onderzoeksopdracht 3...................................................................................17Onderzoeksopdracht 4...................................................................................17Opdracht “Afval in wereldsteden”..................................................................17Onderzoeksopdracht 5...................................................................................18Onderzoeksopdracht 6...................................................................................18Eindopdracht..................................................................................................18

Ingevulde leerlingenbundel..................................................................................19Probleemstelling...................................................................................................20Mogelijke oplossingen..........................................................................................20Uitvoering.............................................................................................................20Werkbladen..........................................................................................................21

Werkblad onderzoeksopdracht 1.......................................................................21Werkblad onderzoeksopdracht 2.......................................................................22Uitbreiding onderzoeksopdracht 2....................................................................24Voortaak realisatie............................................................................................25Oefening onderzoeksopdracht 2.......................................................................26Werkblad onderzoeksopdracht 3.......................................................................27Werkblad onderzoeksopdracht 4.......................................................................31Opdracht: “Afval in wereldsteden.”...................................................................32Werkblad onderzoeksopdracht 5.......................................................................33Werkblad onderzoeksopdracht 6.......................................................................35


Realisatie..............................................................................................................37Stappenplan Realisatie......................................................................................39

Evaluaties.............................................................................................................44Puntenverdeling................................................................................................45

Opdracht........................................................................................................45Puntenverdeling.............................................................................................45Dimensie........................................................................................................45

Evaluatie onderzoeksopdrachten......................................................................46Evaluatie: toets.................................................................................................48

Bronnen................................................................................................................52Internet.............................................................................................................52Geschreven bronnen.........................................................................................52

Cursus............................................................................................................52Folders...........................................................................................................52Afbeeldingen..................................................................................................52


Motivatie De titel van dit project is gekozen om de leerlingen er bewust van te maken dat je door het sorteren van afval, de mens en het milieu helpt. De leerkracht zal met de leerlingen nagaan op welke manieren men afval nuttig kan verwerken tot een eindproduct. De leerlingen leren ook op welke manieren compost kan worden gebruikt. Tijdens deze lessen zullen de leerlingen kennis maken met verschillende technieken.

Dit project kwam tot stand met behulp van de werkblaadjes die werden gemaakt door Vlaco (Vlaams Compostorganisatie vzw) met als titel: “Compost: van tuin-en keukenresten tot grondstof.” Wij hebben deze bundel aangepast in functie van de nieuwe didactiek die we leerden in de lessen van mevrouw Feyaerts.

Vlaco heeft een zeer bruikbare PowerPointpresentatie en verschillende brochures. Via hun site kan je heel wat documentatie aanvragen. “http://www.vlaco.be ” en “[email protected] ” zijn erg nuttig.

Dit project biedt een tal van onderzoeksopdrachten die gevolgd worden door een algemene realisatie. Deze realisatie vergt heel wat creativiteit. De leerlingen zullen zelf aan de slag gaan met hun fototoestel, dit hoort bij het toepassingsgebied communicatie.

Er is heel wat rond het thema composteren te vinden op verschillende sites en in de brochures van Ecowerf. Deze kan u raadplegen in onze bronnen. De onderzoeksopdrachten zijn gebaseerd op deze informatie.

We verwijzen graag naar het afstudeerproject van Kristof Azijn voor extra theoretische achtergrond rond composteren. Daar vind je nog enkele andere mogelijke onderzoeksopdrachten die je eventueel kan toevoegen of verwisselen met één van ons project.

Veel plezier!


mailto:[email protected]

http://www.vlaco.be/

LeerplanDeze techniekbundel is bedoeld voor leerlingen van het 1ste jaar A-stroom. Hieronder vindt u alvast de mindmaps. Deze vindt u in het leerplan secundair onderwijs voor het vak techniek, A-stroom. (VVKSO-Brussel D/2010/7841/017 September 2010)

Toepassingsgebied informatie en communicatie


Toepassingsgebied biochemie


Toepassingsgebied constructie


Volgende leerplandoelstellingen worden bereikt met dit techniekproject:

Kerncomponenten van techniek

De leerlingen kunnen:1 in concrete voorbeelden de stappen van het cyclisch technisch proces

aanduiden: probleemstelling onderzoeken, ontwerpen, maken, in gebruik nemen, evalueren.

2 in concrete voorbeelden uit techniek het nut, aantonen van de gebruikte hulpmiddelen zoals gereedschappen, machines, grondstoffen, materialen, energie, informatie, menselijke inzet, geldmiddelen, tijd.

3 technische systemen, het technisch proces, hulpmiddelen en keuzen herkennen in verschillende toepassingsgebieden uit de wereld van techniek waaronder energie, informatie en communicatie, constructie, transport en biochemie.

Techniek als menselijke activiteit

De leerlingen kunnen:4 hulpmiddelen kiezen en inzetten in functie van het doel en het gebruik.

Techniek en samenleving

De leerlingen kunnen:5 in concrete voorbeelden aantonen dat technische systemen ontworpen en

gemaakt zijn om aan sociale en culturele behoeften te voldoen.6 in concrete voorbeelden aangeven wat de positieve en negatieve effecten

van technische systemen zijn op het maatschappelijke leven en op de natuur.

7 in concrete voorbeelden aangeven hoe men duurzaam kan handelen in de verschillende stappen van het technisch proces.

8 de wederzijdse beïnvloeding van techniek en samenleving illustreren in verschillende toepassingsgebieden uit de wereld van techniek waaronder energie, informatie en communicatie, constructie, transport en biochemie.

Pagina 9 van 52

Beginsituatie Om met dit project te starten, moeten de leerlingen beschikken over een goede basis. Volgende puntjes geven de beginsituatie van de leerlingen weer.

