PROGRAMMA GEMEENTERAAD 2018-2022

Vertrouw op de eigen kracht van mensen

Streef naar een duurzame harmonieuze samenleving

Denk en handel internationaal

Beloon prestatie en deel de welvaart

Koester de grondrechten en gedeelde waarden

Programma D66 Borsele 2018-2022 i

VOORWOORD

Het verkiezingsprogramma van D66 Borsele is tot stand gekomen in nauw overleg met de andere D66 fracties op de Bevelanden en de fractie van Schouwen-Duiveland. D66 Borsele bundelt de krachten met deze gemeenten onder de noemer ‘Regio Oosterschelde’. De themahoofdstukken bestaan uit drie delen. Het eerste deel is de landelijke visie van D66. In het tweede deel leest u de visie van de fracties van de ‘Regio Oosterschelde’ en in laatste en derde deel de speerpunten van onze Borselse fractie voor de komende vier jaar. D66 vindt dat het best goed gaat in onze gemeente Borsele. Maar wij denken dat het nog beter kan! De ontwikkelingen in onze samenleving vragen om ander beleid. Veel inwoners willen meebeslissen over onderwerpen die hen direct aangaan en zij willen meer de regie nemen over de eigen leefomgeving. Duurzaamheid en klimaatverandering zijn geen loze kreten meer, maar bittere noodzaak. Hierop wil D66 actief inzetten, samen met onze inwoners. Om iedereen mee te laten doen in onze samenleving is mobiliteit van essentieel belang. D66 wil krachtig inzetten op het ontwikkelen van nieuwe vormen van vervoer van en naar onze prachtige dorpen. En ook daar gaat D66 Borsele zich voor inzetten. D66 wil Borsele in beweging brengen voor een nog mooier en beter Borsele! Levien de Putter, lijsttrekker

Programma D66 Borsele 2018-2022 ii

Inhoud

1. Onderwijs ....................................................................................................................................................... 1

2. Ondernemerschap, innovatie en werkgelegenheid ....................................................................................... 2

3. Bestuur en Burger .......................................................................................................................................... 3

4. Veiligheid ........................................................................................................................................................ 4

5. Duurzaamheid, natuur en milieu .................................................................................................................... 6

6. Sociaal Domein ............................................................................................................................................... 7

7. Verkeer en mobiliteit ..................................................................................................................................... 8

8. Ruimte om te werken, wonen, leven ............................................................................................................. 9

9. Sport en bewegen ........................................................................................................................................ 10

10. Kunst en Cultuur .......................................................................................................................................... 11

11. Financiën ...................................................................................................................................................... 12

12. Colofon ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..…….13

Samenstelling: Programmacommissie Oosterschelde en fractie D66 Borsele

V.l.n.r. Annet van de Ree (no. 2), RIx Peterschlingmann (no. 5), Levien de Putter (no. 1), Chris van Overbeeke

(no. 3), Hans de Jonge (no. 4) en Peter Verbart (no. 6), Astrid Marchand (no. 7)

Programma D66 Borsele 2018-2022 1

1. Onderwijs

D66 wil het beste onderwijs in onze gemeente, zodat iedereen kansen krijgt, ongeacht zijn of haar afkomst. Alle

leerlingen verdienen de ruimte om het beste uit zichzelf te halen. Daarvoor is aandacht nodig; voor leerlingen

die moeite hebben om mee te komen én voor leerlingen die extra uitdagingen aan kunnen. De gemeente kan,

behalve door de uitvoering van haar wettelijke taken en –bevoegdheden, het verschil maken voor kinderen door

informeel haar invloed te gebruiken. Met de Lokale Educatieve Agenda (LEA) kunnen gemeente, schoolbesturen

en overige partners komen tot gezamenlijke afspraken.

D66 wil goede verbindingen tussen onderwijs en jeugdzorg, om het ontstaan of escaleren van problemen zoals

schoolverzuim, pesten, schulden, taalachterstand of een instabiele thuissituatie te voorkomen.

Naast deze aandacht voor kinderen wil D66 het belang benadrukken van een leven lang leren. Het

ondersteunen in onderwijsvoorzieningen voor alle leeftijden is daarvoor noodzakelijk.

In Oosterschelde is samenwerking tussen de diverse onderwijsvormen belangrijk. Men vist allen in dezelfde

vijver wat betreft de leerlingen. Goede bereikbaarheid van de scholen en een aanbod op alle niveaus is

noodzakelijk om jongeren voor onze regio te behouden en nieuwe inwoners aan te trekken. Basisscholen

hebben daarnaast ook een belangrijke functie voor de vitaliteit van dorpskernen.

