VERKENNING VAN EXTRA STIMULANSEN VOOR ELEKTRISCHE ... · Vlaanderen en België. De uitrol van...

VERKENNINGVANEXTRASTIMULANSENVOORELEKTRISCHEVOERTUIGENINVLAANDEREN

Eindrapport–September2017

EVConsult

VUB

ASBE/AVERE

IDEAConsult

Opgestelddoor:

VlaamseOverheid

DepartementOmgeving

Opdrachtgever:

)

2|62

OpdrachtgeverVlaamseOverheidDepartementOmgevingGraafDeFerrarisgebouwKoningAlbertII-laan20,bus81000Brussel

ConsortiumvooruitvoeringEVConsultKerkstraat192060AntwerpenIDEAConsultKunstlaan1-2,B16B-1210BrusselASBEAVEREPleinlaan21050ElseneVrijeUniversiteitBrusselOnderzoeksgroepMOBIPleinlaan21050

Elsene

)

3|62

InhoudstafelLijstvanafkortingen...........................................................................................................5

Managementsamenvatting...............................................................................................6

1 Inleiding.......................................................................................................................7

1.1 Achtergrond.......................................................................................................................7

1.2 Doelenscopevandestudie...............................................................................................7

1.3 Aanpak...............................................................................................................................81.4 Leeswijzer...........................................................................................................................9

2 VerkenningenimpactanalysevanEMI-maatregelen..................................................10

2.1 Inleiding...........................................................................................................................10

2.2 Methode..........................................................................................................................10

2.3 LonglistEMI-maatregelen................................................................................................11

2.4 ImpactEMI-maatregeleninhetbuitenland.......................................................................13

2.5 ToepassingEMI-maatregeleninBelgië..............................................................................24

2.6 ShortlistvanEMI-maatregelennaselectiemetopdrachtgever.........................................272.7 Subconclusies...................................................................................................................29

3 Multicriteria-analysevanpotentiëleEMI-maatregelen...............................................30

3.1 Inleiding...........................................................................................................................30

3.2 Beoordelingscriteria.........................................................................................................30

3.3 Selectievanmaatregelen..................................................................................................30

3.4 Evaluatievanmaatregelen...............................................................................................31

3.5 Resultatenvandemulticriteria-analyse............................................................................33

3.6 Subconclusies...................................................................................................................36

)

4|62

4 VerdiepingEMI-maatregeleninVlaamsecontext.......................................................38

4.1 Inleiding...........................................................................................................................38

4.2 Parkeerincentives.............................................................................................................38

4.3 Uitrolvansnellaadinfrastructuur......................................................................................41

4.4 E-carsharing......................................................................................................................43

4.5 Visibelequickwins...........................................................................................................45

4.6 Subconclusies...................................................................................................................47

5 Verkennendontwerpvanmaatregelen......................................................................49

5.1 Parkeerincentives.............................................................................................................49

5.2 Snellaadinfrastructuur......................................................................................................51

5.3 Elektrischautodelen.........................................................................................................55

5.4 Visibelequickwins...........................................................................................................58

6 Conclusiesenaanbevelingen......................................................................................60

)

5|62

Lijstvanafkortingen

EV Elektrischvoertuig

BEV Batteryelectricvehicle(volledigelektrischvoertuig)

PHEV Plug-inhybridelectricvehicle(hybridevoertuigmetbatterijdiemenviaeenstekkermoetopladen)

CPT CleanPowerforTransport-actieplan

EMI EasyMobilityIncentives

ICE Internalcombustionengine

OCCP OpenChargePointProtocol

OEM OriginalEquipmentManufacturer

MCA Multi-criteria-analyse

CPO ChargePointOperator

MSP MobilityServiceProvider

PPS Publiek-privatesamenwerking

)

6|62

Managementsamenvatting

DeVlaamseoverheidheeftdeambitieombeleidskaders temakenvoordemarktontwikkelingvanmilieuvriendelijke energie/brandstoffen voor voertuigen en de bijbehorende infrastructuur. Hetactieplan‘CleanPowerforTransport’vandeVlaamseregering(2015)vormthiervoordebasis.Eénvan de thema’s uit het actieplan is ‘Easy Mobility Incentives’ (EMI). Het gaat hierbij om allerleimogelijkestimuleringsmaatregelendiehetelektrischrijdeninVlaanderenhelpenversnellen.Dit rapport is het resultaat van een verkenning van mogelijke maatregelen om EV-rijden testimuleren op basis van literatuuronderzoek en buitenlandse praktijken, een toetsing van dezemaatregelen bij betrokkenen in de Vlaamse context en een verdieping van enkele kansrijkemaatregelen. Maatregelen waarvoor al stimulansen in plaats zijn zoals bijvoorbeeld financiëleprikkels of de uitrol van publieke laadinfrastructuur in steden en gemeenten, alsook federalestimulansen,zijninkaartgebracht,maarnietverdiependonderzocht.HettweedehoofdstukbevatdeliteratuurstudieendeinternationaleexpertenenquêteengeefteenideevaneenbredemaatregelenkorfdieEV-stiumulerendkanwerken.Demulticriteria-analysemetstakeholdersinhoofdstukdrievormteenaanvullingopdebevindingenuitde literatuurendebuitenlandsecasesvanexperten.Tijdensdeanalysewerdeen shortlist vanmaatregelenafgetoetstaaneenselectievancriteria,omnategaanwelkemaatregelenhetmeestepotentieelhebbenindespecifiekeVlaamsecontext.

Op basis van de voorgaande bevindingen en een shortlist vanmaatregelen werd een verdiependonderzoekgedaan,datwijstopbepaaldeknelpuntenenmogelijkhedenbijdegekozenmaatregelen.HetlaatstehoofdstukbevateenreeksaanbevelingendatspecifiekgerichtisopdeVlaamsecontext.

Hetrapportheeftalshoofdconclusiedateenaantalmaatregelenmogelijkenwenselijkzijn,waarbijrekening gehouden wordt met het Vlaams beleidslandschap en de huidige marktsituatie inVlaanderenenBelgië.Deuitrolvan(snel)laadinfrastructuur,stimuleringsmaatregelenvoorelektrischautodelen, eenbeperkt pakket vanparkeerincentives en enkele quickwins zoals tolvrij rijden, zijnmaatregelenwaarindeVlaamseoverheidinsamenwerkingmetdeandererespectievestakeholderseenactieverolkanspelen.

)

7|62

1 Inleiding

1.1 AchtergrondDeVlaamseoverheidheeftdeambitieombeleidskaders temakenvoordemarktontwikkelingvanmilieuvriendelijke energie/brandstoffen voor voertuigen en de bijbehorende infrastructuur. DeEuropese richtlijn betreffende de uitrol van infrastructuur voor alternatieve brandstoffen van 22oktober 2014 was een aanleiding om in Vlaanderen versneld werk te maken van een visie,doelstellingenenmaatregelenmetbetrekking totmilieuvriendelijke voer- en vaartuigen.Dit heeftgeresulteerd in het Vlaams actieplan ‘Clean Power for Transport’ (CPT) van het DepartementOmgeving(voorheenLeefmilieu,NatuurenEnergie)dateind2015isgoedgekeurd.Eénvandethema’suithetactieplan is ‘EasyMobility Incentives’ (EMI).Hetgaathierbijomallerleimogelijkeextramaatregelen,diehetdeelektrischerijdergemakkelijkerzoudenkunnenmakenomzichteverplaatsenenzoextravoordelenopleverentenopzichtevanhetgebruikvanICEvoertuigen(voertuigenmetverbrandingsmotor).Dezeopdrachtisgerichtophetverkennenvanhetgeheelaanmogelijkemaatregelenomelektrischrijdentevergemakkelijken,dezemaatregelentebeoordelenopwenselijkheid,haalbaarheidenhandhavingendezeaf te toetsenbijbetrokkenen,voornamelijkuitde mobiliteitssector. Vanuit deze verkenningen worden concrete beleidsaanbevelingen voor deVlaamsecontextopgesteld.

1.2 DoelenscopevandestudieDoelvandeopdrachtisconsensustebouwenrondeenofenkeleEMI-maatregelendieinVlaanderenkunnenwordengeïmplementeerd.Erwordtbekekenhoeditindepraktijkzoukunnenwerkenenopwelkewijzeditgefinancierdzoukunnenworden.OokdehaalbaarheidhiervanwordtafgetoetstmetdiversebetrokkenenindeVlaamsecontext.Hetonderzoekisgerichtopaanvullendestimulansennaastfinanciëleprikkels.Maatregelenwaaropalactiewordtondernemenzijninkaartgebracht,maarwordennietnaderonderzocht.Ookzal,ombevoegdheidsredenen,geenfocusliggenopfederalestimulansen.

)

8|62

1.3 AanpakHetonderzoekisonderverdeeldinvijfwerkpakketten(zieFiguur1):

1. VerkenningenimpactanalysevanEMI-maatregelen;2. Multi-criteriaanalysevanEMI-maatregelenindeVlaamsecontext;3. Verdiepingvanparkeerincentives;4. Verdiepingvanoverigekansrijkemaatregelen;5. Redactieenopmaakvanbeleidsaanbevelingen.

Werkpakket1:Verkenningenimpactanalyse

Werkpakket2:Mul7criteriaanalyse

Werkpakket3:Verdiepingparkeercase

Werkpakket4:VerdiepingEMI-maatregelen

Werkpakket5:Redac7een

opmaakbeleids-aanbevelingen

Startvergaderingmetopdrachtgever

Workshopmetstakeholders

Interviewsmetstakeholders/experten

Interviewsmetstakeholders/experten

Eindpresenta7ebijopdrachtgever

Figuur1:Aanpakvanhetonderzoekdoormiddelvanverschillendewerkpakketten

Werkpakket1richtzichopdeverkenningenimpactanalysevanmogelijkeEMI-maatregelen.Hiertoezijneenliteratuurstudieeninternationaleenquêteonderexpertenuitgevoerd.Hetresultaatwaseenlong list met potentiële EMI-maatregelen. Federale stimulansen, financiële prikkels en overigemaatregelenwaaropalactieswordenondernomenzijnvervolgensbuitenbeschouwinggelaten.In werkpakket 2 is de resterende lijst met maatregelen getoetst bij stakeholders in de Vlaamsecontext ineenmulti-criteriaanalyseworkshop.Het resultaatwaseenbeeldvandeprioriteitenbijstakeholders in de Vlaamse context. Op basis van de inzichten uit werkpakketten 1 en 2 werdenenkelemaatregelengeselecteerdvoorverdiependonderzoek.Inhetverdiependonderzoek,werkpakketten3en4,werdendoormiddelvandiepte-interviewsmetstakeholders in beleid en uitvoering enkelemaatregelen verder verkend. Hierbij werd onderzochthoe deze maatregelen in de praktijk zouden kunnen worden geïmplementeerd. De piste rondparkeerincentiveswerdinelkgevalonderzocht(werkpakket3).Daarnaastwerdeneendrietalanderemaatregelennaderverkend(werkpakket4).

)

9|62

In werkpakket 5 werd gekomen tot de synthese van het onderzoek en werden conclusies enbeleidsaanbevelingen geformuleerd. Het resultaat hiervan is het voorliggende rapport met debelangrijkste inzichten uit het onderzoek en enkele concrete beleidsaanbevelingen rond EMI-maatregelenindeVlaamsecontext.

1.4 LeeswijzerDitdocumentisalsvolgtgestructureerd:

• Hoofdstuk2bevateenoverzichtvandeverkenningenimpactanalysevanEMI-maatregelenopbasisvanliteratuurstudieeneeninternationalevragenlijst;

• Hoofdstuk3beschrijftdevoorkeurenvanstakeholdersindeVlaamsecontextnaaraanleidingvaneenmulti-criteriaanalyse;

• Hoofdstuk4bevatdeinzichtenuithetverdiependonderzoeknaardetoepassingvanenkeleEMI-maatregeleninVlaanderen;

• Hoofdstuk5bevateenverkennendontwerpvanmogelijkemaatregeleninVlaanderen;• Hoofdstuk6beschrijftdebelangrijksteconclusiesenaanbevelingennaaraanleidingvanhet

volledigeonderzoek.Ineenafzonderlijkdocumentmetbijlagenbijditrapportzijndevolgendeonderdelenopgenomen:

• Eenuitgebreidverslagvandeliteratuurstudieenstakeholderanalyse;• Hetverslagvandeenquêtebijexperten;• Dereferentiesbenutvoorhetliteratuuronderzoek;• Devragenlijstvandeinternationaleenquête(Engels);• Eencontactlijstvoorhetverdiependonderzoek;• Eentabeloverzichtvandemobiliteitsplannenvandeonderzochtesteden.

)

10|62

2 VerkenningenimpactanalysevanEMI-maatregelen

2.1 InleidingDit hoofdstukbeschrijft de verkenningnaarmogelijke EMI-maatregelen enhet onderzoeknaar deimpactvandezemaatregeleninhetbuitenland.Ditvormtwerkpakket1vandestudie.Resultaat iseenoverzicht vanmogelijkeEMI-maatregeleneneenbeeldvandeuitwerkingen impactvandezemaatregeleninhetbuitenland.

2.2 MethodeIn deze studie werden twee methodes gehanteerd om tot een lijst met EMI-maatregelen en deimpactbeschrijving te komen. Enerzijds werd gebruik gemaakt van bronnen in de literatuur,anderzijdswerdenspecifiekvoordezestudiedataverzameldaandehandvaneenonlineenquête.1

2.2.1 LiteratuuronderzoekHetliteratuuronderzoekwerdgevoerdopbasisvanwetenschappelijkereferentiesbekomenmeteenzoekopdrachtopde ‘WebOfScience’databankmetdezoektermen"incentives"en"e-mobility"of"electricmobility".Debekomenreferenties(zieBijlageC)warenpeer-reviewedartikelenenwerdenverwerktaandehandvandevermeldemaatregelen,deonderzoeksmethodeendebeschrijvingvandeimpactvandemaatregelen.Daarnaast zijn ook rapporten en verslagen ten behoeve van overheidsinstanties en onderzoekenverkregenuitonsinternationaalnetwerkdoorgenomenomdelijstmetincentivesuittebreidenendebeschrijving van de maatregelen concreter te maken. Waar dit van toepassingwas, werd ookdeimpactvandemaatregelverdergespecifieerd.Hetresultaatvandezeliteratuurstudieiseenlonglistvanmaatregelenmeteenindicatievanimpact.Dezelijstwerdmetdeopdrachtgeverdoorgenomenop9februari2017omtoteenkorterelijstmetrelevante maatregelen te komen. Deze lijst van maatregelen is de basis voorhet gedetailleerdeoverzichtvanmaatregelen,beschrijvingenimpactinvoorliggendrapport.

1EenuitgebreidverslagvanderesultatenistevindenindeBijlagen.

)

11|62

2.2.2 InternationaleenquêteDeresultatenuitdeliteratuurstudiehebbenhetvoordeelvalideenbetrouwbaartezijn;eennadeelis dat deze soms niet de meest recente ervaringen beschrijven. Om deze reden werd naast deliteratuurstudie ook een bevraging georganiseerd bij internationale e-mobiliteit experten.Wewerkten volgens de methodologie van een vergelijkbare studie die gefocust was op vier landen(Davies,Santos,Faye,Kroon,&Weken,2016)engebruikteneenvragenlijstdiewasafgestemdopdemaatregelen uit het literatuuronderzoek. De vragenlijst werd beantwoord door 28 respondentenmetervaringinzakee-mobiliteitinverschillendelandenenistevindenindebijlagenbijhetrapport.

2.3 LonglistEMI-maatregelenDit onderdeel geeft op basis van de literatuurstudie en internationale enquête een overzicht vanverschillende typen EMI-maatregelen die internationaal zijn geïmplementeerd. Tabel 1 toont hetoverzichtvanmaatregelenmetonderscheidnaarbeleidsniveauendomeinvanoverheidsingrijpen.

