Sarah Van Quickelberge

iPad in de kleuterklas: tijdverdrijf of echt educatief?Het moest jouw kind maar eens zijn dat afkickt van een iPad-verslaving. Dat overkwam een Brits gezin met zijn vierjarige kleuter. Maar ook in België worden de iPad-gebruikers jonger en jonger. Zo jong zelfs dat ze er ook in de kleuterklassen al gretig gebruik van maken. Sommigen zijn vol lof over het gebruik van iPads bij jonge kleuters, anderen vinden het overdreven.

Het is een beeld dat ons niet meer vreemd is: jonge kinderen die beter met een touchscreen kunnen werken dan volwassenen. Je ziet ze ijverig met hun vingertje over het scherm wrijven. Een iPad is hot en dat zullen ook de kleutertjes geweten hebben. De Verenigde Staten, de bakermat van wijlen Steve Jobs, waren zonder verschieten koploper in het promoten van iPads bij kleuters. Maar ook meer en meer kleuterscholen in België experimenteren met iPads. “Het is een teken van deze digitale tijd”, zegt dokter Iris Vanwalleghem ,neurologe aan het O.L.V. van Lourdes ziekenhuis in Waregem. Veel mensen vinden het positief dat kleuterklassen meegaan met hun tijd, maar over het effectieve gebruik ervan door jonge kleutertjes rijzen er twijfels. Onderzoek toont aan dat de hoeveelheid hersenen bij kleuters twee keer zo groot is dan bij volwassenen. Daarom moeten ze van jongs af aan al vertrouwd geraken met het medium. “Dat is inderdaad zo, maar de klassieke methode om kinderen iets aan te leren blijft de beste”, zegt Vanwalleghem.

Controle en richtlijnen

Het concept van met een tablet te leren werken kan volgens de neurologe geen kwaad. Baat het niet dan schaadt het niet? Toch wel, er is een grote kans op verslaving en dat is één van de valkuilen van de iPad. “De kleuters zouden een hele dag met die iPad spelen en dan bewegen ze minder, worden ze prikkelbaar, worden hun hersenen overbelast en dat kan epilepsie veroorzaken.” Ook professor Gezinspedagogiek Hans Van Crombrugge wijst op het gevaar van verslaving. “De tijd staat stil wanneer ze bezig zijn met de iPad en daarom moet er grote controle uitgevoerd worden.”

Controle, verantwoordelijkheid en richtlijnen. Dat zijn de woorden bij uitstek van iedere pedagoog, neuroloog en psycholoog over de introductie van de tablets. “Kleuters beseffen nog niet hoe lang ze met een iPad mogen werken, daarom moeten de ouders dat goed afbakenen”, zegt gedragstherapeute en pedagoge Marijke Bisschop. Ze moeten ook richtlijnen meekrijgen van de scholen, want de ouders weten dikwijls niet hoeveel schermtijd een kleuter mag hebben. Volgens Bisschop mogen kleuters maximaal één uur besteden aan de iPad. “Dat is veel te lang”, schrikt Vanwalleghem, “tweejarigen mogen niet meer dan tien minuten met de iPad spelen of televisie kijken, anders geraken ze overprikkeld”. Volgens Van Crombrugge mogen de kleuterklassen de dag zeker niet beginnen met de iPad. Zoethoudertje

Volgens Bisschop lijkt het gemakkelijk om de kinderen een tijdslimiet op te leggen, maar gaat het er in de praktijk dikwijls anders aan toe. “Voor de ouders is de iPad een zoethoudertje, de kinderen vinden het leuk en dus zijn ze braaf”, zegt Bisschop. Het ligt dus vooral aan de opvoeding, maar ook aan de opleiding. Delphine Bastien is de oprichtster van I@school, een project dat twaalf- tot veertienjarigen op school leert om te werken met tablets en Android

apps. Zij pleit ervoor dat zowel leraren als leerlingen opgeleid worden vanaf het moment dat ze beslissen om de tablet in te zetten. “ Wij willen iedereen de kansen bieden van de nieuwe technologieën, maar er moet wel op een mediawijze manier mee omgegaan worden”, benadrukt Bastien met klem.

Die mediawijsheid houdt in dat de iPad op een verantwoorde manier gebruikt wordt en er een goede selectie van educatieve apps gemaakt wordt. Als er een goede selectie en controle is, dan is de iPad zeker nuttig. Het kind ontwikkelt er vaardigheden door en prikkelt er volgens Bisschop ook de drang naar leren mee. “Het kan zelfs de betrokkenheid en interactiviteit verhogen”, zegt Van Crombrugge. Ook Bisschop is vol lof over de iPad, maar ze benadrukt wel dat de kleuter niet slimmer wordt of tot een hogere sociale klasse behoort door een iPad te gebruiken. “Integendeel zelfs, de wonderen van kleurpotloden en papier zijn de wereld nog niet uit. Kleuters zijn veel creatiever zonder die iPad.” Dat de iPad dus zou bijdragen tot een betere cognitieve ontwikkeling van het kind is volgens Vanwalleghem “sterk overdreven”.

Meerwaarde

Toch blijkt uit onderzoek van Mediawijzer.net dat vier op de tien kinderen van nul tot drie ook thuis met de iPad spelen. Daardoor vreest Vanwalleghem ervoor dat de kleuters te asociaal gaan worden. Maar het blijkt dat die angst onterecht is. “Kleine kleutertjes moeten soms in groep werken aan een opdracht op de iPad en dat is goed om de sociale vaardigheden te trainen”, zegt Van Crombrugge.

Het gaat .er volgens Bastien en Van Crombrugge vooral om dat de iPad moet ingezet worden voor de meerwaarde ervan. “De iPad mag niet ingezet worden louter ter vervanging van een boek”, klinkt het. “Het is niet de bedoeling dat ze een iPad onnodig gebruiken om het te laten renderen”. Ook Vanwalleghem gaat hiermee akkoord . Volgens haar moeten kinderen nog tal van andere ervaringen opdoen zoals voelen, praten en buiten spelen.

Is de iPad bij kleuters dan slecht? Nee. Is de iPad bij kleuters dan goed? Nee. Het heeft zijn voor-en nadelen die zowel pedagogen als neurologen tegenover elkaar zetten. Een iPad mag, maar met mate. Het verrijkt de leefwereld van de kleuters, maar is geen garantie voor slimme en brave kleuters. En dat kan niet beter samengevat worden dan met de woorden van pedagogisch ICT-coördinator Peter Van den Broeck: “ de iPad is een geweldige didactische tool, maar het is geen pedagogisch wondermiddel”.