Verslag Wijchen

Donderdag 23 mei 2019

2

Inhoud 1. Inleiding ........................................................................................................................................... 3

2. Opzet van de bijeenkomst ............................................................................................................... 3

Programma ...................................................................................................................................... 3

Dialoog ............................................................................................................................................. 3

Deelnemers ..................................................................................................................................... 3

Terugkoppeling ................................................................................................................................ 3

3. Verslag dialoog ................................................................................................................................ 4

Tafel: Circulaire Economie en Duurzaam Wonen ............................................................................... 4

Fase Ervaringen delen ..................................................................................................................... 4

Fase Visualiseren toekomstbeeld .................................................................................................... 6

Fase Vormgeven .............................................................................................................................. 7

Fase Verwezenlijken ........................................................................................................................ 9

Kansenkaartjes .............................................................................................................................. 10

Tafel: Circulaire Economie ................................................................................................................. 11

Fase Ervaringen delen ................................................................................................................... 11

Fase Visualiseren toekomstbeeld .................................................................................................. 12

4. Mentimeter ................................................................................................................................... 15

5. Overzicht deelnemers ................................................................................................................... 16

6. Colofon .......................................................................................................................................... 16

7. Bijlage: inleiding ............................................................................................................................ 17

3

1. Inleiding Hartelijk dank voor je bijdrage aan de bijeenkomst op donderdag 23 mei. Tijdens de dialoog hebben

we de kansen en mogelijkheden om de brede welvaart in de gemeente Wijchen te versterken met

zijn allen verkend.

2. Opzet van de bijeenkomst

Programma

19.00 uur Welkom en ontvangst

19.30 uur Inleiding door Martin Visser

(Directeur Bedrijven en Particulieren, Rabobank Rijk van Nijmegen)

20.00 uur In Dialoog

21.45 uur Plenaire terugkoppeling inhoud / Mentimeter

22.00 uur Afsluiting en borrel

Dialoog

De dialoog werd volgens de methode van ‘Appreciative-Inquiry’ (Waarderend Onderzoek) vormgegeven. Getrainde gespreksleiders begeleidden de dialoogtafels door de vijf fasen van de AI-Dialoog. Als eerste was er de kennismaking. Daarna werden de deelnemers gevraagd hun eigen ervaringen te delen. Vervolgens deelden de deelnemers hun beeld van de toekomst (droom). Tot slot konden zij aangeven wie en wat er voor nodig zijn om deze gewenste situatie te realiseren en wat deelnemers hier zelf aan bij willen dragen.

Deelnemers

In totaal waren er tijdens de bijeenkomst 2 dialoogtafels met in totaal 14 deelnemers.

Terugkoppeling

Van de dialoog is per tafel een verslag gemaakt door de verslagleggers. Daarnaast is aan het einde van de sessie input opgehaald via de Mentimeter. Deze uitkomsten van de bijeenkomst zijn verwerkt in dit verslag en worden gedeeld met de deelnemers van de bijeenkomst. Samen met de uitkomsten van de andere 4 dialoogsessies in het Rijk van Nijmegen worden deze vertaald naar initiatieven. Met RvN@ wordt onderzocht waar een match ligt met bestaande initiatieven en bekijken we kansen voor nieuwe initiatieven. In de zomer informeren we alle betrokkenen via een digizine (digitale nieuwsbrief) over de opzet en het verloop van de dialoogsessies en de uitkomsten. Alle betrokkenen die dat hebben aangegeven, ontvangen een uitnodiging voor een vervolgbijeenkomst met RvN@ op 5 november.

Hartelijk dank voor jouw belangrijke bijdrage aan deze dialoogsessie!

4

3. Verslag dialoog

Tafel: Circulaire Economie en Duurzaam Wonen

Fase Ervaringen delen

Leuk om de associaties te horen. Ik wil jullie nu vragen nogmaals de post-its te gebruiken. Dit omdat je dan je eigen mening opschrijft i.p.v. met een ander mee praat. Wat is de ervaring in de gemeente Wijchen over het thema duurzaam wonen? Is dit een sterk punt in de regio?

Ik heb opgeschreven gedrag. Mooi voorbeeld: paar keer duurzaamheid les gegeven op een middelbare school. Kinderen weten vaak niet wat duurzaamheid inhoudt. Na een beetje navragen zoals: heb je tanden gepoetst met de kraan aan? Doe je de deuren dicht als je erdoorheen bent gegaan etc. valt vaak het kwartje. Er wordt veel over gesproken en mensen raken steeds meer bewust over de verantwoordelijkheid van de aarde. In Wijchen is dit een geaccepteerd onderwerp.

Ik wil wat aanvullen: ik heb dit ook een aantal middagen gedaan op de basisschool. Ze moesten daar ook projecten maken. Ze mochten windmolens maken, de school namaken en wat er verbeterd kan worden. Tot het vuilnis scheiden toe. Er werden zo prachtige huisjes gemaakt met mooie ideeën.

Mooi om te beginnen bij de jeugd.

Het kan ook bij de ouderen. Ik heb 4 jaar in een hospice gewerkt. Dit hebben wij daar zo goed gebouwd dat het gelukt is zonder gas. We doen zo veel mogelijk op zonnecellen op de daken. Dit gaat heel goed. Je moet dingen concreet maken, dan vinden mensen het wat makkelijker. Je ziet veel zonnecellen al hier in de gemeente.

