Voorbeelden van goede en slechte meerkeuzevragen

Hieronder staat enkele voorbeelden van goede en slechte meerkeuzevragen

Goede vragen

Voorbeeld 1

Redeneer vraag

Onderstaande vraag kunnen leerlingen alleen beantwoorden als zij op de juiste wijze redeneren

The graph below shows the result of blood glucose test from a diabetes patient

Blo

od g

luco

se (m

g10

0mL)

0

50

100

150

200

250

300

350

400

12

1 2 3 4 5

Diabetic

Normal

0

Hours after glucose ingestion

Blo

od g

luco

se (m

g10

0mL)

0

50

100

150

200

250

300

350

400

12

1 2 3 4 5

Diabetic

Normal

0

Hours after glucose ingestion

Blo

od g

luco

se (m

g10

0mL)

0

50

100

150

200

250

300

350

400

12

1 2 3 4 5

Diabetic

Normal

0

Hours after glucose ingestion

Blo

od g

luco

se (m

g10

0mL)

0

50

100

150

200

250

300

350

400

1212

1 2 3 4 5

Diabetic

Normal

0

Hours after glucose ingestion

When tested 3 hours after having a carbohydrate rich meal the blood glucose level of this patient was 3 times higher than that of a normal individual However there was no difference in the level of insulin in the blood between the two individuals Which of the following could be the reason for diabetic symptoms in this patient

1 Degradation of pancreatic beta-islets cells2 Degradation of pancreatic alpha-islets cells3 Abnormal proliferation of pancreatic beta-islet cells4 Reduced sensitivity of insulin-receptor mediated signal transduction5 Increased sensitivity of insulin-receptor mediated signal transduction

Voorbeeld 2

Analysevraag

Leerlingen moeten op basis van een analyse van de bron van een viertal uitspraken zeggen of deze juist of onhuist zijn

The following graph shows the concentration of thyroid-stimulating hormone (TSH) in human blood during the 3 hours following an injection of TSH-releasing hormone (TRH) in two groups of people (A and B) One group was treated with thyroxine daily for a week prior to the experiment (2 marks)

STATEMENT True (1) or False (2)

a Thyroxine treatment stimulated TSH release in Group A

b Group A has been treated with thyroxine daily before treatment with TRHc Group B has been treated with thyroxine daily before treatment with TRHd Thyroxine treatment inhibited TSH release in Group B

Voorbeeld 3

Dit is in principe een goede vraag omdat twee van de drie afleiders dicht bij het goede antwoord liggen either and neither (wordt gebruikt bij een keuze uit twee) Slechts both is een zeer onlogische afleider

I have got three keys here but of them fit

(Ze passen allemaal niet) a neitherb eitherc bothd none

Slechte meerkeuzevragen

Voorbeeld 1

Bij dit type meerkeuzevraag is meestal slechts in schijn een vraag met vier afleiders Vaak is er sprake van een combinatie van twee goedfout vragen Dergelijke vragen zijn eigenlijk alleen bruikbaar als de twee beweringen direct met elkaar verbonden zijn De praktijk leert dat leerlingen met dit type vraag vaak grote problemen hebben die dan niet worden veroorzaakt door een onvoldoende beheersing van de stof maar door de lees- en denktijd die het kost om de formulering van het probleem te begrijpen en het probleem op te lossen 1

Hieronder volgen twee uitsprakenI Voacuteoacuter 1848 mocht elke geloofsrichting zelf bepalen hoe het onderwijs werd ingerichtII Vrijheid van onderwijs stelt in de praktijk weinig voor als slechts het openbaar onderwijs volledig door de overheid betaald wordt

A Uitspraak I en II zijn juistB Uitspraak I is juist en uitspraak II is onjuistC Uitspraak I is onjuist en uitspraak II is juistD Uitspraak I en II zijn onjuist

Voorbeeld 2a

Onderstaande vraag lijkt een goede op kennis gerichte meerkeuzevraag Het is bij deze vraag echter mogelijk om via een redenering die niets te maken heeft met kennis van het Engelse vocabulair de vraag te reduceren tot een tweekeuze vraag Er worden namelijk twee erg op elkaar lijkende afleider gegeven pretty penny en pretty pound Het ligt daarom voor de hand dat een van beide antwoorden juist is Als je vervolgens redeneert dat een pound meer waard is dan een petty en pound dus het te voor de handliggende antwoord is kom je tot het goede antwoord pretty penny Je toetst dan dus eerder de redeneervaardigheid van de leerling dan zijn kennis van het Engelse vocabulair Maar misschien is dat ook wel een belangrijkere vaardigheid

(Uitdrukking dit is een duur ding)This item costs a 1 heavy penny

1 Sanders P (red) (2011) Toetsen op school blz101 Arnhem Cito

2 whole rib3 pretty penny4 pretty pound

Voorbeeld 2b

Een vergelijkbare redenering geldt voor deze vraag Er worden ook hier twee erg op elkaar lijkende afleiders gegeven wreck en rack pound Het ligt daarom voor de hand dat een van beide antwoorden juist is waarmee het eerder een tweekeuzevraag dan een vierkeuzevraag wordt

(Uitdrukking Je hoofd ergens over breken) your brains

1 Wreck2 Rack3 Ruin4 Lose

Voorbeeld 2c

Bij de afleiders in deze vraag staan twee namen van vissen waardoor het min of meer voor de hand ligt dat een van beide vissen het goede antwoord is Uitdrukking als iets afleidt van het eigenlijke puntprobleemThis is a red

1 flag2 boat3 salmon4 herring

Voorbeeld 2d

Eenzelfde redenering kun je volgen bij deze vraag Twee van de afleiders hebben betrekking op een saus De kans is daarmee groot dat een van beide het goede antwoord is Omdat ketchup het modernste woord is en het hier om een uitdrukking gaat is de kans groot dat het antwoord mustard is Dit blijkt te kloppen

(Uitdrukking hij is enorm enthousiast)He is keen as hellip

1 Ketchup2 Mustard3 Peas4 Fried eggs

Voorbeeld 2e

Ik ken de Engelse uitdrukking niet Desondanks kwam ik via logisch redeneren tot het het juiste antwoord Italieuml ligt te veel voor de hand (Rome is tenslotte de hoofdstad van Italieuml) het bereiden van een maaltijd en het bouwen van een huis zijn vergelijkbare zaken Het antwoord zal dus wel het villen van een kat zijn wat juist blijkt te zijn

Uitdrukking vele wegen leiden naar RomeThere are many ways to 1 prepare a meal2 build a house3 Italy4 skin a cat

Voorbeeld 3

Deze vraag is om een andere reden ongelukkig Hij zet je namelijk op het verkeerde been Het antwoord golden ligt zo voor de hand (in Nedewrland spreken we van een gouden handdruk) dat je geneigd bent voor silver als antwoord te kiezen

(Uitdrukking gouden handdruk)He has received a handshake 1 silver2 blind3 sweaty4 golden

Voorbeeld 4

In onderstaande vraag staan de afleiders zo ver af van het goede antwoord dat je geen historisch redeneren toetst

Deze poster uit WOII maakte onderdeel uit van een campagne om Amerikanen aan te moedigen om

1 de economie te ondersteunen door een auto te kopen2 zuinig te zijn met zaken als brandstof die belangrijk waren voor het voeren van oorlog3 verkeersproblemen te helpen oplossen door minder gebruik te maken van de auto4 een autoreis door Duitsland te makenemspVoorbeeld 5

Vmbo-examen (2008 II 16)

2p Hieronder staan vijf beweringen over de Nederlandse regering tijdens de Eerste Wereldoorlog

1 De regering maakte een einde aan de neutraliteitspolitiek2 De regering stond de opvang van Belgische vluchtelingen toe3 De regering vluchtte naar Groot-Brittannieuml4 De regering voerde een distributiesysteem in5 De regering zegde het lidmaatschap van de Volkenbond op

Welke twee beweringen zijn juist Schrijf alleen de nummers op

Verbeterde versie een goedfout-vraag

BeweringVul in Goed of Fout

1 De regering maakte een einde aan de neutraliteitspolitiek

2 De regering stond de opvang van Belgische vluchtelingen toe

3 De regering vluchtte naar Groot-Brittannieuml

4 De regering voerde een distributiesysteem in

5 De regering zegde het lidmaatschap van de Volkenbond op

Voorbeeld 6

Vermijd vragen waarin gevraagd wordt naar een fout antwoord (de betrouwbaarheid is gering)

Welke van de volgende beweringen is FOUT

A Een toename van hormoon B veroorzaakt een afname van de hormonen C en DB Een sterke toename van hormoon C stimuleert de productie van de hormonen A en BC Een lage concentratie van hormoon C belemmert de productie van de hormonen A en BD Een hoge concentratie van hormonen C en D belemmert de afscheiding van de hormonen A en B

Voorbeeld 7

Het woord rind (schorsschil) rijmt op

1 mint2 thinned3 anoint4 fined

Alternatief 1 en 2 klinken gelijk dus kunnen deze alternatieven niet het juiste antwoord zijn

Voorbeeld 8

Een betekenis van het Engelse woord box-office is

1 archiefkantoor2 advertentiebureau3 theaterkassa4 buxuskwekerij

Alternatief 4 is een voor iedereen duidelijk onzin antwoord

Soorten gesloten vragen

Meerkeuzevragen

Voorbeeld 1a

1p Wie was in Rusland de leider van de communisten tijdens de RussischeRevolutieA ChroesjtsjovB GorbatsjovC LeninD Stalin

Voorbeeld 1b

1p Welke gebeurtenissen versnelden de invoering van het algemeen kiesrecht in verschillende Europese landenA de crisis in de jaren dertig en de Eerste WereldoorlogB de Eerste Wereldoorlog en de Russische RevolutieC de Russische Revolutie en de Tweede WereldoorlogD de Tweede Wereldoorlog en de crisis in de jaren dertig

Voorbeeld 2

Bron

Een kaart van Europa in de jaren dertig

Gebruik de bron

1p Welke overeenkomst is er tussen de drie donkergrijs gekleurde landen(1 2 en 3)A Deze landen hadden een communistische regeringB Deze landen kenden een democratische regeringsvormC Deze landen vormden samen een militair bondgenootschapD Deze landen waren dictaturen

Voorbeeld 3

Bron

De Duitse minister van Binnenlandse Zaken schreef in 1934 aan alle ambtenaren het volgendeNu het hele bestuur nationaal-socialistisch is geworden en alle andere partijen zijn verdwenen is het vanzelfsprekend dat de Hitlergroet door alle ambtenaren als de Duitse groet wordt gebruikt Zij moeten elkaar op het werk en daarbuiten groeten door het opheffen van de rechterarm

Gebruik de bron

1p Welk begrip is van toepassing op de bronA antisemitismeB LebensraumC terreurD totalitair

Voorbeeld 4

Bron

Een spotprent uit 1928 Stalin zegt ldquoVoor mij is er geen honger in de Sovjetunierdquo

Gebruik bron 16

1p Op welk onderdeel van de politiek van Stalin heeft de tekenaar kritiekA op de indoctrinatie van de Russische bevolkingB op de persoonsverheerlijking van StalinC op de propaganda in de SovjetunieD op de vervolging van politieke tegenstanders

Voorbeeld 5a

Bron

Vier teksten uit verschillende verdragen

tekst 1Alle mensen zijn vrij en gelijk geboren Zij hebben een verstand en een geweten Zij behoren zich tegenover elkaar in de geest van broederschap te gedragen

tekst 2De partijen komen overeen dat een gewapende aanval tegen eacuteeacuten of meer van de lidstaten als een aanval tegen haar allen zal worden beschouwd

tekst 3Het verwijderen van de bestaande belemmeringen vereist eensgezind optreden Op deze manier garanderen we onze groei het evenwicht in het handelsverkeer en de eerlijkheid in de concurrentie

tekst 4Wij hebben besloten onze krachten te verenigen om de internationale vrede en veiligheid te bewaren Wij doen een beroep op de internationale instellingen om de economische en sociale vooruitgang van alle volken in de wereld te begunstigen

Gebruik de bron

1p Welke tekst is afkomstig uit het oprichtingsverdrag van de Europese Economische Gemeenschap in 1957a tekst 1b tekst 2c tekst 3d tekst 4

Voorbeeld 6

Bron

Een spotprent over de Tweede Wereldoorlog (1944)

ToelichtingDe handen linksonder zijn van de Verenigde StatenDe handen rechtsboven zijn van de Sovjetunie

Gebruik de bron

1p Welke manier van oorlogvoeren wordt in de tekening uitgebeeldA BlitzkriegB duikbotenoorlogC Koude OorlogD loopgravenoorlogE tweefrontenoorlog

Matching-vragen

Bij matchingvragen moeten leerlingen begrippengebeurtenissenjaartallen uit eacuteeacuten rij koppelen aan begrippengebeurtenissenjaartallen uit een andere rij Dit type opdrachten kan moeilijker worden gemaakt door van leerlingen te vragen hun keuze te verantwoorden Daarmee wordt de vraag ook meer open

Voorbeeld 1

Enkele gebeurtenissen

1 de Russische Revolutie2 oprichting van de NAVO3 uitvinding van de atoombom in de Verenigde Staten

enkele gevolgen

a de oprichting van het Warschaupactb het begin van een jarenlange wedloop in kernwapensc westers wantrouwen ten opzichte van de Sovjetunie

2p Welk gevolg hoort bij welke gebeurtenis Let op Elke gebeurtenis en elk gevolg mag maar eacuteeacuten keer gebruikt worden

Voorbeeld 2

Het interbellum

Enkele bronnen over het Duitse nationaal-socialisme

Bron 1

In 1935 werd in Neurenberg bepaald dat joden niet meer met personen van Duits bloed mochten trouwen en geen Duitse staatsburgers waren Daarna begon de discriminatie van de joden steeds drastischer vormen aan te nemen Joden in overheidsdienst verloren hun baan joodse winkels werden geboycot joodse kinderen werden van school gestuurd

Bron 2

Hitler had al in zijn boek lsquoMein Kampfrsquo (1924) geschreven dat het belangrijkste doel van zijn buitenlandse politiek het verkrijgen van meer gebied voor het Duitse volk was Oekraiumlne was bijvoorbeeld voorbestemd om de graanschuur van Duitsland te worden

Bron 3

De Hitler-Jugend nam de plaats in van andere jongerenorganisaties en de pers werd grotendeels onder controle van de nazirsquos gesteld evenals de radio- en filmwereld Universiteiten werden lsquogezuiverdrsquo en kunstenaars moesten lid worden van de Reichskulturkammer

Gebruik bron 1 2 en 3

2p Vijf kenmerken van Hitlers nationaal-socialisme in Duitsland

a de bouw van vernietigingskampenb de gelijkschakelingc de herbewapeningd de invoering van rassenwettene de noodzaak tot het scheppen van Lebensraum

Geef per bron aan welk kenmerk er bij hoort Let op Elk kenmerk mag slechts eacuteeacuten keer gebruikt worden en er blijven twee kenmerken over

Voorbeeld 3

Vmbo-examen 2011 I p-waarde 85=52174)

Bron

De bron bestaat uit vier teksten

tekst 1

Een Nederlandse ooggetuige verteltEen lange stoet van voetgangers wagens karren rijtuigen kinderwagens kruiwagens ndash al wat wielen had ndash met blinden zieken kinderen ouderen en huisraad kwam vanuit het zuiden de grens over Kinderen werden langs de weg geboren

tekst 2

Herinneringen van een Nederlandse officierHet veldleger bestaande uit vier divisies was opgesteld in Noord-Brabant niet ver van de grens verwijderd Toen de bewegingsoorlog in Frankrijk en Belgieuml in een loopgravenoorlog was overgegaan bleven onze troepen langer in hetzelfde legerkamp

tekst 3

Uit een verslag van de Nederlandse regeringPer periode van vier tijdvakken reikte het Centraal Broodkantoor 13000000 broodkaarten uit voor bruinbrood Het aantal gebruikers van bruinbrood was per tijdvak 3frac12 miljoen Elke kaart geeft recht op 2800 gram brood waarvoor 1750 gram meel nodig is

tekst 4Uit een Nederlands boek over de Eerste WereldoorlogDe Engelsen hadden de toegang tot de Duitse zeehavens geblokkeerd Duitsland liet het daar niet bij zitten en stuurde onderzeeboten op de Engelsen af Die onderzeeboten hebben heel wat Nederlandse vissersboten en vrachtschepen naar de zeebodem geschoten

Gebruik de bron

2p Hieronder staan zes begrippena censuurb distributiec handelsbelemmeringend mobilisatiee propagandaf vluchtelingen

De vier teksten in de bron gaan over gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor Nederland

Geef per tekst aan welk begrip daarbij hoort Let op Er blijven twee begrippen over

Doe het zoTekst 1 hoort bij hellip (schrijf de letter van het begrip op)(enz tot en met tekst 4)

Voorbeeld 4

Bron

Een overzicht van de vijf landen die de meeste medailles hebben behaald tijdens een van de Olympische Spelen uit de twintigste eeuw

Gebruik de bron

1p Hieronder staan enkele steden waar de Olympische Spelen zijn gehoudenA Amsterdam 1928B Berlijn 1936C Londen 1948D Seoel 1988E Barcelona 1992

Welke stad hoort bij de bron

De vraag wordt moeilijker wanneer om een toelichting wordt gevraagd Verklaar je keuze met behulp van de bron

Voorbeeld 5

Bron 1

Vier fotorsquos van wereldleiders na de Tweede Wereldoorlog

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

Voorbeeld 2

Analysevraag

Leerlingen moeten op basis van een analyse van de bron van een viertal uitspraken zeggen of deze juist of onhuist zijn

The following graph shows the concentration of thyroid-stimulating hormone (TSH) in human blood during the 3 hours following an injection of TSH-releasing hormone (TRH) in two groups of people (A and B) One group was treated with thyroxine daily for a week prior to the experiment (2 marks)