Een dalend aantal leerlingen en krimpende budgetten maken het noodzakelijk om passende oplossingen te

zoeken, te beginnen voor het basisonderwijs. De tijd dat elk dorp een eigen school had is lang voorbij. Er zijn

onorthodoxe oplossingen nodig om goed onderwijs in onze gemeenten te kunnen waarborgen. Daar waar er

meerdere scholen zijn, is D66 voorstander van nauwe samenwerking of fusie tussen scholen van verschillende

identiteiten. Scholen kunnen dan transformeren tot Integraal Kind Centrum (IKC) waar ook cultuur, sport en

natuur worden aangeboden. De gemeente kan deze integratie stimuleren vanuit haar rol als beheerder van de

gebouwen. Belangrijke voorwaarden voor huisvesting voor kinderen zijn duurzaamheid en een gezond

binnenklimaat.

D66 Borsele vindt het belangrijk dat goed onderwijs bereikbaar is voor iedereen het vervoer voor leerlingen goed geregeld is meer samengewerkt wordt om goed onderwijs te borgen onze gemeente de ontwikkeling van het Bèta College, of opleiding voor hoger

technisch onderwijs, steunt

Programma D66 Borsele 2018-2022 2

2. Ondernemerschap, innovatie en werkgelegenheid

D66 wil creatieve, innovatieve en ondernemende mensen de ruimte bieden hun plannen te verwezenlijken. De

gemeente kan daarbij helpen door dienend, transparant en betrouwbaar te zijn, zonder onnodige bureaucratie

te scheppen. D66 wil heldere regels voor ondernemers en zorgen dat ondernemers vlotter een besluit over een

vergunning krijgen.

Voor D66 betekent ruimte om te ondernemen ook ruimte om zelf te beslissen over openings- en sluitingstijden.

D66 ziet functievermenging als een kans om mensen naar winkelstraten en culturele instellingen te trekken,

zolang er geen sprake is van oneerlijke concurrentie. D66 streeft naar een gelijk speelveld voor alle

ondernemers. De gemeente brengt bedrijven die belangrijk zijn voor de werkgelegenheid samen en faciliteert

hen waar nodig. De gemeenten zorgen gezamenlijk voor een voldoende passend aanbod van bedrijfsgrond. D66

vindt het belangrijk dat belasting van- of hinder voor mens en milieu worden vermeden.

D66 wil maatschappelijk verantwoord- en sociaal ondernemen stimuleren. Gemeenten kunnen zelf het

voorbeeld geven door duurzaam in te kopen en mensen met een beperking meer kansen te geven.

D66 wil innovatieve bedrijven stimuleren, zeker als die zich richten op maatschappelijke uitdagingen, zoals

klimaatverandering of voedselveiligheid. Het midden- en kleinbedrijf is motor voor banen en innovatie. D66 wil

deze motor aanjagen door een betere aansluiting van het MKB bij regionale onderwijsinstellingen.

Ook in Zeeland is sprake van krapte op de arbeidsmarkt in de zorg, de horeca en de technische beroepen.

Tegelijk is er te weinig vraag naar- en aanbod aan hoogopgeleiden, terwijl dat essentieel is voor kennis en

innovatie. Het vraagt actief beleid om méér en uitdagend werk en méér hoogopgeleiden naar Zeeland te

trekken. D66 wil voldoende stage- en leerwerkplaatsen voor jongeren, arbeidsgehandicapten en mensen met

een afstand tot de arbeidsmarkt, met speciale aandacht voor ‘beschut werken’. D66 wil een betere

samenwerking en afstemming op regionaal niveau, op het gebied van de banenmarkt, innovatie, detailhandel,

bedrijfsterreinen en vestigingsbeleid.

Toerisme is essentieel voor Zeeland. D66 is voorstander van een kwalitatief hoogwaardig toeristisch aanbod.

Initiatieven zijn van harte welkom als ze passen in het specifieke karakter van Zeeland met water, rust, ruimte

en schone lucht en geen afbreuk doen aan natuur en milieu. D66 ziet graag vernieuwing van verouderde

vakantieparken.

D66 Borsele vindt het belangrijk dat bedrijventerrein Sloepoort duurzaam wordt ontwikkeld

Borsele de kansen benut die de havenfusie North Sea Port biedt

start-ups gestimuleerd worden

bestaande bedrijventerrein gerevitaliseerd worden

voldoende arbeidskrachten beschikbaar zijn

lokale bedrijven voldoende ruimte krijgen

toerisme en recreatie verder ontwikkeld worden samen met Stichting

Landschapspark Borsele

leegstaande boerderijen binnen bepaalde mogelijkheden worden benut voor

bedrijfsmatige activiteiten

Programma D66 Borsele 2018-2022 3

3. Bestuur en Burger

D66 streeft naar persoonlijke vrijheid, naar een samenleving waarin mensen zelf bepalen hoe zij hun leven

inrichten, waarin mensen vrij zijn in verbondenheid. Vrijheid in verbondenheid vereist dat mensen zelf kunnen

bepalen wie hen bestuurt, en wat er van die bestuurders wordt verwacht. Daarvan uitgaande is het van groot

belang dat overheden zich aan de door henzelf gestelde regels houden, democratische verantwoording afleggen

en controleerbaar zijn.

