Universiteit Leiden, Opleiding Natuur- en Sterrenkunde Fysica...
19
1 Universiteit Leiden, Opleiding Natuur- en Sterrenkunde Fysica van Moderne technologie Moderne beeldscherm technieken •Vloeibare-kristal schermen (LCDs) •Electrowetting displays •Elektronische inkt 2 Universiteit Leiden, Opleiding Natuur- en Sterrenkunde Fysica van Moderne technologie Vloeibare kristal schermen Wat is een vloeibaar kristal? Wat zijn de bouwstenen? Optische eigenschappen van vloeibare kristallen. Een vloeibaar kristal in een aangelegd elektrisch veld. Vloeibaar-kristal cellen Een vloeibaar kristal scherm 3 Universiteit Leiden, Opleiding Natuur- en Sterrenkunde Fysica van Moderne technologie Wat is een vloeibaar kristal? Een materiaal dat zich in een toestand tussen vast en vloeibaar bevindt. – Het materiaal is min of meer vloeibaar (hoge viscositeit). – Het materiaal is min of meer geordend. – Bij afkoelen van een vloeibaar kristal ontstaat een normaal vast kristallijn materiaal. – Bij opwarmen ontstaat een normale isotrope vloeibare fase. – Hun eigenschappen (mechanisch, optisch) zijn zeer anisotroop. – Ze zijn opgebouwd uit staafvormige molekulen. “Mood rings” 4 Universiteit Leiden, Opleiding Natuur- en Sterrenkunde Fysica van Moderne technologie Staafvormige moleculen Mol. 1 •De wisselwerking tussen de moleculen is sterk anisotroop. •Zij willen zich graag oplijnen (parallel aan elkaar staan) met de smalle kanten dicht bij elkaar. •Thermische effecten (entropie) zorgen ervoor dat de oplijning niet perfect is. De gemiddelde richting van de moleculaire as bepaalt de z.g. director. cholesteryl pelargonate Mol. 2
Transcript of Universiteit Leiden, Opleiding Natuur- en Sterrenkunde Fysica...
1U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Mod
erne
bee
ldsc
herm
tec
hnie
ken
•Vlo
eiba
re-k
rist
al s
cher
men
(LCD
s)
•Ele
ctro
wett
ing
disp
lays
•Ele
ktro
nisc
he in
kt
2U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Vloe
ibar
e kr
ista
l sch
erm
en
Wat
is e
en v
loei
baar
kri
stal
?
Wat
zijn
de
bouw
sten
en?
Opt
isch
e ei
gens
chap
pen
van
vloe
ibar
e kr
ista
llen.
Een
vloe
ibaa
r kr
ista
l in
een
aang
eleg
d el
ektr
isch
vel
d.
Vloe
ibaa
r-kr
ista
l cel
len
Een
vloe
ibaa
r kr
ista
l sch
erm
3U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Wat
is e
en v
loei
baar
kri
stal
?
Een
mat
eria
al d
at z
ich
in e
en t
oest
and
tuss
en v
ast
en v
loei
baar
be
vind
t.–
Het
mat
eria
al is
min
of
mee
r vl
oeib
aar
(hog
e vi
scos
itei
t).
–H
et m
ater
iaal
is m
in o
f m
eer
geor
dend
.–
Bij a
fkoe
len
van
een
vloe
ibaa
r kr
ista
l ont
staa
t ee
n no
rmaa
l va
st k
rist
allij
n m
ater
iaal
.–
Bij o
pwar
men
ont
staa
t ee
n no
rmal
e is
otro
pe v
loei
bare
fas
e.–
Hun
eig
ensc
happ
en (m
echa
nisc
h, o
ptis
ch) z
ijn z
eer
anis
otro
op.
–Ze
zijn
opg
ebou
wd u
it s
taaf
vorm
ige
mol
ekul
en.
“Moo
d ri
ngs”
4U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
eStaa
fvor
mig
e m
olec
ulen
Mol
. 1
•De
wiss
elwe
rkin
g tu
ssen
de
mol
ecul
en is
st
erk
anis
otro
op.
•Zij
wille
n zi
ch g
raag
opl
ijnen
(par
alle
l aan
el
kaar
sta
an) m
et d
e sm
alle
kan
ten
dich
t bi
j elk
aar.
•The
rmis
che
effe
cten
(ent
ropi
e)zo
rgen
er
voor
dat
de
oplij
ning
nie
t pe
rfec
t is
.
De
gem
idde
lde
rich
ting
van
de
mol
ecul
aire
as
bepa
alt
de z
.g. d
irec
tor.
chol
este
ryl p
elar
gona
te
Mol.
2
5U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Vers
chill
ende
“vlo
eiba
re” f
asen
De ne
mat
isch
e fa
se:
Lang
e af
stan
d or
de in
de
mol
ecul
aire
or
iënt
atie
(gee
n or
de in
pos
itie
).
De sm
ectisc
he f
ase:
Lang
e af
stan
d or
de in
de
mol
ecul
aire
ori
ënta
tie;
Gela
agde
str
uctu
ur; l
agen
“glij
den
over
elk
aar
heen
”. Vo
orbe
eld:
zee
p!
