Van Mei, Voor Jou, eerste editie, jaargang 1, mei 2009

Mei Architecten en stedenbouwers drukken door!

Van Mei, Voor Jou

Robert Winkel, architect van Mei Architecten en stedenbou-wers neemt er in deze crisis-tijden een baantje bij. “Het is een fijne flexibele bijverdien-ste, en ik kom even helemaal tot rust als ik ‘s morgens vroeg

op mijn fiets stap om de krant rond te brengen. Mijn beste ideeën krijg ik tegenwoordig op mijn krantenrondje. Ik zou het niet meer kunnen missen en raadt het al mijn collega’s van harte aan.”

Van architect tot krantenjongen Mei Architecten en stedenbouwersRotterdam Mei 2009

Geachte lezer, voor u ligt de eerste editie van de eerste jaargang van de Meikrant; een nieuw gezicht in medialand. Tegen de trend van afkalvende oplagen voor de lande-lijke kranten in, begint Mei – groot in anticyclisch denken – een nieu-we krant. Bedoeld voor vakgeno-ten en liefhebbers, gebruikers en bewoners, vrienden en vijanden, opdrachtgevers en –nemers, insti-tuten en vrije vogels, kortom voor iedereen die de architectuur in het algemeen en die van Mei Architec-ten en stedenbouwers in het bij-zonder een warm hart toedraagt.

Waarom een krant? Allereerst om-dat we er plezier in hebben om een krant te maken en om langs die weg te laten zien waar wij van Mei ons de laatste tijd mee hebben bezig gehouden; de nieuwswaarde met andere woorden. Maar ook omdat we vinden dat we collega’s en gebruikers iets te vertellen heb-ben. In deze krant vindt u dus niet alleen berichten over gerealiseerd werk en plannen van Mei, maar

ook stevige opiniestukken, inter-views met mensen die er volgens ons toe doen en technieken die we graag delen met vakgenoten; in dat opzicht zien wij deze krant ook als een bijdrage aan het vakdebat. Natuurlijk ontbreken rubrieken als Sport, Buitenland, Society, Cultuur en de Kinderpagina niet. Wat zou een krant zijn zonder deze essenti-ele onderdelen?

Waarom nu? Het is Mei, dus dat is voor ons al reden genoeg. Maar ook omdat we onlangs de laatste fase van de werkzaamheden aan de Schiecentrale in Rotterdam heb-ben afgerond. Dat project is in veel opzichten een sleutel in ons werk. We hebben er sinds het einde van de vorige eeuw aan gewerkt. Stukje bij beetje zijn er grotere en kleine-re toevoegingen aan de voormalige elektriciteitscentrale gerealiseerd. Er is veel gesproken en geschreven over de verschillende onderdelen van dit project. Net als over de verbouwing van het Jobsveem ove-rigens, het monumentale pakhuis tegenover de Schiecentrale dat verbouwd is tot een woon-werk-complex. Nu dit grote werk af is, is het tijd voor een feestje. Dat feestje

zouden we onderling kunnen vie-ren met een copieuze maaltijd, mu-ziek, dans, bloemen en vuurwerk (dat doen we misschien ook wel), maar we vonden het leuker om zo-veel mogelijk mensen mee te laten feesten. Vandaar deze gratis krant voor al onze collega’s, opdrachtge-vers, vrienden, bewoners en wie verder maar geïnteresseerd is.

Komt er na deze editie nog een krant? Dat ligt aan u, beste lezer. Belandt de Meikrant ongelezen in de kattenbak (lees overigens de Va-riapagina voor meer en vooral cre-atievere tips voor wat u zoal met de Meikrant kunt doen) en horen we niets meer van u? Ook best, dan laten we het bij deze eenmalige uitgave. Leest u mee? Reageert u op de stukken? Lost u enthousiast de puzzels op? Of houdt u anderszins het vuurtje brandend, dan zou het ons niets verbazen als er na deze eerste feestuitgave nog vele edities zullen volgen.

Redactie Meikrant, namens Mei Architecten en stedenbouwers

www.meikrant.nl www.mei-arch.nl

Wilt u (nog) een Meikrant ontvangen? Ga naar www.meikrant.nl

Drive-in Werk-gebouw in Houten

Hoe thuis is een Meihuis?

Copyright is for losers

Milou van Ham:holle woorden

> 2 Actueel > 4 Interieur > 6 Opinie > 11 Kunst & Cultuur > 12 Varia

Meiteam schitterttijdens Archicup

Mei krant

2 Actueel Actueel 3

Bruggen doorkruisen de binnenstraat en verbinden de twee gebouwdelen

Marieke Berkers Rotterdam

Rotterdam is een echte waterstad, maar vooralsnog zie je er meer huizen met een dak dan met een dek. Als het aan Mei Architecten en stedenbouwers ligt gaat daar in de toekomst verandering in ko-men. Veel waterrijke plekken in en om de stad hebben de potentie iets voor de stad te betekenen. Eén van die plekken, midden in het cen-trum, is het gebied rond Leuveha-ven, Wijnhaven en Scheepsmakers-haven. Mei onderzocht in opdracht van BAM Vastgoed en Volker Bouw-maatschappij de mogelijkheden tot het creëren van een ‘water-wooncultuur’ op deze locatie.

De studie resulteerde in een ont-werp voor het zogenaamde ‘Haven-huis’, een typisch Rotterdamse va-

riant van de woonark. Het dak is het dek van het Havenhuis. Op dit dak/dek is het vrolijk vertoeven. Er kan bijvoorbeeld een zitkuil, whirlpool, zandbak, picknick-tafel of buitenhaard in worden aangebracht. Naast de woning is plek voor een drijvende tuin, die eventueel ook als pleziervaartuig gebruikt kan worden. Schrik der-halve niet van een plots voorbij dobberend tuinfeestje. Uniek aan Rotterdam is dat het water onderhevig is aan de getij-denbeweging van de Noordzee. Ge-middeld fluctueert de waterstand 1,5 meter. Het Havenhuis is zo ontworpen dat het levendige dek altijd boven de kade blijft uitste-ken. Een levendige woonomgeving draagt namelijk bij aan de sociale veiligheid van een gebied en mag derhalve nooit uit het zicht ver-dwijnen.

Havenhuizen in de Leuvehaven, een typisch Rotterdamse variant van de woonark

Dek is DakOnderzoek naar de mogelijk-heden tot het creëren van een ‘waterwooncultuur’

Mei Architecten en steden-bouwers

In Houten is januari 2009 kan-toorgebouw De Koppeling in ge-bruik genomen. Mei Architecten en stedenbouwers ontwierp dit kantoorgebouw voor ongeveer 800 werknemers als een drive-in, een ontmoetingsplek waar mensen komen en gaan. Al van ver is het nieuwe kantoor zichtbaar. Opval-lend vanwege de lengte, geheel opgebouwd uit glanzende donkere baksteen met een gedifferentieer-de, ritmische indeling en ‘aange-tast’ door ‘happen’ in het volume ten behoeve van entreepuien, dak-terrassen en onderdoorgangen. De organisatie van het gebouw combi-neert een compacte logistiek met een vanzelfsprekende integratie van de hedendaagse alomtegen-woordigheid van de auto.

Houten bestaat uit twee werelden; de ringweg en de daaraan grenzen-de bedrijven- en kantoorterreinen. De sfeer aan deze ringweg bestaat voornamelijk uit grootschalige elementen die vooral naar zichzelf wijzen, maar die ook het geluid van autoverkeer naar de erachter gelegen woonwijken weren. In de woonwijken bevindt zich een uit-gestrekt meanderend landschap van woonerven en fietspaden. Deze twee werelden zijn ook in het kan-

toorgebouw terug te vinden.

De Koppeling bestaat uit een dub-bele bebouwingsstrip van gemid-deld vier lagen hoog, die de krom-mingen van de kavel volgt. Tussen beiden strips ligt de binnenstraat waar al het verkeer wordt afgewik-keld. Deze gekromde en geknikte binnenstraat strekt zich uit over de totale 400 meter lengte van het kantoorgebouw. Door deze binnen-straat rijden alle auto’s naar het er-achter gelegen parkeerterrein waar ruimte is voor ongeveer 500 auto’s. Aan deze straat bevinden zich alle ingangen en tevens de bezoekers-parkeerplaatsen. Secundaire toe-gangen en vluchtwegen onder de paviljoens zijn verpakt in kleine doosjes, soms van glas, soms geslo-ten. Bruggen en een groot atrium doorkruisen de binnenstraat en verbinden de twee gebouwdelen. Deze loopbruggen zijn gesloten aan de zonzijde, en open aan de schaduwkant en aanrijzijde van de binnenstraat.

De gevel van de binnenstraat is opgebouwd uit horizontale gelede gevelelementen. Deze horizontale geleding verschaft de binnenstraat een grote breedte en een diep per-spectief. De banen in de gevels be-staan uit wisselende materialen en hebben een verloop in dichtheid: gesloten boven en transparant be-

neden, zodat veel zonlicht naar binnen komt op plaatsen waar het donker is.

De buitenzijde van het gebouw-complex is goed zichtbaar vanaf de ringweg van Houten. Deze gevel is opgebouwd uit een uniforme bak-steen en wordt onderbroken door drie verschillende hoofdentrees. In het metselwerk zit een nuance van blokken met wisselende met-selwerkverbanden en een speciale afwerking, waardoor de kleur af-hankelijk van het licht donker of lichtgrijs kleurt. Door het aantal ra-men in de gevel te verkleinen waar veel zonlicht is en waar minder zonlicht is het aantal ramen in de gevel te vergroten, ontstaat in com-binatie met het oplichtende met-selwerk een speels ritme en wordt de grote lengte enigszins doorbro-ken. Het ritme van de raampatro-nen vertraagt en versnelt tijdens het voorbijrijden en een legt het accent op de hoeken en bochten van het gebouw (lage dichtheid ra-men). Naar de uiteinden loopt het uit (hoge dichtheid ramen).Ditzelfde gevelontwerp is herhaald op de gevels van de kantoorpavil-joens aan de zijde van de parkeer-hof. Door de buitenzijde van de beide kantoorstrips gelijk te behan-delen, komt de binnenstraat door het contrasterende gevelontwerp nog meer tot leven.

Drive-in Werkgebouw in Houten in gebruik genomen

Foto: Jeroen Musch

advertenties

Mei Architecten wordt gewoon-lijk geassocieerd met een lieflijk soort weer: warm, maar niet heet, met lange en nog steeds langer wordende dagen en met een volop levende, groeiende en bloeiende natuur. Zo bewij-zen de krantenfoto’s van de Mei projecten dat het in de directe omgeving altijd goed toeven is. Ga er deze maand op uit om ze met eigen ogen te aanschouwen.

Urban Farming: het verbouwen van groente en fruit en het fokken van vee in de stad

Hazepootje en Behaard Beuk-kruid spring-levend!Tijdens een onderzoek naar Urban Farming troffen plantdeskundigen allerhande vreemde gewassen aan in de Rotterdamse aarde. De vondst van het Behaard Beukkruid, het fraaie Hazepootje en het Kande-laartje (dat bekend staat om haar doosvormige vruchtjes met bruine zaadjes) kan als unieke aange-merkt worden in de Nederlandse geschiedenis van plantdeskundig-heid. Mei heeft in een officiële verklaring te kennen gegeven dat het behoud van deze bijzondere planten binnen haar plannen voor Urban Farming veiliggesteld wordt.

