BesparenenVerjaren

editie duurzaam wonen

Milieu CentraalWat kan ik doen om energie te besparen? Kan ik zonnepanelen op mijn dak plaatsen? Welke soorten verf zijn minder milieubelastend? Wie rekening wil houden met het milieu, kan met deze en andere vragen surfen naar www.milieucentraal.nl. Milieu Centraal is een onafhankelijke landelijke organisatie voor praktische en betrouwbare informatie over energie en milieu in het dagelijks leven. De website www.milieucentraal.nl biedt concrete tips, adviezen en achtergronden over allerlei onderwerpen: afval, apparaten, energie, klussen, schoonmaken, tuinieren, vervoer, voe-ding. Alle informatie is vooraf getoetst door een team van onafhankelijke deskundigen. Zoals Milieu Centraal ook heeft gedaan bij deze Verjaar-dagkalender ‘Verjaren en energie besparen’. Geen internet? Stel uw vraag dan aan de Milieu Centraal Informatielijn: (0900) 900 17 19 (€ 0,15 per minuut).

Colofon

Concept en samenstelling Woonwijzer Media

RedactieWoonwijzer Media; Milieu Centraal

Illustraties en vormgevingwww.flip.nl

Het Klimaatverbond – een vereniging van gemeenten, provincies en waterschappen die door beleid ongewenste klimaatveranderingen wil beperken – beveelt het inzetten van de kalender ‘Verjaren en besparen’ van harte aan.

Woonwijzer MediaBaankstraat 27205 AW ZutphenTelefoon: (0575) 51 16 15E-mail: info@woonwijzermedia.nlwww.woonwijzermedia.nl

Woonwijzer Media presenteert praktische kennis over duurzaam wonen en leven; dit op een toegankelijke, inspirerende en waar mogelijk humorvolle wijze. Naast deze kalender omvat het productpakket andere kalenders, agenda’s, krantjes, folders, gidsen, posters, workshops en digitale producten en diensten.

© Woonwijzer Media, november 2010Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Uitgever en redactie hebben de inhoud van deze uitgave met grote zorgvuldigheid en naar beste weten samen- gesteld. Uitgever en redactie aanvaarden evenwel geen aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Deze verjaardagkalender is gedrukt op papier met het FSC-keurmerk.

Januari Afval beperkenIn Nederland wordt ongeveer 70 procent van het glas en papier ingezameld en hergebruikt. Met een beetje extra aandacht kan dit aandeel nog omhoog. Bij ander herbruikbaar afval is nog meer winst te behalen. Afval besparen be-gint overigens al met zorgvuldig inkopen.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

Bijna alle glas in de bakBijna alle flessen, potjes en glazen kunnen in de glasbak. Vuurvast glas, kristal en vensterglas echter niet. Deze glassoorten geven problemen bij recycling, doordat hun smelttemperatuur anders is dan die van ver-pakkingsglas. (Spaar)lampen en tl-buizen mogen ook niet in de glasbak vanwege de schadelijke stoffen binnen in het glas. Bij glasbakken voor wit, bruin en groen glas kunt u gekleurd glas gescheiden inleveren. Rood en blauw glas horen bij het groene glas.

Bewuster consumeren, minder afvalMinder afval produceren kan door minder te kopen. Alert zijn op over-bodige verpakkingen en kiezen voor producten die lang meegaan, helpt al een heleboel.

Grof huisvuilGrof huisvuil is afval dat niet in een vuilniszak of afvalcontainer past, zoals meubels en vloerbedekking. Het wordt in veel gemeenten op uw verzoek opgehaald. Of u moet het zelf naar een inzamelpunt brengen, waaraan meestal kosten zijn verbonden. De milieudienst van uw ge-meente kan u informeren over wat onder grof vuil valt en wanneer en hoe het wordt opgehaald of kan worden ingeleverd.

Oud-papierVan papier en karton wordt ongeveer 80 procent apart ingezameld. De rest komt nog steeds in de vuilnisbak terecht. Dat is jammer, want ook hiervan kan opnieuw papier of karton worden gemaakt.

Neem een tas meeAls u één of meer boodschappentassen meeneemt naar de winkel, heeft u geen plastic wegwerptasjes nodig.

