Uitleg Bijbels ZONNEWONDER – Hubert_Luns

8/6/2019 Uitleg Bijbels ZONNEWONDER Hubert_Luns

1/26

- 1 -

Het Zonnewonder (index) 01 De schaduw moet tien treden terug02 Het fractale principe03 De betekenis van de kalenders van Isral04 Werelden in botsing05 Een nieuwe liturgische kalender06 Wijzigingen in de heilige tekst07 De takkanot: van Johanan tot Juddua08 Het Samaritaans verzet09 Hoe staat het met de Samaritaanse Torah?10 De Assyrische perikelen11 Hizkia op stervens na ziek12 Het oordeel Gods13 God laat zich verbidden14 Manasse, de grootste zondaar ooit15 Wat gebeurde er in Josias 18e jaar?16 God test het hart17 Isral heeft aan zijn zendingsopdracht verzaakt18 De laatste akte

NOTEN:1) Waarom koning David geen volkstelling mocht houden2) De nieuwjaarsdagen die onderwerp van rabbijnse discussie zijn3) De invoering van de maan-zonne cyclus4) Toen Alexander naar Jeruzalem trok

5) a. Een nieuwe Babylonische chronologie b. De Pekah problematiek

6) Sennacheribs leger had verschillende troepen in n grote campagne7) De catastrofe die de loop van de geschiedenis wijzigde8) Een sterke nationale identiteit en xenofilie zijn niet tegenstrijdig9) Was de schatbewaarder van Handelingen 8:26-33 een castraat?


2/26

- 2 -

Het Zonnewonder

Het wonder van de Achaz Zonnewijzer tijdens het veertiende jaar vankoning Hizkia en de verschrikkelijke afschuwelijke dagen tijdens het

achttiende jaar van koning Josia.

Typerend is dat de nieuwjaarsdag op 1 Tishrei ook de Dag des Oordeels wordt genoemd. De eerste en tiende van de maand Tishrei ontwikkelden zich tot officile dagen van inkeer enwerden in de synagoge in de loop der tijd als de Yamim Noraim aangeduid, de angstwek-kende verschrikkelijke dagen, met daar tussenin een intermezzo van vrede. Zo valt te lezen inde Joodse Encyclopaedia Judaica (1972-92). Waarom die dagen zo angstwekkend zijn, is

ongewis. Wellicht dat na lezing van dit artikel hier voor u meer duidelijkheid over bestaat. Ikbeweer niet het laatste woord te hebben gezegd in deze problematiek. Het zou mij reeds wel-kom zijn als ik de discussie hierover een aanzet heb mogen geven.

De meeste theologen beseffen niet wat er met Israls feestkalender is gebeurd na haarterugkeer uit de Babylonische ballingschap. De reden is simpel. Men weet de liturgischeveranderingen in de post-exilische periode geen plaats te geven. Als iets niet in een schema

past, dan wordt er overheen gelezen. Om een voorbeeld te noemen: Wat was Davids grootste zonde, die van zijn overspel met Batseba niet meegeteld? Het is maar zelden dat ik een juistantwoord krijg. Het juiste antwoord: dat hij een volkstelling hield. Een denkertje! (1) Datwas de grootste blunder tijdens zijn bewind. Na die actie, die hij zeer tegen de zin van zijnministers liet uitvoeren, werd het land door de doodsengel buitengewoon zwaar gestraft,

zoals in 2 Samul 24 verhaald.

1 De schaduw moet tien treden terug

Koning Achaz, de vader van Hizkia, liet een voor zijn tijd sensationele zonnewijzer ont-werpen, nu bijna drieduizend jaar geleden. De Wycliffe Bible Dictionary stelt dat de AchazZonnewijzer uit een stel stenen trappen bestond die naar het dak van het koninklijk paleisvoerden, waarvan de ene aan de Oost- en de andere aan de Westkant lag, met een lagemuur langs iedere trap. De betrouwbare Septuagint, wat de oudste vertaling is vanuit hetHebreeuws in het Grieks en uit de derde tot tweede eeuw vr Christus stamt, ondersteuntdeze uitleg door gebruik van het woord (ana)bathmous, in de betekenis van treden. Aldusgleed bij het klimmen van de zon de schaduw omlaag langs de Oostelijke treden en s mid-dags klom de schaduw omhoog langs de Westelijke treden. Elke trede gaf via de slag-schaduw een bepaalde tijd aan. Deze bijzondere zonnewijzer speelde een belangrijke rol ineen van de grootste wonderen uit het Oude Testament, nog groter zelfs dan het terugwijkenvan de zee toen het volk van Isral achterna gezeten door de Egyptenaren - over de bed-ding van de Rode Zee vluchtte. Op de plaats van doortocht was de zee wel meer dan 240meter diep! Zie mijn artikelDe Exodus Zaak 3 . Een vergelijkbaar wonder is natuurlijkhet stilstaan van de zon en maan toen Jozua tegen de Amorieten streed, zoals beschreven inJozua 10:12-14.

