Vensters Open Voor Remonstranten Zuid Nederland

nummer 9 november 2016

Remonstrantse Gemeente Eindhoven en kring Zuid-Limburg

Remonstrantse Gemeente Eindhoven en kring Zuid-Limburg

2

3

vensters open verschijnt tienmaal per jaar

nummer 9 november 2016

PYGMALION

Wat men aanvankelijk begeert: een levend beeld door eigen handen geboetseerd, een talisman van warmte, gemakshalve liefde genaamd.

En wat men dan uiteindelijk bezit: niet eens zichzelf, niet eens een ander mens, zo breekbaar als een mens en zo doorzichtig,

zo onbenaderbaar nabij en zo volkomen zichzelf, dat men de klokken van het eigen hart erdoor kan laten stilstaan.

En wat ons dan uiteindelijk ontvalt: een woord, een traan, een druppel onbegrip, die in een zee van eenzaamheid verloren gaat.

En wat men dan uiteindelijk behoudt: een wens, een wildernis, woestijnen van tekort, waardoor men beurtelings een ander en zichzelf te veel en weer te weinig wordt.

En wat men toch uiteindelijk aanbidt: bezeten hebben kan, maar nooit bezit: een talisman van warmte, gemakshalve liefde genaamd.

Ellen Warmond (1930 – 2011) pseud.van Pietronella van Yperen uit: Mens, een inventaris,Querido, Amsterdam, 1969.

4

STEREOFONIE EN HET POTENTIEEL VAN VERHALEN

Onlangs keek ik weer een stuk van een van de Godfather films: een filmtrilogie over de familiegeschiedenis van een Amerikaanse maffia-familie. Het begint bij de Siciliaan Vito Andolini. Hij vlucht op jonge leeftijd naar de Verenigde Staten wanneer zijn vader, zijn broer en la-ter ook zijn moeder zijn omgebracht door een lokale maffiabaas. Hem wachtte hetzelfde lot als hij niet was gevlucht. Kille berekening: kleine jongens worden groot. Grote jongens komen wraak nemen.

In het land van de onbegrensde mogelijkheden groeit Vito uit van loopjongen in een groentewinkel tot de meest gevreesde maffiabaas van de Verenigde Staten. De hoofdpersoon van de films is echter niet Vito, maar zijn zoon en beoogd opvolger Michael Corleone. Michael komt de film in als een gedecoreerde oorlogsheld. Hij nam vrijwillig dienst na de aanval op Pearl Harbour.

Eigenlijk is hij bij zijn entree, aan het begin van de eerste film, toon-beeld van een geslaagde integratie. Hij heeft een rechtenstudie afge-rond. Hij beantwoordt zijn roeping door dienst te nemen en te gaan vechten voor zijn vaderland. Hij neemt (verbaal) afstand van de tradi-tionele cultuur, dat wil zeggen: het maffiose milieu waaruit hij afkom-stig is. Hij is niet van plan om zich in criminele familiezaken te bege-ven. Hij gaat het anders doen.

Na een aanslag op zijn vader en nadat zijn oudste broer de dood vindt in een hinderlaag neemt het verhaal echter een dramatische wending. Hij neemt de taak op zich om wraak te nemen en hij doodt persoonlijk degenen die achter de aanslag en de hinderlaag zitten. Om wraakac-ties te voorkomen vlucht Michael naar Sicilië en vindt er de liefde van zijn leven. Hij maakt haar op traditionele wijze het hof en ze trouwen.

Hun geluk is echter geen lang leven beschoren. Zij komt op geweld-dadige wijze om. Een autobom, bedoeld voor Michael, gaat af als zij de auto start. Voor Michaels ogen sterft zijn bruid. Deze gebeurtenis maakt van Michael definitief de opvolger van zijn vader. De nieuwe peetvader. Hij zal verworden tot een cynische, nietsontziende moor-denaar.

Er is van alles over deze filmserie te zeggen. Zoveel zelfs dat het mis-schien iets is voor een overdenking. Na het kijken trof mij namelijk plotseling een parallel met Jacob. Die ontvlucht in zijn jonge jaren de wraak van zijn broer. Jacob bedroog zijn vader op het sterfbed door

5

zich voor te doen als zijn oudere broer en die zo van zijn eerstgeboor-terecht te beroven. Jacob vertrekt naar zijn moeders broer Laban, te-rug naar het gebied waaruit zijn grootvader Abraham ooit vertrok. Hij vindt er de liefde van zijn leven en zal er vertrekken als een rijk en aanzienlijk man

Nu gaat de vergelijking tussen Michael en Jacob op allerlei punten mank. Er zijn misschien wel meer verschillen dan overeenkomsten, maar dat hoort bij vergelijkingen. Dat de parallel zich opdrong blijft overeind.

Ik zag het als een herbevestiging van de nauwelijks te onderschatten betekenis van bijbelverhalen voor het leven. Bijbelse vertellingen, ze-ker zoals in dit geval die uit Genesis, structureren hoe wij familiege-schiedenissen percipiëren. Hoe processen van betekenisvorming ge-stalte krijgen. En uiteindelijk hoe een familiegeschiedenis wordt ver-teld. En dan hoeft er niet eens sprake te zijn van letterlijke beïnvloe-ding. Het skelet van deze oerverhalen bestaat in verwantschap, in huwelijken, in nakomelingen en nalatenschappen, in macht en bezit, in recht en onrecht, in vijandschap, en in verzoening.