STATEMENT True (1) or False (2)

a Thyroxine treatment stimulated TSH release in Group A

b Group A has been treated with thyroxine daily before treatment with TRHc Group B has been treated with thyroxine daily before treatment with TRHd Thyroxine treatment inhibited TSH release in Group B

Voorbeeld 3

Dit is in principe een goede vraag omdat twee van de drie afleiders dicht bij het goede antwoord liggen either and neither (wordt gebruikt bij een keuze uit twee) Slechts both is een zeer onlogische afleider

I have got three keys here but of them fit

(Ze passen allemaal niet) a neitherb eitherc bothd none

Slechte meerkeuzevragen

Voorbeeld 1

Bij dit type meerkeuzevraag is meestal slechts in schijn een vraag met vier afleiders Vaak is er sprake van een combinatie van twee goedfout vragen Dergelijke vragen zijn eigenlijk alleen bruikbaar als de twee beweringen direct met elkaar verbonden zijn De praktijk leert dat leerlingen met dit type vraag vaak grote problemen hebben die dan niet worden veroorzaakt door een onvoldoende beheersing van de stof maar door de lees- en denktijd die het kost om de formulering van het probleem te begrijpen en het probleem op te lossen 1

Hieronder volgen twee uitsprakenI Voacuteoacuter 1848 mocht elke geloofsrichting zelf bepalen hoe het onderwijs werd ingerichtII Vrijheid van onderwijs stelt in de praktijk weinig voor als slechts het openbaar onderwijs volledig door de overheid betaald wordt

A Uitspraak I en II zijn juistB Uitspraak I is juist en uitspraak II is onjuistC Uitspraak I is onjuist en uitspraak II is juistD Uitspraak I en II zijn onjuist

Voorbeeld 2a

Onderstaande vraag lijkt een goede op kennis gerichte meerkeuzevraag Het is bij deze vraag echter mogelijk om via een redenering die niets te maken heeft met kennis van het Engelse vocabulair de vraag te reduceren tot een tweekeuze vraag Er worden namelijk twee erg op elkaar lijkende afleider gegeven pretty penny en pretty pound Het ligt daarom voor de hand dat een van beide antwoorden juist is Als je vervolgens redeneert dat een pound meer waard is dan een petty en pound dus het te voor de handliggende antwoord is kom je tot het goede antwoord pretty penny Je toetst dan dus eerder de redeneervaardigheid van de leerling dan zijn kennis van het Engelse vocabulair Maar misschien is dat ook wel een belangrijkere vaardigheid

(Uitdrukking dit is een duur ding)This item costs a 1 heavy penny

1 Sanders P (red) (2011) Toetsen op school blz101 Arnhem Cito

2 whole rib3 pretty penny4 pretty pound

Voorbeeld 2b

Een vergelijkbare redenering geldt voor deze vraag Er worden ook hier twee erg op elkaar lijkende afleiders gegeven wreck en rack pound Het ligt daarom voor de hand dat een van beide antwoorden juist is waarmee het eerder een tweekeuzevraag dan een vierkeuzevraag wordt

(Uitdrukking Je hoofd ergens over breken) your brains

1 Wreck2 Rack3 Ruin4 Lose

Voorbeeld 2c

Bij de afleiders in deze vraag staan twee namen van vissen waardoor het min of meer voor de hand ligt dat een van beide vissen het goede antwoord is Uitdrukking als iets afleidt van het eigenlijke puntprobleemThis is a red

1 flag2 boat3 salmon4 herring

Voorbeeld 2d

Eenzelfde redenering kun je volgen bij deze vraag Twee van de afleiders hebben betrekking op een saus De kans is daarmee groot dat een van beide het goede antwoord is Omdat ketchup het modernste woord is en het hier om een uitdrukking gaat is de kans groot dat het antwoord mustard is Dit blijkt te kloppen

(Uitdrukking hij is enorm enthousiast)He is keen as hellip

1 Ketchup2 Mustard3 Peas4 Fried eggs

Voorbeeld 2e

Ik ken de Engelse uitdrukking niet Desondanks kwam ik via logisch redeneren tot het het juiste antwoord Italieuml ligt te veel voor de hand (Rome is tenslotte de hoofdstad van Italieuml) het bereiden van een maaltijd en het bouwen van een huis zijn vergelijkbare zaken Het antwoord zal dus wel het villen van een kat zijn wat juist blijkt te zijn

Uitdrukking vele wegen leiden naar RomeThere are many ways to 1 prepare a meal2 build a house3 Italy4 skin a cat

Voorbeeld 3

Deze vraag is om een andere reden ongelukkig Hij zet je namelijk op het verkeerde been Het antwoord golden ligt zo voor de hand (in Nedewrland spreken we van een gouden handdruk) dat je geneigd bent voor silver als antwoord te kiezen

(Uitdrukking gouden handdruk)He has received a handshake 1 silver2 blind3 sweaty4 golden

Voorbeeld 4

In onderstaande vraag staan de afleiders zo ver af van het goede antwoord dat je geen historisch redeneren toetst

Deze poster uit WOII maakte onderdeel uit van een campagne om Amerikanen aan te moedigen om

1 de economie te ondersteunen door een auto te kopen2 zuinig te zijn met zaken als brandstof die belangrijk waren voor het voeren van oorlog3 verkeersproblemen te helpen oplossen door minder gebruik te maken van de auto4 een autoreis door Duitsland te makenemspVoorbeeld 5

Vmbo-examen (2008 II 16)

2p Hieronder staan vijf beweringen over de Nederlandse regering tijdens de Eerste Wereldoorlog

1 De regering maakte een einde aan de neutraliteitspolitiek2 De regering stond de opvang van Belgische vluchtelingen toe3 De regering vluchtte naar Groot-Brittannieuml4 De regering voerde een distributiesysteem in5 De regering zegde het lidmaatschap van de Volkenbond op

Welke twee beweringen zijn juist Schrijf alleen de nummers op

Verbeterde versie een goedfout-vraag

BeweringVul in Goed of Fout

1 De regering maakte een einde aan de neutraliteitspolitiek

2 De regering stond de opvang van Belgische vluchtelingen toe

3 De regering vluchtte naar Groot-Brittannieuml

4 De regering voerde een distributiesysteem in

5 De regering zegde het lidmaatschap van de Volkenbond op

Voorbeeld 6

Vermijd vragen waarin gevraagd wordt naar een fout antwoord (de betrouwbaarheid is gering)

Welke van de volgende beweringen is FOUT

A Een toename van hormoon B veroorzaakt een afname van de hormonen C en DB Een sterke toename van hormoon C stimuleert de productie van de hormonen A en BC Een lage concentratie van hormoon C belemmert de productie van de hormonen A en BD Een hoge concentratie van hormonen C en D belemmert de afscheiding van de hormonen A en B

Voorbeeld 7

Het woord rind (schorsschil) rijmt op

1 mint2 thinned3 anoint4 fined

Alternatief 1 en 2 klinken gelijk dus kunnen deze alternatieven niet het juiste antwoord zijn

Voorbeeld 8

Een betekenis van het Engelse woord box-office is

1 archiefkantoor2 advertentiebureau3 theaterkassa4 buxuskwekerij

Alternatief 4 is een voor iedereen duidelijk onzin antwoord

Soorten gesloten vragen

Meerkeuzevragen

Voorbeeld 1a

1p Wie was in Rusland de leider van de communisten tijdens de RussischeRevolutieA ChroesjtsjovB GorbatsjovC LeninD Stalin

Voorbeeld 1b

1p Welke gebeurtenissen versnelden de invoering van het algemeen kiesrecht in verschillende Europese landenA de crisis in de jaren dertig en de Eerste WereldoorlogB de Eerste Wereldoorlog en de Russische RevolutieC de Russische Revolutie en de Tweede WereldoorlogD de Tweede Wereldoorlog en de crisis in de jaren dertig

Voorbeeld 2

Bron

Een kaart van Europa in de jaren dertig

Gebruik de bron

1p Welke overeenkomst is er tussen de drie donkergrijs gekleurde landen(1 2 en 3)A Deze landen hadden een communistische regeringB Deze landen kenden een democratische regeringsvormC Deze landen vormden samen een militair bondgenootschapD Deze landen waren dictaturen

Voorbeeld 3

Bron

De Duitse minister van Binnenlandse Zaken schreef in 1934 aan alle ambtenaren het volgendeNu het hele bestuur nationaal-socialistisch is geworden en alle andere partijen zijn verdwenen is het vanzelfsprekend dat de Hitlergroet door alle ambtenaren als de Duitse groet wordt gebruikt Zij moeten elkaar op het werk en daarbuiten groeten door het opheffen van de rechterarm

Gebruik de bron

1p Welk begrip is van toepassing op de bronA antisemitismeB LebensraumC terreurD totalitair

Voorbeeld 4

Bron

Een spotprent uit 1928 Stalin zegt ldquoVoor mij is er geen honger in de Sovjetunierdquo

Gebruik bron 16

1p Op welk onderdeel van de politiek van Stalin heeft de tekenaar kritiekA op de indoctrinatie van de Russische bevolkingB op de persoonsverheerlijking van StalinC op de propaganda in de SovjetunieD op de vervolging van politieke tegenstanders

Voorbeeld 5a

Bron

Vier teksten uit verschillende verdragen

tekst 1Alle mensen zijn vrij en gelijk geboren Zij hebben een verstand en een geweten Zij behoren zich tegenover elkaar in de geest van broederschap te gedragen

tekst 2De partijen komen overeen dat een gewapende aanval tegen eacuteeacuten of meer van de lidstaten als een aanval tegen haar allen zal worden beschouwd

tekst 3Het verwijderen van de bestaande belemmeringen vereist eensgezind optreden Op deze manier garanderen we onze groei het evenwicht in het handelsverkeer en de eerlijkheid in de concurrentie

tekst 4Wij hebben besloten onze krachten te verenigen om de internationale vrede en veiligheid te bewaren Wij doen een beroep op de internationale instellingen om de economische en sociale vooruitgang van alle volken in de wereld te begunstigen

Gebruik de bron

1p Welke tekst is afkomstig uit het oprichtingsverdrag van de Europese Economische Gemeenschap in 1957a tekst 1b tekst 2c tekst 3d tekst 4

Voorbeeld 6

Bron

Een spotprent over de Tweede Wereldoorlog (1944)

ToelichtingDe handen linksonder zijn van de Verenigde StatenDe handen rechtsboven zijn van de Sovjetunie

Gebruik de bron

1p Welke manier van oorlogvoeren wordt in de tekening uitgebeeldA BlitzkriegB duikbotenoorlogC Koude OorlogD loopgravenoorlogE tweefrontenoorlog

Matching-vragen

Bij matchingvragen moeten leerlingen begrippengebeurtenissenjaartallen uit eacuteeacuten rij koppelen aan begrippengebeurtenissenjaartallen uit een andere rij Dit type opdrachten kan moeilijker worden gemaakt door van leerlingen te vragen hun keuze te verantwoorden Daarmee wordt de vraag ook meer open

Voorbeeld 1

Enkele gebeurtenissen

1 de Russische Revolutie2 oprichting van de NAVO3 uitvinding van de atoombom in de Verenigde Staten

enkele gevolgen

a de oprichting van het Warschaupactb het begin van een jarenlange wedloop in kernwapensc westers wantrouwen ten opzichte van de Sovjetunie

2p Welk gevolg hoort bij welke gebeurtenis Let op Elke gebeurtenis en elk gevolg mag maar eacuteeacuten keer gebruikt worden

Voorbeeld 2

Het interbellum

Enkele bronnen over het Duitse nationaal-socialisme

Bron 1

In 1935 werd in Neurenberg bepaald dat joden niet meer met personen van Duits bloed mochten trouwen en geen Duitse staatsburgers waren Daarna begon de discriminatie van de joden steeds drastischer vormen aan te nemen Joden in overheidsdienst verloren hun baan joodse winkels werden geboycot joodse kinderen werden van school gestuurd

Bron 2

Hitler had al in zijn boek lsquoMein Kampfrsquo (1924) geschreven dat het belangrijkste doel van zijn buitenlandse politiek het verkrijgen van meer gebied voor het Duitse volk was Oekraiumlne was bijvoorbeeld voorbestemd om de graanschuur van Duitsland te worden

Bron 3

De Hitler-Jugend nam de plaats in van andere jongerenorganisaties en de pers werd grotendeels onder controle van de nazirsquos gesteld evenals de radio- en filmwereld Universiteiten werden lsquogezuiverdrsquo en kunstenaars moesten lid worden van de Reichskulturkammer

Gebruik bron 1 2 en 3

2p Vijf kenmerken van Hitlers nationaal-socialisme in Duitsland

a de bouw van vernietigingskampenb de gelijkschakelingc de herbewapeningd de invoering van rassenwettene de noodzaak tot het scheppen van Lebensraum

Geef per bron aan welk kenmerk er bij hoort Let op Elk kenmerk mag slechts eacuteeacuten keer gebruikt worden en er blijven twee kenmerken over

Voorbeeld 3

Vmbo-examen 2011 I p-waarde 85=52174)

Bron

De bron bestaat uit vier teksten

tekst 1

Een Nederlandse ooggetuige verteltEen lange stoet van voetgangers wagens karren rijtuigen kinderwagens kruiwagens ndash al wat wielen had ndash met blinden zieken kinderen ouderen en huisraad kwam vanuit het zuiden de grens over Kinderen werden langs de weg geboren

tekst 2

Herinneringen van een Nederlandse officierHet veldleger bestaande uit vier divisies was opgesteld in Noord-Brabant niet ver van de grens verwijderd Toen de bewegingsoorlog in Frankrijk en Belgieuml in een loopgravenoorlog was overgegaan bleven onze troepen langer in hetzelfde legerkamp

tekst 3

Uit een verslag van de Nederlandse regeringPer periode van vier tijdvakken reikte het Centraal Broodkantoor 13000000 broodkaarten uit voor bruinbrood Het aantal gebruikers van bruinbrood was per tijdvak 3frac12 miljoen Elke kaart geeft recht op 2800 gram brood waarvoor 1750 gram meel nodig is

tekst 4Uit een Nederlands boek over de Eerste WereldoorlogDe Engelsen hadden de toegang tot de Duitse zeehavens geblokkeerd Duitsland liet het daar niet bij zitten en stuurde onderzeeboten op de Engelsen af Die onderzeeboten hebben heel wat Nederlandse vissersboten en vrachtschepen naar de zeebodem geschoten

Gebruik de bron

2p Hieronder staan zes begrippena censuurb distributiec handelsbelemmeringend mobilisatiee propagandaf vluchtelingen

De vier teksten in de bron gaan over gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor Nederland

Geef per tekst aan welk begrip daarbij hoort Let op Er blijven twee begrippen over

Doe het zoTekst 1 hoort bij hellip (schrijf de letter van het begrip op)(enz tot en met tekst 4)

Voorbeeld 4

Bron

Een overzicht van de vijf landen die de meeste medailles hebben behaald tijdens een van de Olympische Spelen uit de twintigste eeuw

Gebruik de bron

1p Hieronder staan enkele steden waar de Olympische Spelen zijn gehoudenA Amsterdam 1928B Berlijn 1936C Londen 1948D Seoel 1988E Barcelona 1992

Welke stad hoort bij de bron

De vraag wordt moeilijker wanneer om een toelichting wordt gevraagd Verklaar je keuze met behulp van de bron

Voorbeeld 5

Bron 1

Vier fotorsquos van wereldleiders na de Tweede Wereldoorlog

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

(Ze passen allemaal niet) a neitherb eitherc bothd none

Slechte meerkeuzevragen

Voorbeeld 1

Bij dit type meerkeuzevraag is meestal slechts in schijn een vraag met vier afleiders Vaak is er sprake van een combinatie van twee goedfout vragen Dergelijke vragen zijn eigenlijk alleen bruikbaar als de twee beweringen direct met elkaar verbonden zijn De praktijk leert dat leerlingen met dit type vraag vaak grote problemen hebben die dan niet worden veroorzaakt door een onvoldoende beheersing van de stof maar door de lees- en denktijd die het kost om de formulering van het probleem te begrijpen en het probleem op te lossen 1

Hieronder volgen twee uitsprakenI Voacuteoacuter 1848 mocht elke geloofsrichting zelf bepalen hoe het onderwijs werd ingerichtII Vrijheid van onderwijs stelt in de praktijk weinig voor als slechts het openbaar onderwijs volledig door de overheid betaald wordt

A Uitspraak I en II zijn juistB Uitspraak I is juist en uitspraak II is onjuistC Uitspraak I is onjuist en uitspraak II is juistD Uitspraak I en II zijn onjuist

Voorbeeld 2a

Onderstaande vraag lijkt een goede op kennis gerichte meerkeuzevraag Het is bij deze vraag echter mogelijk om via een redenering die niets te maken heeft met kennis van het Engelse vocabulair de vraag te reduceren tot een tweekeuze vraag Er worden namelijk twee erg op elkaar lijkende afleider gegeven pretty penny en pretty pound Het ligt daarom voor de hand dat een van beide antwoorden juist is Als je vervolgens redeneert dat een pound meer waard is dan een petty en pound dus het te voor de handliggende antwoord is kom je tot het goede antwoord pretty penny Je toetst dan dus eerder de redeneervaardigheid van de leerling dan zijn kennis van het Engelse vocabulair Maar misschien is dat ook wel een belangrijkere vaardigheid

(Uitdrukking dit is een duur ding)This item costs a 1 heavy penny

1 Sanders P (red) (2011) Toetsen op school blz101 Arnhem Cito

2 whole rib3 pretty penny4 pretty pound

Voorbeeld 2b

Een vergelijkbare redenering geldt voor deze vraag Er worden ook hier twee erg op elkaar lijkende afleiders gegeven wreck en rack pound Het ligt daarom voor de hand dat een van beide antwoorden juist is waarmee het eerder een tweekeuzevraag dan een vierkeuzevraag wordt