Welnu, tijdens een kritieke fase in de geschiedenis van Isral werd koning Hizkia op ster-vens na ziek. Toen de profeet Jesaja hem aankondigde dat hij binnen drie dagen zou zijngenezen, vroeg de koning om een teken dat dit inderdaad gebeuren zou. Luister maar naarwat de Bijbel hierover zegt:


3/26

- 3 -

In die dagen werd Hizkia op stervens na ziek en de profeet Jesaja, de zoon vanAmos, bezocht hem en sprak tot hem:Zo zegt de Heer: draag het koningschap overwant u zult sterven. Uw leven is afgelopen. Toen keerde hij zijn gezicht naar de muuren bad tot God:Och Heer, wees indachtig dat ik voor uw aangezicht in waarheid enmet een toegewijd hart heb gewandeld en heb gedaan wat goed was in uw ogen. EnHizkia huilde erbarmelijk. Het gebeurde nu dat toen Jesaja nog niet uit het middenhofwas vertrokken dat het woord van God tot hem kwam:Keer terug en zeg aan Hizkia,de aanvoerder van mijn volk: Zo zegt de Heer, de God van uw vader David: Ik heb uw

gebed gehoord, Ik heb uw tranen gezien: zie, Ik zal u gezond maken; op de derde dag zult u zich naar het Huis van God begeven; en Ik zal vijftien jaren aan uw dagen toe-voegen, en Ik zal u uit de hand van de koning van Assyri redden, en deze stad zalworden bevrijd en Ik zal haar om mijnentwil beschermen en omwille van David, mijnknecht. Daarna zei Jesaja:Neem een klomp vijgen. Zo deden ze en legden die opde zweer, en hij werd genezen. Hizkia, nu had tegen Jesaja gezegd: Wat is het tekendat God mij gezond maakt en dat ik op de derde dag naar het Huis van God zal

gaan? Jesaja antwoordde:Dit zal voor u het teken van de Heer zijn, dat Hij zijnwoord gestand doet: Zal de schaduw tien treden vooruit gaan of tien treden achter-

uit? Waarop Hizkia zei: De schaduw kan gemakkelijk tien treden zakken; nee, de schaduw moet tien treden terug. En de profeet Jesaja riep God aan. En Hij deed deschaduw tien treden terugkeren, terugkomend op zijn eerder gang, op de treden van deAchaz Zonnewijzer. (2 Kon. 20:1-11)

2 Het fractale principe Mijn vondsten zijn het resultaat van onderzoekingen vanuit verschillende invalshoeken.Het artikel geeft in eerste instantie misschien een wat rommelige indruk. Maar het isslechts vanuit een gecombineerde benadering dat de betekenis van het wonder van deAchaz Zonnewijzer kan worden ontrafeld. Het is als een puzzel waarbij de afzonderlijkestukjes niets voorstellen maar samen een beeld vormen. Mijn onderzoek startte met eenanalyse van Israls feestcyclus c.q. religieuze kalender. Ik was daar vooral in genteres-seerd vanwege de profetische duiding, waarbij ik uitging van het fractale principe. Fractaalwil zeggen dat een grote cyclus een kleinere bevat met dezelfde structuur, en de kleinere bevat een nog kleinere identieke, een fenomeen dat veel voorkomt in de natuur. De kleinecyclus staat dus model voor grotere cycli. De wiskundige Mandelbroot was daar de ont-dekker van. Zo staat de weekcyclus model voor de zeven ayonen of scheppingsdagen enstaat de feestcyclus model voor Gods scheppings- of herscheppingsplan. Tijdens de bestu-dering hiervan stuitte ik op het probleem dat de 8-daagse periode tussen het Joodse Nieuw- jaar en Yom Kippur overeenkomt met de symbolische duiding van het Loofhuttenfeest.Edoch - het Loofhuttenfeest vindt pas n Yom Kippur plaats! Over dat fractale principe gaik niet uitwijden, maar stip het aan om te verduidelijken hoe ik tot een oplossing van hetZonnewonder raadsel ben gekomen. Het raadsel was: Waarom liet God de zon terug-wijken? Toch niet alleen om te kunnen bewijzen dat Hizkia binnen drie dagen genezen zouzijn? Hij had toch gewoon drie dagen kunnen wachten?

