Van Aap tot Zwaan. Beestig Klassiek

Wat is de opdracht ? - We laten onze stift of ons kleurpot-lood bewegen op de muziek.- We kleuren de vlakken die zijn ontstaan in verschillende tinten van groen.

Tips Tijdens een laatste beluistering kan je de vingers in bruine verf dopen. Zo kan de aap voorzichtig enkele sporen in de jungle achterlaten.

Verwijzing eindtermen 1.4 / 2.3 / 2.4

Referenties (cd) Henry PURCELL: Apendans uit The Fairy Queen (vijfde act) 1:21 The Fairy Queen: Monkey’s Dance London Classical Players o.l.v. Roger Norrington P 1994 & C 2002 EMI Records Ltd / Virgin Classical Virgin Classics 5619552, CD 2 track 21

Achtergrond info The Fairy Queen of Feeënkoningin is eigenlijk maar een halve opera. Niet dat er stukken ontbreken, maar niet alle teksten worden gezongen, zoals dat in een opera wel de gewoonte is. De muziek van dit stukje klinkt nogal deftig voor apen, maar die zijn waarschijnlijk gedresseerd om zicht fatsoenlijk te gedragen. De tekst van The Fairy Queen is gebaseerd op Midzomernachtsdroom van William Shakespeare.

Wat vertelt de componist? Hoewel hij maar 36 jaar oud werd, heeft Henry Purcell heel wat gecomponeerd. Hij maakte het liefst opera’s. Aan dit stukje kan je niet horen dat hij een Engelsman was, want er wordt niet in gezongen.

Henry Purcell leefde in de pruikentijd net zoals Queen Elisabeth en de Franse Zonnekoning Lodewijk XIV.

VerbetersleutelUit: ‘Wat hoor ik in de muziek’ Dit muziekstuk is als een tweeluik. Het eerste deel opent feestelijk en vrij luid met een ronddraaiend ritme. Precies in het midden wordt het opeens zachter met enkel strijkinstrumenten. Het ritme wordt hoekiger. Verder vallen ook de herhalingen op.

APENDANS (1:36) strook 1

Fiche leerkracht strook 1

1. Apen in een groene lijnenjungle

Aantal leerlingenKlassikaal.

Tijd50’

Materiaal- - Papier.- Groene kleurpotloden of groene stiften en groene waterverf.

Leeftijd 1ste en 2de leerjaar


Tijd50’

Materiaal- - Een foto van een koekoek, een kerkuil, een kat en een hond.- Sjablonen voor dierenmaskers.- Kleurpotloden.

Leeftijd 1ste tot 3de leerjaar.

Wat is de opdracht ? - We bootsen dierengeluiden uit het muziekstuk na. - We maken een masker van deze dier-en en bewegen hiermee op de muziek.


GEIMPROVISEERD DIERENCONDERT (1:32) strook 2


2. Wij apen dieren na

Referenties (cd)Adriano BANCHIERI: Geïmproviseerd dierenconcert 1:33 Uit Festino nella sera del Giovedì Grasso avanti Cena, Op. 18: Contrappunto bestiale alla Mente (1608) Choir of the Radio Svizzera, Lugano / Sonatori de la Gioiosa Marca, Treviso o.l.v. Diego Fasolis P & C 1997 HNH International Ltd Naxos 8.553785, track 29

Achtergrond infoIn de renaissance schreef men de noten anders dan nu. Het lijkt of het een zeer langzaam stukje muziek is. Maar hoe langzamer de noten, hoe sneller de muziek! Een partituur van het muziekstuk vind je hier: http://musicaviva.com/sheetmusic/score.html?vivaid=banc-contrapunto

Bas: Nulla fides gobbis Vertrouw geen bultenaars, Similiter est zoppis. ook geen kreupelen, Si squerzus bonus est, ’t is de buitenkant die telt, Super annalia scribe. schrijf dat maar in de geschiedenisboeken.

Wat vertelt de componist?Antonio Banchieri was een Italiaanse monnik. Hij was ook componist en speelde orgel. Hij was een kei in muziektheorie. Hij heeft er boeken over geschreven.

Of het in het klooster een vrolijke boel was, weten we niet. Aan Banchieri zal het niet gelegen hebben, want hij schreef nog wel meer vrolijke en grappige muziek. Deze muziek uit 1608 werd gezongen voor het diner op Vastenavond, de dag dat iedereen nog eens uit de bol ging vòòr de strenge vasten begon. Carnaval dus.

http://musicaviva.com/sheetmusic/score.html?vivaid=banc-contrapunto

http://musicaviva.com/sheetmusic/score.html?vivaid=banc-contrapunto

Aantal leerlingenGroepjes van 6.

Tijd150‘

Materiaal- - Verkleedmateriaal.- Een videocamera.- Een televisietoestel.

Leeftijd 5de en 6de leerjaar.

Wat is de opdracht ? - We bedenken bij de muziek een storyboard voor een videoclip.- We spelen en filmen het verhaal.- We tonen de clip aan mekaar. Tijdens de clip horen we het muziek-stuk.

Verwijzing eindtermen 3.5 / 5.3 / 6.3 / 6.4 / 6.5

HET CONCERT VAN KIKKERS EN KRAAIEN (3:18) strook 3


3. Kikkers en kraaien in een videoclip

Referenties (cd)Georg Philipp TELEMANN: Het concert van kikkers en kraaien uit ‘Alster Ouverture’ 3:18 Ouverture in F ‘Alster Ouverture’: Die concertirenden Frösche (und) Krähen New London Consort o.l.v. Philip Pickett P & C 1998 The Decca Record Company Limited, London Decca 4556212, track 20

Achtergrond info

Toen de mensen pruiken droegen, waren veel componisten ook organisten. Zij zorgden voor de kerkmuziek en daarnaast ook voor muziek voor koningen, prinsen en andere rijkelui. Zie ook fiche 1 met muziek van Henry Purcell.