- De leerlingen kunnen goed samenwerken. - De leerlingen kunnen goed naar elkaar luisteren.- De leerlingen weten wat onderzoeksopdrachten zijn. - De leerlingen kunnen werken met onderzoeksopdrachten. - De leerlingen kunnen informatie van het internet halen.- De leerlingen weten dat de mens en de natuur afval creëren.- De leerlingen kunnen werken met verschillende materialen. - De leerlingen hebben ooit al eens gehoord van GFT en compost.- De leerlingen weten dat ze afval naar een containerpark kunnen brengen. - De leerlingen hebben reeds een voorkennis wat betreft sorteren.

Pagina 10 van 52

Opbouw cursusDoorheen de cursus wordt gewerkt met duidelijke symbolen. Wanneer er een werkstuk gemaakt moet worden, een evaluatie ingevuld moet worden, … kunnen de leerlingen dit steeds afleiden aan het symbool dat terug te vinden is in de kantlijn. Een overzicht van deze symbolen is terug te vinden op de eerste pagina’s.

Een (onderzoeks)-opdracht.

Een computer-opdracht

Nieuwe leerstof

Samenvatting

Extra informatie, voor als je graag iets meer weet

Een groepswerk

De X verwijst naar het aantal personen.

Een leesopdracht

Een werkstuk maken Evaluatie

Een presentatie houden Een spel spelen

Pagina 11 van 52

X

Overzicht lesuren WEKEN Pagina’s in

leerlingenbundelOpdrachten

WEEK 1 Pagina’s 3-8 Probleemstelling Mogelijke oplossingen Onderzoeksopdracht 1 Onderzoeksopdracht 2 Uitleg voortaak realisatie

(foto’s van wat WEL/NIET te composteren)

WEEK 2 P Pagina’s 9-14 Onderzoeksopdracht 2 oefening

Onderzoeksopdracht 3 Onderzoeksopdracht 4

WEEK 3 Pagina’s 15-19* Uitleg thuisopdracht “Afval in wereldsteden”

Onderzoeksopdracht 5 Onderzoeksopdracht 6

WEEK 4 Pagina’s 20-22 Evaluatie onderzoeksopdrachten

RealisatieWEEK 5 Pagina 23 Realisatie: afwerking

Evaluatie realisatieWEEK 6 Zie lerarenbundel Toets

We hebben geprobeerd een schatting te maken van de tijd die nodig is voor dit project. Misschien zijn er wel verschuivingen nodig afhankelijk van klasgroep, klasgrootte, technieklokaal. U houdt dit best even in ‘t oog en bereidt meer voor dan voorzien in onze planning. Extra toevoegingen uit het eindwerk van Kristof Azijn kunnen eventueel ook nog.

.

Pagina 12 van 52

Overzicht dimensies

Probleemstelling

Duiden De leerlingen laten nadenken over de grote productie van afval in het eigen gezin.

Mogelijke oplossingen

Duiden De leerlingen laten nadenken over het belang en nut van het composteren.

Onderzoeksopdracht 1

ICT-opdracht en begrijpen

De leerlingen kunnen de begrippen ‘composteren’, ‘micro-organismen’ en ‘compost’ in hun eigen woorden verklaren.

De leerlingen kunnen de kringloop van het composteren in hun eigen woorden omschrijven.


Hanteren De leerlingen kunnen een onderscheid maken tussen het groene en bruine materiaal, nodig voor een goede compost.

Begrijpen De leerlingen kunnen de kenmerken van het groen en bruin materiaal opsommen.

De leerlingen kunnen voorbeelden geven van afvalresten die je wel of niet kunt composteren.

Duiden De leerlingen kunnen de door hen gevonden criteria (hardheid, vochtigheid,…) toepassen in een opdracht.

Pagina 13 van 52



De leerlingen kunnen de vier organismen opsommen en herkennen.

Duiden De leerlingen kunnen aan de hand van een afbeelding het composteringsproces herkennen.

De leerlingen kunnen verschillende composteersystemen opsommen en hun functie verklaren.


Duiden De leerlingen kunnen informatie die ze zagen in een filmpje toepassen bij het beantwoorden van enkele vragen.


De leerlingen kunnen in hun eigen woorden zeggen op welke manier compost verzameld wordt.


Begrijpen De leerlingen kunnen een aantal kenmerken van goede compost opsommen.

De leerlingen kunnen in hun eigen woorden verklaren wat ‘jonge’ en ‘rijpe’ compost is.

De leerlingen kunnen vertellen waarvoor de twee soorten compost worden gebruikt.

Hanteren De leerlingen kunnen de verschillende soorten compost (jonge en rijpe compost) bestuderen en met elkaar vergelijken.

Pagina 14 van 52


Hanteren De leerlingen kunnen aan de hand van een kijken ruiktest vertellen wat de verschillen zijn tussen de soorten compost.

Begrijpen en duiden

De leerlingen kunnen de kenmerken van rijpe compost en jonge compost opsommen.

Realisatie

Hanteren De leerlingen kunnen aan de hand van een stappenplan een fotokader ontwikkelen.

Begrijpen en duiden

De leerlingen weten welk afval je al dan niet kan composteren.

ICT voeten De leerlingen kunnen a.d.h.v. Word een verzorgd document maken dat nadien thuis in de keuken kan worden omhoog gehangen.

Pagina 15 van 52

Didactische wenkenAantal lesuren

Dit project zal ongeveer 10 à 12 lesuren in beslag nemen.

Werkvorm

De leerlingen werken steeds met onderzoeksopdrachten. De meeste onderzoeksopdrachten zullen per twee worden uitgevoerd. Deze groepjes worden best opgesteld door de leerkracht. Het theoretisch gedeelte zal dus via leerlingenactiviteiten worden aangebracht. Nadien worden de oplossingen klassikaal verbeterd en besproken indien nodig.