(Uitdrukking Je hoofd ergens over breken) your brains

1 Wreck2 Rack3 Ruin4 Lose

Voorbeeld 2c

Bij de afleiders in deze vraag staan twee namen van vissen waardoor het min of meer voor de hand ligt dat een van beide vissen het goede antwoord is Uitdrukking als iets afleidt van het eigenlijke puntprobleemThis is a red

1 flag2 boat3 salmon4 herring

Voorbeeld 2d

Eenzelfde redenering kun je volgen bij deze vraag Twee van de afleiders hebben betrekking op een saus De kans is daarmee groot dat een van beide het goede antwoord is Omdat ketchup het modernste woord is en het hier om een uitdrukking gaat is de kans groot dat het antwoord mustard is Dit blijkt te kloppen

(Uitdrukking hij is enorm enthousiast)He is keen as hellip

1 Ketchup2 Mustard3 Peas4 Fried eggs

Voorbeeld 2e

Ik ken de Engelse uitdrukking niet Desondanks kwam ik via logisch redeneren tot het het juiste antwoord Italieuml ligt te veel voor de hand (Rome is tenslotte de hoofdstad van Italieuml) het bereiden van een maaltijd en het bouwen van een huis zijn vergelijkbare zaken Het antwoord zal dus wel het villen van een kat zijn wat juist blijkt te zijn

Uitdrukking vele wegen leiden naar RomeThere are many ways to 1 prepare a meal2 build a house3 Italy4 skin a cat

Voorbeeld 3

Deze vraag is om een andere reden ongelukkig Hij zet je namelijk op het verkeerde been Het antwoord golden ligt zo voor de hand (in Nedewrland spreken we van een gouden handdruk) dat je geneigd bent voor silver als antwoord te kiezen

(Uitdrukking gouden handdruk)He has received a handshake 1 silver2 blind3 sweaty4 golden

Voorbeeld 4

In onderstaande vraag staan de afleiders zo ver af van het goede antwoord dat je geen historisch redeneren toetst

Deze poster uit WOII maakte onderdeel uit van een campagne om Amerikanen aan te moedigen om

1 de economie te ondersteunen door een auto te kopen2 zuinig te zijn met zaken als brandstof die belangrijk waren voor het voeren van oorlog3 verkeersproblemen te helpen oplossen door minder gebruik te maken van de auto4 een autoreis door Duitsland te makenemspVoorbeeld 5

Vmbo-examen (2008 II 16)

2p Hieronder staan vijf beweringen over de Nederlandse regering tijdens de Eerste Wereldoorlog

1 De regering maakte een einde aan de neutraliteitspolitiek2 De regering stond de opvang van Belgische vluchtelingen toe3 De regering vluchtte naar Groot-Brittannieuml4 De regering voerde een distributiesysteem in5 De regering zegde het lidmaatschap van de Volkenbond op

Welke twee beweringen zijn juist Schrijf alleen de nummers op

Verbeterde versie een goedfout-vraag

BeweringVul in Goed of Fout

1 De regering maakte een einde aan de neutraliteitspolitiek

2 De regering stond de opvang van Belgische vluchtelingen toe

3 De regering vluchtte naar Groot-Brittannieuml

4 De regering voerde een distributiesysteem in

5 De regering zegde het lidmaatschap van de Volkenbond op

Voorbeeld 6

Vermijd vragen waarin gevraagd wordt naar een fout antwoord (de betrouwbaarheid is gering)

Welke van de volgende beweringen is FOUT

A Een toename van hormoon B veroorzaakt een afname van de hormonen C en DB Een sterke toename van hormoon C stimuleert de productie van de hormonen A en BC Een lage concentratie van hormoon C belemmert de productie van de hormonen A en BD Een hoge concentratie van hormonen C en D belemmert de afscheiding van de hormonen A en B

Voorbeeld 7

Het woord rind (schorsschil) rijmt op

1 mint2 thinned3 anoint4 fined

Alternatief 1 en 2 klinken gelijk dus kunnen deze alternatieven niet het juiste antwoord zijn

Voorbeeld 8

Een betekenis van het Engelse woord box-office is

1 archiefkantoor2 advertentiebureau3 theaterkassa4 buxuskwekerij

Alternatief 4 is een voor iedereen duidelijk onzin antwoord

Soorten gesloten vragen

Meerkeuzevragen

Voorbeeld 1a

1p Wie was in Rusland de leider van de communisten tijdens de RussischeRevolutieA ChroesjtsjovB GorbatsjovC LeninD Stalin

Voorbeeld 1b

1p Welke gebeurtenissen versnelden de invoering van het algemeen kiesrecht in verschillende Europese landenA de crisis in de jaren dertig en de Eerste WereldoorlogB de Eerste Wereldoorlog en de Russische RevolutieC de Russische Revolutie en de Tweede WereldoorlogD de Tweede Wereldoorlog en de crisis in de jaren dertig

Voorbeeld 2

Bron

Een kaart van Europa in de jaren dertig

Gebruik de bron

1p Welke overeenkomst is er tussen de drie donkergrijs gekleurde landen(1 2 en 3)A Deze landen hadden een communistische regeringB Deze landen kenden een democratische regeringsvormC Deze landen vormden samen een militair bondgenootschapD Deze landen waren dictaturen

Voorbeeld 3

Bron

De Duitse minister van Binnenlandse Zaken schreef in 1934 aan alle ambtenaren het volgendeNu het hele bestuur nationaal-socialistisch is geworden en alle andere partijen zijn verdwenen is het vanzelfsprekend dat de Hitlergroet door alle ambtenaren als de Duitse groet wordt gebruikt Zij moeten elkaar op het werk en daarbuiten groeten door het opheffen van de rechterarm

Gebruik de bron

1p Welk begrip is van toepassing op de bronA antisemitismeB LebensraumC terreurD totalitair

Voorbeeld 4

Bron

Een spotprent uit 1928 Stalin zegt ldquoVoor mij is er geen honger in de Sovjetunierdquo

Gebruik bron 16

1p Op welk onderdeel van de politiek van Stalin heeft de tekenaar kritiekA op de indoctrinatie van de Russische bevolkingB op de persoonsverheerlijking van StalinC op de propaganda in de SovjetunieD op de vervolging van politieke tegenstanders

Voorbeeld 5a

Bron

Vier teksten uit verschillende verdragen

tekst 1Alle mensen zijn vrij en gelijk geboren Zij hebben een verstand en een geweten Zij behoren zich tegenover elkaar in de geest van broederschap te gedragen

tekst 2De partijen komen overeen dat een gewapende aanval tegen eacuteeacuten of meer van de lidstaten als een aanval tegen haar allen zal worden beschouwd

tekst 3Het verwijderen van de bestaande belemmeringen vereist eensgezind optreden Op deze manier garanderen we onze groei het evenwicht in het handelsverkeer en de eerlijkheid in de concurrentie

tekst 4Wij hebben besloten onze krachten te verenigen om de internationale vrede en veiligheid te bewaren Wij doen een beroep op de internationale instellingen om de economische en sociale vooruitgang van alle volken in de wereld te begunstigen

Gebruik de bron

1p Welke tekst is afkomstig uit het oprichtingsverdrag van de Europese Economische Gemeenschap in 1957a tekst 1b tekst 2c tekst 3d tekst 4

Voorbeeld 6

Bron

Een spotprent over de Tweede Wereldoorlog (1944)

ToelichtingDe handen linksonder zijn van de Verenigde StatenDe handen rechtsboven zijn van de Sovjetunie

Gebruik de bron

1p Welke manier van oorlogvoeren wordt in de tekening uitgebeeldA BlitzkriegB duikbotenoorlogC Koude OorlogD loopgravenoorlogE tweefrontenoorlog

Matching-vragen

Bij matchingvragen moeten leerlingen begrippengebeurtenissenjaartallen uit eacuteeacuten rij koppelen aan begrippengebeurtenissenjaartallen uit een andere rij Dit type opdrachten kan moeilijker worden gemaakt door van leerlingen te vragen hun keuze te verantwoorden Daarmee wordt de vraag ook meer open

Voorbeeld 1

Enkele gebeurtenissen

1 de Russische Revolutie2 oprichting van de NAVO3 uitvinding van de atoombom in de Verenigde Staten

enkele gevolgen

a de oprichting van het Warschaupactb het begin van een jarenlange wedloop in kernwapensc westers wantrouwen ten opzichte van de Sovjetunie

2p Welk gevolg hoort bij welke gebeurtenis Let op Elke gebeurtenis en elk gevolg mag maar eacuteeacuten keer gebruikt worden

Voorbeeld 2

Het interbellum

Enkele bronnen over het Duitse nationaal-socialisme

Bron 1

In 1935 werd in Neurenberg bepaald dat joden niet meer met personen van Duits bloed mochten trouwen en geen Duitse staatsburgers waren Daarna begon de discriminatie van de joden steeds drastischer vormen aan te nemen Joden in overheidsdienst verloren hun baan joodse winkels werden geboycot joodse kinderen werden van school gestuurd

Bron 2

Hitler had al in zijn boek lsquoMein Kampfrsquo (1924) geschreven dat het belangrijkste doel van zijn buitenlandse politiek het verkrijgen van meer gebied voor het Duitse volk was Oekraiumlne was bijvoorbeeld voorbestemd om de graanschuur van Duitsland te worden

Bron 3

De Hitler-Jugend nam de plaats in van andere jongerenorganisaties en de pers werd grotendeels onder controle van de nazirsquos gesteld evenals de radio- en filmwereld Universiteiten werden lsquogezuiverdrsquo en kunstenaars moesten lid worden van de Reichskulturkammer

Gebruik bron 1 2 en 3

2p Vijf kenmerken van Hitlers nationaal-socialisme in Duitsland

a de bouw van vernietigingskampenb de gelijkschakelingc de herbewapeningd de invoering van rassenwettene de noodzaak tot het scheppen van Lebensraum

Geef per bron aan welk kenmerk er bij hoort Let op Elk kenmerk mag slechts eacuteeacuten keer gebruikt worden en er blijven twee kenmerken over

Voorbeeld 3

Vmbo-examen 2011 I p-waarde 85=52174)

Bron

De bron bestaat uit vier teksten

tekst 1

Een Nederlandse ooggetuige verteltEen lange stoet van voetgangers wagens karren rijtuigen kinderwagens kruiwagens ndash al wat wielen had ndash met blinden zieken kinderen ouderen en huisraad kwam vanuit het zuiden de grens over Kinderen werden langs de weg geboren

tekst 2

Herinneringen van een Nederlandse officierHet veldleger bestaande uit vier divisies was opgesteld in Noord-Brabant niet ver van de grens verwijderd Toen de bewegingsoorlog in Frankrijk en Belgieuml in een loopgravenoorlog was overgegaan bleven onze troepen langer in hetzelfde legerkamp

tekst 3

Uit een verslag van de Nederlandse regeringPer periode van vier tijdvakken reikte het Centraal Broodkantoor 13000000 broodkaarten uit voor bruinbrood Het aantal gebruikers van bruinbrood was per tijdvak 3frac12 miljoen Elke kaart geeft recht op 2800 gram brood waarvoor 1750 gram meel nodig is

tekst 4Uit een Nederlands boek over de Eerste WereldoorlogDe Engelsen hadden de toegang tot de Duitse zeehavens geblokkeerd Duitsland liet het daar niet bij zitten en stuurde onderzeeboten op de Engelsen af Die onderzeeboten hebben heel wat Nederlandse vissersboten en vrachtschepen naar de zeebodem geschoten

Gebruik de bron

2p Hieronder staan zes begrippena censuurb distributiec handelsbelemmeringend mobilisatiee propagandaf vluchtelingen

De vier teksten in de bron gaan over gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor Nederland

Geef per tekst aan welk begrip daarbij hoort Let op Er blijven twee begrippen over

Doe het zoTekst 1 hoort bij hellip (schrijf de letter van het begrip op)(enz tot en met tekst 4)

Voorbeeld 4

Bron

Een overzicht van de vijf landen die de meeste medailles hebben behaald tijdens een van de Olympische Spelen uit de twintigste eeuw

Gebruik de bron

1p Hieronder staan enkele steden waar de Olympische Spelen zijn gehoudenA Amsterdam 1928B Berlijn 1936C Londen 1948D Seoel 1988E Barcelona 1992

Welke stad hoort bij de bron

De vraag wordt moeilijker wanneer om een toelichting wordt gevraagd Verklaar je keuze met behulp van de bron

Voorbeeld 5

Bron 1

Vier fotorsquos van wereldleiders na de Tweede Wereldoorlog

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

2 whole rib3 pretty penny4 pretty pound

Voorbeeld 2b

Een vergelijkbare redenering geldt voor deze vraag Er worden ook hier twee erg op elkaar lijkende afleiders gegeven wreck en rack pound Het ligt daarom voor de hand dat een van beide antwoorden juist is waarmee het eerder een tweekeuzevraag dan een vierkeuzevraag wordt

(Uitdrukking Je hoofd ergens over breken) your brains

1 Wreck2 Rack3 Ruin4 Lose

Voorbeeld 2c

Bij de afleiders in deze vraag staan twee namen van vissen waardoor het min of meer voor de hand ligt dat een van beide vissen het goede antwoord is Uitdrukking als iets afleidt van het eigenlijke puntprobleemThis is a red

1 flag2 boat3 salmon4 herring

Voorbeeld 2d

Eenzelfde redenering kun je volgen bij deze vraag Twee van de afleiders hebben betrekking op een saus De kans is daarmee groot dat een van beide het goede antwoord is Omdat ketchup het modernste woord is en het hier om een uitdrukking gaat is de kans groot dat het antwoord mustard is Dit blijkt te kloppen

(Uitdrukking hij is enorm enthousiast)He is keen as hellip

1 Ketchup2 Mustard3 Peas4 Fried eggs

Voorbeeld 2e

Ik ken de Engelse uitdrukking niet Desondanks kwam ik via logisch redeneren tot het het juiste antwoord Italieuml ligt te veel voor de hand (Rome is tenslotte de hoofdstad van Italieuml) het bereiden van een maaltijd en het bouwen van een huis zijn vergelijkbare zaken Het antwoord zal dus wel het villen van een kat zijn wat juist blijkt te zijn

Uitdrukking vele wegen leiden naar RomeThere are many ways to 1 prepare a meal2 build a house3 Italy4 skin a cat

Voorbeeld 3

Deze vraag is om een andere reden ongelukkig Hij zet je namelijk op het verkeerde been Het antwoord golden ligt zo voor de hand (in Nedewrland spreken we van een gouden handdruk) dat je geneigd bent voor silver als antwoord te kiezen

(Uitdrukking gouden handdruk)He has received a handshake 1 silver2 blind3 sweaty4 golden

Voorbeeld 4

In onderstaande vraag staan de afleiders zo ver af van het goede antwoord dat je geen historisch redeneren toetst

Deze poster uit WOII maakte onderdeel uit van een campagne om Amerikanen aan te moedigen om

1 de economie te ondersteunen door een auto te kopen2 zuinig te zijn met zaken als brandstof die belangrijk waren voor het voeren van oorlog3 verkeersproblemen te helpen oplossen door minder gebruik te maken van de auto4 een autoreis door Duitsland te makenemspVoorbeeld 5

Vmbo-examen (2008 II 16)

2p Hieronder staan vijf beweringen over de Nederlandse regering tijdens de Eerste Wereldoorlog

1 De regering maakte een einde aan de neutraliteitspolitiek2 De regering stond de opvang van Belgische vluchtelingen toe3 De regering vluchtte naar Groot-Brittannieuml4 De regering voerde een distributiesysteem in5 De regering zegde het lidmaatschap van de Volkenbond op

Welke twee beweringen zijn juist Schrijf alleen de nummers op

Verbeterde versie een goedfout-vraag

BeweringVul in Goed of Fout

1 De regering maakte een einde aan de neutraliteitspolitiek

2 De regering stond de opvang van Belgische vluchtelingen toe

3 De regering vluchtte naar Groot-Brittannieuml

4 De regering voerde een distributiesysteem in

5 De regering zegde het lidmaatschap van de Volkenbond op

Voorbeeld 6

Vermijd vragen waarin gevraagd wordt naar een fout antwoord (de betrouwbaarheid is gering)

Welke van de volgende beweringen is FOUT

A Een toename van hormoon B veroorzaakt een afname van de hormonen C en DB Een sterke toename van hormoon C stimuleert de productie van de hormonen A en BC Een lage concentratie van hormoon C belemmert de productie van de hormonen A en BD Een hoge concentratie van hormonen C en D belemmert de afscheiding van de hormonen A en B

Voorbeeld 7

Het woord rind (schorsschil) rijmt op

1 mint2 thinned3 anoint4 fined

Alternatief 1 en 2 klinken gelijk dus kunnen deze alternatieven niet het juiste antwoord zijn

Voorbeeld 8

Een betekenis van het Engelse woord box-office is

1 archiefkantoor2 advertentiebureau3 theaterkassa4 buxuskwekerij

Alternatief 4 is een voor iedereen duidelijk onzin antwoord

Soorten gesloten vragen

Meerkeuzevragen

Voorbeeld 1a

1p Wie was in Rusland de leider van de communisten tijdens de RussischeRevolutieA ChroesjtsjovB GorbatsjovC LeninD Stalin

Voorbeeld 1b

1p Welke gebeurtenissen versnelden de invoering van het algemeen kiesrecht in verschillende Europese landenA de crisis in de jaren dertig en de Eerste WereldoorlogB de Eerste Wereldoorlog en de Russische RevolutieC de Russische Revolutie en de Tweede WereldoorlogD de Tweede Wereldoorlog en de crisis in de jaren dertig

Voorbeeld 2

Bron

Een kaart van Europa in de jaren dertig

Gebruik de bron

1p Welke overeenkomst is er tussen de drie donkergrijs gekleurde landen(1 2 en 3)A Deze landen hadden een communistische regeringB Deze landen kenden een democratische regeringsvormC Deze landen vormden samen een militair bondgenootschapD Deze landen waren dictaturen