Repareren of nieuw kopen?Kapotte apparaten, meubels en kleren laten repareren is soms wel, soms niet goedkoper dan nieuwe kopen. Maar wel milieuvriendelijker. Gooi iets dus niet te gauw weg en ga na of repareren lonend is.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

Februari Voorkom inbraakGemiddeld wordt in Nederland ieder jaar in 2 procent van alle huizen ingebroken. Met kleine maatregelen is vaak al veel schade te voorko-men. Een inbreker zoekt meestal geld, auto-sleutels, bankpasjes, sieraden en waardevolle apparatuur. Hou dit ‘roofgoed’ daarom zoveel mogelijk uit het zicht. Lampen met een bewe-gingsmelder helpen tegen nachtelijke inbraak.

BuitenverlichtingInbrekers werken bij voorkeur in het donker en uit het zicht. Zorg daarom voor goed verlichte deuren en ingangen. Lampen met een be-wegingsmelder zijn een goede mogelijkheid. Ze gaan branden als de infraroodsensor bewegingen signaleert.

Veilig gevoel, meer woonplezierEen huis dat goed is beveiligd tegen inbraak en brand, vergroot het ge-voel van comfort. Een veilig huis en een prettige woonomgeving dragen in belangrijke mate bij aan uw woonplezier.

Politiekeurmerk Veilig Wonen®

Een inbreker is meestal op zoek naar geld, autosleutels, bankpasjes, sieraden en waardevolle apparatuur. Met kleine maatregelen kunt u vaak al veel schade voorkomen. De politie in uw woonplaats kan u meer vertellen over inbraakpreventie en over hoe u uw woning – even-tueel in overleg met de verhuurder – kunt aanpassen aan de eisen van het Certificaat Veilige Woning van het Politiekeurmerk Veilig Wonen®. De kans op inbraak neemt hierdoor aanzienlijk af en veel verzekeraars geven een korting op de premie van de inboedelverzekering.

Elk spoor kan belangrijk zijnIs er bij u ingebroken? Bel dan eerst de politie en laat alles onaange-roerd. Als u sporen uitwist, maakt u het de politie moeilijker om bewij-zen te vinden.

Berg autosleutels opEen nieuwe trend is inbreken voor de autosleutels. Bewaar ze bijvoor-beeld niet in uw jaszak aan de kapstok en leg ze ook niet op het kastje in de gang. Laat ook andere sleutels, geld en bankpasjes niet slingeren.

Maart1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

Wees wijs met waterSchoon en veilig drinkwater lijkt vanzelfspre-kend in ons natte land met veel regen en grote rivieren. Maar schijn bedriegt: het winnen van drinkwater uit oppervlaktewater en grondwater kost energie en dus geld. Met zuinige toiletten en deugdelijke kranen kunt u flink besparen op uw watergebruik.

Lekkende kraan reparerenWist u dat een lekkende kraan met één druppel per seconde meer dan 100 liter water per maand verliest? Verhelp het lek met een nieuw kraanleertje. Dat is voor enkele dubbeltjes te koop bij doe-het-zelfzaken en sanitairspeciaalzaken. Neem het oude exemplaar mee voor de goe-de maat.

Grootverbruiker: het toiletHet toilet is een grote waterslurper: per jaar is hij goed voor ruim een kwart van ons watergebruik. Moderne toiletten gebruiken per spoel-beurt minder water en hebben vrijwel altijd een spoelkeuzeknop of spoelonderbreker. Met een modern toilet kan een huishouden jaarlijks 23.000 liter water besparen. Veel oudere toiletten zijn overigens ook vaak eenvoudig waterbesparend te maken. Sanitairspeciaalzaken verko-pen hiervoor spoelonderbrekers voor de meeste merken toiletten. Leg kinderen ook uit hoe de spoelkeuzeknop of spoelonderbreker werkt.

Lekkende stortbakAls een toilet met volle stortbak blijft doorlopen, kost dat al gauw 1.000 liter water per week. Na een jaar lopen de kosten van dit doorstromen-de water aardig in de papieren. Repareer de sluitklep in de stortbak zelf of haal de loodgieter of onderhoudsdienst erbij.

