verslagboek symposium 22 mei 2014...Exact 5 jaar geleden (14 mei 2009) organiseerde het Steunpunt...

O Samen vermaatschappelijkenverslagboek symposium

22 mei 2014

2

INHOUDSTAFEL

I. Waarom dit symposium? Wat ging er aan vooraf? 4

II. Intro 8

III. Achtergrond: de geestelijke gezondheidszorg als complex adaptief systeem 143.1. Complexadaptievesystemen:complexiteitstheorieinruimezin .............................................. 143.2. DeVlaamsegeestelijkegezondheidszorggeziendoordelensvande complexiteitstheorie .................................................................................................................. 163.3. Samenwerkeninnetwerken ...................................................................................................... 18

IV. Tussen centrum en periferie 204.1. Hulpverleningsorganisatiesennetwerkengedefinieerd ............................................................ 204.2. Sleutelorganisatiesalsverklaring ............................................................................................... 22

V. Handvatten voor samenwerkers 245.1.. Enkeledefinities ........................................................................................................................ 255.2. Werktsamenwerken? ................................................................................................................ 265.3. Adviezengebaseerdopmeningenvanexperteneerderdaneffectmetingen ............................ 285.4. Bryson:successwillbeverydifficulttoachieve ......................................................................... 295.5. Conceptenenschema’s ............................................................................................................. 325.6. Drieperspectievenomnaardemotivatievoorsamenwerkingtussenorganisaties tekijken ..................................................................................................................................... 335.7. Driesamenwerkingsstrategieën ................................................................................................ 335.8. Eentypologienaardoelen ......................................................................................................... 345.9. Praktischeinstrumentenvoorhetnadenkenoversamenwerking tussenorganisaties .................................................................................................................... 37

VI. Worldcafé 466.1. Tafel1:gastheerJanVos ........................................................................................................... 466.2. Tafel2:gastvrouwLikeVandamme ............................................................................................ 476.3. Tafel3:gastvrouwKristinNuyts ................................................................................................. 486.4. Tafel4:gastvrouwHelenBlow ................................................................................................... 496.5. Tafel5:gastvrouwKrisStas ........................................................................................................ 51 6.6. Tafel6:gastvrouwEvelienDemaerschalk .................................................................................. 526.7. Tafel7:gastvrouwLifaOualdChaib ........................................................................................... 546.8. Tafel8:gastheerLudoSerrien ................................................................................................... 556.9. Tafel9:gastvrouwItteVanHecke .............................................................................................. 56

VII. Inspirerende samenwerking tussen Algemeen Welzijnswerk en Geestelijke Gezondheidszorg in de schijnwerper 587.1. CAWAntwerpen ....................................................................................................................... 587.2. CAWBrussel ............................................................................................................................. 607.3. CAWCentraalWest-Vlaanderen ................................................................................................ 617.4. CAWDeKempen ........................................................................................................................ 62

3

7.5. CAWLimburg ............................................................................................................................ 63 7.6. CAWOostBrabant ..................................................................................................................... 637.7. CAWOost-Vlaanderen ............................................................................................................... 687.8. CAWZuidWest-Vlaanderen ....................................................................................................... 69 VIII. Bibliografie 70

COLOFONAuteur:PeterBrepoelsCoverfoto:Brandpunt23Opmaak:secretariaatSteunpuntAlgemeenWelzijnswerk

Volgnummer:OD/2015/2Depotnummer:D/2015/11.734/2ISBN9781616271558

©2015SteunpuntAlgemeenWelzijnswerkGeheleofgedeeltelijkeovernemingofreproductievandeinhoudvandeuitgave,zondervermeldingvandebronisverboden.Defoto’szijnauteursrechtelijkbeschermd.

4

I InhouddetoesprakenvanLudoSerrienenKristofDesairwerdenwoordelijkweergegeven,depresentatiesvanAnjaDeclercqenPeterRaeymaeckerszijngenoteerddoordeverslaggeveropbasisvandepresentatiediedesprekersgaven.Dezepresentatieszijntebekijkenopwww.kennisplein.be.DebijdragevanPeterBrepoelsisdevolledigeliteratuurstudiediehijmaakte.Voordepresentatiegebruiktemaaktehijeenselectie.Depresentatiekanwordengedownloadopwww.kennisplein.be.

Waarom dit symposium?Deeerstelijn(waaronderhetCAW)iseenbelangrijke‘vindplaats’diemensenmetpsychischeenpsychiatrischeproblemenbereikt.OnderzoekvanChantalVanAudenhoveweesuitdatbijna¾vandemensendieaankloppenbijsociaalwerk(CAW,OCMW,ziekenfondsen)eenmanifest‘psychischonwelbevinden’ervaart,vaakinsamenhangmet‘financiëlekwetsbaarheid’.Dezeeerstelijnisdaaromeenstartpuntvoorvroegdetectieenvroeginterventie.Vermaatschappelijkinghoudtdanin:hetrealiserenvaneenoutreachendhulpaanbod,indesamenlevingenopde‘eerstelijn’.

In2013kreeghetSteunpuntdevraagvanministerVandeurzenominspirerendepraktijkenindesamenwerkingCAW-GGZinbeeldtebrengen.Hetsymposiumwaaroverwehierverslaguitbrengenkaderthierinenvertrektvanhetbredeperspectiefvande‘vermaatschappelijking’.

Wat ging er aan deze studiedag vooraf?Exact5jaargeleden(14mei2009)organiseerdehetSteunpuntAlgemeenWelzijnswerki.s.m.deFDGGenZorgnetVlaandereneentrefdagoverdesamenwerkingsprojectentussenCAWenCGG,dietoendoordeVlaamseoverheidmettijdelijkemiddelengestimuleerdwerden.

WAAROM DIT SYMPOSIUM?WAT GING ER AAN VOORAF?

LUDO SERRIEN ALGEMEEN DIRECTEUR STEUNPUNT ALGEMEEN

WELZIJNSWERK

vindplaats

inspirerende

http://www.kennisplein.be

http://www.kennisplein.be

5

Tweecitatenuitdezetrefdag:

Op25-26februari2011namhetSteunpuntAlgemeenWelzijnswerkdeelaaneenseminarieover‘EenfundamentelehervormingvandeGGZ’ofdestartvan‘Psy-107’.HetreferaatvanLudoSerrienopdezetweedaagsevindtuhier:‘DehervormingvandegeestelijkegezondheidszorgdoordebrilvanhetCAW’.

WezienookdatereenraakvlakistussendedoelstellingenvanPsy-07endeEuropesedoelstellingenoverthuisloosheid.Opditraakvlakkano.m.gewerktwordenaanperspectievenopbegeleidingenwonennaontslaguiteenpsychiatrischeinstelling.Velethuislozenblijkenimmerseenverledentehebbeninallerleiinstellingenenscorenvrijhoogophetvlakvanpsychischeenpsychiatrischeproblemen(thuisloosheidalsoorzaakenalsgevolgvanpsychiatrischeproblemen).

OokhierishetCAWeenbelangrijkevindplaats.Uitdeprojecten-2009herinnerenweonsnogdegetuigenisvanenkele‘outreachers’vaneenCGG,dieineeninloopcentrumvanhetCAW‘hundoelgroep’zagen.

Samen vermaatschappelijken is een opdracht‘Samenvermaatschappelijken’wijstopopdrachtvanzoweldeCGG’salsdeCAW’s.ZowerkthetCAWaaneenevolutievan‘thuislozenzorg’naarmeer‘woongerichteoplossingen’.Tegelijkishetookeenbewegingvandegeestelijkegezondheidszorgnaareenaanpakdiemeeraansluitbijdeeerstelijn,waaronderhetsociaalwerkvandeCAW’s.

“DeinbrengvanpotentieelvandeambulantegeestelijkegezondheidszorgkandehulpverlenersindeCAW’sondersteunen,zodatzehunCAW-specifiekezorgwerkzaamkunnenmakenvoordezemensenmeteenbijkomendeGGZ-problematiek.Maarookomgekeerd.Desamenwerkingkanervoorzorgendatereenmeergeïntegreerdzorgpakketwordtaangebodenvoorpsychiatrischepatiënten.”

(WouterDecat,ZorgnetVlaanderen)

“HetisduidelijkdatwehetGGZ-plaatjemetonzehuidigevoorzieningenenhethuidigeaanbodnietrondkrijgen:weontbrekeneenbijzonderbelangrijkepartnerindiereedslangopstapelstaandenetwerkenenzorgcircuits,namelijkdeeerstelijn.EndanhebbenwehethieruiteraardoverdeCAW’s,maarookdeeerstelijnsgezondheidszorg,dehuisartsen,groepspraktijken,wijkgezondheidscentra,thuiszorg,enz” (JosLievens,FDGG)

Samenvermaatschappelijken.Verslagboeksymposium I

http://www.kennisplein.be/Documents/Hervorming%20GGZ%20door%20de%20bril%20van%20het%20CAW%2025-02-2011%20LS.pdf

http://www.kennisplein.be/Documents/Hervorming%20GGZ%20door%20de%20bril%20van%20het%20CAW%2025-02-2011%20LS.pdf

6

Dezevermaatschappelijkingspeeltzichafaande‘voordeur’énaande‘achterdeur’vandegeestelijkegezondheidszorg.Aandevoordeurgaathetoverpreventie,beeldvorming,vroegdetectie,crisisinterventie,aandeachterdeuroverrehabilitatie,woongerichteoplossingen,ende(her)opbouwvannetwerken.Aanbeidedeurenhebben(generalistische)sociaalwerkersen(gespecialiseerde)geestelijkegezondheidswerkerselkaarnodig.Betergezegd:dekwetsbareburgershebbendegelijktijdigeinzetnodigvanbeideexpertises.

‘Samenvermaatschappelijken’houdthierookindatbeidesectorendehandeninelkaarslaanomsamendemaatschappijte‘bewerken’insocialenetwerkenenmetwoongerichteoplossingen,metdecomplementaireinzetvanhetbredegeneralistischesociaalwerkendegespecialiseerdeGGZ.Hetsymposiumenditverslagboekdragenalvasthunsteentjebij.

voordeur

achterdeur

ISamenvermaatschappelijken.Verslagboeksymposium

7

Samenvermaatschappelijken.VerslagboeksymposiumI

8

IIINTROKRISTOF DESAIR KABINETSMEDEWERKER MINISTER

JO VANDEURZEN, VLAAMS MINISTER VOOR

WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN

niet alleen

Vermaatschappelijking als rode draadHetbeleidvandeafgelopenlegislatuurberustopeenvisievanhetoplangetermijninstandhoudenvaneenzorgzamesamenleving.Devolgendeprincipeshebbendaarbijcentraalgestaan:meergeïntegreerdwerken,opmaatvandezorgvrager,ontkokerd,intersectoraal.Nietdelogicavandeorganisatie,maarhetperspectiefvandecliëntmoetdezorgbepalen.Hulp-enzorgaanbiedersmoetenmeerzorgopmaatencontinuïteitvanzorgmogelijkmaken.Endaarbij:zorghoortthuisindesamenleving.Hethoortbijhetlevenvanelkedag.Inhetgezin,debuurt,ophetwerk.ErisnietzoietsalsdewereldvandehardwerkendeperfecteVlamingendewereldvandemensenmetbeperkingenofkwetsbaarheden.Welevensamenenzorgispasgoedezorgalsdebetrokkeneookhetauthentiekegevoelheeftietstebetekenenvooranderen.Daarovergaatdevermaatschappelijkingvandezorg.VandaagstaatvermaatschappelijkingvoordeheleevolutiediewelzijnenzorginVlaandereninspireert.Deinspiratievandatbeleidaanhouden,isdebestegarantieopeenwarmesamenleving!

De eerste lijn speelt een sleutelrolDeeersteopvangvancliëntenmetvragenennodenophetvlakvanhunwelzijnofgeestelijkegezondheidgebeurtdoordeeerstelijn.DeCAW’sspelendaarnatuurlijkeenbelangrijkerolinhetrealiserenvaneentoegankelijk,betaalbaarenkwaliteitsvolaanbodaanhulp-endienstverleningopdeeerstelijnenindebestrijdingvankansarmoede.

Binnendecontourenvanvermaatschappelijkingvandezorgendetoenemendeuitdagingendiedesamenlevingonsstelt,staandeCAW’snietalleenopdieeerstelijnenmoetenzezorgenvooreenzomaximaalmogelijkeafstemmingensamenwerkingmetdeverschillendewelzijns-enzorgsectoren,justitie,huisvesting…Devragenennodenwaarmeemensenopdeeerstelijnhulpzoeken,latenzichooknietreducerentotéénspecifiekprobleem.Vaakgaathetomeensamengaanvannodenopvelelevensdomeinen,denkbijvoorbeeldaanhetsamengaanvanproblematischmiddelengebruik,woonproblematiek,psychischeproblemen,financiëleproblemen,mentalebeperkingenzovoort.Ikhoefzeuniettelerenkennen.Logischerwijsdringtzicheengedeeldezorgop.Zorgpartnersmoetensamenwerken,hunexpertisesamenleggenendelen,omdecliëntgepasttehelpen.Erzijneenaantalgrootschaligebewegingenopganggebrachtomdezesamenwerkinginhetwelzijns-engezondheidslandschapteverankeren.

9

geen doel op zich

samenwerkingmet justitie

art. 107

continuïteit

netwerken enzorgcircuits

Jeugd en gezinnenEeneersteterreindatikevenwilbelichtenbetreftonzejeugdenonzegezinnen.Opvoedingsmoeilijkheden,problemenindegezinsrelaties,problemenopschool,familiaalgeweld,gedragsproblemen,agressie,eenpsychiatrischeproblematiek,…kunneneenzodanigeimpacthebbenophetlevenvankinderenengezinnendateenvraagnaarhulpverleningzichopdringt.Indatgevalishetbelangrijkdatweinhetaanbiedenvandezehulpeengezamenlijkevisieengedeeldeprincipeshanteren.Ditkunnenwerealiserendooreengemeenschappelijkeanalysevandehulpvraag,sectoroverschrijdendesamenwerkingtussenjeugdhulpaanbiederseneenverregaandeintersectoraleafstemmingvanhetjeugdhulpaanbod.

Zowordtduidelijkdatintegralejeugdhulpgeendoelopzichismaardatalleeneenverregaandeintersectoralesamenwerkingzalleidentothetgewensteengevraagderesultaat.Wemoetendesamenwerkingtussenhetalgemeenwelzijnswerk,degeestelijkegezondheidszorgendevieranderesectoreninéénjeugdhulpverderoperationaliserenenconcretiseren.

Indezelegislatuurwerdmeteennieuwdecreetopdeintegralejeugdhulpdegrootstehervormingin20jaarjeugdzorgingezet.Daarbijdragenwedeparticipatievangebruikershooginhetvaandelenmeteenwerdookeennieuweuitdagingglashelder:desamenwerkingmetjustitie.MetdezesdestaatshervormingwordendeFederaleDetentiecentravanEverbergenTongerenVlaamseinstellingenenwordtVlaanderenbevoegdvoordemaatregelendieopgelegdwordenaanjongerendiestrafbarefeitenhebbengepleegd.Eenanderestevigeuitdagingvormtdesamenwerkingmetdegeestelijkegezondheidszorg,meerspecifiekdekinder-enjeugdpsychiatrie.

Ophetterreinvandegeestelijkegezondheidszorgiserdeafgelopenjarenvruchtbaarsamengewerkttussenhetfederaleniveauendedeelstateninhetkadervanartikel107-projecten.Deontwikkelingvaneengemeenschapsgerichtegeestelijkegezondheidszorg,doorderealisatievanzorgnetwerkenenzorgcircuits,isdedoelstellingvandezehervorming.DitbetekentdatereenvolledigGGZ-aanbodmoetzijnvoorvolwassenenmetpsychischeproblemen,metdenodigedwarsverbandennaarbelendendesectoren,nietinhetminstnaardesectorvanhetalgemeenwelzijnswerk.Centraalstaatdecontinuïteitvanzorg.ElfVlaamseprojectenwerdenopgezetvoordriejaarenzijbewijzendatbeteregeestelijkegezondheidszorgkanwordengebodendoorhetvermaatschappelijkenvandezorg.Uitdetalrijkewerkbezoekenvandeoverhedenondervondenwedatzoweldepartnersalsdeindividuelemedewerkersenthousiastmeebouwenaandeontwikkelingvanzorgcircuitseneenglobaalnetwerk,datereenpositieveevolutieisnaarhetvormenvaneenglobaalnetwerkwaarindegeestelijkegezondheidszorgsamenwerktmethetalgemeenwelzijnswerkenanderebelendendesectorenendatpatiëntenenfamilieledendaarbijbetrokkenworden.EenbelangrijkaantalCAW’sheeftditonderstreeptindeinventaris vaninspirerendesamenwerkingsinitiatievendiehetSteunpuntAlgemeenWelzijnswerkopmaakte.

Deeerstestappenzijnookreedsgezetnaarhetontwikkelenvanzorgcircuitsenzorgnetwerkenvoorkinderenenjongeren.Op24/2/14tekendendeministersbevoegdvoorVolksgezondheidengezondheidsbeleidinBelgiëeenaanvullendegemeenschappelijkeverklaringopdegemeenschappelijkeverklaringvan10december2012voorderealisatievannetwerkenenzorgcircuitsindeGGZvoorkinderenenjongeren.Daarmeezettendeministersdedeuropenomsameneenvernieuwdbeleidinzakegeestelijkgezondheidvoorkinderenenjongerenuittedenken.Deaanvullendeverklaringwildehoofdlijnenvanhetnieuwe

Samenvermaatschappelijken.Verslagboeksymposium II

10

eerstelijnspsycholoog

verenigingen

geestelijkegezondheidsbeleidvoorkinderenenjongerenaangeven.Ditbeleidgaatbrederdandesectorvandegespecialiseerdegeestelijkegezondheidszorg(kinderpsychiatrie,centrageestelijkegezondheidszorg).Hetbredeperspectiefvanhetnieuwebeleidgeestelijkegezondheidmoetbewaaktworden,waarbijdeGGZdesectorexternepartnersaanspreektophunverantwoordelijkhedennaardegeestelijkegezondheidvankinderen,jongerenenhuncontext.Momenteeliseenredactiecomitébezigmethetschrijvenvaneengidsdiekanvoorgelegdwordenbijdestartvaneennieuwelegislatuur.Deambitieisominhetjaar2015deeerstenetwerkenenzorgcircuitsindeGGZvoorkinderenenjongerenvanstarttelatengaan.

Opbasisvandezegidszalduseenvernieuwdebeleidsvisieuitgewerktworden.VoorVlaanderenligthetaccenteropdatdeontwikkelingenindeintegralejeugdhulpvolledigmoetensporenmethetnieuwebeleidrondgeestelijkegezondheidenomgekeerd.IndeomschrevenfunctiesindegemeenschappelijkeverklaringkanVlaanderenzijnreedsontwikkeldetroevenuitspelenenverderuitbouwenophetvlakvanvroegdetectie,screeningenoriëntatie;diagnostiek;behandelingenophetvlakvanactiviteitendietotdoelhebbenhetkindofdejongerezovolwaardigmogelijktelatenparticiperenaandesamenleving,endatvanuiteenintersectoraleinvalshoek.

Wemoetenhierbijookooghebbenvoordemeestkwetsbaregroepenenmeerspecifiek,vooreendoeltreffendeaanpakvanextremecomplexemeervoudigeproblematiekenwaarmeeeenaantalkinderenenjongereninVlaanderenkampen:jongerenmetextremegedragsproblemen,agressie,geweldplegingofinternaliserendeproblemendiefysiekautodestructiefzijn,veelalincombinatiemetverstandelijkebeperkingen,psychiatrischeproblemenofeenontoereikendegezinscontext.Bijuitstekduseenkwetsbaregroepwaarjenietanderskandanintersectoraalsamenwerkenenstappenvooruitzetten.OnlangsheefteenredactiecomitémetmensenuitJustitie,geestelijkegezondheidszorgenjongerenwelzijnhierrondeentekstmetaanbevelingenafgewerktdieeenplaatszalkrijgeninderegeringsonderhandelingenenindialoogmetallerelevantesectoren,waaronderhetalgemeenwelzijnswerk,verdergeoperationaliseerdwordt.

Meer zorg voor de geestelijke gezondheid in de eerste lijnNaastdezegrootschaligebewegingenwaseenvandedoelstellingenvandezelegislatuurommeerzorgvoordegeestelijkegezondheidindeeerstelijntekrijgen,aanvullendopdeexpertisediealaanwezigisbinnenhetalgemeenwelzijnswerk.Zokwamener7projectenvandeeerstelijnspsychologischefunctie.Zijleggendenadrukoplaagdrempelige,kortdurendezorgvoorlichteenmildepsychischeklachten.DeeerstelijnspsycholoogisbeschikbaaropplaatsenwaarburgerssowiesoalafentoeaanwezigzijnzoalshetSociaalHuis,hetOCMW,hetCentrumvoorAlgemeenWelzijnswerk,dehuisartsenpraktijkofhetwijkgezondheidscentrum.

Tijdensdezelegislatuurhebbenweookmeeringezetopdegeestelijkegezondheidvanspecifiekedoelgroepenzoalsgedetineerdeningevangenissen,personenmeteendubbelediagnoseinVAPH-instellingen,menseninarmoede…

Zohebbenweinditkaderooksamenwerkinggeïnstalleerdtussenverenigingenwaararmenhetwoordnemen,deCAW’sendeCGG’svia4pilootprojecten.Ditmetalsdoelstelling:nieuwemethodiekenontwikkelendiedetoegankelijkheidvoormenseninarmoedeindeGGZverhogen.