Een sterk bestuur neemt beslissingen in het belang van haar inwoners. Een sterk bestuur stapt over politieke

tegenstellingen en (gemeente)grenzen heen en legt verantwoording af, ook als voor de uitvoering van taken

samenwerkingsverbanden met andere gemeenten nodig zijn. Samenwerking is soms onvermijdelijk om taken

goed uit te voeren, maar het maakt controle lastiger. D66 wil meer democratische legitimiteit en

controleerbaarheid voor deze samenwerkingsverbanden. Daarom wil D66 de samenwerking tussen

gemeenteraden versterken en stelt de vorming van een regionaal overleg van raden voor. In dit regionaal

overleg werken we niet alleen samen aan de uitvoering, maar regelen we ook de controle daarop.

Voor D66 is het belangrijk dat de gemeente goed naar haar inwoners luistert. Juist omdat de gemeente

beslissingen neemt die directe invloed hebben op inwoners. Inwoners kennen hun buurt of dorp het beste en

weten wat er nodig is. Directe democratie en moderne vormen van inspraak en medezeggenschap zijn voor

D66 een belangrijke aanvulling op de representatieve democratie via de gemeenteraad. Voor D66 is het

belangrijk dat iedereen de ruimte en de gelegenheid krijgt om in te spreken en te participeren. Dat wordt ook

de essentie van de nieuwe Omgevingswet.

Bij gemeentelijke vraagstukken overheersen vaak de economische argumenten. De bijdrage aan het welzijn van

mensen en de maatschappelijke waarde zijn voor D66 minstens zo belangrijk in de besluitvorming. De

vertegenwoordigers van D66 wegen deze aspecten mee bij hun standpuntbepaling.

D66 Borsele vindt het belangrijk dat inwoners financiële steun krijgen voor initiatieven in hun eigen leefomgeving

inwoners nauw betrokken worden bij plannen voor wonen, zorg en welzijn

inwoners meer inbreng krijgen bij het beleid van de gemeente(raad)

een onafhankelijke Rekenkamer wordt ingesteld om de gemeenteraad in haar

controlerende functie te ondersteunen

Programma D66 Borsele 2018-2022 4

4. Veiligheid

Een veilige omgeving is een voorwaarde voor leven in vrijheid, voor democratie en voor recht. Mensen moeten

zich veilig voelen om zelfstandig keuzes te kunnen maken en verantwoordelijkheid te kunnen dragen. Geweld,

agressie, georganiseerde misdaad, intolerantie, inbraken, diefstallen, brand, verkeersongevallen en dergelijke

bedreigen onze veiligheidsbeleving.

D66 laat zich niet leiden door angst, maar neemt de onrust over het onveilig voelen zeker serieus. Gelukkig is

onze omgeving nog nooit zo veilig geweest als nu. Maar als er iets gebeurt, dan moet de burger kunnen rekenen

op snelle hulp van de overheid.

De gemeente heeft een belangrijke rol in de zorg voor een veilig bestaan. Belangrijke diensten zoals de politie

en brandweer zijn inmiddels op afstand van de gemeente georganiseerd. Het vergt inzet van beide kanten om

tot goed beleid te komen.

D66 vindt dat burgers een grote eigen verantwoordelijkheid hebben voor hun veiligheid. Initiatieven voor

buurtpreventie en burgerparticipatie kunnen rekenen op de steun van D66. Het gaat om de afweging tussen

regels, uitvoerbaarheid en eigen verantwoordelijkheid. Onnodige regels die schijnveiligheid veroorzaken

moeten vermeden worden.

Zeeland kent een eigen veiligheidsorganisatie, de Veiligheidsregio Zeeland (VRZ), die de brandweertaak

uitvoert en die optreedt bij rampen en crises. D66 geeft prioriteit aan het voorkómen van onheil. Tegelijkertijd

moeten hulpverleners er snel kunnen zijn als dat echt nodig is. Daarom wil D66 een fijnmazige

brandweerorganisatie die een goed oog heeft voor preventie. Dat vergt van de gemeenten voldoende

financiële bijdragen.

Van de politie verwacht D66 meer oog voor het landelijk gebied. Voldoende wijkagenten en toezicht, maar ook

aandacht voor criminaliteit in afgelegen panden, in de havens en op de campings. D66 vindt dat

gemeentepersoneel met een beveiligingstaak en wijkagenten goed moeten samenwerken.

De gemeenteraad heeft belangrijke taken bij het vaststellen van het veiligheidsbeleid, dat wordt uitgevoerd

door politie en veiligheidsregio. D66 vindt dat de raad daar ook goed aandacht aan moet besteden.

Onze samenleving ‘digitaliseert’. Daardoor wordt digitale veiligheid steeds belangrijker. D66 wil dat de

gemeente het goede voorbeeld geeft door haar digitale veiligheid op orde te hebben. Daarnaast heeft de

gemeente een rol bij het bevorderen van digitale veiligheid bij burgers en bedrijven, bijvoorbeeld door

voorlichting.

