STUDENTENBROCHURE

VERPLEEGAFDELING CARDIOLOGIE, NEFROLOGIE Sector Metabole en cardiovasculaire aandoeningen

Ingang 12 Route 1442

2

1 INLEIDING

Welkom op de afdeling Cardiologie en Nefrologie.

De hospitalisatieafdeling is gelegen in de B-vleugel van K12 op de 8ste verdieping en hospitaliseert

cardiologische en nefrologische patiënten.

In deze brochure stellen we de afdeling voor en geven we uitleg over het patiëntenprofiel, de

verpleegkundige observaties en zorgen, specifieke onderzoeken, medicatie en gedragsregels.

We wensen je een leerrijke en aangename stageperiode.

We doen ons best om je zo goed mogelijk op weg te helpen, te informeren en begeleiden.

Van jou verwachten we een nieuwsgierige, open houding. Neem zelf je leerproces in handen.

Heb je na het lezen van de brochure vragen? Stel ze gerust tijdens je stage.

Het team

3

2 VOORSTELLING VAN DE AFDELING

2.1 Locatie

De verpleegafdeling is te bereiken via ingang 12, route 1442.

De afdeling bestaat uit 31 bedden, van kamer 1821 tot en met 1838, waarvan zes

eenpersoonskamers (1822, 1823, 1824, 1825, 1836, 1837) en twaalf tweepersoonskamers,

decentraal binnen de afdeling.

Keuken, berging, spoelruimte, onthaal-verpleegpost, artsenbureau, linnenkamer, badkamer, douche

en onderhoudslokaal bevinden zich in de middenruimte van de afdeling. Het staflokaal voor

verpleegkundigen bevindt zich aan de buitenzijde van de verpleegafdeling. De patiëntenkamers liggen

ook decentraal.

De polikliniek Cardiologie bevindt zich op dezelfde verdieping in een andere vleugel (route 1425). De

polikliniek Nierziekten bevindt zich op het gelijkvloers (route 1231).

De diensten waar we het meest mee samenwerken zijn:

Katheterisatiezaal (ingang 12, route 1351)

Hartbewaking (ingang 12, route 1547)

Nierdialyse (ingang 25, route 283)

4

2.2 Organisatie

1. Medisch team

Diensthoofd Cardiologie: Dr. M. De Pauw

Diensthoofd Nefrologie: Prof. dr. W. Van Biesen

Supervisoren: stafleden

De continue medische opvolging van de patiënten gebeurt door twee of drie artsen-specialisten in

opleiding (ASO’ers), eventueel bijgestaan door artsen-stagiairs.

De arts-specialist in opleiding staat in voor:

Het beheer van het medisch dossier van de opgenomen patiënten.

Het instellen van behandelingen en de opvolging van de opgenomen patiënten.

Het aanvragen van onderzoeken.

Het houden van de zaalronde met de verpleegkundige.

Het houden van een wekelijkse multidisciplinaire patiëntenbespreking met de

verpleegkundigen, hoofdverpleegkundige, sociale verpleegkundige, diëtiste,

verpleegkundige van het Intern liaisonteam Geriatrie, verpleegkundig specialist hartfalen en

kinesist.

Het medisch informeren van patiënten en hun familie, en de opvang van sociale

problematieken.

Het optimaliseren van de werking van de verpleegeenheid, in overleg met de

hoofdverpleegkundige.

2. Verpleegkundig team

Hoofdverpleegkundige: Isabel Van Holder

De organisatie van de afdeling.

De organisatie, coördinatie en supervisie van het verpleegkundige team.

De communicatie met het medische en verpleegkundige team, met andere zorgverleners

en met medewerkers.

De communicatie met patiënten en familie.

De kwaliteitszorg bewaken en optimaliseren.

Een toekomstvisie voor de afdeling bepalen.

Het materiaalbeheer op de afdeling.

De afdelingsverpleegkundigen

Ze staan in voor de patiëntenzorg volgens het verpleegmodel van de patiëntentoewijzing. Eén

verpleegkundige is daarbij verantwoordelijk voor de integrale zorg van een aantal patiënten:

Totaalzorg plannen, uitvoeren, evalueren en rapporteren.

Verpleegtechnische handelingen uitvoeren.

Medische opdrachten uitvoeren.

Assisteren bij medische handelingen.

Voedingsdistributie.

Medicatiedistributie.

5

Observatie en communicatie met patiënten en familie.

Patiënten en familie informeren.

Zaalronde en overleg met de behandelende arts.

Patiëntenadministratie bij opname, verblijf, transfer en ontslag.

Studenten verpleegkunde begeleiden volgens het mentorschap:

○ samenwerken met studenten

○ informatie geven

○ feedback geven over kennis, handelen, attitudes

○ de begeleide studenten evalueren

Overleg met verpleegkundigen, met de hoofdverpleegkundige en met andere

zorgverleners.

Streven naar een optimale kwaliteitszorg.

Materiaalzorg.

Verpleegkundig specialist hartfalen

Zij biedt doorheen het zorgtraject van hartfalen ondersteuning aan de patiënt en zijn familie, aan

verpleegkundigen en aan andere gezondheidsmedewerkers. Zij geeft ook de nodige educatie aan

hartfalenpatiënten en hun familie. Zij doet consultatie op de poli Cardiologie.