Smec
tisc
h A
director
Smec
tisc
h C
director
6U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Ter
verg
elijk
ing
Nem
atis
ch-a
chti
g
Smec
tisc
h-A
7U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
eDe
chol
este
risc
he f
ase
De ch
oles
terisc
he f
ase:
Een
gela
agde
str
uctu
ur;
De
dire
ctor
s in
ope
envo
lgen
de la
gen
zijn
t.o
.v. e
lkaa
r ge
draa
id.
Voor
beel
d: C
hole
ster
ol
8U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Mol
ekul
en v
oor
vloe
ibar
e kr
ista
llen
Tem
pera
tuur
gebi
ed
waar
in n
emat
isch
9U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Fase
ove
rgan
gen
Para
-eth
oxyb
enzo
ic a
cid
C2H
5OC
6H6C
OO
H
Isob
are
fase
lijn
10U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Doo
r de
fas
eove
rgan
g he
en
11U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
eOpt
isch
e ei
gens
chap
pen
1
1.H
et li
cht
is o
ngev
oelig
voo
r he
t fe
it d
at m
ater
ie u
it a
tom
en o
fm
olec
ulen
is o
pgeb
ouwd
.2.
De
voor
tpla
ntin
g va
n lic
ht d
oor
een
stuk
mat
eria
al w
ordt
doo
r de
gol
fver
gelij
king
bes
chre
ven;
de
aanw
ezig
heid
van
mat
erie
ko
mt
tot
uiti
ng v
ia d
e br
ekin
gsin
dex.
3.D
e ei
gens
chap
pen
van
de m
olec
ulen
waa
ruit
het
mat
eria
al is
op
gebo
uwd
kom
en t
ot u
itin
g in
de
brek
ings
inde
x.
4.D
e br
ekin
gsin
dex
is g
olfl
engt
e-af
hank
elijk
.5.
Om
dat
de L
C-m
olec
ulen
nie
t bo
lvor
mig
zijn
en
zich
opl
ijnen
is d
e br
ekin
gsin
dex
anis
otro
op (e
r on
tsta
at d
ubbe
le b
reki
ng).
6.A
fhan
kelij
k va
n de
mes
ofas
e va
n he
t m
ater
iaal
heb
ben
we t
e m
aken
met
line
aire
dub
eble
bre
king
(nem
atis
chen
/of
smec
tisc
h)
of c
ircu
lair
e du
bbel
e br
ekin
g (c
hole
ster
isch
). 7.
De
rich
ting
van
de
opti
sche
as is
gel
ijk a
an d
ie v
an d
e di
rect
or.
12U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
eNem
atis
ch e
n Sm
ecti
sch
Nem
atis
che
en s
mec
tisc
he v
loei
bare
kr
ista
llen
zijn
line
air
dubb
elbr
eken
d.D
e br
ekin
gsin
dex
hang
t af
van
de
voor
tpla
ntin
gs-
rich
ting
doo
r he
t vl
oeib
are
kris
tal e
n va
n de
po
lari
sati
eric
htin
g va
n he
t in
valle
nde
licht
(den
k aa
n kr
ista
llijn
kwa
rts
en k
alks
paat
!).Vo
or d
ispl
ay-d
oele
inde
n is
de
dubb
ele
brek
ing
esse
ntie
el ⇒
Elke
cel
moe
t ee
n éé
nkri
stal
be
vatt
en.
Dub
bele
bre
king
is a
anzi
enlij
k :
5CB
(@ λ
=515
nm
): n e
=1.7
36; n
o=1.
544
Opt
isch
e as
Dir
ecto
r
13U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Chol
este
risc
h
Als
de s
poed
(pit
ch) v
an d
e ch
oles
teri
sche
sch
roef
ve
rgel
ijkba
ar is
met
de
golf
leng
te
van
het
inva
llend
e lic
ht g
ebeu
rt e
r ie
ts s
pect
acul
airs
:
Rech
ts-c
ircu
lair
inva
llend
lich
t:st
erke
ref
lect
ieLi
nks-
circ
ulai
r in
valle
nd li
cht:
grot
e tr
ansm
issi
e14
Uni
vers
iteit
Leid
en, O
plei
ding
Nat
uur-
en S
terre
nkun
deFy
sica
van
Mod
erne
tech
nolo
gieW
egwe
rpth
erm
omet
ers
De
spoe
d va
n ee
n ch
oles
teri
sch
vloe
ibaa
r kr
ista
l is
tem
pera
tuur
-af
hank
elijk
. Dat
bei
nvlo
edt
de o
ptis
che
eige
nsch
appe
n va
n he
t m
ater
iaal
.
15U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Wat
maa
kt v
loei
bare
kri
stal
len
gesc
hikt
voo
rdi
spla
ys?
We
bepe
rken
ons
voo
rlop
igto
tne
mat
isch
e vl
oeib
are
kris
talle
n.
16U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Twee
zak
en
1.Vl
oeib
are
kris
tal m
ater
iale
n zi
jn d
ubbe
lbre
kend
; de
dire
ctor
bepa
alt
deri
chti
ngva
n de
opti
sche
as.
