Verslag IJsselMeerdag 26 november 2012; Deltaprogramma IJsselmeergebied

7/29/2019 Verslag IJsselMeerdag 26 november 2012; Deltaprogramma IJsselmeergebied

1/28

Deltaprogramma | IJsselmeergebied

Naar een veilig en veerkrachtig IJsselmeergebied

Verslag IJsselMeerdag, 26 november 2012


2/28

Naar een veilig en veerkrachtig IJsselmeergebied 1

Inhoud

Een du urza me toekoms t v oor h et IJ ss elme erge bied 3

Vijf belangrijke thema's voor het IJsselmeergebied -

De carrousel

1. Samenhang Deltaprogramma 11

2. Flexibiliteit 11

3. Veiligheid 13

4. Waterafvoer 15

5. Bestuurlijk proces 15

Het IJsselmeergebied in de rondte -

Vijf regionale deelsessies

Deelsessie Friesland 17

Deelsessie Noord-Holland 19

Deelsessie Randmeren 21

Deelsessie Flevoland 23

Deelsessie IJssel-Vechtdelta 25


3/28

2 Deltaprogramma | IJsselmeergebied

Draaien aan de knoppen. Een gesprek over de waterverdeling in de Nederlandse delta.


4/28

De deelnemers aan de grote IJsselMeerdag, die dit jaar

plaatsvindt in de Amsterdamse Rode Hoed, vormen een

kleurrijk gezelschap deskundigen met verschillende

achtergronden en uit verschillende disciplines. Toch hebben

ze duidelijk iets met elkaar gemeen. Iedereen die vandaag

naar de voormalige remonstrantse schuilkerk aan de

Keizersgracht is gekomen, is niet alleen professioneel maar

ook persoonlijk verbonden aan het water van het

IJsselmeergebied. Niet gek dus dat ze zichzelf als

"watermensen typeren. Er zijn vertegenwoordigers van de

gemeenten, provincies, waterschappen, het Rijk,

maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven.

Daags vr het evenement raasde er nog een echte

novemberstorm over de Nederlandse delta, waarbij

windstoten van windkracht 10 geen uitzondering waren.

Dagvoorzier Lennart Booij vraagt de deelnemers of zij zich

dit weekend nog zorgen hebben gemaakt over de

waterveiligheid. Ja toch wel, zegt een deelnemer die in het

IJsselmeergebied een kleine haven beheert, vooral als je

door zon storm zestig centimeter water ziet weggelopen.

Een andere deelnemer was op de Afsluitdijk gaan staan.

Spectaculair. Maar dan vraag je je toch af hoe die ene

superstorm die maar eens in de tienduizend jaar voorkomt

er uit moet zien. En dat is inderdaad wel waar het over gaat,

ook vandaag; die perfecte storm die misschien

onwaarschijnlijk lijkt, maar die in combinatie met de

stijgende zeespiegel een allesverwoestend effect zou kunnen

hebben op de Nederlandse delta.

Ambtenaren vormen de spilLuzee Wagenaar is lid van de Bestuurlijke Kerngroep

IJsselmeergebied (BKIJ). Ze bijt vandaag de spits af door nog

eens het bestuurlijke perspectief van het programma teschetsen. Ambtenaren vormen volgens Wagenaar de spil, zij

bereiden het materiaal voor op basis waarvan de

bestuurders zo dadelijk hun keuzes moeten maken. Die

bestuurlijke vertaling is nu actueel. In maart 2013

organiseert het DPIJ wederom een conferentie waarop de

bestuurders zich zullen uitspreken over de voorlopige

richtingen van een strategie voor het IJsselmeergebied. Dat

er soms tegengestelde belangen zullen zijn is onvermijdelijk


Een duurzame toekomst voorhet IJsselmeergebied

De jaarlijkse IJsselMeerdag van het Deltaprogramma

IJsselmeergebied (DPIJ) markeert een belangrijk

moment. Na een eerste periode van brede strategische

verkenningen is nu de tijd aangebroken om het blikveld

te vernauwen en om een aantal wezenlijke keuzes te

maken voor het waterbeheer in deze cruciale regio. En er

is goed nieuws: het aanvankelijke idee dat het waterpeil

in het IJsselmeergebied zou moeten meestijgen met het

zeewater tot maar liefst anderhalve meter, is definitief

van de baan. Het is goedkoper om het overtollige water

weg te pompen. Dat betekent echter niet dat het werk er

opzit. In tegendeel, er zullen, zoals directeur van het DPIJ

Hey Klavers het zegt, een aantal harde noten moetenworden gekraakt. Klavers: We lopen nu al tegen grenzen

van ons watersysteem.


5/28


In de grote zaal van de Rode Hoed.


6/28

en daarom zullen de bestuurders zich flexibel moeten

opstellen. Wagenaar doet dan ook een beroep op hun

creativiteit en inventiviteit.

DPIJ-directeur Hey Klavers sluit hier op aan. Zodra je de

mogelijke strategien gaat trechteren, zoals we nu doen,

wordt het vanzelf bestuurlijk. Klavers maakt in een korte

uiteenzeing de balans op van het afgelopen jaar en schetst

de uitdagingen van het komende jaar. Wat de discussie in

ieder geval vereenvoudigt, is dat de anderhalve meter van

tafel is, aldus Klavers. Het waterpeil in het IJsselmeergebied

hoe niet mee met de zeespiegel, althans, niet met de 1,5

meter die aan het begin van het Deltaprogramma nog als

mogelijk scenario werd gehouden. Klavers: We kunnen het

waterpeil in de winter houden zoals het nu is. We gaan het

overtollige water met pompen afvoeren naar de Waddenzee.Het gebied hoe niet op de kop, ingrijpende

dijkverzwaringen om grote peilstijgingen op te vangen zijn

niet meer aan de orde. In plaats daarvan zal het waterpeil

door middel van pompen flexibel worden beheerd binnen

een bepaalde bandbreedte rondom het huidige waterpeil.