)

12|62

Incentivese-mobilityBeleidsniveau Domein IncentiveFederaal

Financiëlemaatregelen AanschafEVVerlaagdbelastbaarvoordeelleaseauto'sVerminderdebelastingbijaankoopEVBTWvoordelenbijaanschafEV

Wetenregelgeving PrivilegesAangepastenummerplaatvoorEV's

RegionaalFinanciëlemaatregelen AanschafEV*

AankoopsubsidieEVLagerentevoorleningenAankoopsubsidievooroverheidsvlootGebruikEVGratisoftegengereduceerdtariefparkerenen/ofladenmetEVopP&R'sGereduceerdtariefvoortolwegenTechnischekeuringvoertuigenaangepastvoorEV's(korting)

Infrastructuur* UitrollaadinfrastructuurUitrolpubliekelaadinfrastructuurStimulerenuitrolsemi-publiekelaadinfrastructuurStimulerenuitrolprivatelaadinfrastructuurStimulerenuitrolsnellaadinfrastructuur

Wetenregelgeving LadenTransparantieopprijsInteroperabiliteit

Communicatie* BewustwordingInzichtinvraagnaarEV'senlaadinfrad.m.vITtoolsInformatie-eneducatiecampagnes(verschillendedoelgroepen)Pilot'smetEV's

LokaalFinanciëlemaatregelen GebruikEV

Gratisoftegengereduceerdtariefparkerenen/ofladenmetEVWetenregelgeving PrivilegesgebruikEV

GebruikvanbusbanenofspitsstrokenmetEVToegangtotmileuzonemetEVParkeren&ladenVoorrangopeenparkeervergunningmeteenEV%vanaantalparkeerplekkeningaragesinrichtenvoorEV's%vanaantalparkeerplekkenbijnieuwbouwinrichtenvoorEV'sSpecialeparkeervergunningenvoortaxi's(EV)Specialeparkeervergunningenvoordeelauto's(EV)AanschafEVVoorkeurvooraanschafEVbijoverheidsvloot*

Tabel1:overzichtvanEMI-maatregelenmetonderscheidnaarbeleidsniveauenimplementatiedomein

)

13|62

HetoverzichtisgestructureerdvolgensdebeleidsniveausinBelgië,metbijzondereaandachtvoordemaatregelendieonderdebevoegdheidvanderegionaleenlokaleoverheidvallen.Omhetoverzichtcompleettemaken,wordenookdemaatregelendieinBelgiëonderdebevoegdheidvandefederaleoverheid vallen opgenomen. Maatregelen aangeduid met een sterretje kunnen op verschillendebeleidsniveaus worden toegepast, maar worden slechts één keer besproken in dit overzicht(bijvoorbeeld het aankopen van elektrische voertuigen voor de overheidsvloot kan door zowel deregionale, de lokale als de federale overheid gebeuren). De maatregelen worden verdergecategoriseerdvolgensimplementatiedomeinmetonderscheidnaar:

• Financiëlemaatregelen;• Infrastructuur;• Beleid,wet-enregelgeving;• Communicatie.

Met het oog op een overzichtelijke categorisering worden de maatregelen op hoofdlijnenbeschreven. De implementatie van maatregelen in de praktijk kent vele varianten. In hethiernavolgendonderdeel isdeimpactvandeimplementatievandiversemaatregelenindepraktijkbeschreven.

2.4 ImpactEMI-maatregeleninhetbuitenlandDeopkomstvanelektrischvervoer iseenrecent fenomeenendaarmeeookde implementatievanstimuleringsmaatregelendooroverhedenomelektrischvervoertebevorderen.Voorzovermogelijkisopbasisvande literatuurstudieen inputvanexpertenviaeen internationaleenquêteeenbeeldgekregenvande impact vandiverseEMI-maatregelen.De inzichtenwordenhieronderuiteengezetnaarimplementatiedomein.

2.4.1 FinanciëlemaatregelenFinanciële stimulansen zijn gericht op de aanschaf of het gebruik van elektrische voertuigen.Incentivesbijaanschaflopenuiteenvaneenverlaagdvoordeelvanalleaardvoorbedrijfswagenstotaankoopsubsidies en verlaagde rente voor leningen. Deze stimulansen hebben allen een positieveimpactopdeadoptievanEV’s.Maatregelengerichtopbedrijfswagens lijkenhetmeeste impacttehebben.Echter,eenbelangrijke lesuitNederland isdat tegullevoordelen initieel leidentot (zeer)hogeverkopendienietduurzaamzijnvanuitfinancieelenmaatschappelijkoogpunt.

)

14|62

IneenstudievanLevay,DrossinosenThiel (2017)wordtaangetoonddateenaankoopsubsidievaneenvastbedragvooralgunstigisvoordeaanschafvankleineEVs,daarwaareenmaatregelzoalsdevrijstelling van eenbelasting vooral grote EVs bevoordelen.Het effect van een aankoopsubsidie issterkafhankelijkvandegroottevanhetbedrag(Rudolph,2016).DeresultatenvaneenbevraginginHamburg (Duitsland) toonden aan dat een aankoopsubsidie van € 10.000 de kans met 17% doetstijgendatderespondentenvooreenEVkiezen.Dit iseenrelatiefgrote impact invergelijkingmetandere incentives diemet de enquête werden bestudeerd. Demaatregel is vooral efficiënt in deopstartfasevaneentechnologie,zoalsnubijEVshetgevalis(Langbroek,Franklin,&Susilo,2016).FinanciëlestimulansenvoorhetgebruikvanEVszijnondermeer:

• Eengereduceerdtariefvoorbijvoorbeeldtolwegen;• Hetgratisoftegeneengereduceerdtariefparkerenen/ofladen(inveelstedentoegepast);• GratistechnischekeuringvoorEVs.

Eengereduceerdtariefvoortolwegenzoals inNoorwegenofLondeniseenzichtbaremaatregelenderhalveeffectiefindepromotievanEVstenopzichtevanandereweggebruikers.Eengratisoftegengereduceerdtarieflatenuitvoerenvandetechnischecontrolevoorelektrischevoertuigenisookeenrelatief eenvoudigemaatregel. Een vergelijkbaremaatregelwordt in de VS in verschillende statentoegepastrondemissietestenvoorvoertuigen.

GratisparkerenheeftbeperkteimpactopaanschafEV

IneenstudievanRudolph(2016)aandehandvanenquêtesinHamburg(Duitsland)heeftgratisparkerenvoorEVseenimpactvan8procentpuntenopdekansdateenrespondentvooreenEVkiest.Relatieftenopzichtevananderemaatregelen(aankoopsubsidie,CO2-taks,brandstoftaksenverhoogdebeschikbaarheidvanlaadinfrastructuur)isditeenbescheidenimpact.De impact varieertbovendienvolgensdemonetaire-of tijdswinst vooreen respondent.Volgenseenenquêtegevoerdin20landen(Lieven,2015)isgratisparkereninhetstadscentrumnocheenvereistenocheensignificantaantrekkelijkattribuutvooreenconsumentbijdeaankoopvaneenEV.

)

15|62

De maatregel omtrent het parkeren en/of laden werd onder de experts in onze enquête en integenstellingen met de bevindingen uit de literatuur, vaak aangeduid als één van de meestinteressante incentives (na de uitrol van laadinfrastructuur en pilootprojecten). Een variant opvollediggratisparkeren ishetgratisparkerenzolangmenaanhet laden is.Hetgratisof tegeneengereduceerdtariefparkereniseffectiefwaarparkeertarievensubstantieelzijn.Afspraken met lokale overheden zijn cruciaal. In Londen werd lokaal parkeerbeleid ontwikkeldvolgensdenodenvandebuurten,telkensmetgereserveerdeparkeerplaatsenwaarvoordebelijningen signalisatie uniform is, maar qua tarifering hetzij gratis hetzij betalend en dit navenant decongestieenparkeerdrukindeverschillendebuurten.Eenandererespondentrapporteertovereengefaseerdbeleid,waarbijditdeeerstedriejaarvandeuitrolvandelaadinfrastructuurgepaardgingmetgratisparkerenwanneermenaanhetladenwas.Nadezeopstartperiodewordtnuookbovenophet normale parkeertarief een connectietarief betaaldwanneer dewagen is volgeladenmaar nietwordtverplaatst.Opdezemanierverhoogtmendebeschikbaarheidvanhetlaadstation.MogelijkevalkuilenvandezemaatregelzijndemoeilijkeschaalbaarheidwanneerermeerEVsinhetwagenpark komen (vandaar de beperkte duurtijd van de initiële maatregel in bovengenoemdecases),verliesaanparkeerinkomstenenverwarringomtrentdedoelgroep(enkelvoorBEVsofookvoor PHEVs). Als onverwachte effecten werd gerapporteerd dat toeristen en pendelaars minderterughoudend zijn om naar het stadscentrum te komen met hun EV, visibiliteit van EVs engerelateerd beleid in het straatbeeld en een hoger gebruik van de laadinfrastructuur in hetstadscentrumdankzijhetgratisparkeren.Flankerendemaatregelenkunnenzijnomhetvoordeelvangratisparkerenofladendoordedealerstelatencommuniceren(eneventueeldebesparingtelatenberekenen)bijeventueleaankoopvanEV,eenconnectiviteitstarief (kostwanneerhetvoertuigaaneenlaadstationgeparkeerdstaatmaarnietaanhetladenis),ofeentijdslimietopdeduurtijdvanhetparkeren.Daarnaastishetnuttigomeenopenplatformtehebbenwaaropallelaadpuntenterugtevindenzijnenditlangswegengoedzichtbaartemaken.

2.4.2 InfrastructuurHet stimuleren vandeuitrol van laadinfrastructuurwordt gezien als impactvollemaatregel omdeopkomstvanelektrischevoertuigenteversnellen.Hierbijkanonderscheidwordengemaaktnaar:

• Publiekelaadinfrastructuur;• Semi-publiekelaadinfrastructuur;• Privatelaadinfrastructuur;• Snellaadinfrastructuur.

)

16|62

In diverse landen, waaronder Nederland, Ierland en Noorwegen, is de uitrol van publiekelaadinfrastructuuropverschillendebeleidsniveausgestimuleerd.StudiesinNoorwegenwijzenuitdateen verhoging vanhet aantal laadpunteneengrote impactheeftopde verkoopvanEVs (Mersky,Sprei, Samaras enQian, 2016; Zhang,Qian, Sprei en Li, 2016). De beschikbaarheid van voldoendelaadinfrastructuuriseenvereistevoorgebruikersomovertestappenopEVs,ongeachthundagelijksafgelegdekilometers(Lieven,2016).Semi-publieke laadinfrastructuur (infrastructuur op private terreinen die publiek toegankelijk zijn,bijvoorbeeld in commerciële parkings) en private laadinfrastructuur (bijvoorbeeld thuis of opwerklocaties) worden in verschillende landen ook op nationaal, regionaal of lokaal niveaugestimuleerd.InDenemarkenontvangeneigenaarsvanEVsdiethuiseenlaadstationinstallereneenterugbetalingvandebelastinghierop totmeerdan€2.500. InMaltaontvangenbedrijven€2.000voor elk geïnstalleerd laadpunt, tot maximaal 5 laadpunten. Particulieren ontvangen dan weerelektriciteitssubsidiesvoorhetthuisladen(EAFO,2017).Snelladenisvanbelangbijhetondervangenvandezogenaamde‘rangeanxiety’,d.i.deonzekerheidof angst om niet genoeg bereik te hebben door bijvoorbeeld de afwezigheid van laadpunten. DeuitrolvansnelladerszorgtervoordatEV-rijderslangereafstandenkunnenafleggentussenstedenenminder angstig zijn om stil te komen te staan met een lege accu. In onder meer Noorwegen,NederlandenIerlandwordtdeuitrolvaneennetwerkvansnellaadpuntengestimuleerd(ziekader).

)

17|62

Onder de experts in onze enquête werd de maatregel omtrent uitrol laadinfrastructuur alsbelangrijkstemaatregelaangeduid.Zowelquakosteneffectiviteitalsquakosten-batenratiowerddeuitrol en het gebruik van laadinfrastructuur hoog aangeschreven. Er worden door de expertsverschillendeaspectenaangehaalddievanbelangzijnbijdeuitrolvanlaadinfrastructuur:

- Voorsnelladen(www.great-regions.org)werddelocatievanQuickChargersbepaaldaandehandvanparameterszoalsnabijheidvanservices(toiletten,koffie,eten),afstandtotanderesnelladers,24/7 toegankelijkheidvanhet terreinenbetaalmogelijkheden. InLondenwordtvoordelocatiebepalingnauwsamengewerktmettaxichauffeursenautoverhuurbedrijven.

- Voor residentieel ladenwordt door de experts aangeraden om vraag gedreven tewerken(‘paal-volgt-wagen’-principe) en om de data van de laadinfrastructuur goed temonitoren.

EencorridorvansnellaadpunteninNederland

In Nederland is tussen de grote steden op het hoofdwegennet een netwerk van publiektoegankelijkeprivatesnellaadpunten(50kW)gerealiseerd.Dezeontwikkeling ismogelijkgemaaktdooreenaanpassingvanhetVoorzieningenbeleidwaardoormarktpartijendemogelijkheidhebbenomlangshethoofdwegennetsnellaadpuntenteexploiteren.Vanwegehetpubliekekarakter is indevergunningsvoorwaardevandeze snellaadpuntenopgenomendatdeze interoperabelmoetenzijn. Onafhankelijk van het automerk en serviceprovider kan bij deze snellaadpunten geladenworden. InNederland isnu langsdebelangrijkstecorridorseennetwerkvansnelladersontstaanwaardoor het mogelijk is om heel Nederland met een EV te doorkruisen (Ministerie vanEconomischeZaken,2016).

)

18|62

Daarnaast wordt ook samengewerkt met autoclubs om informatie van de gebruikers teverzamelen omtrent laadnoden, alsook met onderzoeksinstellingen om data oververkeersstromentegebruikenalsinput.

Deuitrol van laadinfrastructuurbegon in sommige regio’s reeds tien jaar geleden, in andere is diteenheel recentgegeven (sinds2015,ofnog: sinds4maanden).Menwaarschuwtvoorhetgevaarvan een ongestructureerde aanpak van de installatie van laadinfrastructuur dat kan leiden tot“clutteringthecity”met laadinfrastructuurdiezeldenwordtgebruikt.Ditheeftookeen impactophetbusinessmodelvoordeoperatoren.Daarnaastwordthetfinancieringsaspectaangehaald:third-partyfinancieringofeenmodelwaarbijdegemeentes(voor10jaar)deinfrastructuuruitbaten.Hetafstemmen van werkprocessen en communiceren omtrent geïnstalleerde infrastructuur is ookbelangrijk. Positieve neveneffecten van de uitrol van laadinfrastructuur is de verhoogde visibiliteitvan e-mobiliteit en de mogelijkheden om hernieuwbare energie te integreren. Flankerendemaatregelen zijn de communicatie over de laadinfrastructuur, makkelijke betalingsmodaliteiten,maatregelenomautodelenteverhogenensubsidiesvoorEVsenlaadinfrastructuur.Demaatregelomtrent ladenophetwerkwerdonderdeexperts inonzeenquêteookgenoemd.Ineenstudiedooreenregiowerd ladenophetwerksignificantgecorreleerdmetverschillendePHEVen BEV segmenten. Het bekendste project is het Workplace Charging Challenge project in deVerenigdeStaten,datalsinds4jaarergsuccesvolis.Momenteelzijn400werkgeversaangeslotenalspartner en voorzien deze op 750 plaatsen meer dan 7500 laadstations voor bijna 1 miljoenwerknemers. In andere landen wordt dit initiatief gekopieerd, zoals het Switched On@Work inSchotland. In Amsterdam wordt er laadinfrastructuur voorzien in de parkeergarages van degemeentezodatdezedoorwerknemersvankantorenindebuurtkunnenwordengebruikt.Derespondentenondervondendathetsomsmoeilijkwastoegangtekrijgentotwerkgeversomhetinitiatief te bespreken.Daarnaast kanookde capaciteit vanhet elektriciteitsnetwerk eenobstakelzijn, maar anderzijds kan deze maatregel de grid load balanceren. Andere voordelen zijn debewustwordingomtrentEVsbijwerknemers,eenextra-legaalvoordeelvoorwerknemers,maarookhet groene imago van het bedrijf en daarmee gepaard gaande mogelijke publiciteit. Deze tweelaatste voordelen spelen zekerwanneer de infrastructuur gecombineerdwordtmet hernieuwbareenergie (bijvoorbeeld via zonnepanelen). Andere flankerende maatregelen zijn rit- en autodelen,financiering voor deelnemende bedrijven en het voorzien van voldoende laadinfrastructuur oppubliekeplaatsen,alsooksnellaadinfrastructuur.

)

19|62

2.4.3 Beleid,wet-enregelgevingVerschillendemaatregeleninbeleid,wet-enregelgevingzijnmogelijkomEVstepromoten.Dezezijnveelalgerichtop:

• AanschafvanEVs;• PrivilegesbijhetgebruikvanEVs;• Parkerenenladen.