Bij de vestigingsaanvraag van nieuwe bedrijven kunnen gemeenten de achtergrond en bedoelingen van de

ondernemer vooraf toetsen. Hoewel dat geen garantie is om criminelen te weren, vindt D66 zo’n toetsing

verstandig.

Cameratoezicht kan preventief werken en kan de opsporing helpen, maar is ook een inbreuk op de privacy. En

wat het daglicht niet verdraagt, heeft de neiging een nieuwe schaduwplek te zoeken. D66 vindt daarom, dat er

omzichtig en doelgericht met cameratoezicht moet worden omgegaan.

De gemeente heeft veel invloed op de inrichting van de openbare ruimte en de woonomgeving. Goede

verlichting, veilige wegen, regelmatig onderhoud van bestrating, straatmeubilair en groen, tegengaan van

zwerfafval, verkrotting of verloedering; het draagt allemaal bij aan een veilig gevoel. Goed gedrag doet goed

volgen. Met een actief opruimbeleid wil D66 burgers stimuleren zelf een veilige omgeving te scheppen en te

behouden.

Programma D66 Borsele 2018-2022 5

D66 Borsele vindt het belangrijk dat de Veiligheidsregio goed functioneert en daarvoor de benodigde middelen ter

beschikking worden gesteld

extra aandacht komt voor de gevolgen in de gemeente Borsele bij calamiteiten op

de Westerschelde

criminaliteit op het platteland beter aangepakt wordt

alle verkeersknelpunten in beeld worden gebracht en er een actieplan komt

de veiligheid op voet- en fietspaden wordt verbeterd

de gemeente buurtpreventie ondersteunt

Programma D66 Borsele 2018-2022 6

5. Duurzaamheid, natuur en milieu

D66 is solidair met toekomstige generaties en wil dat ook de kleinkinderen van onze kleinkinderen van vrijheid

kunnen genieten en zich ontplooien zoals ze zelf graag willen. Maar deze vrijheid is door de ecologische

aantasting van onze aarde steeds minder vanzelfsprekend. Door klimaatverandering, vervuiling en uitputting

van natuurlijke hulpbronnen teren we in op onze reserves en staat de vrijheid van steeds meer mensen – nu en

in de toekomst – onder druk. Als sociaal–liberalen geven wij ons bovendien expliciet rekenschap van de effecten

die ons (niet-) handelen heeft op mens en natuur in andere landen, waar de gevolgen van klimaatverandering

soms harder en acuter gevoeld worden.

D66 is er ook van overtuigd dat de ontwikkeling naar een duurzame samenleving economische kansen biedt. De

kansen voor groene groei liggen in een nieuwe, circulaire economie, waarin afval niet meer bestaat. D66 wil dat

gemeenten deze ontwikkeling ondersteunen met duidelijke regels en gerichte stimulering. En door

duurzaamheid zichtbaar en tastbaar te maken, door zelf het goede voorbeeld te geven.

Duurzaamheid, natuur en milieu spelen in Oosterschelde een dubbele rol: het zijn enerzijds belangrijke

waarden en tegelijkertijd vormen ze het fundament onder onze economie. De toeristen die ons bezoeken

zoeken water, rust, ruimte, frisse lucht en de meeste zonuren van Nederland. Om dezelfde redenen kiezen veel

ouderen ons gebied als woonplek. De agrarische sector zal uiteindelijk alleen overleven als er duurzaam wordt

geproduceerd, en alleen dan ook is een mooie combinatie van agrarische bedrijven met toerisme en bewoning

mogelijk. In duurzame agrarische productie zitten prachtige economische kansen.

Daarom zet D66 sterk in op verduurzaming en aandacht voor natuur en milieu. De gemeente moet het goede

voorbeeld geven door duurzaam in te kopen en zelf binnen enkele jaren energieneutraal te zijn. D66 wil dat in

Oosterschelde snel uitvoering wordt gegeven aan het Zeeuws Energieakkoord. D66 ondersteunt

samenwerkingsverbanden tussen gemeenten waar het gaat om aanpassing aan de klimaatverandering en om

een visie op de binnenwateren. D66 wil het gebruik van elektrische auto’s bevorderen, ziet nieuwbouw

energieneutraal en circulair, wil restafval terugbrengen, biodiversiteit en dierenwelzijn bevorderen en de

ecologische ‘voetafdruk’ van de agrarische- en toeristische sector beperken. D66 zal vergunningaanvragen

voor intensieve veehouderij kritisch volgen.

Bij de maatregelen wil D66 aansluiten op initiatieven van de bevolking en steeds kijken naar een goede

inpassing in het landschap, zodat het landschapsbeeld behouden blijft.