Oudere kranen aanpassenU kunt oudere kranen watersparend maken door er een schuim-straalmondstuk en/of doorstroombegrenzer op te monteren. Neem bij aanschaf hiervan altijd het oude mondstuk van de kraan mee. De aanpassingskosten bedragen enkele euro’s per kraan, tegen een jaar-lijkse besparing van 3 kubieke meter water en 8 kubieke meter gas per (warmwater)kraan.

April1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

Groen verhoogt woonplezierVrijwel alle huizen hebben wel een tuin(tje), een balkon of een gevel die te benutten is voor groen. Met eenvoudige middelen is er vaak een klein paradijs van te maken, met bloemen, vruchten, kleur, geur, vogels en vlinders.

GeveltuintjeGeveltuintjes zijn in de meeste gemeenten toegestaan. Na het verwij-deren van een paar tegels aan de straatkant en het vervangen van zand door tuinaarde kunt u een klein tuintje aanleggen. Clematis, stokroos en kaasjeskruid zijn uitstekende gevelplanten, evenals klimhortensia, winterjasmijn, klimop en wingerd. Ze geven niet alleen uw eigen huis een mooier aanzien, maar ook de wijk waarin u woont. Informeer wel eerst even bij uw gemeente en eventueel bij uw verhuurder naar de mo-gelijkheden.

Ziekten en onkruidenIn een siertuin zijn chemische bestrijdingsmiddelen zelden of nooit nodig. Wees terughoudend met het gebruik van deze middelen, want ze zijn schadelijk voor de gezondheid en het milieu. Als u zorgt dat de planten de bodem bedekt houden, krijgt onkruid weinig kans. Dit bete-kent minder werk en meer plezier.

Regenton en water gevenRegenwater is heel geschikt voor planten. Voor het opvangen van dit water kunt u een regenton op de regenpijp aansluiten. Dit scheelt ook in het verbruik van leidingwater. Wees in droge perioden overigens niet te snel met water geven. De planten in uw tuin wortelen dan oppervlak-kig en dat maakt ze juist extra kwetsbaar voor uitdroging.

Winterklaar is niet nodigVoor de winter dorre stengels en bladeren uit de tuin verwijderen is niet nodig. Uw tuin vaart er meestal wel bij als u alles laat zitten en liggen. Blad- en plantenresten beschermen planten, bollen en bodemleven te-gen de kou. En in holle stengels kunnen allerlei insecten overwinteren.

Een eetbare siertuinWeet u hoe lekker het is om uit eigen tuin te eten? U kunt bijvoorbeeld heel eenvoudig wat aardbeienplanten, een bessenstruik, tomatenplan-ten, kruiden of rabarber in uw tuin zetten. En, als u meer ruimte heeft, zelfs een fruitboom(pje). Ook kinderen kunnen hier erg van genieten.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

Mei Bereid kluswerk goed voorOok voor klussen en verbouwen geldt dat een goede voorbereiding het halve werk is. Door-dachte keuzes, de juiste materialen en een goede voorbehandeling beperken verspilling, teleurstelling en opnieuw doen. Kijk bij het ver-ven uit met het gebruik van oplosmiddel.

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

Kies voor kwaliteitEen goede voorbereiding is ook bij klussen het halve werk. Dit betekent: de juiste keuzes maken, de ruimtes en oppervlakken goed klaarmaken en voorbewerken en de juiste kwaliteit materialen gebruiken. Dan hoeft u bijvoorbeeld pas na 8 jaar opnieuw te schilderen in plaats van na 4 of 5 jaar. Dit scheelt veel tijd, materiaal en geld. En u spaart tegelijk het milieu.

Beperk het gebruik van oplosmiddelenHet grootste milieu-nadeel van verf komt van de oplosmiddelen op basis van vluchtige organische stoffen (VOS). Bij inademing kunt u zelf last krijgen van duizeligheid en een dronken gevoel. Bij langdurig in-ademen kan zelfs het zenuwstelsel worden aangetast. Gebruik daarom verf met zo weinig mogelijk oplosmiddelen; het gehalte ervan staat op elke bus verf vermeld. Ventileren is van groot belang als u schildert, behangt, schuurt of lijmt. Komt er veel stof vrij bij de werkzaamheden? Zet dan een stofkapje op.