Wat vertelt de componist?Een ongewoon concert met veel valse en luie noten. Telemann schreef deze muziek voor een feest in openlucht aan de oever van het Alstermeer (bij de Duitse stad Hamburg). Af en toe een grapje was ook toen niet verboden.

BijlagenEen vel papier voor het storyboard.

Aantal leerlingenPer twee (tweede deel van de opdracht kan ook individueel).

Tijd50’

Materiaal- Fiches met beschrijvingen (zie bijlage).

Leeftijd 6de leerjaar.

Wat is de opdracht ? - We geven een beschrijving van een beluisterd muziekstuk.- Aan de hand van de beschrijving koppelen we het juiste muziekstuk aan de beschrijving.

Tips Je kan ook zelf beschrijvingen en muziekstukken combineren…of 5 fiches samen leggen: met 7 en 8 erbij.


DE KREKEL (1:34) Deze fiche nemen we samen met fiche 11 en 13. strook 4


4. Krekels, witte ezeltjes of een olifant?

Referenties (cd)Josquin DESPREZ: De krekel 1:34 El grillo The Hilliard Ensemble o.l.v. Paul Hillier P 1983 en C 2004 EMI Records Ltd / Virgin Classics Virgin Classics 5623462, CD 1 track 7

Achtergrond infoIn de composities van Desprez klinkt soms alles heel mooi samen, maar in andere stukken lijkt het alsof elke stem zijn eigen gang gaat. Hoe zit dat eigenlijk bij ‘El grillo’? ‘De krekel is een goede zanger, die lange verzen te zingen heeft. Geef hem wat te drinken, dan blijft hij zingen…’ Tsjirp, tjirp. Josquin Desprez schreef dit liedje met een knipoog naar zijn collega en goede zanger Carlo Grillo.

Wat vertelt de componist?Voor de Franse componist Josquin Desprez was het heel belangrijk dat je de tekst goed kon verstaan. Hij schreef veel muziek voor de kerk. In bijna al zijn muziek werd er gezongen in verschillende stemmen. Vaak worden de hoge stemmen ook nu nog door mannen uitgevoerd. Het gesjirp van de krekel hoor je in de vlugge passages. Bij de krekels zijn het trouwens ook de mannetjes die sjirpen.

Herken je de Bourgondische kledij?

VerbetersleutelZie bijlage.

Bijlagen- Opdrachtenblad fiche 04-11-13 - Verbetersleutel fiche 04-11-13.

Aantal leerlingen- Klassikaal en - in groepjes van 4 of 5 leerling-en.

Tijd50’

Materiaal- - Grafische partituur.- Grote vellen papier, bijvoorbeeld behangpapier en vette markeer-stiften.


Wat is de opdracht ? We maken een grafische partituur met hondengeluiden. Lage en hoge, korte en lange, luide en zachte. We laten keffertjes horen en grote waakhonden.

Tips Je vindt een voorbeeld van een mogelijke uitwerking in de grafische partituur in bijlage.De kaarten kunnen helpen om geluiden te verzinnen en zo te komen tot een zelf gemaakte partituur. Waf woef waf.

Verwijzing eindtermen 1.6 / 2.1 / 2.2 / 6.3

DE LENTE (2:10) strook 5


5. Waf woef waf

Referenties (cd)Antonio VIVALDI: De Vier Jaargetijden: De Lente, tweede deel 2:21 Le Quattro Stagioni RV 269 La Primavera in E: Largo Europa Galante o.l.v. Fabio Biondi

Achtergrond info Antonio Vivaldi was een Italiaans componist. Iedereen kent wel het eerste deel van ‘De Lente’ uit de vier jaargetijden.

Als je naar hun afbeelding kijkt, dan zouden Henry Purcell, Georg Philipp Teleman en Antonio Vivaldi familie kunnen zijn. Maar dat is waarschijnlijk omdat ze hun kapsel of hun kale hoofd verstopten onder een pruik. Ze leefden wel ongeveer in dezelfde periode: in de barok. Dat is de 17de-18de eeuw. Ze waren ook componisten van kerkmuziek. Vivaldi was zelfs een priester (maar toch wel in de eerste plaats muzikant…). En Vivaldi schreef niet zoals zijn pruikgenoten voor koningen en prinsen, maar voor arme wezen. En hij vond het belangrijk dat er veel mensen naar zijn muziek konden luisteren. Niet alleen de intellectuelen of edellieden.

Wat vertelt de componist?Bij zijn beroemde Vier Jaargetijden: lente, zomer, herfst, winter, schreef Vivaldi telkens een gedicht. De muziek beeldt uit wat in dat gedicht geschreven staat.

“Er waait een zacht windje. Het beekje murmelt. Blaadjes ritselen aan de bomen, het gras wiegt. In de weide, boordevol bloemen, zit de herder met zijn hond.”

Wie goed luistert, hoort het beekje, de wind, de ritselende blaadjes én de hond die blaft. Een altviool die blaft als een hond? Moet kunnen. Toch in de muziek van Vivaldi die hoort bij deze verzen.

Bijlagen- Grafische partituur. - Kaarten bij de grafische partituur. - Honden en katten.


Tijd50’

Materiaal- - Verkleedmateriaal voor jagers.- Een pluchen konijn.

Leeftijd 2de tot 4de leerjaar.

Wat is de opdracht ? - We beluisteren het muziekstuk.- We zingen een kinderlied alsof we een jagerskoor zijn.