Er komen dus extra pompen bij de Afsluitdijk, maar

daarmee zijn we er nog niet . Want nae periodes worden

naer en droge periodes droger. Die extremen zijn nu al een

realiteit en zullen alleen maar toenemen. In welke mate, dat

is niet te voorspellen. Dat niks doen geen optie is, is

inmiddels gemeengoed. Niet alleen de waterveiligheid staatop het spel, maar ook de zoetwatervoorziening. De urgentie

is hoog. Klavers: We lopen nu al tegen grenzen van ons

watersysteem aan.

Het is een erg ingewikkelde puzzel. Het doel van de

IJsselMeerdag is om helderheid te scheppen in de keuzes die

voorliggen.

Een veerkrachtig en robuust IJsselmeergebiedKlavers houdt twee doelen van het DPIJ helder voor ogen: de

waterveiligheid en de zoetwatervoorziening.

Niet alle dijken zijn nu op orde. De hoge waterstand in het

IJsselmeer en een aanhoudende, harde noordwesten wind

zorgden recentelijk al voor spannende uren in de IJssel-

Vechtdelta: zou het water over de dijken gaan of niet? Het

gebied is kwetsbaar voor teveel water. Ook het droge

voorjaar van 2011 hee ons veel geleerd. Met een beperkte,

tijdelijke peilverhoging van slechts 10 cm bleken we ruim

voldoende water te hebben. Toen er echter een fikse

voorjaarstorm opstak, bleken de buitendijkse gebieden

kwetsbaar te zijn voor dit soort peilschommelingen.

Klavers merkt op dat het huidige systeem van peilbeheer,ruimtelijke inrichting en gebruik, uitgaat van een stabiel

peil. In de toekomst is zon stabiel peil echter niet langer te

handhaven en daarom zijn een flexibel peilbeheer n een

flexibele ruimtelijke inrichting noodzakelijk. Alleen zo

krijgen we een veerkrachtig en robuust IJsselmeergebied dat

kan meebewegen met de veranderingen. En ze legt uit: De

essentie van flexibel peilbeheer in het IJsselmeergebied is

dat het peilverloop niet ieder jaar hetzelfde is. Inspelend op

de weersomstandigheden wordt zo goed mogelijk tegemoet

gekomen aan diverse belangen: scheepvaart, natuur,

zoetwater, recreatie. En altijd geldt de keiharde

randvoorwaarde: spelen met het peil mag alleen binnende grenzen van de waterveiligheid!

Iedere keuze voor het peil hee consequenties en daarbij

zijn verschillende belangen in het geding. Klavers: We

kunnen niet iedereen tevreden stellen. Daarvoor lopen de

wensen teveel uiteen. Maar de ambitie is dat er op de lange

duur voor iedereen wat in zit . Daar is creativiteit voor

nodig. Flexibiliteit is dus ook een geesteshouding. De

programmadirecteur noemt in dit verband het concept van


Pleidooi voor dienstbaar ondernemerschapGastspreker Annemieke Nijhof, algemeen directeur van het

ingenieursbureau Tauw, hee een lange staat van dienst op het gebied

van waterbeheer, zowel in de publieke als in de private sector. Nijhof

kent het klappen van de zweep. Ze weet als geen ander op welke

bestuurlijke en politieke valkuilen de wegbereiders van het DPIJ nog

kunnen stuiten. In een bevlogen betoog pleit Nijhof voor dienstbaar

ondernemerschap, ook al hee die term, zoals ze zelf zegt, iets

tegenstrijdigs. Toch hee Nijhof in haar bestuurlijke carrire genoeg

ondernemingen gezien die zich dienstbaar opstellen aan het publieke

belang. Andersom is ondernemerschap niet iets dat is voorbehouden

aan het bedrijfsleven. Ook overheden kunnen uitblinken in wilskracht

en bezieling, want deze eigenschappen vormen volgens Nijhof de

succesfactoren achter iedere geslaagde onderneming.


7/28


Directeur DPIJ Hey Klavers (r): Ons verhaal is robuust en kan de toets der kritiek doorstaan.


8/28

building with nature; meegaan met de dynamiek van het

klimaat, creatief inspelen op de grenzen die de natuur aan

ons stelt.

Niet alleen de klimaatverandering, ook het

zoetwaterverbruik is moeilijk te voorspellen. In

tegenstelling tot het klimaat is dit echter iets waar we zelf de

hand in hebben. Klavers: Als we het waterverbruik binnen

de perken weten te houden, hoeven we minder in te

grijpen. Ze verwacht daarom dat er nieuwe manieren

worden bedacht om water te besparen en ze noemt de

Nederlandse land- en tuinbouw als een bekend innovator op

dit terrein. Maar ook Rijkswaterstaat en de waterschappen

kunnen door slim waterbeheer veel water besparen.

Klavers: Met waterbesparing en flexibilisering vanpeilbeheer en ruimtelijke inrichting bereiden we ons stap

voor stap voor op de toekomst. De concrete invulling

daarvan, dt is de puzzel voor de komende tijd.

Fors investeren in waterveiligheidRondom de waterveiligheid zijn er actuele vraagstukken die

volgens Klavers bijzondere aandacht verdienen. Niet alle

dijken voldoen aan de huidige normen: hierin moet

blijvend worden genvesteerd. Daarbij wordt niet alleen

gekeken naar de kans op een overstroming, maar ook naar

de mogelijke gevolgen. Het IJsselmeergebied kent

bovendien twee gebieden waar door de toegenomeneconomische waarde, de veiligheidsnormen niet meer

voldoen: Flevoland en de IJssel-Vechtdelta.