2.D
eri
chti
ngva
n de
dir
ecto
r va
nee
n vl
oeib
aar-
kris
tal m
ater
iaal
is d
.m.v
.een
exte
rnel
ektr
isch
vel
d in
stel
baar
.
Direc
tor
k-ve
ctor
van
licht
zE x
E yLi
cht
is o
-gep
olar
isee
rd(E
xen
E y)
Director
e-ge
pola
rise
erd
o-ge
pola
rise
erd
k-ve
ctor
van
licht
zE x
E y
17U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Nog
een
zaa
k
Een
LCce
l wor
dt z
o ge
bouw
d da
tde
dir
ecto
r,zo
nder
aan
gele
gde
elek
tris
che
span
ning
,get
wist
is.
Doo
ree
n el
ektr
isch
esp
anni
ngaa
n te
legg
en,g
aan
dem
olec
ulen
an
ders
sta
anen
verd
wijn
tde
twi
st.
18U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
In e
en e
lekt
risc
h ve
ld
Doo
r m
idde
l van
een
ele
ktri
sch
veld
kan
je d
e ri
chti
ng v
an d
e di
rect
or v
eran
dere
n.
Oor
zaak
: ani
sotr
opie
van
de
diël
ektr
isch
e co
ëffi
ciën
t.
εε ⊥
≠
En
θz
Om
ver
der
te k
omen
moe
ten
we
eer
st
een
uist
apje
naa
r de
ele
ktro
stat
ica
mak
en!
19U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Die
lekt
rica
en
cond
ensa
tore
n
w
Dië
lekt
ricu
m
sa
21 2
UCV
=
()
0(
1)r
aC
ws
dεε
=+
−
Het
dië
lekt
ricu
m w
ordt
in d
e co
nden
sato
r ge
zoge
n. O
m t
e zo
rgen
dat
dat
nie
t ge
beur
t m
oet
je e
en k
rach
t ui
toef
enen
:2
22
02
(1)
11
12
22
rA
dUQdC
dCF
VV
dsC
dsds
dε
ε−
=−
==
=
Aan
nam
e:
cons
tant
e la
ding
Aan
nam
e: c
onst
ante
spa
nnin
g 21 2
dUdC
FV
dsds
−=
−=
Verg
eten
: voe
ding
ver
rich
t ar
beid
:2
22
11
22
dUdQ
dCdC
dCF
VV
VV
dsds
dsds
ds=
−+
=−
+=
21 2Q
UC
=
Conc
lusi
e:
bena
deri
ng m
et
cons
tant
e la
ding
is
het
hand
igst
.
20U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
eDië
lekt
risc
he v
erpl
aats
ing
In h
et e
lekt
rom
agne
tism
e wo
rdt
naas
t he
t el
ektr
isch
e ve
ld
een
diël
ektr
isch
e ve
rpla
atsi
ng
inge
voer
d. I
n is
otro
pe m
ater
iale
n is
de
diël
ektr
isch
e pe
rmit
tivi
teit
εee
n co
nsta
nte.
In a
niso
trop
e m
ater
iale
n (z
oals
nem
atis
che
en s
mec
tisc
he
vloe
ibaa
r kr
ista
llen
is d
e di
ëlek
tris
che
perm
itti
vite
it
een
tens
or;
en
zijn
nie
t la
nger
eve
nwijd
ig! M
en
schr
ijft
dan:
ED
DEε
=
xxx
xyxz
x
yyx
yyyz
y
zzx
zyzz
z
DE
DE
DE
DE
εε
εε
εε
εε
εε
=
=
ED
x
y
z
E
D
21U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Ani
sotr
ope
mat
eria
len
Je k
an d
e di
ëlek
tris
che
tens
or d
iago
nalis
eren
do
or o
ver
te g
aan
op e
en g
edra
aid
coör
dina
tens
tels
el. D
e ni
euwe
coö
rdin
aat-
asse
n he
ten
de h
oofd
asse
n.A
ls je
het
ele
ktri
sche
vel
d la
ngs
een
van
de
hoof
dass
en a
anle
gt s
taat
de
diël
ektr
isch
e ve
rpla
atsi
ng in
dez
elfd
e ri
chti
ng.
Voor
een
mat
eria
al m
et é
én s
ymm
etri
e-as
(zoa
ls
een
nem
atis
ch o
f sm
ecti
sch
vloe
ibaa
r kr
ista
l) ge
ldt:
1
2
3
00
00
00
εε
εε
=
00
00
00
LC
εε
εε
⊥
⊥
=
diël
ektri
sche
tens
orop
hoo
fass
en
22U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Tens
orie
el g
edra
g
00
00
00
cos
0si
nco
s0
sin
01
0si
n0
cos
00
10
sin
00
cos
x y z
D D DE
Dε
εε
θθ
θ
θθ
θ
θ
θ
⊥
⊥
−
==
−
Dra
aiin
g va
n de
E
-vec
tor n
aar d
e di
rect
or.
Teru
gdra
aiin
g na
ar d
e ric
htin
g va
n de
E-v
ecto
r.