3 De betekenis van de kalenders van Isral De liturgische kalender van Isral is op de oogstcyclus gebaseerd, met voor elke gebeurte-nis een symbolische duiding. Het is niet alleen een cyclus van vreugde, maar ook n vanrouw! Mozes zegt (Deut. 30:19):Het leven en de dood heb ik u voorgesteld, de zegen ende vloek! Kiest dan het leven! Zie mijn artikelFeest- of Rouwkalender . Het is daaromnuttig iets van Israls religieuze kalender af te weten. Het oogstseizoen omspant zevenmaanden met festiviteiten die van 15 Nissan tot 22 Tishrei lopen. Van 15 tot 22 Nissan ishet Pesachfeest (Pasen), dat de bevrijding uit de Egyptische onderdrukking viert en degeboorte van Isral als een natie, meer nog: als Gods uitverkoren volk onder de naties. Op


4/26


5/26

- 5 -

tot 581 en dat van Nebuchadnesar II van 577 tot 533, wat bijna dertig jaar later is dan alge-meen wordt aanvaard. In de daaropvolgende eeuwen, n terugkeer van Gods volk uit dezeventig jaar ballingschap, evolueerde 10 Tishrei tot de instelling van Yom Kippurim. Ditwas een nieuw soort plechtigheid die gebaseerd was op een herziening van de oude rite vanAzazel, de zondebok vernoemd in Leviticus 16:8-10.

[Voor bovenstaande discussie, zie de vijf artikels van Julian Morgenstern (totaal 617 pagi-nas) over de Kalender van het oude Isral, die in periode van 1924-1953 zijn verschenen inde Hebrew Union College Annual (HUCA) - Cincinnati, U.S.A. Zie ook: Two Ancient Isra-elite Agricultural Festivals in Jewish Quarterly Review (new series) 8 (1917) pp. 31-54.]

5 Een nieuwe liturgische kalender

Het is opmerkelijk dat na slechts zeventig jaar Babylonische ballingschap de feestcyclusvan Isral werd omgegooid, ook ten aanzien van de liturgische betekenis van bepaaldefeesten. Het vrolijk getinte Loofhuttenfeest werd na de Rite van Azazel (zondebok) ge- plaatst terwijl het er vroeger vr stond. En Yom Kippur kwam in de plaats van de rite vanAzazel. Oorspronkelijk diende nieuwjaar voor de inwijding van tempels en kwam dat feest

direct na het Loofhuttenfeest, zoals dat nog steeds het geval was tijdens een zekere periodeonder Ezra en Nehemia, de profeten van n de Babylonische ballingschap. Het viel latersamen met de dag uit Lev. 23:24 en Num. 29:1 dat in de Bijbel bekend staat als YomTeruah, wat de dag van het blazen (van de Shofar trompet) betekent. Teruah was eeneenvoudige ceremonie die de afstand kan hebben aangegeven tussen het lunaire- en hetzonnejaar, waarbij de eerste ongeveer elf dagen korter is dan de tweede. Er waren veel ver-anderingen in de liturgische kalender die over een lange periode werden ingevoerd. Zegingen samen - wat de gegevens lijken aan te geven - met enkele wijzigingen in de Bijbelsetekst die met de invoering verband hielden. Hoe deze veranderingen exact werden inge-voerd en waarom is nog altijd onvoldoende bekend. Vroeger volgde Isral een zonnejaarwaarin beide equinoxes op Pasen en Loofhutten - als dag en nacht even lang zijn - eencentrale rol speelden. Na de Babylonische ballingschap voerde de Joodse natie stapsgewijsde negentienjarige Babylonische lunaire-zonnecyclus in(3), een evolutie die wellicht werd bevorderd door de conceptuele verwarring die bij de mensen was ontstaan door de ver-