Zelf behangenGaat u zelf behangen? Zorg dan dat de muur glad is. Als het oude be-hang er nog strak op zit, kunt u er overheen behangen. Zo niet, dan is het goed te verwijderen met een stoomapparaat. Dit kunt u huren bij veel behangwinkels, gereedschapszaken en bouwmarkten. Bij een klein oppervlak is een spons met warm water meestal afdoende. Nadat de oude lijm is opgelost, kunt u het behang afsteken met een plamuur-mes.

Klaar? Verfresten in de chemoboxNatte resten van verf (ook op waterbasis), terpentine, thinner en kwas-ten- of verfreiniger horen bij het chemisch afval. Spoel kwasten daarom niet uit in de gootsteen en voer resten af via het klein chemisch afval. Opgedroogd materiaal, zoals lege blikken en droge kwasten, kunnen bij het gewone afval. Bewaar altijd wat verfresten en stukken behang; ze kunnen goed van pas komen om bijvoorbeeld beschadigingen bij te werken.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

Juni Beperk overlastEen goede verstandhouding met buren en andere wijkbewoners is belangrijk voor een prettig woon- en leefklimaat. Toch onder-vindt iedereen wel eens hinder in zijn of haar woonomgeving, door lawaai bijvoorbeeld. En waarschijnlijk heeft u zelf ook wel eens erger-nis veroorzaakt, mogelijk zonder dat u daar erg in had.

Tips om overlast te voorkomen• Streef naar een goed contact met uw buren.• Bespreek een probleem zo mogelijk rustig bij een kop koffie.• Geeft u een feestje met muziek tot in de kleine uurtjes? Licht dan de

buren tevoren in of nodig ze uit.• Zet geluidsboxen, piano en wasmachine bij voorkeur niet tegen de

scheidingswand met de buren.• Draait u graag harde muziek? Overweeg dan een koptelefoon.• Als u ’s avonds wilt stofzuigen, boren, schuren of timmeren, overleg

dan eens met uw buren tot welke tijd dit zonder hinder kan en houdt u aan de voorschriften van de gemeente en eventueel de verhuurder.

• Als u vaak lang weg bent en uw hond dan aan het blaffen slaat, kunt u een oppas(adres) overwegen of iemand zoeken die het dier uitlaat.

• Voorkom hinderlijk geluid via de vloer door vloerbedekking of een geluiddempende ondervloer te leggen. Vooral als u onderburen heeft, beperkt u overlast door geluidsarm schoeisel en vilt of dopjes onder uw stoelen.

Problemen? Reageer vooral rustig!Als er problemen zijn, voorkomt rustig overleggen vaak ruzie. Als u een probleem met uw buren niet zelf in goed overleg kunt oplossen, kunt u contact opnemen met andere omwonenden of met de eventuele ver-huurder. Ook kunt u de politie om bemiddeling vragen.

Samen prettig wonenBewoners kunnen ook zelf zorgen voor een prettiger woonomgeving. Door de gemeente te vragen om bijvoorbeeld een plantsoen of een kin-derspeelplaats aan te leggen, banken neer te zetten of bomen te plan-ten. Dit kan ook via de woningcorporatie of Vereniging van Eigenaren. Of door zelf de handen uit de mouwen te steken en samen een perkje te onderhouden of zwerfvuil te verwijderen. Gemeenten ondersteunen dit soort buurtinitiatieven vaak.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

Juli Verzeker met verstandHet is ondoenlijk je overal voor te verzekeren. Toch is een aantal basisverzekeringen zeker het overwegen waard. Eenmaal per jaar alle verzekeringen nalopen om te zien of de hoogte en de invulling nog voldoen, is aan te bevelen. Een goede adviseur kan hierbij helpen.

Inboedel en opstalU kunt uw inboedel verzekeren tegen schade door brand en diefstal. Controleer jaarlijks of de hoogte van het verzekerde bedrag nog vol-doende is. Een lijst van alle waardevolle eigendommen met eventuele type- en codenummers kan heel nuttig zijn. En foto’s van waardevolle bezittingen kunnen bij schade bruikbaar zijn voor politie en verzeke-raar. Dure voorwerpen, zoals lijfsieraden, verzamelingen en antiek, zijn standaard meeverzekerd tot een bepaald bedrag of een percentage van het verzekerde bedrag. Verzeker zo nodig bij. Met een opstalverzeke-ring is ook uw woning zelf verzekerd. Een opstalverzekering is verplicht voor iedereen die een koopwoning met een hypotheek heeft.

