Veel winst te halen met verduurzamen bestaande bouw

Wie gaat daadwerkelijk werk maken van de bestaande voorraad?

Donderdag 3 december 2009 vond de manifestatie ‘Daadkrachtig Duurzaam’

plaats, de afronding van het project ‘Naar een duurzame voorraad’.

Dagvoorzitter Mary Fiers, wethouder Eindhoven, riep op om nu vooral door te

pakken. ‘Kennis en ervaring uitwisselen is essentieel, maar het daadwerkelijk

verduurzamen van de voorraad is het doel’, aldus Fiers. Ook VROM juicht een

vervolg toe, waarbij deze eerste ervaringen worden omgezet in de praktijk.’

Alleen dan kunnen partijen de belofte van klimaat- of energieneutraal

waarmaken.

De G27 nam in 2008 het initiatief voor dit landelijke

project om ervaring op te doen met het

prestatiegericht werken bij verbetering van de

bestaande bouw en kennis hierover te delen. Het

aantal deelnemers groeide in totaal uit tot zo’n 40

gemeenten, corporaties en schoolbesturen. In de

slotbijeenkomst zijn niet alleen praktijkervaringen

besproken, conclusies getrokken, maar is ook vooruit

gekeken. Tijdens de middagsessie overhandigde Gert

van den Elsen (projectgroep) het eindrapport aan Piet

van Luijk van VROM (zie foto).

Prestatiegericht werken goed toepasbaar voor bestaande bouw

Uit de ervaringen van de deelnemers komt naar

voren dat prestatiegericht werken ook prima

toepasbaar is voor de bestaande voorraad. GPR

Gebouw brengt overzichtelijk de uitgangssituatie

in beeld, tevens kan berekend worden wat het

effect is van beoogde ingrepen en of dit voldoet

aan de vooraf gestelde ambities. Op basis van

berekeningen kunnen weloverwogen beslissingen

worden genomen of renovatie zinvol is en op

welke wijze. Punt van aandacht is de

communicatie met bewoners en gebruikers. Juist

bij renovaties is communicatie een essentieel

onderdeel in het traject om een renovatie goed

te laten verlopen.

Voor iedereen is duidelijk dat verduurzamen van bestaande bouw een flinke winst

oplevert, niet alleen financieel ook voor het milieu en de gezondheid. De aanpak van

bestaande woningen en gebouwen levert veelal forse energiebesparingen op. Ook blijkt

dat bij diverse projecten reducties van de CO2-uitstoot van 50% of meer gerealiseerd kan

worden. Daarnaast leiden renovaties vaak tot een beter binnenmilieu met positieve

effecten voor de gezondheid. Tot slot kan bij renovatie aandacht gegeven worden aan de

huidige gebruikerswensen en hierdoor leegstand worden voorkomen.

Handreikingen gemeenten

Marjolein van der Klauw deed in

opdracht van W/E onderzoek naar de

praktijkervaringen van gemeenten met

duurzame nieuwbouw om succes-

factoren te kunnen benoemen. Het

resultaat is een zeer toegankelijk

rapport met praktische tips voor

gemeenten. Zij vertelde tijdens haar

presentatie welke factoren van

doorslaggevend belang zijn.

Daadkrachtig vervolg met doel klimaatneutraal

Voor veel deelnemers was het een eerste kennismaking met prestatiegericht werken.

Tijdens de bijeenkomst vertelden gemeenten Den Haag, Maastricht en corporatie

Stadgenoot over hun ervaringen. Duidelijk werd dat slechts een klein aantal deelnemers

een vervolgstap heeft kunnen zetten door de werkwijze beleidsmatig te verankeren.

Daarom wordt een vervolg vanuit de projectgroep en VROM aangemoedigd, want alleen

dan kunnen doelstellingen als

klimaatneutraal of energieneutraal

realiteit worden.

Voor een vervolgproject raadt Van

den Elsen aan om in ieder geval

meer commitment te vragen aan

deelnemers door een actieve inbreng

en financiële bijdrage.

Op dit moment tonen deze

gemeenten interesse voor een

vervolg. Dat zijn Alkmaar, Apeldoorn,

Breda, Den Haag, Eindhoven,

Haarlem, Heerlen, Helmond, Tilburg

en Venlo. Woningcorporaties en

schoolbesturen worden ook voor het

vervolg uitgenodigd wederom te.

