Verkiezingen 2020: een keus

tussen bandeloze en

geconditioneerde corruptie?

Suriname is een failliete falende staat. Geen van de

17plus politieke partijen die meedoen aan de

verkiezingen heeft oplossingen voor deze situatie.

Ze komen niet verder dan schetsmatige verhalen die

allemaal op hetzelfde neerkomen.

Er moet met de schuldeisers onderhandeld worden

over herschikking van de afbetalingen. De productie

moet gestimuleerd worden. Het ondernemerschap

moet worden bevorderd. Inkomsten en uitgaven van

de overheid moeten in balans gebracht worden. Alle

partijen die ik tot nu toe heb gehoord volgen deze

standaardrecepten van het IMF. Verhoging van de

productie gaat niet één twee drie, dus komt het er in

de praktijk op neer dat de overheid moet bezuinigen.

Eerst de schuldeisers dan de rest

Bezuinigen betekent minder geld voor de aanleg en

het onderhoud van wegen, minder geld voor

onderwijs en gezondheidszorg, minder subsidie voor

sociale instellingen, voor electra, water en openbaar

transport. Iedereen weet dat dit de kern is van het

IMF-medicijn voor landen die hun schulden niet

kunnen betalen. Iedereen weet dat vooral de sociaal

zwakkeren te lijden zullen hebben, maar geen enkele

partij heeft concreet aangegeven waar die

bezuinigingen precies zullen vallen.

Het IMF recept: bezuinigen en pinaren

Men beseft dat de armen geholpen moeten worden.

Verschillende partijen hebben voor de zoveelste keer

het idee geopperd van subjectsubsidie, die in de

plaats zou moeten komen van objectsubsidie. Met

andere woorden: electriciteit en water moeten niet

langer gesubsidieerd worden. In plaats daarvan

moeten de mensen gesubsidieerd worden, die de

verhoogde rekeningen niet kunnen betalen. Een

probleem hierbij is dat verhoging van de

electriciteitstarieven niet echt bevorderlijk is voor de

opstart van nieuwe productiebedrijven. Er zijn geen

cijfers beschikbaar om goede keuzes te kunnen

maken.

Hoe het ook zij met de steun aan de armen, in de

eerste plaats zullen de schuldeisers tevreden gesteld

moeten worden. Dit is een eerste vereiste omdat het

neo-liberale model van economische ontwikkeling

afhankelijk is van buitenlandse investeerders. Als je

je schulden niet betaalt, blijven de investeerders

weg, bang als ze zijn om hun geld te verliezen.

Herschikking en aflossing van schulden is daarom de

kern van de herstelprogramma’s van alle politieke

partijen, die geen van alle de moed, de fantasie en

de creativiteit hebben om buiten het IMF model te

gaan.

Het IMF gelukkig maken, ongeacht de pinarie

van de armen

Verwachtbaar is dat er na enkele jaren middels de

genoemde IMF-maatregelen weer enige stabiliteit

komt op het monetaire front. Daar hebben we al

eerder ervaring mee opgedaan. De regering

Venetiaan voerde in de jaren negentig van de vorige

eeuw een economisch aanspassingsprogramma uit.

Met veel pijn en moeite lukte het toen de koersen te

stabiliseren.

Het structureel aanpassingsprogramma van de jaren

negentig was succesvol in de zin dat de

wisselkoersen werden gestabiliseerd, maar de

structurele problemen van de Surinaamse economie

werden niet verholpen. Suriname bleef afhankelijk

van de onvoorspelbare bewegingen van de

kapitaalmarkt en de prijzen van grondstoffen op de

wereldmarkt. Het IMF is gelukkig als de financiele

indicatoren in orde zijn, het doet er niet toe hoeveel

pijn de armen daarvoor moeten lijden.

Grote uitdagingen

De crisis waar we nu voor staan is ernstiger en

ingewikkelder dan de crisis van de jaren negentig.