Voordeel Politiekeurmerk Veilig Wonen®

Gemiddeld wordt in Nederland ieder jaar in 2 procent van alle huizen ingebroken. Een inbreker is meestal op zoek naar geld, autosleutels, bankpasjes, sieraden en waardevolle apparatuur. Met kleine maatrege-len is inbraak vaak al te voorkomen. De politie in uw woonplaats kan u meer vertellen over inbraakpreventie en over hoe u uw woning, even-tueel in overleg met de verhuurder, kunt aanpassen aan de eisen van Politiekeurmerk Veilig Wonen®. De kans op inbraak neemt hierdoor aanzienlijk af en veel verzekeraars geven een korting op de premie van de inboedelverzekering.

Goede aansprakelijkheidsverzekeringZorg dat u een goede aansprakelijkheidsverzekering heeft voor uzelf, uw kinderen en uw huisdieren. Hiermee bent u verzekerd tegen schade die per ongeluk aan andere personen en eigendommen van andere personen wordt toegebracht. Ga ook eens na of vriendendiensten en vrijwilligerswerk zijn meeverzekerd.

AutoverzekeringDe verplichte WA-autoverzekering vergoed de schade aan de tegen-partij. Een all-riskverzekering dekt ook uw eigen schade. Voor de zin van een all-riskaanvulling wordt vaak de vuistregel gehanteerd dat de jaarpremie maximaal 10 procent van de dagwaarde van de auto moet bedragen. Is dat niet zo, dan kunt u de auto beter alleen WA of WA met beperkt casco verzekeren. Het is heel zinvol ook inzittenden mee te verzekeren. Een schadeverzekering voor inzittenden is veel uitgebreider dan een ongevallen-inzittendenverzekering, maar kost nauwelijks meer.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

Augustus Zorg voor gezond binnenklimaatHoe meer mensen en dieren er in huis zijn, hoe eerder de binnenlucht verslechtert. En hoe warmer het is, hoe sneller dit gebeurt. Dou-chen, wassen en koken brengen bovendien veel vocht in huis. Voldoende ventileren is noodza-kelijk om vochtige en vervuilde binnenlucht te vervangen door verse buitenlucht.

Bewust ventilerenZorg voor basisventilatie door uw woning continu op een minimaal niveau te ventileren. Houd bij mechanische ventilatie een lage stand aan of zet roosters open. Ramen in de kierstand zetten kan ook. Extra ventilatie is nodig als u kookt, wast, doucht, schildert, enzovoort. De hoeveelheid extra ventilatie hangt mede af van het aantal personen en huisdieren en of er in huis wordt gerookt. Voor huisgenoten met aller-gieën of astma is continue ventilatie extra belangrijk.

SchimmelsZonder voldoende vochtafvoer door ventilatie is er kans op schimmel-vorming. Op stucwerk, voegen van tegelwerk, hout en behang kunnen dan zwarte spikkels verschijnen. Dit ziet er niet alleen vies uit, maar gaat op den duur ook muf ruiken en kan materialen aantasten (hout-rot). De badkamer is de favoriete ruimte voor schimmelgroei.

Hoe weert u schimmels uit de badkamer?• Zorg allereerst voor een goed afvoerkanaal, zo nodig aangevuld met

mechanische ventilatie. Zo wordt vocht na het douchen afgevoerd.• Maak na het douchen de natte oppervlakken met een trekker droog.• Verwarm de badkamer: warme lucht zorgt voor een betere vochtop-

name en -afvoer.• Kies bij verbouwing van de douche bij voorkeur voor gladde tegels tot

aan het plafond en gebruik een dampdichte verf voor het plafond zelf.