IISamenvermaatschappelijken.Verslagboeksymposium

11

Oog voor elkaar, ook met elkaarMethetproject“oogvoorelkaar,ookmetelkaar”wildenCeraendeVlaamseoverheiddeCAW’s,deCGG’sendeverenigingenwaarmenseninarmoedehetwoordnemengedurende2jaardekansgevenomin4verschillenderegio’steexperimenterenensamentewerkenomdetoegankelijkheidvanmenseninarmoedeteverhogenindegeestelijkegezondheidszorg.Uitdeevaluatievandeprojectenlerenwedathetstukvoorstukprojectenzijngewordendieeenbelangrijkhefboomeffectinzichhebben,dieeenbijdrageleverenaanhetdoorbrekenvanhettaboerondgeestelijkegezondheidendie,lastbutnotleast,vooreengroteretoeleidingvanmenseninarmoedenaardegeestelijkegezondheidszorghebbengezorgd.CGG’s,CAW’senverenigingenwaararmenhetwoordnemen,namendaartoesamendehandschoenopmeteenwijkgezondheidscentrumofmeteenlokaalOCMWofmeteeneerstelijnspsychologischefunctie.Voormenseninarmoedebleekhetbelangrijktezijndatdehulpverleninggebeurtopplaatsendievoorhenvertrouwdzijn.Opzulkeplaatsenontstaandanookmakkelijkerpreventievegroepsactiviteitenvoormenseninarmoedeofwerkensensibiliseringsactiesi.v.m.geestelijkegezondheidbeter.

WelerenechterookuitdezeprojectendaternogveelwerkaandewinkelisominzichtenoverarmoedetebevorderenbijhulpverlenersinCAW’senCGG’sendaarbuiten.CeraendeVlaamseoverheidslaandaaromdehandenverderinelkaaromeenvervolgvoorditprojectteontwikkelen.Wewillengraagdenoodaanontmoetingtussendeverenigingenwaararmenhetwoordnemen,deCAW’sendeCGG’seenverdereinjectiegeven.ViadetechniekvaneenwaarderendebenaderingtussendedriegenoemdeorganisatiesenviaeenintensvormingsprocesonderleidingvaneenprofessionelevormingsactorwillenCERAendeVlaamseregeringverschillenderegio’sdekansgevenomverdertebouwenaaneenbeteretoegankelijkheidvoormenseninarmoede.Desuccessenuithetvorigeprojectwordenmeegenomenindezewaarderendebenadering.Hetdoelvanhetvervolgproject(dattweejaarzoulopen)isdusomindiverseregio’sbrugfigurentecreërenbijverschillendeorganisaties:hulpverlenersdieviavormingendagelijksepraktijkinzichtenhebbenverworveninarmoedeendieenerzijdsdezeervaringenkunnenoverbrengennaardeanderehulpverlenersinhunorganisatiesenanderzijdsdirectiesbevoorradenenblijvendmobiliserenomvandetoegankelijkheidvoormenseninarmoedeeenspeerpunttemakeninhunbeleid.Endatlaatsteisnietonbelangrijk.WillenwedewerkvloeropdeCGG’sendeCAW’smobilisereninditsoortinitiatievendanmoetereerstwerkgeleverdwordenopdirectieniveau.Hetmanagement,demiddenkadersendedirectiesvandeCAW’sendeCGG’smoetenméézijn.Desamenwerkingoplangetermijninfunctievanlaagdrempeligezorgvoordegeestelijkegezondheidenhetwelzijnvanmenseninarmoedemoetdoorhengedragenworden.

Tot slotIkhoefjullienietmeerteovertuigenvanhetbelangvanintersectoralesamenwerking.Uzultterechtopmerkendatanderesectoren,zoalsdeOCMW’s,dewijkgezondheidscentra,buurtopbouwwerkenzovoort,hiermogelijknietaanwezig,evenwelhunroltespelenhebbenombijtedragenaaneensuccesvolintersectoraalverhaalopdeeerstelijn.Hetisdanookeenblijvendeambitieomdeschottenwegtewerkentussendeverschillendesectoren.Ditbetekentdatookdebetrokkenadministratiesendebetrokkenkabinettenoogmoetenhebbenvoorhetsuccesvandeintersectoralesamenwerking.Samenwerkentussensectorenisimmerseenuitdaging,eenkans,dievooriederebetrokkeneennietinhetminstdecliënteneenwin-winsituatieis.Detallozeinspirerendeinitiatievendiehiervandaagaanbodkomen,getuigendaarvan.Wedenkendaarbijook

hefboomeffect

nog werk aan de winkel

brugfiguren

buurtopbouwwerk

Samenvermaatschappelijken.VerslagboeksymposiumII

12

aandeintensesamenwerkingtussenCAW’senCGG’sbijdeverwerkingvanhetbusongevalinSierreenvandaagindeaanloopnaardebedrijfssluitingeninenrondFordGenk.

NamensdeministervanWelzijn,VolksgezondheidenGezin,dankikuallenvoordealgeleverdeentalrijkeinspanningen.Ikmagdanookhopendatualspartnersverdermeedurfttedenkenover,maarvooraldurftsamentewerkenophetniveauvandecliëntendaardeexpertisestebundelen,omééngedragenzorgvoorhetwelzijnendegeestelijkegezondheidvanonzemedemensterealiseren.

IISamenvermaatschappelijken.Verslagboeksymposium

13

Samenvermaatschappelijken.Verslagboeksymposium II

14

IIIACHTERGRONDDE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG ALS

COMPLEX ADAPTIEF SYSTEEM

ANJA DECLERCQ

AnjaDeclercqschetstedeachtergrondvoordeanderebijdragen.Zedeedditineersteinstantiedoorhetbegripcomplexadapatiefsysteemscherptestellen.Vervolgensvroegzezichsamenmetdetoehoordersafwaaromditbegriptoepasbaarzouzijnopdegeestelijkegezondheidszorg.VerslagdoorPeterBrepoels.

3.1. Complex adaptieve systemen: complexiteitstheorie in ruime zinTweemetelkaarintegenspraaklijkendeuitsprakenschetsenhoeweindedagdagelijksepraktijkaankijkentegenchaosencomplexiteit.Aandeenekantvingerwijzenwewetenschapperswant‘zijmakenhetalledaagseveelteingewikkeldmethuntheorieën’.Aandeanderekantstellenwevaakvastdatdesocialerealiteitzocomplexisdatwezeterugmoetenbrengentoteenmeerbeheersbaargeheelvandeelaspecten.Decomplexiteitstheorieinruimezinentzichopdezetweespalt.

Declercqmaakteenonderscheidtussendezecomplexiteitstheorieinruimezinencomplexiteitstheorieinengezin.Deeersteiseenbredergeheelvantheorieën,waarondero.a.detheorievandezichzelforganiserendedissipatievesystemen,dechaostheorieendecomplexiteitstheorieinengezin.Kenmerkenvandezetheorieinruimezinzijndeaandachtvoornonlineairemechanismen,voordynamiek,envoordegevoeligheidvaneensysteemvoorzijnbasiscondities.

Wanneerwededeelgebiedenvanderuimetheorienauwerbekijkenzienwedetheorievanzichzelforganiserendedissipatievesystemenalsdevraagnaardemanierwaaropordeontstaatuitchaos.Dechaostheoriesteltdeomgekeerdevraag:hoeontstaatchaosuitorde?Decomplexiteitstheorieinengezintenslotte,legtdenadrukopdedynamiekvansystemenaanderandvandechaos.Dewortelsvanditdenkenvindenwenietindesociologie,depsychologieofbestuurswetenschappenmaarindescheikunde.IlyaPrigogine,BelgenprofessoraandeVUB,kreegvoorzijndenkenin1977deNobelprijsChemie.Hijbundeldezijninzichtenin‘OrderoutofChaos’(Prigogine&Stengers,1984).

Dissipatieve systemen: orde als dood Inditwerkbesteedthijveelaandachtaancomplexeofdissipatievesystemen.Ditzijnsystemendiezichzelforganiseren.Zeverliezendoorheendetijdenergieendezeenergiekannietwordenteruggewonnen.Alsgevolghiervan

tweespalt

chaos uit orde?

Prigogine

https://deterritorialinvestigations.files.wordpress.com/2015/03/ilya_prigogine_isabelle_stengers_alvin_tofflerbookfi-org.pdf

15

zijndissipatievesystemenpad-afhankelijk.Wanneereendissipatiefsysteemnaverstrijkenvantijdalleenergieverloorontstaatereensituatiedieindescheikundeomschrevenwordtals‘eentoestandvanthermodynamischevenwicht”.Voorlevendesystemenisdenaamdiealgemeenvoordezetoestandgebruiktwordt‘dood’.

Wanneereendissipatiefsysteemwiloverleven,oftewegwilblijvenvandetoestandvanthermodynamischevenwicht,zalhethetverliesaanenergiemoetengoedmakendoornieuweenergieuitdeomgevingteimporterenenopgebruikteenergieteexporteren.

Chaostheorie: kleine veranderingen, grote gevolgenHetbutterflyeffectschetstgoedwaarchaostheorieovergaat.Kleineveranderingendiegrotegevolgenkunnenhebben.Eenminimaleverplaatsingvanlucht(hetflappenvandevleugelsvaneenvlinder)opdeeneplaatskanopeenandereplaatseenorkaanveroorzaken.

Declercqnuanceertdebetekenisvanchaosbinnenhetcomplexiteitsdenken.Chaosstaathiernietvoordetotalewanordeofonvoorspelbaarheid.Erspelenweldegelijkdeterministischewetten,maarhetgedragvandeelementenwaaropzeinwerkeniszoonregelmatigdatdezewettenmoeilijkteontdekkenzijn.

Complexe systemen in enge zin: tussen orde en chaosDoordelensvandecomplexiteitstheorieinengezinzienweinelksysteemvelebouwstenen.Dezebouwstenenorganiserenenreorganiserenzichvoortdurend.Daarmeebevindthetsysteemzichsteedsineentoestandtussenrigiditeitenwillekeur.Hetgaatomeendynamischetoestand,diebestaatuititeratievecycli.Indezecycliisdeuitkomstvandeenecycluselkekeerweerdeinputvooreenvolgendecyclus.

Dezetoestandvanrelatievestabiliteitspeeltzichafindebuurtvaneenaantrekkerofattractor.Zulkeattractormoetwordengezienalseensetvaneigenschappeninderichtingwaarvandeeigenschappenvaneensysteemzichontwikkelen.Dezeevolutieinderichtingvandeeigenschappenvandeattractorzalnietopgaanvoorallemogelijkverschillendestartpositiesdiedebouwstenentenopzichtevanelkaarkunneninnemen.Vooreenruimevariatievandezestartpositiesechterzaldatwelhetgevalzijn.Eensysteemdatzoevolueertdathetdeeigenschappenvandeattractordichtgenoegbenadertzaleigenschappenbehoudendiedichtliggenbijdezevandeattractor,ookwanneerhetsysteemlichtverstoordwordt.

Interneofexterneomgevingsveranderingenkunnenperturbaties,ofverstoringen,inhetsysteemveroorzaken.Dezeperturbatieskunnenwordenuitgevlakt,indatgevalsprekenwevannegatievefeedback.Zekunnenzichechterookontwikkelentotchaotischgedragvandebouwstenenopeenruimereschaal.Indatgevalsprekenwevanpositievefeedback.Wanneerditlaatstehetgevaliskanditertoeleidendathetsysteemzichontwikkeltinderichtingvandeeigenschappenvanalternatieveattractoren.Opdezemanierkunnensystemenmetidentiekebouwstenenzichontwikkeleninderichtingvanergverschillendeattractoren,ookwanneerdestartpositieserggelijkendzijn.DitbrengtDeclercqbijhetbegrip‘emergentie’,zeciteertinditverbandStacey:

dood

vlinder

aantrekker

verstoringen

Samenvermaatschappelijken.Verslagboeksymposium III

16

Emergencemeansthatitisnotpossibletoforeseetheglobaloutcomeofinteractionbetweenindividualsortoreducetheglobalpatterntothebehavioroftheagents.Thisisnotsomekindofmysticism,butahard,demonstrablepropertyofinteractive,nonlinearfeedback.”

(Stacey,1996)

SamenvattendDeclercqvatmetStaceysamenwathetkijkendoordelensvandecomplexiteitstheorieinruimezinonsleertoversystemen:

■ Wemoetencomplexesystemenzienalslevendesystemen:zestaaninwisselwerkingmethunomgeving,zelerenuithunervaringenenzepassenzichalsgevolgdaarvanaan.

■ Complexeadaptievesystemenanticiperenopdetoekomst.Zeveranderenvoortdurendomdatnonlineaireprocessenopzichzelfverderbouwenendusvoorveranderingvanbinneninzorgen.

■ Complexesystemenbevindenzichineentoestandaanderandvandechaos:ditiseenzeerparadoxaalsamengaanvansimultanestabiliteiteninstabiliteit.

■ Complexesystemenzijndynamischenhebbendeneigingomtebewegeninderichtingvangroterecomplexiteit:systemenwordenzeldeneenvoudiger.

■ Jekaneencomplexsysteemniet‘dirigeren’,jekanhetenkel‘verstoren’.

3.2. De Vlaamse geestelijke gezondheidszorg gezien door de lens van de complexiteitstheorie

Een sector in veranderingHetperspectiefvandecomplexiteitstheorieleentzichvolgensDeclercqbijzondergoedomdedynamiekinbeeldtebrengenbinnendesectorendiesamendezegeestelijkegezondheidszorgvormen.Hetzorgtervoordatdefocusmeerophetprocesdanophetproductkomtteliggen.InditperspectiefzijnorganisatieszoalsCAW’s,CentraGeestelijkeGezondheidszorgofpsychiatrischeziekenhuizenopensystemendieinteragerenmethunomgeving.Zewordenbeïnvloeddoordieomgeving,maartegelijkbeïnvloedenzedieomgevingook.

Dezeprocessenvanwederzijdsebeïnvloedingkrijgtmenmindergoedinbeeldmetklassiekeanalyseszoalsinput-throughput-output-schema’s.

Vermaatschappelijking en het belang van geschiedenis: een illustratieInhetdiscoursoververmaatschappelijkingkomenenkelepuntensteedsweer:hetnogbeterluisterennaardecliënt,decliëntmeerlatenparticiperen,zorgindesamenleving,zorgmetdesamenleving,….Aldezeelementenwijzeninderichtingvaneentoenemendecomplexiteit.Deonvoorspelbaarheidvanprocessenzaldustoenemen.Dezelfdeofsoortgelijkeactieskunnendeenekeer

Stacey

open systemen

toenemende complexiteit

IIISamenvermaatschappelijken.Verslagboeksymposium

17

eenkleineffectveroorzakeneneenanderekeereengrooteffect.Ookzalderichtingvanheteffectnietsteedsdegewensterichtingzijn.Indezecontextisdewetenschapdatveranderinginlevendesystemennooitophoudtbelangrijk.Ditimpliceerthetstilstaanbijhetbelangvantijdengeschiedeniseneensteeds‘opzoek’zijn.Declercqillustreerdeditaandehandvandegeschiedenisdievoorafgingaanart.107enkeekmeerspecifieknaardeveranderingenindemanierwaaropnaarcliëntengekekenwordt.Ineeneersteschemabrachtzeevolutiesinhetbeleidinbeeld.

Gebruikers van voorzieningen Burgers die leerkansen ontwikkelen

vanbeddennaarstoelen eenactiefpersoonlijkbestaan

vangrootschalignaarkleinschalig keuzemogelijkhedenvanveelnaarminder ergensbijhorenvanalgemeennaarspecifiek „steppingupanddown„vanbeperkingennaarsterktes praktischesteunbijdagelijks

functionereninlevenenwerkStructureleverbeteringenKwaliteitvanzorg

AnderskijkennaardepersoonKwaliteitvanlevenenrelaties

ExternefactorendievolgensDeclercqhettrajectnaarvermaatschappelijkingversneldenzijndeeconomischeomstandighedenendegroeiendegroepvanmensenmeteenzorgnooddiestaattegenovermiddelendienietgroeien.

InternzietDeclercqhettrajectnaarvermaatschappelijkinggepaardgaanmetconflict.Veelgehoordeuitsprakenzijndan:“Hetisnietvanzelfsprekend”en“decommunicatielooptnietgoed.”Hetperspectiefvandecomplexiteitstheorieleertdatdezeconflicteneerderdanproblematisch,noodzakelijkzijnomaanderandvandechaostekunnenblijvenfunctionerenenomveranderingteweegtebrengen.

op zoek

open systemen

toenemende complexiteit


18

Eenandereverzuchtingdieinditverbandgemaaktwordtisdathetstoptnooit:“Telkenswanneerwedenkenallesopordetehebben,komterweerietsnieuws.”Declercqverwijsthiernaarhetconstantezoekenvanevenwichttussenaandeenekantflexibiliteitenaandeanderekantrigiditeit.Hetthemaemergentiekwamaanbodinéénvandetafelsvanhetworldcafé.Hetverslagvandezetafelvindjeoppagina56ofviadezelink.

3.3. Samenwerken in netwerkenDeclercqsteltvastdatindeveranderendecontextvandegeestelijkegezondheidszorginVlaanderenhet‘elkalleen’geenoptiemeeris.Dezeattractorheeftallekenmerkenvanthermodynamischevenwichtenisdusdood.Alsnieuweattractordientzichhetsamenwerkeninnetwerkenaan.Maarzoalsbijalleattractorenishetbelangrijkomrekeningteblijvenhoudenmetemergentie.Metdezelfdebouwstenenenzelfsmetgelijkendestartpositieskunnenimmersalsgevolgvaninterneofexterneverstoringenookandereattractorenzichaandienen.Omonsteorganiserenopdezeemergentieishetbelangrijkomdedingennietvasttezetten.Zomakenwedeopenheiddienodigisomnieuweideeën,nieuwemogelijkheden,nieuwekansentebieden.Hetexactetegenovergesteldevandezehoudingishardnekkigproberenhetoudeinstandtehouden.

emergentie

IIISamenvermaatschappelijken.Verslagboeksymposium

19


20

IVTUSSEN CENTRUM EN PERIFERIEPETER RAEYMAECKERS UNIVERSITEIT ANTWERPEN

IndevorigebijdragebekeekAnjaDeclercqdeVlaamsegeestelijkegezondheidszorgdoordelensvandecomplexiteitstheorie.Geziendoordezelensisdezesectoreencomplexadaptiefsysteem.Hetnetwerkmodelisdaneenbelangrijkeattractorindeontwikkelingvanditcomplexadaptiefsysteem.

PeterRaeymaeckers(UniversiteitAntwerpen)richttedefocusopdatnetwerkmodel.Hijbrachtverslaguitoverzijndoctoraatsonderzoeknaardeintegratievannetwerkentussenhulpverleningsorganisaties.ZijndoctoraatsonderzoekverscheenondertussenookalsboekbijAcco:Tussencentrumenperiferie:Overdeintegratievannetwerkentussenhulpverleningsorganisaties(Raeymaeckers,2014).VerslagdoorPeterBrepoels.

4.1. Hulpverleningsorganisaties en netwerken gedefinieerdRaeymaeckersontleentdedefinitievanhulpverleningsorganisatiesbijHasenfeld:Dezeorganisaties…“promotenofverdedigenhetwelzijnvandeburger.(…)enstaaninvoordeverdelingvandienstenzoalsinkomen,voeding,gezondheid,huisvestingeneducatie”(Hasenfeld,1983:2).Hijsteltdaarnavastdaterhulpverleningsorganisatiesbestaaninsoortenenmaten:socialehuisvestingsmaatschappijen,OCMW’s,woonbegeleiding,drughulpverlening,…

VooreendefinitievannetwerkenvindthijinspiratiebijProvanenMilward.Eennetwerkisvolgenshen“eensysteemvansocialedienstverleningdateenmeerwaardekanbiedenaaneenpopulatiegeconfronteerdmetdiversenoden,opeenmanierdienietkanbereiktwordendooréénenkeleorganisatie”(Provan&Milward,2001).

Raeymaeckersmerktdathulpverleningsorganisatieszichvaakorganisereninnetwerken.Mogelijkeredenenhiervoorvindthijindeliteratuur.Eeneersteisschaarste:eentekortaanhulpbronnenomhundoelstellingwaartemaken.Detweedeisonzekerheid:éénorganisatieopzichheeftvaakeentebeperktekennisoveromgevingsveranderingen.Netwerkenzijndusnodigomaanhulpbronnentegerakenenomkennistevergaren.

Wanneer werken netwerken? Het meten van integratie.Omeenzichttekrijgenopdevraagwanneernetwerkenwerkenwordtvaakgekekennaardeintegratievannetwerken.Dezeintegratiekanoptweeniveauswordengeoperationaliseerd:hetorganisatieniveauenhetcliëntniveau.Wat

hulpverleningsorganisaties

netwerken

https://www.acco.be/nl-be/items/9789033497568/Tussen-centrum-en-periferie

https://www.acco.be/nl-be/items/9789033497568/Tussen-centrum-en-periferie

21

hetorganisatieniveaubetreftiselkeorganisatiemetelkeandereorganisatieinhetnetwerkverbonden.Daarnaastverkrijgtelkeorganisatievanelkeandereorganisatievlotinformatie,kanzevlotcliëntendoorverwijzennaarelkeandereorganisatieenzietzeookmetelkeandereorganisatieinhetnetwerkmeerderemogelijkhedenomteoverleggenrondconcretecliëntsituaties.

Ophetcliëntniveaugaathetoverdecontinuïteitindehulpverleningdoorheendeverschillendeorganisatiesdiedeeluitmakenvanhetnetwerk,detoegankelijkheidvandeorganisatiesinhetnetwerkvoorcliëntendiealcliëntzijnbijéénvandeorganisatiesinhetnetwerkendehogereresponsiviteitnaarspecifiekecliëntsituaties.

Verschillen in integratieVoorzijnonderzoekrichtteRaeymaeckersdefocusopnetwerkentussenhulpverleningsorganisatiesuitdeAntwerpsedistrictendiewerkenmetcliëntenmeteenleefloonendieeenonderlingerelatiehebbenwaarinzeinformatieuitwisselen,cliëntendoorverwijzenencaseoverlegorganiseren.Hijgebruiktebijhetbestuderenvandezenetwerkeneenmixvanmethoden.Ineersteinstantiebakendehijdenetwerkenaf.Vervolgensvoerdehijeensocialenetwerkanalyseuitwaarbijhijdeintegratievannetwerkentussenhulpverleningsorganisatiesinkaartbracht.Tenslotteginghijd.m.v.kwalitatieveinterviewsmethulpverlenersencoördinatorenenverklarendesocialenetwerkanalysesopzoeknaareenverklaringvoordeverschilleninintegratiediehijvaststelde. Samengevatleverdediteenbeeldvandenetwerkenopwaarindenetwerkeninderegio’sDeurneenAntwerpen-Noordsterkwarengeïntegreerd.HetnetwerkinderegioBerchemwaszwakgeïntegreerd.HetnetwerkinderegioBorgerhoutzatopeentussenpositie.

