BNA Jonge Architectendag Zaterdag 27 november 2010 Schieblock Rotterdam De BNA Jonge Architectendag 2010, met het thema ‘Tabula non rasa’, het niet onbeschreven blad, is een inspirerende bijeenkomst geweest. De bezoekers waren het er, al terugblikkend, over eens dat het afwisselende programma veel leerzaams te bieden had. ‘Volgend jaar ben ik er weer,’ lieten een paar aanwezigen alvast vol enthousiasme weten. De positieve geluiden werden tijdens de borrel na afloop opgetekend, toen de 150 jonge architecten (van wie sommigen werkloos, student, zelfstandig werkzaam of actief bij een bureau; zie ook uitslag sms-sessie) een drukke dag achter de rug hadden onder leiding van moderator en BNA-directeur Fred Schoorl. Tekst Thijs Wartenbergh Beeld Maarten van Haaff JUNGLE NAi-directeur Ole Bouman nam zijn gehoor mee op een reis door de jungle, een metafoor voor de moeilijke periode die architecten te wachten staat. „Natuurlijk‟, zei hij, „Je kunt mooie dingen ontwerpen en daarvan genieten, maar het is voorspelbaar dat er zware tijden wachten. Zeker nu, met deze financiële crisis. De vergelijking met een jungle en een overlevingstocht is daarom niet zo vreemd.‟ Voor zo‟n reis door de rimboe heb je wapens nodig (je kennis), ging hij verder, gezond verstand en wilskracht. „Al het geld van de wereld helpt je in zo‟n situatie niet. En je moet

samenwerking zoeken met anderen, want alleen red je het niet.‟ ROOFBOUW BNA-voorzitter Bjarne Mastenbroek ging fel van start door te stellen dat het huidige kabinet met zijn slogans als „linkse hobby‟s‟ intelligente roofbouw pleegt op de architectuursector. „We zitten ten dele in de cultuursector, dus ook wij worden getroffen,‟ zei hij. Hij ging voorts in op de slechte bouw uit de jaren 70, onder andere van de Bijlmer. „Door de verschraling toen, moet er nu alles uit de kast gehaald worden, ook financieel gezien, om dat weer op te knappen.‟

„Een leuk gebouw ontwerpen is niet interessant. Interessanter is het om te weten hoe de mensen die erin wonen of werken het ervaren in de praktijk.‟

„Je moet opdrachtgevers wel een worst voor de neus houden, anders lopen ze niet.‟

„Je moet geen ondernemer worden omdat anderen het, veelal vanwege de financiële crisis, ook doen. Het ondernemerschap moet in je zitten.‟

De veranderingen in de maatschappij zorgen er zijns inziens voor dat IQ meer en meer vervangen wordt door EQ: de architect zal zich meer moeten verplaatsen in degenen die hij dient. „Het is een omwenteling waar je je best voor moet doen, maar zoiets is zeker interessant en de moeite van het proberen waard.‟ DENKEN Er valt de komende vijftig jaar veel te transformeren, met ruim een miljoen oude woningen en gebouwen die aangepakt moeten worden. Daarbij dient architectuur steeds voorop te staan, aldus Mastenbroek. „Blijf daarom denken als een architect. Dat is het allerbelangrijkste.‟ Hij gaf nog een paar tips mee: „De kosten gaan voor de baat uit. Elk succesvol project levert vijf jaar later nieuwe projecten op, zie je bureau als een project en wees niet bang om te investeren.‟ KLIK

Bij de workshop Portfoliobesprekingen voerden onder anderen Martin Molenaar van Vastgoed ID en Dorte Kristensen van Atelier PRO verschillende gesprekken en beoordeelden meegenomen materiaal. Molenaar lette vooral op de

manier waarop iemand zich presenteert. „Heb ik vertrouwen in zo iemand‟, vraag ik me dan af. „Er moet een klik ontstaan.‟ Hij heeft de indruk dat velen een te uitgebreide portfolio met zich mee torsen. „Laat een paar parels zien van hetgeen je gedaan hebt. Lardeer daar wat korte informatie omheen‟, aldus Molenaar. Kristensen liet weten dat sommigen met een CV van zes pagina‟s komen aanzetten. „Veel te lang natuurlijk. Dat leest niemand bij ons. Met een beknopt portfolio