Boer zoekt MeiMarieke Berkers

Stadsboeren opgelet! Het blijkt een fabeltje dat aardappelen, varkens of meiraap zich enkel thuis voelen in of op rurale aarde. De aarde van de stad – bedekt met ‘kijkgroen’, keu-rige grasvelden waar niets te bele-ven valt, saaie perkjes met hun eeu-wige beplanting van hyacinten en blauwe druifjes of de vele braaklig-gende terreinen - pleziert evenzeer menig eetbaar gewas en gedierte, zo is onlangs met een diepgravende studie bewezen.

Bij de dagelijkse bureaulunch con-stateerde Mei Architecten en ste-denbouwers in 2008 dat we in de stad van nu groente, fruit en vee (in de vorm van vleeswaren) voorname-lijk tegenkomen in de koelkast. Ons voedsel is vaak duizenden kilome-

ters verderop verbouwd of gefokt. En dat terwijl er genoeg gebieden in de stad zijn die perfect geschikt zijn voor stedelijk boeren, oftewel Urban Farming. Het verbouwen van groente en fruit en het fokken van vee in de nabijheid van een hon-gerige menigte zou een hoop loze transportkilometers schelen en daarmee brandstof en schadelijke uitstoot. Mei ging daarom op zoek naar Rotterdamse locaties voor de teelt van toekomstige bureaulun-ches en vond met de Marconistrip een braakliggend terrein dat tot het moment dat de strip een nade-re bestemming krijgt ingericht kan worden voor Urban Farming. Urban Farming kan de stad een groener gezicht geven en biedt bovendien de mogelijkheid om toekomstige bouwlocaties een positie te geven in de mental map van Rotterdam.

Architect stuit op levend NDSM erfgoedMarieke Berkers

Mei Architecten en stedenbouwers werd eind vorig jaar, samen met nog twee andere architectenbu-reaus, gevraagd mee te doen aan een pitch voor een nieuwbouwpro-ject met een gemengd programma van wonen, werken en horeca op de oude scheepswerf van de Ne-derlandse Dok en Scheepsbouw Maatschappij (NDSM) in Amster-dam. De voormalige NDSM-werf met haar rijke erfgoed is de plek bij uitstek voor de creatieve industrie en is dan ook omgedoopt tot Media-Wharf. Opdrachtgever van de pitch was projectontwikkelaar Red Con-cepts. De uitslag van de pitch is nog niet bekend. De lol in het doen van onderzoek daarentegen wel.

In haar studie naar het verleden van de plek stuitte Mei op een clubje oude scheepsbouwers dat tweemaal per week om tien uur bij elkaar komt voor het drinken van een Jonge Klare en het leggen van en kaartje. Dat doen de bouwers vanaf midden jaren tachtig, het moment dat de scheepswerf haar poorten sloot en de mannen hun

werk verloren. Meer dan nurkse dokwerkers tref je hier vrolijke oude mannetjes aan die liefdevol herinneringen ophalen over de ver-gane glorie van de Amsterdamse scheepsbouw. Voormalig lasser Bas van Bakel vertelt vol vuur over het productieproces, maar onderbreekt zijn verhaal steeds om te vragen of ik wel echt wil weten hoe een schip gebouwd werd. Schepen bouwen is nu eenmaal mannenwerk. En wat heeft het trouwens voor zin te weten hoe schepen gebouwd werden? Tegenwoordig bestaan er geen lassers meer in Nederland die net als Van Bakel door nauwe gan-getjes van stalen schuiten kropen om voorts urenlang op de knieën een laatste kier te dichten. Maar ik vraag door want Mei wil leren van deze kundige ambachtsman.

Uit het gesprek met Van Bakel blijkt de enorme hechtheid van het bedrijf. Deze uitte zich op twee ni-veaus. De productie was zeer kien georganiseerd, waardoor optimale efficiency in het productieproces werd bereikt. Daarnaast vormde NDSM op menselijke schaal een hechte community. Het is moeilijk

voor te stellen dat de bonken van schepen door mensenhanden wer-den gemaakt. Maar de menselijke maat is onlosmakelijk verbonden met de enorme afmetingen van de schepen die uiteindelijk van de kade rolden. ‘Iedereen had een werkmaat waar je mee kon lezen en schrijven. Het leverde vriend-schappen op voor het leven’, vertelt de oude lasser.

Mei heeft de menselijke maat en de enorme schaal die zo kenmerkend zijn voor de scheepsbouw terug la-ten komen in haar concept. De ont-worpen gebouwen komen in schaal overeen met de grote loodsen die het gebied rijk is. De stoere volumes hebben incisies zodat iedere ‘loods’ door straatjes en doorgangen opge-deeld wordt in herkenbare stukken. In de huid en op het dak van de ge-bouwdelen worden profielen aan-gebracht die de rijke historie van het gebouw verbeelden. Mei zou Mei niet zijn als ze niet de ambitie toont speciaal voor deze plek met speciaal ontwikkelde materialen voor de dag te komen.

De voor de scheepsbouw zo kenmerkende menselijke maat en enorme schaal komen terug in het ontwerp. Beeld: Jaap van Dijk

Kabouter AanbesteedIn Almere Buiten starten bij het station de bouwactiviteiten van de nieuwe parkeergarage ‘Blok 11’. Almere staat bekend om zijn groene imago, dit imago wordt verbeeld in de gevel van de garage. Een schitterend tableau

vivant bestaande uit tuinacces-soires zoals windmolens, bomen, vogelhuisjes en tuinkabouters sieren de garage. Daarbij zul-len in de gevel plantenbakken geïntegreerd worden met mooie inheemse planten.

Beeld: Jaap van Dijk

Weer bij Mei

Dexter koe winterhardDe Dexter koe behoort tot het kleinste koeienras ter wereld en is zeer kindvriendelijk. Deze koe is winterhard en ideaal voor het grazen op stadse gazonnen.

Mei krant.mei 2009Van Mei, Voor Jou

Mei krant.mei 2009

Van Mei, Voor Jou

4 Interieur Profiel 5

Hoe thuis is een Meihuis?

Het eerste wat opvalt als je de loft van Beatrijs Tolk en Jos Looise in Jobsveem betreedt is Guus, de leeuw die genoeglijk op de bank ligt. Hij lijkt zich perfect thuis te voelen in deze hoge, lichte ruimte. ‘Ook bedekt hij de vlekken op de bank,’ fluisteren Looise en Tolk me in. Looise roemt het uitzicht: ‘Je ziet het weer aankomen!’ Ook is er uitzicht op vele highlights van Rotterdam zoals de Maas en de Erasmusbrug. Tolk en Looise be-dachten in het casco opgeleverde huis een grote witte doos die los in de ruimte lijkt te staan en verschil-lende ruimtes, zoals badkamer en slaapkamers herbergt.

Ronald van der Weg woont in een L-vormig loft in de Schiecentrale. ‘De open ruimte dwingt me om op te ruimen en dat is prettig,’ aldus Van der Weg. ‘Bij de keuze van de tinten rood en zachtgeel voor de muren werd ik geïnspireerd door de kleuren die ik tegenkwam in Hongarije.’ Aan de muur hangt een zwart-wit poster van een dame die ‘bij het verhuizen tevoorschijn kwam’ en een aantal landkaarten. De inrichting is nog niet helemaal af. Voor de audio/video instal-latie moeten nog de juiste boxen worden aangeschaft en misschien schildert Van der Weg de rode muur toch nog blauw.

Eigenlijk woont Charlie niet in de Schiecentrale, maar kampeert ze er een beetje, want nog niet alle dozen zijn uitgepakt. Charlie’s spul-letjes gelukkig wel en daarom kan ze alles laten zien. De spaarpotpoes Katja bijvoorbeeld en de echte kat, haar speelgoedgans, het skidiploma en de tekening van een koningin. Charlie lijkt zelf een beetje op een koningin met zoveel mooie spulle-tjes! En als ze haar tasje omgekeerd op haar hoofd zet is het net alsof ze een kroontje draagt. ‘Het uitzicht vanuit de Schiecentrale vind ik heel mooi,’ zegt Charlie. ‘Kijk daar zie ik een kraan in de vorm van een letter M! Maar de lift en papa’s stinkhol, waar hij stinksigaren rookt vind ik niet zo leuk.’

Dinesh Parshadi is portier in de Schiecentrale. Hij heeft er sa-men met zijn collega’s een eigen ‘huisje’ waar ze kunnen werken als ze niet bezig zijn met de dage-lijkse beveiligingsrondes door het gebouw. Van Parshadi mag het por-tiershuisje in de Schiecentrale wel iets gezelliger ingericht worden. ‘Ik heb het al besproken met mijn collega’s. Het moet zo worden dat je je er thuis voelt. Om het gezel-liger te maken gaan we er bijvoor-beeld een plantje neerzetten, dat soort dingen.’ Parshadi wil wel op de foto, maar dan met de jas aan, want er zitten een paar kreukels in de blouse en dat staat niet zo mooi in de krant.

De eerste die je ziet wanneer je Mei bezoekt is Kishwer Khan. Al ruim een jaar bemant zij de balie van het architectenbureau. ‘Het hartstikke leuk hier en het voelt goed dat ik het eerste gezicht van Mei ben,’ zegt ze. ‘Ik ontmoet veel verschillende mensen: zakenmensen, toeristen, maar ook bewoners die een TNT pakketje komen ophalen.’ De balie ziet er van de voorkant erg mooi uit, maar de achterkant is nog niet af. ‘Ze hadden me ooit een mooi bu-reau beloofd, maar dat komt voorlo-pig niet. Waarschijnlijk vanwege de crisis.’ De open structuur van het gebouw vindt Kishwer leuk, al wil ze soms, wanneer ze iets te vertel-len heeft wat niet iedereen mag horen, nog wel eens fluisteren.

De parkeergarage van het kantoor-gebouw waarin Proper-Stok huist fungeert als ‘visitekaartje’ voor het bedrijf. Dat komt door de bij-zondere aanpak van de garage. Mei Architecten en stedenbouwers, ver-antwoordelijk voor zowel het exte-rieur als interieur van het kantoor bedacht een parkeergedeelte onder het gebouw, waar ook de represen-tatieve functies zoals entree, lobby en kantine zijn gesitueerd. Door de afwerking op kwaliteitsniveau van het interieur wordt de parkeerga-rage niet als restprogramma behan-deld maar als ‘belevenis’.

De kantoorvilla is voorts energie-zuinig. Warmte- en koudeopslag in de bodem in combinatie met een warmtepomp zorgen voor koeling en verwarming. De ontmoetings-ruimtes in de kantoren zorgen door hun uitnodigend karakter voor in-teractie tussen personeel onderling en tussen personeel en bezoekers. Tegelijkertijd is het interieur stoer en eerlijk in zijn materialisering. Er is gebouwd met een CD20 prefab betonsysteem voorzien van beton-kern activering. Deze zeer expres-sieve betonnen cassette plafonds geven de kantoren een robuuste uitstraling.