D66 Borsele vindt het belangrijk dat de gemeente het goede voorbeeld geeft door duurzaam in te kopen

in 2022 alle gemeentelijke gebouwen energieneutraal zijn

het college en de ambtenaren in elektrische dienstauto’s rijden

de subsidieregeling voor woningverbetering van particulieren wordt voortgezet

de hoeveelheid grijsafval wordt beperkt van 200 kg p.p. naar 50 kg p.p. in 2020

meer maatregelen komen in het kader van klimaatverandering

variatie in flora en fauna (biodiversiteit) wordt bevorderd

Programma D66 Borsele 2018-2022 7

6. Sociaal Domein

D66 vertrouwt op de eigen kracht en ontwikkeling van mensen. Daarom zien we de toekomst met optimisme

tegemoet. Mensen zijn zo creatief dat ze steeds opnieuw zelf oplossingen vinden. D66 wil dat de overheid deze

kracht, vindingrijkheid en creativiteit van mensen ondersteunt en ruimte geeft. De sleutel voor verandering ligt

bij mensen zelf en wij willen dat de overheid daarbij aansluit. Wat mensen voor zichzelf en anderen kunnen

doen is vaak belangrijker en effectiever dan wat de overheid kan doen.

Wij willen een dynamische, open samenleving waarin iedereen de ruimte krijgt om zijn eigen beslissingen te

nemen en iedereen zich op zijn eigen manier kan ontwikkelen. Wij vinden het vanzelfsprekend om welvaart met

elkaar te delen. We willen dat zoveel mogelijk mensen meedoen in het maatschappelijk en economisch proces,

want daar worden we allemaal beter van. Voor mensen die zichzelf niet kunnen redden dragen we een

gezamenlijke verantwoordelijkheid.

D66 wil dat iedereen de kans heeft om lang en gezond te leven. Daarom vinden we het belangrijk te investeren

in een gezonde leefomgeving en in preventie, bijvoorbeeld door goede voorlichting en door inzet op sport en

bewegen.

D66 vindt dat kwetsbare groepen mee moeten kunnen doen in de maatschappij. Onze aandacht gaat uit naar

hulpbehoevende ouderen en hun mantelzorgers, chronisch zieken en inwoners met een (tijdelijke)

functiebeperking, zeker indien zij sociaal geïsoleerd dreigen te raken.

D66 wil het aanbod van jeugdzorg volgens de Nederlandse standaard. Specialisten dienen regionaal te kunnen

werken met regionale afspraken. D66 pleit voor het hanteren van een ‘Kindpakket’, waardoor de

ontplooiingskansen voor kinderen in armoede verbeteren. D66 vraagt aandacht voor laaggeletterdheid en

analfabetisme en ziet dit punt graag hoog op de gemeentelijke agenda staan.

Voor de jeugd ziet D66 het belang van ontplooiing – om te spelen, te leren en te ontdekken. Voor ouderen zijn

contactmogelijkheden belangrijk. Eenzaamheid is een groot probleem als het gaat om geluk, zingeving en het

gevoel er nog toe te doen. D66 bepleit het aanspreken en inzetten van ouderen op hun talenten en het leggen

van verbindingen tussen jong en oud, allochtoon en autochtoon, beperkt en niet beperkt enz. In

‘keukentafelgesprekken’ past dan ook de vraag: wat kunt en wilt u betekenen, gezien uw talenten?

Een goede toegankelijkheid van de zorg is belangrijk. D66 hecht aan een persoonlijke benadering, aan korte

routes en heldere afspraken. De aanpak met één aanspreekpunt kan hier goede diensten bewijzen. Een goede

samenwerking tussen betrokken partijen is onontbeerlijk voor maatwerk in de ondersteuning. D66 wil dat de

gemeenten deze multidisciplinaire dialoog bevorderen.

In de contracten die met aanbieders worden gesloten, moeten zowel kwantiteit als kwaliteit van diensten

worden geborgd. D66 vindt het belangrijk dat regelmatig wordt bekeken hoe de zorg verloopt. Daarbij hoort

een kwaliteitsmeting van het aanbod van dienstverleners. De gemeenten dienen aandacht te besteden aan

zorgfraude, zodat het beschikbare budget maximaal voor de zorg wordt ingezet.

D66 ondersteunt de ideeën achter de gemeentelijke experimenten met een basisinkomen: gelijke kansen,

vertrouwen, meer ruimte voor eigen keuzes en ondernemerschap en vereenvoudiging van de sociale

zekerheid. Dergelijke experimenten dragen bij aan een standpunt over de haalbaarheid en de wenselijkheid

van een basisinkomen in Nederland.

D66 Borsele vindt het belangrijk dat: solidariteit tussen de gemeenten op het gebied van de jeugdzorg blijft bestaan

laaggeletterdheid en analfabetisme extra aandacht krijgen

sociale cafés en ontmoetingsruimten voor ouderen open blijven

de kwaliteit van de geleverde zorg en diensten regelmatig wordt gemeten

Borsele voldoende “beschutte werkplekken” inricht en daarvoor extra geld komt

Programma D66 Borsele 2018-2022 8

7. Verkeer en mobiliteit

Verbindingen zijn belangrijk om producten en diensten te kunnen leveren, onderling contact te houden en vrij te

kunnen bewegen. Voor ons dagelijks leven zijn we afhankelijk van de verschillende vervoersmogelijkheden.

