Verslag ‘Rondje door de Regio’ Deelgemeente Centrum

Inleiding Op 11 juni jl. maakten ZorgImpuls-adviseurs Annelies de Vries en Margreet Meijer een ‘Rondje door de Regio ‘ in deelgemeente Centrum. Vijftien zorg- en hulpverleners waren daarbij aanwezig in Grandcafé Engels. Naast fysiotherapeuten, diëtisten, huisartsen, verloskundige waren er o.a. vertegenwoordigers van het Havenziekenhuis, thuiszorgorganisaties, welzijnsorganisaties en de gemeente. De bijeenkomst bood volop gelegenheid om kennis te maken met elkaar en samenwerkingspartners te vinden voor wijkgericht werken. Kennismaken en initiatieven Bij het kennismaken stelden de aanwezigen zichzelf voor en benoemde een ieder wat zijn/haar organisatie in deze deelgemeente doet, aanbiedt en hoe men inspeelt op de verschillende ontwikkelingen. Tijdens de kennismakingsronde werd duidelijk dat men vooral was gekomen om kennis te maken met andere zorgverleners, om elkaar te ontmoeten en mogelijk samenwerkingspartners te vinden. Ook werd genoemd dat een dergelijke avond goed is om verbindingen te leggen voor wijkgericht werken. Verder werd aandacht besteed aan de problemen die spelen in de deelgemeente en aan de initiatieven die tot op heden door de verschillende organisaties zijn opgepakt. Wat opviel, is dat veel van de zorgverleners cliënten bedienen van buiten het verzorgingsgebied. Bijvoorbeeld werknemers van bedrijven, maar ook m.b.t. specialistische zorg aan kinderen. Er wordt door de zorgverleners onderling veel samengewerkt en overlegd, maar dit gebeurt ook met andere (zorg)organisaties en partijen. Dit geldt o.a. voor preconceptiezorg, specialistische zorg aan kinderen, de geriatrische en demente patiënt, zorgpaden ggz en bij revalidatie. Het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling (MO) van de gemeente Rotterdam werkt sinds 1 april met gebiedsaccounthouders. Het Cluster MO omvat o.a. Sport & Cultuur, Jeugd & Onderwijs en GGD. De gebiedsaccounthouder is er om diverse initiatieven te verbinden met als doel bewoners te betrekken. De functie is nieuw en nog in ontwikkeling. Zorgen De aanwezigen spraken hun zorgen uit over de gevolgen van de economische recessie (o.a. toename van werkloosheid en schuldenproblematiek), de veranderingen in de ggz en de consequenties van de transitie in de ouderen- en jeugdzorg waarbij vooral de zorg wordt uitgesproken t.a.v. de beschikbaarheid, toegankelijkheid van de zorgvoorzieningen voor deze kwetsbare groepen. Deze aspecten kwamen ook aan de orde bij de ronde langs enkele posters met specifieke demografische kenmerken van de deelgemeente.

Terugblik en ontwikkelingen Naast de kennismaking werd een korte terugblik gegeven op de uitkomsten van de wijkbijeenkomst in 2009. Algemeen:

• In die periode waren er concrete vragen m.b.t. samenwerking en gezamenlijke huisvesting; • Grote diversiteit in verschillende wijken: weinig overlap in thema. Oude Westen hoort qua

problematiek bijvoorbeeld meer bij D’haven. • De contactfrequentie met huisartsen lager lag dan in R’dam gemiddeld; • Er de aanname was dat achterstandsgroepen vaker bij de huisarts komen voor acute zaken,

maar minder therapietrouw zijn waardoor vervolgconsulten vervallen; • Een groot cohort van 0-34 jaar; • Het aantal voorschriften voor geneesmiddelen in de deelgemeente lager lag dan het landelijk

gemiddelde; • De vraag naar fysiotherapie vooral niet-chronische vragen betrof; • De vraag naar psychische zorg hoog was; • Het lastig was een oordeel te kunnen geven over het al dan niet voldoende zijn voor het

zorgaanbod gezien het groot aantal patiënten wat gebruikt maakt van de zorg wat niet afkomstig is uit de deelgemeente zelf;

• De bijeenkomst werd bijgewoond om kennis te maken, elkaar te kunnen vinden en informatie uit te wisselen.

Wijkspecifiek: • Investering op wijkniveau d.m.v. buurtgerichte thuiszorg • Ergotherapie: ingang om te komen tot multidisciplinaire samenwerking in de wijk • Aantal partijen wenst meer samenwerking in de wijk • Andere partijen geven al dat al veel samenwerking plaatsvindt • Vestigingswensen huisartsen

Verder werden de huidige ontwikkelingen die op de (eerstelijns) zorg afkomen, kort geschetst. Thema’s en ontwikkelingen die ingrijpende veranderingen in of op zijn minst een verhoogde druk op de eerste lijn zullen opleveren:

- AWBZ en WMO; - Transitie van de jeugdzorg naar gemeente; - Gewenste kostenverlaging ; - Substitutie van zorg ; - Populatiegerichte zorg en bekostiging ; - Scheiden van zorg en wonen; - Dubbele vergrijzing ; - Preventie; - Eigen verantwoordelijkheid van de patiënt; - Van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag (van ZZ naar GG); - Verdwijnen van ondersteunende maatschappelijke functies; - Ontwikkeling naar basis GGZ.