Wat vindt directeur Peter van der Gugten zelf van het interieur? ‘We hebben de entree niet goed ge-maakt. De balie had beneden moe-ten zitten in plaats van boven. Dat moeten we een beetje opkrikken.’ Maar verder stemt het geheel tevre-den. Zijn secretaresse zegt graag wat meer aan de muur te zien. Mooie foto’s van projecten bijvoorbeeld, of het ingelijste interview van Van der Gugten dat nu tegen de kast staat. ‘Maar hij wil zichzelf niet aan de muur,’ aldus mevrouw Boone.

Mei ontwerpt visitekaartje Proper-Stok

De Schiecentrale loopt, ondanks de financiële malaise, behoorlijk goed wat betreft de verkoop van de woningen. ‘Het is een voorbeeld van een mix aan functies,’ aldus projectontwikkelaar Peter van der Gugten. ‘Als gebied is het, onder meer door de gedifferentieerdheid

een gewild terrein en je kunt er een aardig huis kopen voor niet teveel geld. Als een gebied leuk is willen mensen daar graag een woning kopen.’ Wilt u uw steentje bijdragen aan de verkoop van de woningen? Bezoek dan www.jouw-schiecentrale.nl/.

Schiecentrale verkoopt goed ondanks crisis

Foto’s: Jeroen Musch

Foto: Luuk Kramer

Marieke Berkers en Robert Winkel

Het idee is Peter Van der Gugten te interviewen in zijn biotoop, het door Mei Architecten en stedenbouwers ontworpen kantoor aan de Bahialaan in Rotterdam. Maar een file bij Gouda gooit roet in het eten. Drie kwartier voor aanvang van het gesprek belt zijn secretaresse. Van der Gugten zit vast in het verkeer en zal niet op tijd op kantoor arriveren. Tijd voor uitloop is er nauwelijks in verband met een avondafspraak. Nood maakt deugd, we besluiten ons gesprek aan te vangen in de auto, via mobiele telefoons. Wellicht een even zozeer belangrijk biotoop voor een drukke ontwikkelaar.

Van der Gugten bestiert als algemeen directeur alweer zo’n twintig jaar Pro-per-Stok, een middelgrote Rotterdamse projectontwikkelaar zonder eigen grondposities. Van der Gugten maakte indrukwekkend snel carrière. Na een studie bouwkunde aan de Technische Universiteit Delft ging hij werken bij de Rotterdamse woningcorporatie Maat-schappij voor Volkswoningen N.V., de voorloper van De Nieuwe Unie. Daar stortte hij zich op stadsvernieuwing. Al snel, op achtentwintig jarige leef-tijd, klom hij op. Hij werd er directeur. Tien jaar later verruilt hij zijn positie als directeur bij een woningcorpora-tie voor die van algemeen directeur bij projectontwikkelaar Proper-Stok. Ambities voor de toekomst zijn er ook. Het is geen geheim dat Van der Gugten zichzelf een eventueel directeurschap stadsontwikkeling of grondbedrijf in Rotterdam niet vindt misstaan. ‘Met een welwillend en ambitieus college en vakkundige directeuren van de diensten kan de stad een grote sprong in kwaliteit, duurzaamheid en onder-nemerschap maken,’ aldus Van der Gugten.

Op de vraag wat goed opdrachtgever-schap is heeft de ontwikkelaar een helder antwoord waaruit flink gezou-ten kritiek spreekt ten opzichte van ontwikkelend Nederland. ‘Opdrachtge-verschap wordt nogal verkwanseld en opdrachten worden miskend. Een op-drachtgever weet vaak niet waar hij het over heeft. Er heerst gebrek aan kennis. Dat komt omdat inhoud verdwijnt en teveel gehandeld wordt uit macht met hoge rendementen. ‘Een project moet je gegund worden op basis van kennis, kwaliteit en geloofwaardigheid. Een opdrachtgever moet goed weten wat hij wil. Goed opdrachtgeverschap prikkelt creatieve mensen. Van der Gugten geeft een architect graag een budget en daar-mee verantwoordelijkheden. ‘Samen zoek je naar oplossingen en daarbij

moet je goede argumenten hebben. Veel ontwikkelaars vinden dat archi-tecten teveel op de stoel van de ontwik-kelaar gaan zitten en ze kosten ook nog eens geld.’ De huidige economische crisis kan positief uitpakken wat slecht opdrachtgeverschap betreft. ‘De lucht gaat eruit, het komt weer neer op pure plannen maken en waardecreatie toe-voegen voor de langere termijn.’

Crisisadagium: ‘Goede kwaliteit leve-ren, je eigen eisen bij-stellen en dichter bij de kostprijs blijven.’

Vindt hij zichzelf maatschappelijk ge-engageerd? ‘Ja,’ klinkt het volmondig. ‘Ik geloof dat dat iets is wat in je genen zit. Wat meehielp is dat ik opgroeide in de Utrechtse arbeiderswijk Lombok. Daarnaast ben ik niet door geld ge-dreven en kan ik aardig kletsen.’ Dat laatste staat als een huis. Inmiddels is de auto geparkeerd en Van der Gugten aangeschoven aan de vergadertafel op zijn kantoor. De avondafspraak ten spijt praat hij lekker weg, op kordate toon. Van der Gugten voert graag het woord.

‘Eigenlijk zijn wij risicodragende adviseurs,’ denkt de projectontwik-kelaar hardop. ‘Wij kijken verder dan het plot.’ Dat is ook de instelling bij aanvang van een opgave. ‘Onze nieuws-gierigheid naar wat er zich nog meer om het gebied heen bevindt is groot. Al-leen dan mag je jezelf een ambitieuze ontwikkelaar noemen.’ Het verleggen van de horizon verraadt Van der Gug-tens wortels met de stadsvernieuwing. Daarin heeft hij geleerd zijn blik te verbreden.

Deze grensverleggende instelling lijkt behoorlijk crisisresistent. ‘Bij ons is niet zoveel veranderd. Nu, met de kredietcrisis moet je bereid zijn samen te werken met verschillende partijen, zoals gemeenten of corporaties. Dat is iets wat we al doen.’ Met de herontwik-kelingsopgaven van zo’n twintig van de veertig Vogelaarwijken op zak is er voor Proper-Stok vooralsnog genoeg te doen. ‘Je moet je in deze tijd meer richten op haalbare programma’s. Verschuiving op de korte termijn van koop naar huur hoort daar als scenario gewoon bij. Ook de onderwijshuisvesting mag worden aangepakt. Daarnaast kunnen wonin-gen gebouwd worden voor nieuwe groepen; voor bijvoorbeeld starters op de woningmarkt.’ Prent het volgende

crisisadagium stevig in je hoofd: ‘Goede kwaliteit leveren, je eigen eisen bijstel-len en dichter bij de kostprijs blijven.’ Daarnaast wijst Van der Gugten erop dat in tijden van crisis vaak (noodge-dwongen) wordt gezocht naar innova-tieve oplossingen. ‘In crisistijd ontstaan de mooiste dingen’.

Nu het slecht gaat met de architecten-sector is het handig te weten of Van der Gugten nog slimme tips en trucs heeft voor architecten. De ontwikkelaar geeft aan dat architecten met kwali-teit elders terecht kunnen dan bij een ontwerpbureau. Van der Gugten is zelf een levend bewijs van een architect die het ver schopte zonder tekentafel. ‘Zoek een baan aan de opdrachtgeverkant of in de advieswereld. Wees flexibel en neem initiatief. Ook is nu de tijd te investeren in je opdrachtgevers.’ Er be-staat ook nog zoiets als goed opdracht-nemerschap.

Bij het afsluiten van het gesprek wil Van der Gugten nog één ding kwijt. Hij prijst Mei Architecten en steden-bouwers vanwege haar toepassing van materialen. ‘Vaak worden goedkope materialen op een originele wijze toegepast in een soort chicheid.’ Van der Gugten blikt terug naar begin jaren tachtig toen Mecanoo aan vil-labouwachtige architectuur deed in de sociale sector. ‘Nieuwe dingen, betaalbaar uitvoeren volgens een goed fabricageproces. Volgens mij is dat de kunst.’ Mensen kiezen nog steeds voor bijzondere dingen. Zo heb ik niks tegen goed gemaakte jaren dertig woningen. Als ze maar net even iets meer zijn dan het doorsnee huis, door een hele mooie trap bijvoorbeeld of mooie glas in loodramen.’

www.proper-stok.nl

Peter van der Gugten kijkt verder dan het plot‘In crisistijd ontstaan de mooiste dingen’

Mei krant.mei 2009Van Mei, Voor Jou

Mei krant.mei 2009

Van Mei, Voor Jou

Peter van der Gugten, algemeen directeur van de Rotterdamse project-ontwikkelaar Proper-Stok, begon zijn loopbaan na een studie bouwkunde te Delft bij een woningcorporatie. Hij hield er zich bezig met stadsvernieu-wing. De ambitie om voor de stad Rotterdam de handen uit de mouwen te steken is nog lang niet vervlogen. De ontwikkelaar zegt zichzelf een positie als directeur stadsontwikkeling of Grondbedrijf Rotterdam niet te vinden misstaan. ‘Met een welwillend college en vakkundige directeuren van de diensten kan de stad een grote sprong maken in kwaliteit, duurzaamheid en ondernemersschap.’

Van der Gugten toekomstig directeur stads-ontwikkeling of Grondbedrijf Rotterdam?

6 Opinie Opinie 7

Copyright is for losers ©®

Open Source en Creative Commons, nu ook voor architecten

Piet Vollaard

Copyright is for losers. Met deze strijdkreet opent de Britse graf-fiti artiest Banksy zijn recente boek met een overzicht van zijn illegaal aangebrachte kunstwerken. En ge-lijk heeft hij, als je ongevraagd een werk van kunstzinnige aard in de openbare ruimte plaatst, moet je niet gaan zeuren als anderen dat werk kopiëren, veranderen of ver-wijderen. Architectuur heeft in dat opzicht veel gemeen met graffiti; het wordt ongevraagd (door ande-ren dan de opdrachtgever/gebrui-ker) geplaatst in de openbare ruim-te, er valt niet aan te ontkomen en het heeft te ‘lijden’ onder verande-ring en kopieergedrag zonder toe-stemming van de oorspronkelijke maker. Het enige verschil is dat ar-chitectuur een van overheidswege gesanctioneerde interventie in de openbare ruimte is. En dat archi-tecten in tegenstelling tot graffiti-kunstenaars en andere 21ste eeuwse creatieven uit de hiphopcultuur, de informatietechnologie en de nieu-we media, wél gehecht zijn aan de bescherming van hun geestelijk ei-gendom. Ook al weten ze eigenlijk nauwelijks wat die bescherming nu eigenlijk inhoudt (lees dus eerst de ‘Korte cursus auteursrecht voor architecten’ elders in deze krant) en dus ook niet waarom het zo be-langrijk zou zijn om daaraan vast te houden. Het wordt tijd daarmee op te houden en aansluiting te zoeken bij de ‘cut and paste’ cultuur van de 21ste eeuw. Het wordt tijd om de staande praktijk van delen (of pik-ken en verminken als je wilt) te sanctioneren en reguleren door een nieuw praktijk van Open Source en Creative Commons.