Lokaal

Voor sommige onderzoeksopdrachten heb je voldoende pc’s nodig. Je kan eventueel afwijken naar een computerlokaal voor deze opdrachten. De leerlingen zullen zelf allerlei informatie moeten opzoeken. Voor heel wat onderzoeksopdrachten zal de leerkracht met de leerlingen in het technieklokaal kunnen blijven.


De leerlingen hebben per twee een computer met internetverbinding nodig. De leerkracht moet duidelijk maken dat de leerlingen enkel op deze twee sites mogen surfen.


De leerkracht plaats telkens twee groepen samen om zo groepen van 4 personen te bekomen. Dit kan de leerkracht best zelf doen om discussies te vermijden. De leerkracht voorziet de groepen van bruin en groen materiaal. Bij voorkeur is dit echt materiaal. Indien het niet mogelijk is om materiaal mee te brengen, wegens gebrek aan plaats in het lokaal, e.a., kan het ook aan de hand van foto’s. De leerkracht zegt dat er niet met het afval mag worden gespeeld.

Pagina 16 van 52


De leerlingen hebben per twee een computer met internetverbinding nodig. De leerkracht moet duidelijk maken dat de leerlingen enkel op deze site mogen surfen. Deze opdracht kan ook klassikaal als u hier de voorkeur aan geeft. De antwoorden worden klassikaal aan de hand van OLG(onderwijsleergesprek) ingevuld.


Deze onderzoeksopdracht gebeurt klassikaal. In het technieklokaal / computerlokaal moet de leerkracht beschikken over één computer met internetverbinding en een beamer.

Voordat de leerkracht de filmpjes opstart moet deze de tijd geven aan de leerlingen om vooraf de vragen te bekijken. Op deze manier weten de leerlingen waarop ze moeten letten. De leerkracht toont twee filmpjes op het internet.

De leerkracht geeft aan dat het stil moet zijn tijdens het bekijken van de filmpjes. Deze filmpjes worden maar één keer getoond.

Opdracht “Afval in wereldsteden”

Deze opdracht wordt individueel door elke leerling gemaakt. Op het einde van het techniekproject wordt deze opdracht ingediend. De leerkracht licht de opdracht toe en maakt duidelijk welke criteria hij/zij belangrijk vindt. Er moet minstens 1 artikel uit een tijdschrift, krant, … komen. De leerlingen beschikken zelf over een opdrachtenblad dat in hun werkbundel zit. Hierop kan de leerkracht afspraken laten noteren omtrent de inlevering.

Pagina 17 van 52


De leerkracht voorziet twee soorten compost: jonge en rijpe compost. Deze worden op voorhand verdeeld over de verschillende groepjes.

Compost kan de leerkracht thuis zelf ontwikkelen. Indien dit niet mogelijk is, kan er steeds compost gehaald worden bij een compostmeester. Compost kan je halen in Ecowerf, voor meer informatie ga naar “www.ecowerf.be ” . In sommige scholen is een afdeling tuinbouw waar de leerkracht ook compost kan halen.

Het is de bedoeling dat de leerlingen deze onderzoeksopdracht uitvoeren zonder hun werkbundel. Hun bevindingen noteren ze op een notitieblad.

De theorie die behoort tot deze onderzoeksopdracht wordt door de leerkracht na het bekijken van de compost gedoceerd. Dit wordt a.d.h.v. OLG met behulp van van documentatie / PPT zodat het voor de leerlingen aangenaam is.


De leerkracht voorziet twee soorten compost: jonge en rijpe compost. Dit kan dezelfde compost zijn als de compost die werd gebruikt in onderzoeksopdracht 5. Na de knijptest moet er de mogelijkheid zijn voor de leerlingen om hun handen te wassen.

De leerkracht kan de temperatuur klassikaal opmeten wanneer er niet genoeg thermometer ter beschikking zijn. Dit kan ook binnen natuurwetenschappen. (overleg met de vakleerkracht)

Eindopdracht

De leerkracht moet erop letten dat hij/zij op voorhand de voortaak uitlegt. Dit moet gebeuren in week 1. De leerlingen moeten zelf de foto’s bij hun thuis trekken. Voor de realisatie is er nood aan een computerlokaal. Zo kunnen de leerlingen zelf hun WEL/NIET blad ontwikkelen. Indien het mogelijk is, kan er zelf een kader worden ontwikkeld voor het blad omhoog te hangen.

Pagina 18 van 52

http://www.ecowerf.be/

Ingevulde leerlingenbundel

Leerlingenbundel Ik composteer, jij toch ook?

Pagina 19 van 52

ProbleemstellingElk gezin produceert afval. Dit afval zetten we elke week op de straat zodat deze kan worden opgehaald door de vuilnisdienst. Wanneer je bij jouw in de buurt gaat kijken, staat er meestal aan elke deur wel iets. We zetten dus samen veel afval op straat.

Welke soorten afval mogen we op straat zetten in heel wat gemeenten?

GFT PMDRestafval Papier, karton

Mogelijke oplossingenEen van boven vernoemde afvalsoort kunnen we ook zelf verwerken. Welke en hoe?

We kunnen GFT zelf verwerken door te

composteren.

Bron: http://www.anzegem.be/leefomgeving/afval/zwerfvuil

Uitvoering

In dit techniekproject gaan we verschillende onderzoeksopdrachten uitvoeren. We gaan dieper in op het composteren. Veel plezier!

Pagina 20 van 52

Werkbladen

Werkblad onderzoeksopdracht 1

Voer onderzoeksopdracht 1 uit.

1. Geef een definitie van het begrip composteren.

Composteren is een natuurlijk proces waarbij plantenresten door talloze micro-organismen en macro-organismen (bv. wormpjes) worden afgebroken.