Hoeveel mensen hebben hier al cellen?

Ik.

Ik.

Weinig dus.

Ik heb meer relaties met het bouwen en de ervaring. Mensen krijgen steeds beter geïsoleerde huizen. Oudere huizen zijn hier nog niet van voorzien. Tegenwoordig zijn er veel subsidies beschikbaar wat erg helpt. Zonnepanelen zijn erg leuk maar het kost ook veel. Je weet overigens ook niet hoeveel het je nou oplevert. De restwarmte van een bepaald bedrijf had zoveel restwarmte dat die 400 huizen had kunnen verwarmen. Dit pand stond echter te ver weg. Nu wordt deze restwarmte nergens voor gebruikt. In Wijchen en Bijsterhuizen wordt er wel al aan gewerkt

Wijchen-Oost en Bijsterhuizen wordt er hard aan gewerkt.

Wijchen-Oost weet ik niet.

Jawel. Er is daar al een parkmeester druk mee bezig.

Het Zonne park van Herpen is een erg mooi initiatief. Prachtig voorbeeld van een burgerinitiatief.

Hoeveel mensen zijn betrokken?

Geen idee. Ik weet dat er 3 mensen tegen zijn.

Eric heb jij nog een voorbeeld voor ons?

Ja. Ik heb het geprobeerd bij mezelf te houden. Ik scheid het afval en kijk naar de toegankelijkheid op het gebied van vervoer. Ik fiets zo veel mogelijk. Ik ben nu ook aan het kijken om dingen te hergebruiken i.p.v. nieuw te kopen. Daarnaast is het ook een sport om bij ons de koelkast zo leeg mogelijk te houden.

Mooi

Martin?

In Bijsterhuizen zijn veel mooie initiatieven. De bedrijventerreinen daar lopen voorop met hun organisatiekracht. De snelheid mag echter wel toenemen.

5

Daar heb je soms een probleem. Wij waren de eerste met led verlichting bij het Hospice maar het ging allemaal kapot. Nu, na 5 jaar, is het al vervangen.

Ja dat gebeurt inderdaad. Maar de initiatieven zijn prachtig.

Wat ook mooi is dat er actief een app aangeboden wordt om duurzame energie aan te tonen. Hoeveel levert het op etc.

Zijn er al wijken zonder gas in Wijchen?

Geen idee.

Het is een gemiste kans dat er geen panelen op het DHL pand liggen.

Ik hoor een mooie kans in ieder geval.

Joris heb jij nog een ervaring?

Die sluit mooi aan op Joris en Paul. Het gaat over gedrag. Onze wijk is oud en is weinig geïsoleerd. Je wilt het wel maar schuift het weg. We zien de isolatiewagens steeds vaker voorrijden en dit zorgt voor bewustwording. Het gaat triggeren.

Tip: De Rabo helpt met het financieren van isoleren.

Klopt. Ik heb in de bouw gewerkt en als je gipsplaten verwerkt krijg je al heel veel gesponsord.

Hebben jullie een mooi voorbeeld hoe ze dit zouden willen hebben in Wijchen?

Er wordt voor de vriend van mijn dochter een huis gebouwd wat 0 energie verbruikt. Ik ben benieuwd wat dit oplevert en hoe goed dit mogelijk is. Dit zijn 48 woningen in Oegstgeest. Opa helpt anders wel met wat geld als het niet helemaal goed gaat met dit project.

Ja het is natuurlijk wat voor die jongelui.

Ik moet zeggen dat bij het hospice de warmtepompen en de zonnecellen bijna alles regelen in het hospice. Het was hier ook erg nodig i.v.m. al de wasjes. Er moet van alles gewassen worden.

Mooi voorbeeld om per locatie alles energieneutraal te krijgen.

In Assen is een gehele wijk bezig met het energie neutraal worden. De mensen hebben dit initiatief naar zichzelf toegetrokken. Ze krijgen hier geen gasaansluiting maar wel elektriciteit. Een echt burgerinitiatief.

Bij mijn kleinkinderen is het kouder in huis dan bij mij. Krijg je als je ouder wordt. Je hebt meer warmte nodig.

Ik moet denken aan het bedrijf van een vriend van mij dat sokken maakt met spullen uit de zee. Hij heeft de milieuprijs ook gewonnen. Een voorbeeld is dat de prins carnaval dit laat zien aan de wereld en hij creëert hiermee een podium.

In Wijchen doet Eromes dat. Afval wordt bruikbaar gemaakt. Gebruiksvoorwerpen worden gemaakt vanuit afval.

Je laat dit dan mooi zien. Je creëert een podium

Vorige week heeft het Circulaire Economie festival plaatsgevonden. Ze zeiden hier: ga beginnen, ga het doen. Kleine bijdragen helpen ook. Als je gewoon thuis begint heeft het al een duidelijk effect volgens de specialisten.

Ik zag van de week ook dat er digitale prijskaartjes in de supermarkt wisselen van prijs. Als een product dichter bij de houdbaarheidsdatum komt, gaat de prijs omlaag.

Moderne vorm.

Er werd ook gewaarschuwd dat dit verschilt per dagdelen maar verder erg goed.

We hebben het altijd over afval maar moeten over reststroom praten.

Mooi. Dit is echt voor de circulaire economie.