Dat, en niet te vergeten het vertellen in prachtige, beeldende, en een-voudige termen, rechtvaardigt dat wij het er keer op keer over hebben en blijven hebben. Misschien is dat wel mijn roeping en in ruimere zin die van onze gemeente! Dat we eenvoudigweg die oude verhalen blij-ven vertellen. Niet als moralistische illustraties bij hoge normen en waarden. Niet als praatjes bij een idee van goed en kwaad. Niet als verhaaltjes die concretiseren en normeren. In werkelijk grote verhalen berust een experimenteel potentieel van mogelijke levens. Ze brengen zo dilemma’s dichtbij die horen bij zware beslissingen op momenten dat het er werkelijk op aan komt.

Juist daar hebben deze verhalen een grote betekenis. Want in allerlei alledaagse zaken oefenen we ons, tot vervelens toe. Basale handelin-gen als lopen, praten, eten. Maar ook: schrijven, lezen, rekenen. En: autorijden, een vergadering leiden en een financiële planning maken. Ja, waarin oefenen we ons niet en blijven we ons oefenen om het goede te doen en na te laten wat niet goed is.

Dat roept de vraag op: hoe oefenen we ons in wat van werkelijk door-slaggevende betekenis is? Het overkomt ons maar een enkele keer in ons leven en misschien wel nooit. We worden er vaak niet eens op af-gerekend als we op cruciale momenten niet de juiste beslissing heb-

6

ben genomen. Het geldt eerder andersom: mensen blijken, als zij wel de goede beslissing nemen, tot grootse dingen in staat.

Verhalen zijn in die zin, naast nog zoveel meer, oefenplekken voor het nemen van dergelijke beslissingen, mochten we er ooit voor komen te staan. Interessant genoeg activeerde The Godfather deze dimensie van het vertellen van verhalen.

Is dat dan omdat het zo’n geweldige film, zo’n geweldig verhaal is? Wie weet. Een andere verklaring ligt wellicht in wat ik wel eens ‘ste-reofonie’ heb horen noemen. Verhalen die naast elkaar klinken, bren-gen verruiming, verdieping en een helderdere klank. Ze activeren, an-ders gezegd, elkaars experimentele potentieel. De opdracht van de verteller is om ze zo bij elkaar te brengen dat dit potentieel ruimte krijgt om te klinken. Easy does it.

Martijn Junte

SPECIALE KERKDIENSTEN

ZONDAG 30 OKTOBER LITURGIE MET LEZING Op 30 oktober is er een bijzondere, gezamenlijke dienst van doopsge-zinden, lutheranen en remonstranten, die aanvangt om 10.30 uur win-tertijd (!). Het is min of meer de aftrap van het jaar waarin we de re-formatie herdenken. Na een eenvoudige dienst, geleid door Eric Cor-sius, zal prof. dr. Egenhard Meijering een lezing houden over de her-vormingsgeschiedenis van alle drie de kerkgenootschappen. Alle belangstellenden zijn van harte welkom!

Eric Corsius en Margriet Teunissen

VAN HET BESTUUR

SYMPOSIUM OVER DE REMONSTRANTSE KERK IN 2026. Georganiseerd door de Remonstrantse gemeente Lochem-Zutphen op 30 september en 1 oktober 2016 in het Franciscaanse klooster van Kranenburg

Samen met Willem Stoppelenburg heb ik namens de Remonstrantse Gemeente Eindhoven deelgenomen aan het retraite-symposium “De 24 uur van Kranenburg”.

7

Hieronder een korte impressie van mijn belevenissen daar.

Het symposium werd georganiseerd op een bijzondere plek, het “godseiland van Kranenburg”. Het dorpje Kranenburg is namelijk ge-bouwd, nadat er op die plek een kerk, een pastorie en een klooster waren verrezen. De pastorie wordt bewoond door een Remonstrantse communiteit, van (op dit moment) drie remonstranten die daar een droom proberen te verwezenlijken, namelijk samenleven in een eigen-tijdse vorm van de kloostertraditie. Eén van de bewoners is ds. Van den Berg, predikant van de Remonstrantse gemeente Lochem-Zutphen. Het symposium was een gezamenlijk initiatief van de kerken-raad van Lochem-Zutphen en de bewoners van de pastorie. Het vond plaats in het Franciscaanse klooster, dat vlakbij de pastorie staat. Tussen pastorie en klooster staat nog de kerk, waarin nu een heili-genbeeldenmuseum is gevestigd.

Er waren deelnemers uit 17 Remonstrantse gemeenten uit heel Ne-derland en verder waren er diverse mensen uitgenodigd om een workshop te houden en om te fungeren als “moeder overste” en voor-zitter van het avond- en dagprogramma. Die laatste functie werd ver-vuld door Annemiek Schrijver en ze deed dat heel goed. We begon-nen op vrijdagavond met naar binnen keren door stilte, zingen en het lezen van mystieke teksten. Op zaterdagochtend konden we deelne-men aan het morgengebed (de meeste deelnemers waren daar inder-daad bij om half acht in de morgen) en na het ontbijt was er eerst een inleiding door André Drogers getiteld “Geloof jij het? Op zoek naar een duurzame kerk.” Daarbij was duurzaam niet bedoeld als milieu-vriendelijk, maar als toekomstbestendig. Vervolgens waren er work-shops, gericht op die toekomstbestendigheid en na de lunch sloten we heel mooi af met weer terug gaan naar onszelf. In tweetallen hebben we antwoorden gegeven op de vraag: “Waar gaat jouw ziel van zin-gen?” En een beetje tot mijn verbazing was dat een heel fijne ervaring.