Duurzaamheid gebouwen krijgt Gemeenschappelijke taal

Aan het einde van de middag werd gesproken over de ontwikkeling van een

gemeenschappelijke taal voor duurzaamheid gebouwen. Een belangrijk onderwerp dat

breed leeft en waar nog veel onduidelijkheid over is. John Mak van W/E adviseurs vertelt

dat een harmonisatietraject is ingezet voor GPR Gebouw, BREEAM-NL en Greencalc+. Op

verzoek van DGBC, Sureac, G32 en W/E steunt VROM de ontwikkeling van een

gezamenlijke onderlegger en te komen tot één bepalingsmethode. Het doel van de

harmonisatie is dat onderliggende bepalingsmethoden voor overlappende thema’s van de

instrumenten hetzelfde zijn. Voor gebruikers betekent dit dat zij vanuit hun eigen

behoefte voor een instrument kunnen kiezen. De verschillende instrumenten blijven

afzonderlijk bestaan, omdat elk specifieke gebruiksdoelen en gebruikersgroepen heeft. De

planning is dat tot de zomer onderleggers vastgesteld worden voor gemeenschappelijke

Kwantificeren en communiceren

Piet van Luijk (VROM) prijst de constructieve

samenwerking met de projectgroep. Met twee

kernwoorden typeert hij dit project; kwantificeren

en communiceren. Kwantificeren is de basis van

prestatiegericht werken. Wat is de

uitgangssituatie en waar wil je naar toe? Alleen

dan valt de verbeterslag te monitoren. Centraal in

het traject staat communicatie. Het spreken van

één taal is wezenlijk, aldus Van Luijk. Voor

beleidsmakers wordt het makkelijker als

instrumenten op elkaar afgestemd zijn. Tot slot

pleit hij voor een integrale in plaats van een

sectorale werkwijze, wat zowel binnen VROM als

gemeenten allesbehalve vanzelfsprekend is.

thema’s, zoals materialen, energie, water en gezondheid. Op basis van de resultaten

worden in de tweede helft van het jaar de instrumenten aangepast en zal een strategie

voor de overige onderwerpen worden bepaald.

Interesse in Daadkrachtig Verduurzamen van de voorraad?

Voor deelname aan het vervolg kunt u contact opnemen met Joop Bemelmans,

bestuursadviseur gemeente Eindhoven: j.bemelmans@eindhoven.nl of 040-2382294.

Jolanda Reitsma (wethouder gemeente Apeldoorn) legt nadruk op het mogelijk maken

van verduurzamen van bestaande bouw. ‘Met financiële regelingen krijg je mensen in

beweging en dat is van belang. Opgetogen vertelt ze, ‘dat nog zo’n 30 regelingen in de

maak zijn voor burgers.’

Verder benadrukt Reitsma het belang van het delen van kennis. ‘Als grote gemeente

willen we graag onze verworven expertise regionaal inzetten en kleine gemeenten

ondersteunen. Alleen, ook wij kunnen ons geld maar één keer besteden. We hebben bij

VROM het verzoek neergelegd om deze actieve trekkersrol waar te kunnen maken

middels een financiële ondersteuning.’

Jetty Karthaus (gemeente Den Haag) geeft aan dat zij bijvoorbeeld gebruik maken van

aantrekkelijke regelingen om verduurzaming te stimuleren. ‘Bij duurzame renovaties

neemt de gemeente een deel van de kosten op zich, als 30% CO2-reductie wordt

gerealiseerd en de woningen voor dezelfde doelgroep beschikbaar blijven. Het mag niet

zo zijn dat verduurzaming leidt tot uitsluiting van groepen.’

Aleida Verheus (corporatie Stadgenoot) geeft aan dat zij specifieke beweegreden hadden

voor deelname. Zij willen renovaties niet alleen meer vanuit onderhoudskosten gaan

benaderen, maar vanuit een breder perspectief. Het perspectief van leefbaarheid en

bewoonbaarheid, waarbij verschillende afdelingen van de eigen organisatie een rol

hebben en daarom betrokken zijn. Voor Stadgenoot stond het verbeteren van de interne

samenwerking centraal om de eigen voorraad duurzaam en efficiënt te verbeteren.

Van links naar rechts: Jetty Karthaus, Mary Fiers (dagvoorzitter), Aleida Verheus en Sander Schoutrop vertellen over hun ervaringen.

Sander Schoutrop (Gemeentelijk Vastgoed, gemeente Maastricht). ‘We hebben de

werkwijze toegepast op een oude busremise voor de huisvesting van gemeentewerken.

Het gebouw is grotendeels in goede staat, behalve het kantoorgedeelte. Naast het

verbouwen van het kantoor is het de bedoeling om duurzame maatregelen toe te passen,

zoals vergaande isolatie en hergebruik van water.’