Je hebt hier ook de soepfabriek. Van alle restgroenten wordt soep gemaakt.

Alles is tegenwoordig verpakt in de supermarkten. Dit moet meer teruggebracht worden. Alles is apart verpakt. Vroeger zaten de stroopwafels in papier.

Als je ziet hoeveel plastic je bij elkaar zamelt dan schrik je er enorm van.

Voor ons is dit een reden dat als we zaterdag groenten gaan halen, we dit bij de groenteboer doen. Dit is niet apart verpakt.

We hebben hier een automaat. Die zijn ook niet per stuk verpakt.

6

Hoe minder je koopt hoe minder je weg gooit.

Zijn er nog overige ervaringen?

Bestaande of mogelijke?

Bestaand nu nog.

Ik wil er nog wel eentje delen. We zitten nu in een fabriek die 1,8 kuub gas verbruikt. Je haalt 95 procent gas weg omdat er gestookt wordt op hout. Ook dan komt er nog CO2 in de lucht terwijl er super veel subsidie naartoe gaat.

Dit is voor windmolens hetzelfde.

Dat wordt al steeds minder. Mensen verdienen veel te veel geld aan die subsidies. Het is niet allemaal halleluja.

Fase Visualiseren toekomstbeeld

We zijn begonnen met Duurzaam wonen

Ik zal de vraag nog even herhalen. We gaan visualiseren hoe de gemeente Wijchen er op het gebied van duurzaam wonen in 2030 uit zou zien. Schrijf dit even uit op een post-it

Dan is Wijchen een stad haha.

John, mag ik met jouw droom beginnen?

Ja, ik zit zelf te denken aan het centrumplan. Het kasteel en het Meer moet allemaal groen worden. Ik hoop dat wij een transport systeem krijgen anders dan met deze grote vrachtwagens in het centrum. Iets van een bakfiets ofzo. Er moeten vast meer mogelijk zijn om goederen te transporteren. Ik hoop dat dit in 2030 gerealiseerd is.

Ik realiseer me wel dat Amsterdam binnenkort geen diesel auto’s meer wil hebben. Ik zie niet dat een elektrische auto voor iedereen betaalbaar is.

Ja ik heb een bijzondere droom. Ik ben techneut. We zouden kernenergie meer moeten gebruiken. In China doen ze dit al maar het is typisch Nederlands dat dit een crime is. Het gebeurt al in de hele wereld. Het interview met Samson interesseert mij. Hij was voorman van Greenpeace en promoot na een opleiding kernfysicus de kernenergie. Ik hoop dat dat in de krant gaat staan in 2030 af. Dan hebben we elektriciteit genoeg en kunnen we hierop rijden.

We kunnen het nodige ook met aardwarmte doen. Het ligt er dan wel aan waar je zit op de wereld.

Het is zo dat je als bedrijf water oppompt je er net zoveel voor krijgt als met subsidie. Absurd.

We moeten ook veel meer energie met elkaar kunnen delen.

De oude boeren leenbank moet weer meer ontstaan. De coöperaties.

Ik zou het mooi vinden als het een uitzondering is in 2030 om een auto te hebben. We gebruiken dan allemaal een hogesnelheidstrein of gedeelde elektrische auto’s die door de stad heen rijden. We hebben enorm veel energie op de aarde en we gebruiken alleen het kleine deel van de fossiele stoffen.

Er zijn ook al projecten waar ze CO2 omzetten in energie. Een mechanische plant dus eigenlijk.

Ik heb van zoiets gehoord in Wageningen.

Denk je hier vaker over na Wilbert?

Ja, ik denk hier wel vaker over na. Ik heb vroeger eens een boek gelezen wat ging over de toekomst. Er gaan heel veel dingen sneller dan verwacht behalve de mobiliteit.

Dat is volgens mij ook de macht van de automobielindustrie.

Erik?

Ik heb mijn inspiratie uit de kliko van John gehaald. Zero waste, zero energy wil ik zien in 2030. Ik wil dat steeds meer mensen horen bij de zero waste zero energie horen.

Welzijn is nummer 1.

Mooi, lijkt een beetje op Boutain. Waar geluk de ‘currency’ is i.p.v. geld.

Ja want bij geld heb je altijd mensen die ontevreden zijn.

7

Volgens mij stond vanmorgen in de krant dat op het maaswaal college studenten de stress niet meer aankunnen i.v.m. de hoge leerdruk.

We gaan straks de voegende fase in waar we gaan realiseren.

Geld is maar een middel. De meeste energie zit in mensen en dit moet tot ontwikkeling komen. We moeten welzijn centraal zetten i.p.v. welvaart.

Wat je al aangaf bij Netflix. Er zijn tegenwoordig allemaal dingen die ons afleiden. Maar maakt het ons nou echt gelukkig? We moeten meer letten op het welzijn van elkaar.

Er zijn zo 5 thema’s die niet te koop zijn.

Martin, wat zijn jouw dromen voor deze regio?

Ik heb heel veel gehoord. Wat ik mooi zou vinden zijn dat we alle kansen op bedrijventerreinen ook echt gaan gebruiken. Ik hoop dat we in 2040 geen gas meer nodig hebben maar dat we alles met windenergie kunnen oplossen.