Tips Je kan het lied ook als feeën zingen. Carl Maria von Weber schreef ook een opera op een tekst van Shakespeare (net zoals Henry Purcell): Oberon. Dit is de naam van de elfenkoning.En als er elfen zijn, dan zijn er ook trollen… Of reuzen of dreuzels, of…


JAGERSKOOR (2:54) strook 6


6. Daar zijn de jagers

Referenties (cd)Carl Maria Von WEBER: Jagerskoor uit de opera De Scherpschutter - 2:54 Der Freischütz: derde acte: Was gleicht wohl auf Erden Chor und Orchester des Bayerischen Staatsoper München o.l.v. Robert Heger P 1969 & C 1995 EMI Electrola GmbH EMI Classics 5657572, CD 2 track 8

Achtergrond infoChor der Jäger. Was gleicht wohl auf Erden dem Jägervergnügen? Wem sprudelt der Becher des Lebens so reich? Beim Klange der Hörner im Grünen zu liegen, Den Hirsch zu verfolgen durch Dickicht und Teich: Ist fürstliche Freude, ist männlich Verlangen, Erstarket die Glieder und würzet das Mahl; Wenn Wälder und Felsen uns hallend umfangen, Tönt freier und freud’ger der volle Pokal! Joho, trallala!

Voor de volledige tekst: zie bijlage.

Wat vertelt de componist?Al op 14-jarige leeftijd componeerde Carl Maria von Weber zijn eerst opera. Hij schreef ‘De Scherpschutter’ toen hij 36 was. Iedereen vond dit een geweldige opera. Deze Duitse opera speelt zich af in het woud. Max, één van de jagers verkoopt zijn ziel aan de duivel in ruil voor magische kogels. Daarmee wint hij het scherpschuttertoernooi en krijgt hij de hand van Agathe. Maar de zevende kogel gehoorzaamt aan de duivel…. Je moest voor deze opera wel 3 uur lang stilzitten. Misschien mocht je wel met de jagers meezingen. Het moest wel stoer klinken!

Verbetersleutel- In welke sprookjes speelt er een jager mee? In ‘Roodkapje’, maar ook in ‘Peter en de Wolf’… - Als we luisteren naar de expressieve versies van het lied, kunnen we aan de leerlingen vragen waaraan we kunnen merken dat de leerlingen zingen als jagers, het konijn, feeën, elfen, reuzen…

Bijlagen- Het liedblad met ‘In het bos daar staat een huisje’. - De volledige Duitse tekst van het ‘Jagerskoor’ met de vertaling van de eerste strofe.

Aantal leerlingenPer twee (het tweede deel van de opdracht kan ook individueel).

Tijd25’




Tips Je kan ook zelf beschrijvingen en muziekstukken combineren…of vijf fiches samen leggen: met 4, 11 en 13 erbij.


DANS VAN DE HINDES (3:31) Deze fiche nemen we samen met fiche 8 strook 7


7. Een boer danst met een hinde ;-)

Referenties (cd)Françis POULENC: Dans van de hindes - 3:23 Ballet Les Biches: Rondeau Philharmonia Orchestra o.l.v. Georges Prêtre P 1981 & C 1998 EMI Music France EMI Classics 5668372, CD 2 track 10

Achtergrond infoLes biches (de hindes) is een kort ballet uit 1924. Poulenc baseerde zich hiervoor op een schilderij van Antoine Watteau die leefde in de tijd van Lodewijk XIV (2de helft 17de- 1ste helft 18de eeuw). De muziek is even opgewekt, speels en onbezorgd als het schilderij.

Wat vertelt de componist?De Franse componist Francis Poulenc is een generatiegenoot van Igor Stravinsky (zie fiche 20). Net als deze laatste liet hij zich niet op een stijl of genre vastpinnen. Hij ging zijn eveneens zijn eigen weg.

Als we Stravinsky’s muziek soms guitig konden noemen, dan geldt dat zeker voor de muziek van Francis Poulenc. Vriendelijke muziek, gemaakt door een vriendelijke man…

Bijlagen- Opdrachtenblad fiche 7 en 8. - Verbetersleutel fiche 7 en 8.


Tijd25’




Tips Je kan ook zelf beschrijvingen en muziekstukken combineren… of vijf fiches samen leggen: met 4, 11 en 13 erbij.


BYDLO (2:35) Deze fiche nemen we samen met fiche 7 strook 8


8. Een boer danst met een hinde ;-)

Referenties (cd)Modest MOUSSORGSKY: Bydlo uit Schilderijententoonstelling 3:16 Pictures at an Exhibition: Bydlo Leif Ove Andsnes, piano P & C 2009 EMI Records Ltd EMI Classics 6983602, track 7

Achtergrond infoMoussorgsky baseerde zich voor dit stuk op een schilderij van zijn vriend Victor Hartmann. Logge op- en neergaande akkoorden in de bas geven het hobbelen van de kar weer. De Poolse boer Bydlo zingt een weemoedig lied.

Wat vertelt de componist?Modest Moussorgsky was een vriend en stadsgenoot van Nikolai Rimsky-Korsakov (zie fiche 16) , die verschillende van zijn pianowerken voor orkest bewerkte. Ook Maurice Ravel was een fan van de muziek van Moussorgsky. Hij orchestreerde de meeste delen uit ‘Schilderijententoonstelling’. In het orkest hoor je de logge op- en neergaande akkoorden in de bas spelen op de tuba*.

Bijlagen- Opdrachtenblad fiche 7 en 8. - Verbetersleutel fiche 7 en 8.

Aantal leerlingen- Klassikaal - en in groepjes van 4.

Tijd25’

Materiaal- Voor elke leerling een speelgoed-paardje (lego, playmobil, …).

Leeftijd 1ste tot 3de leerjaar.

Wat is de opdracht ? - We beelden uit en ritmeren met luide en zachte geluiden.- We maken een figurenspel met speelgoedpaardjes.