EenvandemaatregelenisominhetbeleidteverankerendatEVsdevoorkeurkrijgenbijaanschafvanvoertuigentenbehoevevandeoverheidsvloot.Ditkanopelkbeleidsniveauwordentoegepast.In Duitsland geldt bijvoorbeeld de doelstelling dat 30% van de overheidsvlootmoet aangedrevenwordendooralternatieveenergieenhiervoorwerd€100miljoenvrijgemaakt.Oslowiltegen2020eenzero-emissiegemeentelijkevlootenopenbaarvervoer.Eenanderemogelijkheid isomEVs(tijdelijke)privilegestijdensgebruiktoetekennentenopzichtevan ICE voertuigen. EVs kunnen bijvoorbeeld toegang krijgen tot busbanen of spitsstroken of totmilieuzones die voor ICE-voertuigen niet toegankelijk zijn. Een aangepaste nummerplaat is eenmaatregeldiekanbijdragenaandepromotievanEVsenbovendiennuttigisvoordeherkenbaarheidvandevoertuigenwanneerzijgebruikmakenvanvoorrechten(zoalsgereserveerdeparkeerplaatsenof vrije busstroken). In Ontario (Canada) is er bijvoorbeeld het Green License programma om hetengagementvandebestuurdertenaanzienvaneengroenerOntariotetonenenomdetoegangtotde busstroken te regelen (“Ontario Green License Program,” n.d.). In Duitsland wordt de letter Etoegevoegdachteraandecijfer-enlettercombinatie.Onderdeexpertsinonzeenquêtewerdhetgebruikvanbus-ofspitsstrokenenkelekerenaangeduid,meerdandemaatregelenover infrastructuur, piloot- en communicatieprojectenenEVautodelen.Over het succes wordt echter wel lovend gerapporteerd, in die mate dat men aanraadt dit tebeperkenindetijdgeziendevlotteredoorstromingvanhetverkeeropdezestrokeninhetgedrangkomt bij een stijging inmarktaandeel van EVs. Dit is ondermeer het geval in enkele staten in deVerenigdeStatenwaardemaatregelreedseenvijftaljaarinvoegeis.Eennadeel aandezemaatregel ishet sterke lokalekarakterervangeziendergelijke rijstrokennietoveral aanwezig zijn. Doorgaanswanneer dergelijke rijstrokenwel aanwezig zijn, duidt dit op eengebied met congestie en dus met lokale luchtkwaliteitsproblemen en net op die plaatsen is desubstitutievanconventionelewagensdoorEVseenpluspunt.Alsflankerendemaatregelengevendeexpertsmee om dit te combinerenmet gratis of tegen gereduceerd tarief parkeren, en om deze

)

20|62

maatregeluittespelennaarde“earlyadopters”diedoorgaansovereenhooginkomenbeschikkenenweliswaareenhogeprijsbetalenvoordenieuwetechnologieendankzijbeteredoorstromingopdezerijstrokenhuninvesteringookdeelsterugverdienenviakostbaretijdswinst.Stimulanseninbeleid,wet-enregelgevingkunnentotslotgerichtzijnophetparkerenenladenvanEVs.Voorbeeldenvanmaatregelendiehieropzijngerichtzijn:

• VoorrangopeenparkeervergunningmeteenEVIn Amsterdam krijgen eigenaars van een EV voorrang bij de aanvraag van eenparkeervergunningen inStockholmkrijgenEVeigenaarseengratisparkeervergunningvoorhetstadscentrumdienormalitercirca€500perjaarkost(Hall,MoultakenLutsey,2017).

• EennormvoorhetpercentageparkeerplekkeningaragesennieuwbouwlocatiesinrichtenvoorEVsDegemeenteAmsterdamzetinophetintegrerenvanoplaadpunteninbestaandegebouweneninnieuwbouw.Hiervoorisooksubsidiebeschikbaar.Opdezemanierwordthetlaadwerkbinnen de gemeente op een relatief goedkopemanier uitgebreid. Een oplaadpunt in eengebouw is namelijk goedkoperdaneenoplaadpunt in deopenbare ruimte. In LosAngelesgeldenookreedsEV-readybouwvoorschriften,waarbijvereistwordtdatnieuwegebouwenuitgerustmoetenzijnvoorhetladenvanEVs(Hall,MoultakenLutsey,2017).Terpromotievan EV is het van belang dat de beschikbaarheid van laadinfrastructuur voor elektrischevoertuigeningaragesgoedzichtbaarenvindbaarisvanbuiten.

• Specialevergunningenvoortaxi’sIn Nederland krijgen taxirijders die een EV bezitten voorrang bij bepaalde strategischeplekken zoals stations, luchthavens en uitgaansgebieden. In Brussel zijn wel 50 extravergunningenverleend specifiek voorelektrische taxi’s,maar zijnernoggeenaanvullendeprivilegeszoalsvoorrangbijstandplaatsenbekend.InAntwerpenenLeuvenrijdendeeersteelektrische taxi’s rond inhet kader vaneenpilootproject vandeBondBeter Leefmilieu. InLeuvenishiervoorhettaxireglementzoaangepastdatelektrischetaxi’svoorrangkrijgentenopzichtevangewonevoertuigen.Hetonderzoekenvanextraprivilegesvoore-taxi’szoueenvolgendestapkunnenzijnomelektrischevoertuigentepromoten.

• Specialeparkeervergunningenvoorelektrischedeelauto’sDeopkomst van EV’s gaat hand in handmet de opkomst van autodelen.Waar Autodelendraagtbijaaneenverminderingvanmobiliteitenelektrischevervoeraaneenverduurzamingvanderesterendebehoefteaanmobiliteit.Hetstimulerenvanelektrischautodelenisomdiereden een interessante piste voor overheden vanuit zowel mobiliteitsbeleid alsduurzaamheidsbeleid.Vooralingrotestedenwordthierintoenemendemateopingezet.

)

21|62

Onderdeexperts inonzeenquêtewerddemaatregelomtrentelektrischedeelauto’sdiversekerenaangeduid als interessante maatregel met een gunstige kosten-batenratio. Vanuit verschillenderegio’swordtgerapporteerdoverhetbeleidomtrentautodelen,maardoorgaansgaatditbrederdanlouterEVs.EenregiorapporteertovereenEVautodeel-programmadatmomenteelineenpilootfaseverkeertenwaarbijmendoorsleutellozehardwareeneenreservatie-apphetautodelenfaciliteert.InFrankrijkenNederlandiserdeparkeervergunningvoordevolledigestadvoorwagensuithetfreefloatingEVcarsharingsysteemCar2Go(ziekader).

ParijsenAmsterdam:vergunningenspeciaalvoorelektrischedeelauto’s

In Parijs kent het volledig elektrisch autodelenprogramma ‘Autolib’ succes, met meer dan 6,6miljoentripsen178.000individueleabonneesdiesamenmeerdan60miljoenkilometersaflegdenen 7,575 ton CO2 bespaarden (Insight, 2012). Amsterdam heeft om specifiek het elektrischdeelrijden te stimuleren 750 stadsbrede vergunningen mogelijk gemaakt voor elektrischedeelauto’s.Dezevergunningenzijnbedoeldvoorelektrischedeelauto’szondervastestandplaats.Deelauto-organisatieskunnen,zoalscar2goheeftgedaan,aanspraakmakenopdezevergunningenenbetalenhiervoorjaarlijkseenbedragpervergunning.Car2gokwamin2011naarAmsterdamenmaaktehete-rijdenvooreenbreedpubliekbereikbaar.De300elektrische smart-deelauto’s vancar2go kunnen spontaanworden gehuurd zonder dat ze op een vastgesteldeplaats of tijdweerhoeven te worden ingeleverd. Amsterdam is hiermee de eerste stad ter wereldmet een 100%elektrischedeelauto-organisatie(MunicipalityofAmsterdam,2013).

)

22|62

Eeninteressantevalkuilisdeprijszetting:éénrespondentrapporteertovereenprogrammavanEV-delenspecifiekvoordetweedewagenindehuishoudensineenresidentiëlebuurt.Zolangdeservicegratis was, werd deze effectief gebruikt, echter zodra deze betalendwerd, was de voorkeur tochopnieuw de eerste wagen in het huishouden. De prijszetting kan ook substitutie-effectenveroorzakentennadelevanmodialsfietsofopenbaartransport.Eenanderuitdagingishetlokaal-overstijgende beleid inzake parkeren en laadinfrastructuur. Het belangrijkste gerapporteerdevoordeel is een verhoogd bewustzijn omtrent autodelen en grotere visibiliteit van EVs met demogelijkheid om de wagens te testen. Als flankerende maatregelen worden opnieuwlaadinfrastructuurenparkeerbeleidgenoemd,naasteenfinanciëletegemoetkomingaanorganisatiesdieeenregionaalEVautodeelsysteemopstarten.Belangrijke voorwaarden voor de opkomst van EVs zijn het creëren van interoperabiliteit entransparantieopprijzenvoor laden. InNederlandwordt in samenwerkingmetde laadpaalbranchegetrachttransparantieopprijstebewerkstelligen,zodatdeEV-rijderopvoorhandweetwaarhijaantoe is. Het vaststellen van maximumprijzen is daarbij ook een optie. Interoperabiliteit betreft demogelijkheidommetéén laadpasaanalle laadpalen te laden.DitvergroothetgemakvoordeEV-rijder, omdat laden altijd en overal mogelijk is. Interoperabiliteit kan bijvoorbeeld als eis wordenopgenomenbijdeaanbestedingsprocedurevan(publieke)laadpalen. HiertoewerdinNederlandhetOCCP (OpenChargePointProtocol)ontwikkeld indeschootvanhetOpenChargeAlliance.Omdatvervoernietophoudtbijde landsgrenzenwordtnugewerktaande invoeringvan interoperabiliteitopEuropeesniveau.DitgebeurtondermeerinEuropeseprojectenzoalsEVConnect.

2.4.4 CommunicatieHetstimulerenvanelektrischevoertuigenkanookdoorhetcreërenvanbewustwordingdoorgoedeinformatie en communicatie. Informaticatools kunnen helpen om inzicht te verkrijgen in de vraagnaar EVs en laadinfrastructuur.Deze tools zijn beschikbaar voor bijvoorbeeld lokale overheden enlaadpaaloperatorenomde laadinfrastructuur strategisch teplaatsen,maarook voor consumentenombeschikbarelaadpalentevinden.Pilootprojecten en demonstraties zijn succesvol om mensen te laten gewennen aan elektrischevoertuigen.InEuropalopendeinvesteringenindemonstratieprojectenoptothonderdenmiljoeneneuro’s. Doorgaans worden de projecten gecofinancierd door overheden (Zubaryeva, Dilara enMaineri,2015).InDuitslandwerdindeperiode2011-2014vooralingezetophetstimulerenvandeEV markt door middel van demonstratieprojecten en R&D-financiering. In de regio’s waar dezedemo’swerdengeorganiseerdwasdeEV-adoptieookaanmerkelijkhogerdaninandereregio’s.Dit

)

23|62

effectbleefechterlokaalwaardoorDuitslandopnationaalvlakniethoogscoortquaadoptievanEVs(Tietge,Mock,Lutsey,&Campestrini,2016).Onderdeexperts inonzeenquêtewerdenEV-pilootprojectenendemonstratiesvaakaangeduidalsinteressantestimuleringsmaatregel.Detestprojectenvariëreningroottevanhettestgebied(vaneenstad, tot een volledige regio) en in grootte van uitgerolde vloot (van bijna 200 voertuigen inNederlandtot8voertuigeninIerland).Ookdeinsteekverschiltvanprojecttotproject:inIerlandwasdeambitieomwindenergietepromotenalstransportenergie,daarwaarinNederlanddeacceptatievandevoertuigtechnologieopzichhetdoelwas.Valkuilendiegenoemdwordenomtrentpiloot-endemonstratieprojectenkunnenzijn:hetbeperktepubliek dat wordt bereikt met een dergelijk project, het doorgaans eenmalig karakter vandemonstratieprojecten,hetgebrekaaneenkaderomdeervaringenvandedemonaardemarktomtezetten,defocusopkortetermijninplaatsvanoplangetermijnennavenanteopvolging,hetrisicodatdeervaringnietalspositiefofveiligwordtbeleefddoordetestgebruikerofeenbeperktaantaltestgebruikers en het benodigde budget. Anderzijds wordt er dan wel gerapporteerd over devolgende positieve effecten: mond-aan-mond reclame, het vergroten van het bewustzijn rond e-mobiliteit,demedia-aandacht,detechnischeontwikkelingentijdenshetproject,hetpotentieelvanjobcreatie en de ontwikkeling van nieuwe infrastructuur. De flankerende maatregelen behelzenvooralincentivesomstabielemarktvoorwaardentecreërenzoalsfiscalemaatregelen,ookvoorR&D,maarookhetnetwerkenmetanderepiloot-endemonstratieprojectenomervaringenuittewisselenenalseenbelangrijkcommunicatie-eneducatieluik.Communicatiecampagneskunnenhelpenomelektrischvervoerondereenbrederpubliekbekendtemaken. In het Verenigd Koninkrijk is er bijvoorbeeld de campagne Go Ultra Lowmet de websitewww.goultralow.comwaaropinformatieoverelektrischrijdenbeschikbaarisenwaarooktestritten(viadeOEMs)kunnengeboektworden.ErwordenookRoadShowsgeorganiseerdwaarbijhetbredepubliekonmiddellijkopeenongedwongenmanierincontactmetEVsgebrachtwordt.Onder de experts in onze enquête werd de maatregel omtrent EV communicatiecampagnesregelmatig genoemd. De experts beschrijven uiteenlopende campagnes, die kunnen wordengecategoriseerd onder volgende noemers: de ontwikkeling van informatiekanalen (zoals websites,een online videomet een getuigenis, kosten emissiecalculators, nieuwsbrieven), het organiserenvanevenementenzoalsseminariesvoorwerknemersenEV-testdagenvoorhetgrotepubliek,maarookaanbiedenvandienstenzoalsdeverhuurvanelektrischewagensaantoeristenoffleetscansin

)

24|62

combinatiemettestrittenvoorbedrijven.Demeesteprojectenzijn lange-termijnprojecten,hoewelookwordtaangegevendateenspecifiekecampagnetweedagenkandurenendanherhaaldwordt.Deduurtijdenhetgebrekaanherhalingistevenseenvalkuil,gezienherhalingvandecommunicatiedoorgaanseengrotereffectheeft,endithangtsamenmetdefinanciëlemiddelen.Hetbereikenvande juiste doelgroep met de juiste, aantrekkelijke informatie is ook een uitdaging en kan wordenopgevolgd via vragen in enquêtes bij de daadwerkelijke EV-kopers. Een interessant onverwachteffect dat wordt genoemd zijn de promoties van lokale EV dealers naar aanleiding van decampagnes.Ditkanmeteeneenflankerendemaatregelzijn,omdedealertebetrekkenentestrittenaan te bieden voor verschillende doelgroepen, maar ook aankoopsubsidies en andere financiëlevoordelenwordengenoemd.

2.4.5 BelangvancombinatievanmaatregelenEMI-maatregelenhebbenelkopzicheenaldannietbewezenimpactopdeadoptievanEVs.Hetisbelangrijkoptemerkendatvooraldecombinatievanmaatregelendematevanimpactbepaalt. InDenemarken zijn er bijvoorbeeld forse incentives op vlak van aankoop en gebruik van EVs, maarverliepdeuitrolvanlaadinfrastructuurtraagenkennenEVsbeperktsucces(Zhouetal.,2016).

2.5 ToepassingEMI-maatregeleninBelgiëIn België worden stimuleringsmaatregelen voor elektrische voertuigen op diverse beleidsniveausreeds toegepast.Het onderstaandoverzicht is eenniet-exhaustieveoplijsting vanmaatregelendiereedsinwerkingzijn.Federaal

- Werknemers die over een bedrijfswagen beschikken voor privédoeleinden betalen een"VoordeelAlleAard"(VAA)indepersonenbelasting.DeformulevoordeberekeningvanVAAis:Cataloguswaardevanhetvoertuigxouderdomspercentagex6/7xCO2-percentage.Voorelektrische wagens wordt het laagste CO2-percentage toegepast, nl. 4% (t.o.v. hetbasispercentage5,5%datmogelijknogwordtvermeerderdvoorvoertuigenmeteenhogereuitstootdandereferentiewaarde).

- VoorEVsaangekochtdoorbedrijvengeldtmomenteelnogeenbelastingaftrekvan120%opfederaal niveau. Voor EVs aangekocht door particulieren geldt een vrijstelling van debelastingopinverkeerstellinginVlaanderenenhetminimumtariefvan€61,50inBrusselenWallonië.

)

25|62

- Indeomzendbrief307sexiesvan21april2017wordenvolgendeverplichtingenaanfederalediensten opgelegd in het kader van de doelstelling van een milieuvriendelijkereoverheidsvloot:

o Dienstenmeteenwagenparkvanminderdan20voertuigenzullendeaankoopvanelektrische,hybrideofCNG-voertuigenindematevanhetmogelijkestimuleren.Zijzullen erop waken dat bij de gunning extra aandacht wordt gevestigd op demilieucriteria.Dienstenmeteenwagenparkvantenminste20voertuigen,zullenhunaankoopbudget voor de aankoop van nieuwe voertuigen als volgt heroriënteren:minstens5%vanalleaangekochteofgeleasedewagens isvanhet typeelektrisch,hybrideofCNGenminstens10%vanalleaangekochteofgeleasedewagensheefteenecoscorediehogerisdan75(hierbijhorenookdeelektrische,hybrideofCNG-voertuigen). Elk jaar na het inwerking treden van deze omzendbriefmoeten dezepercentagesmet5%verhoogdworden(d.w.z.bv.jaar0=5%,jaar+1=10%,jaar+2=15%,etc.).Ditaankoopbeleidmoetwordenaangehoudentotdatminstens25%vanhetwagenparkvandebetrokkendienstbestaatuitwagensmeteenecoscorediehoger is dan 75 en minstens 25 % van het wagenpark van de betrokken dienstbestaatuitwagensvanhettypeelektrisch,hybrideofCNG."