De grote winkelpanden in sommige gebieden krijg je bijna niet energieneutraal. Het zou dan mooi zijn als je als regio dit kunt compenseren.

Veel daken kunnen alleen de constructie niet aan. De zonnepanelen zijn te zwaar.

Klopt, maar ik hoop dat we dan met zijn allen gaan investeren in deze mogelijkheden. We moeten de ruimte benutten zoals die is.

Als ik naar Almere rijd zie ik er genoeg. Maar er mogen er nog wel meer bij.

We kunnen allemaal eventueel kijken maar we moeten allemaal samen gaan kijken.

Growing a better world together toch?

Dit lijkt mij een mooi moment om door te gaan naar de volgende fase.

Fase Vormgeven

Ik wil nu graag overgaan naar de kansen.

Kernenergie zou een mooie oplossing zijn dus.

Ik eb het woord kliko ook een aantal keer horen vallen. Dit intrigeert mijn toch ook zeer veel.

Het is ook erg mooi dat we jong beginnen. De kinderen zijn de toekomst en leren makkelijk.

De ouders luisteren vaak toch ook naar de kinderen.

De ouders gaan het voorbeeld van de kinderen volgen.

Eigenlijk zouden de kliko’s erg klein moeten worden. Kliko’s hebben een erg negatief woord.

Eigenlijk juist groot zodat we het allemaal weer kunnen hergebruiken.

Goed gedrag belonen is de basis.

Er staat de laatste tijd veel van een persoon die rond een meer loopt en de mensen die rotzooi weggooien aanspreekt en opruimt.

Laatst was op de radio hoeveel plastic die frietbakjes wel niet produceren. Wat met die sokken die gemaakt worden van waterafval is mooi maar moet niet eens nodig zijn vind ik.

Worden die plastic bakjes hier ook overal gebruikt?

Ja, ik ken geen snackbar die het in papier doet.

In Beuningen hebben ze veel overlast van de lokale McDonalds. Daar gooien ze enorm veel afval op de grond. Ze hebben daarom veelal afbreekbaar afval.

Als je bij die mensen thuis gaat kijken ligt er niks in de tuin. Het is gewoon gedrag.

Ze moeten inlevergedrag beloven. Lever je de rommel in krijg je er wat voor.

Begin hier meteen mee met de ouders.

Zitten er een aantal gemeenschappelijke dingen in? En wat zien jullie als belangrijkste kans voor Wijchen?

Ik denk dat het allerbelangrijkste is wat de visie van de gemeenschap is. Uit deze groep blijkt al dat er 10 verschillende ideeën zijn.

Je moet het goed bij iedereen tussen de oren krijgen.

Hoe je het went of keert, het gaat allemaal over de geldkranen. Maar wie heeft dat hendeltje in zijn handen? Dat is nu heel duister.

8

Wij hebben hier het grootste industrieterrein in Gelderland.

Het stukje acceptatie is belangrijk. Geld is overal wel beschikbaar maar als mensen worden overtuigd dat er nu echt iets moet veranderen is het makkelijker om te veranderen. Als de acceptatie bij de mensen er is komt het geld vanzelf.

Bij het Circulaire Economie festival werd genoemd wat de rol van de overheid hierin kan zijn. Het blijkt dat er niet altijd subsidie nodig is. Met de wet kun je ook sturen.

We zijn hier wel iedereen aan het overtuigen van zonnecellen maar er zijn alsnog maar twee mensen in deze groep met zonnecellen. We weten het wel maar het mag sneller gaan.

De koplopers hebben het al wel maar die zien in de business cases dat het minder oplevert.

In de basis ben ik het met je eens. Maar iedereen moet dan wel een geld hebben.

Als je met geld gaat spelen, dan prikkel je de mensen stukken beter

De bank kan hier ook een rol in spelen.

Dit gebeurt al Bijv. met oude gebouwen. Deze krijgen soms de financiering van de bank al niet.

Ja, mooi.

Geld is belangrijk om tot actie over te gaan maar volgens mij is er veel meer mogelijk.

Een stuk communicatie is hier erg belangrijk.

En als ik terugga naar wat Martin net zei over de gedrag beïnvloeden met educatie, wat zie je hier dan voor een kansen in.

De jeugd zou meer naar specialisten over vanuit deze thema’s moeten luisteren door middel van gastcolleges.

Nu even Terug naar Rabo. Zij kunnen hier ook aan meehelpen. Operational lease zou hier zeer goed mee helpen. Een hoge cost of ownership.

Hier zou je een mooie businesscase van maken.

Er wordt te weinig gestuurd naar elke energiemaatregel die binnen 5 jaar terugverdiend kan worden.

Mensen die een baan moeten hebben worden er wel aan geholpen maar hier wordt te weinig aandacht aan besteed.

Het onderscheid tussen bevoegd en bekwaamd.

Is er meer draagvlak voor de transport vrije zone?

Dat gebeurt al deels in Wijchen. Er zijn ideeën om op bepaalde plaatsen geen vrachtwagens meer te hebben.

Er was laatst een bedrijf vertegenwoordigd die heel actief is in de last-mile logistics. Zij zijn erg druk bezig met het verduurzamen hiervan.

Er zijn zoveel busjes die allemaal een pakketje bezorgen. Dat is allemaal kapitaalvernietiging.

Ze hebben al veel elektrische fietsen en bussen.