Wat deze 24 uur gaat opleveren voor de duurzaamheid van de Re-monstrantse Broederschap, dat zal de toekomst leren, maar voor de deelnemers was het een bijzondere en positieve ervaring. Uiteraard ook door de onderlinge contacten met remonstranten van elders.

Hartelijke dank aan de organisatoren die dit hebben mogelijk gemaakt. Een volgende keer doe ik graag weer mee.

Margriet Teunissen

8

THERMOMETER ONDERHOUDSFONDS

Zoals al eerder aangekondigd houdt de penningmeester u maandelijks op de hoogte van de stand van het onderhoudsfonds.

We hebben bijna de helft van het streefbedrag binnen!

Hans Sander, penningmeester

9

IN MEMORIAM

DS. PILON

Dominee Pieter Klaas Pilon is overleden. Hij was emiritus-predikant van de Protestantse Kerk Nederland. Met enige regelmaat ging hij voor in onze gemeente. Ook woonde hij af en toe, samen met zijn vrouw, als toehoorder een dienst bij. Hij voelde zich verbonden met onze gemeente. Dominee Pilon was een aimabele en bescheiden man. Het was fijn om hem na een dienst te ontmoeten.

In het blad Woord en Dienst stond het volgende: Op 11 september is ds. P.K. Pilon overleden. Pieter Klaas Pilon werd geboren op 19 november 1935 in Lollum. Hij studeerde theologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en werd in 1962 gereformeerd pre-dikant in Oosternijkerk. In 1972 werd hij zendingspredikant in Indone-sië (docent Theologische Hogeschool Makassar). Daarna stond hij in Luxemburg (Nederlandse Protestantse Gemeenschap, 1977), Grijps-kerk (1985) en Waalre (1990). Ds. Pilon ging in 1999 met emeritaat.

Namens het bestuur Willem Stoppelenburg

VAN DE REDACTIE

KOPIJ DATA VENSTERS OPEN

De redactie vraagt uw aandacht voor het volgende. Het december nummer van Vensters Open loopt vanaf begin decem-ber tot half januari; inleveren van kopij voor dit nummer kan tot 15 no-vember. De daarop volgende editie is een gecombineerd nummer voor de 2e helft van januari en heel februari. Inleveren van kopij voor dat nummer kan tot 30 december. Vanaf begin maart zal Vensters Open weer in het normale ritme ver-schijnen, kopijdatum is 15 februari.

De redactie

10

AANKONDIGINGEN

MIDDEN IN HET LEVEN – THE AMERICAN DREAM Vrijdag 4 november 19.00 / 19.30 uur

Op vrijdag 4 november kijkt de filmkring Nebraska (2013) van Alexan-der Payne. Op de Internet Movie Data Base krijgt deze film de predi-caten Adventure, Comedy, Drama mee. “Payne himself is a Nebras-ka native”. Dit verhaal lag hem zo na aan het hart dat hij er jaren mee bezig was om de financiering voor deze zwartwit film rond te krijgen. Gusta Sieverink-Boland en Guus Réz zijn de inleiders. Hieronder volgt hun treffende voorbespreking!

Tijdpad filmavond Inloop met koffie/thee: 19.00 uur Aanvang filmkijken: 19.30 uur Verwachte eindtijd: 22.00 uur

Geen maaltijd! Het is dit keer niet gelukt om de organisatie van het eten rond te krij-gen. Juist op deze dag hebben verschillende “actieve” deelnemers andere bezigheden. Gelukkig zet Meijndert van Alphen van tevoren al-les klaar, zodat Ans Jansen alleen de dvd nog aan hoeft te zetten. De film duurt bijna twee uur, dus ook dit keer veel ruimte voor gesprek en ontmoeting. Want dat is nog altijd het handelsmerk van gespreks-groep/filmkring Midden in het Leven!

Trouwe en nieuwe deelnemers en/of passanten: Wees daarom (ook dit keer) VAN HARTE WELKOM

Truus Lodewijk

VOORBESPREKING - FILM NEBRASKA (2013) Regie: Alexander Payne Cast: Woody Grant, Bruce Dern, David Grant, Will Forte, Kate Grant , June Squibb, Ross Grant, Bob Odenkirk Speelduur: 115 minuten

Woody Grant is een oude alcoholistische man, die in Montana woont en twee zonen heeft (Ross en David). Op een dag krijgt hij per post een brief, waarin staat dat hij een miljoen dollar gewonnen heeft. Overtuigd als hij is van zijn prijs, wil hij persoonlijk naar Lincoln,

11

Nebraska, 1200 km verderop, om zijn geld op te halen. Zijn vrouw, Kate, evenals zijn zoon David proberen hem te vertellen, dat het om een marketingtruc gaat, maar Woody wil hier niets van we-ten. Hij is zo vastbesloten om zijn geld op te halen dat hij zelfs het plan opvat om lopend te gaan…. Gezien zijn conditie komt de oude man niet ver en voelt zijn zoon David zich verplicht om hem te bege-leiden middels een ouderwetse roadtrip.