Verpleegkundig Intern liaison team Geriatrie

De ILT-verpleegkundige screent patiënten met een geriatrisch profiel op lichamelijke en cognitieve

beperkingen/mogelijkheden, brengt de thuissituatie nauwkeurig in kaart en geeft tips voor de

verzorging van deze patiëntenpopulatie. Zij is ook de link met de geriater.

3. Secretariaatsmedewerker

Ontvangt patiënten bij opname en begeleidt hen naar de patiëntenkamer.

Verwijst iedereen die zich aanmeldt aan het onthaal gericht.

Patiëntenadministratie.

Maakt afspraken voor onderzoeken en organiseert het vervoer daarvoor.

4. Logistiek medewerker

Logistieke ondersteuning van het verpleegkundige team, vb. maaltijden op- en afdienen, de

spoelruimte en keuken onderhouden.

5. Onderhoudspersoneel

Het onderhoudspersoneel valt onder de bevoegdheid van de dienst Schoonmaak en linnen.

6

6. Bloedprikploeg

De verpleegkundigen van de bloedprikploeg vormen een afzonderlijke eenheid. Zij voeren dagelijks in

de voormiddag perifere en centrale bloedafnames af bij patiënten. In de namiddag gebeuren de

bloedafnames door de verpleegkundigen van de afdeling.

7. Sociaal werkers

Zoeken naar oplossingen voor sociale en financiële problemen van patiënten.

Organiseren thuishulp.

Zoeken naar een kortverblijf, hersteloord of woonzorgcentrum, afgestemd op de behoeften

van de patiënt en zijn familie.

Onderzoeken financiële tegemoetkomingen waar patiënten recht op hebben.

Regelen vervoer bij het ontslag van patiënten.

Werken een vervoersregeling uit voor ambulante hemodialysepatiënten en poliklinische

consultaties.

8. Diëtiste

Ze kan geraadpleegd worden voor ondersteuning, begeleiding en advies over dieetvoeding. Ze geeft

infobrochures aan patiënten en neemt deel aan het multidisciplinair overleg.

7

3 AFDELINGSGEBONDEN INFORMATIE

3.1 Medisch patiëntenprofiel

Observatie, behandeling en verpleging van patiënten met hart- en vaatziekten:

○ Angor of retrosternale pijn (RSP)

○ AMI (acuut myocardinfarct)

○ Hartfalen of hartdecompensatie

○ Ritmestoornissen

○ Geleidingsstoornissen

○ Kleplijden

○ Trombose

○ Plaatsing pacemaker (PM), interne defibrillator (ICD) & TAVI (Transcatheter Aorta

Valve Implantation)

Observatie, behandeling en verpleging van medische nierziekten met verscheidene

behandelingsmodaliteiten:

○ Conservatieve behandeling

○ Hemodialysepatiënten met elektrolytenstoornis

○ Niertransplantatie, nier-pancreastransplantatie en nier-levertransplantatie die

problemen stellen

○ Acute op chronische nierinsufficiëntie

Observatie, behandeling en verpleging van katheterisatiepatiënten opgenomen voor:

○ Coronarografie

○ PCI (percutane coronaire interventie) en CTO (chronisch totale occlusie)

○ EFO: elektrofysiologisch onderzoek

De meest voorkomende aandoeningen worden hierna beschreven per discipline.

1. Cardiologie

Angor of retrosternale pijn (RSP)

Pijn – meestal achter het borstbeen – door zuurstoftekort van het hart. Typische EKG-wijzigingen.

Onmiddellijk te melden! Bij angor wordt een coronarografie gepland waarbij we de coronairen

(kransslagaders) in beeld brengen. Bij significante stenoses (vernauwingen) wordt een PTCA

uitgevoerd.

AMI (Acuut myocardinfarct)

Ischemie (zuurstofgebrek) van de hartspier ten gevolge van stenose/occlusie van de coronairen. Dat

leidt tot onomkeerbare necrose van de hartspier. We maken een onderscheid tussen verschillende

soorten infarcten, naargelang de lokalisatie van de necrose. Klassiek één week hospitalisatie omwille

van mogelijke ritmestoornissen.

8

Hartfalen of hartdecompensatie

Toestand waarbij het hart als pomp niet meer in staat is om de gevraagde arbeid te verrichten.

Mogelijke oorzaken: ritmestoornissen, infarct, hypertensie …

Links decompensatie (linkerharthelft deficiënt) geeft een stuwing in de longvenen en longoedeem.

Rechts decompensatie (rechterharthelft deficiënt) geeft stuwing in de venen en capillaire gebieden

van de grote circulatie en perifere oedemen.

Ritmestoornissen

○ Bradycardie: te trage hartslag

○ Tachycardie: te snelle hartslag

○ Voorkamerfibrillatie (VKF)

○ Ventrikeltachycardie (VT)

○ Ventrikelfibrillatie (VF)

Vooraleer met een behandeling te starten, plannen we een elektrofysiologisch onderzoek (EFO). De

behandeling kan medicamenteus of invasief zijn (zoals een ablatie, cardioversie, ICD of PM

implantatie).