Bron: http://www.gamma-belgie.be/

2. Wat zijn micro-organismen? En geef enkele voorbeelden.

Micro-organismen zijn afbraakorganismen die belangrijk zijn voor het leven in de bodem en in compost. Ze zijn niet waarneembaar met het blote oog. Bijvoorbeeld: bacteriën, schimmels, eencelligen…

3. Wat is compost?

Een humus- en voedselrijk product door compostering van organisch-biologisch afval.

De kringloop van het composteren: Een natuurlijk omvormingsproces:

Van keuken- en tuinresten Door bacteriën, schimmels en kleine

ongewervelde Onder gecontroleerde omstandigheden Tot een humus- en voedselrijk product

Pagina 21 van 52

http://www.gamma-belgie.be/


BRON: http://www.etterbeek.irisnet.be/leefmilieu/compostbemesting_htm

Voer stap 1 van onderzoeksopdracht 2 uit.

1. Zet een kruisje bij de groep waartoe de verschillende tuin- en keukenresten behoren.

Tuin- en keukenresten Bruin materiaal Groen materiaal

Fruit- en groenteresten x

Noten en doppen x

Stro x

Grasmaaisel x

Tuin- en snijbloemen x

Dorre stengels x

2. Kunnen jullie nog ander groen en bruin materiaal opsommen, afkomstig uit de keuken?

Koffiedik, theebuiltjes, papier van keukenrol, mest van planteneters, onkruid, …

3. Hoe bekom je onderstaande afvalsoorten in je tuin?

Groen: Je rijdt het gras af.

Bruin: In de herfst verzamel je de bladeren in een net, vanaf de zomer kan je dit dan bij de compost voegen….

Pagina 22 van 52

Het composteren gebeurt met tuin- en keukenresten. Ze worden ook het zogenaamde bruin en groen materiaal genoemd.

http://www.etterbeek.irisnet.be/leefmilieu/compostbemesting_htm

Voer stap 2 van onderzoeksopdracht 2 uit.

4. Wat is het verschil tussen de twee grote groepen?

Kenmerken Bruin materiaal Groen materiaal

Hardheid Ruw Zacht

Vochtigheid Eerder droog Vochtig

Breekbaarheid Eerder moeilijk Gemakkelijk

5. Wat kan je afleiden i.v.m. afbreekbaarheid vanuit bovenstaande kader?

Het groene materiaal breekt makkelijker af dan het bruine materiaal.

Besluit:

Tuin- en keukenresten kunnen onderverdeeld worden in twee groepen: het bruin en groen materiaal.

Kenmerken van bruin en groen materiaal:

Groen materiaal: is zacht, vers en vochtig

Bruin materiaal: is ruw, stug en eerder droog

Pagina 23 van 52

Uitbreiding onderzoeksopdracht 2

Om zelf compost te maken is er nood aan een goede afwisseling van groene en bruine materialen. Hieronder vind je een overzicht van materialen die je WEL of NIET kunt composteren. We gaan onze aandacht voornamelijk richten op de WEL kolom. Het is uiteraard wel belangrijk dat je weet welk afval NIET in de compostbak mag.

WEL NIET

Fruit- en groenteresten Gekookt voedsel en brood

Koffiedik en filterzakjes Saus, vet en olie

Theeblaadjes en -zakjes Resten met dierlijke oorsprong zoals beenderen en vleesresten

Noten en doppen Aarde, grond, (hout) as

Papier van keukenrol Stof uit stofzuigerzak

Grasmaaisel Uitwerpselen van vleeseters

Droge bladeren en naalden Eierschalen

Uitwerpselen van planteneters Wegwerpluiers

Tuin- en snijbloemen Timmerhout

Papier van keukenrol

Hooi en stro

Haagscheersel *

* Vers haagscheersel is in feite zowel groen (blaadjes) als bruin materiaal (takjes)

Pagina 24 van 52

Voortaak realisatie

Op het einde van dit techniekproject zullen we een document ontwikkelen om thuis op te hangen zodat jij en je ouders weten wat je WEL/NIET mag composteren. Hiervoor krijg je reeds een opdracht. Je zal met eigen foto’s moeten illustreren wat je WEL/NIET mag composteren. Hiervoor gebruik je de uitbreiding van onderzoeksopdracht 2 ter informatie. Deze foto’s kunnen thuis, bij familie, op straat, in het park, … genomen worden. Het is de bedoeling dat achteraf van deze foto’s een collage wordt gemaakt met onderscheid van wat je WEL/NIET mag composteren.

Deze collage gaan we in de klas maken. Je brengt op ............................ je foto’s mee op stick.

Pagina 25 van 52

Oefening onderzoeksopdracht 2

Ga na wat er wordt weergegeven op de onderstaande afbeeldingen en noteer daarbij of je het wel of niet kunt composteren. Wanneer je het wel kan composteren noteer dan hierbij of het gaat over bruin of groen materiaal.

Niet, gekookt voedsel Wel, bladeren groen, takken bruin

Wel, bruin materiaal Wel, bruin materiaal

Niet, resten met dierlijke oorsprong Wel, groen materiaal

Werkblad onderzoeksopdracht 3 Pagina 26 van 52

Zoals hierboven vermeld weten jullie al wat composteren is en dat er een goede afwisseling moet zijn tussen het bruin en het groen materiaal. Nu gaan we de werking van composteren eens verder uitdiepen.


1. Noteer hieronder de naam van 4 organismen die een wezenlijke rol spelen bij het composteren.

Bacteriën Schimmels

(Compost)wormen Miljoenpoten, duizendpoten

2. Wat hebben de organismen nodig om hun werk goed te kunnen doen?

Warmte WaterVoeding Lucht

Pagina 27 van 52

3. Welk van deze vier behoeften ontstaat door de activiteit van de micro-organismen?

Warmte

4. Waarom zijn deze vier behoeften nodig bij het composteren?

- Lucht: Om stank te voorkomen. Tegengaan van verstikking. - Voeding: Lichaamsopbouw- Water: Elk levend organisme heeft vocht nodig. Warmte: Stijging van temperatuur bevordert de werking van de

organismen en doodt onkruidzaden en ziektekiemen.