heb je kans dat je bij ons bureau een voet tussen de deur krijgt. Laat je meest recente werk zien en daarvan ook weer de mooiste foto‟s. Je moet jezelf verkopen!‟ DENKRAAM Wijnanda Willemse (Agentschap NL) en Atto Harsta (Aldus Bouwinnovatie/Living Daylights) verzorgden de workshop „De architect als duurzaamheidsadviseur‟. Volgens Willemse is

het moeilijk om een definitie van duurzaamheid te geven. „Kies altijd een breed denkraam en betrek daarbij People, Planet, Profit‟. Het is in dit licht gezien belangrijk dat een gebouw mechanische verbindingen heeft, zodat alles later weer uit

elkaar genomen kan worden. Duurzaam of niet? Veel keuze is er niet, aldus Willemse. In 2020 moet er volgens Europese richtlijnen energieneutraal gebouwd worden. ARGUMENTEN Het wordt, volgens Harsta, steeds belangrijker dat een architect veel van duurzaamheid af weet. „Jij moet straks veel kennis van dit onderwerp hebben omdat daar besluiten over genomen moeten worden tijdens een bouwproces. Dan moet je met anderen discussiëren waarom iets wel of niet de voorkeur moet hebben. Daar heb je kennis over dit onderwerp voor nodig.‟ Het toevoegen van daglicht aan gebouwen is van levensbelang. „Licht doet leven‟, aldus Harstra. „Maar dat was al veel langer bekend. UITERSTEN Chris van den Berk en Joost Mulders (Mulders vandenBerk Architecten) en Job Floris (Monadnock) ontfermden zich over de workshop „Basics van het ondernemen‟. Volgens Van den Berk is het, om mee te beginnen, van het grootste belang om te weten wat je wilt: ligt het ondernemer-zijn je goed (waarmee je ook het

„Je kunt als architect niet zomaar bij een opdrachtgever langsgaan en zeggen: “Ik wil een duurzaam gebouw”.‟

„Jij kent alle ingrediënten, dus jij kunt het beste gerecht maken.‟

„Oudere opdrachtgevers, zegt 40- en 50-plus, willen niets met duurzaamheid te maken hebben; die doen al jaren hetzelfde kunstje, dat bevalt ze goed en daar willen ze niet vanaf.‟

laatste woord kunt hebben, maar minder met ontwerpen bezig bent) of wil je juist veel ontwerpen (waarbij je beter voor een bureau kunt gaan)? „Je hebt als ondernemer twee uitersten. Veel onzekerheid, zoals je inkomen en of je überhaupt opdrachten binnenhaalt, maar daarnaast is de voldoening groot als je een project mag doen en dat tot een goed einde brengt.‟ Tips voor beginners: geld regelen, vertrouwen krijgen, netwerken, een professionele website laten maken en ambitie tonen. Wat dat laatste betreft: kijk niet op een paar uurtjes per week. „Wij hebben weken van 70 uur gemaakt. Dat

maakt niet uit, zo lang het maar wat oplevert‟, aldus Van den Berk. Job Floris (Monadnock) hield zich bij deze workshop bezig met de 'zachte' kanten, de corporate

story: positie en identiteit. Wat wil je als bedrijf en hoe zet je jezelf in de markt? „We hebben als introductie altijd al een mooi verhaal te vertellen over Monadnock, het eind 19e eeuw gebouwde meesterwerk in Chicago. Een stoer en groot gebouw, fascinerend, maar ook verfijnd, dat alles overleeft. Eigenschappen die wij graag in onze aanpak stoppen. We willen iets realiseren dat lang meegaat.‟ Als je enigszins weet welke kant je op wilt als bureau, laat je dan zien. Stuur persberichten de wereld in, probeer een lezing te verzorgen tijdens bijeenkomsten en doe mee aan competities. „Al win je niet, anderen komen toch te weten waar je interesses liggen. Je kunt je ook profileren door mee te werken aan een debat.‟