Ontwikkelingen die werden herkend en waar met verschillende initiatieven en projecten binnen Deelgemeente Centrum ook op wordt ingespeeld.

Rondje door de Regio Vervolgens werden de aanwezigen uitgenodigd om een ‘Rondje door de Regio’ te maken: een rondgang langs verschillende posters waarin opvallende demografische kenmerken van Deelgemeente Centrum werden weergegeven. Eerstelijns zorgaanbod ALGEMEEN: de poster geeft een overzicht van de eerstelijns zorgverleners, gevestigd in Deelgemeente Centrum

Opmerkingen/discussie

- Eerstelijnszorg is wijkgebonden; niet alle eerstelijns disciplines zijn in de wijk vertegenwoordigd;

- Zorgverleners ervaren dat zorg wordt gemeden, mede gezien kosten en toenemende financiële problematiek (geen werk, oplopende schulden, achterstandsproblematiek) en daaruit toenemende (psychische) gezondheidsproblematiek

- Het is wenselijk om jeugdteams goed in te richten; locatie van het CJG in Deelgemeente Centrum wordt gemist;

o Wellicht een Multidisciplinair Overleg (MDO) over ‘kinderproblematiek’ inrichten? o T.a.v. de transitie Jeugdzorg: van belang om ook rekening te houden met de grote

groep alleenstaande (tiener)moeders in Deelgemeente Centrum; - De kinderfysiotherapie beschikt over een uitgebreid netwerk en expertise; - T.a.v. de oudere doelgroep: inrichten van een Multidisciplinair Overleg (MDO) Ouderenzorg

wordt als een kans voor samenwerking gezien; - Voor zowel ouderenzorg als zorg aan jeugdigen wordt benoemd dat het zinvol is het netwerk

van patiënten in de eigen buurt goed te benutten; - Verloskundigen zoeken samenwerking op het gebied van leefstijlproblematiek met o.a.

diëtisten.

Leeftijdsgroepen

Opmerkingen/discussie Algemeen

- Groep 0-14 jarigen draagt in belangrijke mate bij aan de vraag naar eerstelijnszorg; - De ouderen, met name de 75plussers dragen in belangrijke mate bij aan de vraag naar

eerstelijnszorg in een gebied; - Deelgemeente Centrum is een jonge deelgemeente; - In de wijk Cool wonen de meeste ouderen; - In Stadsdriehoek zal het aantal inwoners stijgen in de toekomst; - In Cool en Oude Westen wordt krimp verwacht; - Hoog aantal geboorten per 1000 inwoners in Oude Westen; - Grote verschillen in SES en leefbaarheid; - In Oude Westen 2/3 bestaat de populatie uit niet-westerse allochtonen; - Overgrote deel van de bevolking in deze wijken bestaat uit alleenstaanden.

Centrum: - Leeftijdsgroepen zijn in percentages weergegeven. Aantallen zijn belangrijk, niet elke wijk is

nl. even groot! - De groep ouderen is in deelgemeente Centrum redelijk geconcentreerd in de wijk Cool; - De groep ouderen wordt gekenmerkt door een mix van een groep met eigen kracht versus

een groep die redelijk in isolement/eenzaamheid leeft; - Deelgemeente Centrum is een jonge deelgemeente. Zorgverleners zien toenemende

stressgerelateerde problematiek bij deze jonge groep inwoners. - Benoemd wordt dat inwoners overlast ervaren van de vele evenementen.

Sociale status en zorgaanbod

Opmerkingen/discussie Algemeen

- Sociale status is samengesteld uit 3 elementen: inkomen, werkgelegenheid en opleidingsniveau;

- SES is sterk gerelateerd aan de gezondheidstoestand; - Inwoners met lage SES doen vaak eerder en een groter beroep op de eerstelijnszorg ; - Slechtere gezondheid door slechtere omstandigheden en minder goede leefgewoonten; - Lage SES hangt vaak samen met niet-westerse achtergrond; - % niet westerse allochtonen is in Oude Westen hoger dan R’dams gemiddelde : 68.6% , NL:

11,4 % en R’dam 36,7%; - In overige wijken hoger dan het NL gemiddelde.

Centrum - Men benoemt dat het aantal onverzekerden toeneemt; - Daarnaast wordt benoemd dat steeds vaker de vraag wordt gesteld m.b.t. benodigde zorg

steeds vaker de vraag wordt gesteld: ‘wat kost het’? Aanwezigen ervaren dat patiënten om financiële redenen steeds vaker af zien van benodigde zorg of zorg uitstellen (Havenziekenhuis ziet bijvoorbeeld dat patiënten ingrepen aan bijvoorbeeld heupen/knieën uitstellen naar de 2e helft van het jaar).