Voorbeeld 3

Bron

De Duitse minister van Binnenlandse Zaken schreef in 1934 aan alle ambtenaren het volgendeNu het hele bestuur nationaal-socialistisch is geworden en alle andere partijen zijn verdwenen is het vanzelfsprekend dat de Hitlergroet door alle ambtenaren als de Duitse groet wordt gebruikt Zij moeten elkaar op het werk en daarbuiten groeten door het opheffen van de rechterarm

Gebruik de bron

1p Welk begrip is van toepassing op de bronA antisemitismeB LebensraumC terreurD totalitair

Voorbeeld 4

Bron

Een spotprent uit 1928 Stalin zegt ldquoVoor mij is er geen honger in de Sovjetunierdquo

Gebruik bron 16

1p Op welk onderdeel van de politiek van Stalin heeft de tekenaar kritiekA op de indoctrinatie van de Russische bevolkingB op de persoonsverheerlijking van StalinC op de propaganda in de SovjetunieD op de vervolging van politieke tegenstanders

Voorbeeld 5a

Bron

Vier teksten uit verschillende verdragen

tekst 1Alle mensen zijn vrij en gelijk geboren Zij hebben een verstand en een geweten Zij behoren zich tegenover elkaar in de geest van broederschap te gedragen

tekst 2De partijen komen overeen dat een gewapende aanval tegen eacuteeacuten of meer van de lidstaten als een aanval tegen haar allen zal worden beschouwd

tekst 3Het verwijderen van de bestaande belemmeringen vereist eensgezind optreden Op deze manier garanderen we onze groei het evenwicht in het handelsverkeer en de eerlijkheid in de concurrentie

tekst 4Wij hebben besloten onze krachten te verenigen om de internationale vrede en veiligheid te bewaren Wij doen een beroep op de internationale instellingen om de economische en sociale vooruitgang van alle volken in de wereld te begunstigen

Gebruik de bron

1p Welke tekst is afkomstig uit het oprichtingsverdrag van de Europese Economische Gemeenschap in 1957a tekst 1b tekst 2c tekst 3d tekst 4

Voorbeeld 6

Bron

Een spotprent over de Tweede Wereldoorlog (1944)

ToelichtingDe handen linksonder zijn van de Verenigde StatenDe handen rechtsboven zijn van de Sovjetunie

Gebruik de bron

1p Welke manier van oorlogvoeren wordt in de tekening uitgebeeldA BlitzkriegB duikbotenoorlogC Koude OorlogD loopgravenoorlogE tweefrontenoorlog

Matching-vragen

Bij matchingvragen moeten leerlingen begrippengebeurtenissenjaartallen uit eacuteeacuten rij koppelen aan begrippengebeurtenissenjaartallen uit een andere rij Dit type opdrachten kan moeilijker worden gemaakt door van leerlingen te vragen hun keuze te verantwoorden Daarmee wordt de vraag ook meer open

Voorbeeld 1

Enkele gebeurtenissen

1 de Russische Revolutie2 oprichting van de NAVO3 uitvinding van de atoombom in de Verenigde Staten

enkele gevolgen

a de oprichting van het Warschaupactb het begin van een jarenlange wedloop in kernwapensc westers wantrouwen ten opzichte van de Sovjetunie

2p Welk gevolg hoort bij welke gebeurtenis Let op Elke gebeurtenis en elk gevolg mag maar eacuteeacuten keer gebruikt worden

Voorbeeld 2

Het interbellum

Enkele bronnen over het Duitse nationaal-socialisme

Bron 1

In 1935 werd in Neurenberg bepaald dat joden niet meer met personen van Duits bloed mochten trouwen en geen Duitse staatsburgers waren Daarna begon de discriminatie van de joden steeds drastischer vormen aan te nemen Joden in overheidsdienst verloren hun baan joodse winkels werden geboycot joodse kinderen werden van school gestuurd

Bron 2

Hitler had al in zijn boek lsquoMein Kampfrsquo (1924) geschreven dat het belangrijkste doel van zijn buitenlandse politiek het verkrijgen van meer gebied voor het Duitse volk was Oekraiumlne was bijvoorbeeld voorbestemd om de graanschuur van Duitsland te worden

Bron 3

De Hitler-Jugend nam de plaats in van andere jongerenorganisaties en de pers werd grotendeels onder controle van de nazirsquos gesteld evenals de radio- en filmwereld Universiteiten werden lsquogezuiverdrsquo en kunstenaars moesten lid worden van de Reichskulturkammer

Gebruik bron 1 2 en 3

2p Vijf kenmerken van Hitlers nationaal-socialisme in Duitsland

a de bouw van vernietigingskampenb de gelijkschakelingc de herbewapeningd de invoering van rassenwettene de noodzaak tot het scheppen van Lebensraum

Geef per bron aan welk kenmerk er bij hoort Let op Elk kenmerk mag slechts eacuteeacuten keer gebruikt worden en er blijven twee kenmerken over

Voorbeeld 3

Vmbo-examen 2011 I p-waarde 85=52174)

Bron

De bron bestaat uit vier teksten

tekst 1

Een Nederlandse ooggetuige verteltEen lange stoet van voetgangers wagens karren rijtuigen kinderwagens kruiwagens ndash al wat wielen had ndash met blinden zieken kinderen ouderen en huisraad kwam vanuit het zuiden de grens over Kinderen werden langs de weg geboren

tekst 2

Herinneringen van een Nederlandse officierHet veldleger bestaande uit vier divisies was opgesteld in Noord-Brabant niet ver van de grens verwijderd Toen de bewegingsoorlog in Frankrijk en Belgieuml in een loopgravenoorlog was overgegaan bleven onze troepen langer in hetzelfde legerkamp

tekst 3

Uit een verslag van de Nederlandse regeringPer periode van vier tijdvakken reikte het Centraal Broodkantoor 13000000 broodkaarten uit voor bruinbrood Het aantal gebruikers van bruinbrood was per tijdvak 3frac12 miljoen Elke kaart geeft recht op 2800 gram brood waarvoor 1750 gram meel nodig is

tekst 4Uit een Nederlands boek over de Eerste WereldoorlogDe Engelsen hadden de toegang tot de Duitse zeehavens geblokkeerd Duitsland liet het daar niet bij zitten en stuurde onderzeeboten op de Engelsen af Die onderzeeboten hebben heel wat Nederlandse vissersboten en vrachtschepen naar de zeebodem geschoten

Gebruik de bron

2p Hieronder staan zes begrippena censuurb distributiec handelsbelemmeringend mobilisatiee propagandaf vluchtelingen

De vier teksten in de bron gaan over gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor Nederland

Geef per tekst aan welk begrip daarbij hoort Let op Er blijven twee begrippen over

Doe het zoTekst 1 hoort bij hellip (schrijf de letter van het begrip op)(enz tot en met tekst 4)

Voorbeeld 4

Bron

Een overzicht van de vijf landen die de meeste medailles hebben behaald tijdens een van de Olympische Spelen uit de twintigste eeuw

Gebruik de bron

1p Hieronder staan enkele steden waar de Olympische Spelen zijn gehoudenA Amsterdam 1928B Berlijn 1936C Londen 1948D Seoel 1988E Barcelona 1992

Welke stad hoort bij de bron

De vraag wordt moeilijker wanneer om een toelichting wordt gevraagd Verklaar je keuze met behulp van de bron

Voorbeeld 5

Bron 1

Vier fotorsquos van wereldleiders na de Tweede Wereldoorlog

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

Voorbeeld 2e

Ik ken de Engelse uitdrukking niet Desondanks kwam ik via logisch redeneren tot het het juiste antwoord Italieuml ligt te veel voor de hand (Rome is tenslotte de hoofdstad van Italieuml) het bereiden van een maaltijd en het bouwen van een huis zijn vergelijkbare zaken Het antwoord zal dus wel het villen van een kat zijn wat juist blijkt te zijn

Uitdrukking vele wegen leiden naar RomeThere are many ways to 1 prepare a meal2 build a house3 Italy4 skin a cat

Voorbeeld 3

Deze vraag is om een andere reden ongelukkig Hij zet je namelijk op het verkeerde been Het antwoord golden ligt zo voor de hand (in Nedewrland spreken we van een gouden handdruk) dat je geneigd bent voor silver als antwoord te kiezen

(Uitdrukking gouden handdruk)He has received a handshake 1 silver2 blind3 sweaty4 golden

Voorbeeld 4

In onderstaande vraag staan de afleiders zo ver af van het goede antwoord dat je geen historisch redeneren toetst

Deze poster uit WOII maakte onderdeel uit van een campagne om Amerikanen aan te moedigen om

1 de economie te ondersteunen door een auto te kopen2 zuinig te zijn met zaken als brandstof die belangrijk waren voor het voeren van oorlog3 verkeersproblemen te helpen oplossen door minder gebruik te maken van de auto4 een autoreis door Duitsland te makenemspVoorbeeld 5

Vmbo-examen (2008 II 16)

2p Hieronder staan vijf beweringen over de Nederlandse regering tijdens de Eerste Wereldoorlog

1 De regering maakte een einde aan de neutraliteitspolitiek2 De regering stond de opvang van Belgische vluchtelingen toe3 De regering vluchtte naar Groot-Brittannieuml4 De regering voerde een distributiesysteem in5 De regering zegde het lidmaatschap van de Volkenbond op

Welke twee beweringen zijn juist Schrijf alleen de nummers op

Verbeterde versie een goedfout-vraag

BeweringVul in Goed of Fout

1 De regering maakte een einde aan de neutraliteitspolitiek

2 De regering stond de opvang van Belgische vluchtelingen toe

3 De regering vluchtte naar Groot-Brittannieuml

4 De regering voerde een distributiesysteem in

5 De regering zegde het lidmaatschap van de Volkenbond op

Voorbeeld 6

Vermijd vragen waarin gevraagd wordt naar een fout antwoord (de betrouwbaarheid is gering)

Welke van de volgende beweringen is FOUT

A Een toename van hormoon B veroorzaakt een afname van de hormonen C en DB Een sterke toename van hormoon C stimuleert de productie van de hormonen A en BC Een lage concentratie van hormoon C belemmert de productie van de hormonen A en BD Een hoge concentratie van hormonen C en D belemmert de afscheiding van de hormonen A en B

Voorbeeld 7

Het woord rind (schorsschil) rijmt op

1 mint2 thinned3 anoint4 fined

Alternatief 1 en 2 klinken gelijk dus kunnen deze alternatieven niet het juiste antwoord zijn

Voorbeeld 8

Een betekenis van het Engelse woord box-office is

1 archiefkantoor2 advertentiebureau3 theaterkassa4 buxuskwekerij

Alternatief 4 is een voor iedereen duidelijk onzin antwoord

Soorten gesloten vragen

Meerkeuzevragen

Voorbeeld 1a

1p Wie was in Rusland de leider van de communisten tijdens de RussischeRevolutieA ChroesjtsjovB GorbatsjovC LeninD Stalin

Voorbeeld 1b

1p Welke gebeurtenissen versnelden de invoering van het algemeen kiesrecht in verschillende Europese landenA de crisis in de jaren dertig en de Eerste WereldoorlogB de Eerste Wereldoorlog en de Russische RevolutieC de Russische Revolutie en de Tweede WereldoorlogD de Tweede Wereldoorlog en de crisis in de jaren dertig

Voorbeeld 2

Bron

Een kaart van Europa in de jaren dertig

Gebruik de bron

1p Welke overeenkomst is er tussen de drie donkergrijs gekleurde landen(1 2 en 3)A Deze landen hadden een communistische regeringB Deze landen kenden een democratische regeringsvormC Deze landen vormden samen een militair bondgenootschapD Deze landen waren dictaturen

Voorbeeld 3

Bron

De Duitse minister van Binnenlandse Zaken schreef in 1934 aan alle ambtenaren het volgendeNu het hele bestuur nationaal-socialistisch is geworden en alle andere partijen zijn verdwenen is het vanzelfsprekend dat de Hitlergroet door alle ambtenaren als de Duitse groet wordt gebruikt Zij moeten elkaar op het werk en daarbuiten groeten door het opheffen van de rechterarm

Gebruik de bron

1p Welk begrip is van toepassing op de bronA antisemitismeB LebensraumC terreurD totalitair

Voorbeeld 4

Bron

Een spotprent uit 1928 Stalin zegt ldquoVoor mij is er geen honger in de Sovjetunierdquo

Gebruik bron 16

1p Op welk onderdeel van de politiek van Stalin heeft de tekenaar kritiekA op de indoctrinatie van de Russische bevolkingB op de persoonsverheerlijking van StalinC op de propaganda in de SovjetunieD op de vervolging van politieke tegenstanders

Voorbeeld 5a

Bron

Vier teksten uit verschillende verdragen

tekst 1Alle mensen zijn vrij en gelijk geboren Zij hebben een verstand en een geweten Zij behoren zich tegenover elkaar in de geest van broederschap te gedragen

tekst 2De partijen komen overeen dat een gewapende aanval tegen eacuteeacuten of meer van de lidstaten als een aanval tegen haar allen zal worden beschouwd

tekst 3Het verwijderen van de bestaande belemmeringen vereist eensgezind optreden Op deze manier garanderen we onze groei het evenwicht in het handelsverkeer en de eerlijkheid in de concurrentie

tekst 4Wij hebben besloten onze krachten te verenigen om de internationale vrede en veiligheid te bewaren Wij doen een beroep op de internationale instellingen om de economische en sociale vooruitgang van alle volken in de wereld te begunstigen

Gebruik de bron

1p Welke tekst is afkomstig uit het oprichtingsverdrag van de Europese Economische Gemeenschap in 1957a tekst 1b tekst 2c tekst 3d tekst 4

Voorbeeld 6

Bron

Een spotprent over de Tweede Wereldoorlog (1944)

ToelichtingDe handen linksonder zijn van de Verenigde StatenDe handen rechtsboven zijn van de Sovjetunie

Gebruik de bron

1p Welke manier van oorlogvoeren wordt in de tekening uitgebeeldA BlitzkriegB duikbotenoorlogC Koude OorlogD loopgravenoorlogE tweefrontenoorlog

Matching-vragen

Bij matchingvragen moeten leerlingen begrippengebeurtenissenjaartallen uit eacuteeacuten rij koppelen aan begrippengebeurtenissenjaartallen uit een andere rij Dit type opdrachten kan moeilijker worden gemaakt door van leerlingen te vragen hun keuze te verantwoorden Daarmee wordt de vraag ook meer open

Voorbeeld 1

Enkele gebeurtenissen

1 de Russische Revolutie2 oprichting van de NAVO3 uitvinding van de atoombom in de Verenigde Staten

enkele gevolgen

a de oprichting van het Warschaupactb het begin van een jarenlange wedloop in kernwapensc westers wantrouwen ten opzichte van de Sovjetunie

2p Welk gevolg hoort bij welke gebeurtenis Let op Elke gebeurtenis en elk gevolg mag maar eacuteeacuten keer gebruikt worden

Voorbeeld 2

Het interbellum

Enkele bronnen over het Duitse nationaal-socialisme

Bron 1

In 1935 werd in Neurenberg bepaald dat joden niet meer met personen van Duits bloed mochten trouwen en geen Duitse staatsburgers waren Daarna begon de discriminatie van de joden steeds drastischer vormen aan te nemen Joden in overheidsdienst verloren hun baan joodse winkels werden geboycot joodse kinderen werden van school gestuurd

Bron 2

Hitler had al in zijn boek lsquoMein Kampfrsquo (1924) geschreven dat het belangrijkste doel van zijn buitenlandse politiek het verkrijgen van meer gebied voor het Duitse volk was Oekraiumlne was bijvoorbeeld voorbestemd om de graanschuur van Duitsland te worden

Bron 3

De Hitler-Jugend nam de plaats in van andere jongerenorganisaties en de pers werd grotendeels onder controle van de nazirsquos gesteld evenals de radio- en filmwereld Universiteiten werden lsquogezuiverdrsquo en kunstenaars moesten lid worden van de Reichskulturkammer

Gebruik bron 1 2 en 3

2p Vijf kenmerken van Hitlers nationaal-socialisme in Duitsland

a de bouw van vernietigingskampenb de gelijkschakelingc de herbewapeningd de invoering van rassenwettene de noodzaak tot het scheppen van Lebensraum

Geef per bron aan welk kenmerk er bij hoort Let op Elk kenmerk mag slechts eacuteeacuten keer gebruikt worden en er blijven twee kenmerken over

Voorbeeld 3

Vmbo-examen 2011 I p-waarde 85=52174)

Bron

De bron bestaat uit vier teksten

tekst 1

Een Nederlandse ooggetuige verteltEen lange stoet van voetgangers wagens karren rijtuigen kinderwagens kruiwagens ndash al wat wielen had ndash met blinden zieken kinderen ouderen en huisraad kwam vanuit het zuiden de grens over Kinderen werden langs de weg geboren

tekst 2

Herinneringen van een Nederlandse officierHet veldleger bestaande uit vier divisies was opgesteld in Noord-Brabant niet ver van de grens verwijderd Toen de bewegingsoorlog in Frankrijk en Belgieuml in een loopgravenoorlog was overgegaan bleven onze troepen langer in hetzelfde legerkamp

tekst 3

Uit een verslag van de Nederlandse regeringPer periode van vier tijdvakken reikte het Centraal Broodkantoor 13000000 broodkaarten uit voor bruinbrood Het aantal gebruikers van bruinbrood was per tijdvak 3frac12 miljoen Elke kaart geeft recht op 2800 gram brood waarvoor 1750 gram meel nodig is

tekst 4Uit een Nederlands boek over de Eerste WereldoorlogDe Engelsen hadden de toegang tot de Duitse zeehavens geblokkeerd Duitsland liet het daar niet bij zitten en stuurde onderzeeboten op de Engelsen af Die onderzeeboten hebben heel wat Nederlandse vissersboten en vrachtschepen naar de zeebodem geschoten

Gebruik de bron

2p Hieronder staan zes begrippena censuurb distributiec handelsbelemmeringend mobilisatiee propagandaf vluchtelingen