Voor de veiligheid in de binnendijkse gebieden wordt straks

niet alleen gekeken naar de kans op overstroming van een

dijkvak, maar van een hele dijkring. Er komt een

basisveiligheidsniveau dat voor iedereen gelijk is. De

risicos kunnen echter per dijkring sterk verschillen en dat

vraagt om maatwerk per regio.

Tensloe wijst Klavers er nog op dat absolute veiligheid niet

bestaat. Daarom is het raadzaam ook te kijken op welke

manier de mogelijke gevolgen van een overstroming

kunnen worden beperkt, bijvoorbeeld door in de

ruimtelijke inrichting speciale aandacht te besteden aan de

vitale infrastructuur en door adequaat te reageren in het

geval van een crisis. Alleen het versterken van de dijken is op

de lange termijn niet genoeg. Klavers: Om het gebied achter

de Afsluitdijk veilig te houden, moeten we de komende

eeuw nog fors investeren.

In het kort

Het water in het IJsselmeer hoe niet met anderhalve meter

omhoog. Toch zijn er ingrijpende maatregelen nodig die de inzetvragen van alle betrokkenen in het gebied. De grenzen van het

watersysteem zijn namelijk nu al bereikt en door de

klimaatsverandering neemt druk op het systeem alleen maar

toe.

Het DPIJ ziet de oplossing in waterbesparing en in de

flexibilisering van zowel het peilbeheer als de ruimtelijke

inrichting. Zo kan een veerkrachtig en veilig systeem ontstaan.

Belangrijk: voor de bandbreedte waarbinnen kan worden

geopereerd is de waterveiligheid te allen tijde leidend.

Het DPIJ gaat deze strategie nu concretiseren.


Drijvende kracht: Peter VisserPeter Visser, oud-gedeputeerde van de provincie Noord-Holland en

voorzier van het Regionaal Overlegorgaan IJsselmeergebied (ROIJ) is

een van de drijvende k rachten binnen het DPIJ. Visser weet met zijn

aanstekelijke enthousiasme diverse maatschappelijke organisaties mee

te nemen in het soms stroperige bestuurlijke proces van het

Deltaprogramma. Voor die verdienste wil Luzee Wagenaar hem

bedanken. Visser overhandigt hem hem enkele boeken van een

Nederlandse thrillerschrijver, een passie van Visser.


9/288 Deltaprogramma | IJsselmeergebied

Henk Tiesinga.


10/28

Een bootje op het dakDe IJsselMeerdag biedt een unieke gelegenheid om met een

grote groep professionals van gedachten te wisselen. Veel

van de aanwezigen kennen elkaar van brainstormsessies in

de eigen regio. In de Rode Hoed komt al deze kennis en

expertise bijeen. Het valt op dat het informatieniveau bij de

deelnemers zeer hoog ligt en dat men zich actief mengt in

uiteenlopende discussies.

Voor de lunch splitst de groep zich in vijven en rouleert men

in een carrousel langs vijf themas die centraal staan in het

IJsselmeergebied. Voor ieder thema houdt iemand een korte

presentatie en dan is er tijd voor discussie. Alleen niet langer

dan vijien minuten, want dan luidt de gong en moet men

doordraaien naar de volgende stek. De themas: waterafvoer;

kansen flexibiliteit in het watersysteem en de ruimtelijke inrichting;veiligheid in het IJsselmeergebied; het IJsselmeergebied in nationale

samenhang; het bestuurlijke proces.

De gesprekken zijn levendig. Zo gaat het bij een

gespreksronde overveiligheid in het IJsselmeergebiedover het feit

dat lang niet iedereen zich bewust is van de

veiligheidsrisicos. Voor veel mensen is de dreiging van een

overstroming iets abstracts geworden. De kans op overlijden

is weliswaar erg klein, maar de gevolgen van een

overstroming kunnen desastreus zijn voor de vitale

infrastructuur. Iemand merkt op dat men zich vroeger meer

bewust was van het dreigende water. Toen hij in de jarenzestig in de Flevopolder ging wonen, waren de woningen zo

gebouwd dat de plae daken iets boven het dijkniveau

lagen. Mensen hadden toen nog een bootje op het dak

liggen. Voor het geval dat. Dat bewustzijn bestaat niet meer,

merkt iemand anders op, zelfs niet onder watermensen.

Hij weet van een waterschap dat zijn historisch archief in de

kelder hee opgeslagen. Zijn zij zich daar echt zo zeker van

hun droge voeten?

Het grotere doel: duurzaamheidNa de lunch is er een korte videoboodschap waarin de

duovoorziers van de BKIJ Bert Boerman en Henk Tiesinga

nog eens uiteenzeen op welk punt het DPIJ zich

momenteel bevindt. Tevens benadrukken zij de bijzondere

waarde van de regionale inbreng aan het Deltaprogramma.

Na de film verspreiden de deelnemers zich opnieuw in

groepen over het gebouw. In vijf regionale deelsessies gaan

zij met elkaar in gesprek over de koppeling van lokale

wensen en ambities met de uitdagingen van het

deltaprogramma. De regios zijn: de IJssel-Vechtdelta, de

Randmeren, Flevoland, Noord-Holland en Friesland.

In de plenaire afsluiting is er ruimte voor een

terugkoppeling van wat besproken is in de deelsessies en

hieruit blijkt onmiddellijk hoe ingewikkeld het totaleplaatje is als je het terugbrengt tot de regionale delen

waaruit het is samengesteld. Een ogenschijnlijk geringe

stijging van het waterpeil hee lokaal vaak al enorme

consequenties. Bovendien: alles hangt met elkaar samen.