Misschien is dit de komende drie jaar nog niet mogelijk maar het zal nog komen.

Als je naar China kijkt zie je al die bromfietsen en scooters. Maar nu zie je alles nog elektrisch.

Dat is de verplichte droom he haha.

Ze hebben daar wel kerncentrales dus de energie kost ook niks.

We moeten creatieveling bij elkaar zetten die hier over nadenken zodat er niet meteen weerstand kan komen op een aantal zwakkere ideeën.

Het is al aardig geregeld dat de Albert Heijn en Lidl niet direct in het centrum zitten zodat de vrachtwagens aan de buitenkant blijven.

Een aantal distributiepunten zou ook heel makkelijk zijn. Dicht bij de weg dat de supermarkten het hier ophalen.

Je kunt regelen met de geldkraan dat er een grote distributieplek gaat en het van daaruit met elektrische autootjes naar een plek in de buurt.

Als je dit doet in Amsterdam dan gaat de vraag naar elektrische auto’s dan gaat de prijs omlaag.

Ik denk dat er pas kansen komen als de overheid dingen gaat verbieden.

Bijvoorbeeld alleen elektrische scooters die toch kleine afstanden hoeven af te leggen etc.

9

Mensen willen wel veranderen maar willen niet veranderd worden.

Om terug te komen op die wijk, daar komt gewoon geen gas. Los het maar op. Mooi!

In Utrecht hebben ze veel beboet en dat sturen ze heel erg. Dan willen de mensen ineens wel verduurzamen.

Ik denk dat de platte daken heel makkelijk kunnen zijn.

Of het verlengde van bijv. weilanden die niet gebruikt worden.

Maar we hebben daken genoeg dus leg die vol.

Ik kan een ervaring van Bijsterhuizen delen. We zijn met een grote vastgoedman daar in overleg die zijn daken gaat verhuren aan energiemaatschappijen. Een andere optie is dat hij zonnepanelen gaat leasen van ENECO bijv. Het bedrijf hoeft niets te financieren dat doet Eneco. Maar bedrijven doen het dan niet omdat ze bang zijn dat Eneco te veel verdient.

Martin, dat voorbeeld van jou, wie gaan dat doen dan? Want je moet je niet laten ontmoedigen.

Er lag toch een doelstelling van RvN@? 100.000 zonnepanelen ofzo?

Ja dat gaat via RvN@.

Ik wil toe naar de laatste fase. We naderen namelijk het laatste thema.

Fase Verwezenlijken

Ik heb twee dingen genoemd. Het gebruik van elektrische energie uitbreiden. Ik ga dit uitzetten in de verenigingen waar ik bij zit.

Ik blijf de goede voorbeelden van het hospice vertellen en geef les op scholen over duurzaamheid. We proberen de hele zorgsector duurzaam te maken. We zijn door minister Bruno Duins geïnstalleerd dus het is blijkbaar belangrijk wat we doen. Een hartstikke geestige vent.

Bij Health Valley vorig jaar deed hij ook heel bevlogen.

Ja en hij is dus ook geestig. Dat helpt.

Ik heb er 2. Afgelopen jaar heb ik brainstormsessies begeleid over dit onderwerp. Het brainstormen over hoe we beter duurzaam kunnen ondernemen. Ik heb ook expertise in onderwijs over duurzaam leven wat ik met kinderen in de regio zal delen.

Ik heb de mobiliteit vastgehouden.

Heeft iemand gehoord van ‘blabla car’? Een app voor gezamenlijk vervoer. Als ik ergens heen ga zet ik dat op blabla en dan kunnen we vervoer delen.

Ik hou ook vast aan de transport vrije zonen om een groene zone te initiëren. Ik sta met de EHBO ook op een markt waar ik duurzaamheid ga promoten.

EHBO is ook iets wat elk kind zou moeten leren.

Dat is voor straks bij de borrel!

Ik heb er twee opgeschreven. Klein beginnen met het regulieren afval van John.

Haha alles bij John in de kliko.

Ik heb ook opgeschreven dat ik iedereen meer bewust ga maken. Waarom moeten we dit willen?

Ik hou hem wat dichter bij huis . Het stimuleren van parkmanagement op bedrijventerreinen voor duurzame initiatieven.

Mijn laatste gaat over wat ik verder wil onderzoeken. Een onafhankelijke app die je energieverbruik meet en je pushberichten stuurt om te verduurzamen. Zelfs als er een raam open staat merken aan de het verbruik. Hier ga ik meer induiken.

Ik zit nog met één ding. Ik hoor iedere keer die panelen. Er moeten ook panelen komen die dakpannen vervangen voor zonnepanelen.

Dit is er al. Moet je eens kijken bij voetbalclub Woezik. Daarnaast zijn huizen met dakpannen van zonnepanelen.

Anneke Bedankt voor deelname.

10

Kansenkaartjes

Initiatief zonnepanelen grote daken

Stimuleren park management tot verduurzamen en circulair ondernemen

Kans voor Wijchen om transportvrije zone te creëren

Brainstormen met ondernemers hoe meer duurzaam te ondernemen

Toekomst denken met groep 7/8 over duurzaam Wijchen

Zelf zoeken naar ervaringen in internet.

Klein beginnen met afval scheiden

Voorbeeld van Hospice Wijchen verkopen.