Kleplijden

○ Stenose: vernauwde hartklep

○ Insufficiëntie: slecht sluitende, lekkende klep

Geleidingsstoornissen

We plaatsen onderhuids een pacemaker, een elektrische batterij die via een elektrode het hart

kunstmatig stimuleert tot contractie of samentrekking. Wordt geplaatst bij bepaalde stoornissen in

prikkelvorming of -geleiding.

Trombose

Gedeeltelijke of volledige afsluiting van een bloedvat door een stolsel van bloedlichaampjes en andere

elementen.

2. Nefrologie

Patiënten in behandeling met hemodialyse

Voor de aanleg van een arterioveneuze fistel wordt de patiënt enkele dagen gehospitaliseerd.

Patiënten met een chronische behandeling met hemodialyse die een verwikkeling doormaken tijdens

dialyse, worden eveneens op de afdeling opgenomen.

Patiënten met acute nierinsufficiëntie

Acute achteruitgang van de nierfunctie. Dat kan zich manifesteren met oligo-anurie of met bewaarde

diurese.

9

Er zijn veelvuldige oorzaken voor acute nierinsufficiëntie. We moeten vooral denken aan prerenale,

renale en postrenale oorzaken van acute nierinsufficiëntie. Mogelijke oorzaken: dehydratatie,

chemotherapie, stenose.

Patiënten met chronische nierinsufficiëntie

Een chronisch verloop, meestal over jaren, van achteruitgang van de nierfunctie tot uiteindelijk het

stadium van terminale nierinsufficiëntie. Er zijn zeer veel oorzaken voor chronische nierinsufficiëntie:

diabetes, analgetica nefropathie, chronische glomerulonefritis, polycystische nieren, maligne

hypertensie …

Patiënten met nefrotisch syndroom

Een nefrotisch syndroom is een glomerulaire aantasting. Klinisch gekenmerkt door oedeem.

Patiënten met elektrolytenstoornissen

De meest frequente elektrolytenstoornissen op de nefrologische afdeling zijn hyper- en hypokaliëmie

en hyponatriëmie.

3. Katheterisatie

Coronarografie

Bij patiënten met klachten van angor en met een afwijkende inspanningsproef (fietsproef) voeren we

een coronarografie uit. Via katheterisatie worden de coronairen in beeld gebracht.

Dat onderzoek gebeurt via de a. radialis (arm) of de a. femoralis (lies). Afhankelijk van de

insteekplaats moet de patiënt korter of langer bedrust houden. We controleren de insteekplaats

regelmatig op zwelling en nabloeding.

Percutane coronaire interventie (PCI)

Door middel van een ballonkatheter via de arm of de lies wordt de vernauwde kransslagader

gedilateerd (verwijd). Meestal plaatsen we ook een stent. De kransslagader is dan weer open en het

bloed kan vrij stromen. Ook na die ingreep is het belangrijk dat de patiënt verschillende uren strikte

bedrust houd.

3.2 Dienstgebonden verpleegkundige zorgen

Observeren, parameters interpreteren en de patiënt observeren: dat zijn de voornaamste activiteiten

op onze afdeling. Ze moeten nauwkeurig en doordacht gebeuren. De observatie van patiënten tijdens

de basiszorgen is een belangrijk uitgangspunt.

Het gaat niet enkel over de parameters van het moment, maar ook over de evolutie van een

parameter over 24-48 uur en hoe ze ten opzichte van elkaar evolueren. Rapporteer afwijkende

waarden en evoluties altijd mondeling aan de verantwoordelijke verpleegkundige.

10

De meeste patiënten hebben een internistische problematiek en worden daarvoor medicamenteus

behandeld. Daarbij is het uiterst belangrijk dat medicatie correct (juiste patiënt, juiste dosis, juiste wijze

en juist tijdstip) wordt toegediend. Het is noodzakelijk te weten welke medicatie je geeft. Vb. Een

patiënt krijgt een antihypertensivum, maar heeft op dat moment een lage bloeddruk. Wat doe je?

Kritisch reflecteren over waar je mee bezig bent is de rode draad doorheen je handelen. Dat is meer

dan denken en redeneren, de nadruk ligt hier op kritisch. Kritisch reflecteren is denken vanuit

verschillende invalshoeken: wat vanzelfsprekend of logisch lijkt, analyseren en in vraag te stellen.

Het is informatie beoordelen op relevantie en waarheidsgehalte op basis van weloverwogen criteria en

het aanreiken van weloverwogen alternatieven.

Belangrijke aspecten om goed kritisch te reflecteren zijn:

Analyseren: de essentiële aspecten van informatie formuleren, begrijpen en relateren.

In vraag stellen: zinvolle vragen stellen over informatie om die informatie vanuit

verschillende invalshoeken te belichten.

Beoordelen: een bepaalde waarde hechten aan informatie op basis van weloverwogen

criteria.

Alternatieven formuleren: andere mogelijkheden formuleren dan degene die meestal

gebruikt worden.

Argumenteren: relevante redenen, argumenten of bewijsmateriaal geven om een

bepaalde stellingname te staven.