Het toeval wil dat hun route hen langs Hawthorne brengt, het dorp waar Woody opgroeide. Hierdoor speelt een groot deel van het ver-haal zich af op de locatie waar al zijn oude vrienden en familie nog wonen. Als Woody dan vertelt miljonair te zijn wil iedereen hem graag ontmoeten. Familiebanden worden bevestigd, maar het zijn vooral ou-de wonden, die hier langzaam maar zeker weer worden opengepeuterd. Het is al met al een emotionele reis, waarin David eindelijk zijn vader veel beter leert kennen en hij de band, na jaren, weer wat kan aanha-len.

Het is prachtig om te zien hoe Woody en David steeds meer voor el-kaar open gaan staan. Er is af en toe zelfs sprake van een sfeer van warmte en begrip. Niet dat dit in zoveel woorden wordt gezegd, want “waardering voor elkaar spreek je niet uit”, maar het is zeker wel voel-baar en merkbaar in het gedrag tussen het gekibbel en gesteggel door.

De film is volledig in zwart-wit en dat geeft een sobere dimensie aan de gebieden waar Woody en David doorheen rijden. Het wat trooste-loze uitzicht tijdens het rijden past heel goed bij de situatie van Woody en weerspiegelt zijn treurige bestaan. Aan de ene kant wordt dus de triestheid van de situatie duidelijk neer-gezet, maar aan de andere kant speelt er vaak een glimlach om je mond door de droge humor, waarmee de regisseur de zwaarste on-derwerpen bespreekbaar weet te maken. Heel knap geeft hij een beeld van de normale Amerikaanse man en vrouw, die tegen het asociale aanschurken, maar dat goed weten te verbergen omdat ze tegelijkertijd zo menselijk zijn. Daarbij komt nog dat Bruce Dern werkelijk een magistrale hoofdrol neerzet, waarmee hij in Cannes terecht de “prijs voor Beste Acteur” heeft gewonnen.

12

Volgens mij heeft deze film op een bepaalde manier te maken met ons thema “The American Dream”. Woody droomt zijn droom……en hoewel het incasseren van de prijs al bij voorbaat tot mislukken ge-doemd is maakt David uiteindelijk zijn vaders droom waar…… Kortom, een ontroerende en prachtige film. Het kijken meer dan waard!

Gusta Sieverink-Boland

REMONSTRANTS VROUWENCONTACT dinsdag 15 november; aanvang 13.30 uur (!)

Onder leiding van Guus Réz hebben we een Creatieve Middag. We beginnen om 13.30 uur omdat is gebleken dat men te weinig tijd had voor het werkstuk.

Opgave kan tot uiterlijk maandag 7 november bij Guus Réz telefoon :040-2424452 of f.rez@onsneteindhoven.nl

Vanaf 13.15 uur is de kerk geopend en zal de thee klaarstaan. Voor informatie: Marli Melse 040-2431231

GELOVEN TE VOET zaterdag 19 november 9.30 uur

Door het overlijden en de crematie van Peter Winkel is de geplande wandeling op 15 oktober uitgesteld. Wij zullen gaan wandelen bij de Mosbulten. Een wandeling van 7 km. Op verzoek van enkele mensen starten we eerder. Geef je op en neem voor alle zekerheid regenkleding en een paraplu mee.

Praktische gegevens: Datum en tijd: 19 november 9.30 uur Adres en opgave: Lieneke en Klaas Reijenga, Richellaan 8 Son, 0499-473366, klreijenga@gmail.com

Klaas Reijenga

13

TONEELKRING woensdag 30 november

In deze kring zullen enkele toneelstukken, die in dit seizoen worden gespeeld in het Parktheater te Eindhoven, gezamenlijk worden be-zocht. Aan de deelnemers die zich hebben opgegeven zal van te vo-ren documentatie worden toegezonden. Na afloop van de voorstelling komen de deelnemers bijeen voor een nabespreking. Degenen die zich hebben opgegeven wordt verzocht zelf een kaartje te kopen.

BINT naar Bordewijk door Tijn Docter, Jules Croiset e.a. woensdag 30 november, 20.00 uur, Grote Zaal. Inleiding 19.15 uur

Inlichtingen: I.M. Lerner, tel. 040 252 0406

COLLECTE

Zoals in het oktobernummer van Vensters Open is vermeld is het kerkgebouw van de doopsgezinden verkocht en zullen zij hun kerk-diensten gaan houden in ons kerkgebouw. Tijdens het overleg tussen de beide gemeenten is ervoor gekozen dat de doopsgezinden ca. één keer per maand de zondagse 11.00 uur dienst zullen verzorgen. Bij de doopsgezinde gemeente is het gebrui-kelijk na afloop van de dienst twee collectes te houden: één voor de eigen gemeente en één voor een bijzonder doel. De collectedoelen van al deze diensten zullen voortaan vermeld wor-den in deze rubriek.

NOVEMBER

Op de zondagen 6 en 20 november zal er weer gecollecteerd worden voor de Eigen Diaconie.

Op 13 november (Do-dienst) zullen twee collectes gehouden worden één voor de Eigen Gemeente en de ander voor Projecten voor ge-meenteopbouw.

Op zondag 27 november wordt er gecollecteerd voor de Stichting Di-aconaal Inloophuis ’t Hemeltje.

14

STICHTING DIACONAAL INLOOPHUIS 'T HEMELTJE

Ruim 20 jaar geleden werd het inloophuis voor dak- en thuislozen aan de Hemelrijken in Eindhoven geopend. De gezamenlijke kerken van Eindhoven en later ook van de omringende gemeenten verbonden zich hieraan.