Regionaal

- InVlaanderengeldtvoorparticulierenenzelfstandigen(nietvoorrechtspersonen)tot2020eenaankooppremievoorEVs,diedegressiefisindetijdendieafhangtvandeaankoopprijsvandewagen. InBrussel kunnenondernemingeneen subsidieaanvragenonder specifiekevoorwaardenvooreenvoertuigdatwordtingezetvoorpendeldienstenvoorwerknemers.

- Alle regio'swerkenaandeuitrol van laadinfrastructuur.DedoelstellingvoorVlaanderen is7.400 (Actieplan CPT) publieke laadpunten tegen 2020; de doelstelling van Brussel is 200tegen2019.

- Bijdegunningvandeopdrachtvoordeuitrolvanlaadinfrastructuurwordtinteroperabiliteitalscriteriumopgenomen.

- Opdewebsitehttp://milieuvriendelijkevoertuigen.beiseengeïntegreerdekaartbeschikbaarmetdelaadstationsvanalleprovidersinVlaanderen.

- Vlaanderen communiceert duidelijk via het portaal www.milieuvriendelijkevoertuigen.be.Ook specifieke doelgroepenworden benaderd via aangepaste campagnes, bijvoorbeeld e-taxi's (https://www.bondbeterleefmilieu.be/e-taxi), de private personen in verband metthuisladen (http://www.evladen.be/theobrochure.pdf), bedrijven die bedrijfswagenstoekennen(https://platformelektrischebedrijfswagens.be),etc.

)

26|62

- DeAntwerpsebouwcodevoorzietin1laadplekper30auto-offietsparkeerplekken- In Vlaanderen waren reeds verschillende pilootprojecten: Proeftuin EV, CPT-call projecten

zoalse-taxi.- InBrusselbestaat4%vandetaxivlootuitelektrischewagens.In2014werdenspecifiekvoor

e-taxi’s50licentiesuitgereiktbovenopdebestaande1.200licenties.- De Vlaamse omzendbrief KB/BZ/2017/4 van 24 februari 2017 bepaalt de verplichtingen

inzake het aankopen van Vlaamse overheidsvoertuigen. De aangekochteoverheidsvoertuigen moeten hierbij voldoen aan minimum ecoscores die verschillen perklasse. Er wordt ook een percentueel streefdoel voor volgende milieuvriendelijkeaandrijvingenopgelegd:

o 10%elektrischewagens(plug-inofvolledigelektrisch)tegen2020;o 7,5%CNG-voertuigentegen2020;

- De Brusselse gewestelijke en lokale overheden hebben de volgende verplichtingen inzakeaankoopvandienstvoertuigen:

o GeendieselwagensvoorpersonenvoertuigenenMPV’s;o Minimaleecoscorevan70voorpersonenvoertuigenen63voorMPV’s;o Hogereeuronormenvoorbestel-envrachtwagens;o Indienmeerdan100werknemersopéénsite:

§ Integratievanminstens25%BEV’sper3jaar(gewestelijk);§ Integratievanminstens15%BEV’sperjaar(lokaal).

- DeWaalse regering heeft als doelstelling om vanaf 1 januari 2017 bij de vernieuwing vanoverheidsvoertuigen 50% voertuigenmet alternatieve aandrijflijnen aan te kopen. Vanaf 1januari2030dientdit100%tezijn.

Lokaal- Parkeervergunningvoordeelauto’s:bijvoorbeeldGent.- Opalleniveauswordtingezetopdevergroeningvanhetwagenparkbijdeoverheid.- Indeomzendbrief307 sexies (21april 2017)wordenvolgendeverplichtingenaan federale

dienstenopgelegd: "Dienstenmeteenwagenparkvanminderdan20voertuigenzullendeaankoop van elektrische, hybride of CNG-voertuigen in de mate van het mogelijkestimuleren.Zij zulleneropwakendatbijdegunningextraaandachtwordtgevestigdopdemilieucriteria. Diensten met een wagenpark van tenminste 20 voertuigen, zullen hunaankoopbudgetvoordeaankoopvannieuwevoertuigenalsvolgtheroriënteren:minstens5%vanalleaangekochteofgeleasedewagens isvanhet typeelektrisch,hybrideofCNGenminstens 10% van alle aangekochteof geleasedewagensheeft eenecoscoredie hoger is

)

27|62

dan 75 (hierbij horen ook de elektrische, hybride of CNG-voertuigen). Elk jaar na het inwerkingtredenvandezeomzendbriefmoetendezepercentagesmet5%verhoogdworden(d.w.z.bv.jaar0=5%,jaar+1=10%,jaar+2=15%,etc.).Ditaankoopbeleidmoetwordenaangehoudentotdatminstens25%vanhetwagenparkvandebetrokkendienstbestaatuitwagensmeteenecoscorediehogerisdan75enminstens25%vanhetwagenparkvandebetrokkendienstbestaatuitwagensvanhettypeelektrisch,hybrideofCNG."

2.6 ShortlistvanEMI-maatregelennaselectiemetopdrachtgeverInoverlegmetdeopdrachtgever is inhetkadervanbevoegdheidsverdelingbeslotennietnader tekijkennaarfederalemaatregelen.Ookzijnfinanciëlemaatregelenvoordeaanschafvanelektrischevoertuigenverderbuitenbeschouwinggelaten,omdatdezeinVlaanderenreedsinvoegezijnsinds2016. Tot slot zijn incentives met betrekking tot communicatie en bewustwording niet naderonderzocht.Dit resulteert in de selectie van EMI-maatregelen zoalsweergegeven in Tabel 2.Dezemaatregelenzijnmeegenomenindemulti-criteriaanalysemetVlaamsestakeholders(zieHoofdstuk3).

)

28|62

Incentivese-mobility

Beleidsniveau Domein Incentive

Federaal

Financiëlemaatregelen AanschafEV

x

x

x

Wetenregelgeving Privileges

x

Regionaal

Financiëlemaatregelen AanschafEV*

x

x

x

GebruikEV

Gratisoftegengereduceerdtariefparkerenen/ofladenmetEVopP&R's

Gereduceerdtariefvoortolwegen

TechnischekeuringvoertuigenaangepastvoorEV's(korting)

Infrastructuur* Uitrollaadinfrastructuur

Uitrolpubliekelaadinfrastructuur

Stimulerenuitrolsemi-publiekelaadinfrastructuur

Stimulerenuitrolprivatelaadinfrastructuur

Stimulerenuitrolsnellaadinfrastructuur

Wetenregelgeving Laden

Transparantieopprijs

Interoperabiliteit

Communicatie* Bewustwording

x

x

x

Lokaal

Financiëlemaatregelen GebruikEV

Gratisoftegengereduceerdtariefparkerenen/ofladenmetEV

Wetenregelgeving PrivilegesgebruikEV

GebruikvanbusbanenofspitsstrokenmetEV

ToegangtotmileuzonemetEV

Parkeren&laden

VoorrangopeenparkeervergunningmeteenEV

%vanaantalparkeerplekkeningaragesinrichtenvoorEV's

%vanaantalparkeerplekkenbijnieuwbouwinrichtenvoorEV's

Specialeparkeervergunningenvoortaxi's(EV)

Specialeparkeervergunningenvoordeelauto's(EV)

AanschafEV

VoorkeurvooraanschafEVbijoverheidsvloot*

Tabel2:ShortlistvanEMI-maatregelennabesprekingmetopdrachtgever

)

29|62

2.7 SubconclusiesDe literatuurstudie en internationale expertenenquête geven een idee van een bredemaatregelenkorfdieEV-stiumulerendkanwerken.Impactvollemaatregelenzijnondermeer:

• Financiëlemaatregelenzoalseenaankoopsubsidie(bijvoldoendeomvang)eneenCO2-taks;• Stimulerenvandeuitrolvanlaadinfrastructuurvoorelektrischevoertuigen;• Pilootprojectenendemonstraties.

De conclusies uit de literatuurstudie en de expertenenquête lopen echter niet altijd gelijk, watverklaard kan worden door enerzijds de wetenschappelijke insteek van de literatuurstudie enanderzijds de meer actuele en praktisch gerichte mening van de experten. Maatregelen omtrentgratis en/of tegen een gereduceerd tarief parkeren en/of laden werden onder de experten enervaringsdeskundigenbijvoorbeeldvaakals interessantgezien, terwijluitde literatuurblijktdatdeimpactvandergelijkemaatregelenrelatiefbeperktistenopzichtevananderemaatregelen.Ditheeftte maken met het feit dat in sommige steden, waar bijvoorbeeld de parkeerdruk hoog is, dezemaatregelenzeereffectiefkunnenzijn.TegelijkertijdzijndergelijkemaatregelenslechtshoudbaarbijeenbeperkteadoptievanEVsendienendezeindetijdtewordenafgebouwd.Hetzelfdegeldtvoorhet creëren van privileges, eventueel in combinatie met financiële incentives, voor EV-rijders.Toegangtotbusbanenofvrijstellingvantolwegenzijnvoorbeeldenhiervan.Ookwerd onder experten demaatregel omtrent de uitrol van laadinfrastructuur als belangrijkstemaatregelaangeduid.Deimpacthiervankomtnietzosterkuitdeliteratuurstudienaarvoren,omdatditeenrelatiefnieuwemaatregeliswaarnoggeenuitgebreidonderzoeknaarisverricht.In Vlaanderen worden reeds enkele van de bovenstaande stimulansen toegepast, waaronder deaankoopsubsidie voor EVs en informatiecampagnes en pilootprojecten. Dezemaatregelenwerdendaarom,naastdefederalestimulansenombevoegdheidsredenen,nietmeegenomenindetoetsingonderVlaamsestakeholdersvankansrijkemaatregelenindeVlaamsecontext.

)

30|62

3 Multicriteria-analysevanpotentiëleEMI-maatregelen

3.1 InleidingOp30maart2017werdeenworkshopgeorganiseerdomdepotentiëleEMI-maatregelensamenmetde opdrachtgever en de belangrijkste stakeholders te ordenen op de meest relevante criteria.Hiertoewerddemulticriteria-analysealsondersteuningsinstrumentgebruiktomdebeoordeling tefaciliteren,waarbijderelatievebelangrijkheidvandegehanteerdecriteriawordtweergegeveninhetbeslissingsproces. Een beschrijving van de workshop is te vinden in Bijlage E. Verder worden debelangrijkstezakenuitdeworkshopweergegeven.

3.2 BeoordelingscriteriaDebeoordelingscriteriavoordemaatregelenwerdenopvoorhandafgestemdmetdeopdrachtgever.Devolgende5criteriawerdenalsmeestrelevantweerhouden:

1. Draagvlakbijbelanghebbenden:erbestaatdraagvlakofbereidheid totmedewerkingbijdebetrokkenbelanghebbenden;

2. Effectiviteit/impact:daadwerkelijkebijdragetotmeerelektrischrijden;3. Financiëlehaalbaarheid:er zijn financiëlemiddelenvoorhanden,ofdezekunnengevonden

worden;4. Praktischehaalbaarheid:demaatregelispraktischuitvoerbaar;5. Mogelijkheidtothandhaving:hettoegekendevoordeelkanwordengecontroleerd.

3.3 SelectievanmaatregelenDemulticriteria-analyseendebesprekinginwerkgroepenwerdgerichtoptienkansrijkemaatregelen.Aandestakeholderswerdgevraagdomdemeestkansrijkemaatregelenaanteduidenopbasisvaneen globale beoordeling op de vijf bovengenoemde criteria. De maatregelen rond communicatiewerden buiten beschouwing gelaten omdat deze vooral ondersteunend zijn, alsook de federalemaatregel “aangepaste kentekenplaat voor voertuigen EV”, omdat deze buiten debevoegdheidssfeervandeVlaamseoverheidligt.

)

31|62

Detienmaatregelendiedoordestakeholdersvoorverderebehandelingwerdenweerhoudenwaren(involgordevanhetbelangdaterdoordestakeholdersaanwerdverleend):

• Maatregel1:Interoperabiliteit• Maatregel2:Stimulerenuitrolsnellaadinfrastructuur• Maatregel3:percentageparkeerplaatseningarages• Maatregel4:Uitrolpubliekelaadinfrastructuur• Maatregel5:Transparantieopprijs• Maatregel6:Specialeparkeervergunningenvoordeelauto’s(EV)• Maatregel7:GebruikbusbanenofspitsstrokenvoorEV• Maatregel8:Stimulerenuitrolsemi-publiekelaadinfrastructuur• Maatregel9:Gratis/tegengereduceerdtariefparkerenmetEV• Maatregel10:Gereduceerdtarieftolwegen(bv.Liefkenshoektunnel).

3.4 EvaluatievanmaatregelenElk van de maatregelen werd met de stakeholders in meer detail besproken op basis vanbovengenoemdecriteria.Opmerking:hetdraagvlakbijbelanghebbenden isnietaltijdeenduidig teevalueren, gezien dit per belanghebbende kan verschillen.De stakeholders gaven een gemiddeldescore,rekeninghoudendemetdeverschillendegezichtspunten.InTabel3zijndescoresdiepermaatregelenpercriteriumwerdengegevendoordestakeholdersweergegeven.Elkcriteriumwerdgewogenopeenschaalvan0(laag)tot5(hoog).

DraagvlakEffectiviteitImpact

Financiëlehaalbaarheid

Praktischehaalbaarheid Handhaving

1. Interoperabiliteit 4 4 4 4 42. Stimulerenuitrolsnellaadinfrastructuur 5 5 3 3 53. Percentageparkeerplaatseningarages 4 5 4 3 24. Uitrolpubliekelaadinfrastructuur 3 5 3 4 45. Maatregel5:Transparantieopprijs 5 3 5 3,5 3

6. Specialeparkeervergunningenvoordeelauto's 4 4 5 5 47. Gebruikbusbanenenspitsstroken 2 3 4 3 28. Semi-publiekelaadinfrastructuur 5 4 5 5 59. Gratis/gereduceerdparkeren 5 5 1 2 510. Gereduceerdtarieftolwegen 5 1 4 5 5

Maatregel

OordeelGroep2

OordeelGroep1

Tabel3:Beoordelingvandemaatregelendoortweewerkgroepen,scoresvan0(laag)tot5(hoog)

)

32|62

Bevindingenpermaatregel:

• Interoperabiliteitwordtal langalseennoodzakelijkeen impactrijkemaatregelbeschouwd,maarraaktindepraktijknietgerealiseerd.

• Het realiseren van snellaadinfrastructuur wordt als zeer effectief beoordeeld, maar stootondermeeropdeproblematiekvandehogevermogensdienietoveralbeschikbaarzijnenhetvlotrealiserenvandebenodigdenetaansluiting.

• De praktische haalbaarheid van ruimte voor EV in parkeergarages wordt verschillendingeschatnaargelangwesprekenoveroudeparkeergarages(laag)ofnieuweparkeergarages(hoog).

• Voor de realisatie van publieke laadinfrastructuur bestaat terughoudendheid bij de lokalebesturen. Een beperkt aantal plaatsen ja,maarmenwil de reguliere parkeerplaatsen nietmassaal‘opofferen’voorelektrischevoertuigen.VoorhandhavingisoptredenvandepolitieenGASvereist.

• Transparantie op prijs wordt naar effectiviteit van impact gemiddeld ingeschat. Er is veeldraagvlakvoor,wanthet zal sterkwordenverwelkomddoorEV-rijdersen isook financieelhaalbaar. Het praktisch realiseren en handhaven van de gewenste transparantie wordtechteralscomplexerervaren.Eenstartkangemaaktwordenbijpubliekelaadinfrastructuur.

• Parkeervergunningen voor elektrisch deelauto’s worden positief beoordeeld, met dienverstande dat openbare besturen mogelijks wat terughoudend zijn, omdat het andereplaatsenwegneemt.Vanwegedezichtbaarheidisdeimpactgroot.

• Hetdraagvlakvoorhetgebruikvanbusbanenenspitsstrokenwordtlaagingeschat,terwijldetoepassing van dezemaatregel in buitenlandse caseswel succesvol bleek (bv. inOslo). Decontext in Vlaanderen verschilt hierin mogelijk van de buitenlandse. Het blijft een lokalebeslissing, waarbij handhaving en impact wordt vergroot in het geval van herkenbarenummerplaten.

• Semi-publieke laadinfrastructuur wordt hoger ingeschaald dan publieke laadinfrastructuur,omdatderealisatieopprivaatdomeineenvoudiger isdanoppubliekdomeinenomdatdelocaties aansluiten bij de dagelijkse verplaatsingen van burgers (supermarkten,(weg)restaurants,etc.).