Governance als verklaringEeneersteverklaringdieindeliteratuurwordtaangedragenvoorverschilleninnetwerkintegratieis‘governance’:oftedemanierwaaropeennetwerkbe-ofgestuurdwordt.KenisenProvan(Provan&Kenis,2008)onderscheidendriesoortengovernance.Eeneerstevormisdiewaarinéénorganisatieduidelijkkanwordenaangeduidalsdebestuurdervanhetnetwerk.Ineentweedevormdesturingvanhetnetwerkinhandenvaneennetwerkadministratieveorganisatie(NAO).Hierwordteenaparteadministratieveentiteitopgezetmetalsspecifiekdoelhetbesturenvanhetnetwerkenzijnactiviteiten.AlsderdevormwijzenKenisenProvandezelfregulerendenetwerkenaan.DeeerstetweesoortengovernancedieKenisenProvanonderscheiden,diemetéénleidendeorganisatieendeNAOzijnformelenetwerken.Tussenzulkeformelenetwerkenkanderelatieveeffectiviteitberekendwordenmetdeparametersdensiteitencentraliteit.Hetmeesteffectievenetwerkisdanhetnetwerkdateenlagedensiteitcombineertmeteenhogecentraliteit.Deachterliggendelogicaishierdathoemeergecentraliseerddeleidendeorganisatieisenhoemindercontactenerzijntussendeperifereorganisatieshoeeffectieverhetnetwerk.Inditdenkenligtdenadrukdussterkophetbelangvandeleidendeorganisatiesendeformaliseringvanrelaties.

organisatieniveau

cliëntniveau

Samenvermaatschappelijken.VerslagboeksymposiumIV

22

Echter,denetwerkenindevierAntwerpsedistricteninhetonderzoekwarenallevierzelfregulerendenetwerken.Governancespeeltzichinzulkenetwerkenafopmomentenvan‘sharedparticipantgovernance’.Indevierdistrictenwerdditgeorganiseerdinwelzijnsoverleg.Aanzulkoverlegnemenverantwoordelijkenvandedeelnemendeorganisatiesdeel.Zewisselenerinformatieuitenbevorderenopdiemanierdesamenwerkingtussendeorganisatiesindezedistricten.Ditroeptdevraagopnaarderelatietussenditwelzijnsoverlegendeintegratievaneennetwerktussenhulpverleningsorganisaties.Zoalsblijktuitdetabelhierondergafdesocialenetwerkanalyseopbasisvandeparametergeeneenduidigbeeld.

Netwerk Integratie GovernanceDeurne Sterk ?Berchem Zwak -Borgerhout Gemiddeld ?Antwerpen-Noord Sterk ?

4.2. Sleutelorganisaties als verklaringEenvolgendemogelijkeverklaringdieinhetonderzoekwerdgetoetstwasderolvansleutelorganisatiesofbrokers.DezetermwerdgedefinieerddoorBurt(Burt2002).Sleutelorganisatiesbevindenzichopsleutelpositiesinhetnetwerkenhebbeneensterkeinvloedopdenetwerkintegratie.MarsdenenLinwijzeneropdatnietzozeerdeaanwezigheidvandezesleutelorganisatiesmaarwelhet‘gedrag’vandesleutelorganisatiedoorslaggevendis(Marsden&Lin1982).Indezesleutelorganisatieskunnentweesoortenwordenonderscheiden:deeerstesoorthanteerteenspecialistischedomeinafbakening.Zijspecialiserenzichinéénprobleemdomeinofhulpvraag.

Detweedesoortheefteengeneralistischeterreinafbakening.Binnendezeorganisatieswordteenholistischperspectiefopcliëntengehanteerdenwerktmenopverschillendeprobleemdomeinenofhulpvragen.Kenmerkenzijneenlaagdrempeligonthaal,vraagverheldering,doorverwijzingentoeleidingnaarspecialistischeorganisaties.WanneerdezekenmerkengecombineerdwordenmetintensievebegeleidingspreektRaeymaeckersvangeneralistischeondernemendeorganisaties.Binnendezeorganisatieswordencoöperatievestrategieëningezetzoalscontextualiseren,ondersteunenvandecliëntenonderhandelen.

Wanneereenkolomoverdeaanwezigheidvangeneralistischesleutelorganisatieswordttoegevoegdaandetabeldiehierbovenwerdmeegegevenovergovernanceenintegratie,levertditonderstaandresultaat.

IVSamenvermaatschappelijken.Verslagboeksymposium

23

Netwerk Integratie Governance Generalistische Sleutel-organisaties

Deurne Sterk + VeelBerchem Zwak - WeinigBorgerhout Gemiddeld + WeinigAntwerpen-Noord

Sterk n.s. Veel

DitleidtRaeymaeckerstothetbesluitdatdeintegratievandenetwerkenindeAntwerpsedistrictenkanwordenverklaarddooreensamengaanvancoördinatieensleutelorganisaties.Coördinatieneemtindezespecifiekenetwerkendandevormaanvanwelzijnsoverlegwaarindienstenelkaarswerkingaanelkaarvoorstellenensamenwerkenrondstructurelethema’s.Sleutelorganisatieszijnhierdangeneralistendienetwerkenvanuitondernemendeorganisaties.

Zowelderolvanmedewerkersinsleutelorganisatiesbrokerenalshetwerkenalsgeneralistwarenhetthemavantafelsinhetworldcafétafel.Jevindthetverslagvandezetafelsoprespectievelijkpagina49,54en55.

Samenvermaatschappelijken.VerslagboeksymposiumIV

24

VHANDVATTEN VOOR SAMENWERKERSPETER BREPOELS

Samenwerkingtussendiensten,vaakuitverschillendesectoren,wordtdoorbeleidsmakersvaakenmeerenmeernaarvoorgeschovenalsdetevolgenweg.Indecontextvandegeestelijkegezondheidszorgzienweditbijvoorbeeldinhetkadervanart.107vandewetbetreffendedeziekenhuizenenandereverzorgingsinstellingen.IndecontextvandejeugdhulpzienweditinhetDecreetIntegraleJeugdhulp(VlaamsParlement,2014).Samenwerkenlijktwelhetnieuweantwoordvandeoverheidopiederprobleemdatzichaandient.

Maarookwanneerhetwerkveld,aldannietsamenmetuniversiteitenenhogescholenmethodiekenontwikkeltissamenwerkingvaakéénvandebestanddelen.MethodiekenzoalsAssertiveCommunityTreatment(Marx,Test,&Stein,1973),Maatzorg(Demeyer,Princen,&VanRegenmortel,1997),Casemanagement(Roovers&Wilken,2000),Bemoeizorg(vandeLindt,2000)geventelkenseenbelangrijkeplaatsaandesamenwerkingtussenorganisaties,vaakuitverschillendesectoren.EenmodelalsSharedCare(Kates&Mazowita,2011)ofgedeeldezorgzetdiesamenwerkingcentraal.

Echter,samenwerkingisvaaklastigensomsgevaarlijk.InGrootBrittanniëwerdfoutgelopensamenwerkingtussendienstenenmedewerkersuitverschillendesectorenaangeduidalsdebepalendefactorendieleiddetotdetragischeoverlijdensvanJonathonZito,VictoriaClimbiéenBabyPeter(Laming,2003).

Ooktewetenkomenofhetsamenwerkentussenorganisatiesechtwerktisnietevident.NoginhetVerenigdKoninkrijkgeefteenuitgebreidliteratuuronderzoeknaarsamenwerkingtussenorganisatiesuitdesectorengezondheidenwelzijnaandatdezekennisergbeperktblijft(Dowling,Powell,&Glendinning,2004).

Indezeintroductiewilikeentheoretischeachtergrondschetsenbijeeninventarisvangoedepraktijkenm.b.t.samenwerkingtussenCentraAlgemeenWelzijnswerkenorganisatiesuitdegeestelijkegezondheidszorg.

Dezeschetszallopenlangsvolgendegrotelijnen.Eerstgeefikeenaantaldefinitiesentheoretischeachtergrondendieindeliteratuurwordengebruiktalsachtergrondomsamenwerkingtussenorganisatiesteanalyseren.Dezedefinitiesenanalysekadersleverenenkeleconceptenopenbiedenenkeletypologieënvoorsamenwerkingsinitiatievenaan.Vervolgensstaikkortstilbijdeeffectiviteitsvraag:werktsamenwerken?Naditeerdertheoretischeluikschetsikrichtlijnenvoordepraktijkenreflectieschema’sdie,nogsteedsvanuitdevakliteratuur,uitditalleskunnenwordengedestilleerd.

25

Eenproces,doorhetwelkepartijendieverschillendeaspectenvaneenzelfdeprobleemzien,hunpuntenvanverschilconstructiefkunnenverkennenenzoekennaaroplossingendieverdergaandandeeigenindividuele,endusbeperkte,kijkopwatmogelijkis.

5.1. Enkele definitiesIndithoofdstukstaikstilbijdedefinitievandebegrippen‘samenwerkingtussenorganisaties’,‘alliantie’ensynergie.

Interagency collaborationMattesischenMonseygaanindeliteratuuropzoeknaardefactorendiesamenwerkingtussenorganisatiespositiefbeïnvloedenenhanteren.Hierbijvolgendewerkdefinitievansamenwerkingtussenvoorzieningen(Mattessich&Monsey,1992):Samenwerkingiseenwederzijdsgunstigeengoedgedefinieerderelatie.Indezerelatietredentweeofmeerorganisatiestoeomgedeeldedoelentebereiken.Derelatieomvateenengagementm.b.t.hetdefiniërenvanonderlingerelatiesendoelen,eengezamenlijkontwikkeldestructuurengedeeldeverantwoordelijkheid,gedeeldeautoriteitenrekenschapvoorsuccesenhetdelenvanmiddelenenbeloningen.

EenietsoudereenbrederedefinitievindenwebijBarbaraGray(Gray,1989):

AlliantieEenanderetermdieindezecontextvaakwordtgebruiktisalliantie:Zuckermandefinieerteenalliantiealsvolgt(Zuckerman,Kaluzny,&Ricketts,1995):

Alliantieskomenvoortuitwederzijdsenoodendewilvanorganisatiesomrisico’senkostentedelen,omkennisenmogelijkhedentedelenenomdevoordelenteplukkenvanwederzijdseafhankelijkhedenomgedeeldedoelentebereiken.Debasisdoelenvanalliantieszijnhetbereikenvaneencompetitiefvoordeel,hetversterkenvan,voorhettebereikendoelbelangrijkekwaliteiten,hetversnellenvaninnovatieenhetverhogenvandeflexibiliteitinresponsopveranderingenindemarktenindetechnologie.

SynergieEenderdebelangrijkbegripinditverbandissynergie.HierisdedefinitievanLasker(Lasker,Weiss,&Miller,2001)toonaangevend:

“Thepowertocombinetheperspectives,resourcesandskillsofagroupofpeopleandorganizations”.m.a.w.dekrachtomperspectieven,middelenenvaardighedenvaneengroepmensenenorganisatiestecombineren.

Wathieropvaltisdat,indecontextvansamenwerken,Laskerafwijktvandegangbaredefinitievansynergiedieverwijstnaarhet‘meerdandesomvandedelen’zijn.

samenwerking

afhankelijkheden

Samenvermaatschappelijken.VerslagboeksymposiumV

26

Deresultatenvanonsonderzoekbijvier,quagroottevergelijkbare,hulpsystemenindegeestelijkegezondheidszorgwijsteropdatverschillenindeeffectiviteitvanhetnetwerkverklaardkondenwordendoordestructuurvanhetnetwerkendoordecontextwaarinhetnetwerkopereert.

(Provan&Milward,2001)

5.2. Werkt samenwerken?

Een voorbeeld ter introductieUiteraardishetgoedomdevraagtestellenofalditsamenwerkenookzodenaandedijkbrengt.EenstudiedieeenantwoordprobeerttegevenopdezevraagisvanKeithProvan.Hijbestudeerdeviersamenwerkingsverbandenindesectorvandegeestelijkegezondheidszorgdooreennetwerkbril.Hijleerde:

DebelangrijkstestructuurcomponentdieProvanzietisdematewaarindeintegratievandedienstendiedeorganisatieleverencentraalwordtaangestuurd.Contextvariabelenmeteenrolvanbetekeniszijndan:dematevandirecteennietgefragmenteerdeaansturingdoordeoverheid,destabiliteitendegulheidwaarmeemiddelenwerdentoebedeeldaandesamenwerking.

Maarzovoegthijhieraantoe:Ondanksdezebevindingenisditonderzoeknietzondertekortkomingen.Dezetekortkomingenlimiterendeoverdraagbaarheidvanonzebevindingenengeventegelijkertijdderichtingaanvoorverderonderzoek.

EeneerstetekortkomingwaaropProvanwijstisdatvariabelenanderedandiegenediehierwerdenonderzochteenverklaringkunnenbiedenvoorbelangrijkeverschillenindeuitkomstenbijdecliëntendusvoordeeffectiviteitvanhetnetwerk.Bijvoorbeeld:Hetisgoedmogelijkdatdeverschillenindestructuurvanhetnetwerkeenminderzwareimpactgehadhebbendandeonderzoekersveronderstellen.Inplaatsvandestructuurvanhetnetwerkkunnenookhistorischepatroneninsubsidiestromen,evolutiesinhetsysteem,behandelingspatronen,ofdemixenverdelingvandienstenonderdeorganisatiesmeerrechtstreeksgerelateerdzijnaandeuitkomstendiewevaststelden.

BijkomendwijstProvaneropdater,ondanksinspanningenomvergelijkbarecliëntsteekproeventeselecterenopelkeonderzoekssite,erverschillendkunnengeweestzijnindemixvancasussen,hulpverleningsgeschiedenisendematewaarincliëntenpositiefreagerenopeenbehandelingwaarvanweonsnietbewustwaren.

NogvolgensProvankunnenookfactorenoporganisatieniveauzoalshogerematevanbetrokkenheidoftoewijdingbijdemedewerkersbinnenorganisatiesopsleutelpositieseenverklaringkunnenbiedenvoordeverschillendeeffectiviteitsscoresopelkesite.

DezetekortkomingenhebbenProvanniettegengehoudenomverderonderzoektedoennaarsamenwerkingtussenorganisaties.WekunneninditverbandookverwijzennaarhetonderzoekdathijdeedmetPatrickKenisdatindeuiteenzettingvanPeterRaeymaeckersalaanbodkwamwanneerhetgingoverhetbelangvangovernance(Provan&Kenis,2008).

centraal

tekortkomingen

VSamenvermaatschappelijken.Verslagboeksymposium

27

Effectiviteit is moeilijk te metenHetbovenstaandegeeftaandatdeeffectiviteitvansamenwerkingsinitiatievenmoeilijktemetenis.WalidElAnsariprobeertdeliteratuurhierovertelinkenaanvijfcommunitypartnershipsinZuidAfrikaensomtdemoeilijkhedendiehijtegenkomtop:

Dediversiteitaanperspectieven,deveelheidvanconceptuelefacettenendemoeilijkhedendietemakenhebbenmethetmetenvanelkvandezebetrokkennotieskanzorgenvoormethodologischeproblemen.

Parallelhiermeekunnenkeuzesvooreenmicro-danweleenmacro-evaluatie,indicatorsdiedichtopzittendeeffectendanwelmeervandeinterventieverwijderdeeffectenmeten,voorhetmetenvankortedanwellangetermijneffecten,effectenopindividueeldanwelopgemeenschapsniveau,voortechnischevalkuilenzorgen.

Hierbovenopmogenwehetbelangvandecontextnietminimaliserenwanneerwesamenwerkingen,partnershipsofandereschema’svoorgezamenlijkwerkenevalueren(ElAnsari,Phillips,&Hammick,2001).

Toch enkele meer recente bundelingen van effectiviteitsstudies en hun besluitenOokbestaaneralenkelebundelingenvaneffectiviteitsstudies.MyfawnyMcdonaldbekijkthetdomeinvandekinderbeschermingendestilleertuitdestudiesvolgendeboodschappen(McDonald&Rosier,2011):

Alhoewelonderzoekheeftaangetoonddatsamenwerkingtussenorganisatiesdeprofessionalsendebetrokkenorganisatiestengoedekomt,bijvoorbeelddoorverhoogdekennisenvaardigheden,isernogmaarergbeperktempirischbewijsdatduidelijkaangeeftdatsamenwerkingweldegelijkleidttotbetereuitkomstenvoorgebruikers.

Onderzoekdatwilaantonenofsamenwerkingtussendienstenleidttotverbeterdeuitkomstenvoorcliënten,vertoontzowelgeografisch(onderzoekindeVerenigdeStatenenhetVerenigdKoninkrijk)alsquaonderzoeksdomein(kinderbeschermingindeVerenigdeStatenengezondheidinhetVerenigdKoninkrijk)eenaanzienlijkevertekening.

Hetsuccesvansamenwerkinghangtsterkafvandecontext:dekwaliteitvanderelatietussendeorganisaties,debetrokkensectoren(bijvoorbeeld:kinderbescherming,geestelijkegezondheid,kinderziekenhuizenenpediaters)endestrategieëndiewordengebruiktdoordeorganisaties.

Samenwerkingishetmeesteffectiefvoorkinderenmetmeerdereencomplexenoden,hierbijmoetwordenopgemerktdaterenigbewijsisdatsuggereertdatsamenwerkingeennegatieveimpactkanhebbenopdiekinderenwiensnodennietzocomplexzijn.

Hoesterkerdebandentussendeorganisaties,hoewaarschijnlijkerhetisdatfamilies,waarvandeachtergrondenwatbetrefttaalencultuurverschillendzijn,dezedienstenookzullengebruiken.InAustraliëiserenigbewijsvoorhetverhoogdgebruikvandeprenataledienstendoorcliëntenuitde‘indigenouspopulations’.

methodologische problemen

technische valkuilen

context

negatieve impact


28

JuneStathambekijkthetdomeinvandehulpverleningaankinderenengezinnenenbesluit:

Erisopditmomentslechtsbeperktaangetoonddatsamenwerkingzorgtvoorbetereuitkomstenvoorkinderenenhunfamilies.Welzijnerveelbelovendeaanzettenvanbewijsoverdevoordelenvaneenmeergezamenlijkeaanpakinhetverbeterenvandeprofessionelepraktijkenhetbiedenvanbetereondersteuningineenvroegerefasevoorkinderenenfamiliesdieditnodighebben(Statham,2011).

Hetinbeddenvanzulkesystemenindepraktijkvraagtechtertijd,inhetbijzonderwanneererweinigvoorgaandegeschiedenisisinhetsamenwerkenvandeorganisaties.Deliteratuurbevestigtdatsamenwerkingtussenorganisatiesnieteenvoudigisendathetnietinherentgoedis.

5.3. Adviezen gebaseerd op meningen van experten eerder dan op effectmetingenEnigszinsincontrastmetdezebeperkteaangetoondeeffectiviteitwordterindeliteratuurtochveelpraktischadviesgegevenm.b.t.hetsamenwerkenvanorganisaties.

Versterkende factorenMattessichenMonseyzien19factorendiedesamenwerkingtussenorganisatiespositiefbeïnvloedenenverdeeltzeover6domeinen(Mattessich&Monsey,1992).Ditlevertvolgendeopsommingop:

Omgeving ■ Eengeschiedenisvansamenwerkingindegemeenschap ■ Desamenwerkendegroepwordtgezienalsleidinggevendinde

gemeenschap ■ Hetpolitiekeensocialeklimaatzijngunstig ■ Karakteristiekenm.b.t.lidmaatschap ■ Onderlingrespect,verstandhoudingenvertrouwen ■ Eengepastesamenstellingvandegroep ■ Deelnemersaandesamenwerkingzijnervanovertuigddatdesamenwerking

ookhuneigenbelangdient ■ Deelnemersbeheersendekunstvanhetcompromis

Factoren m.b.t. proces en structuur ■ Deelnemersdeleneenbelanginzowelhetprocesalsdeuitkomst ■ Erzijnmeerdereniveausvoorhetnemenvanbeslissingen ■ Erisdenodigeflexibiliteitaanweziginzowelhetprocesalsdestructuur ■ Erwordenheldererollenenbeleidslijnenuitgezet ■ Zowelprocesenstructuurkunnenzichsnelaanpassenaanveranderingenin

decontext

Factoren m.b.t. communicatie ■ Decommunicatieindesamenwerkingisopenenfrequent ■ Zoweldeformelealsdeinformelecommunicatielijnenzijngoed

uitgebouwd ■ Factorenm.b.t.dedoelenvandesamenwerking ■ Erwordenconcreteenhaalbaredoelengesteld

niet inherent goed

de kunst van hetcompromis

communicatielijnen


29

■ Eriseengedeeldevisie ■ Eenuniekdoelvoordesamenwerkingdatnietvolledigsamenvaltmetde

doelenvandeaparteledenvandesamenwerking

Factoren m.b.t. middelen ■ Erzijnvoldoendemiddelen ■ Erstaateenvaardigevoorzitteraanhetroer

5.4. Bryson: success will be very difficult to achieveBrysonneemtdeliteratuuroverintersectoralesamenwerkingdoorenkomttot22vaststellingen,ookverdeeldoverzesdomeinen.Hierbijmoetwordenopgemerktdathijhetheeftoversamenwerkingtussenorganisatiesuitverschillendesectoren.Hijonderscheidtdriesectoren:overheid,privatesectorenNGO’s(Brysonetal,2006).

In verband met de omstandigheden bij de start van de samenwerking Zoalsinallerelatiestussenorganisaties,komensectoroverstijgendesamenwerkingeneerdertotstandinturbulenteomgevingen.Inhetbijzonderdetotstandkomingendematewaarindezesamenwerkingenkunnenwordengehandhaafdwordenbeïnvloeddoorduwendeenremmendekrachtenindemarktomgevingendeinstitutioneleomgeving.

Beleidsmakerszullensnellersectoroverstijgendesamenwerkingenproberenwanneerzegelovendatdegescheideninspanningenvanelkesectoromeenprobleemaantepakkenhebbengefaald,ofzullenfalenendehuidigeoftoekomstigetekortkomingennietkunnenwordenopgelostdoordesectorenwanneerdezeopzichzelfhandelen.