6/26

- 6 -

schuiving van de seizoenen. Voor al deze veranderingen moeten belangrijke redenen zijngeweest. Een zinvolle benadering van deze problematiek bestaat uit de interpretatie van hetzogenaamde Achaz Zonnewonder en de catastrofale gebeurtenissen die negentig jaren na-dien plaatsvonden. Maar voordat ik daarop inga, wil ik eerst iets vertellen over de ontwik-kelingen na de Babylonische ballingschap onder Ezra de schriftgeleerde en de Mannen vande Grote Synagoge die toen de dienst uitmaakten en dus verantwoordelijk waren voor eenaantal wijzigingen in de heilige tekst.

6 Wijzigingen in de heilige tekst

Ik vestig uw aandacht op Exodus 23:16 en 34:22 waarin staat:het Inzamelingsfeest (Suk-koth c.q. het Loofhuttenfeest) op het einde van het jaar (dus vr de equinox) , en ookDeuteronomium 31:10:aan het eind van een Sabbatsjaar (7-jarige periode) ten tijdevan het Loofhuttenfeest (dus vr de equinox). Vergelijk dat nu met Leviticus 23:34:opde 15e der 7e maand zal het Loofhuttenfeest zijn (dus na de equinox) en ook met Numeri29:12: op de 15e der 7e maand zult gij een heilige samenkomst vieren (dus n de equi-nox). Uit de volgende verzen in Numeri 29 wordt duidelijk dat deze heilige samenkomsthet begin is van het Loofhuttenfeest. De tegenstrijdigheden tussen deze teksten (tegelijkvr en n de equinox) kunnen onmogelijk een integraal deel zijn geweest van Mozes boe-ken. Leviticus 23:34 en Numeri 29:12 moeten een uitbreiding zijn geweest om latere gene-raties te bewijzen dat de postexilische liturgische kalender een goddelijke instelling was,wat natuurlijk ook zo is (want God moet het hebben voorzien). Dit verklaart waarom deveranderingen in Leviticus en Numeri nooit tijdens de latere generaties besproken werdenen dat zelfs een suggestie van mogelijke wijzigingen geen spoor hebben nagelaten in deMishna, want de goddelijke inspiratie van de Bijbel zou anders in twijfel kunnen zijn ge-trokken en dat zou de sluizen hebben geopend voor verdergaande wijzigingen. De enigeaanwijzing in die zin wordt in 2 Esdras 14:18-48 gevonden. Het vertelt over de profeetEzra die zich in de Babylonische ballingschap bevindt en bidt dat hij genspireerd magworden de Wet in zijn totaliteit te reproduceren. Van deze Ezra, men neemt aan Ezra deschriftgeleerde, wordt het gebed verhoord en hij zou al het gebeurde vanaf het begin van dewereld hebben laten opschrijven. In extase zou hij dag en nacht de 24 boeken van de He- breeuwse Bijbel en nog 70 andere hebben gedicteerd. Hij wordt voorgesteld als de her-steller van niet alleen de Pentateuch maar van de gehele Bijbel, en zou door openbaring de postexilische literatuur hebben vervaardigd nog voordat zij ontstond, om maar te zwijgenover de andere 70 boeken. Deze legende, die Spinoza letterlijk heeft opgevat in zijn venij-nige aanval op de Bijbel, moet volgens mij zijn gecreerd om iedere discussie uit te sluitenover de rechtmatigheid van de (enkele) uitbreidingen van de Heilige Tekst, en over de doorde Mannen van de Grote Synagoge ingestelde hervormingen van de eredienst. En tochwaren deze Mannen ervan overtuigd dat geen enkele bijzonderheid van expressie, ja zelfsspelling, in het Boek toevallig is of zonder betekenis. Deze paradox kan alleen worden op-gelost als wij aannemen dat er inderdaad een of andere catastrofale gebeurtenis aan het be-gin van de zesde eeuw voor Christus heeft plaatsgevonden, waardoor de hele liturgischekalender in de war werd geschopt. Zie artikel:Sukkoth en de Equinox . Omdat alles naarMozes moest worden herleid, werd de legende toegevoegd dat de openbaring aan Mozestijdens zijn verblijf op de Horeb alles bevatte wat de profeten na hem zouden zeggen en deinhoud omvatte van alle historische boeken in de Bijbel en daarenboven de gehele monde-linge wet. Op deze manier verenigde de openbaring aan Mozes ook de openbaring aanEzra, de uitbreidingen van Leviticus 23:34 en Numeri 29:12 inbegrepen.