De vier teksten in de bron gaan over gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor Nederland

Geef per tekst aan welk begrip daarbij hoort Let op Er blijven twee begrippen over

Doe het zoTekst 1 hoort bij hellip (schrijf de letter van het begrip op)(enz tot en met tekst 4)

Voorbeeld 4

Bron

Een overzicht van de vijf landen die de meeste medailles hebben behaald tijdens een van de Olympische Spelen uit de twintigste eeuw

Gebruik de bron

1p Hieronder staan enkele steden waar de Olympische Spelen zijn gehoudenA Amsterdam 1928B Berlijn 1936C Londen 1948D Seoel 1988E Barcelona 1992

Welke stad hoort bij de bron

De vraag wordt moeilijker wanneer om een toelichting wordt gevraagd Verklaar je keuze met behulp van de bron

Voorbeeld 5

Bron 1

Vier fotorsquos van wereldleiders na de Tweede Wereldoorlog

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

Deze poster uit WOII maakte onderdeel uit van een campagne om Amerikanen aan te moedigen om

1 de economie te ondersteunen door een auto te kopen2 zuinig te zijn met zaken als brandstof die belangrijk waren voor het voeren van oorlog3 verkeersproblemen te helpen oplossen door minder gebruik te maken van de auto4 een autoreis door Duitsland te makenemspVoorbeeld 5

Vmbo-examen (2008 II 16)

2p Hieronder staan vijf beweringen over de Nederlandse regering tijdens de Eerste Wereldoorlog

1 De regering maakte een einde aan de neutraliteitspolitiek2 De regering stond de opvang van Belgische vluchtelingen toe3 De regering vluchtte naar Groot-Brittannieuml4 De regering voerde een distributiesysteem in5 De regering zegde het lidmaatschap van de Volkenbond op

Welke twee beweringen zijn juist Schrijf alleen de nummers op

Verbeterde versie een goedfout-vraag

BeweringVul in Goed of Fout

1 De regering maakte een einde aan de neutraliteitspolitiek

2 De regering stond de opvang van Belgische vluchtelingen toe

3 De regering vluchtte naar Groot-Brittannieuml

4 De regering voerde een distributiesysteem in

5 De regering zegde het lidmaatschap van de Volkenbond op

Voorbeeld 6

Vermijd vragen waarin gevraagd wordt naar een fout antwoord (de betrouwbaarheid is gering)

Welke van de volgende beweringen is FOUT

A Een toename van hormoon B veroorzaakt een afname van de hormonen C en DB Een sterke toename van hormoon C stimuleert de productie van de hormonen A en BC Een lage concentratie van hormoon C belemmert de productie van de hormonen A en BD Een hoge concentratie van hormonen C en D belemmert de afscheiding van de hormonen A en B

Voorbeeld 7

Het woord rind (schorsschil) rijmt op

1 mint2 thinned3 anoint4 fined

Alternatief 1 en 2 klinken gelijk dus kunnen deze alternatieven niet het juiste antwoord zijn

Voorbeeld 8

Een betekenis van het Engelse woord box-office is

1 archiefkantoor2 advertentiebureau3 theaterkassa4 buxuskwekerij

Alternatief 4 is een voor iedereen duidelijk onzin antwoord

Soorten gesloten vragen

Meerkeuzevragen

Voorbeeld 1a

1p Wie was in Rusland de leider van de communisten tijdens de RussischeRevolutieA ChroesjtsjovB GorbatsjovC LeninD Stalin

Voorbeeld 1b

1p Welke gebeurtenissen versnelden de invoering van het algemeen kiesrecht in verschillende Europese landenA de crisis in de jaren dertig en de Eerste WereldoorlogB de Eerste Wereldoorlog en de Russische RevolutieC de Russische Revolutie en de Tweede WereldoorlogD de Tweede Wereldoorlog en de crisis in de jaren dertig

Voorbeeld 2

Bron

Een kaart van Europa in de jaren dertig

Gebruik de bron

1p Welke overeenkomst is er tussen de drie donkergrijs gekleurde landen(1 2 en 3)A Deze landen hadden een communistische regeringB Deze landen kenden een democratische regeringsvormC Deze landen vormden samen een militair bondgenootschapD Deze landen waren dictaturen

Voorbeeld 3

Bron

De Duitse minister van Binnenlandse Zaken schreef in 1934 aan alle ambtenaren het volgendeNu het hele bestuur nationaal-socialistisch is geworden en alle andere partijen zijn verdwenen is het vanzelfsprekend dat de Hitlergroet door alle ambtenaren als de Duitse groet wordt gebruikt Zij moeten elkaar op het werk en daarbuiten groeten door het opheffen van de rechterarm

Gebruik de bron

1p Welk begrip is van toepassing op de bronA antisemitismeB LebensraumC terreurD totalitair

Voorbeeld 4

Bron

Een spotprent uit 1928 Stalin zegt ldquoVoor mij is er geen honger in de Sovjetunierdquo

Gebruik bron 16

1p Op welk onderdeel van de politiek van Stalin heeft de tekenaar kritiekA op de indoctrinatie van de Russische bevolkingB op de persoonsverheerlijking van StalinC op de propaganda in de SovjetunieD op de vervolging van politieke tegenstanders

Voorbeeld 5a

Bron

Vier teksten uit verschillende verdragen

tekst 1Alle mensen zijn vrij en gelijk geboren Zij hebben een verstand en een geweten Zij behoren zich tegenover elkaar in de geest van broederschap te gedragen

tekst 2De partijen komen overeen dat een gewapende aanval tegen eacuteeacuten of meer van de lidstaten als een aanval tegen haar allen zal worden beschouwd

tekst 3Het verwijderen van de bestaande belemmeringen vereist eensgezind optreden Op deze manier garanderen we onze groei het evenwicht in het handelsverkeer en de eerlijkheid in de concurrentie

tekst 4Wij hebben besloten onze krachten te verenigen om de internationale vrede en veiligheid te bewaren Wij doen een beroep op de internationale instellingen om de economische en sociale vooruitgang van alle volken in de wereld te begunstigen

Gebruik de bron

1p Welke tekst is afkomstig uit het oprichtingsverdrag van de Europese Economische Gemeenschap in 1957a tekst 1b tekst 2c tekst 3d tekst 4

Voorbeeld 6

Bron

Een spotprent over de Tweede Wereldoorlog (1944)

ToelichtingDe handen linksonder zijn van de Verenigde StatenDe handen rechtsboven zijn van de Sovjetunie

Gebruik de bron

1p Welke manier van oorlogvoeren wordt in de tekening uitgebeeldA BlitzkriegB duikbotenoorlogC Koude OorlogD loopgravenoorlogE tweefrontenoorlog

Matching-vragen

Bij matchingvragen moeten leerlingen begrippengebeurtenissenjaartallen uit eacuteeacuten rij koppelen aan begrippengebeurtenissenjaartallen uit een andere rij Dit type opdrachten kan moeilijker worden gemaakt door van leerlingen te vragen hun keuze te verantwoorden Daarmee wordt de vraag ook meer open

Voorbeeld 1

Enkele gebeurtenissen

1 de Russische Revolutie2 oprichting van de NAVO3 uitvinding van de atoombom in de Verenigde Staten

enkele gevolgen

a de oprichting van het Warschaupactb het begin van een jarenlange wedloop in kernwapensc westers wantrouwen ten opzichte van de Sovjetunie

2p Welk gevolg hoort bij welke gebeurtenis Let op Elke gebeurtenis en elk gevolg mag maar eacuteeacuten keer gebruikt worden

Voorbeeld 2

Het interbellum

Enkele bronnen over het Duitse nationaal-socialisme

Bron 1

In 1935 werd in Neurenberg bepaald dat joden niet meer met personen van Duits bloed mochten trouwen en geen Duitse staatsburgers waren Daarna begon de discriminatie van de joden steeds drastischer vormen aan te nemen Joden in overheidsdienst verloren hun baan joodse winkels werden geboycot joodse kinderen werden van school gestuurd

Bron 2

Hitler had al in zijn boek lsquoMein Kampfrsquo (1924) geschreven dat het belangrijkste doel van zijn buitenlandse politiek het verkrijgen van meer gebied voor het Duitse volk was Oekraiumlne was bijvoorbeeld voorbestemd om de graanschuur van Duitsland te worden

Bron 3

De Hitler-Jugend nam de plaats in van andere jongerenorganisaties en de pers werd grotendeels onder controle van de nazirsquos gesteld evenals de radio- en filmwereld Universiteiten werden lsquogezuiverdrsquo en kunstenaars moesten lid worden van de Reichskulturkammer

Gebruik bron 1 2 en 3

2p Vijf kenmerken van Hitlers nationaal-socialisme in Duitsland

a de bouw van vernietigingskampenb de gelijkschakelingc de herbewapeningd de invoering van rassenwettene de noodzaak tot het scheppen van Lebensraum

Geef per bron aan welk kenmerk er bij hoort Let op Elk kenmerk mag slechts eacuteeacuten keer gebruikt worden en er blijven twee kenmerken over

Voorbeeld 3

Vmbo-examen 2011 I p-waarde 85=52174)

Bron

De bron bestaat uit vier teksten

tekst 1

Een Nederlandse ooggetuige verteltEen lange stoet van voetgangers wagens karren rijtuigen kinderwagens kruiwagens ndash al wat wielen had ndash met blinden zieken kinderen ouderen en huisraad kwam vanuit het zuiden de grens over Kinderen werden langs de weg geboren

tekst 2

Herinneringen van een Nederlandse officierHet veldleger bestaande uit vier divisies was opgesteld in Noord-Brabant niet ver van de grens verwijderd Toen de bewegingsoorlog in Frankrijk en Belgieuml in een loopgravenoorlog was overgegaan bleven onze troepen langer in hetzelfde legerkamp

tekst 3

Uit een verslag van de Nederlandse regeringPer periode van vier tijdvakken reikte het Centraal Broodkantoor 13000000 broodkaarten uit voor bruinbrood Het aantal gebruikers van bruinbrood was per tijdvak 3frac12 miljoen Elke kaart geeft recht op 2800 gram brood waarvoor 1750 gram meel nodig is

tekst 4Uit een Nederlands boek over de Eerste WereldoorlogDe Engelsen hadden de toegang tot de Duitse zeehavens geblokkeerd Duitsland liet het daar niet bij zitten en stuurde onderzeeboten op de Engelsen af Die onderzeeboten hebben heel wat Nederlandse vissersboten en vrachtschepen naar de zeebodem geschoten

Gebruik de bron

2p Hieronder staan zes begrippena censuurb distributiec handelsbelemmeringend mobilisatiee propagandaf vluchtelingen

De vier teksten in de bron gaan over gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor Nederland

Geef per tekst aan welk begrip daarbij hoort Let op Er blijven twee begrippen over

Doe het zoTekst 1 hoort bij hellip (schrijf de letter van het begrip op)(enz tot en met tekst 4)

Voorbeeld 4

Bron

Een overzicht van de vijf landen die de meeste medailles hebben behaald tijdens een van de Olympische Spelen uit de twintigste eeuw

Gebruik de bron

1p Hieronder staan enkele steden waar de Olympische Spelen zijn gehoudenA Amsterdam 1928B Berlijn 1936C Londen 1948D Seoel 1988E Barcelona 1992

Welke stad hoort bij de bron

De vraag wordt moeilijker wanneer om een toelichting wordt gevraagd Verklaar je keuze met behulp van de bron

Voorbeeld 5

Bron 1

Vier fotorsquos van wereldleiders na de Tweede Wereldoorlog

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

Verbeterde versie een goedfout-vraag

BeweringVul in Goed of Fout

1 De regering maakte een einde aan de neutraliteitspolitiek

2 De regering stond de opvang van Belgische vluchtelingen toe

3 De regering vluchtte naar Groot-Brittannieuml

4 De regering voerde een distributiesysteem in

5 De regering zegde het lidmaatschap van de Volkenbond op

Voorbeeld 6

Vermijd vragen waarin gevraagd wordt naar een fout antwoord (de betrouwbaarheid is gering)

Welke van de volgende beweringen is FOUT

A Een toename van hormoon B veroorzaakt een afname van de hormonen C en DB Een sterke toename van hormoon C stimuleert de productie van de hormonen A en BC Een lage concentratie van hormoon C belemmert de productie van de hormonen A en BD Een hoge concentratie van hormonen C en D belemmert de afscheiding van de hormonen A en B

Voorbeeld 7

Het woord rind (schorsschil) rijmt op

1 mint2 thinned3 anoint4 fined

Alternatief 1 en 2 klinken gelijk dus kunnen deze alternatieven niet het juiste antwoord zijn

Voorbeeld 8

Een betekenis van het Engelse woord box-office is

1 archiefkantoor2 advertentiebureau3 theaterkassa4 buxuskwekerij

Alternatief 4 is een voor iedereen duidelijk onzin antwoord

Soorten gesloten vragen

Meerkeuzevragen

Voorbeeld 1a

1p Wie was in Rusland de leider van de communisten tijdens de RussischeRevolutieA ChroesjtsjovB GorbatsjovC LeninD Stalin

Voorbeeld 1b

1p Welke gebeurtenissen versnelden de invoering van het algemeen kiesrecht in verschillende Europese landenA de crisis in de jaren dertig en de Eerste WereldoorlogB de Eerste Wereldoorlog en de Russische RevolutieC de Russische Revolutie en de Tweede WereldoorlogD de Tweede Wereldoorlog en de crisis in de jaren dertig

Voorbeeld 2

Bron

Een kaart van Europa in de jaren dertig

Gebruik de bron

1p Welke overeenkomst is er tussen de drie donkergrijs gekleurde landen(1 2 en 3)A Deze landen hadden een communistische regeringB Deze landen kenden een democratische regeringsvormC Deze landen vormden samen een militair bondgenootschapD Deze landen waren dictaturen

Voorbeeld 3

Bron

De Duitse minister van Binnenlandse Zaken schreef in 1934 aan alle ambtenaren het volgendeNu het hele bestuur nationaal-socialistisch is geworden en alle andere partijen zijn verdwenen is het vanzelfsprekend dat de Hitlergroet door alle ambtenaren als de Duitse groet wordt gebruikt Zij moeten elkaar op het werk en daarbuiten groeten door het opheffen van de rechterarm

Gebruik de bron

1p Welk begrip is van toepassing op de bronA antisemitismeB LebensraumC terreurD totalitair

Voorbeeld 4

Bron

Een spotprent uit 1928 Stalin zegt ldquoVoor mij is er geen honger in de Sovjetunierdquo

Gebruik bron 16

1p Op welk onderdeel van de politiek van Stalin heeft de tekenaar kritiekA op de indoctrinatie van de Russische bevolkingB op de persoonsverheerlijking van StalinC op de propaganda in de SovjetunieD op de vervolging van politieke tegenstanders

Voorbeeld 5a

Bron

Vier teksten uit verschillende verdragen

tekst 1Alle mensen zijn vrij en gelijk geboren Zij hebben een verstand en een geweten Zij behoren zich tegenover elkaar in de geest van broederschap te gedragen

tekst 2De partijen komen overeen dat een gewapende aanval tegen eacuteeacuten of meer van de lidstaten als een aanval tegen haar allen zal worden beschouwd

tekst 3Het verwijderen van de bestaande belemmeringen vereist eensgezind optreden Op deze manier garanderen we onze groei het evenwicht in het handelsverkeer en de eerlijkheid in de concurrentie

tekst 4Wij hebben besloten onze krachten te verenigen om de internationale vrede en veiligheid te bewaren Wij doen een beroep op de internationale instellingen om de economische en sociale vooruitgang van alle volken in de wereld te begunstigen

Gebruik de bron

1p Welke tekst is afkomstig uit het oprichtingsverdrag van de Europese Economische Gemeenschap in 1957a tekst 1b tekst 2c tekst 3d tekst 4

Voorbeeld 6

Bron

Een spotprent over de Tweede Wereldoorlog (1944)

ToelichtingDe handen linksonder zijn van de Verenigde StatenDe handen rechtsboven zijn van de Sovjetunie

Gebruik de bron

1p Welke manier van oorlogvoeren wordt in de tekening uitgebeeldA BlitzkriegB duikbotenoorlogC Koude OorlogD loopgravenoorlogE tweefrontenoorlog

Matching-vragen

Bij matchingvragen moeten leerlingen begrippengebeurtenissenjaartallen uit eacuteeacuten rij koppelen aan begrippengebeurtenissenjaartallen uit een andere rij Dit type opdrachten kan moeilijker worden gemaakt door van leerlingen te vragen hun keuze te verantwoorden Daarmee wordt de vraag ook meer open

Voorbeeld 1

Enkele gebeurtenissen

1 de Russische Revolutie2 oprichting van de NAVO3 uitvinding van de atoombom in de Verenigde Staten

enkele gevolgen

a de oprichting van het Warschaupactb het begin van een jarenlange wedloop in kernwapensc westers wantrouwen ten opzichte van de Sovjetunie

2p Welk gevolg hoort bij welke gebeurtenis Let op Elke gebeurtenis en elk gevolg mag maar eacuteeacuten keer gebruikt worden

Voorbeeld 2

Het interbellum

Enkele bronnen over het Duitse nationaal-socialisme

Bron 1

In 1935 werd in Neurenberg bepaald dat joden niet meer met personen van Duits bloed mochten trouwen en geen Duitse staatsburgers waren Daarna begon de discriminatie van de joden steeds drastischer vormen aan te nemen Joden in overheidsdienst verloren hun baan joodse winkels werden geboycot joodse kinderen werden van school gestuurd

Bron 2

Hitler had al in zijn boek lsquoMein Kampfrsquo (1924) geschreven dat het belangrijkste doel van zijn buitenlandse politiek het verkrijgen van meer gebied voor het Duitse volk was Oekraiumlne was bijvoorbeeld voorbestemd om de graanschuur van Duitsland te worden