• Gratis parkeren wordt als financieel weinig haalbaar ingeschaald en zal financiëlecompensatiesvragenvanuitdehogereoverheid.Welwordtdeimpacthoogingeschat.

• Hetgereduceerdtariefvoortolwegenwordtnaar impact laag ingeschat,gezienervoorhetpersonenvervoer inVlaanderenopuitzondering vande Liefkenshoektunnel geen tolwegenzijn.Welisergrootdraagvlak,wanthetvergrootdezichtbarevoordelenvoorEV’senheeftslechtsbeperktefinanciëleimpact.

)

33|62

3.5 Resultatenvandemulticriteria-analyse

3.5.1 RangschikkingvandemaatregelenOpbasisvanhuntotaalscoreopdevijfcriteriazijndemaatregelengerangschikt(zieFiguur2).Het voorzien van laadinfrastructuur scoort zeer hoog voor wat betreft semi-publiekelaadinfrastructuur, hoog tot gemiddeld voor snellaadinfrastructuur en gemiddeld voor publiekelaadinfrastructuur.Het gereduceerd tarief voor tolwegen scoort eveneens hoog, al is er in Vlaanderen enkel eentoepassing mogelijk in de Liefkenshoektunnel. De impact is beperkt, tenzij voor zeer frequentegebruikersvandetunnel.Mogelijkkanhiereenproefprojectwordenopgestart.Parkeervergunningenvoorelektrischedeelauto’sscoorteveneenshoogtotgemiddeld.Omwillevandezichtbaarheidvandezeplaatsen,kanditeenwervendeffecthebbennaar(stedelijke)bewoners.

Figuur2:Rangschikkingvanmaatregelenopbasisvanscoresopdecriteriadoordeelnemers

)

34|62

3.5.2 Relatievebijdragevandecriteriaindescores

Figuur3toontderelatievebijdragevanelkvandecriteriaindescores.

Figuur3:Relatievebijdragevanelkvandecriteriainderangschikkingvanmaatregelen

De hoogst scorende maatregel, namelijk het stimuleren van de uitrol van semi-publiekelaadinfrastructuur,wordtgoedbeoordeeldopallecriteria.Demaatregelendieeropvolgen,scorentelkensminderopeenofmeerderevandecriteria:

• Het stimuleren van de uitrol van snellaadinfrastructuur wordt als minder praktisch enfinancieelhaalbaargezieninvergelijkingmethetstimulerenvandeuitrolvansemi-publiekelaadinfrastructuur,maarerwordtweleenhogereeffectiviteit/impactvanverwacht.

)

35|62

• Het gereduceerd tarief voor tolwegen scoort lager voor effectiviteit/impact en voorfinanciëlehaalbaarheid,omdatereenverliesaaninkomstenmeegepaardgaat.

• Parkeervergunningenvoorelektrischedeelauto’sscoortlagervoordraagvlakenmogelijkheidvoorhandhaving.

Deze grafiek geeft ook inzicht in de redenen voor lage scores. Gratis parkeren bijvoorbeeld stootvooralopeenbeperkte financiëleenpraktischehaalbaarheid, terwijldemaatregelvoordraagvlak,effectiviteit en mogelijkheid tot handhaving even hoog of hoger scoort dan de hoogst scorendemaatregel.

3.5.3 Alternatievevisies

Onzeanalyseginguitvaneengelijkgewichtvoorelkvandecriteria(ziedebovensterijinFiguur4).DeandererijeninFiguur4latenzienwathetresultaatzouzijnalseenvandecriteriahetoverwichtzoukrijgen.

Figuur4:Gevoeligheidsanalyserangschikkingvanmaatregelend.m.v.variatieingewichtvandecriteria

)

36|62

Het stimulerenvandeuitrolvansemi-publieke laadinfrastructuurblijft inalle scenario’sdehoogstscorende optie. De tweede plaats varieert echter. In het basisscenario komt op deze plaats hetgereduceerd tarief voor tolwegen,maar indienvb.het criteriumeffectiviteit/impacthetoverwichtzoukrijgen,komthetstimulerenvandeuitrolvansnellaadinfrastructuuropdetweedeplaats.Ookhetstimulerenvandeuitrolvanpubliekelaadinfrastructuurkrijgtindatscenariozijnhoogstescore.

3.6 SubconclusiesDe multicriteria-analyse met stakeholders vormt een goede aanvulling op de bevindingen uit deliteratuurenbuitenlandsecasesvanexperten.Tijdensdeanalysewerdeenshortlistvanmaatregelenafgetoetst op een selectie van criteria, om na te gaan welke maatregelen het meeste potentieelhebbenindespecifiekeVlaamsecontext.Enkelevoorbeeldentonenaandatookhierderesultatennietaltijdgelijklopenmetdeliteratuurstudieenexpertenenquête.Ditkanverklaardwordendoordenauwere band van de stakeholdersmet het Vlaamsebeleidslandschap en eenmeer pragmatischeinschattingvanwenselijkheidenhaalbaarheidvanincentives.

Hetvoorzienvanlaadinfrastructuurscoordehoogtotzeerhoogenditislijnmetdebevindingenuitde literatuurstudie en expertenenquête. Een interessante bevinding hierbij is dat bijlaadinfrastructuur de publieke alsminst impactvolle ingeschatwordt,maar dat juist de uitrol vansemi-publiekensnellaadinfrastructuuralskansrijkwerdgezien.Ditisteverklarenuithetfeitdathierdoor stakeholders eengrote impactwordt voorzienomdegroei vanEVs te faciliteren.Bovendien

Geselecteerdemaatregelen

Maatregel1:InteroperabiliteitMaatregel2:StimulerenuitrolsnellaadinfrastructuurMaatregel3:percentageparkeerplaatseningaragesMaatregel4:UitrolpubliekelaadinfrastructuurMaatregel5:TransparantieopprijsMaatregel6:Specialeparkeervergunningenvoordeelauto’s(EV)Maatregel7:GebruikbusbanenofspitsstrokenvoorEVMaatregel8:Stimulerenuitrolsemi-publiekelaadinfrastructuurMaatregel9:Gratis/tegengereduceerdtariefparkerenmetEVMaatregel10:Gereduceerdtarieftolwegen(vbLiefkenshoektunnel)

)

37|62

vindt in Vlaanderen de uitrol van publieke laadinfrastructuur inmiddels plaats,waardoor de focusookverlegdwordt.Tolvrije wegen kwamen ook uit de MCA naar voren als een impactvolle maatregel, hoewel dewerkelijke impact in Vlaanderen hiervan getoetst zal moeten worden aan de realiteit gezien erslechtsééntoltunnelbestaat.Devisibiliteitvandezemaatregelwerdechtergewaardeerd.Eninhetachterhoofd speelt een impactvraag bij verdere uitrol van dezemaatregel naar aanleiding van detoekomstigeinvoeringvaneensysteemvanrekeningrijden.Parkeerincentivesscoordengoed, integenstellingtotdeconclusieuitde literatuurstudie,maarwelinlijnmetdeexpertenenquête.EenmogelijkeverklaringhiervoorisdatdestakeholdersindeMCAzichmeerbewustzijnvandespecifiekeVlaamsecontext,hoeweldefinanciëlehaalbaarheidhiervanlaagwordtingeschat.Parkeervergunningenvoordeelauto’sscoordenookgoed.Menmagzichechternietblindstarenopderesultaten,geziendebeoordelingvandemaatregelenmede ‘gekleurd’ wordt door persoonlijke meningen en de interactie van het moment (tijdens deworkshop).Voordeverdiepingvankansrijkemaatregelendienenderesultatenvandeworkshopinsamenhang tewordenbeschouwdmetdebevindingenuitde literatuurstudieendebenchmarkingvanbuitenlandsepraktijken.HetonderstaandoverzichtinTabel4iseengesimplificeerdeweergavevanhetdraagvlak,deimpacten de haalbaarheid van vier maatregelen die vervolgens geselecteerd werden om in het volgendhoofdstukverderuitgediepdteworden,medegeziendesterkescores.

Draagvlak Impact Haalbaarheid1. Parkeerincentive 5 5 32. Stimulerenuitrolsnellaadinfrastructuur 5 5 33. Elektrischautodelen 4 4 54. Quickwins:

TolvrijeLiefkenshoektunnel 5 4 5Privilegesvoorautokeuring N.B. N.B. N.B.

Maatregel

Tabel4:Vereenvoudigdeeffectentabelmulticriteria-analysevoorviermaatregelen

)

38|62

4 VerdiepingEMI-maatregeleninVlaamsecontext

4.1 InleidingInhoofdstukken2en3werdendoormiddelvaneenliteratuurstudie,enquêteonderinternationaleexperten en een workshop met stakeholders in de Vlaamse context potentiëlestimuleringsmaatregelen voor elektrisch vervoer in kaart gebracht. Op basis hiervan werden inafstemmingmetdeopdrachtgevervierkansrijkeincentivesgeselecteerdvoorverdiependonderzoek.Deverdiepingzoalsbeschrevenindithoofdstukgaatmeerindetailinopdemogelijkemaatregelenen toetst deze aan de Vlaamse beleidscontext en -praktijk. De volgende maatregelen werdenonderzocht:

• Parkeerincentives• Uitrolvansnellaadinfrastructuur• Stimuleringvanelektrischautodelendooro.a.parkeervergunningen• Visibelequickwins:tolvrijeLiefkenshoektunnel,privilegesvoorautokeuring.

Hieronder wordt de huidige situatie weergegeven, alsook welke knelpunten en mogelijkheden er(kunnen) bestaan voor de implementatie, o.a. vanuit het perspectief van de verschillendestakeholders.De tabellen geven de verandering in draagvlak en haalbaarheid voor de vier geselecteerdemaatregelenweer,alsookdewenselijkheidervanbijdeverschillendestakeholders.

4.2 ParkeerincentivesTabel4

Wenselijkheidvoorverdieping naverdieping voorverdieping naverdieping

1. Parkeerincentive 5 1 3 2 1

Maatregel Draagvlak Haalbaarheid

Parkeerincentives werden in de shortlist voor verdieping opgenomen als mogelijke impactvollemaatregel en werd verder onderzocht en getoetst aan de Vlaamse context. Op vraag van deopdrachtgever beperken we ons hier tot parkeermaatregelen op het openbaar domein. Debevindingenwordenhieronderbeschreven.

)

39|62

De centrale partijen bij deze incentive zijn de steden en gemeenten, die een parkeer- enmobiliteitsplanop lokaalniveauuitwerkenenhandhaven. Inhetalgemeenkangesteldwordendaterbijdeonderzochte stedenweinig totgeendraagvlakbestaatvoorhet stimulerenvanelektrischrijdendoorspecifiekeparkeerincentiveszoalsnultarievenofvoorbehoudenparkeerplaatsen.Alleenincombinatiemeteenuitbreidingvanautodeeldiensten,iserbereidheidominparkeerincentivestevoorzien.Autodelenkomtverderopaanbod.

4.2.1 Parkerenbijlaadinfrastructuur

• Alle onderzochte steden zijn betrokken bij de uitrol van laadinfrastructuur op publieke ensemipublieke locaties. Dit gebeurt niet op eigen initiatief, maar als onderdeel van hetbestaandprojectvandeVlaamseoverheidinsamenwerkingmetdenetbeheerders.

• De parkeerplaats bij de laadpaal wordt voorbehouden voor elektrische voertuigen, al dannietenkelgedurendehet laden.Het is zaakomhierhandhavendop te treden tenaanzienvan foutgeparkeerde wagens met verbrandingsmotor, alsook met connectietarieven tervermijdingdatEV-rijdersdelaadpuntenteveelalsparkeerplaatsgebruikeninplaatsvanalslaadplek.

• Enkele steden stellendeelektrischevoertuigenvrij vanparkeergeldenopdeparkeerplaatsbij een laadpaal. Een aantal steden verleent geen vrijstelling. Een enkele stad adviseerttevensnegatiefinzakedevrijstellingvanparkeergelden(zieTabel5).

• Geen enkele stad die geen vrijstelling verleent, voorziet in een gereduceerd tarief voorelektrischevoertuigenopeenparkeerplaatsbijeenlaadpaal.

Tabel5:overzichtgratisofbetalendparkerenaanlaadpalenperstad(rood:betalend,groen:gratis).

Kortrijk Sint-Niklaas Hasselt Roeselare Genk Mechelen Sint-

Truiden Turnhout Oostende Brugge Aalst Antwerpen Gent Leuven

Gratis

parkerentijdensopladen

“Eenautoblijfteenauto”-mobiliteitsambtenaar

)

40|62

4.2.2 Parkerenopandereplaatsen

- Geenenkelestadvoorzietineenvrijstellingofgereduceerdtariefvoorelektrischevoertuigenopdereguliereparkeerplaatsen.Deargumenteringhierbijisdateenelektrischvoertuignogsteedseenvoertuigis,endezeneemtopdezelfdemanierruimteinenzorgtvoorcongestie.

Naast de terbeschikkingstelling van (semi)publieke laadlocaties waarbij men gratis kan parkeren,wordeneraldusgeenparkeerincentivesvoorelektrischewagensvoorzien.Derespectievebevoegdeambtenaren gaven zonder uitzondering aan dat het stimuleren van elektrisch rijden niet deeluitmaakt van het lokaal parkeerbeleid, in de mate dat elektrische auto’s een preferentiëlebehandelinggenietenbuitendelaadpunten.Ditstrooktmetdebevindingenuitderespectievelijkemobiliteits-enparkeerplannen. Indiendezeeenduurzaamheidsaspectbevatten, spitst zichditmeer toeophet stimulerenvananderevormenvan vervoer en niet zozeer op het stimuleren van een transitie naar elektrische voertuigen doorparticulieren. Het verminderen van het aantal auto’s in de binnensteden en rotatie spelen steedsmeeropdevoorgrond.Stedenengemeentenontwerpenhunparkeerbeleidalsonderdeelvanhunbredermobiliteitsbeleidvooralvanuitdevrijwaringvanpubliekeruimteenhetstimulerenvanmultimodaalverkeersgedrag,en minder vanuit een behoefte om in het autoverkeer de transitie naar niet-fossiel rijden tebevorderen. De eerste zorg is het reduceren van het aantal autokilometers, ongeacht deaandrijvingsvorm.BijlageGbevateenweergavevandemobiliteitsplannenvanderespectievesteden,metaanduidingvandeaardvandebeleidsfocusopelektrischvervoerenbijhorendeparkeerincentives.Betalendeparkeerplaatsendiegratisterbeschikkingwordengesteldkunnendehogerekostprijsvaneen elektrische wagen deels compenseren door enerzijds de financiële impact en anderzijds hetcomfortaspect,enhebbenhiernaastookeengrotezichtbaarheid.Eeninternationaleenquête(supra)toont echter aan dat gratis parkeren als stimulans voor elektrisch rijden als niet gewichtig wordtbeschouwddoorderespondenten.Deexpertsuitonzestudiebijdemulticriteria-analysegevendezeechter wel een hoge score op vlak van impact, maar schatten de praktische en financiëlehaalbaarheidlaagin.Uitonzebevragingblijktvooraleenonbestaanddraagvlakonderbeleidsmakersenambtenarenommetparkeermaatregelenophetpubliekdomeinelektrischrijdentestimuleren.

)

41|62

De variant van gratis parkeren aan oplaadpunten, al dan niet gedurende het opladen, lijkt in ditopzichteenbetereoptieenditzowelquapraktischehaalbaarheidalsgewichtigheidvoorEV-rijders.Dealgemenevrijstellingvanparkeergeldenvoorelektrischeauto’slijktopheteerstezichtaldusgeengoede kanshebber,maar indienmendebeleidswensen van lokaleoverheden in gedachtenhoudt,wordeneranderemaatregelenmogelijkomelektrischrijdentestimulerenvanuithetparkeerbeleid.Dezewordeninhoofdstuk5beschreven.