Woon-werkverkeer, goederenvervoer, openbaar vervoer, recreatief verkeer, wielrenners, fietsers en

voetgangers, kinderen en ouderen hebben daarin allemaal een plaats en zullen binnen dezelfde ruimte rekening

moeten houden met elkaar. Dat is lastig, want ieder stelt zijn eisen en voorwaarden.

Verbindingen passeren gemeentegrenzen en dus is samenwerking onontbeerlijk. Met andere gemeenten en met

de andere wegbeheerders: Rijkswaterstaat, het Waterschap, de Provincie en Prorail.

Vanwege de vele beheerpartijen en gebruikersbelangen is een goed en op de toekomst gericht verkeers- en

vervoersplan voor iedere gemeente van levensbelang. Een nieuwbouwwijk of bedrijventerrein kan immers niet

zonder goede aan- en afvoerwegen. D66 vindt dat de gemeente dit plan regelmatig moet evalueren en tijdig

moet bijsturen. De aanleg van wegen is kostbaar; doe dit in één keer goed!

Verkeersveiligheid en een schoon milieu staan voor D66 bovenaan. Dat betekent extra aandacht voor het

langzame verkeer. Voor mens en milieu zijn geluid, trillingen, verbrandingsgassen en fijnstof schadelijke

factoren. D66 wil het gebruik stimuleren van nieuwe vervoermiddelen, die deze nadelen verminderen, zeker

binnen de bebouwde kom.

Op de fiets naar school, naar het werk of naar de sportclub is in onze gemeenten vanzelfsprekend. D66 wil

meer aandacht voor verlichting van fietsroutes in het buitengebied, door de inzet van innovatieve

verlichtingssystemen.

Vervoermiddelen hebben ook ruimte nodig als ze niet worden gebruikt. Fietsenstalling, parkeervoorziening,

laad- en losplaatsen en in toenemende mate laadpalen horen bij de gemeentelijke infrastructuur. D66 wil

schone mobiliteit, zoals gebruik van de fiets en de elektrische auto, bevorderen.

In het landelijk gebied is de beschikbaarheid van openbaar vervoer steeds minder vanzelfsprekend. Dat knaagt

aan de leefbaarheid in de dorpen. D66 wil alternatieven creëren zoals deelauto’s en deelfietsen. Dat vergt een

regionale aanpak, om zo tot een efficiënte inrichting van een nieuw infrastructureel netwerk te komen.

D66 Borsele vindt het belangrijk dat wegen goed onderhouden worden voor de veiligheid en bereikbaarheid

de inwoners van de dorpen betere vervoersmogelijkheden krijgen

nieuwe vormen van vervoer zoals elektrische deelauto’s en taxi’s, elektrische

deelfietsen en onbemand vervoer wordt ontwikkeld

zoveel mogelijk verkeersknelpunten worden verbeterd

de veiligheid op voet- en fietspaden wordt verbeterd

fietsroutes beter verlicht worden

verkeersregels en -borden in de kleine kernen worden beperkt

Programma D66 Borsele 2018-2022 9

8. Wonen, werken en leven

D66 wil dat iedereen ruimte heeft om te wonen, te werken en te leven. De politieke afwegingen die worden

gemaakt voor de inrichting van de ruimte beïnvloeden niet alleen het leven van de huidige bewoners, maar ook

die van toekomstige generaties. De inrichting van de ruimte is een uitdrukking van wat voor samenleving we

willen. We willen een duurzame samenleving en een ongedeelde samenleving, waarin mensen met elkaar

verbonden zijn. Dit heeft invloed op de keuzes die we maken op ruimtelijk gebied. D66 vindt bovendien dat

burgers nauw moeten worden betrokken bij ruimtelijke keuzes.

Rust, ruimte en kleinschaligheid zijn de unieke eigenschappen van ons gebied. D66 wil daar op een

evenwichtige en verantwoorde manier mee omgaan, zodat kernwaarden behouden blijven. Dit vraagt om een

integraal beleid over de grenzen van gemeenten heen. Het verbeteren van de bereikbaarheid van onze regio

zal bijdragen aan een interessanter vestigingsklimaat. Dit geldt zowel voor de verbindingswegen als voor

betrouwbaar en frequent beschikbaar openbaar vervoer. Toerisme is belangrijk voor de gehele regio en

ontwikkelt zich in een rap tempo. D66 wil dat het toerisme in balans blijft met de woon- en leefbehoeften van

onze inwoners.

D66 wil een helder beleid op bezit tweede woning, om de leefbaarheid in de dorpen te behouden. D66 vindt

het belangrijk dat er voldoende betaalbare huur- en koopwoningen beschikbaar zijn voor de inwoners die hier

behoefte aan hebben, met speciale aandacht voor beschermd wonen.