WERK Een van de conclusies van de dag was dat er werk voorhanden is, maar dat ja dat wel zelf moet opzoeken. Soms kun je zelf werk maken, zoals Marc Reniers (M3H) aangaf, door een onderzoek te starten, naar bloemkoolwijken in dit geval, en daar subsidie voor aan te vragen (onder meer bij BNA Onderzoek). Hedwig Heinsman (DUS) voegde eraan toe dat een architect een andere kijk op dingen heeft. „Dat moet je uitdragen‟. En ook zei ze: ‟Je kunt overal werk vinden, richt je ook op huizenbezitters.‟ Niet zomaar alles aanpakken, was daarbij het devies. Oog hebben voor een langetermijnvisie, en waar je uiteindelijk naar toe wil, is in dit verband

belangrijk. Een goede presentatie, een beknopte portfolio en potentiële opdrachtgevers benaderen zijn een

ondersteuning bij dit alles. In de workshop „Personal branding & job marketing‟ van Herman Miedema leerden deelnemers zichzelf te profileren en te verkopen. COMPETENTIES Duidelijk werd ook dat de architect een steeds bredere kennis van allerlei zaken moet hebben. Neem duurzaamheid in dit verband. „Je moet over alle competenties beschikken, dan wordt de rol van de architect serieuzer genomen. Het kennisniveau is vaak niet op orde, als je naar duurzaamheid kijkt, omdat de opleiding vrij beperkt is op dit punt‟, werd gesteld. MENING BEZOEKERS SURESH DEBIDIN: „Ik heb veel opgestoken van mijn twee gesprekken tijdens de portfoliobesprekingen. Ik heb negen jaar voor verschillende bureaus gewerkt en ben nu werkloos. Een goede presentatie is daarom belangrijk. Deze moet bondig en pakkend zijn, kreeg ik te horen Ook een bijbehorend kostenplaatje bij de ontwerpen is handig. In feite moet je twee. portfolio‟s hebben, een voor een opdrachtgever en een voor een bureau.‟

MAGNETTE DIJKSTRA: „Ik ben enige tijd werkloos geweest, maar ben inmiddels gelukkig weer begonnen, zij het voor drie maanden. Compactheid is het sleutelwoord bij een presentatie, daar ga ik mee aan de slag. Ik heb nu nog een te uitgebreid overzicht. Verder werken aan een eigen, herkenbare stijl werd me eveneens aangeraden. Aan dat soort opmerkingen heb ik wat.‟ SEBASTIAN MARTY: „Ik ben op dit moment werkloos, maar ben toch met een blij gevoel naar huis gegaan. Ik ben hiernaartoe gegaan met het idee: „Ach, je weet maar nooit wat zo‟n dag oplevert‟. Goed dat ik hierheen ben gekomen. Bij de portfoliobesprekingen werd nadrukkelijk naar mijn CV gevraagd en een ander gaf mij de tip bij een bepaald bureau te gaan solliciteren. Deze dag heeft me meer opgeleverd dan ik had verwacht!‟ WALTER DRESSCHER: „De presentatie over duurzaamheid heeft me nog eens bevestigd in mijn idee dat duurzaam denken de toekomst heeft. We moeten toe naar het wonen in een natuurlijke omgeving. Daarbij spelen ook verticale tuinen een rol. Ik heb een jaar in Frankrijk gewerkt. Dat is dé markt voor Nederlandse architecten met een duurzame focus. Ik heb daar vandaag al links en rechts met mensen over gesproken.‟ PATRICIA VAN DE EERTWIJK: „Ik was hier vorig jaar en net als toen was dit ook weer een nuttige dag. De lezingen vond ik interessant en verder vooral de workshop over personal branding. Daar heb ik veel van opgestoken.‟ JESSICA DE VRIES: „Ik was bij de workshop „De architect als duurzaamheidsadviseur‟, maar was niet helemaal tevreden over de presentaties. Er werd met een treinvaart door allerlei begrippen gehold, alsof iedereen precies wist wat ze betekenden. Niets werd uitgelegd. Ook werden er geen voorbeelden gegeven, zodat je een indruk kreeg hoe je bepaalde situaties duurzaam kunt oplossen. Dat had naar mijn idee anders gemoeten.‟ LEAH WIEDERHOLDT: „Ik moet mijn website gaan veranderen, dat is wel duidelijk geworden naar allerlei opmerkingen daarover vandaag. Daar ga ik dan ook snel mee beginnen. Dat heb ik ieder geval opgestoken. Verder vond ik de

workshop „Herstructurering van jaren „70/‟80 wijken‟ erg interessant. Dat je met inspraak van bewoners een buurt ingrijpend kunt veranderen, is volgens mij dé manier om mensen weer prettig te laten wonen. Daar ben ik nu wel van overtuigd geraakt.‟ UITSLAGEN SMS-STEMMEN SMS-stelling: Ik ben…

SMS-stelling: Er zijn teveel jonge architecten. Er moeten er minder wor den opgeleid.

SMS-stelling: Ik ga morgen...