Samenwerkingen–oververschillendesectorenheen-hebbenmeerkansopslagenalserminstenséénverbindendmechanisme–zoalsmachtigesponsors–heteenszijnoverhetaantepakkenprobleem.Eenanderesuccesfactorisdateralbestaandesamenwerkingwasophetmomentdatdenieuwesamenwerkingtotstandkomt.

Over de elementen in het samenwerkingsprocesDevormeninhoudvandeinitiëlesamenwerkingsovereenkomstenendeprocessendiewerdeningezetomdezeteformulerenbeïnvloedendeuitkomstenvanhetsamenwerken.

Samenwerkingentussenorganisatieshebbenmeerkansopslagenwanneerzekunnenterugvallenoptoegewijdesponsorenenkrachtigevoorvechtersdiezowelformeelalsinformeelleiderschapkunnenbieden.

Samenwerkingentussenorganisatiesinverschillendesectorenhebbenmeerkansopslagenwanneerze,voorzowelinternealsexternebelanghebbenden,delegitimiteitvandesamenwerkingkunnenaantonen.Dezelegitimiteitaantonenheeftbetrekkingopdesamenwerkingalsdejuistevormvanorganiseren,desamenwerkingalseenaparteentiteitendesamenwerkingalseenbronvanvertrouwenwekkendeinteractietussendeleden.

haalbare doelen

falen als succesfactor

voorvechters


30

Samenwerkingentussenorganisatiesuitverschillendesectorenhebbenmeerkansopslagenwanneererblijvendactiviteitenwordengeorganiseerddieeropgerichtzijnhetvertrouwentussendeorganisatiestevergrotenoftebestendigen.

Omdatconflictveelvoorkomtinpartnerschapsrelatieshebbensamenwerkingentussenorganisatiesuitverschillendesectorenmeerkansopslagenwanneerdepartnersmiddelenentactiekeninzettenomdemachtsonevenwichtentussendepartnersteverkleinenenomconflicteneffectiefaantepakken.

Samenwerkingentussenorganisatiesuitverschillendesectorenhebbenmeerkansopslagenwanneerzezoweleenweloverwogenalsopdeveranderendesituatiesinspelendeplanningkunnenhanteren.Eenweloverwogenplanningismeeraangewezeninopgelegdesamenwerkingeneneenplanningdieinspeeltopveranderendesituatiesismeeraangewezeninniet-opgelegdesamenwerkingen.

Samenwerkingentussenorganisatiesuitverschillendesectorenhebbenmeerkansopslagenwanneerzegefocustblijvenopdestakeholders.Ditkandoorhetuitvoerenvanstakeholderanalyses,hetaanspreekbaarzijnenblijvenvoorbelangrijkestakeholders,hetgebruikmakenvanhetprocesomvertrouwenoptebouwenendevaardighedeninhethanterenvanconflictentevergrotenentebouwenopdeonderscheidencompetentiesvandeleden.

In verband met de structuur en het beheer van de samenwerkingDestructuurvandesamenwerkingwordtbeïnvloeddooromgevingsfactorenzoalsdestabiliteitvanhetsysteemenhetstrategischedoelvandesamenwerking.

Destructuurvandesamenwerkingzalwaarschijnlijkmetdetijdveranderen.Ditomwillevandeambiguïteitindelidmaatschappenendecomplexiteitvandelokaleomgeving.

Destructuurvandesamenwerkingendeaardvandetakendiewordenuitgevoerdopcliëntniveauzullenwaarschijnlijkeeninvloedhebbenopdealgemeneeffectiviteitvandesamenwerking.

Deformelemaarookdeinformelebeheersmechanismenzullenwaarschijnlijkdeeffectiviteitvandesamenwerkingbeïnvloeden.

Over eventualiteiten en beperkingen m.b.t. het proces, de structuur en de leiding van samenwerkingSamenwerkingendiegaanoverplanningvanactiviteitenopsysteemniveauzullenwaarschijnlijkhetmeesteonderhandelingvragen.Zezullenwatditbetreftgevolgdwordendoorsamenwerkingendiefocussenophetadministratieveniveauen,tenderde,samenwerkingendiegaanoverdeeigenlijkedienstverlening.

Samenwerkingentussenorganisatiesuitverschillendesectorenhebbenmeerkansopslagenwanneerzemaniereninbouwenommachtsonevenwichtenenplotseveranderingenindemachtsbalansentehanteren.

Wanneerorganisatiesuitverschillendesectorensamenwerken,magmenzichverwachtenaantegenstrijdigeinstitutionelelogica’s.Dezetegenstrijdigelogica’s

vertrouwen

machtsonevenwichten

machtsbalansen


31

Thenormalexpectationoughttobethatsuccesswillbeverydifficulttoachieveincross-sectorcollaborations.

kunneneengroteinvloedhebbenopdematewaarindezesamenwerkingenerinslagenovereenkomstentebereikenoveressentiëleaspectenvanhetproces,destructuur,hetbeheerendegewensteuitkomsten.

Samenwerkingentussenorganisatiesuitverschillendesectorenhebbenmeerkansophetcreërenvaneenmeerwaardevoorhetpubliekwanneerzebouwenopheteigenbelangvandebetrokkenindividuenenorganisatiesendesterktesvanelkebetrokkensector.Daarnaastishetbelangrijkdatindezesamenwerkingenmanierenwordengevondenomdezwaktesvanelkesectorteverkleinen,teoverstijgenoftecompenseren.

Samenwerkingentussenorganisatiesuitverschillendesectorenhebbenmeerkansophetcreërenvaneenmeerwaardevoorhetpubliekwanneerzezorgenvoorpositieveeffectenindeeerste,tweedeenderdeorde.DezedrieordeshaaltBrysonbijInnesenBooher.Positieveeffectenindeeersteordezijnonmiddellijkzichtbaaralsdirectresultaatvandesamenwerking.Hetkangaanoverhetvergrotenvanhetsociaal,intellectueelenpolitiekekapitaalvandeorganisatie,overgoedeafsprakentussendeorganisaties,overinnovatievestrategieëndieontstaanindesamenwerking.Positieveeffectenvandetweedeordekomenerwanneerdesamenwerkingaleentijdlooptofontstaanbuitendeformeelafgesprokenkadersvandesamenwerking.Hetkangaanovernieuwepartnerschappen,veranderingeninpercepties,gezamenlijkeactiesopterreinenwaarditinitieelnietdebedoelingwas,….

Positieveeffectenvandederdeordekomennoglateraandeoppervlakte.Hetkangaanovernieuwesamenwerkingen,minderconflictentussendepartners,hetmeeropelkaarsterreindurvenkomen,nieuweorganisaties,nieuwemanierenomsocialeproblemenaantepakken,hetontwikkelenvaneennieuwdiscoursofeennieuwegezamenlijketaal(Innes&Booher,1999).

Samenwerkingentussenorganisatiesuitverschillendesectorenzullenwaarschijnlijkeengroteremeerwaardevoorhetpubliekcreërenwanneerzeveerkrachtigzijnenwanneerzezichmetregelmaatlatenbevragen.

Samenwerkingentussenorganisatiesuitverschillendesectorenzullenwaarschijnlijkmeereffectiefzijnwanneerzeeenrekenschapssysteemhanterendatinput,procesenuitkomsteninkaartbrengt,wanneerzegebruikmakenvaneenverscheidenheidaanmanierenvoorhetverzamelen,interpreterenengebruikenvandataenwanneerzeeenopuitkomstengebaseerdmeetsysteemhanterendatbouwtopsterkerelatiesmetdebelangrijkstepolitiekeenprofessionelegezagsdragers.

IneenlaatsteenalgemenebemerkingvatBrysonde21andereobservatiesgevat,zijheteerderpessimistischsamen:

eigenbelang

eerste orde

tweede orde

derde orde

rekenschapssysteem


32

Omhetechtevoordeelvansamenwerkingterealiserenishetnodigdatietsbereiktwordtdatnietkonwordenbereiktdoorelkvandeorganisatiesafzonderlijk.Ditconceptbiedteenbruikbaarzoeklichtvoorhetzoekennaarhetdoelvansamenwerking.

(HuxhamwithMacdonald1992;Huxham1993).

Dithoudtindatdeuitkomstvansamenwerkingsverbintenissenvaakverwaarloosbaarlijktofdathettempowaarmeedeuitkomstwordtgerealiseerderglaagis.Zelfswanneersuccesvolleuitkomstenwordenvermeld,makenverhalenoverpijnenhardlabeurintegraaldeeluitvanhetbereiktesucces.

Zekersamenwerkingenoverdesectorgrenzenheen,lijkenbeïnvloedtewordendoordematewaarinafzonderlijkeinspanningenomeengedeeldprobleemoptelossen,hebbengefaald.

5.5. Concepten en schema’s

Collaborative advantage en collaborative inertiaChrisHuxhamputuit15jarenactieonderzoekbijmensendiesamenwerkingenconcreetgestaltegeven,zefaciliteren,consultbiedenbijsamenwerkingsproblemen,…..Zeleerteruitdatsamenwerkingnietaltijdzaligmakendis(Huxham&Vangen,2004).Zeintroduceertnaastdetermcollaborativeadvantageookdetermcollaborativeinertia.Collaborativeadvantagestaatdanvoorhetsynergie-argument.

Collaborative inertia verwijst dan naar:

(Sector) failure als een belangrijke succesfactorJohnBrysonbotstbijhetbestuderenvandeliteratuurovercrosssectoragencycollaborationophetbegrip‘sectorfailure’. Sectorfailurekomtuitdeliteratuurtevoorschijnalseenbelangrijkefactorinhetslagenvansamenwerkingtussenorganisatiesuitverschillendesectoren(Bryson,Crosby,&MiddletonStone,2006):

Dezenotievindenweookterugophetniet-intersectoraleniveau,wanneerdeorganisatiesdiesamenwerkentotdezelfdesectorbehoren.ZezitbijvoorbeeldvervatindedefinitiedieHuxhamgeeftvan‘collaboration’:


33

Weusetheterm‘‘collaboration’’torefertoformalizedjointworkingarrangementsbetweenorganizationsthatremainlegallyautonomouswhiletheyengageincoordinatedcollectiveactiontoachieveoutcomesthatnoneofthemcanachieveontheirown. (Vangen&Huxham,2011)

Unique purpose: Een eigen en uniek doel voor de samenwerking.MattessichenMonseybenoemeneenuniekdoelvoordesamenwerkingalseenfactordiehetsuccesvandesamenwerkingpositiefbeïnvloedt.Hetgaatdanoverdeopdracht,hetdoelofdeaanpakvandesamenwerkingdieminstenstendeleverschiltvandeopdrachten,doelenenaanpakkenvanelkvandesamenwerkendeorganisatiesafzonderlijk(Mattessich&Monsey,1992).

5.6. Drie perspectieven om naar de motivatie voor samenwerking tussen organisaties te kijkenNadiaFarmakopouloubestudeertkwalitatievedatauithetbuitengewoononderwijs.Zeleidtuitdezestudiedrieperspectievenafomnaarinteragencycollaborationtekijken:

■ Hetperspectiefvansocialeuitwisseling:demotivatieomsamentewerkenisinternvoorelkeorganisatie.

■ Relatiestussenorganisatiesvormenzichwaarledenvanorganisatieswederzijdsewinstenofvoordelenzieninhetsamenwerken.

■ Hetkrachten/middelenafhankelijkheidsmodel:organisatieswordensomsgedwongeninverbindingendiezezelfnietzoudenhebbengekozen.Maardeorganisatieswordendesalnietteminverondersteldsamentewerkenuitrationeeleigenbelang.

■ Hetpolitiek-economischperspectief:inhetechteleven,zullenallewelzijnsorganisatieswelenigszinsbeperktzijndoorwettelijkedruk(opgelegdesamenwerking),administratievedruk(lokaalpolitiekebesluitvorming),socialedruk(pressiegroepen)ofdirectievenvaneenhogerniveau.Ditgeeftaandatverbindingentussenorganisatieszichmoetenverhoudentotwijdereeconomische,politiekeensocialekrachten.Ditprincipestaatcentraalinhetpolitiek-economischperspectief(Farmakopoulou,2002).

5.7. Drie samenwerkingsstrategieënUlricaNyléndeedeenuitgebreideliteratuurstudieenvolgdeineenverkennendecasestudiezevensamenwerkingsinitiatievenopindebredewelzijnssectorinZweden(Nylén,2007).Haarliteratuurstudiebrachtdriesamenwerkingsstrategieënaanhetlichtdiezeuitzetopeentwee-assenstelsel.Deeersteasgeeftdegraadvanformaliseringweer;detweedeasdeintensiteitwaarmeewordtsamengewerkt.


34

Figuur 1: Interagency collaboration strategies in the human services sector

Low

Low

High

HighINTENSITY

2. COMMITMENT-BASED

NETWORKING

3. FORMALIZED TEAMBUILDING

1. ASSIGNMENTSREALLOCATION

FORMALIZATION

Desamenwerkingsstrategieëndieditassensteloplevertzijn: ■ Herverdelenvanopdrachte:

ditstaatvoorsamenwerkingtussenorganisatieswaarcliëntenofspecifiekeplichtenwordenuitgewisseldtussenaanbieders.Eenvergelijkbaretypologiekwamaanbodaandetafel‘Watmetcliëntinformatieinhetnetwerk?vanhetworldcafe.Jevindthetverslagvandezetafeloppagina51ofviadezelink.

■ Optelkensnieuweengagementenbouwendesamenwerking:dezesamenwerkingbouwtophechte,meestalinformeleinteractietussenprofessionelendiegezamenlijkeennieuweofeenverbeterdesetvandienstenaanbieden.

■ Hetbouwenvaneennieuwformeelteamisdestrategiedieopbeideassenhoogscoort.Hierwordtintenseinteractietussenprofessionelengeorganiseerdineennieuweorganisatie-eenheidmethetdoeleenmeerkwaliteitsvolledienstverleningtebiedenaaneenspecifiekecliëntengroep.

5.8. Een typologie naar doelenMaryAtkinsonbestudeerde30samenwerkingsinitiatieveninhetVerenigdKoninkrijkwaarbijorganisatiesuitdesectorenonderwijs,welzijnengezondheidszorgbetrokkenwaren.139interviewsleverdeneeninzichtopindedoelendiewordengeformuleerd(Atkinson,Wilkin,Stott,Doherty,&Kinder,2002).Zeonderscheidt:

Decision-making groupsHethoofddoelvandegezamenlijkeactiviteitindeinitiatievendieindezegroepwordeningedeeldisomeenforumtebiedenwaarinprofessionelenuitdeverschillendeorganisatieselkaarkondenontmoetenomthema’stebesprekenenbeslissingentenemen.


35

Figuur 2: Decision-making group

Op

erat

ion

alS

trat

egic

Decision-making group

Education SocialServices

Health Other

Consultatie- en trainingssamenwerkingenBinneninitiatievendieonderdenoemer‘consultatie-entrainingssamenwerkingen’vielenwashetbelangrijkstedoelvandesamenwerkinghetverhogenvandeexpertisevandeprofessionelenvandeeneorganisatiedoorhenconsultatieentrainingaantebieden.Ditgebeurdemeestalophetoperationeleniveau.

Figuur 3: Consultation and training

AgencyAgency

Op

erat

ion

alS

trat

egic


36

Centrebased deliveryHethoofddoelindesamenwerkingtussendezeorganisatiesisomeenbepaaldeexpertiseopéénplaatssamentebrengen,ditomeenmeergecoördineerdeenmeeruitgebreidediensttekunnenbieden.

Figuur 4: Centre-based delivery

Education Health

SocialServices Other

Str

ateg

icO

per

atio

nal

Coordinated deliveryCoordinateddeliverylijktenigszinsopcentre-baseddelivery.Hetbelangrijkstedoelvancoordinateddeliveryishetsamenbrengen,doorsamenwerkingtussenmeerdereorganisaties,vaneenaantalorganisatiesbijhetleverenvandienstenopdateenmeergecoördineerdensamenhangendantwoordopdenoodkonwordengeboden.Meestalwerdditbereiktdoorhetaanduidenvaneencoördinatordieverantwoordelijkwasvoorhetsamenbrengenvaneerdergescheidendiensten.

Figuur 5: Coordinated delivery

Coordinator

Education SocialServices Health Other

Op

erat

ion

alS

trat

egic


37

Operational-team deliveryHetdoelvaninitiatievenbinnendezecategorieisdatprofessionalsvanverschillendeorganisatiesgingensamenwerkenopeendagdagelijksebasisenzoeensamenhangend,vanuitmeerdereorganisatiessamengesteld,teamgaanvormen.Ditteamlevertdanzijndienstendirectaandecliënten.

Figuur 6: Operational-team delivery

Education Health

SocialServices Other

Str

ateg

icO

per

atio

nal

5.9. Praktische instrumenten voor het nadenken over samenwerking tussen organisaties

Twee schema’s voor een breedspectrumanalyseZowelBrysonalsMattessichbiedeneenschematischoverzichtmeteenbreedspectrumomdesamenwerkingtussenorganisatiesteanalyseren.BijMattessichisditschemahetmeestoverzichtelijk(Mattessich&Monsey,1992).Deauteurssplitsendefactorendieeensamenwerkingbepalenopindeeerderalgeschetstezescategorieën:omgevingsfactoren,lidmaatschapsfactoren,proces-enstructuurfactoren,demanierwaaropgecommuniceerdwordtbinnendesamenwerking,hetdoelvandesamenwerkingendemiddelenwaaropdesamenwerkendepartnerseenberoepkunnendoen.

HetschemavanBrysondatgaatoverintersectoralesamenwerking,legtmeernadrukopdeverbandentussendeverschillendefactoren(Brysonetal.,2006),.


38

Figuur 7: A Framework for Understanding Cross-sector Collaborations

INITIAL CONDITIONS

General EnvironmentTurbulence

Competitive and institutional elements

Sector Failure

Direct AntecedentsConveners

General agreement on the problemExisting relationships or networks

PROCESS

Formal and Informal Forging agreementsBuilding leadershipBuilding legitimacy

Building trustManaging conflict

Planning

STRUCTURE AND GOVERNANCE

Formal and InformalMembership

Structural configurationGovernance structure

CONTINGENCIESAND CONSTRAINTS

Type of collaborationPower imbalances

Competing institutionallogics

OUTCOMES AND ACCOUNTABILITIES

OutcomesPublic value

First-, second, and third-order effectsResilience and reassessment

AccountabilitiesInputs, processes, and outputsResults management system

Relationships with political andprofessional constituencies

Bron: Bryson et al., 2006.

DitschemadeeltheelwataspectenmetdefactorenvanMattessichmaarlegtmeernadrukopdebeginsituatievaneensamenwerkingtussenorganisatiesenbenoemteenaantalbelemmeringenzoalsmachtonevenwichtenenwedijverendeinstitutionelelogica’s.

Nadenken over doelen in de samenwerking tussen organisatiesAndereauteursbiedenschema’sdiemeerspecifiekstilstaanbijdeverschillendeaspectenvanhetsamenwerkentussenorganisaties.ChrisHuxhambiedteenschemawaarindegedeeldedoelenineensamenwerkingkunnenwordengeanalyseerd(Vangen&Huxham,2011).


39

Figuur 8: Means of achievement

HIDDEN

ASSUMED

EXPLICIT

THECOLLABORATION

THEORGANIZATION

THEINDIVIDUAL

ORGANIZATION GOALS

COLLABORATIVE GOALS

INDIVIDUAL GOALS

means of achievement

goalownership

openness

Hetschemamaakteenonderscheidopdrieassen.Eeneersteasgaatoverdemiddelendieerineensamenwerkingterbeschikkingzijnomhetdoeltebereiken.Kandesamenwerkingbeschikkenoverdemiddelenvanéénofenkeleindividuenomhaardoeltebereiken?Ofwordthetpotentieelvanéénofenkelevandesamenwerkendeorganisatiesingezet?Ofleverenalleorganisatiesdiedeelnemenaandesamenwerkingeenbijdrage?

Eenvolgendeasgaatoverheteigenaarschapvandedoelen.Wordtditeigenaarschapgedragendooréénofenkeleindividuen?Wordtersamengewerktrondeendoelwaarvanheteigenaarschapgedragenwordtdooréénofenkelevandesamenwerkendepartners?Ofisdesamenwerkingzelfeigenaarvanhetdoel?

Delaatsteassteltvragenoverdeopenheidwaarmeededoelen,endaarmeeookdeantwoorden,opdevoorgaandevragenwordengeformuleerd.Hetkanhierbijgaanoverexplicietgemaaktedoelen,meestaltevindeninverslagenvanvergaderingen.Maarevengoedkanhetgaanoverdoelendieindesamenwerkingnietzijnuitgesprokenmaardiealsveronderstelling,vaakinverschillendeversies,levenbijdedeelnemers.Huxhambenoemtookdeverborgendoelenalseencategorie.Naastdedoelenwaarovermenopencommuniceertzijnervoorindividuenenorganisatiesookdoelendiemendoelbewustverbergtvoordeanderepartijenindesamenwerking.

Nadenken over vertrouwen in samenwerking tussen organisatiesVertrouwenkomttevoetengaattepaard.Huxhamgeeftookeenoudewijsheidschematischweer.Vertrouwenwordtmoeizaamopgebouwdmaarkansnelwordenverloren.Ditgeldtuiteraardookindecomplexesamenwerkingtussenorganisaties.

doelen die mendoelbewust verbergt

paard


40

Figurur 9: Dynamics in the membership structures of collaborations

individual’sjob changes

moving to newcollaborative agendas

Policy influenceson purpose

Policy influences onmember organisations

collaborativepurpose

collaborativemembership

Bron: Huxham & Vangen (2000)

Figuur 10: Fragility of the trust building loop

form expectationsabout the future ofthe collaboration

based on reputation orpast behaviour or

contracts andagreements

have enough trustand take a risk to

initiate the collaboration

Reinforce trustingattitudes Gain underpinnings for

more ambitious collaboration

Aim for realistic(initially modest)

but succesful outcomes

Bron: Huxham & Vangen; 2004

Kijken naar de structuur van een samenwerking tussen organisatiesHuxhambiedtookeenschemaomdenetwerkstructuurvaneensamenwerkingtussenorganisatiesinbeeldtebrengen(Huxham&Vangen,2005).Hetschemakanookgebruiktwordenomhetnetwerkwaarinéénorganisatieopereertinkaarttebrengen.Delettersinonderstaandschemastaanvoorsamenwerkingsverbanden,decijfersvoorindividuelemedewerkers.Medewerkerskunneneeneigenkleurkrijgenopbasisvandeorganisatiewaartoezebehoren.Samenwerkingsverbandenkunnenookpertypologie,bijvoorbeelddoel,eenkleurkrijgen.