1. Basiszorgen en observaties

Bedbad: Aandacht voor een zorgvuldig en grondig toilet via de techniek van het

verzorgend wassen. Observatie en evaluatie zijn heel belangrijk.

Hulp bij toilet: Patiënt zoveel mogelijk stimuleren tot zelfzorg, maar wel toezien of patiënt

dat wel goed kan of doet.

Mondtoilet: Zeer belangrijk bij zwaar zieke patiënten, zowel preventief als curatief. In de

mond en tussen de tanden bevinden zich oneindig veel bacteriën. Die kunnen een bron zijn

van infecties op andere plaatsen.

Nagelverzorging: Moet met zorg gebeuren. Cave diabetespatiënten. Soms is

specialistische voetzorg aangewezen. Vraag daarvoor de pedicure in consult.

Haarverzorging: Bij langdurige hospitalisatie wordt een regelmatige haarwassing

aanbevolen.

Decubituspreventie:

○ Preventie start bij een goede voedingstoestand en lichaamsverzorging.

○ Wisselhouding en waar nodig zoveel mogelijk gebruik maken van drukreducerende

matrassen en kussens (traagfoam in de zetel, hielkussen in bed).

○ Bij risicopatiënten is het gebruik van een aangepast dynamisch matras aangewezen.

Decubitusbehandeling:

○ Zoals voorgeschreven in de medische opdracht en consult wondzorgconsulenten.

○ Observatie en evaluatie noteren in het zorgenplan.

Houding van patiënt: Het is van belang dat de patiënt een zo comfortabel mogelijke

houding krijgt, aangepast aan zijn algemene toestand.

Urinecollectie: Bij sommige patiënten wordt de urine per 24 uur verzameld. Dat gebeurt in

een bruine bidon, al dan niet met zuuroplossing. Hernieuwen of verwijderen van

11

blaassonde gebeurt volgens instructies in het zorgenplan. Zorg ervoor dat de patiënt steeds

bedpan en/of urinaal ter beschikking en binnen bereik heeft.

Stoelgangpatroon: Is vaak gestoord bij opname doordat patiënten minder bewegen.

Observatie daarvan is heel nuttig. Indien een rectaal toucher moet gebeuren staat dat

vermeld in het zorgenplan.

Voeding van patiënt: Besteed veel zorg aan de voeding van de patiënt. Noteer de

hulpbehoefte in het zorgenplan. Noteer de observatie rond de kwantiteit van de

voedselinname op een voedingslijst.

Vochtinname is heel belangrijk bij de nefrologische en cadiologische patiënt. Bij patiënten

met hartfalen en bij hemodialysepatiënten is een strikte vochtbeperking noodzakelijk. Als

hulpmiddel houden we regelmatig een vochtlijst bij. Bij voorkeur leren we de patiënt aan dat

zelf te doen. Omgekeerd moeten patiënten soms gestimuleerd worden om vocht in te

nemen.

O2-therapie: Aandacht voor de maximale hoeveelheid bij toediening (belangrijk bij

C.O.P.D.-patiënten),het hernieuwen van leiding en respiflow en het goed dragen van

masker of bril.

Aerosoltoediening: Aandacht voor de frequentie van de toediening, het reinigen en

vervangen van de leiding.

Wondverzorging: zoals voorgeschreven in het zorgenplan.

Insteekplaats van katheters: (centrale katheters, perifere katheters, dialysekatheters). We

besteden veel zorg aan de insteekplaats van katheters. Observatie van roodheid, zwelling,

warmte, pijn en etter moeten gemeld en genoteerd worden.

2. Specifieke zorgen

Naast de basiszorgen zijn er op de afdeling ook heel wat specifieke zorgen.

Een aantal voorbeelden:

Zorgen aan patiënten in isolatie: verschillende types kennen en de isolatiemaatregelen

correct toepassen om infecties niet over te dragen.

Zorgen aan perifere en centrale katheter: zie standaardbeleid op intranet. Huid scheren

alvorens te prikken, voorkomt pijn bij het verwijderen van het verband. Observaties bij

patiënten met katheter.

Observaties en rapportage bij transfusies.

Verschillende staalafnames.

Zorgen aan patiënten na plaatsen van een A.V.- fistel voor hemodialyse.

Zorgen aan patiënt na het plaatsen van een Tesio® katheter voor hemodialyse.

Zorgen aan patiënten na het plaatsen van een pacemaker/ICD/TAVI.

Zorgen aan patiënten na coronarografie via a. femoralis of a. radialis.

Zorgen aan patiënten na het plaatsen van een stent.

Zorgen en observaties bij patiënten met hartfalen.

Observatie van patiënten aan continue monitoring ECG.

3. Belangrijke parameters

Gewicht: Patiënten met hartfalen en hemodialysepatiënten worden dagelijks gewogen.

Vochtbalans: Vocht IN registreren in het kader van vochtbeperking; vocht UIT (diurese)

meten in het kader van ontwatering of nierfunctie.

12

Bloeddruk en hartfrequentie: manueel en elektronisch. Weet dat bij elektronische

bepaling van de hartfrequentie, je geen idee hebt over het ritme en de sterkte.