4.3 UitrolvansnellaadinfrastructuurTabel4


2.Stimulerenuitrolsnellaadinfrastructuur

5 5 3 4 5


4.3.1 HuidigesituatieenmarktbehoefteUit de literatuurstudie en internationale enquête blijkt dat voldoende laadinfrastructuur die debehoeftevan(potentiële)EV-rijdersdekteenkrachtigestimulansvoorEV-rijdenis.Vlaanderenheeftzichtotdoelgesteldomtegen20207.400openbareoplaadpuntentevoorzienendeuitrolvan5.000punten is reeds volop bezig. Het gaat hier om normale laadpunten van maximaal 22 kW. DezeplaatsingsambitiezalderangeanxietybijdeEV-rijderhelpenwegnemen.IndeEV-wereldiserechtereengroeiendeconsensusdat snellaadpunten inhetbijzonderkunnenbijdragen tothet stimulerenvanelektrischrijdenzonder laadzorgen.Desnellere laadtijdenaansnelladerszorgennamelijkvooreen verhoogde mobiliteit. Met een dicht wegennet, een concentratie van baanwinkels enshoppingcenterseneenuitgebreidenkwalitatiefnetwerkvantankstations,lijktVlaanderentroevente hebbenommarktpartijen te overtuigenom snellaadinfra uit te rollen, ondanks dat Vlaanderenmomenteeleenachterstandvertoontenmarktpartijenaarzelenomteinvesteren.MethetbesluitvandeVlaamseregeringtotwijzigingvanhetEnergiebesluitterstimuleringvandeinfrastructuur voor elektrische voertuigen, werd het begrip ‘snellaadpunt’ verfijnd (officieel:oplaadpunt voor hoog vermogen), echter zijn er in het lopende CPT-actieplan geen specifiekesnellaaddoelstellingen bepaald. In België zijn ermomenteel 61 snellaadpuntenwaar alle gangbaremerkenauto’skunnenladen.Bijeenvlootdoelstellingvan74.000milieuvriendelijkevoertuigentegen2020endeprognosevanhet IEA (GlobalEVOutlook2017) van130wagensper snellaadpunt, zoumeninVlaanderenmoetenstrevennaar570snellaadpunten.

)

42|62

Ditiseenergambitieuzedoelstelling.In2014lanceerdeAWVeenvergunningsoproepvoordeuitrolvansnellaadinfrastructuuropcarpoolparkingsenP&R-sites.Perlocatiekondenpartijengenietenvaneen subsidie uit het Klimaatfonds van 5.000 euro. Initieel werden 14 potentierijke locatiesgeselecteerd.Slechtséénmarktpartijgingovertotdeplaatsingvansnellaadinfraopvijflocaties.Eentweedepartijhaakteafomwillevanteveelpraktischeobstakelsentwijfelsoverderendabiliteit.Vlaanderen telt 80 carpoolparkings en 45 tankstations langs autosnelwegen. Er is daarbij nog eenveelvoudaan strategische retail-locaties (shoppingcenters,winkelgiganten,etc.)enverblijfslocaties(recreatieparken, hotellocaties, etc.) voorhanden. Ondanks dit potentieel worden er slechtsaarzelendvorderingengemaaktindeuitrolvansnellaadpunten.Verschillendestakeholderswerdenbevraagdomookhiermaatregelenteidentificerendiekunnenhelpenomdeproblematiekvan‘dekipofhetei’tedoorbreken.Aan marktzijde staan er op dit moment verschillende projecten op stapel. De CPO Allego werktsamenmetTotalominhetkadervanhetfast-E-project inBelgiëtegeneind201737snelladersbijtankstations te plaatsen, waaronder 26 op de autosnelwegen. Luminus plaatst samenmet Q8 18snellaadstations op Belgische autowegen en autosnelwegen in het kader van het UNIT-E-project.Fastned bouwt ook mee aan een Europees netwerk voor snellaadstations en heeft met het oogdaarop een overeenkomst met hotelketen Van der Valk voor de plaatsing van een tientalsnellaadstationsinBelgië.Erzijntevensgesprekkenmetuitbatersvantankstationslopende.AldezeprojectenwordenmeeondersteunddoorEuropesesubsidies(vaaktot50%vandeinvesteringskost).EuropawilhiermeehaarTen-T-netwerkaanautowegenaantrekkelijkendekkendmakenvoordeEV-rijder.Demogelijkheidtotsnelladenisonontbeerlijkomtekomentoteenvolwaardiglaadnetwerk.Bijdeuitrol van snellaadinfrastructuur komen echter specifieke problematieken aan bod, waarbijondersteuningvanuitderegionaleoverheidmogelijkis.Ditwordtbeschreveninhoofdstuk5.

“Menzoupasvan‘snellaadlocaties’moetensprekenwanneerallegangbaremerkenerkunnenladen”-

CPO

)

43|62

4.4 E-carsharingTabel4


3. Elektrischautodelen 4 5 5 5 5


Eerder werd reeds beschreven op welke manier autodelen een impact heeft als stimulans voorelektrischrijden.InVlaanderenzijneengroeiendaantalpartijenactiefdieautodeelplatformenaanbieden,aldannietmet elektrische voertuigen.Onderzoek en bevragingenbij deze partijenwijst uit dat verschillendeknelpuntenbestaanwelkesterkgelinktzijnmetde(lokale)overhedenenwaaraldusopportuniteitenbestaanvoorsturingvanuitderegionaleoverheid.

4.4.1 Huidigeknelpunten

Devolgendeknelpuntenwerdenonderscheiden,gerangschiktinmatevanbelangrijkheid:

1. Gebrekaan(toegankelijke)laadinfrastructuur

Allegeïnterviewdepartijengaventekennendathethuidiggebrekaanlaadinfrastructuurhetgebruikvanelektrischewagensvoorautodelenbemoeilijkt.Deuitrolvanlaadinfrastructuurinsamenwerkingmetdedistributienetbeheerdersvoorzietreedsineenbepaaldaanbodaanlaadlocaties,maarditlijktnietafdoendeomaandebehoeftetevoldoen.

Een partij gaf aan dat ook de toegankelijkheid van de laadpalen een probleem vormt,aangeziendezenietaltijdoplocatiesgeplaatstwordendiesteedstoegankelijkzijn.Eenvandestedengafechterexplicietaandatdepermanentetoegankelijkheideencriteriumvormtbijdeselectievanlocatiesvoordeinstallatievanlaadpalen.

2. Gebrekaaninformatie

Inbepaaldestedeniseengebrekaantransparanteinformatievanwegederegionaleoflokaleoverheideenknelpunt.Dezeinformatieheeftbetrekkingopdelocatievandelaadpalen,deverdelingvandelaadpunten,hetplanvoordetoekomstigeuitrolendedoorlooptijdvandeplaatsing.

Eenbelangrijkpuntvormtdeafwezigheidvaninformatiebetreffendedetarifering,waardoorde kostprijs van een laadbeurt niet transparant is.Gebrek aan zulke informatie vormt een

)

44|62

duidelijke drempel voor bestaande en toekomstige elektrische rijders en kan met relatieflageinvesteringeneninspanningverholpenworden.

Samenhangendmethetgebrekaantariferingopdelaadpalenzoalshierbovenbeschreven,isdehogekostprijsvanladenaanpubliekelaadpunten.

3. Financiëleaspecten

Dit rapport richt zich op niet-financiële stimulansen en behandelt bijgevolg ook niet deVlaamse premie die reeds bestaat. Er is echter een aspect dat een rechtstreekse invloedheeft en kan hebben op het stimuleren van elektrisch autodelen en bijgevolg het aandeelelektrischvervoerinalgemeenopzicht.

Het recht op de Vlaamse premie voor particulieren vervalt indien deze de aangekochteelektrischewagenbestendigaanderdenverhuren.Dezevoorwaardewerdopgenomenomdecommercialiseringvandepremietevoorkomen,waardoordemogelijkheiddatpersonende subsidie gebruiken om wagens aan te kopen en vervolgens te verhuren, leasen of opanderemanierenuitbatenuitgeslotenwordt.Ditvergrootechterookdefinanciëlelastvoorautodeelbedrijven. Deze laatste kunnen in elk geval geen aanspraakmaken op de premieindiendeelektrischeautodoorhetbedrijfzelfwordtaangekocht,aangeziendepremieenkelvoorparticulierengeldt.

4.4.2 DraagvlakbijlokalebesturenNaastdebovenstaandeproblematieken,zijnautodeelorganisatiesenlokalebesturenweleensgezindlovendoverhetpotentieelvanelektrischautodelen.Dewinstvanelektrischrijdenkomthierperfectsamenmetdevoordelenvanhetterugdringenvanautogebruikenminderruimtebeslaginstedelijkeomgevingen.Autodelenhelptinhetterugdringenvanparkeerplaatsenofminstensinhethandhavenvandeparkeerbalans.In tegenstelling tothet solitairautogebruik, isereengrootdraagvlakbijdegeïnterviewdepartijenom elektrisch autodelen te stimuleren, bijvoorbeeld door vrijstellingen van parkeergeld of omvoorbehouden parkeerplaatsen te voorzien. Gedeeld gebruik sluit namelijk meer aan bij dedoelstellingenvanderespectieveparkeerplannenenhetmobiliteitsbeleid,zoalshetautoluwmakenvandecentrumgebiedenendefocusopmultimodalemobiliteit.Hetonderzoekwijstdanookuitdatondersteunendeparkeermaatregelengebruikelijkenwenselijkzijn.

)

45|62

Stedenhanterenoverhetalgemeentweevariantenvanpreferentieregelingenvoorparkeren:

- Vaste standplaatsen: voorbehouden parkeerplaatsen op strategische locaties, zoalstreinstations, stadscentra en plaatsen waar weinig parkeerruimte is. Het meest gekendvoorbeeldhiervanisCambio,degrootsteaanbiedervanautodelenopdeBelgischemarkt.

- Freefloating:vrijstellingvanparkeergeldenincombinatiemetparkeervergunningenvoordegehelestad.Organisatiesdievandezeregelinggebruikenmakenzijnbv.Bolides(AntwerpenenGent)enPartago(Gent).Dezelaatstebiedtexclusiefelektrischeauto’saan.

Ondankshetfeitdatpartijenaangevendathettoewijzenvanparkeerlocatiesvoorautodelennunogvlot enmet goodwill verloopt, pleiten velenomvoldoende voorbereid te zijn opeen toekomstigeopschaling en diversificatie van autodeelaanbieders en -diensten. Strategische locatiekeuzes mettoekomstvasteinkleuringdoorstedenengemeentenzijnhierinonontbeerlijk.Eriseengroeiendeconsensusdatautodeleneengrotetoekomstheeftalsklantbeleving(makkelijkereserveringsservice, simpele sleutelsoftware, transparante facturatie of aantrekkelijk vlootaanbod)centraal komen te staan. Om de huidige problematieken te verhelpen en op de toekomstige teanticiperenzijnadditionele inspanningennoodzakelijk.Mogelijkhedenhiervoorwordenbeschreveninhoofdstuk5.Het is belangrijk om op te merken dat het stimuleren van autodelen, ondanks de groeiendeinteresse,momenteelnogeennichemarktis.Degrotemeerderheidvanpersonenheeftnamelijknogaltijdeenvoertuiginprivébezit.Metvoldoendevisibiliteiteneengedurfdstimuleringsbeleidkunnenerechter,zekerinstedelijkgebied,snelstappenvoorwaartsgezetworden.

4.5 VisibelequickwinsTabel4


4. Quickwins:

TolvrijeLiefkenshoektunnel 5 2 2 1 1Privilegesvoorautokeuring N.V.T. N.V.T. N.V.T. 1 2


)

46|62

4.5.1 TolvrijeLiefkenshoektunnelHet tolvrijmaken vande Liefkenshoektunnel kan een visibele quickwin zijn, hoewel de algemeneimpacthiervanopgewestelijkniveauwaarschijnlijkeerderbeperktzalzijn.Uit gesprekken met een operationeel manager van de Tunnel Liefkenshoek NV blijkt dat erwaarschijnlijk geen principieel bezwaar bestaat tegen een gereduceerd tarief of vrijstelling voorelektrische voertuigen, hoewel een volledige vrijstelling hoogst onwaarschijnlijk is. De volgendeaspectendieneninelkgevalinoverweginggenomenteworden:

- Technologisch:- Momenteel isergeensysteem invoegewelkehetmogelijkmaaktom(elektrische)

voertuigen te identificeren. Voertuigen passeren een tolpoort. Er is nog geensysteem van automatische nummerplaatherkenning of een andere manier vanidentificatieinvoegediezoutoestaanomonmiddellijkgratistarieftoetekennen.

- De teletolkaart werkt op basis van een oudere, niet exporteerbare ‘actieveproximity’ technologie die niet geschikt is voor dezemaatregel, omdat deze geenvoertuiggegevens kan bevatten. Hiervoor zou de teletolkaart moeten wordenvervangen door een OBU of ander systeem welke wel voertuiggegevens kanbevatten.

- Financieel:- De installatie van een systeem dat identificatie toelaat zal hoge investeringen

vereisen.Medegezienhetgeringaandeelhuidigeelektrischewagenszalditmoeilijkteverantwoordenzijnzondercompensatievanuitdeoverheid.

- Eencompensatiezalooknodigzijnvoordedervingvanwegeeenvrijstellingvantolofeengereduceerdtarief.

4.5.2 Privilegesautokeuring

Een gunstige behandeling van elektrische auto’s bij de keuring kan een visibele en eenvoudigemaatregelzijndierelatiefweiniginspanningeninvesteringvereist.De autokeuring wordt georganiseerd door een aantal privéondernemingen, waarbij de regionaleoverheidsinds2015controleuitoefentinzaketarieven,controletypes,periodiciteit,etc.Momenteelgebeurt de keuring van elektrische wagens op dezelfde controlepunten als ICE-wagens, met eenbijkomendecheckophethoogvoltagesysteem.

)

47|62

DekeuringvaneenEV-personenwagenbedraagtmomenteel€30,60.DatiseenlagertariefdanvooreenkeuringvaneenICE-wagen,aangezienergeenemissietestgedaanwordtenerhiervoordusgeentoeslagmoetwordenbetaald.Detarievenwordenbepaalddoorderegionaleoverheid.Bijinvoeringvaneen financiëlekortingwensendeautokeurdersgecompenseerdtewordenvooreeneventueleinkomstenderving.Dekeuringslijnenzijnonderverdeeldnaargelangwelktypekeuringergedaanmoetworden.Zozijner bv. afzonderlijke lijnen voor basiskeuringen en herkeuringen, en bestaan er naargelang hetkeuringscentrum nog andere lijnen. Er wordt geen afzonderlijke keuringslijn voor EV’s voorzien,hoewelditgeponeerdwerdalseenmogelijkeincentive.Eennieuwewagendientslechtsnavierjaarvoordeeerstekeeraangebodentewordenvooreenkeuring,hiernaiseenjaarlijkseoftweejaarlijksekeuring vereist. Gezien de jonge leeftijd van het EV-wagenpark, zullen de eerstkomende jaren EVwagens slechts met lage frequentie aangeboden worden voor de keuring. Er is derhalve weiniganimobijdeautokeurdersomhierapartestimuleringsmaatregelentenemen.

4.6 SubconclusiesHet verdiepend onderzoek wijst op bepaalde knelpunten en mogelijkheden bij de gekozenmaatregelen:

- Parkeerincentiveskunnenvisibelzijn,maarwordenniettoegejuichtdoordesteden,omdatdezenietpassen indemobiliteitsplannen.Hierzijnechterwelmogelijkhedendenkbaardieop minder weerstand zullen stoten. Het verdiepend onderzoek wijst op een lagehaalbaarheidintegenstellingtotdeMCAendezemaatregelwordtdanookalsnietwenselijkbeschouwd,metdenuanceringzoalsbovenvermeld.

- De uitrol van snellaadinfrastructuur kan zeer impactvol zijn en kent reeds een zekerevoortgang,maardeze isnietvoldoende.Belangrijkeknelpuntenzijnhierbijdehogekostenen de onzekerheid bij marktpartijen, en dit kan met ondersteuning vanuit de regionaleoverheiddeelsopgevangenworden.Dehogemogelijkeimpactengemiddeldehaalbaarheidwordtbevestigdbijdeverdieping.Dewenselijkheidishoog.

- Hoewel elektrisch autodelenmomenteel slechts een beperkt publiek bereikt, kan het eeninteressant en sterk vehikel zijn omde transitie naar elektrische voertuigen te stimuleren.Hetspill-overeffectvandemogelijkemaatregelen,zoalsdeuitrolvanlaadinfrastructuur,zalook privébezitters aanmoedigen en in de gelegenheid stellen om over te schakelen naarelektrische voertuigen. De hoge haalbaarheid en impact worden bevestigd en dit wordtbeschouwdalseenwenselijkemaatregel.

)

48|62

- De quick wins kunnen zorgen voor zeer visibele tijdelijke maatregelen, waardoor debekendheid van elektrisch rijden bij de bevolking kan stijgen en zo meer mensenaanmoedigen om definitief over te schakelen. Een tolvrije doorgang door deLiefkenshoektunnel is enkel haalbaar indien een kostenefficiënte manier vanvoertuigidentificatievoorzienkanworden.Eenincentiveinhetkadervandeautokeuringkangebeurenindevormvaneenvrijstellingofreductievandetarieven.