Dië
lekt
risch
e co
ëffic
iënt
op
hoof
dass
en.
Effe
ktie
ve
diël
ektri
sche
te
nsor
()
()
22
eff
22
cos
sin
0si
nco
s
00
sin
cos
0si
nco
s
εθ
εθ
εε
θθ
εε
εε
θθ
εθ
εθ
⊥⊥
⊥
⊥⊥
+−
=
−
+
En
θz
x
y
23U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Reor
iënt
atie
in e
xter
n el
ektr
isch
vel
d
()
22
sin
cos
0si
nco
sE
Dε
εθ
θ
εθ
εθ
⊥
⊥
−
=
+
z
()
22
eff
Cap
acite
it co
ssi
nz z
ADA
AC
dEd
dε
εθ
εθ
⊥=
==
+
Liqu
id C
ryst
al
Con
dens
ator
d
A
()
2
22
1En
ergi
e 2
cos
sin
dQ
UA
εθ
εθ
⊥
=+
En
θz
x
y
24U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Nem
atis
ch v
loei
baar
kri
stal
in e
xter
n ve
ldD
oor
zich
te
reor
iënt
eren
gaa
t de
pot
enti
ële
ener
gie
omla
ag.
()
2
22
1En
ergi
e 2
cos
sin
dQ
UA
εθ
εθ
⊥
=+
Min
imaa
l bij
θ=0
als
0ε
ε ⊥−
>
0ε
ε ⊥−
<M
inim
aal b
ij θ=
π/2
als
(de
mee
ste
LC-m
ater
iale
n)
(uit
zond
erin
gen)
25U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
eMat
eria
alei
gens
chap
pen
5.4
4.7
1.549
1.769
20º -
47º
MBB
A
-10º
-60.
5º30
º -42
.8º
24º -
35.3
º
Nem
atis
ch
traj
ect
E7 (m
engs
el)
7CB
5CB
Mat
eria
al
1.75
1.682
1.736
n e
5.1
19.6
1.523
615
.71.5
25
6.7
19.7
1.544
ε lood
rech
tε p
aral
lel
n o
Conc
lusi
e: I
n ee
n aa
ngel
egd
elek
tris
ch
veld
dra
ait,
bijd
em
eest
eLC
-mat
eria
len,
de
dir
ecto
r na
ar d
e el
ektr
isch
e ve
ldve
ctor
toe
.
26U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Elas
tisc
he e
nerg
ie
Het
ver
vorm
en v
an e
en s
tuk
LC m
ater
iaal
kos
t ar
beid
. De
mol
ecul
en
wille
n zi
ch n
u ee
nmaa
l opl
ijnen
.Er
zijn
dri
e kl
asse
n va
n ve
rvor
min
g:
Spla
y 0n
∇≠
iTw
ist
0n
n∇
×≠
iBe
nd0
nn
×∇
×≠
Vrije
ene
rgie
dich
thei
d:2
22
11
11
23
22
2(
)(
)(
)F
kn
kn
nkn
n=
∇+
∇×
+×
∇×
ii
k-co
effi
ciën
ten
van
orde
pic
oNew
ton
27U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Tuss
en t
wee
gekr
uist
e po
lari
sato
ren
Het
is e
rg m
ooi m
aar
nog
niet
pra
ktis
ch
28U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
eNem
atis
che
éénk
rist
alle
n
Om
een
vlo
eiba
ar-k
rist
al c
el g
oed
te la
ten
werk
en m
oet
het
mat
eria
al e
en
éénk
rist
al v
orm
en.E
énkr
ista
llen
word
en g
evor
md
door
de
wand
en v
an d
e ce
l te
prep
arer
en. H
et f
ysis
ch m
echa
nism
e ac
hter
dit
pro
ces
word
t no
g al
tijd
nie
t vo
lledi
g be
grep
en.
Hom
eotro
pe o
plijn
ing
Para
llele
hom
ogen
e op
lijni
ng
29U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
eUit
lijni
ng a
an o
pper
vlak
Doo
r m
echa
nisc
h wr
ijven
van
een
op
het
subs
traa
t aa
ngeb
rach
te
poly
mee
r-la
ag o
ntst
aat
para
llele
ho
mog
ene
oplij
ning
: zo
ont
staa
t ee
n éé
nkri
stal
Opp
ervl
akte
top
ogra
fie
van
poly
mee
r la
ag
Voor
het
wri
jven
Na
het
wrijv
en
30U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Alle
n wr
ijven
is n
iet
geno
egIn
een
LC
sche
rm z
it h
et v
loei
bare
kri
stal
inge
klem
d tu
ssen
twe
ege
wrev
en w
ande
n! O
f de
LC
cel b
ruik
baar
is o
f ni
et h
angt
ook
va
n de
rel
atie
ve o
riën
tati
e va
n de
wri
jfri
chti
ngen
af!
Wri
jfri
chti
ng:
anti
para
llel
para
llel
para
llel
Soor
t ce
l:pa
ralle
l“s
play
”“b
end”
Dit
is h
et s
oort
cel
waa
r we
ver
der
naar
zul
len
kijk
en
Doo
r de
opl
ijnin
g va
n de
mol
ekul
en in
een
LC-
cel h
eeft
zo
een
cel
zeer
ani
sotr
ope
opts
iche
eige
nsch
appe
n!