Ademhaling: Heel wat patiënten zijn kortademig. Kunnen tellen en observeren.

Zuurstofsaturatie

Temperatuur

Algemeen uitzicht van de patiënt

Van al deze parameters moet je de normale en afwijkende waarden kennen en herkennen.

4. Meest voorkomende onderzoeken

Je kunt onderzoeken bijwonen in overleg met de mentor.

RX-thorax: Gebeurt diagnostisch, evolutief of na het plaatsen van een pacemaker, ICD of

centrale katheter (positie van katheter nagaan of pneumothorax opsporen).

EKG: Routinegewijs bij opname, voor en na een coronarografie of PTCA en na een PM of

ICD implantatie.

Echografie van nieren, abdomen, klein bekken, bijschildklieren en hart gebeurt heel vaak

bij de nefrologische patiënt. Een echografie van de nieren wordt vooral aangevraagd om de

nieromtrek of om een obstructie van de afvoerwegen met stuwing van de nier op te zoeken.

Via echografie wordt ook de niergrootte beoordeeld.

Echocardiogram: Is een niet-invasief, risico- en pijnloos onderzoek. Het maakt gebruik van

hoogfrequente geluidsgolven die terzelfdertijd worden uitgezonden en ontvangen door een

soort kristal. Door verschillen in weerkaatsend vermogen tussen vb. bloed en organen,

krijgen we een beeld op een tv-monitor. Dat onderzoek geeft informatie over de vorm,

structuur, positie en beweging van het hart en van de kleppen. Dat onderzoek gaat door op

de poli Cardiologie.

Cyclo-ergometrie (fietsproef): Een test waarbij de patiënt wordt gevraagd een inspanning

te leveren, nl. fietsen tegen een progressief verhogende weerstand (hartritme en

zuurstofbehoefte lopen op). Tijdens die inspanning registreren we het E.K.G. om eventuele

zuurstoftekorten ter hoogte van de hartspier op te sporen. Dat onderzoek gaat door op de

dienst Nucleaire Geneeskunde (ingang 20, route 240).

Ejectiefractie: Gaat na in welke mate het hart in staat is het aanwezige bloed uit te

pompen. Na het inspuiten van een bepaalde stof maken we foto’s met de scanner foto’s en

bereken we de samentrekbaarheid van het hart. Dat onderzoek gaat door op 10K12 IE.

Coronarografie: Dat onderzoek gaat door in de katheterisatiezaal. Onder RX-begeleiding

wordt een katheter opgeschoven van in de arm of lies tot aan het hart. Na het inspuiten van

contraststof maken we de kransslagaders zichtbaar op een scherm (wordt opgenomen op

video). Dat onderzoek dient dus specifiek om na te gaan of er letsels zijn ter hoogte van de

coronairen (stenosen). Wanneer blijkt dat een kransslagader in belangrijke mate vernauwd

is, kunnen we overgaan tot een PTCA. Daarbij wordt een stent geplaatst ter hoogte van de

vernauwing. Die zorgt ervoor dat de kransslagader open blijft en het bloed kan

doorstromen.

13

Plaatsing pacemaker of interne defibrillator: Onder lokale verdoving maakt de cardioloog

een kleine insnede van een 5-tal centimeter in de huid onder het linker- of

rechtersleutelbeen waar het toestel wordt geplaatst. Via de vena subclavia worden een,

twee of drie electroden tot in het hart gebracht.

CT abdomen en nieren: Dit onderzoek wordt vooral aangevraagd macroscopische

afwijkingen ter hoogte van de nier op te sporen, vb. cysten of tumoren.

Arteriografie van de nieren:

○ Om de macroscopische anatomie van de nier te beoordelen.

○ Om renovasculaire hypertensie op te sporen.

Nierbiopsie: Om een histologische differentiaaldiagnose te kennen bij nierlijden.

Isotopenscanning: Daarbij spuiten we DMSA of DTPA (isotoop) I.V. in. De opgestapelde

radioactiviteit wordt kwantitatief gemeten en geeft een goede maat van de individuele

nierfunctie.

Duplexonderzoek: vb. van de carotiden, een arterioveneuze fistel of de a. renalis na een

niertransplantatie.

Oogfundus: Belangrijk onderzoek bij de nefrologische en cardiologische patiënt, vooral

voor de beoordeling van de weerslag van hypertensie op de bloedvaten. Bij

diabetespatiënten om de microangiopathie te volgen.

5. Meest voorkomende geneesmiddelen

Specifieke CARDIALE geneesmiddelen

Digitalis Vb. Lanoxine®, Digoxine, Digitaline®, Lanitop®

Deze medicatie wordt o.a. gebruikt bij hartdecompensatie en bij

bepaalde ritmestoornissen (vb. VKF = voorkamerfibrilatie).

Nitroderivaten Vb. Cedocard®, Corvaton®, Corvatard®

Zetten de vaten uit perifeer en ter hoogte van de coronairen. (meer

zuurstofafgifte aan de hartspier).

Deze medicatie wordt gegeven bij angor.

Bètablokkers Vb. Emconcor®, Kredex®, Seloken®

Doen de contractiekracht van het hart dalen (en daardoor de

zuurstofbehoefte).

