Valorisatie van eigen granen in de voeding van varkens

Dr. Ir. Dirk FREMAUT Eenheid DIERLIJKE PRODUCTIE

Fac. Bio-ingenieurswetenschappen

Vakgroep Biowetenschappen

Universiteit Gent

doelstelling • Kunnen we eigen gewonnen granen inmengen in bestaand samengesteld

voeder voor vleesvarkens

• Kan dit in het kader van fase-voeding

• Kan dit met een lage investering

• Wat is de invloed op de zoötechnische prestaties van de dieren

• rendabiliteit

Overzicht

• Welke zelf geteelde granen zijn bruikbaar

• Voor- en nadelen van deze granen

• Hoe kunnen we ze gebruiken

• Kostprijs en formulatie

• Onderzoeksresultaten

• conclusie

Welke granen ? Beschrijving

Voor- en nadelen

Risico’s

Welke granen

• Tarwe

• Gerst

• triticale

• Mais

• Graan

• CCM

GRANEN

Samenstelling ______________________

RE 7 tot 12 %

RV 1.5 5 %

RC 2 10 %

OK 60 70 %

AS 1.5 4 %

vocht 12 14 %

Variatie tussen jaren

TARWE • Nutritioneel

• RE: 11,1% ± 1,0 %

• Dus relatief hoog

• Lage BW: relatief rijk aan lysine (0,31%) en arm aan methionine (0,18%)

• Zetmeel

• Hoge energie-inhoud (uitz mais) 2300-2400 kcal NEv

• Hoge densiteit, dus geen of lagere reductie van voederopname

• RC : 2,4% =zeer laag

• Vetzuren

• Linolzuur 0,52%

• Linoleenzuur 0,05%

• Afhankelijk van groei-omstandigheden

• Temperatuur/zonneschijn

• Bodemsoort

TARWE

• Vorm

• Volle granen

• Niet van toepassing

• Slechte verteerbaarheid

• Malen

• hogere verteerbaarheid

• Lagere smakelijkheid

• Groter effect van NSP’s

• Pletten

• Breken

• Pelleteren: hogere zetmeel verteerbaarheid

• Let op: niet te fijn malen !

• pastavorming >verteerbaarheid

• maagerosie, torsie

TARWE • Gebruiksbeperkingen

• Vrij, doch meestal toch een beperking !

• Speenbiggen max 30

• Biggen max max 30

• Vleesvarkens max 35

• Drachtige zeugen max 35

• Lacterende zeugen max 35

• Voordelen • Zeer smakelijk

• Gemakkelijk te bewaren (indien droog)

• Nadelen • Constipatie

• Vochtige bewaring broei (toxines, schimmels, minder smakelijk)

• NSP’s : pentosanase, xylanase: effect is groter bij jonge dieren !

• Risico’s • Mycotoxines

• DON reductie voederopname, daling immuniteit, onrust, meer drinken

• T2 irritaties huid en slijmvliezen, bloedingen, hartfalen, sterfte

• Zearalenone eerder een probleem bij zeugen (voortplanting)

• Variabele nutritionele samenstelling

TARWE – verschillen tussen jaren TARWE-DSM

2015 2016 % verschil RE 9,9 11,5 116 RV 1,6 1,45 91 zetmeel 59,8 57,1 95 sui 2,23 2,45 110 Zet+sui 62,25 59,55 96 OK 71,6 69 96 NSP 14,43 14,39 100 RA 1,5 1,65 110 RC 2,4 2,4 100 DS 87 86 99 Ca 0,05 0,05 100 P 0,29 0,31 107 Pv 0,12 0,133 111 linol 0,64 0,579 90 linoleenzuur 0,06 0,051 85 Lys 0,29 0,344 119 lys dv 0,21 0,243 116

Nev 2373 2319 98

Gerst

• menselijke voeding: gort

• Bierbereidingdraf

• Voedergraan (zomer en wintergerst)

• Nutritioneel • RE: 10,4% ± 1,0 %

• Dus middelmatig

• Lage BW: relatief rijk aan lysine (Tot 0,37%/darm 0,25%) en arm aan methionine (0,18%/0,14%)

• Zetmeel

• Lagere energie-inhoud dan tarwe (2100-2200 kcal Nev)