41

Figuur 11: Illustration of complexity through multiple membership of partnerships

A

BC

DE

F

IHG

32

23,30,37,38,

39

46,47,48,49

10

8

18 50

1

13

4

20

16

2

312

5 individualsmembers and 5 individuals

from other memberorganisations or

partnerships 4 individualsfrom other member

organisations

1 individuals memberand 3 individuals

from other memberorganisations

Note: Letters represent partnerships, numbers indicate individual people who are represented on them.Source: Sweeting et al. (1999) study of membership of partnerships in Bristol.

OokUlricaNylénpresenteerteenschemaomdestructuurvansamenwerkingsinitiatieventussenorganisatiesinkaarttebrengen.Ditkwameerderalaanbod(Nylén,2007).

Voor het kijken naar leiderschap in samenwerking tussen organisatiesHuxhamdestilleertuitdeinterviews,diezegedurende17jaarafnamvanmenseninsamenwerkingsverbandentussenorganisaties,volgendschemawathetleiderschapbetreft(Huxham,2003).Menkanhetbekijkenalseencontinuümmetaandelinkerkantleiderschapsstijlendiebadenindegeestvansamenwerking.Aandezezijdevindtmenveelsociaalwenselijkeuitsprakenoverleiderschapinsamenwerkingsverbanden.Dejuisteledenbijelkaarbrengen,deledenempowerenenzoparticipatiemogelijkmaken,iedereenactiefbetrekken,enz.

Huxhammerkteinhaarinterviewsdatditnietdeenigekantvanhetverhaalwas.Somswerkteensamenwerkingomdatdepersoondiezeleidtnietteberoerdisomhetpadvan‘collaborativethuggery’,ofteboevenstrekeninteslaan.Hetmanipulerenvandeagendavandesamenwerking,hetspelenvan‘politiekespelletjes’.


42

Figuur 12: The essence of leadership for collaborative advantage

EMBRACING EMPOWERING INVOLVING MOBLILZING

the essence of

leadershipenactment

for

collaborativeadvantage

From the spirit of collaboration ...

... towards collaborative thuggery

Embracingthe right kind of

members

empoweringmembersto enable

participation

mobilizingmembers tomake things

happen

involvingand

supportingall members

making thingshappen through

making thingshappen through

PLAYING THE POLITICS

MANIPULATING THECOLLABORATIVE AGENDA

Bron: The essence of leadership for collaborative advantage; Vangen & Huxham (2003)

Voor het nadenken over leren in samenwerkingYrjöEngeströmbouwtverderopde‘activitytheory’vanVygotskyomtekomentoteentheoretischkaderoverhoemensenlereninsamenwerkingsverbandentussenorganisaties(Engeström&Glăveanu,2012).Hijbouwtzijntheorieopindriegeneraties.Indeeerstegeneratieactivitytheorygaathetoverhoeeenindividuleertofeenlossegroepmensenleert.

Figuur 13: First generation activity theory model

Meditational Means (Tools)(machines, writing, speaking, gesture, architecture, music, etc.)

Subject(s)(individual, dyad, group)

Object/Motive ----> Outcome(s)

Debasisvandedriehoekwaarinwordtgeleerdbestaathieruitderelatietussenhetsubjectofdesubjectendieietswillenlerenenhetobject,datwatzewillenleren,ofdatgenewatzewillenbereiken.Vaakzalerbijhetbereikenvanditdoelgebruikgemaaktwordenvanmiddelendiehelpenditdoeltebereiken.Ditverondersteltdatdesubjectendemiddelenlerengebruiken,delinkerzijdevandedriehoek,enzichthebbenofontwikkelenopwelkemiddelenhenopwelkemanierzullenhelpenbijhetrealiserenvanhetdoel,derechterzijdevandedriehoek.

Activitytheoryvandetweedegeneratiegaatoverlerenineenorganisatie.Oorspronkelijkedriehoeksschemavandeeerstegeneratiezitnoginditschemavervat,hetzitbovenaanindetekening,maarhetisuitgebreid.

eerste generatie:individu

tweede generatie:organisatie


43

Figuur 14: second generation activity theory model

Mediating Artefacts:Tools and Signs

Subject

Rules Community Division of Labour

Object

OutcomeSenseMeaning

The structure of a human activity system Engestrom 1987 p.78

Bron: The structure of a human activity system Engestrom 1987 p.78

Eenaantalaspectenvaneenorganisatiezijnerbijgekomen.Zoheefteenorganisatieeensetvanregelswaarnaarmenzichbinnendeorganisatiegedraagt,delinkerkantvandebasis.Ookheefteenorganisatieeenarbeidsverdeling,derechterkantvandebasisvandedriehoek.Inhetmiddenvandebasisvindenwederuimeregemeenschapwaarbinnendeorganisatiefunctioneertterug.Ookhierzijnhetdeverbindingentussenaldezepuntenenhetgedeeldedoelvandeorganisatie,hetmiddenvanderechterkantvanhetschemadieonzeaandachtvragen.

Indeactivitytheoryvandederdegeneratiestaathetsamenwerkenvanorganisatiescentraal.

Figuur 15: third generation activity theory model

Object 2Object 1

Object 2Object 1

Object 3

Two interacting activity systems as minimal model forthird generation of activity theory ... Engeström 1999

Mediating Artefact Mediating Artefact

Rules Rules Community CommunityDivisionof Labour

Divisionof Labor

Uiteraardblijvendeschema’suitdeeersteentweedegeneratiegeldig.Maarhetgaathiernuovermeerdereorganisatiesdie,alshetgoedis,doelennastrevendieminstensgedeeltelijkwordengedeelddoordebetrokkenorganisatiesendemensendieerinwerken.

Boundary crossingBinnende‘activitytheory’gaaterrecentveelaandachtnaarhetgegeven‘boundarycrossing’.Ditwordtgedefinieerdalshetoverschrijdenvandegrenzentussenverschillendetypesvanprofessionalsentussenverschillendeinstellingendieelkhuneigencultuurengeschiedenishebben.Akkermanmaakteeenreviewvan181studiesover‘boundarycrossing’(Akkerman,2011).Indezestudieswordtaangetoonddat‘boundarycrossing’viersoortenleermechanismeningangkanzetten.

samenwerking

leermechanismen


44

Heteersteleermechanismeiswederzijdseidentificatiewaarbijoverlappendepraktijkenwordengedefinieerdofgeherdefinieerdinhetlichtvanelkaar.Inditprocesfocussendebetrokkenenophoedeoverlappendepraktijkenvanelkaarverschillenenhoezelegitiemnaastelkaarkunnenbestaan.

Hettweedeleermechanismeisdecoördinatievandeverschillendepraktijken.Dithoudtindatermiddelenwordengezochtenproceduresontwikkelddiehetmogelijkmakendaterefficiëntkanwordensamengewerktindewerkverdeling.Consensusoverdepraktijkenendemanierwaaropzeoverlappenishierbijwenselijkdochnietnoodzakelijk.

Hetderdeleermechanismeiseenreflectieproces.Hiergaathetoverhetwederzijdsdefiniërenvandeverschillendeperspectievendieelkvandeverschillendepraktijkenmetzichmeekanbrengenenhetcreërenvanopenheidomvanuithetperspectiefvandeandertekijkennaardeeigenpraktijken.

Hetvierdemechanismeiseenveranderingsproces.Hierwordt,vaakinantwoordopeenconfrontatiemeteennieuwvraagstukofprobleem,eengedeeldkaderafgesprokenwaarbinnenoplossingenkunnenwordengezochtvoorditvraagstukofprobleem.Deoplossingenhoudenindatoverlappendepraktijkenwordengeïntegreerddoorhetontwikkelenvanhybrideperspectievenen/ofactiviteiten.

Aandetafelparticipatievancliënteninsamenwerkingtussenhulpverleningsor-ganisatiesvanhetworldcaféwerdhetthemacliëntparticipatiealsvoorbeeldgegevenvaneendomeinwaaropviaboundarycrossingveelvanelkaarkanwor-dengeleerd.Jevindthetverslagvandezetafeloppagina52ofviadezelink.

Inhetworldcaféginghetaanééntafeloverboundarycrossing.Jevindthetverslagvandezetafeloppagina52ofviadezelink.

identificatie

coördinatie

reflectieproces

veranderingsproces


45


46

VIWORLDCAFÉ

HetnamiddagluikvanhetsymposiumwerdopgevatalseenWorldCaféwaarbijinblokjesvantelkens20minutenenkeletopicsuitdevoormiddagverderwerdenuitgediept.Degastherenen–vrouwenbezorgdenachterafvolgendverslag.MeerinfooverdeWorldCafémethodevindjeop:http://www.theworldcafe.com/method.html.

6.1. Tafel 1: gastheer Jan Vos Thema: samen effectiever verwonderd, bezorgd en verontwaardigd?

HetvertrekpuntvandeeerstetafelwasdevaststellingdaterophetvlakvanhetsignalerenvanstructureleproblemennognauwelijksofnietwordtsamengewerkttussendesectorengeestelijkegezondheidszorgendeCAW’s.DedeelnemersaanditWorldcafébenoemenditalseengemisénwerktenaldadelijktweevoorbeeldenuitdieillustrerenhoeditgemisingevuldkanworden.

Iedereen wintHeteerstegaatoverdewoonproblematiek:themazijndenormenvoordekwaliteitvandewoningen,diewordenopgelegdinhetpandendecreet,waardoorheelwatkamersnietmeerbeschikbaarzijnvoormensenintrajectenvanbegeleidwonen.Hetis,aandeenekant,goeddatdezenormenverbeterenmaarwanneerergeenbetaalbarealternatievenzijnvoorkamersdienietaandenormenbeantwoordenverdwijntweleendeelvandewoningmarktdatessentieelisvoordebegeleidingsvormbegeleidwonen.

Hiermeesamenhangendstellendedeelnemersvastdatcliëntendiegebruikmakenvanderegelingvoorbeschutwonengeenaanspraakkunnenmakenophuursubsidie.Ookontbreektvoorbeschutwonennogeenagogischvoortrajectwaarindemensengetraindwordenindevaardighedendienodigzijnomzelfstandigertewonen.OokhetgebrekaaneenpartnerschapmetdeCLB’sishiereenhiaat.

EenmeeromvattendeVlaamseregelgevingopditvlakisnodig.Dezethema’szijnweliswaaropgenomenindeadhocwerkgroepwonen-welzijnwatresulteerdeineenconceptnotawonen-welzijnvanhetKabinetvanVlaamsministervanEnergie&WonenenhetKabinetvanVlaamsministervanWelzijnVolksgezondheid&Gezin(JoVandeurzen,2010).DochditblijftintegrotemateeenadhocgebeurenenzouvolgensdedeelnemersbeterineengezamenlijkprojectvanZorgnet,FDGGenSOMkunnenopgenomenworden.

Conflicterende belangenHettweedevoorbeeldwordtaangebrachtdoormedewerkersvan’tKruispunt.ZijwijzenophetgatwaarinmensenvallendiewordenverwezenvanuiteenCAWnaarorganisatiesuitdegeestelijkegezondheidszorg.Ditgatheefttemakenmeteengebrekaancapaciteitopdeeerstelijnvandegeestelijkegezondheidszorg.

gemis

http://www.theworldcafe.com/method.html

http://www.theworldcafe.com/method.html

47

Naastditcapaciteitstekortziendedeelnemersookaspectenvanregelgevingdievoorverbeteringvatbaarzijn:

■ Eenafstemmingvanderegelsm.b.t.cliëntinformatiedringtzichop. ■ Erisgeenafstemmingvandeprijssystemenvooraanbodsvormenvanbe-

geleidwonenindeverschillendesectoren.

Wathetcapaciteitstekortbetreftwijzenenkeledeelnemerseropdatdeomzettingvaneenresidentieelaanbodnaareenambulantaanbodnognieternstigaangevatis.Achtergrondbijdezevaststellingenisdatinhetkadervandeimplementatievanart.107vandewetbetreffendedeziekenhuizenendeverzorgingsinstellingen(Gecoördineerdewetopdeziekenhuizenenandereverzorgingsinrichtingen,2008)deomzettingvanresidentieelaanbodnaardeeerstedriekernfunctiesvanzorgcircuitsennetwerkenergmoeilijkvandegrondkomt.Terherinnering,dezeeerstedriefunctieszijn:

■ Functie1:activiteiteninzakepreventieenpromotievangeestelijkegezond-heidszorg,vroegdetectie,screeningendiagnosestelling.

■ Functie2:ambulanteintensievebehandelteamsvoorzoweldeacutealschronischeproblemeninzakegeestelijkegezondheid.

■ Functie3:rehabilitatieteamsdiewerkenrondherstelensocialeinclusie(In-terministeriëleConferentieVolksgezondheid,2010).

DegesprekkenaandezetafelwaaraanzowelmedewerkersvanCAW’s,CGG’senziekenhuizendeelnamengafaandatvooralmetbetrekkingtothetlaatstevoorbeelddebelangenconflictentussendeverschillendesectoreneenbelangrijkerolspelen.

6.2. Tafel 2: gastvrouw Like Vandamme Thema: samen effectiever verontwaardigd

Aandezetafelwerddevraagalsconfronterendervaren.Vermaatschappelijkenheeftinderdaadookeenstructureleenmaatschappelijkekantwaarbijeenkritischekijkvanuithetwerkveldonontbeerlijkis.TegelijkzagendedeelnemersdatdezealertheidgrotendeelsafwezigisindehuidigesamenwerkingsverbandentussenCAW’s,CGG’senGGZendathetzinvolwasomditaspectmeeruitdeverftelatenkomen.Krachtenbundelenopbeleidsniveauleekdaneenlogischevertaling.

Onbekend is …Eeneerstestapishetbeterlerenkennenenbenuttenvanelkaarsaanbod.Enkelopdiemanierkunnenhiateninhetaanbodopeengoedemanierwordengeduid.Debedoelingmoetzijntekomentoteenmeergeïntegreerdaanbod,datindeplaatskomtvanhethuidigeaanboddatdoordedeelnemersalsgefragmenteerdwerdervaren.

KanseninsamenwerkingwerdenervooralgezienindeaanwezigheidvanaandeenekantdeGGZ-specifiekecompetentiesenknowhowenaandeanderekantdebredekijkvanCAW-medewerkers.

niet ernstig

kansen

Samenvermaatschappelijken.VerslagboeksymposiumVI

48

6.3. Tafel 3: gastvrouw Kristin Nuyts

Thema: participatie van cliënten in samenwerking tussen hulpverleningsorganisaties

Micro & mesoDerodedraadindegesprekkenaandezetafelishetonderscheidtussenparticipatieopmicroniveauenopmesoniveau.Bijparticipatieopmicroniveaugaathetoverdecliëntdieinzageheeftinzijndossieren/ofhetingrotematezelfbeheertendiedeuiteindelijkebeslisserisinhetverloopvanhethulpverleningstraject,ookwanneerbijdittrajectorganisatiesuitverschillendesectorenbetrokkenzijn.

Participatieopmesoniveaugaatdanoverhetbetrekkenvancliëntenbijbeslissingenopniveauvandeorganisatieofhetsamenwerkingsverband.Ditkangaanoverdekeuzevaneenorganisatieommeerdanwelminderintezettenopresidentiëlehulp,dekeuzeingrotebijscholingstrajectenvoormedewerkers,maarookinzetvanmensenuitdedoelgroepbijintervisieensupervisieendeopleidingvannieuwemedewerkers.Ditonderscheidkwamopverschillendemomentenindegesprekkenaanbod.

Ambulant & residentieelVerderwerdaandezetafeleenverschilvastgesteldtussenambulanteenresidentiëlesettingen.Participatieisinresidentiëlesettingenalmeeringebedindewerkingsteldendedeelnemersvast.Ditzowelopmicro-alsopmesoniveau.Dedeelnemersuitambulantedeelwerkingen,metvaakminderervaringmetcliëntparticipatie,gavenindegesprekkenaantewillenlerenvandeervaringvanhuncollega’suitresidentiëlesettingen.OokdemedewerkersuitCAW’sgavenaandatzenogergzoekendzijnalshetgaatomcliëntparticipatie.Zowelmedewerkersuitresidentiëlealsuitambulantesettingensteldendaternogeenlangewegtegaaniswanneerhetgaatoverparticipatie,zowelopmicro-alsopmesoniveau.

Creatief met obstakelsHindernissenopwegnaarmeerparticipatiediewerdengeïdentificeerdzijngebrekaantijdenmiddelen,denietevidentedoelgroepenencontextenwaarmeeenwaaringewerktwordtenlastbutnotleastdevraaginwelkematecliëntenzelfvragendepartijzijn.

Onafhankelijkvanhetniveau(micro-meso)waaropdeparticipatiezichmoestafspelenbleekeentekortaanmiddelenvaakeenstruikelblok.Hetgaatdanomextravergadertijddieeromwillevandeadlinesnietisofomgeldomopgeleideervaringsdeskundigentebetalen.Anderestemmenaandetafelsteldenditinvraag:alsparticipatieechtisingebouwdindewerkingzijndezebudgettenvoorzienenwordendeadlineshieropafgestemd.

Participatieinsamenwerkingtussenorganisatiesbleek,zowelopmicro-alsopmesoniveauooksterkaftehangenvandecontextwaarinwerdgewerktendedoelgroep.EenvoorbeelddatwerdgegevenwashetverhaalmetveelvallenenopstaanvanOPZCRekemwaardemedewerkersookde‘geïnterneerdenvrijopproef’meerwillatenparticiperen.Indecontextvanhetsterkgestructureerde

beslisser

geïnterneerden

VISamenvermaatschappelijken.Verslagboeksymposium

49

regimeendetherapiediegebaseerdisoptokeneconomysystemisditeenambitieusdoel.Maarookhierwasdeboodschapdateenmoeilijkedoelgroepgeenexcuusmagzijnomdeparticipatievancliëntenmaartelatenvoorwathetis.

Ookdevraagnaardematewaarincliëntenzelfvragendepartijzijnnaarparticipatiewerktsomsalseenrem.Hetantwoordopdezevraagbleekechtereenvoudig:Beginmethethentevragenensteldevraagzowelopmicro-alsopmesoniveau.

Inspiratiem.b.t.beideniveausvanparticipatiekonvolgensdedeelnemersgevondenwordeninNederland.EenzoektochtvanhetOverlegplatformGeestelijkeGezondheidenPsychiatrieAntwerpenleiddenaarNederlandsevoorbeeldenwaareenwettelijkebasisvoordezeparticiatieisgelegd.MaarookwateropditvlaknualindeVlaamsesectorVAPHgebeurt,werddoordedeelnemersmetinteresseenvaakbewonderinggevolgd.

Erwerduiteraardooknaardeeigenorganisatiesgekeken.Indeeigenpositieveervaringenopmesoniveauvermeldendedeelnemershunergpositieveervaringenmetbewonersraden,opgeleideervaringsdeskundigenvano.a.TAO,deGentsedeelwerkingvanDeLink,Openarmen,eenVerenigingwaararmenhetwoordnemeninHalle,endeWerkgroepVerder,eenorganisatievannabestaandennazelfdoding;Uilenspiegel,Ups&Downs,Similes,…

Opmicroniveaulekendeuitdagingengroter.Bijvoorbeeld:medewerkersvandeCAW’sgavenaandatzehetmoeilijkvindenomdeEigenKrachtConferentieseenplaatstegevenbinnen,ofaansluitendbij,hunreguliereaanbod.Ookmedewerkersuitdegeestelijkegezondheidszorgbenoemdendeeigentwijfelsoverdecapaciteitenvandecliëntommeerdannuhettouwinhandentenemenindehulpverlening.Hetisgeenverhaalvanwillenalleen.Verderdoorgedrevenparticipatieopmicroniveauverondersteltvaardighedenenattitudesalshetdurvenloslaten,hetkunnenwerkenmetmeerzijdigepartijdigheid,hetzichhieringesteundvoelendoorteamenteamverantwoordelijke,….MethodischehandvattenwarenvolgensdedeelnemerstevindeninhetverhaalvandeEigenKrachtConferenties(Doolan,2011)eninCAPA,deChoiceAndPartnershipApproach(York&Kingsbury,2009).

Samenvattend:watcliëntparticipatiebetrefthebbendeCAW’sendeactorenuitdegeestelijkegezondheidszorgnogeenlangewegtegaan.Ditzowelwatbetreftparticipatieopmeso-alsopmicroniveau.InspiratievalttehalenbijdeNederlandsecollega’smaarookindesectorVAPH.Defunctievansamenwerkenopditvlakisdanvooralhetsamenexperimenterenendelenvankennis.DezetafelinhetWorldcafédeedverlangennaarmeer.

6.4. Tafel 4: gastvrouw Helen Blow Thema: brokeren in de hulpverlening

Tiens, ik ben een brokerHerkenningindegroepvanhetpleidooidatPeterRaeymaeckershield:

■ Hetgroeiendebelangvannetwerkenindehulpverlening ■ Derolvansleutelorganisaties ■ Hetgeneralistischeprofielvandezesleutelorganisaties

VAPH

positieve ervaringen

vaardigheden enattitudes


50

Voorbeeldenvangoodpracticesdiewerdengegevenwaren:WelzijnsraadRegioGent,Welzijnsoverleg,WelzijnsraadinZuidWest-Vlaanderen,hetoverlegdatSocialeHuisvestingsmaatschappijDijledalinLeuvenorganiseertoverzowelwonenalssocialethema’s.

Hulpverlenerservaardendewerkingvandezeoverlegstructurenoverhetalgemeenalspositief.Tegelijkechtergavenzeaandatzevaakinhetduistertastenoverdemanierwaaropverschillendeoverlegtafelszichtotelkaarverhouden.

DedeelnemersaanhetWorldcaféziendezeoverlegtafelsvooraladviezenuitbrengenoverprojectendiedanaldannietwordenopgestart,deevaluatiesvandezeprojectenbespreken,deervaringenkennisdieinprojectenwerdopgedaanbundelenenverspreiden.