Deze medicatie wordt ook gegeven bij angor.

Calciumantagonisten: Vb. Amlor® (Amlodipine), Progor®, Tildiem®

Doen de spiercontractie verminderen en werken vasodilaterend.

Deze medicatie wordt ook bij angor toegediend.

14

ACE-inhibitoren Vb.Zestril® (Lisinopril), Coversyl®, Tritace®

Beletten de omzetting van angiotensine I in Angiotensine II.

Wordt gegeven bij hypertensie en hartfalen.

Anticoagulantia Vb. Heparine®, Marcoumar®, Marevan®, Sintrom®, Clexane®

Geneesmiddelen die de vorming van klonters beletten.

Deze medicatie wordt toegediend bij de behandeling van diepveneuze

trombose, infarct, angor, VKF, gestoorde stollingswaarden …

Specifieke NEFROLOGISCHE geneesmiddelen

Immunosuppressiva Voor na de transplantatie, wordt volgens bepaald schema gegeven, rekening

houdend met de nierfunctie en het bloedbeeld. Bij deze medicatie is het

belangrijk het precieze toedieningsuur stipt te respecteren.

Corticoïden Volgens bepaald schema bij systeemaandoeningen.

Maagbeschermers Wordt therapeutisch gegeven of preventief bij corticotherapie.

Antihypertensiva Uitgebreid gamma aangepast aan de soort hypertensie.

Cardiotonica Dosis eveneens aan te passen en te volgen met bloedspiegel.

Na- of Ca-Kayaxalaat Is een hars, wordt gegeven bij hyperkaliëmie, doet het kalium dalen, in te nemen

tijdens de maaltijd (in combinatie met movicol®).

Fosfaatbinders Patiënten met verminderde nierfunctie hebben meestal een te hoog fosfor.

Medicatie daarvoor is Ca-carbonaat, Ca-accetaat en aluminiumhydroxide.

Analgetica en

antipyretica

Bij pijn- en koortstoestanden.

Eritropoëtine Bij renale anemie.

Mineralen en vitamines Met welbepaalde indicatiestelling.

Anticoagulantia Preventief bij risicopatiënten.

Geneesmiddelen na CATHETERISATIE

Bloedplaatjesaggregatie-

remmers (anti-

aggregantia)

Vb. Plavix® (Clopidogrel), Brilique®, Efient®, Asaflow®.

Verhinderen het aaneenklitten van de bloedplaatjes =

bloedverdunners.

Deze medicatie wordt voorgeschreven na een PTCA om

bloedklontering rond de stent te voorkomen.

Cholesterolverlagend

middel

Vb. Statines als Lipitor®, Zocor® (Simvastatine), pravastatine

Omdat cholesterolplaques de meest voorkomende oorzaak zijn van

vernauwing van de coronairen, wordt meestal een

cholesterolverlagend middel opgestart.

Andere vaak voorkomende geneesmiddelen

Antidiabetica Per orale antidiabetica, vb. Glucophage®, Glurenorm®

Deze medicatie wordt gegeven bij diabetes type 2

(ouderdomsdiabetes). Bij deze patiënten produceert de pancreas nog

insuline, maar in onvoldoende mate.

15

Insulinetherapie Insuline wordt subcutaan toegediend.

We onderscheiden:

○ Kortwerkende insuline (vb. Actrapid®, Humuline Regular®)

○ Ultrakortwerkende insuline (vb. Humalog®, Novorapid®)

○ Langwerkende insuline (vb. Insulatard®)

○ Gecombineerde insuline (vb. Mixtard®, Humuline® 30,

Novomix®)

○ Ultralangwerkende insuline (vb. Lantus®, Levemir®)

Afhankelijk van de werkingsduur van de insuline krijgt de patiënt 1 of

meerdere inspuitingen per dag voor de maaltijd. Als injectieplaats

kunnen de dijen en de buikwand gebruikt worden.

Om complicaties (lipodistrofie) te voorkomen is het nodig regelmatig

van injectieplaats te wisselen (rotatie). Doe dat echter nooit op eigen

houtje! Soms schakelen patiënten over op de S.C insulinepomp.

Alle pas ontdekte diabetespatiënten krijgen uitgebreide educatie i.v.m.

hun diabetes van een diabeteseducator van het ziekenhuis. Vb.

glycemie bepalen, insuline met de pen spuiten.

Antibiotica en antivirale

medicatie

Vb. Augmentin®, Tazocin®, Floxapen®…

Deze medicatie wordt bij infecties toegediend (vb. endocarditis,

infectie ICD, infectie dialysekatheter, pneumonie …).

Antibiotica kan zowel per oraal als intraveneus worden toegediend.

Bij de meeste hemodialysepatiënten, moet de dosis aangepast

worden naargelang de nierfunctie.

Analgetica en

antipyretica

Vb. Paracetamol, Dafalgan®

16

4 INFORMATIE OVER DE STAGE

4.1 Dienstgebonden stage-informatie

Aanvang stageperiode

We verwachten je de eerste stagedag om 8 uur aan het Studentenloket (ingang 12, route 1513) en ten

laatste om 9 uur in UZ-werkkledij op de afdeling.