5. Bij het composteren hanteren de meeste mensen volgende behandeling: afwisseling tussen zogenaamde bruin (ruw, stug en eerder droog) en groen (zacht, vers en vochtig) materiaal. Waarom doen ze dit? Welk voordeel brengt deze methode met zich mee? Houd rekening met de vier basiselementen.

Groene materialen zijn keuken- en tuinresten die een hoog vochtgehalte hebben en veel voedingsstoffen bevatten die de micro-organismen eenvoudig kunnen opnemen en waardoor deze micro-organismen zich kunnen voeden en voortplanten. Met bruine materialen bedoelen we alle stevige stugge, luchtige materialen die het composterend materiaal structuur geven. Voordeel: Het zorgt er voor dat de micro-organismen voldoende zuurstof krijgen om aan de slag te blijven.

6. Wat gebeurt er wanneer we teveel groen materiaal toevoegen en hoe komt dit? Hoe kan je dit oplossen?

Wanneer je teveel groen materiaal toevoegt aan de compostbak zorgt dit voor verstikking doordat groen materiaal erg vochtig is. Micro-organismen hebben zuurstof nodig om hun werk goed te doen.

Oplossing: Je kan dit oplossen door bruin materiaal toe te voegen. Deze zorgt voor lucht in de compost.

Pagina 28 van 52

7. We zagen dat we het composteringsproces goed kunnen laten verlopen door een evenwicht te vinden tussen het bruin en het groen materiaal. Hoe kan je het composteringsproces nog stimuleren?

- Vermijd grote hoeveelheden van hetzelfde.- Verklein wat te grof of te lang is. - Zorg voor regelmatige beluchting - Zet 1 tot 2 maal om. - Dek de rijpe compost af.

8. Geef een 4-tal composteersystemen voor het maken van compost. Zet ze bij de juiste afbeelding. Noteer bij elk composteersysteem waarvoor ze worden gebruikt.

Wormenbak:

Mensen die op een appartement wonen of weinig composteerbaar materiaal hebben.

Composthoop:

Wie veel materiaal in één keer te verwerken heeft (bv. Iemand met een grote tuin), kan kiezen voor een composthoop. Niet aan te raden.

Pagina 29 van 52

Compostvat:

Mensen die vooral keukenresten hebben.

Compostbak:

Mensen die keukenresten hebben en tevens veel tuinafval.

9. Op deze tekening kan je zien hoe compost wordt gemaakt in een compostbak. Onderstaande vragen kan je beantwoorden aan de hand van de tekening.

Xxx = takken.

Yyy = GFT

a. Beschrijf waarom je het composterend materiaal regelmatig moet omkeren, door elkaar halen.

Om het composterend materiaal steeds van voldoende zuurstof te blijvenvoorzien en het composteerproces hierdoor te versnellen.

b. Wat is de functie van de takken die zich op de bodem van het compostvat bevinden?

Wanneer je takken op de bodem van je bak plaatst dan kan er zuurstof binnen.Zuurstof zorgt ervoor dat alles zo organisch mogelijk verloopt en dit zorgt er ooknog voor dat de micro-organismen hun werk kunnen doen.

Pagina 30 van 52

X y y x x x yY x y y x y y X x y x y x x

xyxxyxxyxxyyxyyxyyxyyx

xxxxxxxxxxxxxyyyyyyyyyyyy



1. Omschrijf het proces van het ophalen van GFT tot compost in puntjes.

Vervoeren naar een opslagplaats. Door sorteermachine met behulp van lopende band.

(Machine zorgt ervoor dat niet-GFT-afval eruit wordt gehaald.) Het afval 35 dagen laten liggen, gaat gepaard met verluchting. GFT wordt gezeefd. EINDRESULTAAT: Compost

2. Welke machines worden voor dit proces allemaal gebruikt?

Vuilniswagen Wiellader Lopende band Sorteermachine met magneetband Zeefmachine

Besluit:

Je kan je groente- en tuinafval in je eigen tuin composteren, via degemeentelijke inzameling laten ophalen of naar het containerpark brengen.

36 % van de bevolking kiest ervoor om dit afval in eigen tuin te composteren. Dit percentage zouden we moeten verhogen omdat dit de beste milieubewuste oplossing is om groente- en tuinafval te verwerken.

Pagina 31 van 52

Opdracht: “Afval in wereldsteden.”

‘Tuin en keukenafval is makkelijk te produceren, moeilijk te verzamelen en soms moeilijk/makkelijk kwijt te raken.’

Zoek informatie/afbeeldingen in krantenartikelen, internet, tijdschriften, boeken, … i.v.m. afval in wereldsteden. ‘Hoe wordt er daar het afval opgehaald?’, ‘Creëren ze veel afval?’, ‘Op welke manier wordt het afval verwerkt?’, … Vind je eventueel nieuwe technieken om van deze afval betere compost te maken?

Er moet minstens één document uit een krant of tijdschrift komen. Je moet minstens informatie hebben over twee verschillende wereldsteden.

Van al deze informatie maak je een collage op een A3-blad en noteer er telkens de naam van de stad onder.

Deze opdracht wordt ingediend op het einde van dit techniekproject, dit is op .........................................

Pagina 32 van 52


We weten nu hoe we compost kunnen bekomen. In onderstaande lijst kan je de kenmerken terugvinden van goede compost.