Dit keer zijn we geconfronteerd met een schuldenlast

die vele malen groter is dan die van toen. Bovendien

hebben we dit keer geen reserves in de vorm van de

Nederlandse ontwikkelingshulp die president

Venetiaan toen achter de hand had, al koos hij voor

de “nul-optie”, dat wil zeggen dat hij het geld van

Nederland weigerde omdat ze ons beleid te veel

wilden dicteren. Terwijl de huidige crisis ernstiger is

dan die van de jaren negentig, zijn onze politiek-

bestuurlijke capaciteiten door nog eens dertig jaar

van drugshandel en witwaspraktijken verder

aangetast. Terwijl de uitdagingen groter zijn dan

ooit, is onze samenleving institutioneel zwakker dan

ooit. Ook de toestand in de wereld is verslechterd en

biedt minder mogelijkheden voor herstel volgens de

IMF richtlijnen. We hebben nu geen oorlog in het

binnenland, zoals toen, maar de situatie in het

binnenland is sedert de oorlog nog steeds niet

genormaliseerd.

Drugsbendes en illegale goudzoekers bepalen wat

er gebeurt.

Verzwakking van staat en samenleving

We zijn een klein land in de periferie van het

kapitalistische wereldsysteem, met een staatsorde

die geen weerspiegeling is van de multinationale

realiteit van onze samenleving, een staat die

gebaseerd is op landroof en slavernij, politieke

instituten die niet ontworpen werden door het volk

maar door buitenlanders, een land waarin meer dan

de helft van de bevolking leeft onder de

armoedegrens. Het Surinaamse volk leeft al veertig

jaar in de schaduw van de militaire dictatuur van

legerleider Bouterse en gaat de laatste 10 jaar

gebukt onder de populistische dictatuur van

partijleider Bouterse.

Veertig jaar militaire dictatuur, dreigende dictatuur en

populistische dictatuur hebben de kracht van het volk

ernstig verzwakt. Deze verzwakking van onze staat

en onze samenleving is niet slechts het gevolg van

het beleid van de regeringen, maar ook het resultaat

van de gestadige aantasting van de maatschappij

door drugshandel en witwaspraktijken. De instituten

van de rechtsstaat werden systematisch uitgehold.

Het Nationaal Leger degenereerde tot een

bewakingsdienst voor de goud- en houtconcessies

van kapitalisten en politici. Het Korps Politie

Suriname werd ontregeld door politieke

benoemingen. De grondwet en tal van andere

wetten worden straffeloos verkracht. Tot nu toe heeft

de rechterlijke macht nog enigzins stand kunnen

houden, hetgeen blijkt uit de veroordeling van

Bouterse in het 8 decemberproces, maar er is een

campagne gaande om de hele rechterlijke macht

neer te zetten als een instrument van de VHP. Op

ministeries en bij staatbedrijven worden capabele

managers vervangen door loyalisten die niet

berekend zijn voor de job.

Verzwakte vakbeweging en bedrijfsleven

Niet alleen overheidsinstituten werden uitgehold of

leeggeroofd. Ook de vakbeweging en het

bedrijfsleven ondervonden de effecten van corruptie

en intimidatie. De vakbeweging is sedert haar

hoogtijdagen in de jaren zestig en zeventig van de

vorige eeuw ernstig achteruit gegaan. In de jaren

negentig werden er enkele grote vakbondsacties

gehouden, met name bij de Suralco, en werd de

NDP-regering van president Wijdenbosch door een

algemene staking gedwongen om vervroegde

verkiezingen uit te schrijven. Nu is de vakbeweging

niet in staat een vuist te maken. Belangrijke

vakbondsleiders zijn gelieerd aan de NDP.

Tegenwoordig is de situatie zo, dat de meeste

werkenden geen vakbond hebben, zoals werkers in

de goudvelden, winkelbediendes, call centre

personeel, taxichauffeurs, schaafijsverkopers,

straatverkopers enzovoort.

Verzwakt volk en dysfunctionele politieke

cultuur

Het clientelisme, dat wil zeggen, het verdelen van

pakketten en andere gunsten onder aanhangers,

werd niet door de NDP uitgevonden. Het was vanaf

het begin een deel van de politieke cultuur in onze

postkoloniale natiestaat, maar de NDP heeft deze

cultuur tot nieuwe hoogten opgestuwd. Het volk is

in de afgelopen decennia opgevoed tot passieve

ontvangers van de producten van de politiek.

Bovendien is het volk raciaal verdeeld.