• lagere densiteit, dus kleine negatieve invloed op voederopname

• RC: 4,6% =dubbele van tarwe

• Vetzuren

• Linolzuur 0,67%

• Linoleenzuur 0,07%

• Afhankelijk van groei-omstandigheden

• Zie tarwe

Gerst –verschil tussen jaren GERST -DSM

2015 2016 % verschil RE 9 10,2 113 RV 1,95 1,9 97

zetmeel 52,2 48,5 93 sui 2 1,9 95 Zet+sui 54,2 50,4 93 OK 70,15 66,4 95 NSP 21,93 23,088 105 RA 2,1 2,5 119 RC 4,6 5,8 126 DS 87,8 86,8 99 Ca 0,06 0,06 100 P 0,31 0,36 116 Pv 0,09 0,108 120 linol 0,76 0,745 98

linoleenzuur 0,08 0,08 100 Lys 0,33 0,377 114 lys dv 0,22 0,253 115

Nev 2231 2148 96

Gerst

• Vorm

• Volle granen

• Niet van toepassing

• Slechte verteerbaarheid

• Malen

• hogere verteerbaarheid

• Lagere smakelijkheid

• Groter effect van NSP’s

• Pletten

• Breken

• Pelleteren: hogere zetmeel verteerbaarheid

• Geen problemen met te fijn malen, RC zorgt voor betere maagwandkwaliteit

Gerst

• Gebruiksbeperkingen • Vrij, doch meestal toch een beperking !

• Speenbiggen 25-50

• Biggen 20-35

• Vleesvarkens max 35

• Drachtige zeugen max 35

• Lacterende zeugen max 35

• Voordelen • Zeer smakelijk

• Gemakkelijk te bewaren (indien droog)

• Betere darmgezondheid

• Nadelen • Hogere RC zorgt voor beperking bij jonge dieren

• Vochtige bewaring broei (toxines, schimmels, minder smakelijk

• NSP’s : betaglucanase, xylanase: effect is groter bij jonge dieren !

• Risico’s • Mycotoxines

• DON reductie voederopname

• Variabele nutritionele samenstelling

Triticale • Ontstaan door kruising tarwe-rogge

• Heeft klein ANF gehalte / trypsineremmer

• Hoog gehalte aan pentosanen deze componenten nemen water op toename viscositeit

• BW laag, doch hoger dan tarwe RE 11.7, 0.49L, 0.23M

• arm aan Ca

• zeer smakelijk

• Gebruik: normaal max 30 %

• gevaar voor fusarium >>> groeivertraging

• Babybiggen max 10

• Biggen: max 20

• Vleesvarkens max 30

• Zeugen: max 30

0,31% L/ 0,18%M

Mais

• korrelmaïs • Energierijkste graan: 2581 kcal NEv

• RE: 8,2 % ± 0,6%

• BW zeer laag 0.24L (dv 1,5), 0.17M (dv 1,4)

• RC 2.20

• vrij gebruik voor alle leeftijden (max 35)

• eventueel vlokken of exp voor zeer jonge biggen

• zeer smakelijk

• zeer onverzadigd, floppy fat (USA): linol 1.9% (tarwe 0,52)

• Xantofyllen totaal 18 voor andere granen bijna 0

• CCM (aangezuurd, spil, …)

Tarwe 0,31% L/ 0,18%M

Tarwe 11,1 % ± 1%

Hoe aanwenden, hoe voederen ?

Zelfmengen

Verstrekken met een aanvullend voeder

Inmengen bij een bestaande formule

Zelf (in)mengen = bedrijfsvoeders

Werken met bedrijfsvoeders

• Voeder aanpassen aan bedrijf

• KEN UW DIEREN en UW BEDRIJF

Groei Vop karkas

Gezondheidstoestand Stalklimaat Voedersysteem ….

zelfmengen

• Opmerkingen • veel mogelijkheden (zie hierboven)

• formule kan steeds optimaal zijn (indien correcte formulatie)

• geen verdunning kern (min, vit, enz) blijven steeds voldoende aanwezig

• geen overdosis tarwe

• (eigen) granen kunnen bij alle dieren toegepast worden en grotere hoeveelheden zijn mogelijk

• kost • Klein veevoederbedrijf invest afsch op 10 j = 10,00-12,00 euro per ton

• arbeid: 5 euro/ton

• Energie: 5 euro per ton

• Andere: 2-3 euro per ton

• Reizende Molen : 18-20 euro per ton

Gebruik aanvullend voeder

• Opmerkingen

• Zelfde systeem als bij CCM

• Aanvullend voeder is aangepast, zodat kern niet verdund wordt

• (eigen) granen kunnen bij alle dieren toegepast worden en grotere hoeveelheden zijn mogelijk

Bijmengen

• Verdunning: gevaar ????

• Vit (E, B, …)

• Min (ca, P, Pv)

• aminozuurpatroon

• Enzymen

• Energie, eiwit, ….

• Juist totaal gehalte tarwe ken je niet

• kost

• Opslag en malen 10-20 euro per ton tarwe

• Arbeid: 15 euro per ton tarwe

• Verdeelsysteem: 5-50 euro per ton tarwe

Kostprijs – en formulatie

Kostprijs van Tarwe ???

• Werkelijke kost kostprijsberekening

• Verkoopprijs van tarwe ? • Welke ? Huidige prijs of toekomstige ?