Geur van bosgrond Laag vochtgehalte Homogeen materiaal Waardevol organisch materiaal Evenwichtige voedingstoestand Weinig kiemkrachtige zaden Zuurgraad (pH): neutraal tot licht basisch

Ook geven we een lijst waarvoor je compost kan gebruiken:

verrijkt de bodem met organischmateriaal

voedt het bodemleven voert voedingsstoffen aan voor de plant geeft de bodem een kruimelige structuur voorkomt bodemerosie en plotse

temperatuurverschillen stimuleert de wortelontwikkeling leidt tot sterke en gezonde planten

Pas op! Je kan met compost de grond verzuren. We gebruiken nooit pure compost. Door een teveel gebruik van eigen compost, kan je de bodem verzuren. Mengen met zand is een optie. Je kan ook de compost mengen met potgrond van de winkel.

Wanneer je in de winkel potgrond gaat kopen, is dit ook compost die bewerkt is met extra mineralen, kalk, … waardoor het wel bruikbaar is.

Houd rekening met deze lijsten voor het beantwoorden van de vragen.

Pagina 33 van 52


Je hebt nu de twee soorten compost bekeken.

1. Wat is het verschil tussen jonge en rijpe compost?

Bij jonge compost is het ingangsmateriaal nog herkenbaar. Rijpe compost is zoals het woord zegt uitgerijpt en volledig omgezet.

2. Gaan we jonge compost inwerken of eerder gebruiken als bodembedekker?

Jonge compost gaan we eerder gebruiken als bodembedekker. Deze kan wel oppervlakkig worden ingewerkt.

3. Wanneer gebruik je jonge compost, wanneer gebruik je rijpe compost? Vul de tabel aan met kruisjes.

Gebruik Jonge compost Rijpe compost

Mulch x

Moestuin x x

Potgrond x

Gazon-uitstrooi x

Siertuin x

Pagina 34 van 52


We gaan nu enkele onderzoeken doen zodat je zelf rijpe compost kan herkennen.


1. Vul onderstaande tabel in aan de hand van de kijken geurtest.

Kenmerk Rijpe compost Onrijpe compost

Veel levend materiaal x

Homogeniteit x

Onaangename geur x

2. Aan de hand van de knijptest kunnen we waarnemen welk vochtgehalte de compost heeft. Bekijk de volgende situaties aan de hand van onderstaande vragen:

Is de compost te nat of te droog? Wat kan je doen om de compost vochtiger te

maken? Welk materiaal moet je toevoegen om de

compost droger te maken?

Situatie A: De massa komt tussen je vingers uit tijdens het samenknijpen.

De compost is te nat. Je kan bruin materiaal toevoegen.

Situatie B: Je merkt geen druppel vocht op tijdens het samenpersen en het materiaal valt uit elkaar wanneer je je hand opent.

De compost is te droog. Je kan gewoon vocht toevoegen. Ook kan je opteren om meer groen materiaal toe te voegen.

Situatie C: Tijdens het samenpersen zie je net geen of enkele druppels vocht verschijnen.

De compost is OK. 3. Welke temperatuur heb je opgemeten bij:

Pagina 35 van 52

De jonge compost …… °C

De rijpe compost …… °C

4. Welke compost heeft de hoogste temperatuur en hoe komt dit?

De rijpe compost heeft een hogere temperatuur dan de jonge compost. Dit omdat hier sprake is van een intens afbraakproces door de micro-organismen.

Pagina 36 van 52

Realisatie De leerlingen hebben reeds de voortaak van de realisatie gema akt. Ze hebben foto’s getrokken van WEL/NIET te composteren materiaal. Hiervan moeten de leerlingen een collage maken. Het is de bedoeling dat ze twee kolommen opstellen op een A4-blad in een Word-bestand. In de ene kolom plaatsen ze foto’s van wat je wel mag composteren en in de andere kolom foto’s van wat ze niet mogen composteren. De leerkracht legt uit dat de leerlingen een marge moeten nemen van 2 cm aan elke kant van het A4-blad. Dit om nadien het blad in de kader te kunnen schuiven. (zie hieronder) Je kan er als leerkracht ook voor kiezen het document van WEL/NIET zelf aan de leerlingen te geven en enkel en alleen de kader laten uitwerken. De voortaak kan dan hier eventueel wegvallen.

De leerkracht moedigt de leerlingen aan deze kader omhoog te hangen in de keuken en een eigen compostbak op te starten.

De leerlingen kunnen voor dit blad ook een kader ontwikkelen. Dit is afhankelijk van de ruimte van het lokaal, de tijd, … Een andere optie is dat de leerkracht kaders aankoopt zodat de leerlingen hiermee hun creatie kunnen omhoog hangen. Indien het budget dit niet toelaat, kan er gekozen worden om het blad te lamineren.

Het materiaal voor de fotokader wordt voorzien door de leerkracht. Elke leerling zal individueel een fotokader moeten ontwikkelen. Ze ontwikkelen de fotokader aan de hand van onderstaand stappenplan.

Er kan ook gekozen worden voor het realiseren van een wormenbak. Deze wormenbak kan gemaakt worden voor de lerarenkamer/eetzaal leerlingen. Uiteraard kan dit enkel als leerkrachten achter dit initiatief staan en u het als leerkracht ziet zitten om dit uit te werken.

Voor meer informatie over de realisatie van een wormenbak kan u contact opnemen met mevrouw Feyaerts.

Pagina 37 van 52

Wat mag WEL in de compostbak en wat mag NIET in de compostbak.