De traditionele politieke partijen stagneerden in hun

ontwikkeling, deels door het verbod op politieke

activiteiten gedurende de militaire dictatuur, deels

door hun, door VHP-leider Jagernath Lachmon

aangegeven, koers van samenwerking met de

militairen om te komen tot een nieuwe grondwet en

verkiezingen. Na het zogenaamde herstel van de

democratie in het land, keerde de democratie niet

terug in de traditionele partijen. Politiek was in de

periode van de dictatuur gereduceerd tot

besprekingen in besloten kring tussen de militaire

machthebbers en de traditionele politici. Alles werd

bedisseld in het zogenaamde topberaad. Voor

politici is dit wel prettig. Er kunnen sneller

beslissingen genomen worden als belanghebbenden

buiten de deur gehouden worden. De topberaad-

cultuur werkt door in de wijze waarop de regering

omgaat met het Parlement. De regering overlegt

niets met DNA. De politiek wordt beter handelbaar

als er niet te veel mensen meepraten. De

democratie keerde zogenaamd terug, maar niet in

het Parlement en niet in de politieke partijen. Alleen

in de VHP zijn er structurele veranderingen

aangebracht in de richting van meer democratie,

alhoewel ook daar de selectie van kandidaten nog

steeds een soort ballotage is en geen verkiezing.

Ook daar is men nog afhankelijk van kapitalisten om

de onbetaalbare kosten van verkiezingen te dekken.

Contributies van leden kunnen de miljoenen die

nodig zijn niet opbrengen.

Politiek zonder richting

De militairen grepen de macht in 1980 en beloofden

productiebedrijven op te zetten en te zorgen voor

sociale rechtvaardigheid, herverdeling van welvaart

en inkomen. Ze kregen voor hun plannen honderden

miljoenen van Nederland. Er kwam niets van

terecht. De bestuurlijke instituten van het land

werden niet veranderd. Niet het volk, maar een

kleine kliek kwam aan de macht. Niet het volk ging

vooruit, maar de kongsi’s van politici, kapitalisten en

hoge ambtenaren. Er werd geen enkele poging

ondernomen om het kiesstelsel democratischer te

maken. Het stelsel werd alleen maar nog minder

democratisch gemaakt door het voor kleine partijen

nog moeilijker te maken om mee te doen.

De NDP, die met een socialistisch programma

tevoorschijn kwam uit de 25Februaribeweging,

veranderde in de loop der jaren in een electorale

machine om verkiezingen te winnen. Door te strooien

met geld, met veel propaganda via de media,

omkoperij en misbruik van staatsmiddelen is de NDP

uitgegroeid tot de grootste en machtigste partij. Een

partij echter zonder ziel, zonder een bepaalde

richting, zonder momenten van bezinning op de

koers van de nationale ontwikkeling en haar eigen

rol. Een leeghoofdige partij zonder visie en missie.

De ziel van de partij is Bouterse, het lege hoofd van

de partij is het hoofd van Bouterse, de missie is het

instandhouden van Bouterse en zijn familie. Voor

intellectuelen is er geen plaats in de partij. De NDP

heeft geen behoefte aan ideologen. Die hinderen

alleen maar de bewegingsvrijheid.

Geen democratie in DNA

Electorale machines

De politieke partijen in Suriname kunnen verdeeld

worden in traditionele partijen die er al waren vóór de

militaire staatgreep, politieke partijen die door de

militaire leiders of hun medestanders werden

opgericht, en politieke partijen die werden opgericht

na de militaire dictatuur. Met uitzondering van enkele

oppositiepartijen in het Parlement en de partijen in de

buitenparlementaire oppositie zijn politieke partijen in

Suriname niet meer dan electorale machines

waarmee kongsi’s van politici, kapitalisten en hoge

ambtenaren hun belangen verzorgen. Het gaat niet

over de belangen van de achterban of over

liberalisme, socialisme, sociaal-democratie of

christendemocratie, het gaat zelfs niet over de

creoolse identiteit of de hindostaanse cultuur, maar

enkel en alleen maar over de belangen van

partijleiders en hun vrienden en familie.

Weglopers en overlopers

Het overlopen van parlementariers is een vast

onderdeel van het politieke drama in Suriname. De

NDP heeft zich gespecialiseerd in het omkopen van

parlementariers en het heeft er veel van dat sommige

parlementariers zitten te wachten om omgekocht te

worden. Er zijn enkelen die zich al meerdere keren

hebben laten omkopen tot overlopen. Maar

omkoping is niet de enige reden voor overlopen.