Erkwamenduidelijkeverschillenaanbodindemanierwaaropdevertegenwoordigingvandeorganisatiesopgenomenwordt.InsommigeCAW’snameenvastehulpverlenerdeelaanéénbepaaldoverleg.InandereCAW’swareneréénofmeerdirectieledendiedezeoverleggenvoorhunrekeningnamen.Beidepistesveronderstellenweldatwiehetoverlegvolgtookbinnendeorganisatienoggerichtdoorcommuniceertwaterophetoverlegisgedeeld.

Hetgesprekkwamwaarschijnlijkdoorrecentefusieenschaalvergrotingenookterechtbijdeinterneoverlegstructurenindenieuwgevormdeorganisaties.Ookhierwordtalsvanzelfsprekendgebrokerdenworden‘boundariesgecrossed’.Echter,ditallesriskeertteresulterenineenovervloedaaninformatiewaarinmedewerkers/hulpverlenersverdwalen.

Onzichtbaar & onmisbaar en toch te lerenDefunctiesdiehulpverlenerszagenweggelegdvoordeoverlegstructurenopregionaalvlakwarenhetdelenvaninformatieenlerenvanelkaarenhetcreërenvandraagvlakvoorgezamenlijkeinitiatieven.HetbrokerenzoalsPeterRaeymaeckershetomschreefinzijnpresentatieindevoormiddagbleefvolgensdedeelnemersindehuidigeoverlegstructurennogonderbelicht.Zeherkennenditbrokerenwelwanneerhetwordtbenoemdmaarstellenvastdathetbijvoorbeeldinagendapuntenvooreenvergaderingnietterugtevindenis.Tevaaknoghangthetafvanpersonendiedezerolspontaanopnemen.

Hetbrokerenwerddoordedeelnemersookbenoemdalseencompetentie.Sommigemensenlijkenhetvannaturetehebben.Deidealegastheer/vrouwdiedecompetentiesvandedeelnemersaaneenoverlegperfectinschat,huninteressesferenenachtergrondenkent,mensenvlotmetelkaarinverbindingbrengt,inzichtheeftinbelangenconflictenendezemetenigeflairkanhanteren,dejuisteinformatiebezorgtaandejuistepersonenzondervoorinformationoverloadtezorgen,….Veelvanditalleskanvolgensdedeelnemersookwordengeleerd.

Ondankshetfeitdatdedeelnemersderegionaleoverlegstructurenoverhetalgemeenpositiefevalueerdenpleittenzetochvoorhetmaken,metenigeregelmaat,vaneenkosten/batenanalysevoorelkoverleg.Hoeveeltijdstoppenweerin,metvoorbereiden,doorcommunicerenbinnendeeigenorganisatie,verplaatsingen,….Enwatbrengthetaanmeerwaardeopdewerkvloer?

een competentie

kosten/batenanalyse


51

6.5. Tafel 5: gastvrouw Kris Stas Thema: wat met cliëntinformatie in het netwerk?

Onderscheid en nuanceAandezetafelwerdvaninhetbegineenduidelijkonderscheidgemaakttussenbeleidsoverleg,consultenoverlegovergemeenschappelijkecliënten.

EenvoorbeeldvanbeleidsoverlegwaseenoverlegtussenCAW’s,actorenuitdesectorgeestelijkegezondheidszorg,politieenparketwaarineenactieplanwerdopgesteldtegenpartnergeweldenfamiliaalgeweld.Kadervoorditoverlegwaseenconvenanttussenjustitie,politie,CAW’senactorenuitdegeestelijkegezondheidszorg.DebeleidsbasiswaseenrondzendbriefvanMinistervanJustitieOnkelinxenhetcollegevanprocureursgeneraal.Erwasbinnenditoverlegnietdebehoefteomcliëntinformatieuittewisselenenhetoverlegwerdalsergpositiefervaren.Hetzorgdevoortalvantastbareverbeteringenopdewerkvloer.

Ineenvoorbeeldvaneensamenwerkingi.f.v.consultwerdendecasussensteedsookgeanonimiseerdbesproken.HetginginditvoorbeeldomeenmedewerkervaneenCGGdieconsultgeeftaanmedewerkersvaneenCAW.Hetanonimiserenvandehulpverleningssituatiesbleekvrijvlottegaanendeinbrengersvandezegoodpracticezagengeennegatieveinvloedopdekwaliteitvanhetconsultomwillevanhetanoniemzijnvandecasus.

Inoverlegovergedeeldecliëntenkwamenvoorbeeldenaanbodwaarinstrikteenheldereafsprakenwerdengemaaktoverhetdelenvancliëntinformatie.EeneerstevoorbeeldiseenoverlegwaaringemeenschappelijkecliëntenvanCGG’s,GGZenCAW’sbesprokenworden.Deafsprakenm.b.t.ditoverlegzijnstrikt.Zomoetdecliëntz’ntoestemminggevenvoorditoverleg,wordendebesluitendieuithetoverlegkomenteruggekoppeldnaardecliëntenwordteraandehulpverlenersgevraagdombijhetbrengenvaninformatieeenrelevantiefiltertehanteren.Ditoverlegkanookplaatsvindeninaanwezigheidvandecliëntenuiteraardkandecliëntzijntoestemmingvoorditoverlegweigeren.Hetoverleggaatdannietdoor.DitoverlegwerdaandeWorldCafétafelvoorgestelddooreenCAW-medewerkerdiewerktevooreenprojectinhetkadervanAlternatieveGerechtelijkeMaatregelen.Hetoverlegwerdvooralingezetvoorcliëntendieveroordeeldwarenwegensdrug-ofgewelddelicten.Inheteerstegesprekoveriederecliëntsituatiewordtstilgestaanbijdeverwachtingenvanallebetrokkenenbijditoverlegronddezeconcretecliëntsituatieenwordendedeontologischeregelsnogeensduidelijkgesteld.Demedewerkersdieditvoorbeeldinbrachtengavenaandathetadviesdatvanuithetoverlegkwamvaakneerkwamopeenaanmoedigingomopdeingeslagenwegverdertegaan,ditiseenbelangrijkeboodschapinsituatieswaartwijfelvoordehulpverlenerdiedecasusbrengtverlammendkangaanwerken.

Overleg over en/of met cliëntenIneenandervoorbeeldwerktentweehulpverlenersuitverschillendeorganisatiesnauwsameninéénteam.Deinbrengernoemdeditco-hulpverlening.Eénhulpververlenerwordtmeeindecasusbetrokkenomeenspecifiekaspectvandehulpverleningoptenemen.Ditwordtvoorafmetdecliëntbesproken,decliëntmoetzijntoestemminggeven,decliëntmoetookzijntoestemminggevenvooroverlegtussendezehulpverleners.

beleidsoverleg

consult

gedeelde cliënten

co-hulpverlening


52

Verderwerdstilgestaanbijsituatieswaarindesamenwerkinghetomgaanmetcliëntinformatiemeerhakenenogenhad.Vaakgaathetomexperimenteninintersectoraaloverlegwaarinmendoorsamenwerkingeenantwoordtrachttebiedenaaneenurgentenood.EeneerstevoorbeeldwasdeexperimentelebetrokkenheidvandeCentraGeestelijkeGezondheidszorgindeknelpuntdossiersbinnnenIntegraleJeugdhulp.Bijzonderishieruiteraarddathetgaatomminderjarigenenhuncontextmaarookdeintensievemanierwaaropwerdsamengewerkt.ErwerdenzelfsgezamenlijkehandelingsplannenuitgewerktbijvoorbeeldmetCLB,CGGenorganisatiesuitdebijzonderejeugdzorg.Alsmeerwaardevanditprojectvermelddedeinbrengerdebetereafstemmingdieerkwamtussendesamenwerkendeorganisaties,diehaastalséénteamoverlegpleegdenendekruisbestuivingdieerspontaantussenhenontstond.Eenkritischebedenkingdiehierwerdgemaaktisdathetinhoofdzaakeenoverlegoverdeclëntenis,ennietmétdiecliënten.Uithetvoorbeeldbleekooknietduidelijkofcliëntenbinnenhetkadervanditexperimentinzagehaddeninhundossierofinhethandelingsplandatopdezemaniertotstandkwam.

EenandervoorbeeldindezereeksschetsteeensamenwerkinginAntwerpenoverdossiersvangeïnterneerdenwaarhetdebedoelingiseendoorstroomnaaranderevoorzieningenterealiseren,hetwerkenmetzogenaamdezorgschakels.Ookinditprojectgaathetovereenoverlegwaarbijdegeïnterneerdezelfnietisbetrokken.Zijnwelbetrokken:mensenuitomgevingvandegeïnterneerde,deverwijzendeinstellingeninstellingenwaarnaarmogelijkverwezenzalworden.Indezesituatievondhetoverlegplaatswanneerdecliënthiervoorzijntoestemminggafengoedgeïnformeerdwerdoverdeinhouddiemenvoorzagvoorhetoverleg(informedconsent).Hierkwamdebedenkingdatdepositiewaarindecliëntzitweinigruimtevoorkeuzelaatinhetaldannietgevenvantoestemming.

EenderdevoorbeeldindezereekswashetCO3overlegindeprovincieAntwerpen.Hetgaatovereenpermanenteoverlegstructuurwaarbijpartnersuitdesectorenveiligheidenjustitieenhulpverleningdemeestcomplexeenchronischesituatiesvanfamiliaalgeweldbespreken.Alswettelijkkadergeldenhierdeuitbreidingvanart.458bisvoorfeiteninzakepartnergeweld,art.422bisinzakeschuldigverzuimendeeigensamenwerkingsverklaring.

Voorzichtigsamenvattend:heelwatintersectoraalbeleidsoverlegleverteengrotemeerwaardeopdewerkvloerenhiervoorhoefthelemaalgeencliëntinformatietewordengedeeld.Alvastéénvoorbeeldgeeftaandatconsultkwalitatiefkangebeurenopbasisvangeanonimiseerdecliëntsituaties.Ookzagenwevoorbeeldenwaaroverlegovergemeenschappelijkecliëntenkanbinneneenstriktetoepassingvandebestaandewettelijkekaders.DaarnaastleverdedezetafelvanhetWorldCaféenkelevoorbeeldenvansituatieswaarinervoorzichtigmoetwordengewiktengewogenalshetgaatoverhetomgaanmetcliëntinformatie.Ditwikkenenwegenisvaakalaanwezigwanneererindehulpverleningnietwordtsamengewerkttussenverschillendepartners,maarditwikkenenwegenwordternietmakkelijkeropwanneerpartnersuitverschillendesectorensamenwerken.

over en niet mét

zorgschakels


53

6.6. Tafel 6: gastvrouw Evelien Demaerschalk Thema: boundary crossing

We doen dit en we doen dit graagIniederegroepdieaandezetafelpasseerdewerdeerstgezochtnaarconcretevoorbeeldenvanwatboundarycrossingzoukunnenbetekenenindehuidigewerkcontexten.HierinwerdbevestigdwatAkkermanalaangaf:boundarycrossingkanvelevormenaannemen:eenexternediedeelneemtaandeteambespreking,iemanddieeendagofeenweekkomtmeelopen,eensupervisoruiteenanderesector,eennieuwsamengesteldteamdatbestaatuithulpverlenersuitverschillendesectoren,….

NadatdezevoorbeeldenwerdenverzameldbleekdatdedeelnemersaanhetWorldCafépositiefstondentegenoverhetideevanboundarycrossing.Zeherkennendepositieveimpactdiehetkanhebbenopdewerking.DitwasbijvoorbeeldzoinhetCO3project,maarookinprojectenwaarmedewerkersuiteenCGGsupervisiebiedenineenCAW-werking,enookinsituatieswaardieboundarycrossingeerdereenonbedoeldneveneffectwasinconcretesamenwerkingrondééncliënt.

Gekend is niet altijd …Tochookéénnuchterebedenkingbijhetideevanboundarycrossen:hetkanooktegenvallenwanneerjedeprofessionalsuitandereteamspersoonlijkleertkennen.Inzulkesituatieszalerweiniggeleerdwordenuithetboundarycrossenenkandeimpactopdewerkingvaneennetwerknegatiefzijn.

Dedeelnemerszagenalspluspunten:hetlerenuitverschillen.Ditkunnenverschilleninvisiezijn,maarookinpositioneringvandesettingwaarinjewerkt(eerstevstweedelijn)entussensectoren(AWW,CGG,residentiëlepsychiatrischevoorziening,…).Dedeelnemersaanhetworldcafégavenaandatboundarycrossenookleidttotmeerappreciatievoorelkaarswerkindeverschillendesamenstellendedelenvaneenhulpverleningsnetwerk.

ObstakelsVervolgenswerderstilgestaanbijdedrempelsdiemakendatboundarycrossingnogweinigwordtgeorganiseerd.“Wantalswehetzovlotherkennen,enwestaanerzopositieftegenover,waaromdoenwehetdannietveelmeer?”Hiervoorwerdentalvanredenengegeven:eenaantalhebbentemakenmettijdenenmiddelen.Geletopdewachttijdendieernualzijnindesectorendebeperktetijddieerisommetcliëntentewerken,ishetdanwelverantwoorddatwemensendubbelgaaninzetten?

Daarnaastzijnerorganisatorischedrempels:zomoeteneruiteraardgoedeafsprakengemaaktwordenoverdehanteringvanhetberoepsgeheim.Ookmoethetbekendgemaaktwordendatjeteamvragendepartijisnaardezemaniervanleren.Vooralvoorsituatiesvanboundarycrossingwaarineenmedewerkermeekwamdraaienineenanderedeelwerkingleekeeninlooptrajectvoorafwelbelangrijk.Hetgaatdanomhetwatbeterlerenkennenvandedeelwerkingwaarinjegaatmeedraaien,decollega’sdaar,dewoordenschat,….Enwanneerjezulkemogelijkhedentotboundarycrossenorganiseertleekhetdedeelnemersookeengoedezaakdatditachterafwerdgeëvalueerd.Boundarycrossenkandusheelwatvoetenindeaardehebben.

leren uit verschillen


54

Alslaatstesoortdrempelskwamendepsychologischedrempelsaanbod.Hetgetuigtvanrealiteitszinwanneermenenigeachterdochttussenmedewerkersuitverschillendeteamsveronderstelt.Ditmaaktdaterdurfvoornodigisombijvoorbeeldiemanduiteenanderteamuittenodigenomdeeltekomennemenaaneenteamvergaderingofomtekomenmeedraaienenobserverenineenwerking.Veelkanvolgensdedeelnemersaanditworldcaféechterweggenomenwordendoorvoldoendeaandachttebestedenaandeorganisatorischedrempelsdiehierbovenalwerdenaangehaald.Vooralstilstaanbijdeverwachtingendiebeidepartijenhebbenbijhetboundarycrossenleekdedeelnemersessentieel.

Stilstaan bij wederzijdse verwachtingenEenvoorzichtiggetrokkenconclusieuitdezeWorldCafé-tafelisdathetzekerdemoeiteloontomalerttezijnvoordemogelijkhedendieboundarycrossingbiedt.Hetkaneenmaniervanlerenzijndieergpraktijkgerichtisensneltastbaarresultaatoplevertopdewerkvloer.Debelangrijkstedrempelskunnenwordenweggenomendooruitdrukkelijkstiltestaanbijdewederzijdseverwachtingen.

6.7. Tafel 7: gastvrouw Lifa Ouald Chaïb Thema: de rol van generalisten in het netwerk

DegesprekkenaandezetafelbegonnenmeteenkortesamenvattingvanwatmenleerdeuitdepresentatievanPeterRaeymaeckers.“Wanneerwegoedhebbengeluisterddansteltdesprekerdatdeaanwezigheidvanmeergeneralistenineennetwerkleidttotbetereintegratietussendeonderscheidenorganisatiesmetalsgevolgeenbeteresamenwerking.”

DebevindingenvanPeterRaeymaeckerswerdenbeaamddoordedeelnemersaandezeWorldCafétafel.Zozagenmedewerkersvanjustitieelwelzijnswerkdattrajectbegeleidershetgeneralistischstukopzichnemenmaarstellenzetegelijkvastdatdevraaggroterisdanhetaanbod.Demedewerkersvanjustitieelwelzijnswerkgavenaandatzeteweiniggeneralisteninhetnetwerktelden.Datmaakthetmoeilijkwerkenomdatdeverwachtingenvananderenhoogzijnenzeernietaltijdaankunnentegemoetkomen.

Generalist vermistVanuittweevoorbeeldenwerdendebevindingenvanRaeymaeckersinnegatievezinbeaamd.HeteersteiseenGGZnetwerkwaarinopditmomentnoggeenCAWparticipeert.Volgensdeinbrengerbestondhetnetwerkuitverschillendespecialistenbijmekaarenontbrekendegeneralisten.Inditnetwerkishetnudebedoelingomdesamenwerkingmeteerstelijn,indevormvaneenCAW,verderuittebouwen.Maarditisnognietgebeurd.

OokindepraktijkvanReling(artikel107,begeleidingvanlangdurigpsychatrischpatiënten)wasgeenCAWvertegenwoordigd.Volgensdeinbrengervanditvoorbeeldzouditzekereenmeerwaardezijn.Hetgaathierovergespecialiseerdemedewerkersdiewerkenronddeverschillendelevensdomeinenmaartochallemaaleensterkepsychiatrischefocushebben.Mentrachtomdeverschillendefocussen(generalistischenspecialistisch)tehanterenmaarditluktmoeilijk.

MeteenpositiefvoorbeeldbeaamtdecoördinatorvanAzisdebevindingen.Azisstaatvoorassertievezorgindesamenlevingeniseensamenwerkingsverbanddatfocustopzorgwekkendezorgmijders.“Wijzittenmetheelwatgeneralistenineennetwerkaantafelendatiseenmeerwaarde.”

tastbaar resultaat

Azis


55

Kijk ook onder het etiketEénvandedeelnemersdiedevoormiddagniethadkunnenbijwonenvroegnaardedefinitiesvangeneralistenspecialistengeneralistischeenspecialistischeorganisaties.HiervoorwerdverwezennaardedefinitiesdiePeterRaeymaeckersindevoormiddaghadgegeven.Terherinnering:“Onderscheidtussenorganisatiesmeteengeneralistischeofeenspecialistischedomeinafbakening:Generalistenhanterenindezeopdelingeenholistischperspectiefopcliëntenenwerkenopverschillendeprobleemdomeinenofhulpvragen.Specialistenspecialiserenzichdaninéénprobleemdomeinofhulpvraag.

Hetheropfrissenvandezedefinitieontloktebijeendeelnemer,diewerkteinslachtofferhulpineenCAW,datookinhaardeelwerkinghetgeneralistischeaspecttevaakontbreekt.DezedeelnemermaaktedebedenkingdatslachtofferhulpbinnenhetalgemeenwelzijnswerkinhetlichtvanwatRaeymaeckersaantoontmisschienteveeleenspecialismeopzichisgeworden.

Ookinhetprojectwonen-welzijn(CAW)zagmendebevindingenbevestigd.Hetgeneralisme(zichtopallelevensdomeinen)isbelangrijkeneenmeerwaarde.Inditprojectgafmenwelaandaterronddetafelvanditprojectwonen-welzijnbehoeftewasaanmeerspecialisten.Beidezijndusnodig.

6.8. Tafel 8: gastheer Ludo Serrien Thema: de rol van generalisten in het netwerk

Kwetsbare goede praktijkenAandezetafelwerdeneenaantal‘goodpractices’geschetst:eeneerstewasAzis.Ditprojectrichtzichopzorgmijders.Betrokkenactorenzijndespoedafdelingvaneenziekenhuis,socialehuisvestingsmaatschappijen,OCMW,CAW,psychiatrischeziekenhuizenenCGG.Hetoverlegwordtgecoördineerddooreenpsychiater.Voorditoverlegzijnmiddelenvoorzienvanuitart.107.

Hetgaatomeenintensiefoverleg:departnerskomenwekelijkssamen.Deinbrengervanditvoorbeeldgafaandatditoverlegnietzoukunnenwerkenzonderdemixvangeneralistenenspecialisten.Tegelijkgafdeinbrengeraandatditprojectkwetsbaarisomdathetvoordefinancieringafhangtvanartikel107.

EenandervoorbeelddatwerdingebrachtwasHetKruispunt(Kalmthout).Ditprojectwerdopgezetomeenhiaatinderegiotevullen.DepartnerszijneenCGG,eenCAW,KlinaeneenorganisatiemetzoweleenerkenningindebijzonderejeugdbijstandalsinhetVAPH.Samenorganiserendezediensteneenonthaalpuntinderegio.Hierbijopererendegedetacheerdemedewerkersalséénteam.HetCAWisdetrekkervanditproject.Alsmeerwaardezagdeinbrengerhetfeitdateréénduidelijkherkenbaaradresisvoorlaagdrempeligehulpverleningindezeregiowaarditervroegernietwas.Daarnaastverlooptookhetdoorverwijzennaaranderepartnersinderegiovlot.Ookhierwerdhetsamenleggenvanzoweldegeneralistischealsdespecialistischeexpertisealseensterkpuntgezien.Tegelijkwerdergewezenopdekwetsbaarheidvanditinitiatiefomdathetzwakverankerdisinderegelgeving.

Eenandervoorbeelddatwerdingebrachtwasmindergestructureerd:hetteamJOVO.HierinparticiperenmedewerkersuithetJAC-teamvanhetCAW,hetOCMW,socialehuisvestingsmaatschappijeneneenCGG.Dedoelgroepvanditprojectzijnjongethuislozen.

onthaalpunt


56

Ook hier: onder het etiket kijkenVanuitdezedrievoorbeeldenwerdstilgestaanbijdedefinitiesdieRaeymaeckersgafvanzowelgeneralistischealsspecialistischeorganisaties.Hetonderscheidbleeknietzozwart-wittemaken.Zozullenerbinnenorganisatiesdiemenopheteerstezichtgeneralistischbestempelttochpersonen,enzelfsdeelwerkingen,tevindenzijnwaardieholistischekijkontbreektofinverdrukkingraakt.EenvoorbeelddatindezegroepgegevenwerdzijnhulpverlenersineenOCMWdieergsterkgespecialiseerdzijninfinanciëlehulpverleningenschuldhulpverlening.(AaneenanderetafelwerdoverhetzelfdethemahetvoorbeeldgegevenvanmedewerkersuitdedeelwerkingslachtofferhulpvaneenCAW).