De krampachtig houding ten aan-zien van aan het auteursrecht on-der architecten is allereerst hope-loos negentiende-eeuws, want het huldigt nog steeds het principe van kunst als ‘allerindividueelste uiting van een allerindividueelste emotie’ (of tenminste een allerin-dividueelst idee). Die houding is in de huidige gemediatiseerde en ge-globaliseerde samenleving door de razendsnelle verspreiding van cul-tuuruitingen onhoudbaar gewor-den, en wordt dus ook nauwelijks nog serieus genomen. Daarnaast is het auteurrecht natuurlijk sowieso een negentiende-eeuwse uitvin-ding, een vervolg op en gevolg van de patentwetten die in het toen ontstane kapitalistische systeem de positie van de industrieel/kapitalist moesten beschermen. Uiteindelijk beschermt de auteurswet de ont-werper/kapitalist natuurlijk net zo goed vooral tegen het gebruik van het werk door de massa’s. En dat is in het geval van architectuur des

te kwalijker, aangezien die massa’s ook de gebruikers van het werk zijn, diegenen waar het allemaal voor bedoeld is (als je tenminste de promopraat van de gemiddelde ar-chitect wil geloven).

Het geloof in de beschermende wer-king van het auteursrecht is boven-dien nogal futiel. Zelden wordt een door een architect aangespannen rechtszaak over inbreuk op het au-teursrecht bevre-digend afgesloten. Het is een juri-disch grijs gebied en aan de tegen-strijdige uitspra-ken is geen touw vast te knopen. In de meeste kunsten is de uitoefening van de wet pro-blematisch, maar zeker in de archi-tectuur, waar de uitoefening van het vak zo sterk is gebaseerd op en is gebonden aan traditie en het voortbouwen op eerdere, door an-deren opgedane kennis en erva-ring. Elk architec-tonisch ontwerp is in zeker zin een ‘afgeleide’ (pasti-che, hommage, parafrase, maar allemaal zonder bronvermelding) van een ander ontwerp. Iedere architect pikt (op straat, uit de tijdschriften, op lezingen en con-gressen) en geen architect is in staat een volledig oorspronkelijk werk te concipiëren. Anderzijds is elk architectonisch ontwerp, ook al is het ‘gestolen’, door wisselende context toch ‘uniek’ (het staat altijd op een andere plaats met andere condities dan het ‘oorspronkelijke’ werk), en valt er alleen daarom al weinig te beschermen.Als het gaat om architectuur is het beroep op het ‘morele recht’, de be-scherming tegen verminking etc, op zichzelf amoreel. Architectuur produceert immers gebruiksvoor-werpen. Als het gebruik vraagt om een extra dakkapel, een zonwe-ring, een kippenhok of een extra verdieping, is het in tegenspraak met dit gebruiksaspect als de archi-tect dit tegenhoudt met beroep op auteurs recht. Anders dan vrijwel alle andere kunsten is architec-tuur bij uitstek een publieke kunst.

De uitingen worden pontificaal en onontkoombaar in het publieke domein ‘tentoongesteld’. Er valt niet aan te ontkomen. Beroep doen op een particulier recht is bij een dergelijke publieke uiting op z’n zachtst gezegd egoïstisch.

Er is dus van alles voor te zeggen om daar mee op te houden. Het delen van kennis en ervaring zodat

ongehinderd, snel en adequaat kan worden doorgewerkt naar verbe-terde versies is het wezen van in-novatie. Het auteursrecht is daarop absoluut niet ingericht; het is een beschermingswet, geen deelwet. Vasthouden aan het auteursrecht is een rem op vernieuwing en ver-betering. Gelukkig is er een uitweg uit deze situatie. In de nieuwe creatieve cul-turen, met name in de informatie-technologie en op het internet, zijn slimme oplossingen bedacht die het delen van oorspronkelijk, crea-tief werk (tekst, beeld, muziek, soft-ware) reguleren en die daardoor in staat zijn razendsnel te innoveren. De twee belangrijkste principes zijn; open source en creative commons.

Open Source is het vrijgeven voor ge-bruik en doorontwikkeling van de

bron (source) van een product. Daar-mee wordt (binnen door het collec-tief gestelde grenzen) af gezien van beroep op intellectueel en industri-eel eigendom. Meestal gaat het hier-bij om software. Bekende voorbeel-den zijn de Unix-afgeleide Linux, de webserver Apache, Wiki pedia en andere wiki’s, open browsers als Firefox, Open Office, het alternatief voor MS Office etcetera. Op het ge-

bied van hardware is er OpenSparc, een open source proces-sor. Maar het princi-pe is ook op andere gebieden toe te pas-sen. Zo circuleert er een open sour-ce colarecept, en werkt het Tropical Disease Initiative, om de monopolie en het prijsbeleid van de farmaceu-tische industrie te omzeilen, aan open farmaceutische re-cepten en een grote groep ontwerpers aan het OSCar Pro-ject, een collectief auto-ontwerp via internet. En zo zijn er veel meer voorbeelden. In Ne-derland probeert iemand als Dennis Kaspori al lang om een dergelijke open source cultuur in de architectuur te promoten. Tot nu toe helaas met wei-nig breed gedragen resultaat. Het prin-cipe van open sour-ce is echter bij uit-stek geschikt voor het maken van een collectief ontwerp, waarbij architecten

en gebruikers samen werken aan de gebouwde omgeving.

Creative Commons is een verfijnde en op de maat toegesneden licen-tieregeling voor kopieer- en ge-bruiksrecht die eveneens uitgaat van sharing, maar waarbij het in-tellectueel eigendom niet wordt ontkent. Ofwel: niet ‘alle rechten voorbehouden’ maar ‘sommige rechten voorbehouden’. In dat op-zicht is het principe van Creative Commons beter toegesneden op het oplossen van de in dit artikel geschetste auteursrechtproblema-tiek. Met een Creative Commons licentie wordt het auteursrecht be-houden, maar wordt het werk vrij gegeven voor bepaalde vormen van gebruik. Welke vormen van gebruik worden toegestaan kan per licentie worden geregeld, maar er zijn een

aantal standaardprincipes (zie in-zetje bij dit artikel: Creative Com-mons). Voor elk principe (geheel vrijgeven, alleen gebruiken, maar niet veranderen, geen commercieel gebruik etcetera) is een standaard-overeenkomst te downloaden, die aan het vrijgegeven werk kan wor-den gekoppeld. Op dit moment wordt het principe al veel gebruikt door auteurs, componisten, foto-grafen (veel Flickr foto’s zijn vrijge-geven onder een vorm van CC) en softwaremakers. Voor vormgevers en architecten zijn nog geen goed uitgewerkte standaardovereenkom-sten. Dat lijkt me een mooie taak voor de BNA, of als die niet willen clubs als Booosting. Aangezien de bescherming van het auteursrecht op architectoni-sche ontwerpen nogal lastig is, kan het zijn dat het vrijgeven van een ontwerp door middel van een CC-licentie eveneens problematisch is. Want als je zelf iets pikt, mag je het niet als een soort Robin Hood van de architectuur zo maar aan iedereen gratis uitdelen. Maar dat is een punt van later zorg, laten we daar dan eerst maar eens een proef-proces over beginnen. Intussen is het wel zo dat technische vond-sten - en elke architect bedenkt wel eens een slimme technische oplos-sing waar andere architecten hun voordeel mee kunnen doen - veel gemakkelijker kunnen delen. Daar zouden we dus mee kunnen begin-nen. Mei Architecten neemt daarin het voortouw.

Dus architecten van Nederland doe als Mei, sluit je aan bij de open source cultuur van de 21ste eeuw en begin met het creëren van een cul-tuur van delen in de architectuur en het bouwproductontwerp. Doe niet zo schijterig over dat auteurs-recht voor ontwerpers. Het is toch grotendeels een wassen neus. Ont-wikkel Creative Commons Licenties voor de architectuur en de bouw. Zet een collectieve database op van deze licenties, met de voorwaarden en van de gelicenceerde producten en ontwerpen, en deel deze infor-matie met de wereld. Bevorder de innovatie door het daadwerkelijk delen van kennis en ervaring met de gehele architectuur en bouw-wereld.Go Open Source!

Dit artikel is een bewerking van een korte rede ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan van Booosting, okt 2008. tegelijk met de publicatie van deze krant wordt de tekst gepubliceerd in de Opinierubriek van www.archined.nl, daar kunt u het naar harte-lust eens of oneens zijn met deze opinie.

Korte cursus auteurs-recht voor architecten

zoals een parodie of parafrase zijn wel zelfstandig beschermd).De maker is automatische auteurs-rechthebbende. Maar - belangrijk voor architecten - de werkgever heeft het auteursrecht op arbeids-gerelateerde werken, terwijl het auteurs recht voor een in opdracht gemaakt werk bij de opdracht-nemer (de architect) ligt. Op zich-zelf is dit een vreemd principe, want waarom zou de loonslaaf die voor geld werk voor zijn baas maakt een andere positie moeten hebben dan de baas die voor geld werk aan een opdrachtgever levert. Maar dat lijkt me iets voor de vakbond, en wie heeft gezegd dat het recht rechtvaardig moet zijn.De rechthebbende kan het recht overdragen (weggeven of verkopen) of in licentie geven (dus ook als Creative Commons licentie). Het auteursrecht blijft tenminste tot 50 jaar (in sommige landen tot 70 jaar) na de dood van de auteur gelden.

Op grond van zijn morele rechten heeft de maker van een werk ook na overdracht, verkoop of dergelij-ke de volgende rechten:- Het recht om als auteur van het werk genoemd te worden.- Het recht om bezwaar te maken te-gen elke verminking, misvorming of andere aantasting van het werk die nadeel toebrengt aan de naam of eer van de maker.Dit morele recht is dus onver-vreemdbaar, maar er gelden een aantal cruciale beperkingen:Citeren mag, ook van beeld en ge-luid, mits: met bronvermelding (zonder bronvermelding is het pla-giaat), niet meer dan noodzakelijk (daar kan natuurlijk altijd fijn over gebakkeleid worden voor de rech-ter) en met een duidelijk aanwijs-baar doel (kritiek, lof, polemiek,

recensie, wetenschappelijke ver-handeling etc.)Ook parafraseren of parodiëren is toegestaan, maar de parafrase/parodie moet duidelijk maken dat het een eigen interpretatie van een ander werk is (niet te subtiel dus, want dan belandt je alsnog voor de rechter).

Voor architecten is verder het onder-scheid in architectuur (de kunstzin-nige, creatieve kant van het vak, beschermd door de auteurswet) en techniek (bouwproducten , tech-nische innovaties etc). van belang. De bescherming met een beroep op auteursrecht van ‘architectuur’ is problematisch. Er is altijd in meer of mindere mate sprake van citeren uit de architectuur(geschiedenis) en dus van een afgeleide van een ander, eerder werk. Stel een ar-chitect pikt een ontwerp van jou, dan is het voor de advocaat van de tegenpartij vaak helemaal niet zo moeilijk om aan te tonen dat jouw ontwerp eigenlijk ook niet zo ori-gineel is. Stel jezelf voordat je aan een rechtzaak begint dus eerst de gewetensvraag: Hoe origineel ben ikzelf eigenlijk?Technische vondsten worden beter beschermd dmv industrieel eigen-domsrecht (octrooi etc), maar ook daar is het in de bouw moeilijk tot onmogelijk om aan te tonen dat het werk daadwerkelijk origineel is. Veel steekhoudende octrooien kent de bouwindustrie daarom niet.