Het is precisiewerk waarvoor veel creativiteit nodig is, maar

bovenal de bereidheid om samen te werken en over de eigen

dijken te kijken. Wat dat betre is deze IJsselMeerdag een

absolute geruststelling. De betrokkenheid is groot en ook al

bestaan er voor de verschillende functies in het gebied

terecht ernstige zorgen, de bijdrage die iedereen levert aan

het proces dat moet leiden tot het eindadvies is constructief.

Hey Klavers is dan ook blij met het resultaat van de dag.Ons verhaal is robuust en kan de toets der kritiek

doorstaan. Dat komt volgens haar vooral omdat de focus

gericht blij op het grotere doel: duurzaamheid voor het

IJsselmeergebied. Op naar de volgende stop: de bestuurlijke

conferentie van 27 maart 2013.


Goed idee! CrowdpumpingHet DPIJ hee in september ee n online ideencompetitie uitgeschreven.

Op een interactieve site konden mensen hun idee indienen over hoe zij in

2050 overtollig water uit het IJsselmeer naar de Waddenzee willen

pompen. Ook was het mogelijk om andermans ideen te verrijken

met aanvullingen of amendementen. Juryvoorzier Daan Dunsbergen

reikt de prijs uit aan winnaar Johan van der Pol (DuraVermeer) voor het

idee van crowdpumping, wat volgens Van der Pol ook te

parafraseren is als: Pompen zijn pompen als pompen pompen. Wat

betekent dit? In zijn plan staat op de Afsluitdijk een basishoeveelheid

aan pompvermogen. Eventuele extra capaciteit is flexibel oproepbaar

en wordt zo nodig ter beschikking gesteld door de leden van een speciaal

consortium. Met de storm Sandy nog vers in het geheugen ziet de

winnaar trouwens ook meteen kansen om dit

mobielepompenconsortium internationaal op te schalen. Over

ondernemerschap gesproken!

Behalve Van der Pol werden nog drie mensen in het zonnetje gezet die

goed hebben bijgedragen aan de ideen van anderen. Ook een

deelnemende student kreeg een bijzondere vermelding.


11/28


Albert Remmelzwaal in gesprek over waterafvoer.


12/28

In het ochtendprogramma krijgen alle deelnemers van

de IJsselMeerdag de gelegenheid om nader kennis te

maken met vijf centrale aspecten in het

IJsselmeergebied. Daarvoor verdelen zij zich in kleine

groepjes over de zogenaamde carrousel. Hoe werkt

het? Op vijf plekken in de Rode Hoed staan

gespreksleiders bij een informatiezuil over een specifiek

thema. De gespreksleider houdt een korte presentatie en

dan is er tijd voor discussie. Alleen niet langer dan

vijien minuten, want dan luidt de gong en moet men

doordraaien naar de volgende stek. Hieronder een kort

verslag van de verschillende haltes op de carrousel.

1. Samenhang DeltaprogrammaDe opgaven van het Deltaprogramma (veiligheid en

zoetwatervoorziening) zijn verdeeld over negen

deelprogrammas. Deze deelprogrammas komen uiteindelijk

met een aantal voorstellen. Het is belangrijk dat de

voorstellen in een onderlinge samenhang worden

beoordeeld. Dat gebeurt binnen de deltabeslissingen. Zes

onderwerpen liggen hierbij op tafel waarover keuzes gemaakt

worden. De deelprogramma nemen die keuzes mee bij de

uitwerking van kansrijke strategien en een

voorkeursstrategie. Bestuurders kunnen deze in december

2012 - januari 2013 bespreken met hun achterban.

De zes keuzes gaan over:

Doelen veiligheid

Ruimtelijke adaptatie

Zoetwater

Afvoerverdeling

Rijn-Maasdelta

IJsselmeergebied

- Flexibiliseren van het peilbeheer in combinatie met

flexibiliseren van de inrichting en het gebruik van de

ruimte en het regionaal watersysteem

- Niet meestijgen met de zeespiegelstijging geen

extra veiligheidsopgave in IJsselmeergebied als gevolg

van de zeespiegelstijging.

Deelnemers aan de carrousel vragen als reactie op het

bovenstaande om aandacht voor de samenhang tussen het

Deltaprogramma en het buitenland, verbinding water met

RO, N2000, KRW/waterkwaliteit, economie, financiering en

eenduidige aanpak MKBAs/KEAs

2. FlexibiliteitHet systeem in het IJsselmeergebied is niet flexibel.

Vergroting van de flexibiliteit maakt het gebied veiliger en

veerkrachtiger. Bij flexibiliteit van het peilbeheer kan het

peil per jaar, maar ook binnen een jaar verschillen. Flexibel

peilbeheer vraagt om een flexibele inrichting langs de

randen van het gebied. Het principe van building with nature

biedt daar goede mogelijkheden voor. Veiligheid is een

randvoorwaarde voor de flexibiliteit. Die mag dus niet


Vijf belangrijke thema's voor hetIJsselmeergebiedDe carrousel


13/28


Judith Litjens leidt de carrousel over Veiligheid


14/28

leiden tot extra veiligheidsopgaven of investeringen

daarvoor.

Het IJsselmeergebied voorziet Noord-Nederland van

zoetwater; dit is ook het gebied waar de extra vraag naar

zoetwater vandaan komt. Zowel binnen het

hoofdwatersysteem (de meren) als het regionaal

watersysteem bestaan mogelijkheden om de

zoetwatervoorziening te versterken. Dat kan bijvoorbeeld

door anders om te gaan met de vraag en aanbod vanuit het

gebied. De waterschappen hebben een studie daarnaar

gedaan.