31U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
eEen
vloe
ibaa
r-kr
ista
l cel
Lich
t
5 µm
Een
com
plet
e LC
-cel
is e
en c
ompl
ex o
ptis
ch e
lem
ent.
We
moe
ten
zorg
vuld
ig k
ijken
naa
r de
pol
aris
atie
rich
ting
van
het
lic
ht o
p el
ke p
lek
in d
e ce
l.32
Uni
vers
iteit
Leid
en, O
plei
ding
Nat
uur-
en S
terre
nkun
deFy
sica
van
Mod
erne
tech
nolo
gie
Gepo
lari
seer
d lic
ht
Besc
hrijv
ing
van
gepo
lari
seer
d lic
ht;
Fase
vers
chil
ϕ x-ϕ
ybe
paal
t he
t so
ort
gepo
lari
seer
d lic
ht:
ϕ x-ϕ
y=0:
Lin
eair
gep
olar
isee
rdϕ x
-ϕy=
±π/2
: cir
cula
ir g
epol
aris
eerd
(als
Ex=
E y).
ande
re s
itua
ties
: elli
ptis
ch g
epol
aris
eerd
.
(,
)ex
p((
))ex
p((
))x
xy
yEzt
xEitkz
yEitkz
ωφ
ωφ
=−
++
−+
E y
E x
x
y
α Alt
erna
tiev
e be
schr
ijvin
g: d
e co
mpl
exe
veld
com
pone
nten
wor
den
sam
en a
ls e
en t
wee-
dim
ensi
onal
e ee
nhei
dsve
ctor
ges
chre
ven.
0
cos
exp(
)(
,)
exp(
())
sin
exp(
)x y
iEzt
Eitkz
iα
ϕω
αϕ
=−
33U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
eJone
s-m
atri
x be
schr
ijvin
g
Voor
de
besc
hrijv
ing
van
man
ipul
atie
s va
n de
pol
aris
atie
toe
stan
d va
n he
t lic
ht g
ebru
iken
we
enke
l de
Jone
s ve
ctor
:
Line
air
gepo
lari
seer
d lic
ht:
Circ
ulai
r ge
pola
rise
erd
licht
:
Hoe
bes
chri
jf je
een
ele
men
t di
e de
pol
aris
atie
toe
stan
d ve
rand
ert?
cos
sin
y
ix
ie eφ φ
α α
cos
sinα α
1
1 2i
±
Jone
s m
atrix
voo
r x-p
olar
isat
or:
10
00
Doo
r mid
del v
an e
en m
atrix
(de
z.g.
Jon
es m
atrix
).
34U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
eAnd
ere
Jone
s m
atri
ces
Inva
llend
vel
d pa
ralle
l aan
opt
isch
e as
gep
olar
isee
rd:
10
01
−
10
0i
cos
sin
10
cos
sin
sin
cos
01
sin
cos
αα
αα
αα
αα
−
−
−
cos
sin
10
cos
sin
sin
cos
0si
nco
si
αα
αα
αα
αα
−
−
Opt
isch
e A
s
E
OAE α
Kwar
t-la
mbd
a pl
aatj
e:
Hal
f-la
mbd
a pl
aatj
e:
Inva
llend
vel
d ge
pola
rise
erd
onde
r ho
ek α
t.o.
v. o
ptis
che
as:
Kwar
t-la
mbd
a pl
aatj
e:
Hal
f-la
mbd
a pl
aatj
e:
35U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
eWill
ekeu
rig
vert
ragi
ngsp
laat
jeIn
valle
nd li
cht
gepo
lari
seer
d pa
ralle
l aan
opt
isch
e as
:0
0i
i
eM
e
Γ
−Γ
=
cos
sin
cos
sin
0si
nco
ssi
nco
s0i
i
eM
eα
αα
αα
αα
α
Γ
−Γ
−
=
−
OAE α
Pola
risa
tor
Inva
llend
lich
t ge
pola
rise
erd
para
llel a
an t
rans
mis
sie-
as:
'1
00
0M
=
'co
ssi
n1
0co
ssi
nsi
nco
s0
0si
nco
sM
αα
αα
αα
αα
−
=
−
Inva
llend
vel
d ge
pola
rise
erd
onde
r ho
ek α
t.o.
v. t
rans
mis
sie-
as:
Inva
llend
vel
d ge
pola
rise
erd
onde
r ho
ek α
t.o.
v. o
ptis
che
as:
36U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
De
krac
ht v
an h
et J
ones
-mat
rix
form
alis
me
1
Besc
houw
een
ser
iepo
lari
sati
e-ve
rand
eren
de e
lem
ente
n:Ie
der
plaa
tje
een
ande
re v
ertr
agin
g Γ i
.ie
der
plaa
tje
een
ande
r or
iënt
atie
van
de
opti
sche
as
β i.