D66 vindt het belangrijk dat voldoende levensloopbestendig wordt gebouwd en verbouwd

er meer aandacht is voor de woon- en leefwensen van jongeren

projecten worden ontwikkeld voor alternatieve woonvormen zoals ‘Tiny houses’,

woongemeenschappen, e.d.

arbeidsmigranten fatsoenlijk en humaan gehuisvest worden

het initiatief ‘Zorgzame Dorpen’ wordt vlot getrokken

maaltijden collectief op centrale plaatsen kunnen worden gebruikt zoals

woonzorgcentra en dorpshuizen

sociale café’s kunnen blijven bestaan

leegstaande boerderijen gebruikt mogen worden voor wonen en werken

Programma D66 Borsele 2018-2022 10

9. Sport en bewegen

D66 vindt dat sport en bewegen onontbeerlijk zijn voor een gezonde en vitale bevolking – voor jong of oud, arm

of rijk, met of zonder handicap. Investeren in sport is een goede investering in welzijn en leefbaarheid. D66 wil

daarom dat de gemeenten investeren in sport. Naast de sportverenigingen is de ongeorganiseerde sport en de

commercieel georganiseerde sport ontstaan. D66 wil deze vormen betrekken bij overleg over op te stellen

sportbeleid.

Jong geleerd is oud gedaan. Daarom pleit D66 voor het aanstellen van vakleerkrachten bewegingsonderwijs.

Naast sport op school is voldoende infrastructuur belangrijk. Toegankelijke en betaalbare lokale

sportvoorzieningen en sportverenigingen zijn essentieel om mensen te laten bewegen. D66 wil waar mogelijk

brede buurtscholen (kindcentra), met aandacht voor cultuur, sport, digitale vaardigheden en een gezond leven.

Ook voor ouderen, chronisch zieken en gehandicapten is het belangrijk om in beweging te blijven. Het

aanstellen van een beweegcoach kan helpen om de moeilijke stap, van een beweegarm leven naar gezond

bewegen, te vergemakkelijken. Vergrijzing is een gegeven waar op ingespeeld moet worden. D66 wil iedereen

gedurende het hele leven de kans geven om, naar interesse en fysiek vermogen, te sporten en te bewegen.

Sport is een sociaal bindmiddel en kan vereenzaming tegengaan.

Veel gemeenten in Oosterschelde zien de bevolking krimpen. D66 wil, samen met de burgers, keuzes maken

om sportinfrastructuur in stand te houden. Dat vraagt van gemeenten en van verenigingen gemeentegrens-

overstijgende samenwerking en overleg. D66 wil burgers aansporen om via een vrijwilligerspool besturen van

verenigingen te vullen. Net als bij kleine scholen die met sluiting worden bedreigd, moet voor krimpende

sportverenigingen intensief naar mogelijkheden voor samenwerking worden gekeken, bijvoorbeeld een

structuur met ‘satellietafdelingen’. D66 is voorstander van multifunctioneel gebruik van sportaccommodaties.

De openbare ruimte in ons gebied leent zich heel goed voor ongeorganiseerde sport. D66 wil daarmee rekening

houden bij de inrichting van de openbare ruimte.

D66 vindt het belangrijk dat sportclubs meer samenwerken en waar nodig fuseren

de financiële middelen tussen de clubs evenredig worden verdeeld

beweging voor ouderen en jongeren worden gestimuleerd

er meer voorzieningen komen voor recreatief bewegen

Programma D66 Borsele 2018-2022 11

10. Kunst en Cultuur

D66 is ervan overtuigd dat een bloeiende creatieve sector bijdraagt aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat.

Kunst en cultuur verbindt mensen. D66 vindt dat kunst en cultuur bereikbaar moeten zijn voor iedereen.

Basisvoorzieningen als bibliotheken, centra voor de kunsten, podia en muziekscholen moeten bereikbaar zijn

voor jong en oud.

Gemeenten hebben de verantwoordelijkheid om het behoud van ons cultureel erfgoed te borgen en te

beschermen tegen de economische en politieke waan van de dag.

D66 wil het gebruik van diverse podia stimuleren door dit laagdrempelig aan te bieden en door te zorgen voor

een overzichtelijke afwikkeling van vergunningaanvragen.

D66 wil dat gemeenten cultureel ondernemerschap ondersteunen door bijvoorbeeld privaat-publieke

samenwerking en cofinanciering van culturele evenementen. Door gemeentelijke ondersteuning kan

betaalbare toegang worden gecreëerd voor scholieren en ouderen. Voor jonge kunstenaars is de

beschikbaarheid van atelier- en oefenruimtes belangrijk. D66 wil dat kunstenaars en culturele instellingen

vanaf het begin meedenken over oplossingen voor grote gemeentelijke vraagstukken en over de

omgevingsvisie.

D66 is voorstander van gunstige voorwaarden voor opzet en behoud van lokale galeries, omdat deze belangrijk

zijn voor het signaleren van trends in kunst en bijdragen aan schepping van toekomstige kunst.