Meer weten? Ius Mentis, law and technology explained, is een prima Nederlandstalige website met alles over (internet)recht en intellectueel eigendom, inclusief een spoedcur-sus auteursrecht voor techneuten. www.iusmentis.com

Piet Vollaard

Er bestaat een onderscheid tus-sen intellectueel en industrieel eigendom. Intellectueel eigendom betreft auteursrecht en naburige rechten, terwijl “industrieel ei-gendom” gebruikt wordt voor oc-trooien, merken, handelsgeheimen (trade secrets), kwekersrechten en-zovoorts.Het auteursrecht is het recht tot verveelvoudiging en openbaarma-king van een werk van wetenschap, letterkunde of kunst (in de meeste brede en coulante zin, de artistieke of wetenschappelijke waarde is van geen belang). Het auteursrecht wordt automatisch verkregen en is vastgelegd in de Berner Conferen-tie 1886.

Ideeën zijn goedkoop (ze zijn zelfs gratis). Het auteursrecht beschermt geen ideeën, maar alleen de expres-sie van een idee. Het werk moet (ooit) zijn vastgelegd op een drager of op enig andere wijze tot expres-sie zijn gebracht. Als voorbeeld: Het ‘concept’ van de beroemde vijf punten van Le Corbusier is niet beschermd, de tekeningen van dat concept en de plannen die daaruit voortkwamen zoals Villa Savoie wel. Geen angst dus: iedereen mag zijn gebouw op pilotis zetten (pfff). Er moet sprake zijn van een zeker mate van ‘creatie’. De inhoud van het telefoonboek is niet auteurs-rechtelijk beschermd (sinds enige jaren wel volgens de wet op data-bestanden, maar dat is een heel an-der verhaal), want het is niet meer dan het achter elkaar zetten van feiten, de vormgeving van het tele-foonboek is wel beschermd. Het werk moet origineel zijn (on-afhankelijk van enig ander werk gemaakt, maar ‘afgeleide’ werken

Robert Winkel

Ga nooit wonen in een gebouw-complex naar eigen ontwerp, waar-schuwde menig collega mij. Kla-gende bewoners zouden je dan als architect van het complex het leven zuur maken. Ik was wel benieuwd naar deze confrontatie, bovendien waren de vrij indeelbare woningen en het bijbehorende uitzicht zo uit-zonderlijk, dat ik niet lang hoefde na te denken. Ik woon nu ongeveer vier maanden in de Schiecentrale. Tot op heden ben ik nog geen las-tige bewoner tegengekomen. Zelf ben ik daarentegen wel een lastige bewoner. Ik begrijp nu veel beter hoe bewoners een nieuw gebouw met kinderziektes ervaren. Maar hier heeft Mei voor de korte en lange termijn een oplossing voor bedacht; het ontwerp kan aan-gepast worden op het gebruik. Of kinderziektes nu kort of lang du-ren, een gebouw moet werken. Het copyright van de ontwerper kan dit in de weg staan, dus namen we hier als architect afstand van; aanpas-sen mag en moet!

Tussen het verhelpen van de kin-derziektes door werken we als bewoners hard aan het interieur-ontwerp; de vrije indeelbaarheid vraagt om een oplossing die bij ons huishouden past. Zo heeft elke be-woner zijn eigen wensen en eisen. Het kwam ons goed uit om twee ramen grenzend aan de galerij iets aan te passen. Aangezien het architectuurbeeld niet ernstig zou worden aangetast en het gebruik bevorderd zou worden, hebben we een verzoek tot aanpassing bij de Vereniging van Eigenaren (VVE) in-gediend. Wie schetste mijn verbazing toen de VVE liet weten dat zij het ver-zoek tot aanpassing afwees, omdat het niet bij de bedoelingen van het ontwerp aansloot. Voor het eerst een copyrightvrij gebouw afgele-verd en dan mag dat niet worden aangepast. De copyrightvrijheid laat ruimte voor gebruik, die door de copyrightvaste VVE weer snel wordt ingenomen. Kon ik maar gaan klagen bij de ar-chitect.

Van CC naar VVE

Robert Winkel overhandigt copyright Schiecentrale 4B aan de voorzitter van de VVE (Dhr. Pluimer van PWS)

Public DomainAlles vrijgegeven; het werk - of een afgeleide werk ervan - kan worden gekopieerd, veranderd, verspreid en vertoond, zonder dat de naam van de maker hoeft worden vermeld.

NaamsvermeldingHet werk - of een afgeleide werk ervan - kan worden gekopieerd, veranderd, verspreid en vertoond, onder de enkele voorwaarde dat de naam van de maker wordt vermeld.

Naamsvermelding Gelijk DelenDeze licentie geeft anderen dezelfde rechten als een Naamsvermelding licentie, met de toevoeging dat elke nieuwe ontstane creatie onder de-zelfde licentie wordt aangeboden.

Naamsvermelding Geen Afgeleide WerkenHet werk mag worden verspreid, commercieel en niet-commercieel, mits in de originele staat en met ver-melding van de naam van de maker.

NaamsvermeldingNiet CommercieelAnderen mogen het werk gebrui-ken en veranderen zolang ze dit niet-commercieel doen en onder vermelding van de maker.

Naamsvermelding Niet Commercieel Gelijk DelenAnderen mogen het werk gebrui-ken en veranderen zolang ze dit niet-commercieel doen, onder vermelding van de naam van de maker en onder de voorwaarde dat elke nieuwe creatie onder dezelfde licentie wordt aangeboden.

NaamsvermeldingNiet CommercieelGeen Afgeleide WerkenDit is de meest restrictieve licentie. Anderen mogen het werk versprei-den - niet veranderen-, zolang ze dit niet-commercieel doen en onder vermelding van de naam van de maker.

Creative Commons LicentiesDe volgende CC-licenties worden op dit moment gebruikt. Ze zijn opgesteld door Creative Commons Nederland, www.creativecom-mons.nl. Op dat webadres is veel meer over CC te lezen.

Mei krant.mei 2009Van Mei, Voor Jou

Mei krant.mei 2009

Van Mei, Voor Jou

8 M

ei p

oste

rJe

roen

Mu

sch

: “R

otte

rdam

: sto

ere

stad

, moo

ie b

loem

en”

Foto

: Je

roen

Mus

ch

Mei

k

ran

t.m

ei 2

009

Van

Mei

, Voo

r Jo

u

10 Kunst & Cultuur Kunst & Cultuur 11

Milou van Ham gebruikt holle woordenKunstenaar streeft naar volledigheid

Marieke Berkers

In Jobsveem Rotterdam. Een gebouw in beweging wordt de historie van het rijksmonument Jobsveem beschre-ven en met prachtige historische beelden en foto’s van de fotografen Hans Citroen en Carel van Hees ge-illustreerd. Bijna honderd jaar na-dat het door architect J.H.J. Kanters ontworpen pakhuis werd gebouwd transformeerden de samenwerken-de architecten Robert Winkel van Mei Architecten en stedenbouwers en Wessel de Jonge architecten het kloeke industriële monument van opslagruimte tot woonruimte. De zaag moest echt dwars door alles heen, volgens De Jonge. Winkel perforeerde het gebouw met drie grote gaten van voor- tot achter-gevel. In deze horizontale atria is al het verticale verkeer opgenomen en zijn de wanden van de aangren-zende woningen uitgevoerd in glas. Het donkere pakhuis veran-derde zo tot licht gebouw waar het prettig wonen en werken is zonder dat het oorspronkelijke karakter van het pakhuis verloren ging. Het gerenoveerde Jobsveem is net als andere pakhuizen in verouderde havengebieden een voortrekker in de herstructurering van het Lloydkwartier. ‘De transformatie naar de huidige woon/werkbestemming wordt door

Groenendijk op de voet gevolgd en is goed gedocumenteerd’, aldus tijdschrift Stedebouw & Archi-tectuur 2008. Wilt u het boek Jobsveem Rotterdam bestellen? Neem dan contact op met Uitgeverij 010 in Rotterdam. U kunt het boek ook winnen door mee te doen aan de puzzelwedstrijd die u op pagina 15 van deze krant aantreft. De beste knutselaar krijgt gratis een uniek exemplaar toegezonden.

Paul Groenendijk (red.), Jobsveem Rotterdam, Uitgeverij 010 Rotterdam, 2008. Pagina’s: 208 pag., geïll., ISBN 978 90 6450 6772, € 34,50 www.010.nl

Jobsveem Rotterdam

Mei boeken

Het mooist blijven de onvoorziene onvolkomenheden die zich pas na oplevering openbaren en zich aan de hand van de ontwerper onttrekken. Architectuur en de kunst van het los­laten, De Architect januari 2009

“Het auteursrecht is niet van deze tijd... Als architect ben je niet meer dan een draagmoeder”‘CC’ in plaats van ©, BNA blad oktober 2008

“Een gebouw als dit gaat gemid-deld 50 jaar mee. Ik hoop ook dat mijn opvolgers over een jaar of vijftig hier opnieuw stevig zullen huishouden” De Schiecentrale is nooit af, AD november 2008

“Onderdeel van onze opdracht was de identiteit van Spijkenisse te ontsluiten. Dat hebben we gedaan door alles waarover de inwoners praten te vatten in woorden” Lingo flat geeft beeld van Spijkenisser identiteit, Cobouw oktober 2008

“De doelstelling is een gevel te ontwerpen waarbij het menselijke aspect de gevel boven het gewone product uittilt; de mens is de gevel!” Groen kleurt gebouwen, Stedenbouw & Architectuur oktober 2008

“Het gebouw waar ze bij horen is in feite een galerijflat. En eigenlijk is dat een vervelend ding” Gezellige bergingen, BNA blad juli 2008

“Mensen vinden het fantastisch of ze vinden het verschrikkelijk. Het is een mindset die je om je heen wilt hebben” Wonen in een creatieve doordrukstrip, Bouwwereld september 2008

“De gemiddelde mens heeft kenne-lijk een heel ander beeld van hun droomwoning dan de bouwwereld zelf...... We leven als architect in een soort socialistische heilstaat waarin wíj bepalen wat de mensen krijgen. Er zou juist marktwerking in de bouw moeten komen” Vrijheid als ontwerpkader, Project & interieur juni 2008

Met de genoemde reeks ingrepen is een gebouw ontstaan dat géén puur gerestaureerd monument is geworden, géén perfecte hightech verbouwing en géén woonge-bouw dat puur is afgestemd op de beleving van de bewoners. Het Jobsveem is een geslaagde com-binatie van deze drie. Inventief en gestileerd waar het moet, en ongedwongen waar het kan. Mei reduceert tot de kern, Architectenweb magazine mei 2008

Mei in de bladen

advertentie

Marieke Berkers

Kunstenaar Milou van Ham is ge-fascineerd door woorden. Je zou ze haar ‘verf’ kunnen noemen. De openbare ruimte is haar canvas. Voor het door Mei Architecten en stedenbouwers ontworpen apparte-mentengebouw De Vier Werelden aan de Oude Maas in Spijkenisse, liet ze in de betonnen balkon- en gevelplaten honderden woorden aanbrengen. Specifiek Spijkenisse, heet het kunstwerk. Op de gevel zijn twee woordlagen te onderschei-den. De eerste is verticaal leesbaar op een afstand van circa driehon-derd meter. De tweede laag, kleiner van formaat, valt te lezen vanaf de balkons van de appartementen. De kleine woorden vormen tezamen een ‘rits’ in de huid van het gebouw. Ook de onder zijden van de balkons bevatten woorden. Al die letters en woorden ontlokten bij Mei direc-teur Robert Winkel een bijnaam voor het gebouw: Lingoflat.