x
yE
OAO
AO
AO
A
α
β 1
β 2
β 3β 4
Γ 1
Γ 3Γ 2
Γ 4
Ach
ter d
e se
rie w
ordt
de
pola
risat
ie v
an h
et li
cht g
egev
en d
oor:
11
11
11
33
34
44
21
22
()
()
(co
s(
)(
)(
)(
)(
)s
)(
)(
)(
in(
))
x yER
ME
RM
RE
RR
MR
EM
RR
αβ
βα
ββ
ββ
ββ
−−
−−
=Γ
Γ
Γ
Γi
ii
cos
sin
()
sin
cos
ii
ii
i
Rβ
ββ
ββ
=
−
0(
)0j
j
i
ji
eM
e
Γ
−Γ
Γ=
37U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Er g
eldt
:De
krac
ht v
an h
et J
ones
-mat
rix
form
alis
me
2
()
()
11
RR
ββ
−=
()
()
(2)
RR
Rβ
ββ
=
()
()
12
()
RR
Rβ
ββ
−=
x
y
Eβ 1
β 2
β 3
TA β 4
43
32
21
1β
ββ
ββ
ββ
−=
−=
−=
Een
ser
ie p
olar
isat
oren
op
een
rijtje
Per
pol
aris
ator
:1
0co
ssi
nco
ssi
n0
0si
nco
s0
0M
ββ
ββ
ββ
=
=
−
Vie
r po
laris
ator
en:
44
3co
ssi
nco
ssi
nco
s0
00
0M
ββ
ββ
β
=
=
38U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
In e
en t
wist
ed-n
emat
ic c
el d
raai
t de
dir
ecto
r ov
er 9
0 gr
aden
tu
ssen
de
elek
trod
en.
De
dire
ctor
sta
at a
ltijd
lood
rech
t op
de
voor
tpla
ntin
gsri
chti
ng v
an
het
licht
.D
eel d
e ce
l op
in d
unne
pla
kjes
; elk
dun
pla
kje
fung
eert
als
du
bbel
brek
end
elem
ent
met
bep
aald
e re
lati
eve
vert
ragi
ng.
De
dubb
elbr
eken
de e
lem
ente
n zi
jn t
en o
pzic
hte
van
elka
ar
gedr
aaid
.
Eers
te p
ublik
atie
over
een
twis
ted-
nem
atic
(TN
)cel
39U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
2(
)e
on
nd
π λΓ
=−
Tota
le v
ertra
ging
ove
r cel
dikt
e d:
Tota
le d
irect
or-d
raai
ing
(twis
t) ov
er c
eldi
kte d:
φ
Per
dun
ne p
lak:
•Ver
tragi
ngΓ/
N•D
raai
ing
ρ=φ/
Ν1
11
1((
1))
()
((1)
((
)(
)(
()
()
(2
)(
)(2
))
))R
NW
RR
WR
MR
RN
NR
NR
WW
ρρ
ρρ
ρρ
ρρ
−−
−−
−Γ
−Γ
Γ=
Γi
ii
i
()
Rρ
()
()
()
1 1 1()
()
()
()
()
()
()
()
()
()
(/
)
()
()
()
()
(
(
/
))
)
(N N N
MR
NW
R
RN
W
WW
R
RW
RN
RW
R
RN
RR
Wρ
ρ
ρρ
φφ
ρρ
φφ
ρ− − −
=Γ
=Γ
=Γ
=−
Γ
ΓΓ
Γii
i
Twis
ted
nem
atic
cel
, mat
rix
40U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Twis
ted
Nem
atic
cel
, mat
rix
2
cos
exp
sin
exp
22
()
sin
exp
cos
exp
22
N
ii
NN
NN
MR
ii
NN
NN
φφ
φφ
φ
Γ
Γ
−−
=−
ΓΓ
−
Men
kan
late
n zi
en d
at d
it k
an w
orde
n he
rsch
reve
n al
s:si
nsi
nco
s2
()
sin
sin
cos
2
XX
Xi
XX
MR
XX
Xi
XX
φφ
φ
Γ
−
=−
Γ
−
+
met
2
2
2X
φΓ
=+
12
XΓ
≈B
ijna
altij
d ge
ldt:
φΓ
2nd
π λ∆
⋅2π
2
2
exp(
)0
()
0ex
p()
iM
Ri
φΓ
Γ
−
≈
−
+
41U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Sam
enva
tten
d
De
werk
ing
van
de T
Nce
lop
depo
lari
sati
etoe
stan
dva
nhe
t in
valle
nde
licht
kan
nu
eenv
oudi
g ge
schr
even
wor
den
als:
'M
VV
=In
deze
not
atie
zijn
enge
schr
even
inhe
tzel
fde
coör
dina
ten-
stel
sel.
Het
is in
dit
vak
mee
stal
geb
ruik
elijk
te
refe
rere
n na
ar
een
coör
dina
tens
tels
el d
at v
astz
it a
ande
loca
le d
irec
tor.