DespecifiekeVlaamsecontextzorgtervoordatdeconclusiesnietvollediggelijklopenmetdezeuitdeliteratuurstudie,experten-enquêteenMCA.Demogelijkemaatregelenzullenindepraktijkandersaanboddienentekomenenzullenbijgevolgspecifiekhieropafgestemdmoetenworden.Hiermeewerdrekeninggehoudenbijhetformulerenervaninhetvolgendhoofdstuk.Tabel6geefteensamenvattendvisueeloverzichtvandeveranderinginimpactenhaalbaarheidvande verschillende maatregelen voor en na het verdiepend onderzoek, alsook een indicatie van dewenselijkheidbijderechtstreeksbetrokkenstakeholders.Tabel4


1. Parkeerincentive 5 1 3 2 1

2.Stimulerenuitrolsnellaadinfrastructuur

5 5 3 4 5

3. Elektrischautodelen 4 5 5 5 5

4. Quickwins:

TolvrijeLiefkenshoektunnel 5 2 2 1 1Privilegesvoorautokeuring N.V.T. N.V.T. N.V.T. 1 2


Tabel6:overzichtvanveranderingenopdraagvlakenhaalbaarheidnaverdieping,alsookwenselijkheid

)

49|62

5 Verkennendontwerpvanmaatregelen

De verdieping van de maatregelen in het vorig hoofdstuk geeft aanleiding tot een ontwerp vanmaatregelen die passen in de Vlaamse context. Deze worden hieronder in detail weergegeven,rekeninghoudendemetverschillendemogelijkhedenenmodaliteiten.

5.1 ParkeerincentivesBoven werden parkeerincentives als mogelijke stimulans voor elektrisch rijden verdiependonderzocht met een focus op het parkeerbeleid van de lokale overheden, met name decentrumsteden. De onderstaande aanbevelingen kunnen geformuleerd worden op basis van hetverdiependonderzoekendevoorgaandeconclusies.

5.1.1 ParkeerincentivesopplaatsenwaarlaadpalennognietvoorzienzijndoordestedenEr is bij steden en gemeenten geen draagvlak voor parkeerincentices voor solitaire EV-rijders opparkeerplaatsen zonder laadvoorzieningen op het publieke domein in binnenstedelijk gebied.Methet oog op het promoten van autoluwe binnenstadskernen enmultimodalemobiliteit, zijn erwelstimuleringsmaatregelendenkbaaropP&R-sitesenopenbaarvervoer-knooppuntparkingsParkeerincentiveskunnenopdevolgendeplaatsenvoorzienworden:

- P&R-sites:aanweziginveelofallesteden,maarnietaltijdgratis.- Voorzien in vrijstelling of een verlaagd tarief voor EV-rijders, gekoppeld aan

voorbehoudenplaatsenenlaadpuntenvooreenmaximaleimpact.- Eventueelinsamenhangmeteencombiticketvoorhetopenbaarvervoer.- De inkomstenderving van de gemeenten of parkinguitbaters zal hier gering zijn,

waardooreenmogelijketegemoetkomingvanwegederegionaleoverheidnietgrootdienttezijn.

- DemaatregelenpassenindegedachtevandecongestiedoorEV-rijderstestimulerenommaximaalgebruik temakenvanP&R-sitesenhetopenbaarvervoer,enzaldusopminderweerstandbijdegemeentenstuiten.

- Delangeparkeerperiodeszorgenervoordatergeendirectenoodzaakaansnelladersontstaat,wateenlagereinvesteringbetekent.Bijlangparkeerderssteltzichweleenprobleem van ongewenste parkeerbezetting waar met connectiviteitstarieven aanverholpendientteworden.

)

50|62

- Zoneswaarin langparkeren vooreengeringbedragof eenmaandelijks abonnementwordt

toegestaan.Ditzijnbv.depaarsezonesinMechelenendegelezonesinGent.- De vrijstelling van parkeergelden kan eventueel gekoppeld of vervangen worden

door een vrijstelling of verlenging van de maximale parkeertijden. Dit ligt echterminderinlijnmetdegedachtevandecongestieenrotatie.

- Strategische plaatsen, zoals parkings bij treinstations en andere parkeerlocaties, dieuitgebaatwordendoordelokaleoverheidenwaarmenrelatiefgoedkoopkanlangparkeren.

- Gekoppeld aan laadpunten, welke niet noodzakelijk snellaadpunten dienen te zijndoordelangereparkeerperiodes.

- Deinkomstendervingzalookhierrelatiefkleinzijn.

5.1.2 ParkeerincentivesoplocatieswaarreedslaadpalenvoorzienzijndoordestedenIn het kader van de plaatsing van de laadinfrastructuur door de netbeheerders worden door allestedenvoorbehoudenparkeerplaatsenbijhetlaadpuntvoorzien.Dezemogenenkeldoorelektrischevoertuigeningenomenworden,eninprincipeenkeltijdenshetladen.Erisnietaltijdeenvrijstellingvanparkeergeld.DezemaatregelondersteuntmetnamedehuidigeEV-rijdersterkendientonderhoudenenversterktte worden. Dit zal ook het signaal aan toekomstige EV-rijders geven dat de overheid deondersteuningvanEV-rijdersserieusneemt.Volgendeaanbevelingenkunnenhierbijgedaanworden:

- Striktehandhavingvanhetinnemenvandeplaatsendoorenkelelektrischevoertuigen.Hetonderzoek wijst namelijk uit dat dit niet consistent (genoeg) gebeurt, waardoor devoorbehouden plaatsen door andere voertuigen ingenomen worden, of door elektrischewagens die niet (meer) opladen. Het is niet altijd duidelijk wanneer een auto effectiefoplaadt,ditkanverholpenwordendoorbv.led-indicatieopdelaadpaalofdoormiddelvaneenconnectietarief.

- Vrijstellingvanparkeergeldtijdenshetopladen.Dit isniethetgeval inallestedenenwerktmogelijknietstimulerend,mededoorhetgeringaantalpubliekelaadlocatiesdiebeschikbaarzijn.

- Uniformiseringentransparantievandelokaleregelsomtrenthetgebruikvandelaadpunten,metnamewatbetrefthetparkeergeld,connectiviteitstariefeneventuelemaximaleduurtijd.

)

51|62

Dezemaatregelendienenzich tebeperken totBEV’senkunnenalle inde tijdbeperktworden.Devisibiliteitishooginrelatiemethetdraagvlak.In hoofdstuk 3 werd op basis van demulti-criteria analyse gesteld dat parkeerincentives beperktscorenquafinanciëleenpraktischehaalbaarheid,terwijldemaatregelvoordraagvlak,effectiviteitenmogelijkheid tot handhaving even hoog of hoger scoort dan de hoogst scorende maatregel. Hetverdiepend onderzoek bevestigt de beperkte praktische haalbaarheid en weerlegt het grootdraagvlak, althans bij de lokale overheden en als dekkende maatregel voor een gehele stad. Demaatregel is bijgevolg wenselijk, echter niet praktisch haalbaar als dekkende maatregel voor eengehele stad. Door demaatregelen te verplaatsen en te beperken tot laaggevoelige zones kunnendezealsnogdegewensteimpacthebben.

5.2 SnellaadinfrastructuurHetverdiependonderzoekwijstopdiversenodendieeenbeleidsantwoordvereisen.Dezewordenhiertoegelicht.

5.2.1 Duidelijkheidoverambitiesinzakesnelladenennetvereistenindenabijetoekomst- Eriseengebrekaaneenuniformbegrip‘snelladen’.Laadinfrastructuurboven22kWisniet

automatisch snelladen, aangezien hiervoor een vermogen van 43 kW tot 50 kW vereist is.Vanaf 150 kW tot 350 kW spreekt men over ultrasnelladen. Het is belangrijk om hierinduidelijkteblijven,ookinfunctievantoekomstigeaanbestedingen,endeEuropeseregelsinachttenemen.

- Langssnelwegenmagdeambitiegelijklopenmetvergunningstermijnen.Hetisbeterommeteen langere looptijd (15j i.p.v.10j) tewerken,maardanwelhooggeïnstalleerdvermogen,van bijvoorbeeld 1 MW, te voorzien op een hub. Dit zal echter investeringen in eenmiddenspanningsnetwerkvereisen.

- Digitalenetplannenzijnonontbeerlijkominvesteringengoedtekunnenplannen.

)

52|62

5.2.2 Focusopstrategischelocaties- Eenhelderbegrippenkader inzakedestrategischesnellaadlocaties invangrootbelangvoor

allebetrokkenpartijen.- Autosnelwegparkings beschikken momenteel over voldoende faciliteiten en services om

gebruikersaantesporenomdaarteladen.Opdezelocatiesdienteenafweginggemaakttewordenofdeconcessieautomatischdeplaatsingvansnellaadinfraomvat.Eenapartperceelvoordeplaatsingvanlaadinfraofeenplaatsingsplichtdientaldustewordengegarandeerdindegunningendeplaatsingvansnellaadinframaginiedergevalnietlangeralseennevenzaakwordenbeschouwddoordeconcessionaris.Deverlagingvandeconcessietermijnenvan30naar20jaariseenpositieveevolutie.

- Vermijden van locatiekeuze enkel opbasis van reeds aanwezigebeschikbarenetcapaciteit,om te voorkomendat snellaadstations geplaatstwordenop onhandige locaties die niet ofgeringgebruiktzullenworden.

- Carpoolparkings en P&R-sites dienen aan dezelfde kwaliteitsstandaarden te voldoen alsdiegenediedeVlaamseoverheidnuoplegtaanautosnelwegparkings.Hetuitrustingsniveauopdezeplaatsendientvoldoendehoog te zijnomdeklant teverleiden toteen laadbeurt.Meerinhetalgemeenzullenlaaddienstverlenerszichmoetenfocussenopklantbeleving.

- Opretail-enverblijfslocatiesstelthetprobleemvanontbrekendevoorzieningenzichminder.De klant parkeert er om tijd door te brengen met andere activiteiten op die locaties.Overheidssteunishiermindernoodzakelijk.

- Locatieswaarmen fossiele brandstof kan tanken lenen zich zeer goedomook gebruikt teworden als laadlocatie en hiervoor is een visie van de overheden en uitbaters vereist dietoekomstiglaadgedragcentraalstelt.Tankenzalnietblijvenwathetisentankstationszullenevoluerennaarook laadlocaties. Langsautosnelwegen zaldit aanleidinggeven tot functiesentijdsbestedingwaarbijhetladenopdeachtergrondzalverdwijnen.Erisveelonenigheidinde markt over welke richting tanken/laden zal uitgaan. Thuisladen en laden op het werkspelenhierinookeenbelangrijkerol.

- Invalswegen en stadsverzamelplekken zullen in de toekomst een grotere rol spelen. Opoverstaphubs en knooppunten van openbaar vervoer aan de rand van stadsregio’s zullenauto’s gestald kunnen worden en dit biedt met betrekking tot snellaadinfrastructuurbijkomendeopportuniteiten,zoalsgedeeldgebruikvoorhetladenvanelektrischebussendielangsdezeplekkenpasseren,haltehoudenofstationeren.

- Parkings zonder voorzieningen en grensparkings lijken op ditmoment geenhaalbare kaartvoorsnellaadinvesteringen.

)

53|62

5.2.3 Vervolmakingvandebusinesscase- Het plaatsen van snellaadstations vergt grote investeringen. De kost voor de aansluiting

varieertsterkafhankelijkvandelocatieengewensteoutputenanderevoorzieningenopdesite. De netaansluitkosten variëren standaard tussen € 7.000 en € 60.000 (indien eentransformatorencabinenodigzijn),maarkunnenookhogerzijn.Dekostprijsvaneen50kWlader met drie stekkers kan variëren tussen € 15.000 en € 30.000, waarbij nog variabeleinstallatiekostengerekendmoetenworden,teschattenrond€10.000.Daarnaastzijnookdehogeoperationelekostenbelangrijkomaantemerken.

- Marktpartijengevengezamenlijkaandatereenstabielfinancieringskaderontbreektomopdit moment rendabel en toekomstgericht te investeren in snellaadinfrastructuur langsautosnelwegen en invalswegen. In Vlaanderen is de laadvraag nog te klein.Investeringsprojectenwordennu genomenopbasis van goodwill,marketingdoeleinden endezekerheidvanoverheidssubsidies(inhetbijzonderEuropa).

Omdefinanciëlehaalbaarheidteverbeterenzijndevolgendemogelijkhedendenkbaar:

- Hetvoorzienvaneenhogereoverheidstussenkomst inVlaanderen, zoalsAWVmogelijks inhetvooruitzichtsteltvoordenieuwetenderrondcarpoolparkings(max€10.000).

- Eenmeerverregaandeafwegingmakenomhetsocialiserenvanprivatekostenwegenseenonrendabele business case te vermijden. Marktpartijen suggereren een PPS of zelfs deoprichting van een apart overheidsvehikel, waarin de eigendom en aanschafkosten voorsnellaadinfrastructuur worden ondergebracht. Een andere mogelijkheid die voorgesteldwordt, isomde transformatorcabinesenaansluiting (dezekunnenopveel langere termijnafgeschrevenworden)inhetvehikelondertebrengen,waarbijdesnelladerzelfineigendomvandemarktpartijblijft.Hierdoorkunnendesnelladerssnellervervangenwordennaarmatede technologie vordert en worden de hoge aansluitkosten niet gedragen door demarktpartijen, wat drempelverlagend werkt. Het overheidsorgaan kan vervolgens eenhuurprijsvragenvoorhetgebruikvandeactivainhaarbezit.Hethuurtariefkanafhankelijkgemaaktwordenvanhetlaadverbruikenkanregressiefafnemenindetijd.Viaverschillendevariantenvanzakelijkerechtenkanplaatsingenonderhoudwordenuitbesteed.DekerngedachteisdatmarktpartijenbevrijdwordenvandeinitiëlefinancieringslastenzichkunnenfocussenophunkerntakenalsCPO/MSP,zonderaltegrootfinancieelrisicoenmetvoldoende stimulans om de laadinfra voor slimmere doeleinden te helpen inzetten. Eengoedemonitoringvanlaaddataishierbijonontbeerlijk.

)

54|62

- Bijautosnelwegparkingswordteenvrijstellingvanaccijnsvoor laadverbruiktoegekend.Hetbehoudvandezevrijstellingiseengoedestimulans.

- De aanwezigheid van voldoende capaciteit is zeer belangrijk en is een sterke factor bij debepaling van de totale kostprijs. Men moet er echter over waken om de locatie van desnellaadstationsnietenkelinfunctievandesitetekiezen,maarneteensiteaanpassenzodateensnellaadstationgeplaatstkanworden,ondanksdeinvesteringen.Zoiseensnelladerbijeen tankstation langs de snelweg veel noodzakelijker dan een snellader op eenindustrieterrein,ondanksdatopdezelaatstedekostenminderhoogzullenzijn.

5.2.4 Voorzieninaanwijzingsborden- In het kader van de noodzakelijke bewustmaking en geruststelling van de EV-rijder, is het

aangewezen om de aanwijzingsborden uit te breiden met laadinfra-informatie op zowelautosnelwegen, invalswegen als carpoolparkings en P&R’s. HetverkeersbordF63‘benzinepost’heeftsindsdeaanpassingvandewegcodevanmaart2014ookeenversiediewijst op een oplaadplaats voor elektrische voertuigen. De andere vijfversies verwijzennaartankplaatsen voor benzine en diesel, lpg, CNG,LNG en H2. AWV meldt dat ze eenalgemeneplaatsingvandiebordeninhetvooruitzichtstelt.

- Webtoepassingen,GPS-infoensatellietinformatiezijntevenszeerbelangrijkinhetkadervaninformatieverstrekking. Voor de algemene bewustwording, ook van niet-EV-rijders, is hetechterbelangrijkomdeklassiekebebordingendesgevallenddigitalebordentevoorzienvanduidelijkeinformatieomtrentsnelladen.

- Ditkangepaardgaanmetpromotiemiddelenomhetaantallaadsessiesopdagbasistedoentoenemen.

5.2.5 Behandelingvanlaaddienstverleners- Denetbeheerdersbehandeldeninhetrecenteverledenlaaddienstverlenersinhetkadervan

netaansluitingsdossiersvoorsnellaadinfrastructuurteveelalsgewoneresidentiëleklantenofbedrijven, waardoor studiekosten en aansluittarieven zeer hoogwaren. Dit zou verholpenkunnenwordendooraansluitingen (administratief) te groeperenen tebehandelenals éénaansluiting,waardoordeschaalgroottedetarievenverlaagt.

- Allemarktpartijendringenaanopeenverdoorgedrevenklantmanagementsysteemopmaatvan de sector. Met de aanduiding van specifieke accountmanagers is hierin reeds eenpositieveevolutiemerkbaar.