Les geven op scholen over duurzaamheid

Gebruik elektrische energie uitbouwen.

11

Tafel: Financiële Zelfredzaamheid

Fase Ervaringen delen

Vrouwen financiële zelfredzaamheid 30 jaar terug is er een rapport over gemaakt dat vrouwen het zelfde moeten verdienen en dat het al een stuk is bij getrokken maar dat heir voor vrouwen uit een andere cultuur nog wat te halen is.

Vrouwen die uit een andere culturen komen en die dan moeten vragen of ze iets mogen en het financiële ook en het is lastig om te begrijpen maar het uitgeven is daar ook lastig. Het uit geven van geld is daar niet makkelijk. Vrouwen die uit Rusland komen en dan geen baan had uiteindelijk dan wel een baan. Hoe deze vrouwen ondersteund worden daar heb ik geen beeld van. Dit is iets wat ik regelmatig tegen kom. Geen idee wat men hier voor mekaar mee kan betekenen

Vier jaar gelden begonnen in Wijchen noord met een onderzoek mensen met gezinnen vertel ons nou eens leer ons nou eens hoe het jou lukt om je hoofd boven water te houden. Wat ik daar tegen kwam waren veel alleen staande vrouwen met weinig geld, zonder voeding wel of niet lezen schijven, stress om te kunnen betalen wat je moet betalen en gaat het met mijn kinderen maar goed dit waren de vraag stukken die veel naar voren kamen. Dit gaat veel om die financiële zelfredzaamheid en eigenwaarde.

Moe dat de overheid ze steeds maar door sturen en door sturen om iets voor elkaar te krijgen en als ze dan iets bedenken dat het dan niet kwam want het voldoet niet aan de regels.

Een man die afgekeurd is zij was kapster wat ze ook niet meer lukte, kwam bij sociale zaken terecht haar ouders wilde een opleiding voor de betalen zodat ze een andere baan kon maar dit mocht niet, ze moest maar vrijwilligerswerk doen dit is dan ook bij de wedhouder gekomen en dan daar al dik in gesprek geweest dit is iets wat makkelijker opgelost kan worden

Strakheid van de regeltjes

Ik heb geen ervaring dat financiën een problemen zou zijn wel vanuit kinderen door de weeks was het sober maar alleen met grote dingen wel op vakantie naar Amerika, andere kinderen mochten veel meer chips door de weeks. Later begreep ik dat het juist andersom was dat het daar financieel veel moeilijker was.

84-89 in gemeente raad geweest nooit meegemaakt met financiële problemen later pas als accountant kwam ik hier wel in terecht. Daar merkte ik erg dat het lastig is met de regeltjes

Werk Wijchen, niet alles heeft met werk te maken als het om financieel zelfredzaamheid gaat. Sommige mensen zitten in deze problemen die het wel zouden moeten kunnen. Mensen kunnen soms ook niet met geld omgaan mensen hebben schaamte over de positie waar ze in zitten vind mensen het lastig om hierover te praten waardoor hulp uitblijft. Voor mij ligt het toekomst punt hierop dat je eerder moet helpen anders blijft die negatief. Mensen verzinnen smoesjes zetten de deurbel af omdat het al zo lang zo is. Mensen moeten eerder hun verhaal op tafel kunnen leggen.

Toen ik zelf volop werkte had ik dit beeld niet nu doet dit best veel met me als je niet kon werken dan waren er wel potjes waar je terecht kon. Uit ervaring weet ik nu dat je het van buitenaf niet kunt zien.

IK heb bijeenkomsten bijgewoond waarvan ik denk van goh joh je kunt het van buitenaf niet zien. Maak je kenbaar weet dat er mensen zijn die je graag willen hebben

Ik kom ook mensen tegen die het niet meer over de kinderen hebben maar juist al op de klein kinderen dan kan ik het goed maken

Je komt gezinnen tegen waar de hele familie niet in een rooskleurige situatie zitten.

Niet kunnen omgaan met geld niet kunnen plannen heel goed zijn in oplossing voor morgen en over twee uur. Maar niet over een maand

Hier zit ook een kans vooral in die schaamte. Mensen komen pas als het water niet aan hun lippen staat maar der boven. Het is met namen hoe krijg je die schaamte weg.

Ik zou graag een stap naar voren willen dit komen we zo op terug

12

In de landbouw heb je tijden dan het heel goed gaat en heel slecht je moet plannen, zo werkt dat gewoon in de economie. Minimaal uitgeven aan eten dan als het slecht ging maar als het goed gaat dan doe je de extra dingen. Sommige bedrijven moeten dan door investering en het dan niet lukt om het bedrijf vast te houden door regels slecht inkomen en de leeftijd die dan meespeelt. Vanuit de gemeente is het alleen maar betalen er is sterke controle

Mensen kunnen ook net pech hebben

Potjes die bij de gemeente zijn die er wel of niet een jongen die wat bijles nodig heeft maar de ouders kunnen dit niet betalen dan wordt er bij de gemeente gezegd van ga maar naar de havo

Mensen krijgen best lang een uitkering daarna in de bijstand zorg dat die dan meteen wordt opgepakt

Is er een verschil anders tussen ouders van een vmbo school en een havo/vwo school

Er wordt gemerkt dat er kinderen zijn die goed zijn met de handen maar niet mee komen met de theorie

In doorsnee zie je dat de ouders die wat meer hoog opgeleid zijn ook wat meer gebekt zijn worden hier ook meer in onder steunde. Kinderen die van ouders komen die wat lager opgeleid zijn dat ze er echt alleen voor staan die hebben echt wat extra nodigs om er doorheen kunnen breken

Terwijl er genoeg mensen zijn die net dat extra zetje nodig hebben dan heb je daar echt goede krachten aan. Alles moet maar mee en doorstromen.