Dedeelnemerssteldenookvastdateenmultidisciplinairteamnietnoodzakelijkgeneralistischis.Veelzalindezeteamsafhangenvanhetfeitoferaldannietpersonenaanwezigzijndiedezegeneralistischecompetentieshebbenenzichalsgeneralistprofileren.Aandeanderekantzalmenbijvoorbeeldookinspecialistischeorganisaties,mensen,maarmisschienookafdelingenofberoepsgroepenaantreffendieweleengeneralistische,holistischefocushanteren.

6.9. Tafel 9: gastvrouw Itte Van Hecke Thema: emergentie

BijdegastenaandezetafelhadAnjaDeclercqeengevoeligesnaargeraaktmetwatzeverteldeoverhetzichorganiserenvooremergentie.Dathoudtindatjedingennietvastzet,maaropenheidmaaktomnieuweideeën,ennieuwemogelijkhedeneennieuwekanstebieden.Dedeelnemersaandezetafelzagenvaakhettegenovergesteldegebeuren:hardnekkigvasthoudenaanhetoude.

Aandezetafelkwamenheelwatwerkvloermedewerkers,dienauwbetrokkenwarenbijsamenwerkingenopwerkvloerniveau,hunhartluchten.Zeverteldenoversamenwerkingsinitiatievendieopdewerkvloerveeldynamiekgenereerden,waarbijvoordebetrokkenmedewerkershetvoordeelvansamenwerkenalseenpaalbovenwaterstondmaardiedoorbeslissingenopdirectieniveaugefnuiktwerden.Dedooddoenerswarendan:“Ditbehoorteigenlijkniettotonzeopdracht,maartotdievanpartnerX.”ofte“HierinvesterenweovermaatsineenopdrachtdievolgensdecreetYeenopdrachtisvoorpartnerZindesamenwerkingennietvoorons”,….

Dewinstvoorcliënten,ofvoordebevolkingkomtvolgensdedeelnemersinzulkeredeneringenophettweedeplan.Ookde‘winst’voordeeigenorganisatieoplangeretermijnvaltbuitendefocus.“Somslijktheteropdatmenonsbijelkaarzetomtedoenalsofwesamenwerken.Maarwanneerereendynamiekontstaat,wanneerdedirectbetrokkenenziendatdesamenwerkingbegintteleven,wordtdehandremopgetrokken.Endanissamenwerkendestilstandhetresultaat.”Excusesomeenopdrachtnietuittevoerenofopz’nsmalstteinterpreterenzijndangauwgevonden.Exclusiecriterianaarnieuwepartnersook.

Gelukkigwarenerookvoorbeeldenvanhoehetanderskon.Demedewerkersdiebetrokkenwarenbij‘tKruispuntverteldenenthousiastoverdemogelijkhedendiezevanhundirectiekregen.Bij’tKruispuntgaatdesamenwerkingzoverdatdebetrokkenmedewerkersopererenalseennieuwsamengesteldteam.Hetvraagtdurfvandemoederorganisatiesomdittelatengebeuren.

hardnekkig vasthouden

doen alsof


57

Organisatiecultuurwashiervolgenshenbepalend:hoedynamischisjeorganisatie?Hoeveelruimtedurftzetegevenaancreativiteit?Hoewordtergecommuniceerdbinnendeorganisatie?Enhoegaatmenommetverantwoordelijkheid?Kortom:kanzezichorganiserenopemergentie?


58

VIIIndevoorbereidingvanhetsymposiumverzameldenwegoodpracticesbijdeCAW’s.DeCAW’skregeneenmailmetdevraagominitiatieventesignalerenwaaraanzezelfdeelnamen.Eeneerstecriteriumomeengoodpracticevoortedragenwasdathetmoestgaanomeensamenwerkingsverbanddatinspeeldeopvermaatschappelijkingvandezorgvoorpersonenmetpsychischeproblemenzoalshierbovenomschreven.Daarnaastmoesthetgaanomeensamenwerkingdiealuitdestartblokkenwas.Hetlaatstecriteriumvaltsamentevattenonderdenoemerfierheid:hetmoestgaanoversamenwerkingendiealsinspiratiekondendienenvoorcollega’sofomsamenwerkingenwaaroverzemeerwildencommunicerenmetbeleidsmakersensleutelfiguren.

Dezemailleverdeineersteinstantieeenbeperkteresponsop.Dezeresponswerdgebundeldenineentweedeoproepmeegestuurd.Blijkbaarstrektendevoorbeelden.Deresponsopdetweedeoproepwasveelgroter.Eenopmerkingbijdezelijstisdathetgaatomeenmomentopname.Tijdenshetsamenstellenvandelijstindeaanloopnaarhetsymposiumkregenwezowelsignalenovernieuweinspirerendeinitiatievendienietindeeerstetweeinventarissenwarenopgenomen,maarookdevragenominitieelalsinspirerendeinitiatievenvoorlopigevenuitdelijsttelaten.

Hierondereenoverzicht.

7.1. CAW Antwerpen

‘t KruispuntInderegioAntwerpenNoord(zorgregioBrasschaat)zijnerweinigtotgeenvoorzieningenvoorgeestelijkegezondheidszorgvoorvolwassenen.AfstandentotvoorzieningeninAntwerpenstadoftotaandestadsrandzijngroot.

Vierbijdezeproblematiekbetrokkenorganisaties(AZKLINA,DBCOpenluchtopvoeding,CAWDeTerpenCGGAndante)startteninmei2011eengezamenlijkintersectoraal,experimenteelinitiatiefomdetoegankelijkheidtotzorgvoornieuwehulpvragersuitderegioAntwerpenNoordteverbeteren:‘tKruispunt.

INSPIRERENDESAMENWERKING TUSSEN ALGEMEEN WELZIJNSWERK EN GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG IN DE SCHIJNWERPER

momentopname

Samenvermaatschappelijken.VerslagboeksymposiumVII

59

Bij‘tKruispuntkunnenvolwassenenterechtmeteenbredewaaiervanproblemen.Zowelbijeerste-alstweedelijnsvragen,emotionele,relationele,psychischealspsychiatrischeproblemen,willendemedewerkersvan‘tKruispuntadviesen/ofhulpbieden.Naasthet‘brede’onthaal,metruimtevoorinformatieenadvies,wordenvolgendezorgfunctiesvoorzien:

■ Descreeningsfunctiestaatcentraal.Elkehulpvragerwordtonthaaldviaeenscreeningsgesprek.Indienaangewezenzalverderediagnostiekenindicatiestellinginfunctievanverderehulpplaatsvinden.

■ Nadescreeningkaneenkortdurendhulptrajectopgezetwordeninhetonthaalpunt:maximaalà10contacten,aansluitendopdehulpvraagvandecliënt.

■ Voorlangdurendebegeleiding/behandelinggebeurteengerichte(geïndiceerde)verwijzing.

Websitewww.kruispunt-kalmthout.be

ContactMiaGysCAWAntwerpenLangeLozanastraat2002018Antwerpen03 326 00 [email protected]

Samenwerking binnen VDIP AntwerpenVDIPstaatvoorVroegeDetectieenInterventiebijPsychiatrische(Psychotische)StoornisseneniseenprojectinhetkadervanhetVlaamsactieplansuïcidepreventie.EenVDIP-teamhelptjongemensentussen16en35jaarénhunomgevingomeeneersteoftweedepsychosetevoorkomen.

VDIPwilmensenmet“psychotischachtige”ervaringenenmensenmeteeneerstepsychosezosnelmogelijkbereikenomdesituatiegrondigteevaluerenenwaarnodiggepastebehandelingtestarten.OokwilVDIPdealertheidvoorpsychosevergrotenenstrevennaareenpositievebeeldvorming.VDIPiseeninitiatiefvandeVlaamseGemeenschapPreventieenGezondheid.

Websitewww.vdip.be

Contact:JulieDegrieckCAWAntwerpenKorteNieuwstraat262000Antwerpen03 232 27 [email protected]

Samenvermaatschappelijken.VerslagboeksymposiumVII

http://www.kruispunt-kalmthout.be/

mailto:mia.gys%40cawantwerpen.be?subject=

http://www.vdip.be

mailto:jac%40cawantwerpen.be?subject=

60

7.2. CAW Brussel

I.T.E.R.CAWBrusselparticipeertalsinds1998aanhetsamenwerkingsverbandI.T.E.R.,eenambulantcentrumvoorpreventie,begeleidingenbehandelingvanseksueelgrensoverschrijdendgedrag.VanbijdestartvandeconvenantendaderhulpvoorCAW’senCGG’shebbenwealsCAWervoorgekozenomonzemiddelenenspecifiekedeskundigheidtebundelenmethetbetrokkenCGGvanderegio(eerstCGGAeneas,laterCGGAhasverus).OokdeLeerprojectenDadersSeksueelGeweldparticiperenvanbijdestartalspartner.ToenbinnenI.T.E.R.eenapartjongerenteamgeïnstalleerdwerd,kwamvzwAlbaervanuitBijzondereJeugdzorgalsvierdewerkgeverbij.

I.T.E.R.functioneertalsmultidisciplinairteamopbasisvangelijkwaardigedeskundigheden.AlsCAWkunnenweonzewelzijnsmethodiekentenvolleinbrengenenvoordecliëntenmetvaakeenheelcomplexeproblematiekvanseksueelgrensoverschrijdendgedragbiedtdithetvoordeelvaneentotaalaanpak:sociaal-maatschappelijk,psychosociaal,psychotherapeutischenpsychiatrischinéénaanbod.AlsCAWbrengenwebijvoorbeeldookextramethodiekenalslaagdrempeligheid,vroegpreventie,slachtofferperspectiefenherstelgerichtedelictverwerkingin.

Websitewww.iter-hulp.be

ContactAlainRogiersCAWBrusselAntwerpselaan341000Brussel02 514 40 [email protected]

Multi Methodisch Maatschappelijk WerkDoelisdeverhogingvandecompetentiesvandemaatschappelijkwerkers(vandaarMMMW)enhetuitbouwenvaneentoegankelijkaanbodeerstelijn,zoalsmindfulness.HetCAWheeftgeïnvesteerdindeopleidingMultiMethodischMaatschappelijkWerk,eninhetbijzonderbinnendewerkingVriendenvanhetHuizeke(transitwonenvoorthuislozemannen)enPuerto(dienstbegeleidwonenvoorthuislozen).In2013werddeopleidingookinterngegevenaanhulpverlenersbinnenhetCAW.

Cliëntgerichtmultimethodischmaatschappelijkwerk(C-MMMW)werdbeschrevendoorHermandeMönninkenzorgtervoordathetonderscheidtusseneersteentweedelijnopnieuwduidelijkwordt,dattweedelijnindienststaatvandeeerstelijn(coaching,ondersteuning)énvoortweedelijnsproblemen(=gecompliceerdereactiesopprobleemsituaties).Ditkanalleenwanneerdeeerstelijncompetentgenoegisomdeongecompliceerdereactiesopprobleemsituatiesteherkennen,teanalyserenenteinterveniëren.C-MMMWbiedthiervoortoolsaan(deMönnink,2009).

OokVriendenvanhetHuizekeheeftmeegewerktaaneentoegankelijkaanbodvanmindfulnessaankansarmen.Mindfulnessisvoorcliënteneenmethodeomviagroepswerktewerkenaandeeigenzelfredzaamheid(=empowerment).De

Samenvermaatschappelijken.VerslagboeksymposiumVIIVIISamenvermaatschappelijken.Verslagboeksymposium

http://www.iter-hulp.be/

mailto:alain.rogiers%40cawbrussel.be?subject=

61

wijkgezondheidscentrasprekenonsopditogenblikaanomtrainingentegaangevenvoorzeerkwetsbaremensen(armen,asielzoekers,..).

ContactKrisRaemdonckCAWBrusselVossenplein231000Brussel02 513 28 [email protected]

Samenwerking met VDIP BrusselVDIPprojectenbinnenhetCGGhoudenzichbezigmetdetectieenvroegtijdigeinterventiebijmensenmeteenhoogrisicoopeenpsychoseenmensenmeteeneerstepsychose.CAWmedewerkerskunnenopdezedienstberoepdoenindienditrisicoopgemerktwordtbinnendeeerstelijnsbegeleidingen.

ContactAnnVanMalderenCAWBrusselTriomflaan11050Etterbeek02 629 23 [email protected]

7.3. CAW Centraal West Vlaanderen

Meet & GreetTotvorigjaarorganiseerdehettoenmaligCAWMiddenWest-VlaanderenjaarlijkseenMeet&Greetvoorderegio,eenintersectoraalgebeurenwaaropdiverseorganisatiesenbeleiduitgenodigdwerdenrondeenconcreetthemaomvanuitregionalerealiteiten/signalenaantemoedigentotoppikkenvandiesignalen,daadwerkelijkietsopgangtetrekken(internineigendienstofoverorganisatiesheen)ensamenwaarmogelijkactieteondernemen.

Zokwamin2012delink“welzijnwonen”aanbod(vnl.rondkwetsbaredoelgroepen)enin2013welzijn-geestelijkegezondheidszorg.Dezeinitiatievenwordensteedspositiefgeëvalueerddooreen(deels)wisselendegroepvandeelnemers,metdevraagomjaarlijksditaanbodteherhalen.Hetisvanuithetoogpuntvanpreventieenvroegdetectieletterlijkwerkenaanontschottingenbruggenbouwentussensectoren,omdatwelzijnnueenmaalveellinkenheeftmetanderebeleidsdomeinen.Deformulebehelsthetuitnodigenvanzowelbeleid,leidinggevendenalsbasismedewerkersvooreenhalvedaginteractievevormingmeteensprekervanformaat,wattheoretischeinzichten,enkelegetuigenissenuitdepraktijk,éneenaantaloefeningeningroepjes.

Hetnieuwefusie-CAWwildezetraditieverderzetten.Steedswordtafgerondmethetaanboddatmenberoepkandoenopdebeleidsmedewerkeromineigendienstaandeslagtegaanmetdeskundigsignalerenenactieondernemen.Oversectorenheenwerkenvanuitdezelfdeinzichtenenmetdezelfdetools,versterktdesamenwerking.


mailto:kris.raemdonck%40cawbrussel.be?subject=

mailto:ann.vanmalderen%40cawbrussel.be%0D?subject=

62

ContactJohanVandammeCAWCentraalWestVlaanderenNijverheidsstraat118800Roeselare051 26 98 [email protected]

Vormingsreeks: Deskundigheidbevordering in het omgaan met mensen met psychische problemenInhetkadervandevermaatschappelijkingvandeGeestelijkeGezondheidszorgwerdeenvormingsreeks‘Deskundigheidsbevorderinginhetomgaanmetmensenmetpsychischeproblemen’opgezet.Dezevormingsreekswileerstelijns-enwelzijnswerkersdeskundigmakeninhetdetecterenvanpsychiatrischeproblemen.DaarnaastwilmeneenaantalkapstokkenaanreikeninhetomgaanmetdeverschillendeproblematiekenomgerichttekunnendoorverwijzennaargespecialiseerdeGGZ-diensten.

Dezereeksrichtzichtotmedewerkersuitdeeerstelijns-enwelzijnszorginderegioIeper-Diksmuide.Dezevormingsreeksisontstaanindeschootvanhetnetwerkgeestelijkegezondheidszorgvoordezeregioenbeoogdeomzoveelmogelijksprekersterekruterendieactiefzijnbinnenhetnetwerkenvanuitverschillendediensten.Voordemodule‘omgaanmetmoeilijkgedrag’werdberoepgedaanopdeexpertisevanhetCAWCentraalWestVlaandereninhetomgaanmetmenseninkansarmoede.

Mensenmeternstigepsychischeproblemenzijnvaakookmensendiekampenmetkansarmoede.Dezevormingsreeksiszosuccesvoldatzeintegraalherhaaldwordtvanafhetnajaar2014.

[email protected]

7.4. CAW De Kempen

Gedeelde zorg voor mensen met dubbele diagnoseMensenmetzoweleenpsychiatrischealseenverslavingsproblematiekvalleninarrondissementTurnhoutdoordemazenvanhetnet;meteenboutade‘teverslaafdvoordepsychiatrieentegekvoordeverslavingszorg’.Daaromzijnhetvooraldienstenindeeerstelijn,zoalsOCMW,laagdrempeligehulpverleningvanhetCAWenpolitiediegeconfronteerdwordenmetdezemensen.Deeerstelijnisechternietgespecialiseerdm.b.t.psychiatrieofverslaving,terwijlzijdikwijlsdeenigehouvastofbindingmetdehulpverleningvormenvoordezedoelgroep.

Erdringtzichduseengedeeldezorgop,waarbijallezorgpartnershunexpertisem.b.t.eendeelaspectvandeproblematiekvoordecliëntkunnengaranderen.Hetopzettenvaneenzorgtrajectgedeeldezorgvoormensenmeteendubbelediagnose,viahetopterichtenNetwerkDubbeleDiagnose(beleid)endegoedesamenwerkingtussendebetrokkenzorgpartners(opdewerkvloer/hulpverlenersprofessionals)werdzodushetdoel.Hetproject‘Gedeeldezorgvoormensenmetdubbeldiagnose’kwamtotstandmetdesteunvandeVlaamseOverheid,ministervanWelzijn,VolksgezondheidenGezin.


mailto:johan.vandamme%40cawcentraalwestvlaanderen.be%0D?subject=

mailto:koen.demuynck%40ggz-ieperdiksmuide.be%0D?subject=

63

Websitewww.steunpunt.be/onderwerpen/thuisloosheid/inspirerende_praktijken_voor_de_aanpak_van

ContactJosBortelsCAWDeKempenHofkwartier232200Herentals014 23 55 [email protected]

BeaDePotterSPKvzwCampusBlairon7142300Turnhout014 71 11 [email protected]

7.5. CAW Limburg

Let op de kleintjes LimburgGroepsprogrammavoorkinderen(6-12jarigen)enhunoudersrondverwerkingvanfamiliaalgeweld.

Hetprogrammabestaatuiteenvijftientalbijeenkomstenrondthema’sdietemakenhebbenmetruzieengeweldinhetgezin.Deeersteviersessieszijnvoordeoudersalleenengaanoverhuneigenverhaalenhunzorgenomdekinderen.Daarnakomenoudersenkinderensamennaardesessies.

Tijdensheteerstedeelvandebijeenkomstwerkenoudersenkindereninapartegroepeneninhettweedegedeeltegaandeoudersnaardekindergroepenwerkenoudersenkinderensamen.DitgroepsprogrammaiseensamenwerkingtussendeLimburgseCGG’s,hetVK,vzwDaidalosenCAWLimburgeniseeninitiatiefvanderegionalestuurgroepIJH.

[email protected]

7.6. CAW Oost Brabant

Ambupuur: stuurgroep en werkgroepDeelnemersaanditsamenwerkingsinitiatiefzijnCGGVlaamsBrabant-Oost;art107mobielTeamAarschot;Beschutwonen;CAWOostBrabant;OCMWAarschot;StadAarschot(Stafmedewerkerenopbouwwerker);Komaraafvzw(voedselbedelingAarschot).

Hetinitiatiefwerktmeteenstuurgroepeneenwerkgroep.DestuurgroepheeftalsdoelstellinghetdoenvaneenhaalbaarheidsonderzoekvoordeopstartvaneenintersectoraalinloopcentruminAarschotopbasisvandebasisschakelmethodiek.


http://www.kennisplein.be/Documents/2012-09-12%20%20Screening%20samenwerkingsverbanden%20thuisloosheid%2C%20rapport.doc

http://www.kennisplein.be/Documents/2012-09-12%20%20Screening%20samenwerkingsverbanden%20thuisloosheid%2C%20rapport.doc

mailto:jos.bortels%40cawdekempen.be%0D?subject=

mailto:jos.bortels%40cawdekempen.be%0D?subject=

mailto:Bea.DePotter%40spk.be%0D?subject=

mailto:jaklien.eyckerman%40cawlimburg.be%0D?subject=

64

Indewerkgroepplegenhulpverlenersvandeverschillendeorganisatiescasusoverleginhetkaderafstemmingendeuitbouwvangedeeldezorg.

ContactLievePolflietCAWOostBrabantRedingenstraat63000Leuven016 21 01 [email protected]

Forumfuncties artikel 107CAWOostBrabantisactievepartnerbinnenverschillendeoverlegfora/functiesinhetkadervanart.107.Functie1omvatpreventie,promotievandegeestelijkegezondheid,vroegdetectie,screeningendiagnosestelling.Concreteactiviteitenhierzijn:

■ Telefonischepsychosocialeconsultdesk:opvraagvandehuisartsendedenweeenprojectaanvraagvoordeuitbouwvaneentelefonischepsychosocialeconsultdesknaastdetelefonischepsychologischeconsultdeskdiereedsactiefisviaCGGPassant.DezeconsultdeskzougeorganiseerdwordendoorhetCAWendedienstenmaatschappelijkwerkvandeziekenfondsen.Dezeprojectaanvraagwerdingediendmaarnietweerhouden.

■ GOALvzwontwikkelteenzorgpadvoormensenmeteenpsychischekwetsbaarheid.Inditzorgpadligtdefocusopeerstelijnsthuisverzorgenden.CAW,CGGsluitennuaanomhetmodelteverbredennaareerstelijns welzijnswerkentweedelijnsgeestelijkegezondheidszorg.

■ InhoudelijkmeevormgevenaandenieuweportaalsitevanVLABO:Opdezeportaalsitewordthetganseaanbodvaneerstetotenmetderdelijnvandegeestelijkegezondheidszorgvanuitdevisiegetraptezorginkaartgebrachtenopeentoegankelijkewijzebeschikbaargesteldvoor‘patiënten/cliënten’enhulpverleners.

■ UitbouwvaneensamenwerkingmetCGGVlaamsBrabantOostinhetkadervanhetprojectVDIP(vroegdetectieeninterventiepsychose)metCAWOostBrabant,Halte51(opvangcentrumvoorjongvolwassenen).

Functie2omvatambulanteintensievebehandelteamsvoorzowelacutealschronischepsychischeproblemen.ConcreetnemenwedeelaandestuurgroepmobieleteamsTienenAarschotenDiest,deFACTteams.Opcasusniveaunemenwedeelaancliëntoverleginhetkadervanafstemmingvandezorg.Hetgaatdanmeerspecifiekoverdedoorstroomvanuitmobieleteamsnaareerstelijnswelzijnszorg.