Centraal in zowel het ontwerp van het gebouw als in het kunstwerk staat het woord ‘buurten’, een woord dat gebruikt kan worden als zelfstandig naamwoord en als werkwoord. De architect verwees in zijn ontwerp naar de buurten-structuur die kenmerkend is voor Spijkenisse, door het gebouw in

materialisering op te delen in vier blokken. Actief buurten kunnen bewoners op het zogenaamde vrije-tijdsdek, dat onder meer ruimte biedt voor een barbecue, een potje petanque of tennis, en plantjes po-ten in een grote kas. Tevens geven de willekeurig verspringende bal-kons mensen de gelegenheid een gesprek met elkaar aan te knopen. Waar praat je over met je buren, vroeg Van Ham aan bekenden en

Spijkenissenaren. De antwoorden op deze vraag vormen de woorden en woordreeksen die nu de beton-nen onderzijden van de balkonpla-ten sieren.

Het liefst had Van Ham haar grote woorden uit zevenentwintig ver-schillende tekens (letters plus spa-tieteken) willen vormen. Daartoe zou ze voor het gieten van het be-ton, zevenentwintig mallen nodig

hebben. Na een tweede vergadering met de betonfabriek bleek haar idee de betontechnologen veel te ambitieus. Van Ham kreeg een li-miet en moest het doen met maxi-maal acht tekens per bouwdeel. Ze kon derhalve twee woorden kiezen met zeven letters en één spatie. Voor het lichte gebouwdeel koos Van Ham het woord ‘Spijkenisse’, waarbij de ij als één letter werd opgevoerd. Het blok in donker be-

ton bedeelde ze de woorden ‘Oude Maas’ toe. Vervolgens was het zaak voor elk blok woorden te puzzelen uit de beschikbare letters. Al snel bleek dat de beperking mooie vond-sten voortbracht. Er voltrok zich een onverwacht mysterie, want wat bleek? Uit ‘Spijkenisse’ ontstonden prozaïsche woorden als knie, seks, knijpen, penis en spek. Ook schui-len opvallend veel bomennamen in de plaatsnaam: Iep, Eik, Es en Esp. Terwijl ‘Oude Maas’ zich juist leende voor elitaire woorden, zoals dames, amuse, museum, modes en soma. In de kleine woorden die ho-rizontaal op de gevel staan kon Van Ham de identiteit van Spijkenisse meer tot zijn recht laten komen. Ze verwoordde onder meer het uit-zicht vanuit de flats, manieren van communicatie, weertypen, in de Oude Maas voorkomende vissoor-ten en de namen van omliggende polders.

Van Ham wil in haar werkproces willekeur vermijden. ‘Ik streef ernaar in mijn werk volledig te zijn.’ De kunstenaar registreert nauwkeurig dat wat er al is. Bij aanvang van een opdracht kijkt ze goed rond op de plek waar het werk moet komen en ondervraagt ze toekomstige gebruikers. Uitein-delijk vat ze haar indrukken in woorden, die ze vervolgens achter-

laat op de geregistreerde plek. Bij haar kunstproject voor het Edison-college, een scholengemeenschap in Apeldoorn, ondervroeg ze alle leerlingen en gebruikte ze alle ant-woorden die ze van hen kreeg in haar woordtoepassingen op licht-kranten, screensavers en fysieke de-len van het schoolgebouw. De veel-heid aan woorden en het feit dat ze dubbele antwoorden ook noteert geeft je als beschouwer het gevoel dat er niet meer, maar ook niet minder woorden gebruikt hadden kunnen worden. Het kunstwerk is precies goed. Het is volledig.

Toch noopt het woord volledigheid tot nadenken. Want wat betekent het precies? Er bestaan immers naar schatting meer dan één mil-joen Nederlandse woorden: een flink arsenaal om uit te putten.Wat en wie bepaalt wanneer een woor-denreeks volledig is? Van Ham legt uit dat de ruimtelijke context van een kunstwerk een belangrijk en beperkend gegeven is bij de keuze van haar woorden. Had De Vier Werelden in Papendrecht gestaan dan had het een heel andere reeks woorden opgeleverd. De kunste-naar lijkt welhaast vanuit een pa-radigma te werken dat stelt dat het bereiken van contextgebonden vol-ledigheid simpelweg bestaat. Voorts gaat ze op zoek naar de verborgen

woorden schat. Haar gevoel voor compositie vertelt haar wanneer ze alle woorden gevonden heeft.

Een voorbeeld waarbij gebouw en woorden volledig in elkaar grijpen is Proces verbaal van het gebouw. Van Ham maakte dit kunstwerk in 2000 voor de centrale hal van het gebouw van Korps Landelijke Politiediensten in Waddinxveen. Op een zwarte troffelvloer in de hal is achttien keer een stramien geschilderd. In elk stramien staan verschillende gegevens over een bepaald onderdeel van het ge-bouw van heipaal tot gevelisolatie-systeem; zoals de dagelijkse bena-ming, de bestekomschrijving, het ruimtenummer, de ruimtefunctie, de bouwlaag, het materiaal en de samenstelling ervan, de afmetin-gen of klasseringen en normen. De vloer verwoordt sec wat er gezegd kan worden over het gebouw. Het ‘tapijt’ zou derhalve op geen enkele andere plek in haar volle betekenis kunnen fungeren. Zonder gebouw worden de woorden hol.

Hetzelfde geldt voor De Vier We-relden. Hier maakt Van Hams werk zelfs deel uit van de huid van het gebouw. Om deze scarification te bewerkstelligen was een speciale methode van betonstorten nodig. Normaal gesproken is de bovenkant

van een betonplaat de mal zijde, bij dit project is dat omgekeerd. Het letterontwerp op de malzijde wordt voor de balkonplaten met behulp van een rubberen mat die in de mal is geplaatst uitgespaard. Voor de geveldelen worden houten en kunststof mallen gebruikt. Van Ham zegt het bijzonder te vinden dat de architect haar toeliet in de huid van het gebouw. ‘Dat willen maar weinig architecten.’

Vanwaar die fascinatie voor woor-den? Van Ham zegt het interessant te vinden om zich als kunstenaar zowel abstract als concreet te kun-nen uiten in een en hetzelfde me-dium: woorden. Bij het bekijken van een schilderij maken de waar-nemers de ver-taal-de gedachten. Verzameling van woorden bij uit-stek is de krant. Maar die zegt ze vaak maar amper te lezen. Behalve als er in een vreemd land een oor-log uitbreekt. ‘Dan staat de krant namelijk vol met getuigenverkla-ringen van mensen.’ Van Ham no-teert alle exotische namen, want die spaart ze. Ze heeft er al meer dan 53.000. Haar verlangen naar volledigheid maakt dat ze nog lang niet klaar is met het verzamelen van woorden.

www.woneninjeelement.nl www.milouvanham.com

Van Ham registreert; ze beschrijft in haar werk dat wat al is. Niet iedereen is daar even blij mee. Volgens de gemeente Spij-kenisse kun je sommige dingen maar beter niet verwoorden. Zo vormde de kunstenaar uit haar basiswoord ‘Spijkenisse’ keurig Nederlandse woorden als penis en seks. Maar ze bleken té prozaïsch en passeerden niet de censuur van de gemeente. Ook met de kleine woorden kreeg Van Ham problemen. Zo waren de woorden ziekte en dood taboe. Hoewel het volgens de kunstenaar wel zaken zijn waar je met je buren over praat. Het medium taal bleek voor de gemeente te confronterend. Van Ham, die een verlangen

koestert volledig te zijn in haar keuze van woorden en categorieën, baalt derhalve van de censuur. Van Ham wil het laatste woord. ‘Ik ben objectief, want ik wijs simpelweg aan wat er is.’ Met nadruk heeft ze bij het aannemen van de opdracht tegen de betrok-ken partijen gemeld in haar werkproces neutraal te zijn ten opzichte van wat ze op de locatie vindt. ‘Dat betekent dat de wijzer kan uitslaan naar het meer positieve en het meer negatieve.’ Uiteindelijk kreeg, na du-wen en trekken van kunstenaar en architect, de gemeente het laatste woord en ontstond een gevel die verstoken is van ‘penis’, ‘seks’, ‘ziekte’ en ‘dood’.

Van Ham wil het laatste woord

architectuurplaquette.com

Voor de onderzijde van de balkons van De Vier Werelden verzamelde kunstenaar Milou van Ham honderden woorden. De Vier Werelden aan de Oude Maas in Spijkenisse

Mei krant.mei 2009Van Mei, Voor Jou

Mei krant.mei 2009

Van Mei, Voor Jou

Innovatie 1312 Innovatie

Architect blij met stijgende zeespiegelRainham krijgt natte voetenMarieke Berkers en Robert Winkel

Menig groot ontdekkingsreiziger, koning, admiraal of fameus bouw-meester voer tot het begin van de vorige eeuw per vlaggenschip of motorschoener via de Theems de majestueuze stad Londen binnen. De Oostkant van de rivier gold als de belangrijkste Gateway tot de stad. Met de komst van treinen, vliegtui-gen en (vracht)auto’s leek het belang van deze poort voor eeuwig voorbij. De zone rond de rivier werd het domein van industrie en verpaupe-rende arbeiderswijken. De London Thames Gateway Development Cor-poration (LTGDC) wijst echter op de potentie van het gebied en is de motor achter de hoogwaardige ont-wikkeling van de Riverside tot een

aantrekkelijk woon- en werkgebied met goede infrastructuur.

Mei Architecten en stedenbouwers werd door de LTGDC gevraagd een ontwerp te maken voor een dertig hectare groot gemengd woon- en werkgebied op een voormalig be-drijventerrein in de wijk Rainham. Het plangebied ligt ingeklemd tus-sen de A1306, een belangrijke uit-valsweg van de stad, en het spoor. De kenmerken van het terrein zijn op het eerste oog niet om over naar huis te schrijven. De locatie is vies, gehorig en kan onder water lopen. Mei maakte van probleem een kans en loste de problematiek in haar concept kwalitatief op. Langs de infrastructuur is afschermende be-bouwing ontworpen. Het gedeelte tussen de stroken rood wordt als

park ingericht. Hierin worden locale beplantingssoorten teruggebracht en bodemreinigende planten geïn-troduceerd. Het park is bovenal zo ingericht dat het in tijden van hoge waterstanden (gedeeltelijk) kan vollopen. Het vloedgebied dient zodoende als overloop voor de ri-vieren die uitmonden in de Theems en die vanwege kanalisering bijna geen oevers meer hebben. Het plan kan derhalve ook als een zeer brede oever worden beschouwd, die haaks op de rivier staat. Mocht de zeespie-gel rijzen, dan wordt u aangeraden Londen via de A1306 met dubbel-dekker te benaderen, uiteraard met pitsstop in het Rising Rainham.