Opleiding bied kansen maakt niet uit welke opleiding onderstuenen van die jongeren zorgt voor financiële zelfredzaamheid van de toekomst

Kijken naar het talent die de jongeren hebben

Financieel examen iedereen doet een fietsexamen doe dit ook eens op financieel gebied. Ik denk als ik kijk naar de jongeren tussen de 17 en 25 die in financiële problemen zitten.

Onze vrienden groep zitten echte doener maar ook twee ondernemers waar bij eentje het goed mis is gegaan en bij de andere zit het erin juist omdat ze de educatie missen en inzicht plannen en voor het financieel gedeelte

Wat heeft iemand nodig om financieel redzaam te zijn, wat is het voor iemand

Een gezien je hebt vast kosten en je heb je extra wat je overal aan kan besteden, hoe mooi zou het zijn om 3 bankrekeningen te hebben voor de vast laste

Ik zie al vele mooie voorbeelden ik ken ook verhalen van kinderen op school maar ook van iemand die der man verliest en dan alleen achter blijft met kinderen. Ik heb dingen mee gemaakt dat kinderen bij vereniging toch een cadeautje kregen

Kansen liggen in bewustwording in Wijchen dat die mensen er echt zijn het stukje schaamte ligt hier ook weer. …. Verenging in Wijchen die veel doen voor kinderen dat ze toch naar de voetbalclub kunnen.

Ik weet niet of mensen weten dat het er is in Wijchen.

Fase Visualiseren toekomstbeeld

In principe is het bij de basis beginnen

Ik heb als eerste opgeschreven dat er gelijke kansen moeten zijn voor iedereen, wat gebeurt er dan niet perse in de form van een loket maar dat je ergen kunt aangeven dat je vast loop ik zie dat ik mijn kansen allemaal niet kan pakken en hoe leer ik dan om die kansen te pakken.

Kinderen moeten leren met geld omgaan dit is iets wat ik heel belangrijk vind ik zou hiervoor in de gemeente Wijchen heel graag dat ze op school leren om met geld om te gaan. Kinderen vertel eens hoe je dat zelf doet. Kinderen zijn de basis.

Elk kind moet de kans krijgen om de zelfredzaamheid te kunnen pakken of dat nu financieel is of maatschappelijk maar ze moeten wel de kans krijgen. Dit is voor de toekomst belangrijk. Dat ze niet alles maar kunnen lenen

Mensen voorlichten en leren het is de basis

13

Voor lichten de omgeving ernaar inrichten

Kinderen moeten in groep 8 al les krijgen en een soort toets wat hebben ze hier in geleerd ze moeten bewust worden

Is dat niet te jong

Misschien is dit al wel te oud je kunt er niet vroeg genoeg meer beginnen

In de gemeente worden alle kinderen op hun niveau op geleid/ financieel bewust gemaakt

Op het moment dat ik 18 jaar en ik kan een rekening op en dan kan ik ook meteen 2000 euro lenen

Dit is ook mijn droom met de toevoeging elkaars krachten zien en waarderen en dan aanvullen waar dit nodig is

Mensen met een beperking heb ik leren kennen die nog maar 5 % kunnen als je dat afpakt heb je niks meer. Maar als je toch die kwaliteit benut die 5% dan komen er mooie dingen er komt waardering. Een kind kon ineens ook koffie zetten het duurt dan wat langer maar het lukt wel. Voor ouders was dit ook heel lastig want ze hadden het idee niet door te kunnen. Maar benut de kwaliteiten van iemand die hij/zij heeft vul het aan tot dat iemand gewoon kan wonen en de dagelijks dingen kan doen dat iemand anders ook kan.

Ga ervanuit wat iemand wel kan en vul aan want ze niet kunnen samen zodat ze wel zelfredzaamheid zijn. Wat die kan moet dit dan ook doen. Iedereen benut elkaar talenten en vult aan.

Er zijn bedrijven in Wijchen die het uitwillen dragen dat mensen met een beperking in hun bedrijf hebben meer waarden heeft.

Financiële redzaamheid is niet van de individu maar samen , je moet hier samen voor zorgen. De enen is hier misschien beter dan de andere. Mensen die hier meer inzichten in hebben moet mensen hier ook educatie in geven. Iedereen neemt zijn verantwoordelijkheid op basis van financiële zelfredzaamheid. Maar dus ook een wehkamp wat betekent het als je in termijnen betaald.

Gemeente scholen maar ook banken die kredieten verstrekken

Mensen moeten langer thuis blijven wonen, zelfs de mensen die het eigenlijk niet kunnen, hier moet iets voor gebeuren. Niet laten aan modder of tot ze worden uitgebuit

Mijn droom is dat ik hoop dat mensen die dat willen graag thuis willen blijven wonen dat ook kunnen.