Functie3bestaatuitrehabilitatieteamsdiewerkenrondherstelensocialeinclusie.ConcreethoudtditindatwealsCAWlidzijnvandewerkgroepuitbouwdagactiviteitencentruminLeuven.

InzijnalgemeenheidenoverdedrieforumfunctiesheenishetvoorCAWOostBrabantbelangrijkdatweonzevisiem.b.t.dekansentotsamenwerking/complementariteittusseneerstelijnswelzijnszorgentweede-enderdelijnsgeestelijkegezondheidszorgkunnentoelichten.Daarnaastvindenwehetookbelangrijkdatweviaditforumlidzijnvanhetregionaaloverleggeestelijkegezondheidszorg.Opdeagendavanditregionaaloverlegstaat:beleidssignaleringenhetnemenvangemeenschappelijkeinitiatieveninhetkadervandevermaatschappelijkingvandegeestelijkegezondheidszorg.


mailto:lieve.polfliet%40cawoostbrabant.be?subject=

65


Goed weekend!Dechronischeimpactvanstressdiearmoedemetzichmeebrengt,maaktdatgezinneninarmoedevaakfysieke,socialeenmentaleruimtemissenvoordeopvoedingsrelatie.Dezevaststelling,samenmetdevraagvanheelwatgezinnennaareentoegankelijkaanbodinhetweekend,vormdedeaanleidingvooronsproject.Goedweekend!iseensamenwerkingtussenCAWOostBrabant,CGGVlaamsBrabantOost,Verenigingtegenarmoede,LerenOndernemen,vzwDeMobim,vzwDeWissel(bijzonderejeudzorg)enDOMOLeuvenvzw.Westeldenonszelfvierdoelen:

1. Inschrijvingbinnendebestaandewerkingenendedoelgroep:EenpsychotherapeutvanhetCGG-teamvoorkinderenenjongerenisaanweziginhetinloopcentrumDeMeander,inLerenOndernemeneninhetInloopteamMobil(gezinsgerichtewerking,opdezelfdelocatiealsLerenOndernemen).Vanuiteenbasishoudingdiepresentievooropstelt,staathijopenvoormomentenwaaropeentherapeutischeinterventiewenselijkofgepastis.

2. ToeleidingvanhetCGG-denkkadernaargezinneninarmoedeénomgekeerd:Deinbeddingvaneenpsychotherapeutbinnendebestaandewerkingenmetgezinneninarmoedeiseennoodzakelijkevoorwaardeomtotinterventietekunnenkomen.Doordeaanwezigheidvandepsychotherapeutindebasiswerkingenentijdensdeweekendmomentenontstondenveledialoogmomenten.EenbevragingvanmenseninarmoederonddekennisenperceptievandeklassiekeCGG-werkingbrachtnieuweinzichtenvoorhetCGGendeanderebetrokkenpartners.

3. Fysiekeenmentaleruimtebiedeninhetweekendopdathetgesprekrond(hetontbrekenvan)mentaleruimtekanwordenaangegaan:Depsychotherapeutbegeleiddemeedezoektochtnaareenweekendplek,waardeinteractietussenoudersenhunkinderenopdevoorgrondkantreden.Indebetrokkenbasiswerkingenlieptegelijkeenthemawerkingrond‘plekkeninhetweekend,ruimteinjehoofd’.Daarnaastverzorgdehetprojectweekendmomenten,waarfysiekeenmentaleruimtegecreëerdwerdvoorgezinneninarmoede.DepsychotherapeutvanhetCGGgingmetdezegezinnenhetgesprekaanrondinnerlijkeruimte,hetgebrekeraanendeimpacthiervanophunouder-kindrelatie.

4. Hetspanningsveldtussenpresentieeninterventieverkennen.

Eenactievegroepvanhulpverlenersenbasiswerkersvanvijforganisaties(LerenOndernemen,CAWOost-Brabant,CGGVlaamsBrabantOost,InloopteamMobilenhetWijkgezondheidscentrum)beoogdeneenverbredinginhetwerkveldrondhetthemapresentieeninterventietenaanzienvangezinneninarmoede.Denulde,eersteentweedelijnwerdenhieropelkaarafgestemd,elkvanuitdeeigenkerntaak,maarmetoogvoorelkaar.


mailto:lieve.polfliet%40cawoostbrabant.be%0D?subject=

66

ContactGertVitsCGGVlaamsBrabantOost,afdelingKinderenenJongerenKapucijnenvoer353000Leuven016 33 69 [email protected]

Ondersteuning mantelzorgers van personen met problemen geestelijke gezondheidszorgNieuwgoedgekeurdproject.Dezeactiepastindefunctievanartikel107.Eenfamiliecoachondersteuntfamiliesengaatnawatdenodenvandemantelzorgerszijn.Debetrokkenpartnerszijn:CGGOostBrabant,CGGPassant,SimilesenCAWOostBrabant


Participatie aan Te GEKCAWOostBrabantwerktactiefmeeaandeactiviteitendiegeorganiseerdwordeninhetkadervandeTeGek-campagneenmaaktdezecampagneookmeebekend.

Websitewww.sad.be/tegek/

ContactGreetMonstreyCAWOostBrabantRedingenstraat63000Leuven0016 21 01 [email protected]

Structureel overleg dak-en thuislozen met verslavings- en/of psychiatrische problemenDitinitiatiefisgestartvanuithetstructureeloverleg(opdrachtgeverOCMWLeuven)overdak-enthuislozen,waarbijeenonderzoekwerduitgevoerddoorhetHIVA.Eenvandeaanbevelingenuithetrapportwasomdekrachtvanhetopgezettenetwerkindefocusgroepstructureeluittezetten,dooreendeelvandeinhoudvanhetrapportomtezetteninconcreteactiesenbeleidssignalen.

Deopdrachtbestaatuitkennisdeling,deuitbouwvangedeeldezorg,afstemming,samenwerkingenbeleidssignalering.Totdedoelgroepbehorendak-enthuislozenmetpsychiatrischeen/ofverslavingsproblemen,ookwel‘zorgwekkendezorgmijders’genoemd.

Hetsamenwerkingsverbandisalsvolgtgeorganiseerd:eriseenbredegroepmet


mailto:gert.vits%40cgg-vbo.be?subject=


http://www.sad.be/tegek

mailto:greet.monstrey%40cawoostbrabant.be%0D?subject=

67

allepartnerseneenmeerbeperktekerngroepdieookalsstuurgroepfungeert.Dekerngroeptervoorbereidingvanditoverlegbestaatuit:OCMWLeuvenStadLeuvenDijledalCAWLeuven,CGG,VBOWaldenvzwen’tLampeke.DecoördinatieberustbijhetCAWregioLeuvenenkadertbinnenhetlokaalsociaalbeleid.

Middelen:erzijngeenfinanciëlemiddelenvoorzienvoorditoverleg.Allepartnersronddetafelengagerenzichvanuiteigenmiddelenvoordeelnameaanhetoverleg.DerolvancoördinatiewordtopgenomendoorCAWregioLeuvenbinnendefunctieregio-netwerking.

Hetstructureeloverlegsteuntoptweegrotepijlers:teneerstewerdeengezamenlijkinitiatiefgenomenvoorhetuitschrijvenvaneenprojectoveraanklampendezorgvoordekerngroepdak-enthuislozenmeteenverslavings-en/ofpsychiatrischeproblematiek,dieaanwezigisopverschillendeplaatseninLeuvenmaarnietbereiktworden;mensendievaakalleverbindingverlorenhebbenmetzichzelf,anderenendesamenleving.Voordeuitvoeringvanhetproject(duurtijdjaar)werdeenprojectaanvraagingediendbijdeKoningBoudewijnstichting.Daarnaastwerdeenbedragvan80.000€goedgekeurdinhetkadervanhetLokaalSociaalbeleid(StadLeuven)enzowelhetOCMWalshetCAWinvesterenelk20.000€.Erwerdentweeoutreachmedewerkersaangeworven,tewerkgesteldinhet‘mobielteamMinderbroederstraat’(art.107)metdevolgendeopdrachten:1)vindplaatsgerichtepresentie/interventie,2)toeleidingnaarbestaandehulpverleningopmaaten3)dedeskundigheidvandemedewerkersvandepartnerorganisatiesbevorderen,ophetvlakvanpresentie/interventievoordezedoelgroep.Destuurgroepstructureeloverlegisookdestuurgroepvanditproject;deledenvanhetstructureeloverlegvormeneen‘adviesgroep’.

Tentweede:werkenaanafstemmingengedeeldezorg.Departnersronddetafelwordenuitgenodigdomcasussen(anoniem)voorteleggen.Samenzoekenzeuitwieineencasushulpverleningopmaatkanaanbieden,vertrekkendvanuitdevisiekrachtgerichtwerkenendeminstingrijpendezorg.Zebekijkenwatgoedlooptenwatmoeilijklooptenzoekennaarverbetermogelijkheden.Daarbijbrengenzedemogelijkhedenengrenzenvaniedersaanbodinbeeld.Indienergeenzorgopmaatkanaangebodenwordenisdeuitdaging(voordetoekomst)omuittezoekenofer,mitsenigeaanpassinginhetbestaandeaanbod,tocheenaanbodopmaatkangerealiseerdworden.Devaststellingdaterhiatenzijninhetaanbodkanookleidentoteengezamenlijkbeleidssignaal.

Website:Achterdezelink.

Contact:LievePolflietCAWOostBrabantRedingenstraat63000Leuven016 21 01 [email protected]


http://www.steunpunt.be/onderwerpen/thuisloosheid/inspirerende_praktijken_voor_de_aanpak_van_thuisloosheid/overzicht/verslaving_en_psychiatrische_problemen


68

7.7. CAW Oost Vlaanderen

AZIS+, Vangnet-, advies en bemiddelingsfunctieAZIS+iseencliëntoverlegm.b.t.volwassenenmetcomplexeenchronischepsychiatrischeproblematieken,voorwiehethuidigehulpaanbodernietinslaagteenpassendantwoordteformuleren.Hetaanbodbestaatuit:hetgevenvanadviesaanenhetondersteunenvanhetalaanwezigezorgnetwerk,snelletoeleidingnaarhulpenzorg,uitwerkenencoördinerenvaneenzorgtraject.Menmaaktopbasisvaneengedeeldeverantwoordelijkheidafsprakenovergedeeldezorgvoordecliënt.Daartoeiseenaanmeldingsprocedureuitgewerkt.AZISheeftnaasthetcliëntoverlegookeenstuurgroep.HetsamenwerkingsverbandbeschikteovermiddelenvanuithetRIZIV,detherapeutischeprojecten.

Websitewww.azis.be

ContactNetwerkpunt09 216 74 [email protected]

Mind-SpringInternationaalonderzoekmaaktduidelijkdatasielzoekersklachtenondervindenopzowelsociaal,psychischalssomatischgebied,alsgevolgvanwatzijinhetlandvanherkomstdanweltijdensdevluchtdoormaakten.

OokinVlaanderenwerdendezelfdesignalengehoord.Hetpsychischonwelzijnvanvluchtelingenenasielzoekersstondinschrilcontrastmetdemoeilijkedoorstroomnaarderegulierewelzijnsvoorzieningen.DelangewachtlijstenvoordeindividuelehulpverleningindeCentraAlgemeenWelzijnswerkenCentraGeestelijkeGezondheidszorgwarenindatopzichtbijzonderproblematischvoordebetrokkendoelgroep.

EenMind-Springprogrammaformuleerthieropeenantwoord.Hetbestaatuitzesbijeenkomstenineigentaalmetontspanningsoefeningen.Gedurendedezezesbijeenkomstenzoekendedeelnemersgerichtinhuneigentaalhoezeaanhuntoekomstkunnenwerken.Erwordttijdensdecursussenuitvoerigaandachtbesteedaanhetaanpassenaandenieuwesituatieenhet(her)vindenvaneenpositieve,‘nieuwe’identiteitvanvluchtelingenenasielzoekersinBelgië.

Daarnaastkrijgenvluchtelingeninzichtinveelvoorkomendepsychosocialeenpsychischeklachtenzoalsstress,depressie,lusteloosheid,trauma,rouw...Zijverwervenookvaardighedenomhiermeeomtegaan,datleidttoteenbetere‘coping’.

DesessieswordenindeeigentaalgegevenvandedeelnemersdoordeMind-Springtrainer.DeMind-Springtraineriseenerkendvluchtelingdiezelfdeasielprocedureheeftdoorlopen.NaastdeMind-Spring-trainerwordtdegroepmeebegeleiddoordeco-begeleider,eenhulpverleneruitderegulierewelzijnssector.MeestalgaathethieromhulpverlenersuitdeCentraAlgemeenWelzijnswerkendeCentraGeestelijkeGezondheidszorg.

Eencursusbestaatuitzessessiesvantweeuur.Elkesessieeindigtmeteenontspanningsoefening.Dezeoefeningenhelpendedeelnemerszichte


http://www.azis.be

mailto:netwerkpunt%40pakt.be%0D?subject=

69

ontspanneninhetlevenvanalledag.Dethema’sdietijdensdecursusaanbodkomenzijn:

■ denormalereactieopabnormalegebeurtenissen ■ omgaanmetstressenspanning ■ gedachtenbepalenjegevoelenjegedrag ■ omgaanmetverlies ■ identiteit

HetMind-SpringJuniorprogrammarichtzichnaarminderjarigentussen14en18jaar.Hetgaathieromnietbegeleideminderjarigevreemdelingen,begeleideminderjarigevreemdelingenenanderstaligenieuwkomers.

Websitewww.mindspring.be

ContactJokeImpensMind-Spring09 267 68 [email protected]

7.8. CAW Zuid West-Vlaanderen

Ik en de AnderInmaart2014werdhetproject“IkendeAnder”opnieuwgestart.DitiseensamenwerkingvanCGGMandelenLeieMenen(VickyVeys)enCAWZuid-WestVlaanderen.Deformuleislichtgewijzigdtegenoverdevorigejaren.Wehoudenhetopdriegroepsbijeenkomstenmetelkhunthema:identiteit,rouwenrelaties.

Degroepisbedoeldvoormannenenvrouwenuitonzeresidentiëleopvangcentra.Hetpositieveaanhetfeitdatditingroepgebeurt,isdatonzemensenzichmindergeïsoleerdvoelenenmeergesteund.Ookkunnenzevanelkaarleren.Wezorgenervoordatditallesineenpositievesfeergebeurtmetrespectvoordeeigenheidenhettempovaniederindividu.

Momenteelhebbeneraltweesessiesplaatsgevonden(identiteitenrouw).Decliëntenkomenterugenstellenvastdatpratenhelpt.Ineenpogingomvandezeerdiverssamengesteldeenniet-zelfgekozengroepeen(h)échtegroeptemaken,kozenweervooromgezamenlijkvervoerteorganiserennaarCGGinMenenéngaanweachterafooksamenietseten.Destartvervangtdeandersnoodzakelijkeijsbrekersendegroepsmaaltijdzorgtvoordenoodzakelijkenazorg.Erwordtstoomafgelatenendemensenbekomenletterlijkbijeenhapjeeneendrankje.Erwordtnagekaartoverdesessiesmaarookgebabbeldoveranderedagdagelijksezaken.

ContactPieterjanGlorieuxCAWZuidWestVlaanderenBlekersstraat338500Kortrijk056 21 59 [email protected]


http://www.mindspring.be

mailto:Joke.impens%40odice.be%0D?subject=

mailto:pieterjan.glorieux%40cawzuidwestvlaanderen.be%0D?subject=

70

VIII ■ Akkerman,S.F.(2011).Learningatboundaries.InternationalJournalofEducationalResearch,50(1),21–25.doi:10.1016/j.ijer.2011.04.005

■ Atkinson,M.,Wilkin,A.,Stott,A.,Doherty,P.,&Kinder,K.(2002).Multi-agencyworking:adetailedstudy(p.238).Slough,Berkshire.

■ Burt,R.S.,2002.TheSocialCapitalofStructuralHoles.InM.Guillén,ed.TheNewEconomicSociology:DevelopmentsinanEmergingField.NewYork:RussellSageFoundation,pp.201–247.

■ DeMönnink,H.(2009).Degereedschapskistvandemaatschappelijkwerker(p.608).Maarssen:Elseviergezondheidszorg.

■ Demeyer,B.,Princen,M.,&VanRegenmortel,T.(1997).Maatzorgindethuislozenzorg.Eenprocesvanherankeren(p.231).Leuven:HogerInstituutvoordearbeid.

■ Doolan,M.(2011).TheFamilyGroupConference :ChangingthefaceofChildWelfare.OntarioAssociationofChildren’sAidSocieties,56(Fall),15–24.

■ Dowling,B.,Powell,M.,&Glendinning,C.(2004).Conceptualisingsuccessfulpartnerships.Health&SocialCareintheCommunity,12(4),309–17.doi:10.1111/j.1365-2524.2004.00500.x

■ ElAnsari,W.,Phillips,C.J.,&Hammick,M.(2001).Collaborationandpartnerships:developingtheevidencebase.Health&SocialCareintheCommunity,9(4),215–27.Retrievedfromhttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11560737

■ Gecoördineerdewetopdeziekenhuizenenandereverzorgingsinrichtingen(2008).Brussel:KamervanVolksvertegenwoordigers.Retrievedfrom:Justel–geconsolideerdewetgeving

■ Gray,B.(1989).Collaborating:FindingCommonGroundforMultipartyProblems(p.329).SanFrancisco:Jossey-BassPublishers.

■ Huxham,C.(2003).Theorizingcollaborationpractice.PublicManagementReview,5(3),401–423.doi:10.1080/1471903032000146964

■ Innes,J.E.,&Booher,D.E.(1999).Consensusbuildingandcomplexadaptivesystems :Aframeworkforevaluatingcollaborativeplanning.JournaloftheAmericanPlanningAssociation,65(4),412–423.

■ InterministeriëleConferentieVolksgezondheid.(2010).Gidsnaareenbetereggzdoorderealisatievanzorgcircuitsenzorgnetwerken(p.38).Brussel.Retrievedfromwww.psy107.be

■ KabinetvanVlaamsministervanEnergie,Wonen,S.enS.E.F.V.denB.,&KabinetvanVlaamsministervanWelzijnVolksgezondheidenGezinJoVandeurzen.(2010).Conceptnota:afsprakenkadersamenwerkingwonen-welzijn(p.16).Brussel.Retrievedfromhttp://www.jovandeurzen.be

■ Kates,N.,&Mazowita,G.(2011).TheevolutionofcollaborativementalhealthcareinCanada:Asharedvisionforthefuture.CanadianJournalof…,56(5),1–10.Retrievedfromhttp://cat.inist.fr

■ Laming.(2003).TheVictoriaClimbiéInquiry(p.427).London.

BIBLIOGRAFIE

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11560737

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11560737

http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=2008071090&table_name=wet

http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=2008071090&table_name=wet

http://www.jovandeurzen.be/sites/jvandeurzen/files/Conceptnota%20wonen-welzijn.pdf

http://cat.inist.fr/?aModele=afficheN&cpsidt=24220627

71

■ Marsden,P.V.&Lin,N.,1982.SocialStructureandNetworkAnalysis,BeverlyHills,California:SAGE.

■ Marx,A.J.,Test,M.A.,&Stein,L.I.(1973).ExtrahospitalManagementofSevereMentalIllness.ArchivesofGeneralPsychiatry,29(5),669–675.

■ Mattessich,P.W.,&Monsey,B.R.(1992).Collaboration:WhatmakesitworkAReviewofResearchLiteratureonFactorsinfluencingSuccesfulCollaboration(p.57).St.Paul,MN.

■ McDonald,M.,&Rosier,K.(2011).InteragencycollaborationPartB.Doescollaborationbenefitchildrenandfamilies?Exploringtheevidence(pp.1–12).Melbourne.

■ Prigogine,I.,&Stengers,I.(1984).OrderOutofChaos:Man’sNewDialoguewithNature(p.349).AnnArbor:BantamBooks.

■ Provan,K.G.,&Kenis,P.(2008).ModesofNetworkGovernance :Structure,Management,andEffectiveness.JournalofPublicAdministrationResearchandTheory,18,229–252.doi:10.1093/jopart/mum015

■ Provan,K.G.,&Milward,H.B.(2001).DoNetworksReallyWork ?FrameworkforEvaluatingPublic-SectorOrganizationalNetworks.PublicAdministrationReview,61(4),414–423.

■ Raeymaeckers,P.(2014).Tussencentrumenperiferie.Overdeintegratievannetwerkentussenhulpverleningsorganisaties(p.428).Leuven:Acco.

■ Roovers,S.E.,&Wilken,J.P.(2000).Vanzorgcoördinatienaarintegralezorg.Deontwikkelingvancasemanagement.InM.Nuy(Ed.),Zorgcoördinatie,casemanagementenbemoeizorg.TussenChaosenorde(pp.23–32).SWP.

■ Stacey,R.(1996).ComplexityandCreativityinOrganizations(p.312).SanFrancisco:Berrett-Koehler.

■ Statham,J.(2011).Areviewofinternationalevidenceoninteragencyworking,toinformthedevelopmentofChildren’sServicesCommitteesinIreland(p.60).Dublin.

■ VandeLindt,S.(2000).Bemoeijeermee!(p.116).UitgeverijVanGorcum.

■ Vangen,S.,&Huxham,C.(2011).TheTangledWeb:UnravelingthePrincipleofCommonGoalsinCollaborations.JournalofPublicAdministrationResearchandTheory,22(4),731–760.doi:10.1093/jopart/mur065

■ York,A.,&Kingsbury,S.(2009).TheChoiceandPartnershipApproach:AGuidetoCAPA(p.240).London:CaMHSNetwork.

Samenvermaatschappelijken.VerslagboeksymposiumVIII

Steunpunt Algemeen Welzijnswerk vzwDiksmuidelaan 36a • 2600 Berchem tel. 03 366 15 40 • email: [email protected] • www.kennisplein.be

mailto:secretariaat%40steunpunt.be?subject=

http://www.kennisplein.be/

verslagboek symposium 22 mei 2014...Exact 5 jaar geleden (14 mei 2009) organiseerde het Steunpunt...

Documents

Transcript of verslagboek symposium 22 mei 2014...Exact 5 jaar geleden (14 mei 2009) organiseerde het Steunpunt...