Je meldt je aan bij de hoofdverpleegkundige (of bij haar vervanger). Je krijgt een introductie in het

staflokaal en een rondleiding op de verpleegafdeling.

Wat is in orde bij de aanvang van de stage?

○ Je hebt de studentenbrochure gelezen.

○ Je kent de anatomie en fysiologie van het hart en van de nieren.

○ Je hebt medisch rekenen geoefend. Dat wordt getest bij de start van de stage.

○ Je hebt je doelstellingen uitgewerkt.

○ Je hebt de EPD-test gedaan en hebt toegang tot het EPD.

○ Uurregeling stageperiode: Je volgt het uurrooster van je mentor. De stage gaat voor

op privéactiviteiten (vrije tijd, studentenjob). Je kunt enkel bij uitzondering afwijken van

het uurrooster. Indien nodig kan je dat bespreken met de hoofdverpleegkundige.

4.2 Specifieke leerpunten van de afdeling

1. Algemene richtlijnen

De bachelorstudent mag alle handelingen uitvoeren onder begeleiding van een mentor, ook

al werden ze nog niet aangereikt in de theorie- of praktijklessen. De student en mentor zijn

daarvoor verzekerd. De HBO5-student daarentegen mag geen handelingen uitvoeren

onder begeleiding van de mentor als die nog niet in de theorie- of praktijklessen aan bod

kwamen. Ze zijn daarvoor niet verzekerd (ECG afnemen onder toezicht mag wel). Het is

dus een must om de leerdoelstellingen bij de aanvang van de stage te overlopen. Je moet

op de eerste dag je doelstellingen kunnen voorleggen.

De derdejaarsstudent richt zich niet enkel op technieken, maar vooral op klinisch

redeneren en verbanden leggen, op organisatie en op een gestructureerde overdracht

(volgens ISBARR).

We verwachten beleefdheid en respect voor iedereen.

Wees stipt, respecteer begin- en einduur. Je kunt badgen op de achtste verdieping.

Verwittig de afdeling of hoofdverpleegkundige als je te laat of ziek bent.

In een gemeenschappelijke kast in het staflokaal kun je je persoonlijke spullen opbergen,

vb. je stagemap. Wil je graag een locker? We vragen daarvoor een waarborg van 20 euro.

Spreek de hoofdverpleegkundige aan.

Heb aandacht voor persoonlijke hygiëne en leef de kledijvoorschriften na.

Zorg voor propere, kortgeknipte nagels i.k.v. infectiepreventie.

Raadpleeg dagelijks de patiëntentoewijslijst.

17

Woon de patiëntenoverdracht bij en neem notities. Ga naast de begeleidende

verpleegkundige/mentor zitten. We verwachten dat je aandachtig en actief participeert.

Overleg over de werkorganisatie met de begeleidende verpleegkundige. Bij wederzijds

akkoord kan de patiëntentoewijzing gedelegeerd worden.

Was en ontsmet voor en na elk patiëntencontact je handen (respecteer de contacttijd).

Raadpleeg het EPD (elektronisch patiëntendossier), ook na mondeling overleg. Informeer

bij onduidelijkheden.

Beantwoord beloproepen zo vlug mogelijk, ook al behoren ze niet tot je eigen

patiëntengroep. Zorg ervoor dat de patiënten hun oproepsysteem binnen handbereik

hebben.

Streef naar een economisch verantwoord gebruik van materiaal.

Breng gebruikt materiaal na reiniging of ontsmetting ordelijk terug naar de juiste plaats. Vb.

zitweegschaal, infuuspompen, statieven en wc-stoelen.

Plaats ECG-toestel en infuuspompen steeds in het stopcontact in de linnenkamer.

Bij het beëindigen van de patiëntenzorg: kijk na of alles opgeruimd is en het overbodige

materiaal van de kamer verwijderd is. Doe het beletlichtje aan of uit wanneer je de kamer

binnengaat of verlaat.

Noteer bij het eerste gebruik van waterige en alcoholische ontsmettingsmiddelen de

datum duidelijk op de bus. De houdbaarheid bedraagt 1 week voor waterige en 4 weken

voor alcoholische ontsmettingsmiddelen.

Heb aandacht voor de correcte afvalverzameling. Resten van alcoholische

ontsmettingsmiddelen en ander chemisch afval worden in een aparte container in de

spoelruimte verzameld.

Resten van waterige ontsmettingsmiddelen kunnen via de afvoer in de spoelruimte

verwijderd worden.

Na de patiëntenzorg wordt de spoelruimte in orde gebracht. Bind de volle blauwe

vuilzakken dicht en plaats die in de bergruimte aan de ingang van de verpleegafdeling. We

verwachten ook op dat vlak initiatief van jou.

De linnenwagens worden na gebruik in de linnenkamer geplaatst en ordelijk aangevuld.

Plaats materiaal dat opnieuw moet gesteriliseerd worden in de sterilisatiebak in de

spoelruimte.

Noteer, samen met de begeleidende verpleegkundige, uitgevoerde patiëntenzorg,

observaties en evaluatie in het elektronische verpleegdossier op het zorgenplan.