'V
V sin
sin
cos
'2
'si
nsi
nco
s2
ee
oo
XX
Xi
VV
XX
VX
XV
Xi
XX
φ
φ
Γ
−
=
Γ
−+
42U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Adi
abat
isch
vol
gen
Besc
houw
een
e-ge
pola
rise
erde
inpu
t:1 0
e oV V
=
sin
cos
' 'si
ne o
XX
iV
XV
X Xφ
Γ
−
=
−
22
2X
φΓ
=+
Als
dedu
bbel
e br
ekin
g gr
oot
isge
ldt:
'ex
p(/2
)'
0e oV
iV
−Γ
≈
De
pola
risa
tie
acht
erde
TN
-cel
isdu
s no
gst
eeds
linea
iren
par
alle
laan
de d
irec
tor!
Blijk
baar
“vol
gt” d
epo
lari
sati
ede
dir
ecto
r.
k-ve
ctor
TN-c
el
43U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Met
elek
tris
ch v
eld?
Inhe
t el
ektr
isch
e ve
ld li
jnen
dem
olec
ulen
zic
hop
par
alle
laan
dit
ve
ld.
Gevo
lg: d
edu
bbel
e br
ekin
g ve
rmin
dert
!
Gevo
lg:g
een
adia
bati
sch
volg
en!
sin
cos
' 'si
ne o
XX
iV
XV
X Xφ
Γ
−
=
−
Als
Γª0
'co
s'
sin
e oV Vφ φ
=
−
k-ve
ctor
TN-c
el
44U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
90º
TN-c
el
Lich
t
•In
gang
s-en
uitg
angs
pola
risa
tor
90º
t.o.
v.el
kaar
ged
raai
d.1.
Geen
ele
ktri
sch
veld
:Li
chtp
olar
isat
ie d
raai
t90
º.•
Volle
dige
tra
nsm
issi
e2.
Aan
gele
gd e
lekt
risc
h ve
ld:
Lich
tpol
aris
atie
dra
ait
niet
.•
Geen
tra
nsm
issi
eZo
een
cel
hee
t“n
orm
ally
wh
ite”
(NW
).A
ls j
ede
uitg
angs
pola
risa
tor
para
llelz
et a
andi
ebi
jde
inga
ng k
rijg
je e
en“n
orm
ally
bl
ack”
(NB)
cel.
45U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Tran
smis
sie
van
90º
NB
TNce
lPa
ralle
le p
olar
isat
oren
sin
cos
' 'si
ne o
XX
iV
XV
X Xφ
Γ
−
=
−
De
uitg
angs
pola
risa
tor
staa
tpa
ralle
laan
V o’
De
door
gela
ten
inte
nsit
eit
word
t da
n ge
geve
ndo
or
22
21 2
2
sin
1
met
2
/1
2
uT
udn
u
π
λφ
+Γ
==
=∆
+
Min
ima
als
u=÷
3, ÷
15, ÷
35,..
.Sp
anni
ngsl
oos:
u=?
,gol
flen
gte-
afha
nkel
ijk
46U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Tran
smis
sie
van
90º
NW
TN
cel
Lood
raec
hte
pola
risa
tore
nsi
nco
s' '
sin
e o
XX
iV
XV
X Xφ
Γ
−
=
−
De
uitg
angs
pola
risa
tor
staa
tpa
ralle
laan
Ve’
De
door
gela
ten
inte
nsit
eit
word
t da
n ge
geve
ndo
or
22
22
1 22
cos
1
1
uu
Tuπ
+
+
=
+
Max
ima
als
u=√3
, √15
, √35
,...
47U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Een
groe
i-ind
ustr
ie
Tonn
en L
C-m
ater
iaal
gem
aakt
bij
Mer
ck/D
arm
stad
t
48U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
eZijn
er
klac
hten
/vra
gen?
•Tra
nsm
issi
e va
n TN
-cel
is g
olfl
engt
e af
hank
elijk
•Tra
nsm
issi
e va
n TN
-cel
is a
fhan
kelij
k va
n ki
jkho
ek
•Hoe
maa
k je
kle
uren
sch
erm
•Hoe
min
imal
isee
r je
het
ene
rgie
verb
ruik
?
49U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
De
stan
d va
n de
dir
ecto
r (T
N-L
C)
22
21
11
elas
tisch
12
32
22
()
()
()
Uk
nkn
nkn
n=
∇+
∇×
+×
∇×
ii
()2
1el
ektri
sch
22
2
/co
ssi
nQA
Uε
θε
θ⊥
=
+
Mim
imal
isee
r U
elas
tisc
h+U
elek
tris
chθ(
z)
LCce
lz(
)zθ
θ=
De
dire
ctor
inee
nLC
cel g
aat
pas
draa
ien
bove
n ee
n be
paal
de
drem
pelw
aard
e!
32
2
1
11
121
Tc
c
kk
kV
V
kV
ε
πϕ
πε ⊥
−
=
+
=−
φ=to
tale
twis
tk 1
,2,3=e
last
isch
e co
nsta
nten
∆ε=d
iële
ktri
sche
an
isot
ropi
e
Grot
e∆ε
lage
dre
mpe
lspa
nnin
g50
Uni
vers
iteit
Leid
en, O
plei
ding
Nat
uur-
en S
terre
nkun
deFy
sica
van
Mod
erne
tech
nolo
gie
Swit
chin
g
z/d
z/d
00.