HuismijtHoe gevoeliger u bent voor stof en mijt, hoe belangrijker het volgende: • Kies bij voorkeur harde en afwasbare vloerbedekking als tegels,

parket en linoleum. Vermijd vast tapijt in de slaapkamer.• Geef uw kinderen knuffels die in de wasmachine kunnen.• Laat geen huisdieren toe in de slaapkamer.• Was bedlinnen en nachtgoed regelmatig op minstens 60 graden.• Laat beddengoed de hele dag opengeslagen liggen, bij voorkeur met

maximaal daglicht. Mijten houden daar niet van.• Matrassen zijn verzamelplaatsen voor mijten. Het verdient aanbeve-

ling ze na 10 jaar te vervangen.• Reinig uw huis regelmatig met water. Aanrader: houd tweemaal per

jaar een grote schoonmaak.

September1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

Pak de fietsNederlanders maken per jaar samen 400 miljoen korte ritten met de auto. Een ritje van 5 kilometer met de auto heen en terug kost al snel 1 of een paar euro. Neem waar mogelijk de fiets en bespaar meteen een (auto)ritje naar de sportschool.

Gezond alternatiefVoor afstanden van slechts enkele kilometers is de fiets een goedkoop alternatief voor de auto. Gezond voor u en beter voor het milieu.

Controleer de bandenspanningMet zachte banden fietsen kost veel energie. Dat geldt ook voor uw auto. Een te lage bandenspanning kan het brandstofverbruik tot 4 pro-cent verhogen. Dat zijn één tot twee volle tanks per jaar. Ook is de kans op een klapband groter en slijten de banden sneller. Het bandenspan-ningverlies van autobanden bedraagt gemiddeld ongeveer 0,1 bar per maand. Controleer daarom minstens één keer per kwartaal de banden-spanning.

Onthaast uEen constante snelheid tussen 70 tot 90 km per uur, afhankelijk van het type auto, geeft een gemiddeld verbruik van 5,4 liter brandstof. Bij een constante snelheid van 120 km is dat 7,7 liter, en bij een snelheid van 140 km is dat 9,4 liter. In de stad is het gemiddelde verbruik 10 liter per uur.

Het Nieuwe RijdenNieuwere auto’s vragen een geheel andere rijstijl dan wat u wellicht op rijles geleerd heeft. Het Nieuwe Rijden, zoals de moderne rijstijl wordt genoemd, bespaart 10 procent brandstof. Dit nieuwe rijden betekent:• Start zonder het gaspedaal in te drukken.• Schakel zo vroeg mogelijk naar een hogere versnelling en rijd in een

zo hoog mogelijke versnelling. Laat het toerental bij voorkeur niet ho-ger oplopen dan 2000-2500 toeren.

• Rij zoveel mogelijk met een gelijkmatige snelheid. Ziet u dat u snel-heid moet minderen of moet stoppen voor een stoplicht, laat dan tijdig het gaspedaal los en laat de auto in de versnelling van dat moment uitrollen.

• Als u jaarlijks 16.000 km rijdt in een benzineauto, bespaart u met uw nieuwe rijstijl € 150,- tot € 200,-.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

Oktober Besparen op energieEen verlichtingsplan helpt om uw huis goed en energiezuinig te verlichten. Maak voor uw acti-viteiten gebruik van plekken met veel daglicht. Spaarlampen zijn heel geschikt als basisver-lichting. Zet apparatuur die niet in gebruik is, echt uit. En wassen op een lagere temperatuur scheelt veel energie.

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

SpaarlampenSpaarlampen zijn heel geschikt als basisverlichting. Er zijn tegenwoor-dig veel verschillende spaarlampen te koop, ook soorten die geschikt zijn voor dimmers. Doordat ze veel zuiniger zijn dan gloeilampen, zijn de hogere aanschafkosten meestal binnen een jaar terugverdiend.

Uit is uitDvd-spelers en andere beeld- en geluidsapparatuur gebruiken per stuk niet veel stroom. Maar door het grote aantal apparaten per huishouden zijn ze gezamenlijk toch goed voor ongeveer 12 procent van het elektri-citeitsverbruik. Ook doordat ze vaak stand-by blijven staan. Zet appara-tuur die niet in gebruik is, echt uit. Dit verlaagt bovendien de kans op brand.