Metro, 22 augustus 2007 (Associated Newspapers Limited)

Robert Winkel en Piet Vollaard

Kraton 230, een verzamel gebouw voor o.a. RTV Rijnmond en ARA, is onderdeel van het Schiecentrale complex. De voormalige elektrici-teitsfabriek en de vele grote sche-pen die hier vroeger lagen aange-meerd, waren voor Mei reden om dit gebouw in schaal en beeld groot en kloek uit te voeren. In 2001 ontstond het idee om de gevel van roestende gietijzeren panelen te voorzien, een dergelijke zware uit-straling past bij de havensfeer. Om-dat dit voorzover bekend nog nooit was uitgevoerd, is er op eigen initi-atief uitgebreid onderzoek gedaan naar het fabriceren van deze pa-nelen. Met gietbedrijf Prins is een in Tsjechië gegoten mock-up gevel ontwikkeld, waarbij de verroesting

lange tijd is gevolgd. De panelen zijn uiteindelijk voor gieterij Elcee uit Papendrecht in China gegoten.

Het gevelmateriaal is geïnspireerd op putdeksels en mag roesten. Door een slim verholen goten systeem komt er geen aflopend roestwater op de ramen of op de straat. Roest-water kan op het riool worden ge-loosd; ijzeroxide is, in tegenstelling tot bijvoorbeeld oxides van koper en zink, niet belastend voor het milieu. Tevens kan het materiaal eenvoudig versmolten worden en is zo eventu-eel geschikt voor hergebruik. De panelen kleuren in het begin oranje maar zullen na een jaar donkerbruin worden. Eigen onder-zoek heeft aangetoond dat zich een stabiele harde bruine korst op de panelen vormt die het ijzer be-

schermt tegen verder corrosie.

De figuratie op de gevelpanelen is ontworpen door Studio Job. De 4000 gietijzeren panelen van 90 bij 45 centimeter zijn gegoten uit met de hand gemaakte wassen mallen. Van deze wasmallen zijn afgietsels gemaakt die vervolgens naar China zijn verscheept. Er zijn acht ver-schillende patronen ontworpen die de geschiedenis en toekomst van de haven- en industrielocatie uitbeel-den. De panelen zijn in een doorlo-pend patroon gerangschikt. Aan de achterzijde van de panelen zijn op-hanghaken meegegoten waarmee de panelen aan de gevelconstructie worden gehangen.

www.elcee.nl www.studiojob.nl

Gieten: Putdeksels voor Kraton

Metaalgaas als doorvalbeveiliging in galerij 4B

Weven: Naad-kous als door-valbeveiliging Robert Winkel en Piet Vollaard

De galerijen van de Hoge schijf van de Schiecentrale fase 4b (110 me-ter lang en 50 hoog) worden afge-schermd met een doek van geweven RVS en kunststofdraden. Het doek

vormt een beveiliging tegen door-vallen, schermt de galerij af voor regen en wind en dient deels als zonwering. Door het gebruik van dit geweven gaasdoek hebben de woningen, met hun volledig glazen galerijgevels, een vrijwel ongehin-derd uitzicht op het havengebied en de stad. Het doek is door middel van veren in banen van 2,70 x 6,20 meter over maximaal drie bouwla-gen opgespannen. Zonder die voor-spanning zou het doek enorm gaan wijken bij windzuiging en/of -belas-ting en daardoor niet meer voldoen aan de regelgeving voor doorvalbe-veiliging en uitwijking.

Het weefsel bestaat uit een sche-ring van staven en een inslag van draden. De dikke staven worden in de weefmachine gespannen, hier doorheen wordt (met een snelheid van 0,5 Mach) een inslagdraad van 0,9 mm dik geschoten.

In het RVS metaalgaas zijn trans-lucide kunststofdraden mee gewe-ven die oplichten als de zon er op schijnt. De positie van deze draden lijkt willekeurig, alsof er weef fouten in het doek zitten, maar is van tevo-ren nauwkeurig bepaald. Wanneer er te weinig kunststof draden aan-wezig zijn, verslapt het doek en ver-slechteren de prestaties.

Naast de galerijafscherming is het weefsel gebruikt als ballenvangnet in de sportzaal en als windremmer op het dek. De turbulentie van de wind valt uiteen in kleine werve-lingen achter de maaswijdte van het gaas waardoor het bij sterke wind toch aangenaam toeven is op het dek.

Voor meer technische info www.mei-arch.nl kies Bouwtechnologie in menu

Leverancier: www.drenthholland.com

Het weefsel bestaat uit een schering van staven en een inslag van draden

Het metaalgaas (RVS geweven doek) met zijn nauwkeurig bepaalde ‘weeffouten’

Foto: Jeroen Musch

advertentie

Rotterdam ArchiGuides organiseert architectuurexcursies in Rotterdam

voor de professionele markt en daarbij ontbreken de vele projecten van Mei

op de Lloydpier natuurlijk niet!

Foto: Jeroen Musch

Mei krant.mei 2009Van Mei, Voor Jou

Mei krant.mei 2009

Van Mei, Voor Jou

14 Varia Varia 15

Mei haalt de inspiratie uit: Techniek en hobby, maart 1958 (Technische uitgeverij Wimar)

Tijdens het bezoek van de dienst stedenbouw van de stad Brussel aan de Schiecentrale, heeft de rondleidende architect een hond uit het water van de Schiehaven gered. Vanwege de hoge kademu-ren kon de hond, die door nog onbekende oorzaak te water was geraakt, niet op de kade komen en was geheel uitgeput. De architect bedacht zich geen moment en heeft zich direct in het water bege-ven. Dankzij het moedige optreden van de architect is de hond aan de verdrinkingsdood ontkomen. Via het dierenasiel heeft de trouwe viervoeter zijn baasje weer terug-gevonden.

Architect redt Hond

Wat kun je allemaal doen met deze mieterse Meikrant, nadat hij van voor tot achter is uitgelezen en de Meiposter is ingelijst en aan de muur gehangen?- Vouw een hoed

- Steek er de BBQ mee aan, dat is veiliger dan spiritus.- Stop hem onder je trui als isola- tie bij het schaatsen- Meng de gesnipperde krant met stijfsel en maak een leuk masker van papier-maché.- Doe mee met de Cradle tot Cradle trend: verzamel zo veel mogelijk Meikranten, versnipper ze en gebruik het snippermeng- sel als C2C spouwmuurisolatie- Of gebruik de snippers op Konin- ginnedag voor de grabbelton

Meikrant tips

ReactiesReageer op inhoud en vormgeving van deze krant op het Mei forum: www.meikrant.nlOf stuur een prentbriefkaart aan:MeikrantPostbus 61943002 AD Rotterdam

Elke BN’er zijn eigen glossy, elke architect zijn eigen krant? Het moest er een keer van komen. De Linda’s, Martijns en Maartens vlie-gen je om je oren en de architecten bleven een beetje achter. Bij elk kunst- en actualiteitenprogramma

lijken ze systematisch te ontbre-ken, terwijl het toch een beroep is dat maatschappelijk betrokken zou moeten zijn. Architecten laten weinig van zich horen en als het al zo is, dan is het vaak eigenbeklag dat de beroepsgroep siert. Ik ben dan ook verheugd dat deze krant een ander geluid laat horen. Architecten zijn het verschil en dat komt duidelijk naar voren in deze fijne Meikrant. Ik kan bijna niet wachten op het volgende nummer. André Blakermans, Architect.

advertentie

advertentie

Archiworld, ‘Architect of the month: Mei Architecten en steden-bouwers’, verschijning eind april, 45 pagina’s, (distributie o.a. Korea, China, India, UAE, Saudi Arabië, Iran, Taiwan, Hongkong, Singa-pore, Indonesië, Vietnam, Maleisië, Libanon, Turkije, Egypte, Syrië, Griekenland, Rusland, Oekraïne, Roemenie, Duitsland, VS en Italië)

Mei in het Koreaans

MeipuzzelDe puzzelredactie heeft ook deze keer weer een fijne doe-puzzel be-dacht. Knip de 9 puzzelstukjes uit en plak ze (in de goede volgorde) op een gefrankeerde briefkaart o.v.v. je leeftijd.

Maak de slagzin af:In Mei..... (max 20 woorden)

Stuur deze fraaie foto van de vogelkastjes en de slagzin naar:Mei puzzelredactiepa/ MeikrantPostbus 61943002 AD Rotterdam

De vijf beste inzendingen winnen een meiboek. De redactie let op de leeftijd van de inzender, de ar-tistieke waarde van het plakwerk en op de literaire waarde van de slagzin.

Nicole Hoven van Van de boer

Nu de voorraadkasten na de winter leeg en muf zijn, hangt er een tere bloesemgeur in de lucht, als een voorbode van het zoete, rijpe fruit in zomer en najaar. Mei staat in bloei. Asperges kruipen voorzichtig uit hun donkere bed, artisjokken zijn nog zacht en daarmee smaak-vol, verse bladgroenten als spina-zie, raapstelen en sla staan sappig in de volle grond en schreeuwen om geplukt te worden. Peultjes, radijsjes, bospeen en rabarber, knapperig als de lente zelf. Einde-lijk. Voorjaar op ons bord.

Mei is ook de groeimaand. Eieren komen uit, duizenden nieuwe boerderijdieren worden geboren, koeien gaan weer de wei in en eten fris en jong voorjaarsgras. (Daarom smaakt hun melk in deze maand ook zo lekker.) Sommige kaasboeren in Zuid Holland maken hier nog steeds meikaas van. Een zachte, zilte, beetje zurige kaas, van verse wrongel die licht wordt geperst en gepekeld en daarna 1 tot 9 dagen wordt bewaard in weiwater. Heerlijk om te marine-ren met olijfolie en peper en er dan een voorjaarssalade van te maken met jonge bladgroenten, lente-uitje en lamsham of een gepocheerd eitje.

De oogst van deze maand vind je niet alleen in moestuinen, boom-gaarden of veenweiden, maar ook in parken of gewoon langs de weg. Iedere buurt heeft wel een paar vlieren en in mei staat de vlier in

volle bloei. Openbaar en zo te pluk-ken (neem een schaartje mee!), maar niet teveel bloesem van één struik, anders draagt de vlier in het najaar geen vrucht meer.Met vlierbloesem kun je de heer-lijkste dingen maken. Pannenkoek-jes bijvoorbeeld, of tempura van de bloesemtakjes gedoopt in frituur-beslag en dan heel kort bakken in (zonnebloem)olie. Het lekkerst is om van de bloesem drankjes te maken als limonade of siroop.

Ons favoriete drankrecept is net zo bruisend als Mei zelf. Vlierbloesemchampagne (demi-sec). Heel simpel, hoewel het wel wat geduld vraagt voor je het kunt drinken. Na bereiding moet de ‘champagne’ minimaal 1 a 2 twee weken rusten om de natuurlijke gistcellen op de vlier te laten brui-sen. Drink hem dan, met mei, op een mooie, warme avond. Proost!