Deelnemers zijn benieuwd naar de bandbreedte,

waarbinnen flexibel peilbeheer mogelijk gemaakt kan

worden. Zoals de eigenaar van een jachthaven laat weten:

als we maar tijdig weten waar we aan toe zijn, kunnen we

onze investeringen erop aanpassen. Het is duidelijk dat de

uitwerking van flexibel peilbeheer heel goede afspraken

vergt.

De inzet van pompen op de Afsluitdijk, in combinatie met

flexibel peilbeheer, leidt tot vragen bij deelnemers.

Gevoelsmatig kunnen we met pompen het peil exact

regelen, waardoor de behoee aan flexibiliteit kleiner zou

moeten kunnen zijn. De vraag is derhalve wat de pompen en

de inzet ervan betekenen.

3. VeiligheidBij waterveiligheid speelt een aantal zaken. Ten eerste moet

worden voldaan aan de huidige normen. Daarvoor bestaat

het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Ten

tweede gaat Nederland over op het principe van

overstromingskansen. Hierbij kijken we niet meer alleennaar de standvastheid van de waterkering bij een bepaalde

waterstand, maar ook naar de gevolgen van een eventuele

overstroming: wat kan de schade zijn en hoeveel

slachtoffers zijn er mogelijk? In het IJsselmeergebied zijn er

twee gebieden die door de toegenomen economische

waarde aparte aandacht krijgen: zijn de normen daar nog

wel hoog genoeg? Het gaat om Flevoland en de IJssel-

Vechtdelta.

Ten derde is er een pilot geweest in de Wieringermeer,

waarbij is gewerkt met het concept van meerlaagsveiligheid.

Daar is minder gekeken naar de eerste laag (preventie), maar

juist meer naar de tweede laag (ruimtelijke inrichting) en de

derde (rampenbeheersing) om de gevolgen te beperken.

Zijn er in die lagen maatregelen te bedenken die

kosteneffectief zijn, en de schade en het aantal slachtoffers

nog significant kunnen verminderen. De uitdaging voor het

Deltaprogramma IJsselmeergebied is om deze verschillende

opgaves met elkaar te verbinden, maar vooral ook met het

concept van flexibiliseren.

De deelnemers aan deze carrousel hebben veel vragen. Hetverschil in kennisniveau is groot. Een van de vragen betre

de vitale infrastructuur. Wat als bijvoorbeeld de elektriciteit-

of gasvoorziening uitvalt? Zijn we daarop voorbereid? Het

Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering werkt dit

uit. Diverse deelnemers lieten weten dit lastige materie te

vinden.



15/28


Gesprek over de bestuurlijke ronde


16/28

4. WaterafvoerDe deelnemers aan de carrousel Waterafvoer bespreken de

opties voor het peilbeheer. Het CPB hee daarvan een

kosteneffectiviteitanalyse (KEA) gemaakt. De KEA laat een

aantal duidelijke conclusies zien:

Meestijgen met de zeespiegel is veel duurder dan

handhaven van het huidige peilbeheer (voor dit laatste

zijn pompen bij de Afsluitdijk nodig).

De eerste stappen om de benutbare buffervoorraad

zoetwater te vergroten zijn relatief goedkoop. Bij verdere

vergroting nemen de kosten per kubieke meter

buffervoorraad sterk toe.

Al met al lijkt flexibeler peilbeheer rond het niveau van het

huidige waterpeil kansrijk. Vergaande veranderingen in het

waterpeil zijn erg duur.

Regelmatig klinkt de vraag wat deze conclusies betekenen

voor het zogenaamde ontkoppelingsbesluit. Het

ontkoppelingsbesluit houdt in dat wanneer besloten zou

worden het IJsselmeerpeil mee te laten stijgen met de

zeespiegel, het Markermeer niet zou meestijgen. Nu dus

besloten wordt het IJsselmeerpeil niet mee te laten stijgen,

verliest het ontkoppelingsbesluit zijn betekenis. Het

ontkoppelingsbesluit gaat niet over flexibel peilbeheer. Dat

is namelijk een optie voor het IJsselmeer n het

Markermeer. Een deelnemer merkte op dat dit niet

automatisch leidt tot hetzelfde peilbeheer in beide meren.

Diverse deelnemers stellen vragen over de marges die voor

het flexibel peilbeheer worden gehanteerd. We kunnen de

KEA echter alleen gebruiken voor conclusies op hoofdlijnen.

De exacte invulling van flexibel peilbeheer, de grenzen die

daarbij worden gehanteerd en de daaraan verbonden

kosten, moeten we nog nader uitwerken. Deelnemers

vragen in dat kader ook nog aandacht voor het risico dat de

pompen op kritieke momenten uitvallen.

5. Bestuurlijk procesIn de carrousel bestuurlijk proces staat de bestuurlijke

planning van het Deltaprogramma IJsselmeergebied voor de

periode tot en met medio 2013 centraal.

De overall planning met de momenten van de BKIJ, de BKIJ-

XL en de bestuurlijke conferentie roept geen vragen op.

Waar wel vragen over bestaan, is de bestuurlijke

gespreksronde van december 2012 - januari 2013: Wat is nu

precies de bedoeling? Wat wordt wanneer verstuurd en aan

wie? Wat vragen jullie vervolgens van ons en wat gebeurt er

met resultaten?

De bestuurlijke gespreksronde vindt plaats op verzoek van

de regio. Portefeuillehouders worden uitgenodigd de stand

van zaken rond het deltaprogramma met hun achterban tebespreken. Het gesprek is echter geen verplichting.