Bij het 20 jarig jubileum werd de naam veranderd in Stichting Diaco-naal Inloophuis ’t Hemeltje, een naam die direct duidelijk maakt wat de doelstelling is. Het is een huis waar dak- en thuislozen overdag binnen kunnen lopen, gelegen aan de Hemelrijken in Eindhoven. Ook in deze tijd leven er mensen op straat, zonder eigen woonplek, vaak zonder enige hulpverlening. In ‘t Hemeltje kan men dagelijks terecht om iets warms te drinken of wat te eten, te douchen of hun enkele kleding-stukken te wassen. Of om een paar uur warmte en aandacht te krij-gen. In het huis zijn altijd vrijwilligers aanwezig om de gasten te ont-vangen. Er zijn ook twee part-time beroepskrachten die, als de gasten daartoe in staat zijn en dat willen, hen bij staan bij het regelen van fi-nanciën, bij arbeidsbestedingsactiviteiten elders in de stad of het zoe-ken van permanente huisvesting.

In deze tijd van vluchtelingen, illegalen en Oost- Europeanen neemt het aantal bezoekers van het huis nog steeds niet af, ondanks de in-spanning vanuit de gemeente om voor mensen zonder dak boven hun hoofd, een passende leef- en woonplek te vinden. Het Centrum krijgt maar beperkte subsidie en is afhankelijk van de gif-ten van de aangesloten Kerkelijke Gemeenten en donaties. Daarnaast is er altijd behoefte aan vrijwilligers voor de huiskamer of om maaltij-den te koken. Warme kleding is altijd welkom en wordt eerlijk ver-deeld. Er is een soepfonds in het leven geroepen om in de winterperi-ode bezoekers gratis warme soep te kunnen geven.

Kortom, bijdragen in verschillende vorm zijn noodzakelijk. Vandaar dat ik heel blij ben dat onze Gemeente weer de collecte voor dit doel wil bestemmen. Mocht u nog vragen hebben hierover of zelf in actie wil-len komen voor het Hemeltje, dan hoor ik dat graag.

Carien Treep-Schamhardt

15

OPINIE

HERFSTGEPEINS

In de vorige aflevering van V.O. heb ik het boekje van Klaas Hendrik-se besproken in de omlijsting van een zomers uitstapje. Als kernpunt van mijn voorbehoud tegen zijn betoog heb ik proberen aan te geven dat als men ieder vermoeden van absoluutheid (transcendentie) in ons bestaan en kennen gaat ontkennen, zelfs ieder menselijk spreken ver-zandt in relativiteit en willekeur. Alle uitspraken, die er toe doen ver-schrompelen tot nietszeggendheid. In theorie althans want mensen blijven in de praktijk onverbeterlijke zingevers. Als men de mens reduceert tot een statistisch gegeven dan is hij of zij, een stofje in de onmetelijke ruimte van het heelal en de geschiedenis, minder dan niets. Ook de beroemdheden en de geslaagde mensen van de tijd worden onbarmhartig door de tijd ingehaald. De uitdrukking eeuwige roem is een gekoesterde illusie, zeker als het om sportpres-taties gaat. Het seculiere geloof in voortbestaan als het in de herinne-ring blijven van mensen is eigenlijk kleuterpraat, goedkope troost. Ook de herinnering aan mensen wordt door de tijd na enkele generaties uitgevaagd. Zelfs de grootste mensen zijn niet meer dan een puntje in het geheel van de grote geschiedenis en de evolutie. Het mausoleum van de sigarenfabrikant van Van Abbe aan de Roostenlaan, op de fiets passerend op weg naar de Strabrechtse hei, zie ik als de ijdele poging om aan de vergetelheid te ontsnappen door het bouwen van een pompeus monument. Het graf in een stil bosje, in de stijl van zijn museum, valt op, maar ik denk nauwelijks aan de mens die hij ge-weest is. Van buiten gezien was hij een geslaagd ondernemer en ka-pitalist die heel veel verdiend heeft aan de sigaar, die de roker tevre-den moest stellen. 80 Jaar na zijn dood een dubieus product, die wel-licht ook een aanjager geweest is in het optreden van longkanker. Een mecenas of een ziekmakend figuur?

Kan de mens niet leven zonder illusies? Is hij te laf om zijn lot onder ogen te zien? Vanwaar zijn onuitroeibaar vermoeden om deelgenoot te zijn aan het mysterie van het leven en zijn verlangen naar heelheid en besef dat hij uniek is? De bevestiging van zin en God is niet een blinde greep maar een rationeel te verantwoorden optie. Heeft de mens dit zelf niet bedacht? Ja natuurlijk 'alles van boven is van bene-den' zegt Hendrikse de bekende uitspraak van Kuitert na. De mens wordt gevormd door de geschiedenis van zijn cultuur, de sociale con-

16

text en de ideeën van zijn tijd, zeer zeker ook door de grondwaarden die hij met de paplepel ingegoten gekregen heeft in het gezin waarin hij is grootgebracht. Dit moet vooral ook dynamisch worden verstaan. De cultuur verandert en hiermee ons zelfverstaan, dat is een gezond remonstrants principe, maar de grondervaring blijft dat het leven een ontleend gegeven is. Het is hem toebedeeld. Iedereen kan veel van zich zelf beweren, maar toch niet dat hij geboren had moeten worden. De ervaring dat het bestaan, zijn concrete leven met zijn mooie kanten en heelheid, in zijn geschonden staat of halfheid, geschonken is of toebedeeld. Sartre zou zeggen de mens is veroordeeld tot leven. Hei-degger spreekt van Geworfen Sein. Gelovigen zeggen geroepen tot vrijheid uitgedrukt met het klassieke woord ‘genade’. God werkt niet van buiten maar in, door en met mensen. Vaak een hachelijke over-tuiging als we de verschrikkelijk beelden zien van het lijden van gewo-ne mensen die altijd weer de dupe zijn van het geweld van extremis-ten. Zijn eigen bestaan is woord (aanspraak en openbaring) en ant-woord tegelijk, niet als een statisch moment dat eens en vooral vast ligt, maar als een weg en zoektocht door dit leven.