WEL: keukenresten WEL: tuinresten Dit mag NIET in de compostbak

- aardappelschillen en

andere niet gekookte

groenteresten

- schillen van citrusvruchten

en andere fruitresten

- doppen van noten

- papier van keukenrol

- koffiedik en theebuiltjes

- verwelkte snijbloemen

- grasmaaisel

- onkruid

- hooi en stro

- haagscheersel

- versnipperd snoeihout

- herfstbladeren- en

dennennaalden

- plantenresten uit moes-

siertuin

- mest van planteneters

- gekookt voedsel en brood

- vet, saus, olie

- vlees- en visresten

- eierschalen

- kattenbakvulling en

uitwerpselen van honden

en dieren

- timmerhout

- wegwerpluiers

- stof uit de stofzuigzak

- as uit de kachel

Pagina 38 van 52

Stappenplan Realisatie

Afbeeldingen Werkwijze AandachtspuntenStap 1:

- Je werkt eerst de achterkant van de kader uit.

- Meet de afmetingen af op de houten plaat. (afmetingen zie aandachtspunten)

- Verbind de punten met elkaar.

1X

Stap 2:- Meet nu de tussenstukken af.- Ga tewerk zoals in stap 1.

2X

1X

Stap 3:- Afmeten van de omkadering.- Ga tewerk zoals in stap 1.

2X

2X

Pagina 39 van 52

310 mm

210 mm10 mm

310 mm

10 mm

310 mm

30 mm

230 mm

30 mm

230 mm

Controle:Neem de mal en controleer of je de afmetingen correct hebt overgebracht op de houten plaat.Indien de afmetingen juist zijn, ga dan door naar stap 4.

Stap 4:Zaag alles uit op de juiste maat. - Doe dit best met een elektrische

figuurzaag of met een wipzaag.- Let op de positie van je handen!

Stap 5:Schuur alles af. Gebruik fijn schuurpapier, zo voorkom je

dat je te snel te veel afschuurt.

Controle:Laat de leerkracht controleren of je alle plaatjes voldoende hebt afgeschuurd.

Stap 6:- Breng lijm aan op de achterste plaat. (aan

drie zijkanten)- Plak de tussenstukken hierop.

- Gebruik houtlijm.- Gebruik niet teveel lijm, alles wat

tussen de platen uitkomt moet je direct wegvegen met een doekje.

Stap 7:

Pagina 40 van 52

Plak de tussenstukken op de achterkant. Zorg ervoor dat alles mooi aansluit.

Stap 8:Plak nadien de omkadering bovenop de tussenstukken. Ga hetzelfde tewerk als in stap 6 en 7.

- Gebruik houtlijm.- Gebruik niet teveel lijm, alles wat

tussen de platen uitkomt moet je direct wegvegen met een doekje.

- Zorg voor een mooie aansluiting.Stap 9:Schuur heel het werkstuk nog af indien nodig. - Gebruik fijn schuurpapier, zo

voorkom je dat je te snel te veel afschuurt.

- Let vooral op de aansluitingen van de verschillende onderdelen.

Controle:Laat de leerkracht controleren of alles voldoende is afgeschuurd.

Pagina 41 van 52

Stap 10:- Maak bovenaan de kader met de priem twee

gaatjes. Zorg evoor dat deze gaatjes aan beiden kanten even ver van de kant staan. (8cm)

Sla nooit met een hamer op een priem. Hierdoor gaat deze sneller stuk.

Stap 11:Draai twee haakjes in de gaatjes die je gemaakt hebt met de priem. Deze kan je achteraf gebruiken om de kader op te hangen.

Draai de haakjes goed vast.

Stap 10:- Geef je werkstuk een likje verf.- Gebruik je originaliteit.

- Vergeet de randen niet te verven.- Leg een krant onder het werkstuk

tijdens het verven.

Pagina 42 van 52

Je werkstuk is klaar!

Steek je WEL/NIET composteren blad in de kader!

Controle:Geef het werkstuk aan de leerkracht zodat hij/zij hierop een punt kan geven.

Pagina 43 van 52

EvaluatiesDe leerlingen kregen tijdens het techniekproject een opdracht i.v.m. afval in wereldsteden. Hierop zal de leerkracht zelf een punt geven. Dit punt is gebaseerd op tijdig indienen, bronnen, creativiteit, ordelijkheid en correctheid.

De evaluatie van de onderzoeksopdrachten wordt ingevuld per groep. Dit zijn telkens de groepjes van twee personen. De leerlingen zullen elk de zelfevaluatie invullen. Op het einde van de onderzoeksopdrachten geeft de leerkracht aan de hand van de zelfevaluatie zelf een globaal punt per groep.

Aan dit project is een toets toegevoegd. Wij vinden dat in dit project heel wat theorie aan bod komt. De leerlingen moeten in staat zijn deze theorie in te studeren. Op deze manier kunnen ze de vakterminologie correct toepassen in toekomstige technieklessen of in hun eigen leefwereld. Deze vakterminologie kunnen we enkel beoordelen door de leerlingen te toetsen. Dit kan je plaatsen bij de dimensie ‘duiden’. Hiermee willen we verwijzen dat het niet alleen belangrijk is om tijdens de lessen Techniek vaardigheden aan te brengen, maar ook kennis.

De realisatie bestaat enerzijds op het maken van de collage en anderzijds uit de fotokader.

De collage wordt beoordeeld door de leerkracht a.d.h.v. de volgende criteria:

Correctheid Creativiteit Eigen foto’s

De criteria waaraan het werkstuk, de fotokader, moet voldoen zijn:

Afwerking Creativiteit Netheid Correctheid Timing

Pagina 44 van 52

Puntenverdeling

Opdracht Puntenverdeling Dimensie

Afval in wereldsteden 5 punten Hanteren, Duiden

Onderzoeksopdrachten 3 punten Hanteren, begrijpen en duiden

Collage 5 punten Hanteren, duiden

Kader 15 punten Hanteren

Toets 15 punten Begrijpen

Pagina 45 van 52

Evaluatie onderzoeksopdrachten

Naam: __________________________________________________________Nummer:____________Klas:________________

Als je klaar bent met het maken van de onderzoeksopdrachten dan vul je deze zelfevaluatie in. Maak gebruik van de legende hiernaast. Je zal niet enkel je vaardigheden, maar ook je attitudes evalueren. Hiermee bedoelen we onder andere hoe je je gedragen hebt tijdens de les… Als je de evaluatiefiche volledig ingevuld hebt, geef je die af aan de leerkracht.