51
Tilt angle
1.46
V
1.74
V
2.09
V
2.78
V
4.17
V6.
95 V
Twist
51U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Tran
smis
sie
bij l
oodr
echt
e in
val
Nor
mal
ly b
lack
Nor
mal
ly w
hite
52U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Cont
rast
53U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Kijk
-kar
akte
rist
ieke
n (T
N-L
CD)
Nor
mal
ly
whit
e
Hoe
k (v
erti
caal
)
Hoe
k (h
oriz
onta
al)
Nor
mal
ly
blac
k
Transmissie
Hoe
k (h
oriz
onta
al)
Hoe
k (v
erti
caal
)
lek
lek
lek
54U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Gezi
chts
veld
(NB
TN-L
CD)
0 Vo
lt5.
5 Vo
lt1.
Gezi
chts
veld
is n
iet
cylin
der
sym
met
risc
h;2.
Ond
er s
pann
ing
is d
e bo
ven-
onde
r sy
mm
etri
e ve
rdwe
nen.
55U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Pass
ieve
mat
rix
f=32
Hz
aan
uit
Add
ress
eer
niet
alle
MN
pix
els
indi
vidu
eel;
“tim
e-m
ulti
plex
ing”
.A
dres
seer
deri
jen
en d
eko
lom
men
: M+N
stuu
rsig
nale
n.W
erkt
nie
t bi
j gro
tedi
spla
ys.
56U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Add
ress
eren
•Geb
ruik
gee
n D
C sp
anni
ng: ρ
LCis
ein
dig
→er
loop
t ee
n st
room
→el
ektr
olys
e.•V
loei
bare
-kri
stal
cel
len
hebb
en e
en e
indi
ge
resp
ons
tijd
Kolo
m s
igna
al (V
k)
Rij s
igna
al (V
R)
Span
ning
ove
r ce
l (V R
+VK)
RMS
span
ning
over
cel
Tran
smis
sie
57U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Tim
e-m
ulti
plex
ing
58U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
LC
Act
ieve
mat
ric
(TFT
)
Gate
Sour
ceD
rain
59U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Kleu
ren
Sim
pele
filt
ers
60U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Pixe
l str
uctu
ur
61U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Alle
s bi
j elk
aar
62U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Vern
ieuw
inge
nIn
-pla
ne s
witc
hing
Vert
ical
Alig
nmen
t
1.D
oor
het
span
ning
sver
schi
l dra
aien
al
le m
olec
ulen
;2.
Elek
trod
en o
p sl
echt
s éé
n su
bstr
aat.
63U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Recl
ame
LG. P
hilip
s LC
D, P
hilip
s Co
nsum
er E
lect
roni
cs,
Hit
achi
and
Zen
ith
64U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Bist
abie
le d
evic
es
Hom
eotr
ope
oplij
ning
en
gest
ruct
uree
rde
oppe
rvla
kken
Stab
iele
toe
stan
d 1
Stab
iele
toe
stan
d 2
Geen
ene
rgie
nod
ig o
m b
eeld
“aan
” te
late
n st
aan.
Alle
en e
nerg
ie
nodi
g bi
j ver
ande
ring
en in
bee
ld.
65U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Elec
trow
etti
ng“W
etti
ng” i
s he
t “b
evoc
htig
en” v
an e
en m
ater
iaal
doo
r ee
n vl
oeis
tof;
lage
“wet
ting
”, gr
ote
cont
acth
oek
hoge
“wet
ting
”, kl
eine
co
ntac
thoe
k
Wat
er d
rupp
els
op e
en w
ater
-vre
zend
opp
ervl
ak, m
et e
n zo
nder
sp
anni
ng.
SV
66U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
eElec
trow
etti
ng p
rinc
iple
,,
,OW
OI
WI
γγ
γ+
<
Opp
ervl
akte
span
ning
=Ene
rgie
per
opp
ervl
akte
een
heid
I=is
olat
or, w
ater
-vre
zend
Extr
a en
ergi
e do
or o
plad
en
van
capa
cite
it.
Min
imal
iser
en v
an t
otal
e en
ergi
eol
ie g
aat
opzi
j.
67U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Opm
erki
ngen
Func
tie
is:
•nie
t af
hank
elijk
van
pol
aris
atie
van
inva
llend
lich
t;•n
iet
afha
nkel
ijk v
an g
olfl
engt
e;•n
iet
afha
nkel
ijk v
an k
ijkho
ek.
Grijs
waar
de is
inst
elba
ar d
oor,
via
de
span
ning
, de
mat
e va
n ve
rsch
uivi
ng v
an d
e ol
iedr
uppe
l in
te s
telle
n.
68U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Kleu
ren
69U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Dev
ices
70U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Scha
kele
n/En
ergi
ever
brui
k
71U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Sche
ma
72U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
73U
nive
rsite
it Le
iden
, Opl
eidi
ng N
atuu
r-en
Ste
rrenk
unde
Fysi
ca v
an M
oder
ne te
chno
logi
e
Elec
tron
isch
e in
kt