Tips Als de leerlingen in een cirkel staat, kan je ook een klappende ‘wave’ uitvoeren:Je begint in één richting het hoefget-rappel na te doen op de knieën. Er begint er één en er komen er vier of vijf bij. Als we bij de zesde zijn stoptnummer nummer een, en zo verder. Vervolgens doe je dit met de ogen toe. Helemaal af wordt het als je de leerlingen met de rug naar de kring laat staan. Er mogen ook leerlingen binnen de cirkel plaatsnemen met de ogen toe om het effect te beluisteren.


GALOP (3:15) strook 9


9. Stappen, draven en galopperen

Referenties (cd)Gioacchino ROSSINI: Galop uit de Ouverture tot Willem Tell 3:17 Guglielmo Tell: Ouverture London Classical Players o.l.v. Roger Norrington P & C EMI Records Ltd / Virgin Classics EMI Classics 5455962, track 7

Achtergrond infoDe stap is de rustigste gang van het paard, waarbij het paard zijn benen één voor één optilt. De snelheid is ongeveer gelijk aan het wandeltempo van mensen. De draf is een tweetaktgang met een zweefmoment. Het paard zet hierbij steeds het diagonale benenpaar aan de grond (linksvoor met rechtsachter, en omgekeerd), afgewisseld met een zweefmoment. Het tempo van de draf ligt iets hoger dan de stap. De ruiter kan bij deze gang lichtrijden of doorzitten. De galop is een drietaktgang met een zweefmoment ofwel sprong. Omdat de beenzetting van deze gang asymmetrisch is zijn er 2 variaties, de linkergalop en de rechtergalop. Het tempo ligt nog iets hoger dan bij de draf.

Wat vertelt de componist?Het is niet zeker of Willem Tell echt heeft bestaan. Maar toch hoort hij bij Zwitserland, zoals Robin Hood bij Engeland. Hij was een kruisboogschutter uit het begin van de 14de eeuw. Hij schoot met succes een appel van het hoofd van zijn zoontje. Of hij op een paard reed, is maar de vraag. Maar bij deze wervelende galop, hoort in elk geval een paard.

Voor een foto van Rossini, zie fiche 12.

Gioacchino Rossini is een Italiaans componist uit de negentiende eeuw die ook in Parijs woonde en werkte. Hij heeft ontzettend veel gecomponeerd, vooral opera’s. Van Rossini is bekend dat hij sneller componeerde dan zijn schaduw… Dat is ook nodig als je zoveel vlugge noten componeert.

http://www.bokt.nl/wiki/Stap

http://www.bokt.nl/wiki/Draf

http://www.bokt.nl/wiki/Lichtrijden

http://www.bokt.nl/wiki/Doorzitten

http://www.bokt.nl/wiki/Galop


Tijd25’

Materiaal- Een wit papier en potlood per leerling.


Wat is de opdracht ? We bootsen de beweging die de viool maakt na met de hand en tekenen die op papier.

Verwijzing eindtermen 1.6 / 2.1

PERSONEN MET LANGE OREN (0:41) strook 10


10. Horen met lange oren

Referenties (cd)Camille SAINT-SAENS: uit Dierencarnaval: Personen met lange oren 0:41 Le Carnaval des animaux: personnes à longues oreilles Renaud Capuçon en Esther Hoppe, violen P & C 2003 EMI Records Ltd / Virgin Classics Virgin Classics 5456032, track 8

Achtergrond infoCamille Saint-Saëns was een Franse componist die heel veel werken heeft geschreven. Je kan geen genre opnoemen of hij heeft het ook geschreven: opera’s, symfonieën, pianoconcerto’s en noem maar op. In dit stukje spelen twee violen één ezel. Ze spelen nooit tegelijk. Het zijn geen dommeriken.

Wat vertelt de componist?In 1886 schreef Saint-Saëns ‘Het Dierencarnaval’ met als ondertitel: grote zoölogische fantasie. De suite van 14 dierenstukjes werd voor het eerst (en tijdens het leven van de componist voor het laatst) uitgevoerd op carnaval. Het werk zat vol leuke knipogen naar bekende mensen. Wie de ‘personen met lange oren’ zijn, daar hebben we het raden naar. In elk geval worden ze geassocieerd met twee ezels. De eerste en de tweede viool die balken om het hardst: i – a, de melodie doet mee.

VerbetersleutelHoeveel keer horen we het gebalk van de ezel? (15 keer)

Welke beweging zouden we met onze hand kunnen maken bij de ‘i’? We maken een beweging van laag naar hoog.

Welke beweging zouden we met onze hand kunnen maken bij de ‘a’? We maken een beweging van hoog naar laag.

We tekenen de bewegingen die we maakten met onze handen in stap 5 en 6. De ‘i’ gaat van laag naar hoog en de ‘a’ gaat van hoog naar laag


Tijd50’


Leeftijd 6de leerjaar


Tips Je kan ook zelf beschrijvingen en muziekstukken combineren…of vijf fiches samen leggen: met zeven en acht erbij.


HET WITTE EZELTJE (2.06) Deze fiche nemen we samen met fiche 4 en fiche 13 strook 11



Referenties (cd)Jaques IBERT: Het witte ezeltje - 2:06 Le Petit âne Blanc Patrick Vaillant, Thomas Bienabe, Pascal Giordano en Jean-Louis Ruf, mandolines P & C Numen 1998 L’empreinte digitale 9530882, track 4

Achtergrond infoLe petit ane blanc is oorspronkelijke een pianostukje uit Les Histoires een verzameling van 10 vertelsels voor piano. Les Histoires bevat ook nog een stukje met schildpadden: La meneuse des tortues d’or, De menner van de gouden schildpadden.

Wat vertelt de componist?