Was op lagere temperatuurDe huidige wasmiddelen wassen normaal vervuild wasgoed goed schoon op 30 graden. En soms zelfs op nog lagere temperatuur. Door op 30 graden te wassen in plaats van op 60 graden, valt ruim meer dan de helft aan elektriciteit te besparen. Katoenen luiers kunt u om hygiënische redenen beter niet met de hand wassen. In geval van ziekte of allergie is het verstandig om op 60 graden te wassen met een to-taalwasmiddel. Zo worden ziekteverwekkers en huisstofmijt voldoende onschadelijk gemaakt. Ook voor beddengoed is de 60-gradenwas het beste.

Luchten in plaats van wassenLaat handdoeken na gebruik drogen en hang kleding tussendoor uit. Daarmee kunt u het aantal wasbeurten beperken en dat bespaart werk en geld. Bovendien slijt uw kleding minder snel.

Droog aan de waslijnDe wasdroger is in de meeste huishoudens energieverbruiker nummer één. Bespaar op de energiekosten door was te drogen aan een waslijn of een droogrek. Heeft u er geen? Koop hem dan; door de lage kosten verdient u hem snel terug.

November1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

Voorkom brandOnvoorzichtigheid, spelen met vuur en defecte apparatuur zijn de belangrijkste oorzaken van brand. Voorkomen is altijd beter dan blussen. Rookmelders kunnen helpen brand tijdig te ontdekken. Bel bij brand direct het alarmnum-mer (112) en waarschuw medebewoners en omwonenden.

Bel meteen 112Bel bij brand direct alarmnummer 112. Waarschuw zo mogelijk mede-bewoners en omwonenden: voor hun veiligheid en zodat zij brandweer-lieden de weg kunnen wijzen. Dit kan het blussen versnellen.

De top vijf van brandoorzaken:1 Onvoorzichtigheid en/of spelen met vuur.2 Storingen of defecten in apparatuur.3 Kortsluiting en blikseminslag.4 Vlam in de pan.5 Brandstichting.Houd bij uw doen en laten rekening met brandgevaar. Zet bijvoorbeeld kaarsen, waxinelichtjes en lampen niet dicht bij gordijnen en vitrage. En hang pannenlappen en theedoeken niet te dicht bij het fornuis.

Voorkomen is beter dan blussenDe veroorzaker van brand is vaak een vlam, vonk, sigarettenpeuk, ka-chel, soldeerbout, beschadigd elektriciteitsdraad of elektrisch apparaat. Wees altijd alert wanneer u bezig bent met dingen die tot brand kunnen leiden. Neem structureel maatregelen om brand te voorkomen of direct te kunnen blussen. Veel branden ontstaan in de keuken, omdat bij het koken volop warmte, vuur en brandbaar materiaal aanwezig zijn, zoals olie en vet.

Brandmelding en vluchtwegRookmelders zijn niet duur en kunnen u veel schade en leed besparen. De brandweer adviseert melders te plaatsen in hal, gang of trapopgang. Dit zijn de plaatsen waarlangs u bij voorkeur vlucht, als er brand is. Als u kinderen heeft, is ook een rookmelder op de kinderkamer verstandig.

Eerste hulp bij brandwondenJaarlijks zijn er in Nederland ongeveer 8.000 woningbranden, waarbij 40 tot 50 doden vallen en veel gewonden. Staat iemand in brand? Doof dan direct de vlammen met een deken of jas of rol het slachtoffer over de grond. Koel vervolgens de verbrande lichaamsdelen met langzaam stromend, lauw leidingwater om de schade te beperken. Gebruik geen zalfjes of andere vloeistoffen, voordat de dokter bij het slachtoffer is geweest.

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

December Beweeg en eet gezondGeniet gerust van lekker eten. En vergeet tege-lijk niet om goed voor jezelf en je lijf te zorgen. Als je niet te zwaar bent, voel je je gewoonlijk lekkerder en heb je minder kans op ziekten en klachten. Eet en beweeg daarom gezond!

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

Gezond gewichtDe basis voor een gezond gewicht:• Een gezonde, gevarieerde basisvoeding.• Een regelmatig eetpatroon met drie hoofdmaaltijden.• Niet te veel calorieën in voeding en dranken (ook frisdrank en zuivel!)• Niet te veel snoep.• Voldoende lichaamsbeweging.