- Men ervaart een toenemend aantal dreigende huisuitzettingen, ook bij ouderen! - Men ziet een toename van huiselijk geweld/mishandeling zowel bij hoge/lage SES en zowel

in gezinnen als bij ouderen;

Veiligheidsscore

Opmerkingen/ discussie Algemeen:

- Bij het in kaart brengen van veiligheid is gekeken naar vernielingen, verstoring van de openbare orde, geweldsmisdrijven, diefstal uit auto en overlast.

- De mate van veiligheid bepaalt in hoeverre ouderen of kwetsbare inwoners nog zelfstandig de straat op durven

- In een onveilig ervaren omgeving zal men eerder beroep doen op (eerstelijns) zorg - Wijken worden veelal als onveilig ervaren op enkele wijken na - 0 = NL gemiddelde . Maximum 50, minimum = -50

Centrum: - Veel van de eerder gemaakte opmerkingen staan ook in relatie tot ervaren veiligheid van de

inwoners van Deelgemeente Centrum. - Specifiek wordt hier genoemd: het niet opvolgen van medicatievoorschriften gezien

kosten/eigen bijdrage met mogelijke consequenties daarvan.

Sociaal samenhang en percentage alleenstaanden

Opmerkingen/discussie Algemeen - Sociale cohesie geeft de samenhang tussen inwoners en hun omgeving aan; - Huishoudens met kinderen zijn vaak meer betrokken bij de omgeving; - Verder wordt gekeken naar het aantal verhuizingen waaruit wordt afgeleid of mensen zich

prettig voelen in de buurt; - Samenstelling van huishoudens (en burgerlijke staat) kan invloed hebben op de gezondheid; - Alleenstaanden leven ongezonder en risicovoller dan gehuwden;

- Overgroot deel in Deelgemeente Centrum is alleenstaand; - %samenwonenden met en zonder kinderen en eenoudergezinnen is lager; - Alleenstaand totaal: variërend van 57,7- 66%. R’dam > 48.8% en NL 37%; - Alleenstaande ouderen hebben een slechtere gezondheid dan gehuwde of samenwonende

ouderen > hogere zorgvraag; - % alleenstaande ouderen (65+) is 11,7 in R’dam en 11,0 %NL; - In Deelgemeente Centrum is men niet tevreden over de sociale samenhang,

woningvoorraad Centrum: - Genoemd wordt dat er weinig (speel-)voorzieningen zijn voor kinderen in deze

deelgemeente; - Er is contact tussen scholen en verpleeghuizen om jongeren en ouderen met elkaar in

contact te brengen; - In het Oude Westen zijn veel succesvolle bewonersinitiatieven waarbij aansluiting gezocht

zou kunnen worden; - Daarnaast wonen er in het Oude Westen veel grote gezinnen waar samenhang wellicht

gevonden wordt, ook doordat families veel voor elkaar zorgen; - Verder zijn er wijken met een hoge ‘doorloop’ van het aantal inwoners; - Veel stressgerelateerde problematiek;

o Onzekerheid; o Mensen krijgen het (financieel) slechter: toename van schuldenproblematiek. Zou

preventief budgetbeheer hierin kunnen bijdragen, evenals het bieden van ondersteuning bij financiële administratie?

o Angst, depressie, verslavingsproblematiek en slapeloosheid zijn klachten die in toenemende mate worden gezien. De spreekuren van de beschikbare POH-ggz zijn overvol!

- Veel verschillende nationaliteiten in de verschillende wijken waar een toename van het aantal Midden- en Oost-Europeanen wordt gezien met veel (achterstands-) problematiek;

- Er is een beweging zichtbaar in de groep jongere allochtonen die hoger opgeleid zijn en betere maatschappelijke positie bereiken wat mogelijk wel gevolgen heeft voor onderlinge verhoudingen binnen gezinnen.

Conclusies Een aantal conclusies die zijn getrokken:

- De problematiek op het gebied van jeugd en ouderen biedt mogelijkheden voor multidisciplinaire samenwerking in de wijk.

- Stressgerelateerde problematiek voortkomend uit diverse oorzaken en achtergronden (die ook verschillen per wijk in Deelgemeente Centrum) biedt ook mogelijkheden voor samenwerking.

- Een locatie van het CJG wordt gemist in deze deelgemeente. - ZorgImpuls heeft per regio een LinkedIngroep. Dit is een platform om met elkaar te

netwerken. Zorgverleners kunnen zich via de website van ZorgImpuls hiervoor aanmelden. Rondje van de zaak Alvorens onder het genot van een hapje en een drankje nog informeel verder te praten, werd uitgesproken dat een dergelijke bijeenkomst, bijvoorbeeld aan de hand van (zorg-) thema zeker voor herhaling vatbaar is. Dit zal door ZorgImpuls worden opgepakt.