Jacques Ibert leefde in de vorige eeuw. Hij heeft nog meegevochten in de eerste wereldoorlog, maar dat is niet aan zijn muziek te horen. Het witte ezeltje moet ‘met een rustig goed humeur’ gespeeld worden van Jacques Ibert. Hij heeft een zeer bekend cello-concerto* geschreven. Méér dan een componist uit deze Klara4Kids heeft iets geschreven rond ‘Midzomernachtsdroom’ van William Shakespeare. Ibert was één van hen. Ken je de anderen nog?


Bijlagen- Opdrachtenblad fiche 04-11-13 - Verbetersleutel fiche 04-11-13

http://itunes.apple.com/be/album/les-histoires-i-la-meneuse/id259132891?i=259133072


Tijd50’

Materiaal- - Knuffels van poezen.- Lege blikjes.- Lege melkflessen.

Leeftijd Alle leerjaren.

Wat is de opdracht ? - We doen het geluid van poezen na in verschillende situaties.- We maken met klasgenoten een miauwconcert.- We beluisteren het muziekstuk en verzin wat de katten vertellen.


KATTENDUET (3:11) strook 12


12. Miauw

Referenties (cd)Gioacchino ROSSINI: Kattenduet Duetto buffo di due gatti Felicity Lott, sopraan / Ann Murray, mezzosopraan / Graham Johnson, piano P & C 1992 EMI Records Ltd EMI Classics 7544112, track 15

Achtergrond infoGioacchino Rossini is een Italiaans componist uit de negentiende eeuw die ook in Parijs woonde en werkte. Hij heeft ontzettend veel gecomponeerd, vooral opera’s. Van Rossini is bekend dat hij sneller componeerde dan zijn schaduw… Willem Tell en De Barbier van Sevilla zijn zeer bekende opera’s van hem. Van Willem Tell vind je ook een stukje op de cd: strook 9.

Een foto van Rossini door Nadar, een van de pioniers van de fotografie. Zijn echte naam was iets moeilijker om uit te spreken: Gaspard-Félix Tournachon.

Wat vertelt de componist?Als je op YouTube zoekt met ‘Duetto buffo di due gatti’ vind je soms de meest hilarische filmpjes. Dit is wel heel bijzonder: http://www.youtube.com/watch?v=PFLF57vDYcQ&feature=related. Rossini leefde in de Belcanto-periode van de muziek. Dit wil zeggen dat ‘mooi’ zingen heel belangrijk was. ‘Mooi’ betekende voor sommige componisten virtuoos, hoog en vlug. Of hoe lange adem sommige wel hadden. Zo konden de zangers pronken met hun kunstjes. Rossini wist dat, maar zijn muziek was te kostbaar om voor kattengejank te dienen. Voor dit stukje maakte hij een uitzondering…

http://www.youtube.com/watch?v=PFLF57vDYcQ&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=PFLF57vDYcQ&feature=related


Tijd50’




Tips Je kan ook zelf beschrijvingen en muziekstukken combineren…


DE OLIFANT (1:28) Deze fiche nemen we samen met fiche 4 en fiche 10 strook 13



Referenties (cd)Camille SAINT-SAENS: uit Dierencarnaval: De olifant 1:28 Le Carnaval des animaux: L’éléphant Janne Saksala, contrabas / Frank Braley en Michel Dalberto, piano P & C 2003 EMI Records Ltd / Virgin Classics Virgin Classics 5456032, track 5

Achtergrond infoCamille Saint-Saëns was een Franse componist die heel veel werken heeft geschreven. Je kan geen genre opnoemen of hij heeft het ook geschreven: opera’s, symfonieën, pianoconcerto’s en noem maar op. In dit stukje spelen de piano en de contrabas.

Wat vertelt de componist?Met carnaval mag je een grap uithalen met je vrienden. Zo deed ook Camille Saint-Saëns in dit stukje van Hector Berlioz, Danse des sylphes, de dans van de luchtgeesten. Luister eens naar: http://www.youtube.com/watch?v=SYYgACwlxTQ (vanaf 2.40 min.) en vertel welke grap Camille met de muziek van Hector heeft uitgehaald. Hoe was de titel van dit muziekje ook al weer…? Bij dit filmpje kan je de noten volgen die nog een andere collega, Franz Liszt voor piano heeft gescheven. Het was orgineel voor orkest.

Is deze ernstige man écht een grappenmaker?


Bijlagen- Opdrachtenblad fiche 04-11-13. - Verbetersleutel fiche 04-11-13.

http://www.youtube.com/watch?v=SYYgACwlxTQ

http://www.youtube.com/watch?v=SYYgACwlxTQ


Tijd25’

Materiaal- - Een pop van een beer.- Een pop van een circusdi-recteur.- Een laken.


Wat is de opdracht ? - We herkennen de twee verschillen-de partijen in het muziekstuk.- We spelen de verschillende partijen met een pop.


DE OUDE BROMBEER (4:36) strook 14


14. Tem de brombeer

Referenties (cd)Julius FUCIK: De oude brombeer voor fagot en orkest 4:37 Der alte Brummbär, Op. 210 Royal Liverpool Philharmonic Orchestra / Libor Pesek P & C 1994 EMI Records Ltd / Virgin Classics

Achtergrond infoSommige componisten zijn zo belangrijk dat er je er je hele leven lang boeken kan over lezen en dan nog zou je er geen tijd genoeg voor hebben. Andere zijn belangrijk genoeg om met een foto in een encyclopedie te staan. De Tsjechische componist en dirigent Julius Fucik heeft meer dan 400 werken geschreven, maar toch kom je zijn naam niet tegen in een encyclopedie, of is er ooit een standbeeld voor hem opgericht. Als je ooit in een fanfare* of harmonieorkest* meespeelde, dan ken ze zijn naam misschien wel.