Een belangrijk kompas voor christenen is dan de aansporingen van de Bergrede. Iedere nieuwe ervaring doet alle voorafgaande ervaringen weer anders verschijnen, zoals je moeder in de jeugd anders is dan je moeder als je zelf moeder bent geworden of als de sterke vrouw van weleer door ouderdom en/of geheugenverlies verzwakt is. Idealiter spreken we van een levensloop als een groei naar een hogere identi-teit, maar dat valt soms tegen. Geloof als de keuze voor zin, de erva-ring dat de wereld en ik oké zijn, ondanks de vele blijken van tegen-deel door de chaos, oorlogsverschrikkingen en bedreigingen van de toekomst, die iedere dag via de nieuwsmedia in onze huiskamer ko-men, is zelden onverschrokken en onverdeeld. Veel stagnatie, lauw-heid, gemakzucht, desinteresse en scepsis aangaande onze betrok-kenheid bij de wereld om ons heen of een kerkelijke vereniging. Een geloof kan zich zelf alleen bevestigen door vol te houden, door te gaan en moed te verzamelen om een heel klein beetje meer mens te zijn of in ieder geval het verlangen niet op te geven.

Is Hendrikse een vernieuwer of een vernieler? Uitgaande van de ge-schiedenis van het denken sluit hij aan bij een minimalistische nega-tieve theologie of steekt hij de problematiek van Feuerbach weer in een modern jasje. God is de projectie van onze diepste verlangens, maar een gevaarlijke projectie omdat ze ons van de werkelijkheid kan vervreemden. Een God die ons niet thuis brengt maar ons doet ver-

17

dwalen door het idee dat deze God onze verantwoordelijkheden uit handen neemt. Het gevaar daartoe moet niet overdreven worden, mensen hebben toch altijd wel verstaan dat de z.g. wonderbaarlijke reddingen maar uitzonderingen waren, ook in een voorwetenschappe-lijk wereldbeeld, waar alles even wonderbaarlijk was. Menselijke idee-en zijn zelden consequent en uit één stuk. De uitdrukking “help nu u self so helpt u God “ is niet pas een uitdrukking van Bonhoeffer maar een gezegde van de Nederlandse revolte tegen Spanje in de 16e eeuw. Uit ieder klassiek traktaat over de genade valt toch minstens op te maken dat de mens ook zelf moet handelen.

Hendrikse ontbeert een serieuze zijnsfilosofie. De dingen, dieren en mensen hoe verschillend ook komen met elkaar overeen door hun be-staan maar ze vallen niet samen met het hun eigen zijn. Deze gedach-te bant én een God uit die buiten de werkelijkheid staat én houdt te-vens de mogelijkheid in om het transcendente te bevestigen van uit en in de menselijke ervaring. Uiteraard is dat onze eigen conclusie of ge-loofssprong, maar dan toch een waarvan we het idee hebben dat ze ons overstijgt, de ervaring van de totaliteit in het leven hier en nu, zo-als in het gelaat van de ander de Ander ontmoet kan worden (Buber). Het leven toont zich zo. Deze ervaringen kunnen belevingen zijn van afhankelijkheid, tijdelijkheid, vrijheid, schuld maar ook van schoonheid en vreugde. Ieder geloof begint met de verwondering. Maar God als het geheim van ons leven (dat altijd met ons meetrekt zegt de Tenach) is niet in te kaderen, te definiëren, te omschrijven maar slechts aan te duiden. Het vermoeden dat Hij er weer is (van Peursen).

Is God dan mannelijk of een persoon? Om aan een te eenvoudige be-schrijving te ontsnappen of om een beeld als beeld te blijven zien kende men van meet af aan de drievoudige denkbeweging van de via positiva als de bevestiging, de via negativa als de ontkenning en de via eminentia als het overstijgen van ieder beeld als denkoefening. God is natuurlijk geen mannelijk persoon (‘God is not He’ was een uit-drukking van het feminisme van de jaren 60) oftewel in de zelfde mate als God een man is of een vader is zij een vrouw of moeder, maar God is noch man noch vrouw. De persoonsaanduidingen verwijzen naar een overtreffende realiteit, die we niet kunnen doorgronden. Het duale vaderlijke en moederlijke valt in God samen en wordt overste-gen als een éénheid van tegendelen. Misschien is het juister om in gesprekken het persoonlijke van onze ideeën te laten blijken. In plaats van te zeggen God is een vader, verdient het dan de voorkeur om te zeggen we geloven dat God als een vader is. Maar door de alles