Bron 3

De Hitler-Jugend nam de plaats in van andere jongerenorganisaties en de pers werd grotendeels onder controle van de nazirsquos gesteld evenals de radio- en filmwereld Universiteiten werden lsquogezuiverdrsquo en kunstenaars moesten lid worden van de Reichskulturkammer

Gebruik bron 1 2 en 3

2p Vijf kenmerken van Hitlers nationaal-socialisme in Duitsland

a de bouw van vernietigingskampenb de gelijkschakelingc de herbewapeningd de invoering van rassenwettene de noodzaak tot het scheppen van Lebensraum

Geef per bron aan welk kenmerk er bij hoort Let op Elk kenmerk mag slechts eacuteeacuten keer gebruikt worden en er blijven twee kenmerken over

Voorbeeld 3

Vmbo-examen 2011 I p-waarde 85=52174)

Bron

De bron bestaat uit vier teksten

tekst 1

Een Nederlandse ooggetuige verteltEen lange stoet van voetgangers wagens karren rijtuigen kinderwagens kruiwagens ndash al wat wielen had ndash met blinden zieken kinderen ouderen en huisraad kwam vanuit het zuiden de grens over Kinderen werden langs de weg geboren

tekst 2

Herinneringen van een Nederlandse officierHet veldleger bestaande uit vier divisies was opgesteld in Noord-Brabant niet ver van de grens verwijderd Toen de bewegingsoorlog in Frankrijk en Belgieuml in een loopgravenoorlog was overgegaan bleven onze troepen langer in hetzelfde legerkamp

tekst 3

Uit een verslag van de Nederlandse regeringPer periode van vier tijdvakken reikte het Centraal Broodkantoor 13000000 broodkaarten uit voor bruinbrood Het aantal gebruikers van bruinbrood was per tijdvak 3frac12 miljoen Elke kaart geeft recht op 2800 gram brood waarvoor 1750 gram meel nodig is

tekst 4Uit een Nederlands boek over de Eerste WereldoorlogDe Engelsen hadden de toegang tot de Duitse zeehavens geblokkeerd Duitsland liet het daar niet bij zitten en stuurde onderzeeboten op de Engelsen af Die onderzeeboten hebben heel wat Nederlandse vissersboten en vrachtschepen naar de zeebodem geschoten

Gebruik de bron

2p Hieronder staan zes begrippena censuurb distributiec handelsbelemmeringend mobilisatiee propagandaf vluchtelingen

De vier teksten in de bron gaan over gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor Nederland

Geef per tekst aan welk begrip daarbij hoort Let op Er blijven twee begrippen over

Doe het zoTekst 1 hoort bij hellip (schrijf de letter van het begrip op)(enz tot en met tekst 4)

Voorbeeld 4

Bron

Een overzicht van de vijf landen die de meeste medailles hebben behaald tijdens een van de Olympische Spelen uit de twintigste eeuw

Gebruik de bron

1p Hieronder staan enkele steden waar de Olympische Spelen zijn gehoudenA Amsterdam 1928B Berlijn 1936C Londen 1948D Seoel 1988E Barcelona 1992

Welke stad hoort bij de bron

De vraag wordt moeilijker wanneer om een toelichting wordt gevraagd Verklaar je keuze met behulp van de bron

Voorbeeld 5

Bron 1

Vier fotorsquos van wereldleiders na de Tweede Wereldoorlog

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

Voorbeeld 8

Een betekenis van het Engelse woord box-office is

1 archiefkantoor2 advertentiebureau3 theaterkassa4 buxuskwekerij

Alternatief 4 is een voor iedereen duidelijk onzin antwoord

Soorten gesloten vragen

Meerkeuzevragen

Voorbeeld 1a

1p Wie was in Rusland de leider van de communisten tijdens de RussischeRevolutieA ChroesjtsjovB GorbatsjovC LeninD Stalin

Voorbeeld 1b

1p Welke gebeurtenissen versnelden de invoering van het algemeen kiesrecht in verschillende Europese landenA de crisis in de jaren dertig en de Eerste WereldoorlogB de Eerste Wereldoorlog en de Russische RevolutieC de Russische Revolutie en de Tweede WereldoorlogD de Tweede Wereldoorlog en de crisis in de jaren dertig

Voorbeeld 2

Bron

Een kaart van Europa in de jaren dertig

Gebruik de bron

1p Welke overeenkomst is er tussen de drie donkergrijs gekleurde landen(1 2 en 3)A Deze landen hadden een communistische regeringB Deze landen kenden een democratische regeringsvormC Deze landen vormden samen een militair bondgenootschapD Deze landen waren dictaturen

Voorbeeld 3

Bron

De Duitse minister van Binnenlandse Zaken schreef in 1934 aan alle ambtenaren het volgendeNu het hele bestuur nationaal-socialistisch is geworden en alle andere partijen zijn verdwenen is het vanzelfsprekend dat de Hitlergroet door alle ambtenaren als de Duitse groet wordt gebruikt Zij moeten elkaar op het werk en daarbuiten groeten door het opheffen van de rechterarm

Gebruik de bron

1p Welk begrip is van toepassing op de bronA antisemitismeB LebensraumC terreurD totalitair

Voorbeeld 4

Bron

Een spotprent uit 1928 Stalin zegt ldquoVoor mij is er geen honger in de Sovjetunierdquo

Gebruik bron 16

1p Op welk onderdeel van de politiek van Stalin heeft de tekenaar kritiekA op de indoctrinatie van de Russische bevolkingB op de persoonsverheerlijking van StalinC op de propaganda in de SovjetunieD op de vervolging van politieke tegenstanders

Voorbeeld 5a

Bron

Vier teksten uit verschillende verdragen

tekst 1Alle mensen zijn vrij en gelijk geboren Zij hebben een verstand en een geweten Zij behoren zich tegenover elkaar in de geest van broederschap te gedragen

tekst 2De partijen komen overeen dat een gewapende aanval tegen eacuteeacuten of meer van de lidstaten als een aanval tegen haar allen zal worden beschouwd

tekst 3Het verwijderen van de bestaande belemmeringen vereist eensgezind optreden Op deze manier garanderen we onze groei het evenwicht in het handelsverkeer en de eerlijkheid in de concurrentie

tekst 4Wij hebben besloten onze krachten te verenigen om de internationale vrede en veiligheid te bewaren Wij doen een beroep op de internationale instellingen om de economische en sociale vooruitgang van alle volken in de wereld te begunstigen

Gebruik de bron

1p Welke tekst is afkomstig uit het oprichtingsverdrag van de Europese Economische Gemeenschap in 1957a tekst 1b tekst 2c tekst 3d tekst 4

Voorbeeld 6

Bron

Een spotprent over de Tweede Wereldoorlog (1944)

ToelichtingDe handen linksonder zijn van de Verenigde StatenDe handen rechtsboven zijn van de Sovjetunie

Gebruik de bron

1p Welke manier van oorlogvoeren wordt in de tekening uitgebeeldA BlitzkriegB duikbotenoorlogC Koude OorlogD loopgravenoorlogE tweefrontenoorlog

Matching-vragen

Bij matchingvragen moeten leerlingen begrippengebeurtenissenjaartallen uit eacuteeacuten rij koppelen aan begrippengebeurtenissenjaartallen uit een andere rij Dit type opdrachten kan moeilijker worden gemaakt door van leerlingen te vragen hun keuze te verantwoorden Daarmee wordt de vraag ook meer open

Voorbeeld 1

Enkele gebeurtenissen

1 de Russische Revolutie2 oprichting van de NAVO3 uitvinding van de atoombom in de Verenigde Staten

enkele gevolgen

a de oprichting van het Warschaupactb het begin van een jarenlange wedloop in kernwapensc westers wantrouwen ten opzichte van de Sovjetunie

2p Welk gevolg hoort bij welke gebeurtenis Let op Elke gebeurtenis en elk gevolg mag maar eacuteeacuten keer gebruikt worden

Voorbeeld 2

Het interbellum

Enkele bronnen over het Duitse nationaal-socialisme

Bron 1

In 1935 werd in Neurenberg bepaald dat joden niet meer met personen van Duits bloed mochten trouwen en geen Duitse staatsburgers waren Daarna begon de discriminatie van de joden steeds drastischer vormen aan te nemen Joden in overheidsdienst verloren hun baan joodse winkels werden geboycot joodse kinderen werden van school gestuurd

Bron 2

Hitler had al in zijn boek lsquoMein Kampfrsquo (1924) geschreven dat het belangrijkste doel van zijn buitenlandse politiek het verkrijgen van meer gebied voor het Duitse volk was Oekraiumlne was bijvoorbeeld voorbestemd om de graanschuur van Duitsland te worden

Bron 3

De Hitler-Jugend nam de plaats in van andere jongerenorganisaties en de pers werd grotendeels onder controle van de nazirsquos gesteld evenals de radio- en filmwereld Universiteiten werden lsquogezuiverdrsquo en kunstenaars moesten lid worden van de Reichskulturkammer

Gebruik bron 1 2 en 3

2p Vijf kenmerken van Hitlers nationaal-socialisme in Duitsland

a de bouw van vernietigingskampenb de gelijkschakelingc de herbewapeningd de invoering van rassenwettene de noodzaak tot het scheppen van Lebensraum

Geef per bron aan welk kenmerk er bij hoort Let op Elk kenmerk mag slechts eacuteeacuten keer gebruikt worden en er blijven twee kenmerken over

Voorbeeld 3

Vmbo-examen 2011 I p-waarde 85=52174)

Bron

De bron bestaat uit vier teksten

tekst 1

Een Nederlandse ooggetuige verteltEen lange stoet van voetgangers wagens karren rijtuigen kinderwagens kruiwagens ndash al wat wielen had ndash met blinden zieken kinderen ouderen en huisraad kwam vanuit het zuiden de grens over Kinderen werden langs de weg geboren

tekst 2

Herinneringen van een Nederlandse officierHet veldleger bestaande uit vier divisies was opgesteld in Noord-Brabant niet ver van de grens verwijderd Toen de bewegingsoorlog in Frankrijk en Belgieuml in een loopgravenoorlog was overgegaan bleven onze troepen langer in hetzelfde legerkamp

tekst 3

Uit een verslag van de Nederlandse regeringPer periode van vier tijdvakken reikte het Centraal Broodkantoor 13000000 broodkaarten uit voor bruinbrood Het aantal gebruikers van bruinbrood was per tijdvak 3frac12 miljoen Elke kaart geeft recht op 2800 gram brood waarvoor 1750 gram meel nodig is

tekst 4Uit een Nederlands boek over de Eerste WereldoorlogDe Engelsen hadden de toegang tot de Duitse zeehavens geblokkeerd Duitsland liet het daar niet bij zitten en stuurde onderzeeboten op de Engelsen af Die onderzeeboten hebben heel wat Nederlandse vissersboten en vrachtschepen naar de zeebodem geschoten

Gebruik de bron

2p Hieronder staan zes begrippena censuurb distributiec handelsbelemmeringend mobilisatiee propagandaf vluchtelingen

De vier teksten in de bron gaan over gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor Nederland

Geef per tekst aan welk begrip daarbij hoort Let op Er blijven twee begrippen over

Doe het zoTekst 1 hoort bij hellip (schrijf de letter van het begrip op)(enz tot en met tekst 4)

Voorbeeld 4

Bron

Een overzicht van de vijf landen die de meeste medailles hebben behaald tijdens een van de Olympische Spelen uit de twintigste eeuw

Gebruik de bron

1p Hieronder staan enkele steden waar de Olympische Spelen zijn gehoudenA Amsterdam 1928B Berlijn 1936C Londen 1948D Seoel 1988E Barcelona 1992

Welke stad hoort bij de bron

De vraag wordt moeilijker wanneer om een toelichting wordt gevraagd Verklaar je keuze met behulp van de bron

Voorbeeld 5

Bron 1

Vier fotorsquos van wereldleiders na de Tweede Wereldoorlog

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

Gebruik de bron

1p Welke overeenkomst is er tussen de drie donkergrijs gekleurde landen(1 2 en 3)A Deze landen hadden een communistische regeringB Deze landen kenden een democratische regeringsvormC Deze landen vormden samen een militair bondgenootschapD Deze landen waren dictaturen

Voorbeeld 3

Bron

De Duitse minister van Binnenlandse Zaken schreef in 1934 aan alle ambtenaren het volgendeNu het hele bestuur nationaal-socialistisch is geworden en alle andere partijen zijn verdwenen is het vanzelfsprekend dat de Hitlergroet door alle ambtenaren als de Duitse groet wordt gebruikt Zij moeten elkaar op het werk en daarbuiten groeten door het opheffen van de rechterarm

Gebruik de bron

1p Welk begrip is van toepassing op de bronA antisemitismeB LebensraumC terreurD totalitair

Voorbeeld 4

Bron

Een spotprent uit 1928 Stalin zegt ldquoVoor mij is er geen honger in de Sovjetunierdquo

Gebruik bron 16

1p Op welk onderdeel van de politiek van Stalin heeft de tekenaar kritiekA op de indoctrinatie van de Russische bevolkingB op de persoonsverheerlijking van StalinC op de propaganda in de SovjetunieD op de vervolging van politieke tegenstanders

Voorbeeld 5a

Bron

Vier teksten uit verschillende verdragen

tekst 1Alle mensen zijn vrij en gelijk geboren Zij hebben een verstand en een geweten Zij behoren zich tegenover elkaar in de geest van broederschap te gedragen

tekst 2De partijen komen overeen dat een gewapende aanval tegen eacuteeacuten of meer van de lidstaten als een aanval tegen haar allen zal worden beschouwd

tekst 3Het verwijderen van de bestaande belemmeringen vereist eensgezind optreden Op deze manier garanderen we onze groei het evenwicht in het handelsverkeer en de eerlijkheid in de concurrentie

tekst 4Wij hebben besloten onze krachten te verenigen om de internationale vrede en veiligheid te bewaren Wij doen een beroep op de internationale instellingen om de economische en sociale vooruitgang van alle volken in de wereld te begunstigen

Gebruik de bron

1p Welke tekst is afkomstig uit het oprichtingsverdrag van de Europese Economische Gemeenschap in 1957a tekst 1b tekst 2c tekst 3d tekst 4

Voorbeeld 6

Bron

Een spotprent over de Tweede Wereldoorlog (1944)

ToelichtingDe handen linksonder zijn van de Verenigde StatenDe handen rechtsboven zijn van de Sovjetunie

Gebruik de bron

1p Welke manier van oorlogvoeren wordt in de tekening uitgebeeldA BlitzkriegB duikbotenoorlogC Koude OorlogD loopgravenoorlogE tweefrontenoorlog

Matching-vragen

Bij matchingvragen moeten leerlingen begrippengebeurtenissenjaartallen uit eacuteeacuten rij koppelen aan begrippengebeurtenissenjaartallen uit een andere rij Dit type opdrachten kan moeilijker worden gemaakt door van leerlingen te vragen hun keuze te verantwoorden Daarmee wordt de vraag ook meer open

Voorbeeld 1

Enkele gebeurtenissen

1 de Russische Revolutie2 oprichting van de NAVO3 uitvinding van de atoombom in de Verenigde Staten

enkele gevolgen

a de oprichting van het Warschaupactb het begin van een jarenlange wedloop in kernwapensc westers wantrouwen ten opzichte van de Sovjetunie

2p Welk gevolg hoort bij welke gebeurtenis Let op Elke gebeurtenis en elk gevolg mag maar eacuteeacuten keer gebruikt worden

Voorbeeld 2

Het interbellum

Enkele bronnen over het Duitse nationaal-socialisme

Bron 1

In 1935 werd in Neurenberg bepaald dat joden niet meer met personen van Duits bloed mochten trouwen en geen Duitse staatsburgers waren Daarna begon de discriminatie van de joden steeds drastischer vormen aan te nemen Joden in overheidsdienst verloren hun baan joodse winkels werden geboycot joodse kinderen werden van school gestuurd

Bron 2

Hitler had al in zijn boek lsquoMein Kampfrsquo (1924) geschreven dat het belangrijkste doel van zijn buitenlandse politiek het verkrijgen van meer gebied voor het Duitse volk was Oekraiumlne was bijvoorbeeld voorbestemd om de graanschuur van Duitsland te worden

Bron 3

De Hitler-Jugend nam de plaats in van andere jongerenorganisaties en de pers werd grotendeels onder controle van de nazirsquos gesteld evenals de radio- en filmwereld Universiteiten werden lsquogezuiverdrsquo en kunstenaars moesten lid worden van de Reichskulturkammer

Gebruik bron 1 2 en 3

2p Vijf kenmerken van Hitlers nationaal-socialisme in Duitsland

a de bouw van vernietigingskampenb de gelijkschakelingc de herbewapeningd de invoering van rassenwettene de noodzaak tot het scheppen van Lebensraum

Geef per bron aan welk kenmerk er bij hoort Let op Elk kenmerk mag slechts eacuteeacuten keer gebruikt worden en er blijven twee kenmerken over

Voorbeeld 3

Vmbo-examen 2011 I p-waarde 85=52174)

Bron

De bron bestaat uit vier teksten

tekst 1

Een Nederlandse ooggetuige verteltEen lange stoet van voetgangers wagens karren rijtuigen kinderwagens kruiwagens ndash al wat wielen had ndash met blinden zieken kinderen ouderen en huisraad kwam vanuit het zuiden de grens over Kinderen werden langs de weg geboren

tekst 2

Herinneringen van een Nederlandse officierHet veldleger bestaande uit vier divisies was opgesteld in Noord-Brabant niet ver van de grens verwijderd Toen de bewegingsoorlog in Frankrijk en Belgieuml in een loopgravenoorlog was overgegaan bleven onze troepen langer in hetzelfde legerkamp

tekst 3

Uit een verslag van de Nederlandse regeringPer periode van vier tijdvakken reikte het Centraal Broodkantoor 13000000 broodkaarten uit voor bruinbrood Het aantal gebruikers van bruinbrood was per tijdvak 3frac12 miljoen Elke kaart geeft recht op 2800 gram brood waarvoor 1750 gram meel nodig is

tekst 4Uit een Nederlands boek over de Eerste WereldoorlogDe Engelsen hadden de toegang tot de Duitse zeehavens geblokkeerd Duitsland liet het daar niet bij zitten en stuurde onderzeeboten op de Engelsen af Die onderzeeboten hebben heel wat Nederlandse vissersboten en vrachtschepen naar de zeebodem geschoten