• Toeslag ? / soms verschillende prijs ts veehouders en geen veehouders (afname veevoeder)

• Opportuniteitskost (opbrengstderving door andere mogelijke teelt niet te hebben)

• Aankoopprijs van tarwe

• Nutritionele waarde

Productiekosten voor wintertarwe

• boerenopkruispunt

Geweigerde voedermiddelen (marginale waarde of inkomprijs)

Mogelijkheden met verdunnen

De behoeften

Behoeftenormen

• geen procenten maar g/dag

• Normen voor vleesvarkens zijn niet constant

• waarvan is de dagelijkse eiwitbehoefte afhankelijk ?

• invloed van de leeftijd op de voederopname

de eiwit/AZ-behoefte

• Dierafhankelijke factoren ----> onderhoud/groei • maximale eiwit aanzet

• vetaanzet/eiwitaanzet

• Voederafhankelijke factoren • ANF’s en verteerbaarheid van het voeder (eiwit)

• Het effect van eiwitopname op de eiwitaanzet

• Het effect van energieopname op de eiwitaanzet

• De eiwitkwaliteit

-----> IP-model

invloed van leeftijd op de dagelijkse voederopname

voederopname is een functie van:

• leeftijd

• maag/darmvolume

• energieinhoud van het rantsoen

• staltemperatuur

• wateropname (nippeldebiet)

• ...

Eiwit & aminozuurbehoefte bij groeiende varkens

Lysinebehoefte en voederopname in functie van de leeftijd

Aminozuurbehoefte onderhoud

•Onderhoud is functie van gewicht

0

1

2

3

20 40 60 80 100 120

kg levend gewicht

g/da

g

lys M+C thr trp

Aminozuurbehoefte voor groei

• Afhankelijk van : max eiwitaanzet

05

101520

120 130 140 150 160

eiwitaanzet (g/dag)

g/da

glys M+C thr trp

± 1,

0 to

t 1,1

% d

v Ly

s

± 0,

8 to

t 1,0

% d

v Ly

s

± 0,

7 to

t 0,8

% d

v Ly

s

± 0,

5 to

t 0,8

% d

v Ly

s +8

0 kg

lich

aam

sgew

icht

Behoefte voor energie

75 100 Nev ond= 500 G0,63*1,1 (kJ/d) 1995 2390 Nev prod= 750 gram groei (550gr mager vlees en200 gr vet) 3000 Nev prod= 750 gram groei (500 gr mager vlees en 250 gr vet) 3150 Som 5000 5550 Vop 2100 2600 Nev / kg 2380 2130 (-11%) tarwe: 2340 kcal Verdunning met tarwe heeft geen verlaging van het netto energiegehalte tot gevolg ! (in tegendeel) indien voeder energierijker wordt daling VOP daling AZ opname !

Behoefte voor mineralen en vitaminen

Mineralen Mineralenonderzoek is relatief oud ! sommige vertonen ook een dalend verloop in functie van gewicht dier andere niet micro elementen zoals Se ??? Vitaminen meestal zijn normen uitgedrukt per kg voeder geen of beperkte info over verloop van behoefte na 100 kg (als vleesvarken) B-vit KH, RE metabolisme ?? Hoe evolueert de behoefte ?? Vit E relatie met gezondheidstoestand van dieren vleeskwaliteit stijgende behoefte bij oudere dieren ? juiste behoefte

formuleren

9,2 MJ = 9,2*1000 =9200 kJ/4,186 =2200 kcal

Aminozuurbehoefte voor vleesvarkens van 100 kg

Bargen Zeugen Beren

Optimum ??? barg+zeug : 0,60 % dvLYS (later 0,65)

Resultaten Voederproeven PVL-Bocholt

Masterproef Leonard Gadeyne

Let op: onderstaande gegevens zijn voorlopig !

Gemiddeld 1,8 euro per vleesvarkens 180 euro per ton

Rendabiliteit ??

- 160 euro per ton aankoopprijs

- 180 euro per ton extra bruto winst op vleesvarkens

- 340 euro per ton (bruto, geen kosten voor bewaring, …)

- Geen meeropbrengst op vleesvarkens, enkel reductie voederkost

- 245 euro per ton (= aankoop prijs V3 voeder in proef) bruto

besluiten

- Nutritioneel is verdunning mogelijk

- Periode van verdunning: nog te optimaliseren

- Inmengen is rendabel en afhankelijk van de inschatting van de kostprijs van het graan dat ingemengd wordt

- Zoötechnisch:

- Uit de voorlopige resultaten groei, voederopname en voederomzet: GEEN negatieve effecten ! (gemiddeld eerder positief)

- Karkaskwaliteit: zeer kleine, wisselende verschillen geen invloed

Opmerkingen

• Vorm

• Verdunnen vorige perioden

• Invloed van (samenstelling) basisvoeder

• Proefomstandigheden

• Gezondheidstoestand van de dieren

• Nauwkeurigheid van inmengen

Vragen of discussiepunten…

we horen ze graag !

dirk.fremaut@ugent.be