Urineweginfecties nader belicht

Anne-Marie Giesen

Remmie Hammers-Cupido

Urineweginfecties nader belicht

• Kennismaking

• Uitleg

• Casuïstiek afgewisseld met dipslides

• Niet vergeten!

Doelen

• U herkent de valkuilen in diagnostiek en behandeling bij mictieklachten met verdenking op een urineweginfectie

Doelen

• U weet hoe u over- en/of onderbehandeling kan voorkomen

Doelen

• Op de HAP handelt u op dezelfde manier als in de eigen praktijk

Uitleg

• Casuïstiek / stellingen interactief

• Groene en rode kaarten

• Ja en Nee

• Overleg buurvrouw / man toelichting

UWI op de huisartsenpost

• Ik behandel patiënten met UWI op de HAP het zelfde als in

de praktijk: ja / nee

• Ik kan urinekweken afnemen op de HAP: ja / nee

UWI op de huisartsenpost

• Ik kan dipslides inzetten: ja / nee

• Ik zou dipslides willen inzetten op de HAP: ja / nee

• Er is een protocol UWI op de HAP: ja / nee

Yvonne 18 jaar

• Belt de HAP, denkt blaasontsteking te hebben

• 2 weken klachten, nu ook bloed gezien

• Pijn onderrug en onderbuik, zweterig

menstruatie -, temp 37.3

• Urine :Ery’s 4+, Leuco’s 2 + Nitr neg, eiwit 2 +

• U mag nu de diagnose UWI stellen ja / nee

Sterk vermoeden UWIPijn bij plassen op voorgrond en Geen vaginale klachten enGeen verhoogd SOA risico en Klachtduur < 7 dagen

Eerste UWI

Nitriettest

Cystitis

Klachtherkenning

Dipslide of sediment

Leuco’sEry’s

Geen UWI

Nitriettest

nee

nee

nee

ja

ja

ja

positief

positief

negatief

negatief

negatief

negatief

L en/of E pos

Sterk vermoeden UWIPijn bij plassen op voorgrond en Geen vaginale klachten enGeen verhoogd SOA risico en Klachtduur < 7 dagen

Eerste UWI

Nitriettest

Cystitis

Klachtherkenning

Dipslide of sediment

Leuco’sEry’s

Geen UWI

Nitriettest

nee

nee

nee

ja

ja

ja

positief

positief

negatief

negatief

negatief

negatief

L en/of E pos

Vervolg Yvonne 18 jaar

• Na 2 dagen op zondag toename buikpijn

• Pijn in de flank

• Niet ziek , temp 36.7

• Urineonderzoek: nitr neg, leuco’s 2 +, ery’s 3 +

• Slagpijn nierloge links

• Diagnose: Urineweginfectie met weefselinvasie? ja / nee

Yvonne de volgende dag:

• Meer pijn onderbuik

• Urine nitriet negatief

• Sediment 30 ery’s pg, geen bacteriën

• Dipslide neg

• Opname ivm uretersteen

Niet alles is wat het lijkt…

DD Slagpijn:

• Pyelonefritis alleen bij koorts en ziek

• Niersteen / stuwing

• Galsteen

• Spierpijn

Jessica 7 jaar op de HAP

• Sinds 3 dagen koorts nu 38,9

• Prikbillen, pijn bij plassen

• Maakt geen zieke indruk

• Urineonderzoek leuco’s pos, nitriet neg

Werkdiagnose bij Jessica verdenking urineweginfectie

• Er wordt een kuur gestart

• Amoxicilline 3 dd gedurende 5 dagen volgens dosering op gewicht

• Deze keuze is goed: ja / nee

Medicamenteuze behandeling

Cystitis Tekenen weefselinvasie

1e keus nitrofurantoïne 5 dagen amoxicilline/clavulaanzuur 10 dagen

2e keus amoxicilline/clavulaanzuur 3 dagen

cotrimoxazol 10 dagenook bij penicilline-overgevoeligheid

Nader onderzoek urine Jessica

Kind 3maanden-12 jaar met vermoeden UWI :- bij zindelijke kinderen meestal o.b.v. mictieklachten- bij niet-zindelijke kinderen vaker o.b.v. algemeen ziekzijn, buikpijn en koorts*

Nitriet + leukotest

N en L negatief

Kweek (via dipslide)

UWI

N en/of L positief

negatief

positief

Geen UWI

Typische anamnese/aanhoudend vermoeden UWI

janee

Kind 3maanden-12 jaar met vermoeden UWI :- bij zindelijke kinderen meestal o.b.v. mictieklachten- bij niet-zindelijke kinderen vaker o.b.v. algemeen ziekzijn, buikpijn en koorts*

Nitriet + leukotest

N en L negatief

Kweek (via dipslide)

UWI

N en/of L positief

negatief

positief

Geen UWI

Typische anamnese/aanhoudend vermoeden UWI

janee

Nader onderzoek urine Jessica

• Assistente HAP zet dipslide in

Inzetten dipslide

• Roer of schudt de urine

• Doop de slide in de verse urine of giet de urine over de agar

• Laat overtollige urine van de slide lopen

• Verwijder laatste druppels met een absorberend papiertje

Inzetten dipslide

• Plaats het buisje in een stoof (ongeveer 37°C) gedurende 16 tot 24 uur

• Of: 24 uur bij kamertemperatuur

Beoordelen dipslide

• CLED voor de telling

• Goed licht

• Let op aantal kolonies niet op grootte!