)

55|62

De uitrol van snellaadinfra richt zich enkel tot BEV’s, aangezien de meeste PHEV’s niet oversnellaadmogelijkhedenbeschikken.Demaatregelen zijn vannatureuit tijdelijk totdateenafdoendnetwerkgecreëerdwordtenderendabiliteitverbetertzonderoverheidstussenkomst.De uitrol van snellaadinfrastructuur komt als een impactvolle maatregel naar voren uit zowel deliteratuurstudieenbevragingbijexperteninhoofdstuk2,alsdemulticriteria-analyseinhoofdstuk3.EengoednetwerkvansnellaadlocatieshelptimmersomrangeanxietybijEV-rijdersteondervangenen hetzelfde gebruiksgemak te bieden zoals nu bestaat voor auto’s op fossiele brandstoffen. Hetspreektvoorzichdateengrotedrempelwegvaltwanneermengerustisdatergeladenkanwordenzonderdathiervoorlangstilgestaandientteworden.De praktische en financiële haalbaarheid werden laag ingeschat. Dit is te wijten aan de hogeinvesteringskostenendeafwezigheidvaneeneenduidigplanvanaanpak.Eenduidelijkbeleid,zoalsdezemomenteelvormkrijgtbijAWV,enmeerafdoendefinanciëleondersteuningdoordeoverheidkandezeproblematiekverhelpen.

5.3 ElektrischautodelenElektrischautodelenkaneenbelangrijkerolspelenindevergroeningvanhetBelgischwagenpark.Depopulariteitervanneemttoe,endedienstenaanbiedersgroeienuittotmatureorganisaties.Omhetelektrischautodelentestimulerenkunnenvolgendemaatregelenaanbevolenworden.

5.3.1 Behoudenstimuleringvanparkeervergunningen- Parkeervergunningen zijn onontbeerlijk voor de goede werking van autodeelorganisaties.

Verschillende stedenvoorzien reedshierin,maarde regionaleoverheid kaneen rol spelendoordittestimulerenenteversterken.

- Beidevergunningsvarianten–freefloatingenstationbased–dienenbehoudenenversterktteworden,waarbijdedeelauto’ssteedsgratisgeparkeerdmoetenkunnenwordenopofwelvoorbehoudenplaatsen,ofwelindegehelestad.

- Deregelingkangeïncorporeerdwordeninhetalgemeenwettelijkkadervoordeelauto’s(zieinfra).

- Gezien dit reeds in stedenwordt toegepast lijkt hier geen bijkomende financiering van deregionaleoverheidnodigenkanditgedragenwordendoordelokaleoverheden.

)

56|62

5.3.2 Strategischeuitrolvanlaadinfrastructuur- Delaadinfrastructuurdientstrategischgeplaatsttewordenoplocatieswaardezehetmeest

nodig en zichtbaar is. De laadbehoefte van gedeelde elektrische autovloten biedt op ditmoment in Vlaanderen een unieke kans om de rendabele uitrol van publiekelaadinfrasructuurteversterken.Deplaatsingvandieinfrastructuurdientdaaromnauwaantesluitenopdeparkeerlocatiekeuzesvanautodeeldiensten.Gegarandeerdeofvoorspelbareminimaleafnameoplaadlocatiesverbetertdebusinesscaseaanzienlijk.

- De laadpunten dienen ook geplaatst te worden op publiek openbaar domein dat 24/7toegankelijkenbereikbaarisvoorEV-rijders.Indiendezelocatiesnietvoorhandenzijn,dientermetdedesbetreffende locatie-eigenaar afgesproken tewordendatdezede laadpuntensteedstoegankelijkhoudt.

5.3.3 Uniformiseringvanderegelsomtrentlaadgebruik- Elkegemeentehanteerteeneigenbeleidomtrenthetgebruikvandelaadlocaties,waardoor

een verscheidenheid aan regels ontstaat. Een doorgedreven subsidiariteitspositie van deregionale overheid dient hier vermeden te worden teneinde een uniform systeem tecreëerendatduidelijkheidvoordegebruikersendeorganisatiesschept.Het isaanbevolenom ervoor te zorgen dat elke gebruiker steeds kan vertrouwen op eenzelfde regeling aanoplaadpunten,zoalsaldannietgratisparkeren,tariferingenaansluitkosten.

- De regeling dient ook helder gecommuniceerd te worden. Dit kan gedaan worden dooraanbrengingvandeinformatieopbebordingbijofopdelaadpuntenzelf,gecombineerdmethetplaatsenvandeinformatieopdewebsiteofwebpaginavandeVlaamseoverheid.

5.3.4 Duidelijkecommunicatievaninformatie- HetisvoordeparticuliereEV-rijders,gebruikersvanautodelenenautodeelorganisatieszelf

vangrootbelangbelangomtransparante informatietekrijgeninzakeeenaantalessentiëlepunten. Dit omvat de geplande uitrol van laadinfrastructuur, de voorziene locaties en dedoorlooptijdvandeinstallatie.Dezeinformatiedientteallentijdebeschikbaartezijnenkanbijgevolg het best op een toegankelijke en bij het publiek bekende webpagina geplaatstworden.

- De kostprijs van een laadbeurt is tevens een cruciaal punt. Hiervoor moet duidelijke encorrecte tarifering voorzien worden op de laadpaal zelf of op een drager die zich dichtbijbevindt.Eenmobieleapplicatiekanhiervoordienen,hoewel fysiekedragersooknodigzijnvoordepersonendienietovereensmartphonebeschikken.

)

57|62

- Eenkwalitatieve,betrouwbare,duidelijkeenup-to-datekaartmetalle laadpunteninBelgiëenbijhorende informatie zoals tarievene.d. isookuitermateaan tebevelen.Hiervoorkansamengewerkt worden met buitenlandse sites (bv. Nederlandse) om ook buitenlandseinformatietekunnenweergeven.

5.3.5 Creërenvaneensubsidievriendelijkwettelijkkadervoorautodeelorganisaties- Zonderhetaftoppenvandemeerkostenbijdeaanschafvaneenelektrischewagen, zullen

autodeelorganisatiesengeïnteresseerdeparticuliereautodelersblijvenaarzelenomvoluittekiezen voor EV-rijden. Het is daarom van belang om de huidige financiële stimulansen zovormtegevendatautodeelorganisatiesermaximaalberoepkunnenopdoen.

- Eenwettelijkkadervoorautodeelorganisatieszorgtvoorrechtszekerheidbijdeoprichtersen(potentiële) gebruikers. Een grote focus ligt hierbij op het behoud op het recht op deVlaamseEV-aanschafpremie.Eenuitzonderingvoorautodeelorganisaties,waarbijdepremietoegekend wordt voor auto’s die in zulke organisaties ingebracht worden of aangekochtwordendoordeorganisatiezelf,zaleensterkepositievefinanciëleimpacthebben.

- Eenwettelijkkaderwaarbijtevensdeadministratievelastenverlaagdenderechten,plichtenen aansprakelijkheid optimaal geregeld worden, zal de opstart en operatie van deorganisatiesvergemakkelijken.

In hoofdstuk 3 werd elektrisch autodelen aangeduid als interessantemaatregelmet een gunstigekosten-batenratioeneengoedezichtbaarheid. Stimuleringsmaatregelenopdit vlak lenenzichnietvoor beperking in de tijd, aangezien ze cruciale aspecten voor de werking van eenautodeelorganisatiezijn.Hetdraagvlakendevisibiliteitzijnechtergrootenbijgevolgookdeimpact.PHEV’shoevenindezenietuitgeslotenteworden,gezienkortererittenenstadsverkeergeschiktzijnomvoornamelijkopdeelektromotorgedaanteworden.Speciale parkeervergunningenendeuitrol van laadinfrastructuur scoordenqua impact goed in demulti-criteriaanalyse,ditwordtookbevestigdbijhetverdiependonderzoek.Bijdelokaleoverhedenblijktechtermeerdraagvlaktezijnvoordeparkeervergunningendaneerstingeschat.DetransparantievaninformatiewerdnaarimpactvoortoekomstigeEV-rijderslaagingeschat,enisin het verdiepend onderzoek aangehaald als een knelpunt door de huidige EV-rijders. Talrijk zijnbijvoorbeelddeklachtenovergebrekaanprijstransparantie.

)

58|62

5.4 Visibelequickwins

5.4.1 TolvrijeLiefkenshoektunnelInBelgië redenvolgens cijfers vanFebiac in2016een totaal van5.194elektrischevoertuigen.Hetmarktaandeelinhettotaalwagenparkbedroeg0,001%.Hettotaalaantalvoertuigenvancategorie1welke gebruikmaakten van de Liefkenshoektunnel bedroeg in 2016 5.726.215,waarvan ongeveer40% buitenlands zijn. Gerekend aan een gemiddeld tarief van 4,46 euro zou een vrijstelling eencompensatiesubsidievragenvanomenbijde€23.000.Een compensatie voor de vrijstelling van tol zou aldus geen grote investering vereisen, hoewel desystemendienoodzakelijkzijnomdewagens te identificerenmogelijkswelkostelijkzijngeziendeongeschiktheidvandeteletolkaart.Dezequickwinkaneengrotesymbolischewaardehebbenindieneen gemakkelijke en kostefficiënte manier wordt gevonden om de elektrische voertuigen teidentificeren.Andersis,geziendegeringevooropgesteldeimpactendezwareinvesteringdienodigzalzijn,dezemaatregelnietaantebevelen.

5.4.2 Privilegesautokeuring

Eenaantalmogelijkemaatregelenzijndenkbaaromvanuitdezepisteelektrischrijdentestimuleren:

- Eenuitzonderingopdegeldendetarieven,waarbijdekeuringvoorEV’sgoedkoperofgratiswordt,iseengemakkelijkeincentivedieweiniginvesteringvereist.

- Eenafzonderlijke keuringslijndie voorbehouden is voorEV’s zoukunnenwordenvoorzien.DeManager Autokeuring vanGOCA schatte dezemaatregel echter alsweinig haalbaar in.Hetiswelorganisatorischmogelijk,maarerbestaatreedsdemogelijkheidomeenafspraakte plannen,waardoormen vaak niet langer dan 10minuten hoeft tewachten. Het huidiggeringvolumevanEV’s zouookdeverschovendruknaardeandere lijnenmoeilijkkunnenverantwoorden.

- De periodiciteit van de keuring verlagen, zoals gesuggereerd, is niet aangewezen. Deautokeuring dient namelijk (deels) om de technische degelijkheid van de wagen tecontrolerenmet het oog op de veiligheid. Hoewel een EVminder bewegende onderdelenbevat en dus minder effect van slijtage ondervindt, kan men niet zomaar besluiten datminder controle op de degelijkheid van het voertuig de veiligheid niet in het gedrang zoubrengen.

- De eenvoudigste en meest haalbare maatregel is bijgevolg de verlaging of vrijstelling vantarieven voor de keuring van EV’s. Deze maatregel zou een zeer grote visibiliteit hebbenomwillevandeverplichteaardvandekeuring,maardesondanks lijktdewerkelijke impact

)

59|62

laagtezullenzijn.Detarievenzijnreedsrelatieflaagendit,gekoppeldmethetgegevendatdemeesteEV’sslechtsovereenaantaljaargekeurdzullenmoetenworden,zorgtervoordathetstimuleringseffectgeringzal zijnuit financieeloogpunt.Visibiliteitopzich isechterweleenbelangrijkgegevenenhieromkandezemaatregelaanbevolenworden.

)

60|62

6 Conclusiesenaanbevelingen

Opbasisvaneenuitgebreideliteratuurstudieeneeninternationaleenquêteonderstakeholdersmetpraktijkervaring rond ‘Easy Mobility Incentives’ is een longlist van potentiële EMI-maatregelengeïdentificeerd.DelijstmetEMI-maatregelenwerdineenmulti-criteriaanalyseworkshoptevensvoorgelegdaaneenbrede groep stakeholders in Vlaanderen om te bepalen welke maatregelen kansrijk zijn in deVlaamsecontext.DitresulteerdeindevolgendeselectievanmaatregelendiekansrijkwerdengeachtvoordeVlaamsecontext:

• Stimulerenvaninteroperabiliteitvanlaadinfrastructuur;• Stimulerenuitrolsnellaadinfrastructuur;• %parkeerplaatseninparkingsuitrustenmetlaadinfrastructuur;• Uitrolpubliekelaadinfrastructuurstimuleren;• Transparantieopprijsbevorderen;• SpecialeparkeervergunningenvoorEV-deelauto’s;• Gebruikvanbusbanenofspitsstrokendoorelektrischevoertuigentoestaan;• Stimulerenuitrolsemi-publiekelaadinfrastructuur;• Gratis/gereduceerdparkerenmetEV;• EengereduceerdtariefvoorEVsoptolwegen.

De mogelijkheid tot het invoeren van gratis parkeren op het publiek domein is in de diepteonderzocht.Lokalebesturenachtendezemaatregelnietwenselijk,omdatdezenietinlijnismetdebredere mobiliteitsdoelstelling om het aantal autokilometers terug te dringen, evenals hetruimtebeslag van wagens te verminderen. Financiële haalbaarheid speelt hierin geen rol. Hieromwordtenkeleenselectievestimuleringsmaatregeloprandparkingsweerhouden.Dezemaatregelendienentewordengenomendoordelokalebestureninsamenwerkingmetderegionaleoverheid.In combinatie met het stimuleren van elektrisch autodelen, achten lokale besturen specifiekeparkeermaatregelenwelwenselijk.Ditvergtweleenzorgvuldigeplanningvanpotentiëlelaadlocatiesdiedanmeteenookpreferentiëleparkeerplaatsenophetgrondgebiedworden.Ditdienttewordengedaandoorderegionaleoverheidinnauwesamenwerkingmetdelokalebesturen,omdelocatieszoefficiëntmogelijktebepalen.

)

61|62

Meerinhetalgemeenzienlokalebesturenenautodeelaanbiedersveelpotentieelinhetstimulerenvan elektrische autodeelinitiatieven. Klassieke subsidiëring van de aanschafkosten is daarbijwenselijk, bij voorkeur gecombineerd op lokaal en gewestelijk niveau. De haalbaarheid van dezestimuleringsmaatregeldientviaeensubsidiekaderopmaatvandesector tewordenverhoogd.Opdie manier kan de sector ten volle genieten van het premiestelsel. De aanpassing van desubsidieregeling iseenbevoegdheidvandeVlaamseoverheid,terwijldelokalebesturenhuneigen(complementaire) regelingen dienen uit te werken. Samenwerking tussen de besturen moet eenoversubsidiëringentegroteverschillentussendestedenvermijden.De uitrol van snellaadinfrastructuur is wenselijk. Marktpartijen geven eensluidend aan dat debusiness case momenteel onrendabel is, maar technische issues en de samenwerking metnetbeheerders raken stilaanopgelost.Het lage laadvolumevanEV-rijders vraagt echter, geziendehoge investerings- en aansluitingskosten, om overheidssubsidiëring en een dwingendvergunningskader. Het is ook belangrijk om een zeer duidelijk en transparant beleid te voerenomtrentdeactiesdiedoordeoverheidgenomengaanworden,ofnetniet.Ditomtevoorkomendatmarktpartijen een afwachtende houding gaan aannemen. De regionale overheid dient hier eenactieveenleidenderolintenemen.Bij de verkenning van quick wins lijkt, mits een eenvoudige en kostenefficiënte manier vanvoertuigidentificatie, het tolvrij maken van de Liefkenshoektunnel haalbaar. Deoverheidscompensatie is gezien het erg lage marktaandeel van BEV’s geen bezwaar. Dit is eeneenvoudige, maar visibele maatregel zonder grote impact. Hetzelfde geldt voor een verlaging ofvrijstellingvankeuringstarieven.Indiendezemaatregelengenomenworden,dientditinoverlegmetderespectieveondernemingentegebeuren.In algemene termen is het belangrijk te vermeldendat enkel eenmix vanmaatregelen een snelleadoptievanEV-rijdenzalbevorderen.Deexpertsuitde internationaleenquêtewaarschuwenvooreenhapsnapbeleiddat tesnel in tijdof inomvang ingrijptop lopendemaatregelen.Eenhelderenbetrouwbaar subsidiekader zal geflankeerd moeten worden met een ambitieuze uitrol vanlaadinfrastructuur die op haar beurt via lokale locatiestimuli best op plaatsen komt waar delaadvraagsubstantieelgegarandeerdis.

)

62|62

Tot slot geven experts en stakeholders tijdens de workshop en interviews nog volgendeoverwegingenmeeaanontwerpersvanstimuleringsmaatregelen:

• Maak telkens een duidelijk onderscheid tussen stimulering van enkel batterij-elektrischevoertuigenofookplug-inhybrideelektrischevoertuigen;

• Durfmaatregelen na verloop van tijd af te bouwenof te stoppen,maarwees daar helderovervanbijdeinwerkingtreding;

• Durfkiezenvoormaatregelendieongeachtdeschaalimpact,zeerzichtbaarzijn.Eendoordacht pakket vanmaatregelenwelkedebeschouwingen in dit rapport in acht neemt, zalefficiënteeneffectievestimulansencreërenterbevorderingvanelektrischrijdeninVlaanderen.

VERKENNING VAN EXTRA STIMULANSEN VOOR ELEKTRISCHE ... · Vlaanderen en België. De uitrol van...

Documents

Transcript of VERKENNING VAN EXTRA STIMULANSEN VOOR ELEKTRISCHE ... · Vlaanderen en België. De uitrol van...