Op 4 december 2012 gaan de brieven aan de

portefeuillehouders de deur uit. Daarin wordt verwezen

naar een aanvullend informatiepakket op het Deltaweb.

Leden van de BKIJ-XL zijn beschikbaar om in een gesprek

hun collega ter zijde te staan; het programmabureau kan

inhoudelijke ondersteuning leveren.

De reacties van de deelnemers maakte duidelijk dat de

meeste gesprekken die nu staan gepland, zullen

plaatsvinden in januari of februari 2013.



17/28


Tijdens de deelsessie Friesland.


18/28

In de middag splitst de groep zich opnieuw op. In vijf

regionale deelsessies gaan de deelnemers met elkaar in

gesprek over de koppeling van lokale wensen en ambities

met de uitdagingen van het deltaprogramma. De regios

zijn: Friesland, Noord-Holland, de R andmeren,

Flevoland en de IJssel-Vechtdelta.

Deelsessie Friesland

Deze sessie blikt terug op het afgelopen gebiedsproces, dat

begon met de vraag wat een flexibel waterpeil voor Friesland

betekent. Iedereen is erbij betrokken: lokale en regionalebestuurders, vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven en de

toeristische sector en natuurverenigingen. In het proces zijn

ook de lokale ambities blootgelegd en of die al dan niet te

koppelen zijn aan de grotere doelen van het

Deltaprogramma. Een aantal van de belangrijkste punten uit

deze sessie.

Friesland hee weinig problemen met het opzeen van

het waterpeil, mits aan de randvoorwaarden van natuur

en veiligheid wordt voldaan. Met name de

broedgebieden van bijzondere vogelsoorten verdienen

speciale aandacht. Het alternatief, uitzakken, is minder

wenselijk. De Friese kust van het IJsselmeer is een

populaire bestemming voor recreatievaart. Uitzakken

leidt tot minder diepgang in de vaargeulen, waardoor het

gebied en de achterliggende meren minder toegankelijk

worden.

De buitendijkse functies (landbouw, recreatie en

industrie) wil men behouden. Het Deltaprogramma

biedt een mooie gelegenheid om de ambities op deze

terreinen uit de breiden. Bijvoorbeeld op het gebied van

recreatie en toerisme. In de hoek bij de Afsluitdijk enMakkum wordt een windmolenpark overwogen. Ook zou

daar een geleidelijke zoet-zoutwaterovergang kunnen

worden gecreerd die de vismigratie bevordert.

De Friese wateren vormen een belangrijke

zoetwaterbuffer voor de rest van noord Nederland. Als in

tijden van extreme droogte de verschillen in waterhoogte

te klein worden, kan het water Groningen en Drenthe

niet meer bereiken. Er is dan tevens een serieus gevaar

van verzilting. Mocht uitzakken toch noodzakelijk zijn

dan moet dit dus gebeuren in goed overleg met de regio.

Deelnemers aan de deelsessie vragen om meer

duidelijkheid over het mogelijke waterpeil op de langere

termijn. Kan die van 10 cm meer opgeschroefd worden

naar 20 of 30 cm meer? Dit is van belang om te weten

voor de planning en de ontwikkeling van vooral de

buitendijkse gebieden. Tegelijkertijd ziet men ook in dat

het onmogelijk en onwenselijk is om t ver vooruit te

kijken. Alles draait in deze sessie daarom om het woord

flexibiliteit. Zorg ervoor dat je flexibel kan reageren op

de situatie van het moment en dus alleen opzeen of

uitzakken als het echt moet. Niemand wil het stijgniveautot 2050 vastleggen. Wel hee iedereen baat bij

duidelijke kaders waarbinnen men kan gaan plannen.

Het Rijk draagt zorg voor de veiligheid en zoetwater. De

overige twee pijlers, ruimtelijke kwaliteit en ecologie,

vallen binnen de verantwoordelijkheid van de lagere

overheden.

Meer weten over deze deelsessie? Neem contact op met Jack

van der Wal ([email protected]).


Het IJsselmeergebied in de rondteVijf regionale deelsessies


19/28


Charles van Schaik licht de ontwikkelingen in Noord-Holland toe.


20/28

Deelsessie Noord-Holland

Iemand die niet bekend is met het Noord-Hollandse zou hetbij deze deelsessie onmiddellijk zijn opgevallen dat de

vragen van het Deltaprogramma hier feitelijk al deel

uitmaken van een dynamische en actuele discussie over het

waterbeheer in dit bijzondere gebied. Het stijgende

waterpeil is hier geen abstract gegeven uit een onzekere

toekomst. Op dit moment voeren overheden, bedrijfsleven

en maatschappelijke organisaties al een levendig debat over

een aantal belangrijke lokale waterbouwkundige projecten,

zoals de dijkversterking in het traject van Hoorn naar

Amsterdam en de luwtegebieden voor de westelijke oevers

van het Markermeer.

De belangen zijn groot. Bijvoorbeeld: een oeverdijk in

combinatie met luwtemaatregelen biedt een hoge

veiligheidsgarantie voor de toekomst en opent

onmiskenbaar nieuwe kansen voor nae natuur,

kleinschalige waterrecreatie en strandjes. Maar er bestaan

ook zorgen over zon dijksysteem: het zicht op het

Markermeer zou erdoor worden ontnomen, en historischestadjes zouden gesoleerd raken van het open water.

Landbouwers vrezen een toename van het aantal ganzen,

waarvan er toch al zoveel zijn in het gebied. De discussie in

deze deelsessie verschoof dan ook al snel naar dit soort

prangende vragen, waarbij uiteraard wel de koppeling werd

gezocht met de uitdagingen waarvoor het DPIJ zich in

bredere zin ziet gesteld.