• Positief bij 104 en hoger

• Meerdere bacteriesoorten: tel per bacteriesoort!!

• >2 soorten = contaminatie

Dipslide urine Jessica

Nader onderzoek op vrijdag of op HAP:

• Gebruik de microscoop

• Gelijkwaardig alternatief voor de dipslide

Dipslide op vrijdag of op HAP:

• laten staan bij kamertemperatuur

• op maandag aflezen

• dipslide in koelkast bewaren

• op maandag pas inzetten

• OF: goede samenwerking microbiologisch lab en HAP

Jantine 2 jaar

• 1 dag buikpijn en pijn bij plassen

• Temp 36.7 niet ziek

• Plaszakje: na 30 minuten urine

• Onderzoek: Nitriet positief, leuco’s positief

Vervolg Jantine 2 jaar

• U stuurt deze urine in op kweek

ja / nee

• Een plaszakje is alleen betrouwbaar om een UWI uit te sluiten!!

• Contaminatie 26 – 40%

Richtlijn

• Urine wordt opgevangen met de clean catch methode

• Uitleg op www.thuisarts.nl

Mevrouw Bakker 86 jaar Alzheimer

• Recidiverende UWI’s

• Thuiszorg belt de HAP

• Mevrouw is onrustig en urine stinkt

• Stickje in luier: nitriet positief

• Urine onderzoek in celstofluier is betrouwbaar:

ja / nee

Vervolg mevrouw Bakker

• Stinkende urine is goede reden urine onderzoek:

ja / nee

• Onrust is goede reden urine onderzoek:

ja / nee

Wanneer is het zinvol urine te laten onderzoeken zonder mictieklachten

• Verschijnselen van delier

• Onverklaarbare koorts

• Klachten bij een verblijfskatheter

• Eventueel: micro-albuminurie

• Ontregelde diabetes

Vervolg mevrouw Bakker

• Er wordt een kuur nitrofurantoine gegeven

• De onrust blijft

• HAP advies: kuur gaat pas na 48 uur werken

Niet alles is wat het lijkt…

• De onrust blijft ook na 3 dagen:

retentie van 3 liter!

Asymptomatische bacteriurie

• Asymptomatische bacteriurie niet behandelen

• Uitzondering: zwangeren

• Verblijfskatheter = bacteriurie

Alleen behandelen bij klachten van weefselinvasie

Dhr. Hollander 73 jaar

• Diabetes mellitus

• Sinds 2 weken katheter ivm urineretentie

• Wacht op TUR prostaat

• Rillerig temp 39,1

• Pijnklachten onderbuik alsof hij moet plassen

• Urineonderzoek nitriet pos

Beleid dhr Hollander

• U stuurt een urinekweek in ja/ nee

Risicogroepen

• Vrouwen >12jr met mictieklachten en koorts

• Mannen

• Zwangeren

• Patiënten met: Diabetes Mellitus

Verminderde weerstand

Afwijkingen aan urinewegen

Neurologische blaasstoornis

Verblijfskatheter•

Stroomschema risicogroepen

Nitriettest

UWI

Kweek (van dipslide)Bij zwangeren ook

GBS

Dipslide of sediment

Geen UWI

positief

positief

negatief

negatief

Beleid dhr Hollander

• U start Ciprofloxazine 500 mg 2 dd ged 7 dagen

ja / nee

• Nitrofurantoine

Behandeling urineweginfecties risicogroepen met weefselinvasie

Antibioticum Vrouw > 16 niet zwanger

Man

1e keus Ciproxin 5002 dd

7 dagen 14 dagen

2e keus Amoxicilline/Clavulaanzuur625 3 dd

10 dagen 14 dagen

3e keus Cotrimoxazol 960 2 dd

10 dagen 14 dagen

Wat maakt het nu uit, een kuurtje meer of minder?!

Verblijfskatheter

• Verblijfskatheter = bacteriurie

• Alleen behandelen bij klachten van weefselinvasie

• Dan kweken en katheter vervangen!

• Tip: attentie regel Katheter!

Schrijf op uw rode stemkaart:

• Wat doe ik na vandaag niet meer rond diagnostiek en beleid van urineweg infecties.

Schrijf op uw groene stemkaart:

• Wat doe ik na vandaag juist wel rond diagnostiek en beleid van urineweg infecties.

Dank u wel voor uw aandacht!