Wat vertelt de componist?Julius Fucik leefde in dezelfde periode als Camille Saint-Saëns. In die tijd stonden er veel muziekkiosken in de parken. Dit zijn ronde bouwwerken die lijken op grote kermismolens, maar dan zonder dat er paarden in ronddraaien.’s Zondags speelde een fanfare of (harmonie)orkest in de kiosk om de mensen te vermaken. Er waren toen nog geen radio’s. Julius Fucik speelde zelf fagot.

Was hij dan tegelijk brombeer én circusdirecteur?


Tijd50’

Materiaal- Het liedblad uit de bijlage.


Wat is de opdracht ? - We beluisteren het lied.- We zingen een kettinglied.- We schrijven een kettinggedicht.

Tips Je kan ook samen met de leerlingen een ‘snijdersbank’* maken.


IK KOCHT EEN KAT (2:25) strook 15


15. Dieren aan een ketting

Referenties (cd)Aaron COPLAND: Ik kocht een kat 2:25 Old American songs: I Bought Me a Cat (Children’s Song) Bruce Hubbard, baritone : The Orchestra of St Luke’s o.l.v. Dennis Russell Davies P 1990 Angel records & C 2008 EMI Records Ltd EMI Classics 2066342, track 15

Achtergrond infoIk kocht een kat en ik was blij, de kat zei: ‘miauw miauw’

Ik kocht een eend en ik was blij, de eend zei: ‘kwaak kwaak’

Ik kocht een gans en ik was blij, de gans zei: ‘gok gok’

Ik kocht een kip en ik was blij, de kip zei: ‘tokketok tokketok’

Ik kocht een zwijn en ik was blij, het zwijn zei: ‘knor knor’

Ik kocht een koe en ik was blij, de koe zei: ‘meu meu’

Ik kocht een paard en ik was blij, het paard zei: ‘hiii hiii’

Ik kocht een vrouw en ik was blij, de vrouw zei: ‘sjoekie-sjoekie’

En ik gaf ze allemaal eten onder de boom.

Zie ook bijlage

Tekst van een ander kettinglied: En de boom staat op de bergen,hali,halo.

En de boom staat op de bergen,hali, halo.

En aan dien boom daar kwam een tak, een reuzetak.

Een pracht van een tak; ach, jongens wat een tak was dat!

De tak van de boom en de boom staat op de bergen, ha-li-lo.

En de boom staat op de bergen, ha-li-ha-lo.

... zie bijlage

Wat vertelt de componist?Aaron Copland was een Amerikaans componist. Hij werd geboren in 1900 en is 90 jaar oud geworden. Zijn ouders waren Europese Joden die naar de Verenigde staten zijn uitgeweken. Het liedje ‘I Bought Me a Cat’ komt uit een verzameling ‘Old American songs’ voor piano of orkest en bariton*.

Bijlagen- Het liedblad met “En de boom staat op de bergen”. - Het liedblad met “I bought me a cat” in het Engels.


Tijd50’

Materiaal- - Foto’s van verschillende vogels van bij ons. (www.natuurpunt.be)- Cd met vogelgeluiden.- Papier, lijm, schaar, tijdschriften.

Leeftijd 4de, 5de en 6de leerjaar.

Wat is de opdracht ? - We luisteren naar enkele vogelgelu-iden en trachten ze te herkennen (bv. de vink).- We verzinnen enkele creatieve, speelse, goedklinkende vogelnamen.- We maken van een collage bij de namen.

Tips Het is leuk om deze activiteit te doen in de periode van het vogeltelweekend van natuurpunt. Dit is in het eerste weekend van februari.


DANS VAN DE VOGELS (3:05) strook 16


16. De fliederfladder-vleugelvanger

Referenties (cd)Nikolai RIMSKY-KORSAKOV: Dans van de vogels uit Het Sneeuwmeisje 3:07 The Snow Maiden: Dance of the Birds - Allegro Malaysian Philharmonic Orchestra o.l.v. Kees Bakels P & C 2006 Bis Records AB Bis CD 1577, track 18

Achtergrond infoDe legende van het Sneeuwmeisje ligt aan de basis van de sprookjesopera met dezelfde titel. De heerlijke dans met veel nagebootste vogelgeluiden, baadt helemaal in de sprookjessfeer.

Wat vertelt de componist?Nikolai Rimsky-Korsakov leefde in de tweede helft van de achtiende eeuw in het Rusland van de Tsaren. Hoewel hij een belangrijk operacomponist was, kennen wij hem vooral van zijn spookjesachtige orkestmuziek. De vlucht van de hommel, een stuk dat iedereen kent, staat op de cd Ezels en Elfen van Klara4Kids. Op de cd Prinsen en Princessen staan ook nog stukken van zijn Russische vrienden die zich ‘Het Machtige Hoopje’ noemden.

In het Russiche Staatsmuseum in Sint-Petersburg hangt dit portret van Nikolai Rimsky-Korsakov. In die stad vind je ook nog een standbeeld van hem.

http://www.natuurpunt.be


Tijd50’

Materiaal- - Het prentenboek ‘Rupsje Nooit-genoeg’- Tekeningen van een rups, een cocon en een vlinder.- Een wit laken.- Een diaprojector of een sterke lamp.- Een vlinder op een stokje.

Leeftijd 1ste en 2de leerjaar.(ook mogelijk met kleuters)

Wat is de opdracht ? - We bewegen als een rups en worden een vlinder.- We bewegen met de vlinder achter een wit laken op de muziek en maken zo een mooi schimmenspel.- We laten zien als je in de muziek hoort als de vlinder rustig is of onrustig fladdert.

Tips Wat hebben we gezien bij de vlinder als de muziek rustig klinkt? En wat als hij niet meer zo rustig is?