De jeugd moeten nu leren die komen straks om hoog die ouderen die krijg je niet meer aan het werk. Zorg voor de jeugd

Je kunt een bank nemen die verstand hebben van schulden en dat mensen zich daar kunnen melden en dat zij dan die schulden overnemen en een voet tussen de deur proberen te krijgen bij de schuld ijzers. Dat je dan ook een traject in moet gaan om om te gaan met geld. Ik wil graag een loket gekoppeld bij een financiële instelling waar je terecht kan met je schuld dat die daar wordt over genomen en je maar één schuldeiser nog maar hebt en dat je daar ook direct een traject moet volgen om om te gaan met geld. En lukt het niet dat er dan een permanente oplossing wordt gezocht.

Ik wil dit graag bij een financiële instelling omdat het binnen de gemeente vaak van de kasje naar de muur te sturen.

Verder gaan met vroeg signaleren van huurachterstand en het project dat er al is.

Met zijn alleen een steentje bijdragen ook vanuit mijn leeftijdsgroep ik heb mijn vraagtekens daarbij of die zien hoe moeilijk het is. Kinderen moeten op de middelbare school naar een snuffel stagen kun je daar niet een koppeling doen met iets in financieel redzaamheid. Met het oog ook op privacy hierin. Met name de bewustwording zeker bij de jongeren van nu wat wel niet met zijn alleen kunnen doen.

14

Fase Vormgeven

Ik denk dat het belangrijk is om één stand punt naar buiten te dragen van hier staan we achter en dat is wat we gaan doen

Wie dit goed zou kunnen doen moet je opzoek naar een groep mensen, je hebt best een groep met een grote hand vast, de gemeente maar ook een bank. Niet alleen de ene bank maar iedereen. Misschien moeten we daar dan niet voor naar de minister

Iedere week moet er standaard educatie hierover komen op scholen om bewustwording te geven en schulden te ver komen. Je kunt hiervoor een wedhouder aanspreken. Je zult niet alleen hier mensen voor moeten aan spreken maar ook financiële middelen want iemand moet dit gaan doen.

Onderdeel van het lespakket zou dit moeten worden, je moet de wethouder hiervoor hebben want die is daarvoor verantwoordelijk

Maak het klein maar het voor jezelf mogelijk ik meld me morgen aan voor bank voor de klas

De wethouder is nu de weg nog niet

Met bestuurder van kans en kleur om tafel die heeft inspraak in alle basisscholen in de gemeente Wijchen

Misschien moet er wat gedaan worden in het naschools programma of daar mogelijkheden voor zijn

Mensen mobiliseren om hierover in gesprek te gaan met de directeur

Maas waal college om daar een college te geven over financieel redzaamheid of bewustwording

Fase Verwezenlijken Zelfbekendheid creëer bij mijn leeftijdsgenoten en jongeren vertel het verhaal waar zou ik de link kunnen vinden met scholen.

Budget coach voor iemand die ik niet kan en dit kan ik zelf doen morgen al

Op school financieel redzaamheid op de kaart zeten

Toch het gesprek zoeken

Rondkom dag organiseren

Ik kan mensen in contact brengen met de Wijchens organisatie als je vrijwilligers werk wilt doen gebruik mijn netwerk

In de hogere groep gaan zitten kwa leeftijd

Er lopen veel dingen naast elkaar ik ga proberen dit in kaart te brengen om tee weten wat iedereen doet wat is er. Dit kan gebruikt worden op de rondkom dag

Contact met de wethouder daar zie ik de kans, ik zou wel willen maar weet niet precies een korte lijn voor mijnzelf

Ik zou het gesprek aan willen gaan met een ronde tafel gesprek wat zijn de echte mogelijkheden

Dan zou ik me breder uit willen dragen voor de regionale omroep en zelf die van Gelderland, met mensen die hier echt mee te maken hebben, wethouder banken, scholen. Al die poppetje het dragen en ze willen erna kijken je moet dit blijven herhalen dan heb je concreet iets succes en dat succes kun je weer delen.

Ik ga deelnemen aan bank voor de klas

Doorverwijzen naar de juiste contact persoon voor vrijwilligerswerk

Binnen de bank een college aanklampen wat hun initiatieven hierin zijn. Om daar iets van te kunnen leren en of ik daar nog wat in kan doen.

15

4. Mentimeter Aan het eind de bijeenkomsten werd gezamenlijk de uitkomst van de bijeenkomst opgehaald. De deelnemers werden gevraagd:

16

5. Overzicht deelnemers Erik op ten Berg, Piet Follings, Paul Kokke, Jo van den Tillaart, John Looman, Wilbert Hendriks, Joris van der Linden, Annie van Wichen, Jan van Wichen, Sibert van Gaal, Hans Bussink, Josan van den Broek, Ingrid Pelser, Martin Visser.

6. Colofon Initiatief van Rabobank Rijk van Nijmegen Antoine Driessen (Directievoorzitter) Martin Visser (Directeur Bedrijven en Particulieren) Anneke Slofstra (Adviseur Coöperatie & Maatschappelijke Impact) Guido Velthuis (Trainee Rabobank RvN)

Kenniscentrum Bankieren voor Nederland Christel Hoeksema Rogier Aalders Gesprekbegeleiders Dialoog Anneke Slofstra Desirée Verhoeven

Verslagleggers Maartje Slot Guido Velthuis

17

7. Bijlage: inleiding

18

19

20