Vlierbloesemchampagne Mei• 100 gr vlierbloesemschermen, bij voorkeur ’s middags geplukt• 2 (biologische) citroenen, in schijfjes gesneden• 750 gram rietsuiker• 4 liter water • 1 dl milde witte wijnazijn of appelazijn• schone, lege flessen (met kurk/ schroefdop of beugeldop)• trechter (of zelfgemaakte trechter van bijvoorbeeld plastic mapjes)

Los de suiker op in het water en laat het afkoelen. Knip de dikke stelen van de bloesemschermen. Vermeng de bloesem met alle

ingrediënten in een grote pan of plastic emmer en zet afgedekt 2 a 3 dagen op een koele en donkere plek. Zeef het vocht (druk het vocht goed uit bloesem en citroe-nen) en giet door een trechter in flessen (schoongemaakte 1 liter frisdrankflessen kan ook prima!). Sluit ze goed af en zet 1 a 2 weken op een koele, donkere plek (en veilig vanwege het theoretische gevaar dat een fles explodeert) Kijk in ieder geval na een week of het niet al te veel bruist. Na 3 weken optimaal op smaak. Binnen 6 we-ken drinken. IJskoud. Lekker met compote van (champagne)rabarber. (recept in volgende meikrant)

Eten en drinken met MeiVlierbloesemchampagne

advertentie

Mathenesserweg 2-43026 HA Rotterdam

T 010-4155745proeven@vandeboer.nl

www.vandeboer.nl

Meiteam schittert aan voet Schiecentrale29 september 2008 werd de 10de editie van de Rotterdamse Archicup gespeeld. Deze keer vond het archi-tectuur voetbalspektakel plaats op de Lloydpier met een schitterend uitzicht op de Schiecentrale. Het

Mei-team bestond uit de spelers Vroegindeweij, Beerends, de Boer, Platje, Adams, Slijboom, Kloos-ter, Van Dijk, Seegers en Bijlsma. Ondanks ferme tegenstand wist het Mei-team een verdiende vijfde

plaats te behalen in dit vanouds uitstekend bezette toernooi. Helaas niet de laatste plaats, die was voor EEA, zij mogen nu het evenement volgend jaar organiseren. Mei is dan uiteraard weer van de partij.

Scheidend Burgemeester van Rotterdeam Ivo Opstelten neemt het er samen met Robert Winkel (links) van tijdens de opening van de Schiecentrale. Een opkikkertje kan de burgemeester wel gebrui-ken, want hij heeft zojuist een spectaculaire sprong vanaf het dak van de Schiecentrale gemaakt.

Architectuur verbroedert

Architectuur verbroedert. En wie verre reizen doet, maakt onverwachte vrienden. Robert Winkel reisde in het gezel-schap van de prestigieuze NAi Circle af naar Abu Dhabi om ter plaatse te onderzoeken of hergebruik een optie is om de crisis te keren. Na een of twee waterpijpjes blijken ook de collega’s aldaar gaarne bereid tot een celebrity­pose. Robert Winkel (links) doet het voor en Sjeik Riyad Yassin Albuhlaiga (rechts) heeft direct de juiste stand en glimlach te pakken.

De architect in smoking, wanneer maak je zoiets nog mee? Tijdens het jaarlijkse Nederlandse Bouwgala bijvoorbeeld, want daar wordt een casual appearance niet op prijs gesteld. Ook Mei stak zich daarom voor deze gelegenheid in het net, teneinde samen met Wessel de Jonge de nominatie te vieren voor de Ne-derlandse Bouwprijs voor het Jobsveem (een ontwerp van samen-werkende architecten Mei en Wessel de Jonge Architecten). Voor deze prijs waren ook cepezed (Westraven) en OTH (kraanspoor) genomineerd. Op de foto onder meer Peter van der Have (BAM Woningbouw), Wessel de Jonge en Robert Winkel.

Stra

k in

het

pakSociet

Winst voor architect en ontwikkelaar

Wilfried de Jong, bekend van Hol-land Sport en 24 uur met..., was quizmaster van De Grote Schiecen-trale Quiz. Jurylid burgemeester Opstelten, zoals bekend een goede vriend van iedere Rotterdammer, legt de goedlachse TV-presentator en Bekende Rotterdammer De Jong nog één keer de spelregels uit.

Sluit aan bij Booosting, platform voor koplopers in bouwinnovatie en ontvang het Booosting Boook 20 jaar VOORUIT!

én de Booosting nieuwsbrief gratis. info@booosting.nl

Robert Winkel (rechts) luistert mee en creëert daardoor een niet meer in te halen voorsprong op de concurrentie. Niet geheel onverwacht wist het team van Adriaan Visser en Robert Winkel dus, ondanks de lastige vragen de gewilde zilveren beker in de wacht te slepen. vlnr: Hedy van den Berk (PWS), Adriaan Vis-ser (OBR), Peter van der Gugten (Proper-Stok) en Robert Winkel.

Mei krant.mei 2009Van Mei, Voor Jou

Mei krant.mei 2009

Van Mei, Voor Jou

16 Achterpagina

Gebruik je fantasie en kleur de kleurplaat van het Mei-ei zo netjes mogelijk in.

Stuur de kleurplaat naar:Mei voor de kleintjespa/ MeikrantPostbus 61943002 AD Rotterdam

De 5 mooiste kleurplaten krijgen een Mei snoeppakket.

Meikleurplaat

Mei NAW: 50 Rotterdamse Havenhuizen, Leuvehaven, 3011 Rotterdam; Blok 11, Straat van Florida, 1334 PA Almere; Interieur Proper Stok, Bahia-laan, 3065 WC Rotterdam; De Koppeling, Korte Schaft, 3991 AT Houten; Kraton 230, Lloyd-straat, 3024 EA Rotterdam; Rainham, London, UK; Schiecentrale 4B, Schiehavenkade, 3024 EZ Rotterdam; Urban Farming, Marconistrip, 3029 Rotterdam; V1 en V2, Bahialaan, 3065 WC Rotterdam; De Vier Werelden, Elementenweg, 3201 LG Spijkenisse.

Samen met Mei (m.b.t. bovenstaande projecten):Aldus Bouwinnovatie, Atkins Global, BAM Vastgoed, Basalt bouwadvies, BDA Groep, Besix, BOAG, Borough of Havering, Bouwadviesbureau Van der Ven, Bouwhaven, Bureau Mijksenaar, Caubergh Huygen, Copijn tuin en landschapsar-chitecten, Deerns, DGMR, DHV, Drenth Holland, Dura Vermeer, EBM Consult, Eetbaar Rotterdam, Elcee, Gemeente Almere, Gemeente Houten, Gemeente Rotterdam, Gemeente Spijkenisse, Grontmij Bravenboer & Scheers, Heijmans Facilitair Bedrijf, Honkoop Bouwmanagement Finance, IF Technology, I.O.B., Jaap van Dijk,

Jeroen Musch, J. van Tooren burg, Leebo, LEI Wageningen UR, London Thames Gateway Development Corporation, LSI Investment, Luuk Kramer, Maasdelta, Milou van Ham, Ontwikke-lingsbedrijf Rotterdam, Pieters Bouwtechniek, Poly-Ned, Prins metallurgische producten, Proper-Stok, PWS, Ralph Hamerlinck, Renckens Advies, RTV Rijnmond, Stevast, Stichting Van de Boer, Studio Job, Sundio Groep, Triplan Raadge-vende Ingenieurs, Van Elst & Roelofs Plancoördi-natie, Visser&Smit Bouw, Voestalpine Polynorm, VOF Dijkzone, Wim Verburg, Windsafe.

Wil je ook bij Mei horen? info@mei-arch.nl

Mei in de prijzen: BNA Gebouw van het jaar, regio Delta, nominatie Schiecentrale 4B, 2009 / Nederlandse Renovatie-prijs 2009, nominatie Jobsveem / Nederlandse bouwprijs 2009, nominatie Jobsveem / VKG Architectuurprijs 2008, eervolle vermelding Krona / Rotterdamse Bouwkwaliteitsprijs 2008, nominatie Jobsveem / Job Dura prijs 2008, Schiecentrale, nominatie / Job Dura prijs 2008, Jobsveem, nominatie / Staalprijs 2008, 1e prijs met Jobsveem / Staalprijs 2008, nominatie Kra-

ton 230 / BNA Gebouw van het jaar, regio Delta, nominatie Kraton 230, 2008 / BNA Gebouw van het jaar, regio Oost, nominatie LOC, 2008 / Geveltotaal Architectuurprijs, 1e prijs met Schie-centrale fase 4A, gietijzeren gevelpanelen, 2008.

Mei in commissies en jury’s: Jurylid BNA Gebouw van het jaar, regio zuid 2009 / lid Adviesraad Citymarketing Gemeente Spijkenisse / jurylid Rotterdam-Maaskantprijs voor Jonge Architecten / lid Beroepenveldcom-missie Academie van Bouwkunst Rotterdam / jurylid Architect van het Jaar 2008 / lid Wel-standscommissie Gemeente Rotterdam / jurylid NAi-ontwerpwedstrijd ‘Rotterdam Mooier Dan!’ / bestuurslid Booosting / jurylid Archiprix / jurylid Europan 10.

Mei was (m.b.t. bovenstaande projecten):Alex Pastoors, Anna Schneider, Bart Spee, Bernd Upmeyer, Camilo Ridderplaat, David Lesterhuis, Jack Hoogenboom, Jane Nagtegaal, Jeffry Gilyamse, Joanne Wienk, Judith Egberink, Leah Wiederholdt, Luca Sandri, Mark Dekker, Martin de Jong, Martin Werner, Meike Stoetzer, Michel Zaan, Mirjam van Dam, Nars Broekharst, Richel Lubbers, Roy Wijte, Theun Frankema.

Mei is: Robert Winkel, Pim van der Ven, Martin van der Werf, Leen Kooman, Menno van der Woude, Menno Slijboom, Hennie Dankers, Jos Schäffer, Arthur Eeuwijk, Eelco Dekker, Ernst de Jager, Erwin Verhoeve, Filip Nieuwpoort, Frank Aars-sen, Gijs van Duin, Hagar Zur, Jack Bouwer, Joost Woertman, Koos Keet, Laurens de Boer, Lodewijk van der Veen, Maurice de Ruijter, Paul-Peter Kuper, Pepijn Berghout, Robert Platje, Sara Gagliarini, Sigit Kusumawijaya, Un-ger Beerends, Chantal Kerkhof, Kishwer Khan, Ronald Vroegindeweij en Jessica Nielsen.

ReactiesReageer op inhoud en vormgeving van deze krant op het Mei forum: www.mei-arch.nl/meikrant

Of stuur een prentbriefkaart aan:MeikrantPostbus 61943002 AD Rotterdam

Colofonredactie Meikrant:Marieke BerkersPiet VollaardRobert Winkelredacteur eten en drinken: Nicole Hoveneindredactie: Lotte Haagsmabeeldredactie: Jessica Nielssensecretariaat: Chantal Kerkhofvormgeving: 75Bdruk: Print Republicdistributie: Perfect DM

Wilt u (nog) een Meikrant ontvangen? Ga naar www.meikrant.nl

Naamsvermelding – Gelijk DelenVoor de tekst van deze Meikrant geldt: Het werk - of een afgeleide werk ervan - kan worden gekopieerd, veranderd, verspreid en vertoond, onder de voorwaarde dat de naam van de bron en van de auteur wordt vermeld, met de toevoeging dat elke nieuwe ontstane creatie onder dezelfde licentie wordt aangeboden.

Mei krant.mei 2009

Van Mei, Voor Jou