DE VLINDER (1:19) strook 17


17. Fladderende vlinders

Referenties (cd)Papillons Op. 2 nr 7: Semplice Christian Zacharias, piano P 1978-1989 & C 1995 EMI Electrola GmbH EMI Classics 5654642, track 26

Achtergrond infoRobert Schumann is vooral bekend om zijn pianowerken en zijn liederen. Dit is goed te horen in dit stukje. Het is een lied zoals alleen de piano die kan zingen. Hij gebruikte de piano niet om te laten zien hoe goed hij wel kon spelen, maar om zijn gevoel uit te drukken.

Wat vertelt de componist?Robert Schumann schreef in 1831 voor piano een hele suite (opus 2) met de titel Papillons (Vlinders). Het zijn korte stukjes, poëtisch en ‘vlinderlicht’.

Aantal leerlingen- Klassikaal en - in groepjes van 4 leerlingen.

Tijd50’

Materiaal- - Eventueel boomwhackers.- Partituur (bijlage).


Wat is de opdracht ? - We luisteren en bespreken de muziek en het filmpje.- We zingen het lied.- We maken een nieuwe tekst op het lied.


SCHILDPADDEN (2:01) strook 18


18. Traag of snel?

Referenties (cd)Camille SAINT-SAENS: uit Dierencarnaval - Schildpadden Le Carnaval des animaux: Tortues Renaud Capuçon en Esther hoppe, violen / Béatrice Mulhet, altviool : Gautier Capuçon, cello / Janne Saksala, contrabas / Frank Braley en Michel Dalberto, piano P & C 2003 EMI Records Ltd / Virgin Classics Virgin Classics 5456032, track 4

Achtergrond infoAls een componist een gekke versie maakt van een bestaand muziekstuk, dan heet dat een parodie. Eigenlijk is dat een soort cover. Het was eigenlijk al lang een gewoonte. Componisten vonden het een hele eer als één van hun werken door een andere componist werden gebruikt. Tegenwoordig kan dat je duur komen te staan. Dit stukje van Saint-Saëns is ‘gepikt’ van een komische opera van Jacques Offenbach die zelf voor een ander stuk uit deze opera leentjebuur ging spelen bij Christoph Willibald von Glück.

Wat vertelt de componist?Misschien herken je wel de French can-can. Deze bekende cabaretdans komt uit “Orphée aux enfers” van Jacques Offenbach. Deze opzwepende dans uit de jaren 1920 klinkt hier ontzettend traag, dat past beter bij de schildpad.

Deze affiche met dansende dames die de French can-can uitvoeren is van de Franse schilder Henri de Toulouse-Lautrec.

BijlagenLiedblad met nóg een parodie op French can-can. Paritituur voor Boomwhackers.

Aantal leerlingen- Klassikaal en - in groepjes van 4.

Tijd50’

Materiaal- - Allerlei voorwerpen (theepot, kopje, lepel,…) .- Kaartjes met tekeningen van de voorwerpen.- Kaartjes met zinnen.- Kaartjes met gemoedstoestan-den.

Leeftijd Alle leerjaren.

Wat is de opdracht ? - We maken een mini-toneel.- We beluisteren het muziekstuk.- We bewegen op het muziekstuk.- We bouwen een klankdecor.


HET KIND EN DE BETOVERING (1:30) strook 19


19. Zolderdebolder

Referenties (cd)Maurice RAVEL: uit: Het kind en de betoveringen, Muziek van insecten, kikkers en padden 1:25 L’Enfant et les sortilèges: Le jardin: Musique d’insectes, de rainettes, de crapauds Rundfunkchor Berlin / Berliner Philharmoniker / Simon Rattle P & C 2009 EMI Records Ltd EMI Classics 2641972, track 6 (uitfaden aan 1.30)

Achtergrond infoHet bekendste werk van de Franse componist Maurice Ravel is ‘Bolero’ Dit werk schreef hij toen hij zijn vaderland even verliet om in de Verenigde Staten concerten te gaan spelen.

Bolero heeft een heel strak ritme. Je kan de maat erbij meetikken. Dit stukje lijkt eerder op filmmuziek. Je kan er de beelden zo bijdenken.

Wat vertelt de componist?‘Het kind en de betoveringen’ is een lyrische fantasie, een muzikaal sprookje. Er doen veel personages in mee: moeder, een herderin, een prinses… net zoals in een gewoon sprookje. Maar er zijn ook dieren: de poes, de kater, de nachtegaal… En wat nog vreemder is: er doen ook voorwerpen in die tot leven komen zoals de theepot, de oude klok… en zelfs de cijfers en het vuur doen mee. Maurice Ravel werkte nauw samen met de tekstschrijfster Sidonie-Gabrielle Colette. Een stripfiguur die sprookjes schrijft?

Bijlagen- Kaartjes met foto’s van de voorwerpen. - Kaartjes met zinnen. - Kaartjes met gemoedstoestanden.


Tijd25’

Materiaal- - Per leerling een belletje.- Een klokkenspel.- Glazen potjes en flessen.- Houten stokjes (om op de flessen en potjes te tikken).


Wat is de opdracht ? We musiceren met belletjes, glazen flessen of potjes en maken klokken-muziek.


TILIM-BOM (0:57) strook 20


20. Klokken spelen

Referenties (cd)Igor STRAVINKSY: Tilim-bom 1:02 Christina Zavalloni, sopraan / Andrea Rebaudengo, piano P & C 2008 EGEA Edizioni Discografiche Egea SCA139, track 1

Achtergrond infoIgor Stravinsky is in meer dan een zin de opvolger van Nikolai Rimsky-Korsakov (zie fiche 16). Stravinsky was 26 jaar toen Rimsky-Korsakov stierf. Ze hebben beiden hun roots in Sint-Petersburg in Rusland. En Stravinsky componeerde in zijn jonge jaren in de stijl van Rimsky-Korsakov, maar ontwikkelde daarna steeds meer zijn eigen stijl. Igor Stravinsky is een generatiegenoot van de Franse componist Francis Poulenc (zie fiche 7).