18

overtreffende grootheid van het mysterie kunnen we ook weer verant-woord de spontane voorstellingen gebruiken van het ideale beeld van een vader, waaraan natuurlijk geen enkele concrete vader aan kan voldoen. Dit is dan de tweede naïviteit of de kracht van het spontane beeldend spreken in dichterlijke taal, dat meer is dan fantasie, wens-denken of een infantiele illusie zoals Freud beargumenteerde. We zijn groter dan ons zelf. Al het spreken over God is verbeelding zegt Kuitert en Hendrikse zegt het hem na, heel juist maar God is groter dan de verbeelding en gaat niet in een enkel beeld op. De Islam kent 100 namen voor God, die ui-teraard grotendeels overeenkomen met de aanduidingen uit de Bijbel (schutse, toevlucht, schild, erbarmer, rechtvaardige, vader etc.) maar al deze namen rijgen zich aaneen als een mozaïek. In een mozaïek tellen niet de afzonderlijke steentjes maar het totaal. Beelden vullen elkaar aan maar spreken elkaar ook soms tegen. Liefde en rechtvaar-digheid liggen voor mensen niet op hetzelfde plan. De Aanwezige is moeilijk te ontwaren in eenzaamheid en verlatenheid. Het beeld van een persoonlijke God hoe beperkt onze voorstelling ook is zegt hoe dan ook iets van de werkelijkheid, niet slechts in ons maar die ons transcendeert. Tot een iets kunnen wij niet bidden. Iets wat louter on-bepaalbaar is, bestaat eenvoudig niet. Dat is naar mijn smaak de zwakheid van het christelijk humanisme à la Hendriks en het Boed-dhisme voor zover ze in bepaalde uitwerkingen ook nihilistisch is. Het samenvallen met de leegte en het niet zijn is dan het ultieme doel. Maar zijn is zijn en zijn is niet niet-zijn. Een absoluut niets – als het ware een negatieve God - bestaat niet. Ieder serieus denken worstelt met het begrippenpaar immanentie en transcendentie, omdat we niet dualistisch mogen denken maar ook niet monistisch om het simpel te stellen. Hendrikse wijst terecht alle dualismen af in ons denken over God en de mens maar het lijkt er echt op of hij God laat bestaan bij gratie van de mens. Dit lijkt me een tegenspraak. Het Zijn gaat vooraf (niet louter bedoeld in tijd) aan een zijnde. Schepping is niet louter een voorstelling die de wereld in haar ont-staan poogt te verhelderen, maar de aanduiding van de zijnsafhanke-lijkheid in het eeuwige nu (Tillich). Daarom kan de stelling van Hen-drikse ook omgedraaid worden. God is de bestaande par excellence, de mens is (bestaat) niet uit zich zelf. Hij (zij) mag een tijdje zijn, maar geen tijd zonder eeuwigheid, geen menselijk leven die niet participeert aan het Goddelijk leven. Voor de meeste mensen blijft deze gedachte te abstract, te ver van huis of te hoog gegrepen, maar de mystieken

19

en heiligen van alle tijden zijn van deze gedachte vervuld en proberen dit mysterie te ervaren niet slechts in de momenten van stille bezin-ning maar als ondergrond en Leitmotiv van hun streven en handelen. Hoe dan ook negatieve theologie, die blijft steken in ontkenningen, anders dan als denkoefening is onvruchtbaar en hoort niet op de preekstoel thuis. Een dergelijke predikant heeft letterlijk weinig te ver-tellen en inspireert niet.

Harry Raap

BERICHTEN UIT ZUID-LIMBURG

Adres secretaris Kring Zuid-Limbug: M.W.Hollander, Ellecuylgaard 46, 6227 EA Maastricht, tel. 043 311 77 56 en 06 237 697 53 e-mailadres: wimhollander@kpnplanet.nl

Eenheid in het nodige Vrijheid in het onzekere In alles de liefde

KERKDIENSTEN

Zondag 30 oktober 10.30 uur Gemeenschappelijke dienst met Protestantse Gemeente Geleen-Beek-Urmond Voorganger: Prof.dr. J.F. Goud, Den Haag Ontmoetingskerk, Emmaplein 50, Geleen

20

Zondag 27 november 10.30 uur Gemeenschappelijke dienst met Protestantse Gemeente Geleen-Beek-Urmond Voorganger: Dr. A.N. Ipenburg Protestantse kerk, Raadhuisstraat 28, Beek

zie ook: www.remonstranten.org/limburg/limhome.htm

LANDELIJK NIEUWS

WELKOM HIER - manifestatie 12 november in Amersfoort

Kom op 12 november naar de Welkom Hier - manifestatie in de Berg-kerk in Amersfoort!

Deze manifestatie wordt georganiseerd door Justice and Peace Ne-derland, in samenwerking met de Raad van Kerken en Amersfoort Geeft Thuis. Meer informatie over het programma op

https://welkomhier.nl/edities/amersfoort/

VRIJZINNIGE WEEK : HOEZO VRIJZINNIG?! In de week van 21 november tot 26 november 2016 organiseert Vrij-zinnigen Nederland samen met Stichting Allegoeds een week Hoezo Vrijzinnig?! Voor het hele programma zie: http://www.vrijzinnigen.nl/ Aanmelden bij het landelijk bureau: bureau@vrijzinnigen.nl of 033-4689000

DOOPSGEZINDE RETRAITES 2017

Wij nodigen u van harte uit dit jaar (weer) deel te nemen aan een van

onze retraites.Alle retraites worden gehouden op Buitengoed ‘Fredeshiem’ in Steenwijk. Retraite 1 Retraite voor vrouwen, mannen en (echt)paren Vrijdag 27 t/m zondag 29 januari 2017; Maximaal 25 deelnemers Thema: “De smaak van de stilte” Retraite 2 Vrouwenretraite in de veertig dagen tijd Vrijdag 24 t/m zondag 26 maart 2017; Maximaal 25 deelnemers

Thema: “ Ik zie, ik zie wat jij niet ziet en de kleur is …...!”