Gevarieerd etenNiet elk voedingsmiddel bevat dezelfde voedingsstoffen. Door gevari-eerd te eten zorgt u ervoor dat uw lichaam voldoende van alles krijgt. Groente, fruit, brood, aardappelen, rijst, pasta en peulvruchten zijn be-langrijke leveranciers van voedingsstoffen. U kunt er royaal van eten en toch een gezond gewicht houden.

Zorg voor voldoende bewegingAls je veel beweegt, voel je je gewoonlijk beter. Je hebt een betere con-ditie doordat je meer energie (calorieën) verbruikt, je bloedsomloop gestimuleerd wordt, je minder vet en meer spieren krijgt en je gemak-kelijker een gezond gewicht houdt. Ook werken je darmen beter en heb je meestal minder last van stress. Dit alles maakt tegelijk dat je minder kans hebt op ziekten, zoals hart- en vaatziekten, suikerziekte (diabetes) en gewrichtsproblemen.

Hoe beweeg ik genoeg?Iedere dag een half uur bewegen doet vaak al wonderen. Houdt u niet van sporten? Neem dan bijvoorbeeld vaker de trap in plaats van de rol-trap of de lift. Of stap een halte eerder uit de metro of bus en loop het laatste stuk. En ga vaker op de fiets in plaats van met de auto.

Koop verstandigVolgens Milieu Centraal heeft een gemiddeld Nederlands huishouden jaarlijks 36 kg zuivelproducten, 41 eieren, 17 kg brood, 13 kg fruit en 16 kg groenten te veel. Dat komt neer op een bedrag van 150 euro per per-soon per jaar. Koop daarom verstandig in!

Duurzaam wonenDe kalender ‘Verjaren en besparen’ bevat praktische informatie over onder andere energie- en waterbesparing, duurzaam klussen, veiligheid en afvalbesparing. Thema’s die zeer actueel zijn en dit komende jaren ook blijven. Duurzame ontwik-keling blijkt steeds meer een absolute voorwaarde voor de toekomst van de wereld. Ook is er door het groeiende energieverbruik in landen zoals China een toenemende energiekrapte en hierdoor stijgende energieprijzen.

De kalender ‘Verjaren en besparen’ past in deze ontwikkeling. Met duurzaam wonen spaart u geld en milieu en bovendien heeft het een positief effect op uw wooncom-fort en woonplezier. Deze kalender dient als inspirerende en praktische informatie-bron. Voor nu en in de toekomst.

Meer informatie De internetadressen in onderstaande lijst kunnen u helpen duurzaam wonen in de praktijk te brengen.

www.milieucentraal.nlMilieu Centraal verstrekt onafhankelijke en praktische milieu-informatie over onder andere wonen, klussen en tuinieren. U vindt op de site antwoorden op vragen zoals: ‘Waar moet ik op letten bij aankoop van een wasmachine of verf?’

www.consument-en-veiligheid.nlConsument en Veiligheid geeft informatie over veilig klussen en verbouwen in en om het huis.

www.consumentenbond.nlDe Consumentenbond is een onafhankelijke consumentenorganisatie die de belan-gen behartigt van de Nederlandse consument, onder andere op wonengebied. www.energielabel.nlHuiseigenaren moeten bij verkoop of verhuur een Energielabel overhandigen. Dit label geeft aan hoe energiezuinig het huis is. Meer informatie hierover vindt u ook bij www.milieucentraal.nl

www.politiekeurmerk.nlVoor gratis advies over een veilige woning kunt u terecht bij Politiekeurmerk Veilig Wonen.

www.duurzame-energie.nlOp de site van het Informatiecentrum Duurzame Energie vindt u meer informatie over mogelijkheden van duurzame energie, zoals wind- en zonne-energie en warmte-pompen.

www.eigenhuis.nlVereniging Eigen Huis is een onafhankelijke organisatie die opkomt voor de belan-gen van (toekomstige) huiseigenaren. Op de site staat ook uitgebreide informatie over energiebesparing.

www.hetnieuwerijden.nlMet Het Nieuwe Rijden kunt u circa 10 procent brandstof besparen. Informatie hier-over op de gelijknamige website.

www.milieucentraal.nl www.woonwijzermedia.nl