Gebruik de bron

2p Hieronder staan zes begrippena censuurb distributiec handelsbelemmeringend mobilisatiee propagandaf vluchtelingen

De vier teksten in de bron gaan over gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor Nederland

Geef per tekst aan welk begrip daarbij hoort Let op Er blijven twee begrippen over

Doe het zoTekst 1 hoort bij hellip (schrijf de letter van het begrip op)(enz tot en met tekst 4)

Voorbeeld 4

Bron

Een overzicht van de vijf landen die de meeste medailles hebben behaald tijdens een van de Olympische Spelen uit de twintigste eeuw

Gebruik de bron

1p Hieronder staan enkele steden waar de Olympische Spelen zijn gehoudenA Amsterdam 1928B Berlijn 1936C Londen 1948D Seoel 1988E Barcelona 1992

Welke stad hoort bij de bron

De vraag wordt moeilijker wanneer om een toelichting wordt gevraagd Verklaar je keuze met behulp van de bron

Voorbeeld 5

Bron 1

Vier fotorsquos van wereldleiders na de Tweede Wereldoorlog

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

Een spotprent uit 1928 Stalin zegt ldquoVoor mij is er geen honger in de Sovjetunierdquo

Gebruik bron 16

1p Op welk onderdeel van de politiek van Stalin heeft de tekenaar kritiekA op de indoctrinatie van de Russische bevolkingB op de persoonsverheerlijking van StalinC op de propaganda in de SovjetunieD op de vervolging van politieke tegenstanders

Voorbeeld 5a

Bron

Vier teksten uit verschillende verdragen

tekst 1Alle mensen zijn vrij en gelijk geboren Zij hebben een verstand en een geweten Zij behoren zich tegenover elkaar in de geest van broederschap te gedragen

tekst 2De partijen komen overeen dat een gewapende aanval tegen eacuteeacuten of meer van de lidstaten als een aanval tegen haar allen zal worden beschouwd

tekst 3Het verwijderen van de bestaande belemmeringen vereist eensgezind optreden Op deze manier garanderen we onze groei het evenwicht in het handelsverkeer en de eerlijkheid in de concurrentie

tekst 4Wij hebben besloten onze krachten te verenigen om de internationale vrede en veiligheid te bewaren Wij doen een beroep op de internationale instellingen om de economische en sociale vooruitgang van alle volken in de wereld te begunstigen

Gebruik de bron

1p Welke tekst is afkomstig uit het oprichtingsverdrag van de Europese Economische Gemeenschap in 1957a tekst 1b tekst 2c tekst 3d tekst 4

Voorbeeld 6

Bron

Een spotprent over de Tweede Wereldoorlog (1944)

ToelichtingDe handen linksonder zijn van de Verenigde StatenDe handen rechtsboven zijn van de Sovjetunie

Gebruik de bron

1p Welke manier van oorlogvoeren wordt in de tekening uitgebeeldA BlitzkriegB duikbotenoorlogC Koude OorlogD loopgravenoorlogE tweefrontenoorlog

Matching-vragen

Bij matchingvragen moeten leerlingen begrippengebeurtenissenjaartallen uit eacuteeacuten rij koppelen aan begrippengebeurtenissenjaartallen uit een andere rij Dit type opdrachten kan moeilijker worden gemaakt door van leerlingen te vragen hun keuze te verantwoorden Daarmee wordt de vraag ook meer open

Voorbeeld 1

Enkele gebeurtenissen

1 de Russische Revolutie2 oprichting van de NAVO3 uitvinding van de atoombom in de Verenigde Staten

enkele gevolgen

a de oprichting van het Warschaupactb het begin van een jarenlange wedloop in kernwapensc westers wantrouwen ten opzichte van de Sovjetunie

2p Welk gevolg hoort bij welke gebeurtenis Let op Elke gebeurtenis en elk gevolg mag maar eacuteeacuten keer gebruikt worden

Voorbeeld 2

Het interbellum

Enkele bronnen over het Duitse nationaal-socialisme

Bron 1

In 1935 werd in Neurenberg bepaald dat joden niet meer met personen van Duits bloed mochten trouwen en geen Duitse staatsburgers waren Daarna begon de discriminatie van de joden steeds drastischer vormen aan te nemen Joden in overheidsdienst verloren hun baan joodse winkels werden geboycot joodse kinderen werden van school gestuurd

Bron 2

Hitler had al in zijn boek lsquoMein Kampfrsquo (1924) geschreven dat het belangrijkste doel van zijn buitenlandse politiek het verkrijgen van meer gebied voor het Duitse volk was Oekraiumlne was bijvoorbeeld voorbestemd om de graanschuur van Duitsland te worden

Bron 3

De Hitler-Jugend nam de plaats in van andere jongerenorganisaties en de pers werd grotendeels onder controle van de nazirsquos gesteld evenals de radio- en filmwereld Universiteiten werden lsquogezuiverdrsquo en kunstenaars moesten lid worden van de Reichskulturkammer

Gebruik bron 1 2 en 3

2p Vijf kenmerken van Hitlers nationaal-socialisme in Duitsland

a de bouw van vernietigingskampenb de gelijkschakelingc de herbewapeningd de invoering van rassenwettene de noodzaak tot het scheppen van Lebensraum

Geef per bron aan welk kenmerk er bij hoort Let op Elk kenmerk mag slechts eacuteeacuten keer gebruikt worden en er blijven twee kenmerken over

Voorbeeld 3

Vmbo-examen 2011 I p-waarde 85=52174)

Bron

De bron bestaat uit vier teksten

tekst 1

Een Nederlandse ooggetuige verteltEen lange stoet van voetgangers wagens karren rijtuigen kinderwagens kruiwagens ndash al wat wielen had ndash met blinden zieken kinderen ouderen en huisraad kwam vanuit het zuiden de grens over Kinderen werden langs de weg geboren

tekst 2

Herinneringen van een Nederlandse officierHet veldleger bestaande uit vier divisies was opgesteld in Noord-Brabant niet ver van de grens verwijderd Toen de bewegingsoorlog in Frankrijk en Belgieuml in een loopgravenoorlog was overgegaan bleven onze troepen langer in hetzelfde legerkamp

tekst 3

Uit een verslag van de Nederlandse regeringPer periode van vier tijdvakken reikte het Centraal Broodkantoor 13000000 broodkaarten uit voor bruinbrood Het aantal gebruikers van bruinbrood was per tijdvak 3frac12 miljoen Elke kaart geeft recht op 2800 gram brood waarvoor 1750 gram meel nodig is

tekst 4Uit een Nederlands boek over de Eerste WereldoorlogDe Engelsen hadden de toegang tot de Duitse zeehavens geblokkeerd Duitsland liet het daar niet bij zitten en stuurde onderzeeboten op de Engelsen af Die onderzeeboten hebben heel wat Nederlandse vissersboten en vrachtschepen naar de zeebodem geschoten

Gebruik de bron

2p Hieronder staan zes begrippena censuurb distributiec handelsbelemmeringend mobilisatiee propagandaf vluchtelingen

De vier teksten in de bron gaan over gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor Nederland

Geef per tekst aan welk begrip daarbij hoort Let op Er blijven twee begrippen over

Doe het zoTekst 1 hoort bij hellip (schrijf de letter van het begrip op)(enz tot en met tekst 4)

Voorbeeld 4

Bron

Een overzicht van de vijf landen die de meeste medailles hebben behaald tijdens een van de Olympische Spelen uit de twintigste eeuw

Gebruik de bron

1p Hieronder staan enkele steden waar de Olympische Spelen zijn gehoudenA Amsterdam 1928B Berlijn 1936C Londen 1948D Seoel 1988E Barcelona 1992

Welke stad hoort bij de bron

De vraag wordt moeilijker wanneer om een toelichting wordt gevraagd Verklaar je keuze met behulp van de bron

Voorbeeld 5

Bron 1

Vier fotorsquos van wereldleiders na de Tweede Wereldoorlog

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

tekst 2De partijen komen overeen dat een gewapende aanval tegen eacuteeacuten of meer van de lidstaten als een aanval tegen haar allen zal worden beschouwd

tekst 3Het verwijderen van de bestaande belemmeringen vereist eensgezind optreden Op deze manier garanderen we onze groei het evenwicht in het handelsverkeer en de eerlijkheid in de concurrentie

tekst 4Wij hebben besloten onze krachten te verenigen om de internationale vrede en veiligheid te bewaren Wij doen een beroep op de internationale instellingen om de economische en sociale vooruitgang van alle volken in de wereld te begunstigen

Gebruik de bron

1p Welke tekst is afkomstig uit het oprichtingsverdrag van de Europese Economische Gemeenschap in 1957a tekst 1b tekst 2c tekst 3d tekst 4

Voorbeeld 6

Bron

Een spotprent over de Tweede Wereldoorlog (1944)

ToelichtingDe handen linksonder zijn van de Verenigde StatenDe handen rechtsboven zijn van de Sovjetunie

Gebruik de bron

1p Welke manier van oorlogvoeren wordt in de tekening uitgebeeldA BlitzkriegB duikbotenoorlogC Koude OorlogD loopgravenoorlogE tweefrontenoorlog

Matching-vragen

Bij matchingvragen moeten leerlingen begrippengebeurtenissenjaartallen uit eacuteeacuten rij koppelen aan begrippengebeurtenissenjaartallen uit een andere rij Dit type opdrachten kan moeilijker worden gemaakt door van leerlingen te vragen hun keuze te verantwoorden Daarmee wordt de vraag ook meer open

Voorbeeld 1

Enkele gebeurtenissen

1 de Russische Revolutie2 oprichting van de NAVO3 uitvinding van de atoombom in de Verenigde Staten

enkele gevolgen

a de oprichting van het Warschaupactb het begin van een jarenlange wedloop in kernwapensc westers wantrouwen ten opzichte van de Sovjetunie

2p Welk gevolg hoort bij welke gebeurtenis Let op Elke gebeurtenis en elk gevolg mag maar eacuteeacuten keer gebruikt worden

Voorbeeld 2

Het interbellum

Enkele bronnen over het Duitse nationaal-socialisme

Bron 1

In 1935 werd in Neurenberg bepaald dat joden niet meer met personen van Duits bloed mochten trouwen en geen Duitse staatsburgers waren Daarna begon de discriminatie van de joden steeds drastischer vormen aan te nemen Joden in overheidsdienst verloren hun baan joodse winkels werden geboycot joodse kinderen werden van school gestuurd

Bron 2

Hitler had al in zijn boek lsquoMein Kampfrsquo (1924) geschreven dat het belangrijkste doel van zijn buitenlandse politiek het verkrijgen van meer gebied voor het Duitse volk was Oekraiumlne was bijvoorbeeld voorbestemd om de graanschuur van Duitsland te worden

Bron 3

De Hitler-Jugend nam de plaats in van andere jongerenorganisaties en de pers werd grotendeels onder controle van de nazirsquos gesteld evenals de radio- en filmwereld Universiteiten werden lsquogezuiverdrsquo en kunstenaars moesten lid worden van de Reichskulturkammer

Gebruik bron 1 2 en 3

2p Vijf kenmerken van Hitlers nationaal-socialisme in Duitsland

a de bouw van vernietigingskampenb de gelijkschakelingc de herbewapeningd de invoering van rassenwettene de noodzaak tot het scheppen van Lebensraum

Geef per bron aan welk kenmerk er bij hoort Let op Elk kenmerk mag slechts eacuteeacuten keer gebruikt worden en er blijven twee kenmerken over

Voorbeeld 3

Vmbo-examen 2011 I p-waarde 85=52174)

Bron

De bron bestaat uit vier teksten

tekst 1

Een Nederlandse ooggetuige verteltEen lange stoet van voetgangers wagens karren rijtuigen kinderwagens kruiwagens ndash al wat wielen had ndash met blinden zieken kinderen ouderen en huisraad kwam vanuit het zuiden de grens over Kinderen werden langs de weg geboren

tekst 2

Herinneringen van een Nederlandse officierHet veldleger bestaande uit vier divisies was opgesteld in Noord-Brabant niet ver van de grens verwijderd Toen de bewegingsoorlog in Frankrijk en Belgieuml in een loopgravenoorlog was overgegaan bleven onze troepen langer in hetzelfde legerkamp

tekst 3

Uit een verslag van de Nederlandse regeringPer periode van vier tijdvakken reikte het Centraal Broodkantoor 13000000 broodkaarten uit voor bruinbrood Het aantal gebruikers van bruinbrood was per tijdvak 3frac12 miljoen Elke kaart geeft recht op 2800 gram brood waarvoor 1750 gram meel nodig is

tekst 4Uit een Nederlands boek over de Eerste WereldoorlogDe Engelsen hadden de toegang tot de Duitse zeehavens geblokkeerd Duitsland liet het daar niet bij zitten en stuurde onderzeeboten op de Engelsen af Die onderzeeboten hebben heel wat Nederlandse vissersboten en vrachtschepen naar de zeebodem geschoten

Gebruik de bron

2p Hieronder staan zes begrippena censuurb distributiec handelsbelemmeringend mobilisatiee propagandaf vluchtelingen

De vier teksten in de bron gaan over gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor Nederland

Geef per tekst aan welk begrip daarbij hoort Let op Er blijven twee begrippen over

Doe het zoTekst 1 hoort bij hellip (schrijf de letter van het begrip op)(enz tot en met tekst 4)

Voorbeeld 4

Bron

Een overzicht van de vijf landen die de meeste medailles hebben behaald tijdens een van de Olympische Spelen uit de twintigste eeuw

Gebruik de bron

1p Hieronder staan enkele steden waar de Olympische Spelen zijn gehoudenA Amsterdam 1928B Berlijn 1936C Londen 1948D Seoel 1988E Barcelona 1992

Welke stad hoort bij de bron

De vraag wordt moeilijker wanneer om een toelichting wordt gevraagd Verklaar je keuze met behulp van de bron

Voorbeeld 5

Bron 1

Vier fotorsquos van wereldleiders na de Tweede Wereldoorlog

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

ToelichtingDe handen linksonder zijn van de Verenigde StatenDe handen rechtsboven zijn van de Sovjetunie

Gebruik de bron

1p Welke manier van oorlogvoeren wordt in de tekening uitgebeeldA BlitzkriegB duikbotenoorlogC Koude OorlogD loopgravenoorlogE tweefrontenoorlog

Matching-vragen

Bij matchingvragen moeten leerlingen begrippengebeurtenissenjaartallen uit eacuteeacuten rij koppelen aan begrippengebeurtenissenjaartallen uit een andere rij Dit type opdrachten kan moeilijker worden gemaakt door van leerlingen te vragen hun keuze te verantwoorden Daarmee wordt de vraag ook meer open

Voorbeeld 1

Enkele gebeurtenissen

1 de Russische Revolutie2 oprichting van de NAVO3 uitvinding van de atoombom in de Verenigde Staten

enkele gevolgen

a de oprichting van het Warschaupactb het begin van een jarenlange wedloop in kernwapensc westers wantrouwen ten opzichte van de Sovjetunie

2p Welk gevolg hoort bij welke gebeurtenis Let op Elke gebeurtenis en elk gevolg mag maar eacuteeacuten keer gebruikt worden

Voorbeeld 2

Het interbellum

Enkele bronnen over het Duitse nationaal-socialisme

Bron 1

In 1935 werd in Neurenberg bepaald dat joden niet meer met personen van Duits bloed mochten trouwen en geen Duitse staatsburgers waren Daarna begon de discriminatie van de joden steeds drastischer vormen aan te nemen Joden in overheidsdienst verloren hun baan joodse winkels werden geboycot joodse kinderen werden van school gestuurd

Bron 2

Hitler had al in zijn boek lsquoMein Kampfrsquo (1924) geschreven dat het belangrijkste doel van zijn buitenlandse politiek het verkrijgen van meer gebied voor het Duitse volk was Oekraiumlne was bijvoorbeeld voorbestemd om de graanschuur van Duitsland te worden

Bron 3

De Hitler-Jugend nam de plaats in van andere jongerenorganisaties en de pers werd grotendeels onder controle van de nazirsquos gesteld evenals de radio- en filmwereld Universiteiten werden lsquogezuiverdrsquo en kunstenaars moesten lid worden van de Reichskulturkammer

Gebruik bron 1 2 en 3

2p Vijf kenmerken van Hitlers nationaal-socialisme in Duitsland

a de bouw van vernietigingskampenb de gelijkschakelingc de herbewapeningd de invoering van rassenwettene de noodzaak tot het scheppen van Lebensraum

Geef per bron aan welk kenmerk er bij hoort Let op Elk kenmerk mag slechts eacuteeacuten keer gebruikt worden en er blijven twee kenmerken over

Voorbeeld 3

Vmbo-examen 2011 I p-waarde 85=52174)

Bron

De bron bestaat uit vier teksten

tekst 1

Een Nederlandse ooggetuige verteltEen lange stoet van voetgangers wagens karren rijtuigen kinderwagens kruiwagens ndash al wat wielen had ndash met blinden zieken kinderen ouderen en huisraad kwam vanuit het zuiden de grens over Kinderen werden langs de weg geboren

tekst 2

Herinneringen van een Nederlandse officierHet veldleger bestaande uit vier divisies was opgesteld in Noord-Brabant niet ver van de grens verwijderd Toen de bewegingsoorlog in Frankrijk en Belgieuml in een loopgravenoorlog was overgegaan bleven onze troepen langer in hetzelfde legerkamp

tekst 3

Uit een verslag van de Nederlandse regeringPer periode van vier tijdvakken reikte het Centraal Broodkantoor 13000000 broodkaarten uit voor bruinbrood Het aantal gebruikers van bruinbrood was per tijdvak 3frac12 miljoen Elke kaart geeft recht op 2800 gram brood waarvoor 1750 gram meel nodig is

tekst 4Uit een Nederlands boek over de Eerste WereldoorlogDe Engelsen hadden de toegang tot de Duitse zeehavens geblokkeerd Duitsland liet het daar niet bij zitten en stuurde onderzeeboten op de Engelsen af Die onderzeeboten hebben heel wat Nederlandse vissersboten en vrachtschepen naar de zeebodem geschoten