Het Rijk subsidieert culturele evenementen via het programma Culturele Basisinfrastructuur (BIS). Het nieuwe

programma BIS biedt vanaf 2021 kansen voor Zeeland. Het Rijk wil de regio’s meer mogelijkheden geven om

ook subsidie aan te vragen voor onderscheidende culturele activiteiten. Samenwerking met lokale en landelijke

partijen, inclusief Vlaanderen, is daarvoor een belangrijk criterium.

Los daarvan is binnen gemeenten is een meer gedifferentieerd aanbod in kunst en cultuur gewenst. Om dit te

bereiken moet er worden ingezet op bevordering van vernieuwende Zeeuwse kunst- en cultuurprojecten in

brede zin. Initiatieven voor kunst- en cultuur dienen als geheel op gemeentelijk niveau worden vormgegeven,

omdat door bundeling de toekenning van cultuursubsidies, zoals regioarrangementen van de Provincie,

kansrijker wordt.

D66 vindt het belangrijk dat cultuur- en muziekonderwijs op scholen wordt bevorderd

het Bevrijdingsmuseum en Historisch Museum De Bevelanden structureel subsidie

ontvangen

lokale kunst-, muziek- en cultuurfestivals de ruimte krijgen

de amateur- en beeldende kunst wordt gefaciliteerd en bevorderd

Programma D66 Borsele 2018-2022 12

11. Financiën

D66 is zuinig met belastinggeld, omdat de burgers daar hard voor gewerkt hebben. Elke euro die de overheid

uitgeeft kunnen mensen niet zelf besteden. Daarom vindt D66 het belangrijk dat de gemeente zo transparant

mogelijk is over inkomsten en uitgaven en daar ook verantwoording over aflegt. D66 wil dat de begroting

toekomstvast is. Wij willen geen schuld doorschuiven naar onze kinderen. Daarnaast staat, dat sommige

publieke investeringen op de lange termijn juist profijt opleveren. Het gaat dus niet alleen om lage

gemeentelijke lasten, het gaat om zorgvuldige besteding.

D66 hecht aan een begrijpelijke begroting en een leesbaar jaarverslag en pleit voor ‘burgervriendelijke’

begrotingen. Bovendien wil D66 gemeentelijke belastingen zo eenvoudig mogelijk inrichten, zodat iedere

inwoner en ondernemer begrijpt wat hij om welke reden aan belasting moet afdragen. D66 vindt het belangrijk

om inzichtelijk te maken welke kosten precies worden ‘toegerekend’ aan de gemeentelijke heffingen en leges,

zodat die niet oneigenlijk worden gebruikt om gaten in de begroting te dekken.

De verantwoording over zowel de besteding van geld als de omvang van de risico’s moet transparant, tijdig en

volledig zijn. Deze eisen gelden voor elke gemeente en ook voor samenwerkingsverbanden, zoals

gemeenschappelijke regelingen. D66 wil de controle door de gemeenteraad op besteding van belastinggeld

door deze samenwerkingsverbanden verbeteren, waarbij ook wordt gekeken naar de doelmatigheid en

effectiviteit van de taakuitvoering. Voor onderzoek naar de besteding van middelen vindt D66 een

onafhankelijke rekenkamer belangrijk.

Bij tekorten op de begroting zoekt D66 in eerste instantie naar mogelijkheden om taken efficiënter uit te

voeren, of beoogde doelen bij te stellen, voordat een stijging van de lasten aan de orde komt. Eventuele

bezuinigingen ontzien zoveel mogelijk de kerntaken van de gemeente. Waar mogelijk worden inwoners,

ondernemers en maatschappelijke organisaties bij (het invullen van) bezuinigingen betrokken.

D66 wil dat schoon gedrag loont. Bij de afvalstoffenheffing en de rioolheffing geldt daarom voor zover wettelijk

toegestaan het principe: ‘de vervuiler betaalt’. Dat is niet alleen eerlijker, maar ook beter voor het milieu,

omdat het mensen bewust maakt van de echte kosten van hun gedrag.

Gemeenten mogen bepaalde belastingen kwijtschelden. Als dat kennelijk nodig is, ziet D66 liever gericht beleid

voor armoedebestrijding. D66 pleit daarbij voor een integrale aanpak.

D66 Borsele vindt het belangrijk dat de belastingdruk laag blijft

voor belastingen van riool en afval het principe wordt gehanteerd ‘de vervuiler

betaalt’ of nog beter ‘schoon gedrag loont’

kwijtschelding en armoedebestrijding in het beleid wordt opgenomen

een onafhankelijke rekenkamer wordt ingesteld om de controlerende taak van de

gemeenteraad te ondersteunen

Programma D66 Borsele 2018-2022 13

COLOFON

Tekst en redactie

Levien de Putter Annet van de Ree Chris van Overbeeke Hans de Jonge Rix Peterschlingmann Peter Verbart Astrid Marchand

Fotografie

Tim Traas Annet van de Ree

Voor contact met de D66 Borsele fractie

www.borsele.d66.nl

facebook

e-mail: LMdeputter@borsele.nl

twitter: d66borsele