Dit portret van de Igor Stravinsky toont de ernst waarmee hij met muziek omging. Je ziet hem zelden lachen op een foto.

Toch heeft de man die de belangrijkste componist van de twintigste eeuw mag genoemd worden, zeer guitige muziek geschreven. Tilim-bom. Brand in Mokum!

Wat vertelt de componist? Wakker worden! Hoor je de brandklok niet? Tilim-bom! Tilim-bom! De geitenstal staat in brand! Kom allemaal helpen! Daar zijn hen en haan met de eerste emmers water.


Tijd100’

Materiaal- - Allerlei voorwerpen waar water in kan (potjes, lepels, blikjes, …).- Emmers met water.- Grote kuipen met water.- Handdoeken.


Wat is de opdracht ? - We zingen een tekst op de muziek.- We maken een nieuwe tekst om op de muziek te zingen.- We maken een waterconcert.

Tips Je kan de composities ook opnemen. Daardoor krijg je soms heel andere klanken. Je kan deze bijvoorbeeld versterken.Het kan leuk zijn om met waterge-luiden en het lied een groter geheel te maken, een heuse compositie met een intro: de watergeluiden, het lied en daarna een slot met opnieuw watergeluiden.


AQUARIUM (2:23) strook 22


21. Nat, natter, natst

Referenties (cd)Camille SAINT-SAENS: uit Dierencarnaval: Aquarium 2:14 Le Carnaval des animaux: Aquarium Renaud Capuçon & Ester Hoppe, viool / Gautier Capuçon, cello / Frank Braley & Michel Dalberto, piano / Emmanuel Pahud, Fluit / Béatrice Muthelet, altviool / Janne Saksala, contrabass / Florent Jodelet, percussie P & C 2003 EMI Records Ltd / Virgin Classics Virgin Classics 5456032, track

Achtergrond infoIn Dierencarnaval gebruikt de componist de eigenschappen van de dieren om vriendelijk te spotten met zijn collega-componisten. Het was eigenlijk niet bedoeld om voor een publiek te spelen… Oorsponkelijk was Dierencarnaval bedoeld voor een klein huisorkest. Hoewel je over een groot huis moet beschikken als er twee piano’s in meespelen.

Wat vertelt de componist?Camille Saint-Saëns was een Franse componist die heel veel werken heeft geschreven. Je kan geen genre opnoemen of hij heeft het ook geschreven: opera’s, symfonieën, pianoconcerto’s, en noem maar op.

In dit Aquarium gebruikt hij een heel speciaal instrument: de glasharmonica. Je hoort de hoge fluitende tonen tussen deze van de fluit en de viool door. Altijd net iets later.

http://www.mim.be/nl/de-glasharmonica?from_i_m=1

VerbetersleutelBij de bespreking letten we op de verscheidenheid aan geluiden en het samenklinken ervan.

http://www.mim.be/nl/de-glasharmonica?from_i_m=1


Tijd25’

Materiaal- - Afbeeldingen van walvissen.- Verschillende stenenbloempotten met een gaatje onderaan.- Grote kuipen met water.- Handdoeken.


Wat is de opdracht ? We imiteren walvisgezang.

Tips Je kan de composities ook opnemen. Daardoor krijg je soms heel andere klanken. Je kan deze bijvoorbeeld versterken. Het programma Audacity (portable) is hiervoor zeer geschikt.

Verwijzing eindtermen Eindtermen Wereldorientatie – Natuur: 1.9

WALVISSEN (1:06) Deze fiche sluit nauw aan bij fiche 22 strook 23


22. Praten met walvissen

Referenties (cd)Natuurgeluiden: Walvissen 1:08

Achtergrond infoIn tuincentra of museumwinkels of sommige boekenwinkels kan je aan een speciale display cd’s met natuurgeluiden beluisteren en kopen. Soms luistert heel de winkel mee en kan je genieten van wierook of geurkaarsen…

Wat vertelt de componist?

http://portableapps.com/apps/music_video/audacity_portable

Aantal leerlingenGroepjes van 4.

Tijd75’

Materiaal- Een pc met internetaanslui ting (per groepje) of een digitaal schoolbord (klassikaal).


Wat is de opdracht ? - We beluisteren en bespreken twee filmpjes.- We beluisteren en bespreken het muziekstuk ‘De zwaan’.- We bedenken bewegingen op het muziekstuk.


DE ZWAAN (uit Dierencarnaval) (3:19) strook 24


23. Zwemmende en zwevende zwanen

Referenties (cd)Camille SAINT-SAENS: uit Dierencarnaval: De zwaan 3:19 Le Carnaval des animaux: Le cygne Gautier Capuçon, cello / Frank Braley & Michel Dalberto, piano P & C 2003 EMI Records Ltd / Virgin Classics Virgin Classics 5456032, track 13

Achtergrond infoAls een zwaan sterft, zingt ze nog eenmaal een wondermooi gezang. Dat vertelt de mythe. Als een dichter zijn laatste verzen schrijft, dan is dat zijn zwanenzang. Zo is dat.

Wat vertelt de componist?Met carnaval mag je een grap uithalen met je vrienden. Maar met cellisten mag niet worden gelachen. Er is geen strijkinstrument dat zo ernstig en weemoedig kan klinken als de laatste verzen van een dichter… Dit deeltje uit Dierencarnaval is géén parodie op een bekend stuk van een bekende componist. Misschien dacht Saint-Saëns wel: ‘gauw een beetje reclame maken voor mezelf en mijn Celloconcerto…’

Van Aap tot Zwaan. Beestig Klassiek

Documents

Transcript of Van Aap tot Zwaan. Beestig Klassiek