Een aantal punten die aan de orde zijn gekomen:

Men is overwegend positief over het feit dat het idee van

de 1,5 meter is losgelaten. De voorgestelde flexibilisering

van het waterpeil is in dit gebied eigenlijk al een realiteit.

Ook is men positief over de ontkoppeling van

Markermeer en het noordelijke deel van het IJsselmeer.

Noord-Holland hee de voorkeur voor het huidige

winterpeil en de huidige bandbreedte voor het

zomerpeil. Het toekomstige winterpeil mag alleen

omhoog onder voorwaarde dat het veiligheidsniveau

gelijk blij. En alleen als het echt moet, mag debandbreedte in de zomer vergroot, mits er voldoende

aandacht is voor de regionale knelpunten die hierdoor

ontstaan.

De deelnemers aan de sessie zijn zeer goed

genformeerd. Men weet waar het over gaat. Sommige

deelnemers zien nu de tijd rijp om het publiek bij de

discussie te betrekken en om er een politieke vertaling

aan te geven. Staten- en raadsleden staan een stuk verder

van de discussie af. Andere deelnemers adviseren, gezien

het complexe karakter van de problematiek, zon

discussie te laten gaan over de hoofdlijnen.

Meer weten over deze deelsessie? Neem contact op met

Charles van Schaik ([email protected])



21/28


Petra van den Brand leidt de discussie bij de deelsessie Randmeren.


22/28

Deelsessie Randmeren

De speelruimte in de randmeren is beperkt. De ondiepewateren zijn gevoelig voor peilveranderingen. Om de juiste

balans te waarborgen is een intensieve samenwerking

vereist. Het zomerpeil verder laten uitzakken is de

doodsteek voor dit gebied. Het peil ophogen hee ook een

nadeel: de strandjes worden heel klein. Een deelnemer aan

de sessie vraagt zich hardop af of in dit gebied niet te veel

functies te dicht op elkaar liggen. Deze deelsessie tast af wat

de prioriteiten zijn.

Centrale themas in de randmeren zijn de waterkwaliteit en

de relatie met Flevoland. Er is een streven naar meer

recreatie en natuur. Men wil niet teveel risico nemen, maar

er is wel wat peilstijging (10 cm) nodig. Onder schippers

leven andere zorgen: er is een zandmassa boven de

telefoonkabel, die het zeilgebied enorm beperkt.

Men is positief over het feit dat flexibiliseren veerkrachtiger

maakt en dat je zo bent voorbereid op de toekomst.

Flexibiliseren legt echter ook beperkingen op aan sommige

lokale wensen. Je moet durven kiezen, en niet alles in n

gebied doen. Leg functies ook niet te dicht op elkaar.

De samenwerking in de zuidelijke randmeren is goed, en is

te herleiden tot een gemeenschappelijke vijand: de

blauwalg. In 2007 is gestart met de Blauwe As, een initiatief

van BEZEM (Bestrijding Eutrofiring Zuidelijke Randmeren),

waarin Rijkswaterstaat, het Waterschap Vallei & Eem en de

acht omliggende gemeenten zijn verenigd. Het project bindt

de strijd aan met de overvloed aan blauwalg bevat in het

voedselrijke water. De blauwalg gee problemen voor

recreatie en watersport. Op gemeentelijk niveau bestonden

nauwelijks instrumenten om de blauwalg aan te pakken.

Maar sinds Rijkswaterstaat een ecologische

ontwikkelingsvisie hee opgesteld met recreatie als

belangrijke functie van de zuidelijke randmeren is er meer

mogelijk. Wel moeten de gemeentes meer samenwerken inhet creren van de juiste balans tussen recreatieve en

ecologische ontwikkeling.

Gespreksleider Gmelig Meyling gaat wat dieper op de

materie in: Er zijn prachtige overeenkomsten tussen

problemen en potenties. Waterplantgroei is goed voor de

waterkwaliteit, maar je moet de hoeveelheid wel in de gaten

houden. Blauwalg en de uitwerpselen van de grote kolonies

ganzen- en knobbelzwaan hebben gevolgen voor de

zwemwaterkwaliteit.


Frans Verhoef ([email protected]) en Ren Gmelig

Meyling ([email protected])



23/28


Jeroen Gruers tijdens de deelsessie Flevoland.


24/28


Deelsessie Flevoland

De workshop in de Banningzaal concentreert zich op denieuwe gebiedskaart van Flevoland. De kaart is

samengesteld op basis van de gebiedssessie die plaatsvond

tijdens het Flevolands Deltacongres op 18 oktober 2012 en

laat zien welke ontwikkelingen en uitdagingen met

betrekking tot het waterbeheer in en rond Flevoland spelen.

Deelnemers aan de workshop geven hun eerste reactie op de

kaart en wisselen ideen met elkaar uit. Conclusie: een

visiekaart is wenselijk en bruikbaar, mits het een duidelijk

doel dient.

Twee prominente themas voor Flevoland zijn veiligheid en

peilverandering. In deze sessie klinkt een oproep om de

investeringen in de waterveiligheid vooral als een kans te

zien in plaats van een noodzakelijk kwaad. Een dijk dient

bijvoorbeeld niet alleen voor preventie en verdediging,

maar kan ook een rol krijgen in andere functies, zoals

recreatie en natuurontwikkeling. Ook in de polder is er het

besef dat flexibiliteit in het peilbeheer noodzakelijk is om in

te kunnen spelen op toekomstige ontwikkelingen.

Flevoland kent veel projecten die een directe relatie met de

waterhuishouding hebben. Zo zijn er planningen voor

binnendijkse en buitendijkse havens, een windmolenpark,waterkeringen, kassenbouw en de verbinding tussen IJburg

en Almere.