Technische vaardigheden 0 1 2 3

We kunnen de begrippen in verband met composteren gemakkelijk op het internet terugvinden.

We kunnen een onderscheid maken tussen bruin en groen materiaal.

We kunnen de verschillende organismen die een rol spelen bij het composteren herkennen op een afbeelding.

We kunnen jonge en rijpe compost herkennen en van elkaar onderscheiden.

Pagina 46 van 52

Legende:0: slecht

1: onvoldoende

2: voldoende 3: goed

Vakattitudes 0 1 2 3

We hebben de computer op een geschikte manier gebruikt.

We hebben op een rustige manier aan de opdrachten gewerkt.

We hebben goed samengewerkt.

We zijn erg tevreden / niet tevreden over het realiseren van de onderzoeksopdrachten.

Dit zouden we volgende keer anders doen:

............................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................

Vonden jullie het leerrijke opdrachten? Waarom wel/niet?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

Globaal punt leerkracht …/3

Pagina 47 van 52

Evaluatie: toets

Naam: ........................................ Datum: .......................................Klas: ........................................... Nummer: ....................................Leerkracht: .................................

Toets Techniek nr. … : “Ik composteer, jij toch ook?”

…/151. Geef de definitie van onderstaande begrippen.

Composteren

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

Micro-organismen (+ 2 voorbeelden)

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

2. Het composteren gebeurt aan de hand van twee materialen. Welke twee materialen ken je en wat zijn hun kenmerken? Vul de onderstaande kader verder aan en geef van elke soort twee voorbeelden.

Materialen ………………………………….. …………………………………..

Kenmerken

Ruw …………………………………..

………………………………….. Vers

Droog …………………………………..

/4

/7

Voorbeelden - …………………………………..

- …………………………………..

-…………………………………..

-…………………………………..


................................................ ................................................

................................................ ................................................

4. Wat is de functie van de takken die zich op de bodem van een compostvat bevinden?

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

Pagina 49 van 52

/2

/2

Naam: ........................................ Datum: .......................................Klas: ........................................... Nummer: ....................................Leerkracht: .................................

Toets Techniek nr. … : “Ik composteer, jij toch ook?” (Ingevuld)

…/151. Geef de definitie van onderstaande begrippen.

Composteren

Composteren is een natuurlijk proces waarbij plantenresten door talloze micro-organismen en macro-organismen (bv. wormpjes) worden afgebroken.

Micro-organismen (+ 2 voorbeelden)

Micro-organismen zijn afbraakorganismen die belangrijk zijn voor het leven in de bodem en in compost. Ze zijn niet waarneembaar met het blote oog. Bijvoorbeeld: bacteriën, schimmels, eencelligen…

2. Het composteren gebeurt aan de hand van twee materialen. Welke twee materialen ken je en wat zijn hun kenmerken? Vul de onderstaande kader verder aan en geef van elke soort twee voorbeelden.

Materialen Bruin materiaal Groen materiaal

Kenmerken

Ruw Zacht

Stug Vers

Droog Vochtig

Pagina 50 van 52

/4

/7

Voorbeelden - Droge takken

- Hooi, stro

- Groenten- en fruitafval

- Grasmaaisel


Warmte WaterVoeding Lucht

4. Wat is de functie van de takken die zich op de bodem van een compostvat bevinden?

Wanneer je takken op de bodem van je bak plaatst dan kan er zuurstof binnen.Zuurstof zorgt ervoor dat alles zo organisch mogelijk verloopt en dit zorgt er ooknog voor dat de micro-organismen hun werk kunnen doen.

Pagina 51 van 52

/2

/2

Bronnen

Internet

Vlaco, internet, 25-05-2012, www.vlaco.be.

Standaert, P., ecowerf, internet, 25-05-2012, www.ecowerf.be .

Technopolis, internet, Mechelen, 25-05-2012, www.technopolis.be.

Internet, 25-05-2012, www.schooltv.be.

Wikipedia, internet: composteren, 25-05-2012, www.wikipedia.be .

Geschreven bronnen

Cursus

Feyaerts, T., cursus: biochemie, KHLeuven, 2011-2012.

Vlaams Compostorganisatie vzw (vlaco), Compost: van tuin-en keukenresten tot grondstof, Mechelen, 2012.

Folders

Vlaams Compostorganisatie vzw (vlaco), Thuiscomposteren in het compastvat, Mechelen, 2012.

Vlaams Compostorganisatie vzw, Vanacker, L., Thuiscomposteren in de kringlooptuin, Mechelen, 2012, 58 pagina’s.

Vlaams Compostorganisatie vzw, Thuiscomposteren in compostbakken, Mechelen, 2012.

Vlaams Compostorganisatie vzw, Vandaele, E., Vlaco-compost brengt leven in uw tuin, Mechelen, 2012, 39 pagina’s.

Afbeeldingen

De afbeeldingen bij de onderzoeksopdrachten komen uit de illustraties van Word of zijn foto’s die zelf werden getrokken. Bij andere afbeeldingen staat een bronvermelding onder de afbeelding.

Pagina 52 van 52

http://www.wikipedia.be/

http://www.schooltv.be/

http://www.technopolis.be/

http://www.ecowerf.be/

http://www.vlaco.be/

ttechniek.files.wordpress.com · Web viewDit project kwam tot stand met behulp van de werkblaadjes...

Documents

Transcript of ttechniek.files.wordpress.com · Web viewDit project kwam tot stand met behulp van de werkblaadjes...