Gebruik de bron

2p Hieronder staan zes begrippena censuurb distributiec handelsbelemmeringend mobilisatiee propagandaf vluchtelingen

De vier teksten in de bron gaan over gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor Nederland

Geef per tekst aan welk begrip daarbij hoort Let op Er blijven twee begrippen over

Doe het zoTekst 1 hoort bij hellip (schrijf de letter van het begrip op)(enz tot en met tekst 4)

Voorbeeld 4

Bron

Een overzicht van de vijf landen die de meeste medailles hebben behaald tijdens een van de Olympische Spelen uit de twintigste eeuw

Gebruik de bron

1p Hieronder staan enkele steden waar de Olympische Spelen zijn gehoudenA Amsterdam 1928B Berlijn 1936C Londen 1948D Seoel 1988E Barcelona 1992

Welke stad hoort bij de bron

De vraag wordt moeilijker wanneer om een toelichting wordt gevraagd Verklaar je keuze met behulp van de bron

Voorbeeld 5

Bron 1

Vier fotorsquos van wereldleiders na de Tweede Wereldoorlog

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

Matching-vragen

Bij matchingvragen moeten leerlingen begrippengebeurtenissenjaartallen uit eacuteeacuten rij koppelen aan begrippengebeurtenissenjaartallen uit een andere rij Dit type opdrachten kan moeilijker worden gemaakt door van leerlingen te vragen hun keuze te verantwoorden Daarmee wordt de vraag ook meer open

Voorbeeld 1

Enkele gebeurtenissen

1 de Russische Revolutie2 oprichting van de NAVO3 uitvinding van de atoombom in de Verenigde Staten

enkele gevolgen

a de oprichting van het Warschaupactb het begin van een jarenlange wedloop in kernwapensc westers wantrouwen ten opzichte van de Sovjetunie

2p Welk gevolg hoort bij welke gebeurtenis Let op Elke gebeurtenis en elk gevolg mag maar eacuteeacuten keer gebruikt worden

Voorbeeld 2

Het interbellum

Enkele bronnen over het Duitse nationaal-socialisme

Bron 1

In 1935 werd in Neurenberg bepaald dat joden niet meer met personen van Duits bloed mochten trouwen en geen Duitse staatsburgers waren Daarna begon de discriminatie van de joden steeds drastischer vormen aan te nemen Joden in overheidsdienst verloren hun baan joodse winkels werden geboycot joodse kinderen werden van school gestuurd

Bron 2

Hitler had al in zijn boek lsquoMein Kampfrsquo (1924) geschreven dat het belangrijkste doel van zijn buitenlandse politiek het verkrijgen van meer gebied voor het Duitse volk was Oekraiumlne was bijvoorbeeld voorbestemd om de graanschuur van Duitsland te worden

Bron 3

De Hitler-Jugend nam de plaats in van andere jongerenorganisaties en de pers werd grotendeels onder controle van de nazirsquos gesteld evenals de radio- en filmwereld Universiteiten werden lsquogezuiverdrsquo en kunstenaars moesten lid worden van de Reichskulturkammer

Gebruik bron 1 2 en 3

2p Vijf kenmerken van Hitlers nationaal-socialisme in Duitsland

a de bouw van vernietigingskampenb de gelijkschakelingc de herbewapeningd de invoering van rassenwettene de noodzaak tot het scheppen van Lebensraum

Geef per bron aan welk kenmerk er bij hoort Let op Elk kenmerk mag slechts eacuteeacuten keer gebruikt worden en er blijven twee kenmerken over

Voorbeeld 3

Vmbo-examen 2011 I p-waarde 85=52174)

Bron

De bron bestaat uit vier teksten

tekst 1

Een Nederlandse ooggetuige verteltEen lange stoet van voetgangers wagens karren rijtuigen kinderwagens kruiwagens ndash al wat wielen had ndash met blinden zieken kinderen ouderen en huisraad kwam vanuit het zuiden de grens over Kinderen werden langs de weg geboren

tekst 2

Herinneringen van een Nederlandse officierHet veldleger bestaande uit vier divisies was opgesteld in Noord-Brabant niet ver van de grens verwijderd Toen de bewegingsoorlog in Frankrijk en Belgieuml in een loopgravenoorlog was overgegaan bleven onze troepen langer in hetzelfde legerkamp

tekst 3

Uit een verslag van de Nederlandse regeringPer periode van vier tijdvakken reikte het Centraal Broodkantoor 13000000 broodkaarten uit voor bruinbrood Het aantal gebruikers van bruinbrood was per tijdvak 3frac12 miljoen Elke kaart geeft recht op 2800 gram brood waarvoor 1750 gram meel nodig is

tekst 4Uit een Nederlands boek over de Eerste WereldoorlogDe Engelsen hadden de toegang tot de Duitse zeehavens geblokkeerd Duitsland liet het daar niet bij zitten en stuurde onderzeeboten op de Engelsen af Die onderzeeboten hebben heel wat Nederlandse vissersboten en vrachtschepen naar de zeebodem geschoten

Gebruik de bron

2p Hieronder staan zes begrippena censuurb distributiec handelsbelemmeringend mobilisatiee propagandaf vluchtelingen

De vier teksten in de bron gaan over gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor Nederland

Geef per tekst aan welk begrip daarbij hoort Let op Er blijven twee begrippen over

Doe het zoTekst 1 hoort bij hellip (schrijf de letter van het begrip op)(enz tot en met tekst 4)

Voorbeeld 4

Bron

Een overzicht van de vijf landen die de meeste medailles hebben behaald tijdens een van de Olympische Spelen uit de twintigste eeuw

Gebruik de bron

1p Hieronder staan enkele steden waar de Olympische Spelen zijn gehoudenA Amsterdam 1928B Berlijn 1936C Londen 1948D Seoel 1988E Barcelona 1992

Welke stad hoort bij de bron

De vraag wordt moeilijker wanneer om een toelichting wordt gevraagd Verklaar je keuze met behulp van de bron

Voorbeeld 5

Bron 1

Vier fotorsquos van wereldleiders na de Tweede Wereldoorlog

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

De Hitler-Jugend nam de plaats in van andere jongerenorganisaties en de pers werd grotendeels onder controle van de nazirsquos gesteld evenals de radio- en filmwereld Universiteiten werden lsquogezuiverdrsquo en kunstenaars moesten lid worden van de Reichskulturkammer

Gebruik bron 1 2 en 3

2p Vijf kenmerken van Hitlers nationaal-socialisme in Duitsland

a de bouw van vernietigingskampenb de gelijkschakelingc de herbewapeningd de invoering van rassenwettene de noodzaak tot het scheppen van Lebensraum

Geef per bron aan welk kenmerk er bij hoort Let op Elk kenmerk mag slechts eacuteeacuten keer gebruikt worden en er blijven twee kenmerken over

Voorbeeld 3

Vmbo-examen 2011 I p-waarde 85=52174)

Bron

De bron bestaat uit vier teksten

tekst 1

Een Nederlandse ooggetuige verteltEen lange stoet van voetgangers wagens karren rijtuigen kinderwagens kruiwagens ndash al wat wielen had ndash met blinden zieken kinderen ouderen en huisraad kwam vanuit het zuiden de grens over Kinderen werden langs de weg geboren

tekst 2

Herinneringen van een Nederlandse officierHet veldleger bestaande uit vier divisies was opgesteld in Noord-Brabant niet ver van de grens verwijderd Toen de bewegingsoorlog in Frankrijk en Belgieuml in een loopgravenoorlog was overgegaan bleven onze troepen langer in hetzelfde legerkamp

tekst 3

Uit een verslag van de Nederlandse regeringPer periode van vier tijdvakken reikte het Centraal Broodkantoor 13000000 broodkaarten uit voor bruinbrood Het aantal gebruikers van bruinbrood was per tijdvak 3frac12 miljoen Elke kaart geeft recht op 2800 gram brood waarvoor 1750 gram meel nodig is

tekst 4Uit een Nederlands boek over de Eerste WereldoorlogDe Engelsen hadden de toegang tot de Duitse zeehavens geblokkeerd Duitsland liet het daar niet bij zitten en stuurde onderzeeboten op de Engelsen af Die onderzeeboten hebben heel wat Nederlandse vissersboten en vrachtschepen naar de zeebodem geschoten

Gebruik de bron

2p Hieronder staan zes begrippena censuurb distributiec handelsbelemmeringend mobilisatiee propagandaf vluchtelingen

De vier teksten in de bron gaan over gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor Nederland

Geef per tekst aan welk begrip daarbij hoort Let op Er blijven twee begrippen over

Doe het zoTekst 1 hoort bij hellip (schrijf de letter van het begrip op)(enz tot en met tekst 4)

Voorbeeld 4

Bron

Een overzicht van de vijf landen die de meeste medailles hebben behaald tijdens een van de Olympische Spelen uit de twintigste eeuw

Gebruik de bron

1p Hieronder staan enkele steden waar de Olympische Spelen zijn gehoudenA Amsterdam 1928B Berlijn 1936C Londen 1948D Seoel 1988E Barcelona 1992

Welke stad hoort bij de bron

De vraag wordt moeilijker wanneer om een toelichting wordt gevraagd Verklaar je keuze met behulp van de bron

Voorbeeld 5

Bron 1

Vier fotorsquos van wereldleiders na de Tweede Wereldoorlog

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

tekst 4Uit een Nederlands boek over de Eerste WereldoorlogDe Engelsen hadden de toegang tot de Duitse zeehavens geblokkeerd Duitsland liet het daar niet bij zitten en stuurde onderzeeboten op de Engelsen af Die onderzeeboten hebben heel wat Nederlandse vissersboten en vrachtschepen naar de zeebodem geschoten

Gebruik de bron

2p Hieronder staan zes begrippena censuurb distributiec handelsbelemmeringend mobilisatiee propagandaf vluchtelingen

De vier teksten in de bron gaan over gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor Nederland

Geef per tekst aan welk begrip daarbij hoort Let op Er blijven twee begrippen over

Doe het zoTekst 1 hoort bij hellip (schrijf de letter van het begrip op)(enz tot en met tekst 4)

Voorbeeld 4

Bron

Een overzicht van de vijf landen die de meeste medailles hebben behaald tijdens een van de Olympische Spelen uit de twintigste eeuw

Gebruik de bron

1p Hieronder staan enkele steden waar de Olympische Spelen zijn gehoudenA Amsterdam 1928B Berlijn 1936C Londen 1948D Seoel 1988E Barcelona 1992

Welke stad hoort bij de bron

De vraag wordt moeilijker wanneer om een toelichting wordt gevraagd Verklaar je keuze met behulp van de bron

Voorbeeld 5

Bron 1

Vier fotorsquos van wereldleiders na de Tweede Wereldoorlog

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

Voorbeeld 4

Bron

Een overzicht van de vijf landen die de meeste medailles hebben behaald tijdens een van de Olympische Spelen uit de twintigste eeuw

Gebruik de bron

1p Hieronder staan enkele steden waar de Olympische Spelen zijn gehoudenA Amsterdam 1928B Berlijn 1936C Londen 1948D Seoel 1988E Barcelona 1992

Welke stad hoort bij de bron

De vraag wordt moeilijker wanneer om een toelichting wordt gevraagd Verklaar je keuze met behulp van de bron

Voorbeeld 5

Bron 1

Vier fotorsquos van wereldleiders na de Tweede Wereldoorlog

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

Bron 2

Hieronder staan vier uitspraken

Uitspraak aWe werden met communistische propaganda opgevoed We dachten dat we ons opofferden voor de gelukkige toekomst van onze kinderen

Uitspraak bSecretaris-generaal als u vrede wilt als u welvaart wilt voor de Sovjetunie en Oost-Europa als u wilt liberaliseren Kom naar deze poort Open deze poort Haal deze Berlijnse muur neer

Uitspraak cIk eis een onmiddellijke terugtrekking van alle raketten en ik kondig hierbij een blokkade van het eiland af

Uitspraak dAls we de kapitalisten ophangen zullen ze ons het touw dat we gebruiken proberen te verkopen

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

Gebruik bron 1 en 2

2p 38 Welke foto en welke uitspraak horen bij welke naam Neem het onderstaande schema over en vul het in Let op Elke uitspraak en elke foto mogen maar eacuteeacuten keer gebruikt worden naam wereldleider nummer van de foto(vul nummer in)letter van de uitspraak(vul letter in)GorbatsjovKennedyReaganStalin

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

Chronologie-vragen

Veel chronologievragen kunnen door leerlingen beantwoord worden als zij jaartallen die bij gebeurtenissen horen uit hun hoofd hebben geleerd Het geniet echter de voorkeur wanneer leerlingen via historisch redeneren tot een antwoord kunnenmoeten komen

Voorbeeld 1

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd dicht bij elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde Schrijf alleen de letters op a de bestorming van de Bastilleb Lodewijk XVI probeert naar het buitenland te vluchtenc Napoleon vestigt een dictatuurd de Nationale Vergadering wijkt uit naar een kaatsbaane de Jacobijnen olv Robespierre nemen de macht overf de koning roept de Staten Generaal bijeen

Voorbeeld 2

Deze opdracht vraagt van leerlingen gebeurtenissen die in tijd verder uit elkaar liggen in chronologische volgorde te plaatsen Deze opdracht is vooral geschikt als men cumulatief toetst

De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde

1 Jezus Christus wordt geboren2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar Medina3 De Romeinse keizer Constantijn bekeert zich tot het christendom4 Jagers en verzamelaars maken grotschilderingen die volgens onderzoekers uitingen zijn van het geloof dat er goden wonen in planten dieren rivierenbergen enz5 Maarten Luther die de katholieke kerk wil hervormen verbrandt in het openbaar een officieumlle brief van de paus waarmee hij uit de kerk werd verbannen6 De monotheiumlstische joodse godsdienst ontstaat in het Midden-Oosten

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later Noteer alleen de nummers

Meer van dergelijke chronologie-vragen zijn te vinden op httphistoforumnetalgemenscalzo

Voorbeeld 3

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

2p Vijf gebeurtenissen tussen 1915 en 1945

1 D-day2 de beurscrisis op Wallstreet3 het sluiten van de Vrede van Versailles4 het uitbreken van de Russische revolutie5 Hitler komt aan de macht in Duitsland

1048774 Geef per gebeurtenis aan bij welke periode van de tijdbalk (A B C D E of F) die hoort Let op Een periode kan meer dan eacuteeacuten keer gebruikt worden

Doe het zoGebeurtenis 1 hoort bij periode hellip (vul letter in)(enz tot en met gebeurtenis 5)

Antwoord

maximumscore 2Gebeurtenis 1 hoort bij periode FGebeurtenis 2 hoort bij periode CGebeurtenis 3 hoort bij periode AGebeurtenis 4 hoort bij periode AGebeurtenis 5 hoort bij periode D

Voorbeeld 4

In het vwo examen 2011 tweede tijdvak werd voor het eerst de volgende vorm van chronologie-vraag gebruikt

Bron 1 tot en met 4 horen bij elkaar en gaan over onderwijs

Bron 1Dit opschrift staat boven de deur van het gebouw uit 1578 van de voormalige Latijnse School te Gouda

Praesidium atque decus quae sunt et gaudia vitae formant hic animos Graeca Latina rudes

Vertaling

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan

Om eens tot steun sieraad en bron van vreugde in het leven te zijn vormen Grieks en Latijn hier de nog ruwe geest

Bron 2

Naar aanleiding van de nieuwe schoolwet van 1806 wordt een schoolreglement opgesteld Artikel 22 steltAlle Schoolonderwijs zal zodanig moeten worden ingericht dat het onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkelt en zijzelf opgeleid worden tot alle maatschappelijke en christelijke deugden

Bron 3

Een fragment uit een ingezonden stuk in de Schager Courant van 2 juni 1870Vroeg men een kwart eeuw geleden aan een flinke elf agrave twaalfjarige jongen die getrouw de lagere school bezocht wat doet ge dagelijks wel bij uw meester of wat leert gij bij hem dan was lsquot antwoord lezen schrijven en rekenen Wanneer men thans bij de niet bedeesde leerling onderzoek doet naar de werkzaamheden op school zo bepalen deze zich niet enkel meer bij lezen schrijven en rekenen maar hij voegt er vormleer geschiedenis aardrijkskunde dier- plant- natuurkunde en ik weet niet wat al kunde meer aan toe

Bron 4

In 1998 wordt de Tweede Fase ingevoerd In de Leeuwarder Courant van 15 september 1998 verschijnt hierover een artikel

Met het studiehuis wordt een onderwijskundig klimaat bedoeld waarin de leerling zelfstandig taken uitvoert (hellip) De vernieuwing in de Tweede Fase omvat echter meer dan alleen de invoering van het studiehuis (hellip) Er is een aantal nieuwe vakken in het lespakket opgenomen zoals algemene natuurwetenschappen culturele en kunstzinnige vorming en management en organisatie Ook is bij de meeste vakken de inhoud grondig herzien en gemoderniseerd Zo is het gebruik van computers en grafische rekenmachines (kleine wiskundige zakcomputers) geiumlntegreerd in de lesmethoden Orieumlntatie op studie en beroep komt ook door middel van opdrachten in de vaklessen aan de ordeGebruik bron 1 2 3 en 4

Bij deze vier fragmenten doe je de volgende bewering

Het onderwijs in een bepaalde tijd past bij kenmerkende ontwikkelingen van die tijd

4p Toon dit voor elk van deze vier fragmenten aan