De discussie spitst zich toe op de economische waarde en

betekenis van 10 centimeter peilverandering. Wat voor de

buitenwacht een minimaal verschil lijkt, hee op

betrokkenen een gigantische impact. Ondernemers die

klandizie mislopen en andere verborgen effecten van

peilverandering.

In deze sessie bestaat onduidelijkheid over het doel van de

kaart. Voor wie is deze kaart? Wat ziet men precies?

Gaandeweg de discussie wordt duidelijk dat de kaart

bestemd is voor het bestuurlijke traject. De kaart moet

inzichtelijk maken wat de belangrijkste ontwikkelingen zijn

voor de korte termijn voor de regio Flevoland. De

deelnemers komen daarom met een aantal dringende

adviezen:

Toets de kaart met verschillende partijen vrdat deze

definitief het bestuurlijke traject ingaat. Niet iedereen

hoe consensus te geven, maar de getoonde informatie

moet correct en volledig zijn. Maak duidelijk op welke termijnen de kaart betrekking

hee. Lange en korte termijnen kunnen naast elkaar

bestaan, mits duidelijk omschreven.

Formuleer zowel knelpunten als ambities. Deze

combinatie gee een realistisch beeld van de beoogde

ontwikkelingen en maakt het makkelijker om trajecten

met elkaar te vergelijken.

Probeer de kaart te koppelen met andere programmas

die momenteel lopen en eventueel van invloed zijn op de

getoonde ontwikkelingen.


Jeroen Gruers ([email protected])


25/28


Menno ten Heggeler leidt de discussie bij de deelsessie IJssel-Vechtdelta.


26/28

Deelsessie IJssel-Vechtdelta

De IJssel-Vechtdelta is een open delta en dat maakt het

gebied extra gevoelig voor stormcondities. Het gebied is rijk

aan cultuurhistorisch erfgoed en het bijzondere natuurlijke

landschap is er kwetsbaar. De regio hee bovendien een

heel eigen economische dynamiek. Bij een stijgend

waterpeil lopen vooral de buitendijkse gebieden gevaar en

dat geldt dus ook voor de hier gelegen infrastructuur, natuur

of bedrijvigheid. Om aan te geven over welke belangen het

gaat:ook het centrum van Zwolle wordt gerekend tot het

buitendijkse gebied. Peilschommelingen in het

IJsselmeergebied hebben regionaal dus een grote impact.

Door de twee regionale levensaders de IJssel en de Vecht

wordt water afgevoerd naar het IJsselmeer. Deze mini-deltavormt een cruciale schakel binnen de grote Nederlandse

delta en verdient daarom bijzondere aandacht. Niet alleen

de stormdreiging zet druk op het systeem, ook de te

verwachten extremen in droge en nae periodes plaatsen de

regio voor nieuwe uitdagingen. Hoeveel meer water kunnen

de rivieren afvoeren?Overheden, bedrijfsleven en

maatschappelijke organisaties zijn daarom druk in de weer

om zich voor te bereiden op de gevolgen van een

onstuimiger klimaat. Die inzet is terug te zien tijdens deze

deelsessie. Zon vijfentwintig deelnemers gaan met elkaar in

gesprek over de specifieke uitdagingen voor deze regio.

De IJssel-Vechtdelta is een goed voorbeeld van een regio

waar actief gezocht wordt naar manieren om lokale ambities

te koppelen aan het grotere plaatje van het

Deltaprogramma. Het DPIJ hee in dat opzicht een

katalyserende werking. Men stree naar een robuuste

inrichting van het watersysteem, waarbij een verbinding

wordt gezocht van de korte termijn met de lange termijn.

Grote waterinvesteringen zoals dijken bieden namelijk ook

ongekende kansen voor investeringen in de ruimtelijke

ordening, natuur en recreatie. Dan is het dus verstandig omin het geval van bijvoorbeeld de herinrichting van een

bestaand buitendijks bedrijventerrein nu al te kijken naar de

te verwachten condities over vijig jaar.

Ook deze deelsessie staat uitgebreid stil bij de

veiligheidsopgave. Tevens is er aandacht voor verschillende

concrete projecten uit het uitvoeringsprogramma. Maar het

gaat ook over de financin en hoe de kosten van de

noodzakelijke systeemwijzigingen verdeeld kunnen worden

over publieke en private partijen. Hierover is het laatste

woord nog lang niet gesproken. Logisch ook, want dat

gesprek begint nu pas echt. Belangrijker is dat op dit

moment alle partijen aan boord zijn.

De deelnemers aan de sessie zijn goed genformeerd en de

meesten kennen elkaar uit het circuit. Dit onderstreept

maar weer eens dat de waarde van een evenement als de

IJsselMeerdag niet alleen zit in de uitwisseling van

informatie, maar juist ook in de mogelijkheid om de

onderlinge relaties te versterken. Want het Deltaprogramma

is en blij vooral mensenwerk.


Menno ten Heggeler, Provincie Overijssel.

[[email protected]]



27/28


Twee deelnemers praten na.


28/28

Dit is een uitgave van

Deltaprogramma | IJsselmeergebied

Postbus 600 | 8200 AP Lelystad

[email protected]

Foto omslag: Theo Bos

Fotos binnenwerk: Paul Hilkens.

Kijk voor meer informatie op

www.delta-programmaijsselmeergebied.nl

December 2012

Verslag IJsselMeerdag 26 november 2012; Deltaprogramma IJsselmeergebied

Documents

Transcript of Verslag IJsselMeerdag 26 november 2012; Deltaprogramma IJsselmeergebied