Als het werk in jouw patiëntenzone gedaan is, bied je hulp aan de andere

verpleegkundigen.

Neem initiatief om bepaalde technieken te oefenen. Kaart dat aan bij je mentor en hou je

ogen en oren open voor wat er zich aandient.

Pauzetijden voor de studenten: 10-10.15 uur en 12-12.30 uur. In de late dienst vallen de

pauzes samen met die van de verpleegkundigen.

Je kunt elke dag een yoghurt eten op de afdeling. Je kunt de koelkast en microgolfoven in

de keuken gebruiken. Eten dat je zelf meebrengt, plaats je in de frigo in een zak met naam

en datum op.

Stel veel vragen, vb. over diagnoses, onderzoeken en medicatie. Weet waarmee je bezig

bent. Wat je bijleert, hangt voor een groot deel van jezelf af.

Vul de feedbackfiche dagelijks in en leg ze voor aan de begeleidende verpleegkundige.

De feedbackfiche blijft op de afdeling en wordt bewaard in de map ‘studentenbegeleiding’ in

het staflokaal.

18

Gebruik je gsm enkel in de pauze. Zeker nooit in het bijzijn van een patiënt of op de gang.

Je kunt je gsm tijdens de pauze in de keuken raadplegen. Voor een dringend telefoontje ga

je naar een afgesloten ruimte (vb. staflokaal).

2. Specifieke richtlijnen

Cardiologische patiënten hebben vaak te kampen met niet direct merkbare

verblijfsproblemen en stressoren (o.a. onzekerheid over de eventuele gevolgen voor de

toekomst). Wat voor de ziekenhuismedewerker een vertrouwde wereld is met

routineprocedures, is voor de patiënt en zijn familie een vreemde wereld. Het onthaal is

belangrijk. Blijf ook voortdurend attent voor zijn problemen en geef hem voldoende

persoonlijke aandacht.

Hulpmiddelen tijdens het persoonlijk gesprek: infobrochures over infarct,

elektrofysiologisch onderzoek, implanteerbare defibrillator, coronarografie en PTCA. Neem

de brochures niet mee naar huis.

Neem geen afdelingsinformatie uit boeken, brochures en mappen mee zonder

toestemming van de hoofdverpleegkundige. Je mag ze altijd raadplegen en kopiëren.

Volg de vochtbalans op. Noteer alle ingenomen vocht (per os) op de vochtbalans die aan

de deur van de badkamers is bevestigd.

Patiënten met hemodialyse hebben meestal een arterioveneuze (A.V.) fistel. We nemen

langs die kant geen bloeddruk en geen bloedafname. De patiënt draagt er ook geen

verband of kledij die spant.

Isolatiemaatregelen:

○ De meest voorkomende isolatie is de contactisolatie bij besmette patiënten (MRSA,

Clostridium, E. Coli).

○ Respecteer altijd de isolatiemaatregelen: raadpleeg daarvoor de isolatiekaart die aan

de kamerdeur hangt en de standaard op intranet.

Check of 24 uursdiurese verzameld wordt. De patiënt heeft dan een bedpan of urinaal. Die

blijft op de kamer of badkamer van de patiënt. De urine wordt bewaard in een afgesloten

bokaal in de badkamer. Bedpan, nachtstoel, urinaal worden na elk gebruik leeggemaakt en

gespoeld. Breng op de urinebokalen als aandachtspunt een briefje met start- en einduur

van de urinecollectie en de bedpositie van de patiënt aan. Er wordt niet op bokalen,

bedpandeksels en urinalen geschreven.

Je kunt informatie voor stageverslagen opvragen en overnemen. Leg alles terug op zijn

plaats.

19

5 CONTACTGEGEVENS

Verwittig bij ziekte altijd de afdeling.

Receptie afdeling: 09 332 46 87

Hoofdverpleegkundige: 09 332 53 57 (Isabel.Vanholder@uzgent.be)

20

6 BIJLAGE - LIJST VEELVOORKOMENDE

AFKORTINGEN OP DE AFDELING

RSP: restrosternale pijn

AMI: acuut myocardinfarct

STEMI: ST-elevatie myocardinfarct

NSTEMI: niet-ST-elevatie myocardinfarct

CTO: chronisch totale occlusie

PCI: percutane coronaire interventie

CABG: coronary artery bypass graft

AHT: arteriële hypertensie

PAH: pulmonale arteriële hypertensie

VKF: voorkamerfibrillatie

VT: ventrikeltachycardie

VF: ventrikelfibrillatie

EFO: elektrofysiologisch onderzoek

NSVT: non-sustained ventrikeltachycardie

ICD: interne defibrillator

PM: pacemaker

CRT-P/CRT-D: chronische resynchronisatietherapie

ANI: acute nierinsufficiëntie

CNI: chronische nierinsufficiëntie

CCU: cardiac care unit

HTx: harttransplantatie

NTx: niertransplantatie

21

MI: mitralisklepinsufficiëntie

TI: tricuspidalisklepinsufficiëntie

AI: aortaklepinsufficiëntie

AS: aortoklepstenose

TAVI: transluminale aorta valve insurgery

EKG: elektrocardiogram