Voor meer informatie over de retraites, praktische informatie en aan-melding zie de website: http://www.fredeshiem.nl/arrangementen/arrangementen/arrangementen

21

PERSONALIA PERSONALI

EINDHOVEN Wijziging e-mailadres: Het nieuwe e-mailadres van mevrouw C.G. Treep-Schamhardt is Carien.treep@kpnmail.nl

Overleden: Op 8 oktober 2016 is overleden de heer P. Winkel. Een In Memoriam zal in het volgende nummer van Vensters Open worden opgenomen.

AGENDA EINDHOVEN

* betekent: bijeenkomst in de kerk, Dommelhoefstraat 1A, Eindhoven

November

vrijdag 4 *19.00/19.30

MIHL

zie pag. 10

dinsdag 15 *13.30 (!)

Remonstrants Vrouwencontact

zie pag. 12

donderdag 17 *12.00

Mannenlunch, inlichtingen bij de heer J.D.B. Veldkamp, tel. 040 243 175

zaterdag 19 9.30

Geloven te Voet Start bij Lieneke en Klaas Reijenga, Richellaan 8, Son

zie pag. 12

woensdag 30 19.15/20.00

Toneelkring

zie pag. 13

22

KERKDIENSTEN EINDHOVEN

Op verzoek kan er tijdens de dienst op zondag voor kinderopvang worden gezorgd. Vooraf een telefoontje naar ( 040 241 1992 ) is hiervoor voldoende.

Let op: de wintertijd begint in de nacht van 29 op 30 oktober! Oktober

30 okt

10.30

dr. E Corsius en dr. E P Meijering collecte: Bambale

HERVORMINGSDAG DoRELu (zie pag. 6)

November

6 nov.

11.00

ds. M Junte collecte: Eigen Diaconie

13 nov.

11.00

ds. A.C. Thimm-Stelwagen collectes: Eigen Gemeente en Projecten voor Gemeenteopbouw

DO

20 nov.

11.00

ds. M.F.C. Junte collecte: Eigen Diaconie

Herdenking overledenen

27 nov.

10.30

ds. L C M Blomjous-Maillette de Buy Wenniger collecte: Diaconaal Inloophuis 't Hemeltje

DOReLu 1ste ADVENT oud-predikante Eindhoven

Wie niet naar de kerk gaat, kan aan de collecte bijdragen door overmaking van een bedrag op rekening NL 03 ABNA 047 18 46 724 ten name van Remonstrantse Gemeente Eindhoven onder vermelding van het collectedoel.

23

REMONSTRANTSE GEMEENTE EINDHOVEN

KERKGEBOUW: Dommelhoefstraat 1A, Eindhoven, tel. 040-2442 393

WEBADRES: http://eindhoven.remonstranten.nl

PREDIKANT: ds. M.F.C. Junte Adres: Westhaven 29, 2801 PJ Gouda tel. 06 2185 9121; e-mailadres: martijnjunte@xs4all.nl

SECRETARIAAT: Mw. M.J. Teunissen, Tourslaan 31, 5627 KW Eindhoven, tel. 040 248 4280 e-mail: margriet.teunissen@12move.nl

FINANCIËLE ADMINISTRATIE: J.G. Sander, Jan Stuytweg 4, 5624 KV Eindhoven, tel. 040 243 3221 e-mail: jgsander@gmail.com REK.NR. NL 03ABNA 047 18 46 724 ten name van Remonstrantse Gemeente te Eindhoven

KRING ZUID-LIMBURG voorzitter: H.W. Overbosch, tel. 043 321 06 25 secretaris: M.W. Hollander, tel. 043 311 77 56 en 06 237 697 53 penningmeester: J. Muysken, tel. 043-3500 309

LEDENADMINISTRATIE (a.i.) H.A.M. Raap, Vloeteind 37, 5502 PT Veldhoven, tel. 040 252 87 13 e-mail: harry.raap@iae.nl (adreswijzigingen aan dit adres sturen!)

VENSTERS OPEN REDACTIE: Mw. A.Leunis, H.Raap en mw. F.A.W.I.Wijnheijmer-Kuiper

KOPIJ uiterlijk de 15de van de maand zenden naar: Braambes 2, 5708 DB Helmond (tel. 0492 524 904) of per e-mail (via een bijlage): f.a.wijnheijmer@planet.nl tevens zenden naar harry.raap@iae.nl en a.leunis@upcmail.nl

Voor Zuid Limburg naar: J. Muysken, Laan van Brunswijk 79, 6212 HD Maastricht, tel. 043-3500 309; e-mail: joan.muysken@gmail.com

ABONNEMENT: € 20,00 per jaar (voor leden en vrienden gratis); digitale versie kan gratis worden toegezonden. Overmaken op rekening NL 03 ABNA 047 18 46 724 ten name van Remonstrantse Gemeente te Eindhoven o.v.v. Vensters Open.

24

Afz

en

der:

56

13

EL 1

A