Sommigen zwerven van de ene partij naar de andere

partij of richten nieuwe politieke partijen op als ze in

hun oude partij niet voldoende aan hun trekken

komen. Celcius Waterberg, de ex-minister van

Volksgezondheid, die het nieuws haalde omdat hij

zijn echtgenote met een pistool bedreigde, verliet de

BEP om een eigen partij (SDP) op te richten. Alice

Amafo, ex-minister van Sociale Zaken, verliet ABOP

en richtte de VVD op. Raymond Sapoen werd in

2000 voorzitter van Pendawa Lima, waarmee hij in

2010 toetrad tot de A-Combinatie om vlak voor de

verkiezingen van 2010 over te stappen naar de

Volksalliantie (Pertjajah Luhur), een stap die hem

een ministerschap opleverde onder president

Bouterse. Hij was eerst minister van Onderwijs en

vervolgens minister van Handel en industrie. Toen

Pertjajah Luhur uit het kabinet werd gezet, werd

Sapoen waarnemend fractieleider, maar niet voor

lang. Hij richtte de HVB op, trok zich terug uit

Pertjajah Luhur en sloot zich aan bij de

regeringsfractie.

Nieuwe protestpartijen

Naast de partijen van deze overlopers zijn er een

paar nieuwe politieke partijen onstaan in het kielzog

van de protestacties van 2017 – 2018, onder andere

STREI, PRO en Alternatief 2020. DA91bestaat al

langer, maar onderging onder leiding van Angelic del

Castilho een vernieuwing waardoor deze partij

gerekend kan worden tot de partijen van de nieuwe

generatie. Maar ook zij komen niet uit de box van de

postkoloniale politiek, Als we kijken naar de 17plus

partijen (sommige partijen doen mee onder de vlag

van een andere, zoals APS bij PRO en SSPP bij

DA91) dan kunnen we alleen maar bedroefd zijn.

Alleen de Amazonepartij (APS), die opkomt voor het

recht op zelfbeschikking van de Inheemsen, heeft

een alternatief voor de orthodoxie van het IMF en het

postkoloniale statisme .

De nieuwe partijen zijn een stap voorwaarts in onze

politiek. De nieuwelingen zijn democratischer,

kritischer en hebben scherper uitgetekende

maatschappelijke doelen. Maar jammer genoeg

blijken zij niet immuun voor de ziektes van het

postkoloniale partijpolitieke systeem. Maandenlange

pogingen om te komen tot een bundeling mislukten

vanwege persoonlijke leiderschapsissues,

problemen over de keuze van namen en symbolen,

maar bovenal vanwege onenigheid over wie de

lijsttrekkers van de nieuwe partij zouden moeten

worden. In het licht van de enorme uitdagingen

waarvoor Suriname staat was dit een zeer

teleurstellende uitkomst. In plaats dat de activisten

het systeem transformeerden, transformeerde het

systeem de activisten.

De activisten transformeerden tot politici.

Activisten transformeerden tot politici

Keus tussen bandeloze en geconditioneerde

corruptie ?

Het is te hopen dat de verkiezingen resulteren in een

regering met een breed draagvlak. De problemen

zijn enorm en vragen om solidariteit en

eensgezindheid. Die zijn ver te zoeken in onze, door

jarenlange dictatuur, corruptie en drugscriminaliteit

verziekte samenleving. Ik ben er persoonlijk van

overtuigd dat de NDP een zware nederlaag zal leiden

bij de verkiezingen, maar zoals het politieke veld er

nu bij ligt ziet het er niet naar uit dat er in de komende

jaren een transformatie zal plaatsvinden van onze

samenleving en onze republiek. Daarvoor zijn de

problemen te groot en complex en zijn de politieke

partijen te zwak en te gefragmenteerd. De keus lijkt

die tussen bandeloze en geconditioneerde corruptie.

De hard nodige omvorming van het postkoloniale

politieke systeem van Suriname zal moeten wachten

op een volgende ronde in onze politieke

geschiedenis.

Paramaribo, 14 mei 2020

Wim Bakker, voorzitter SetiSRnan, wjbakker@sr.net