7 De takkanot: van Johanan tot Juddua

De Mannen van de Grote Synagoge stelden door verordeningen, de takkanot, de nieuwefeestkalender van Isral vast en bepaalden de inrichting van de instituten en gewoontes diedaarmee verband hielden, wat door het volk als een natuurlijke ontwikkeling diende te wor-


7/26

- 7 -

den aanvaard en daarom slechts kon voortkomen vanuit een geleidelijke en stapsgewijzeontwikkeling. Terwille van de eenvoud en om de argumentatie kracht bij te zetten werdenalle veranderingen aan Ezra de schriftgeleerde toegeschreven, terwijl men er vanuit maggaan dat in de praktijk zijn opvolgers daar ook bij waren betrokken. Dit wordt gellustreerddoor een aantal specifieke aanpassingen in de heilige tekst die uit eerbetoon soms wordentoegeschreven aan Ezra, alhoewel die kunnen worden teruggevoerd tot de Hellenistische periode. Wat in detail is gebeurd is onmogelijk aan te geven omdat in het algemeen de gebeurtenissen in Judea onder de Perzische heerschappij in duisternis zijn gehuld. De rol vande Grote Synagoge voorloper van het Sanhedrin die soms wel meer dan honderd ledentelde, werd niet tot de eerste paar generaties beperkt na de terugkeer uit de galut (verban-ning), maar het was ook geen permanent lichaam met regelmatige sessies. De Grote Syna-goge zette zichzelf voort tot aan het begin van het Hellenisme dat in gang werd gezet doorde bezetting van Judea in 332 BC door Alexander de Grote. Het was waarschijnlijk eenvergadering die bij elkaar werd geroepen als de gelegenheid zich daartoe aanbood, of hethad een andere manier van communicatie ten aanzien van belangrijke godsdienstige kwes-ties om zodoende een modus van overeenstemming te bereiken voor belangrijke takkanotzoals de definitie van de Canon van de Bijbel en de daarbij behorende kwesties; ook be-

hoorde daartoe het formaliseren van de gebeden die tot dan toe spontaan waren geweest.Op die manier werd de eenwording van het volk bespoedigd evenals hun bewustzijn vaneen nationale identiteit, want de Joden hadden ten tijde van de Perzische heerschappij geen politiek bestaansrecht; zij hadden slechts een nationale godsdienst en in de instandhoudingdaarvan lag hun zelfbehoud, hetgeen vanaf het eerste begin duidelijk werd begrepen doorzijn religieuze en wereldlijke leiders, eerst de hogepriester Jeshua (of Jezus) onder prinsZerubbabel, en in een later stadium door het tweetal van de hogepriester Eliashib met Ezrade schriftgeleerde, later vallend onder Nehemias bestuur. Ezra diende waarschijnlijk ineen belangrijke adviserende rol omdat het hogepriesterschap in handen was van Jeshua enzijn nakomelingen, in volgorde: Joakim, Eliashib, Ojada, Johanian (of Jonathan) en ten-slotte Juddua. Deze lijst loopt door zes hogepriesterschappen over een tijdsverloop van 155 jaar, in plaats van de 200 plus die men tegenwoordig aanneemt. (Panins Bijbel chronologie

brengt de beginperiode vanaf Zerubbabel tot aan het begin van Nehemia terug van 80 naarzon 40 jaar, wat heel wat redelijker lijkt.)

In de loop der tijd waren de leiders van de Grote Synagoge de gezaghebbende toezichthou-ders van de Torah (Pentateuch) geworden voor de belangrijkste stroming binnen het Jo-dendom zoals het zich in Jeruzalem had geconcentreerd, de enige plaats die prat kon gaanop een tempel van grote pracht en praal. Terwijl het begin van de reorganisatie van defeestcyclus te danken was aan Ezra de schriftgeleerde, was het nochtans slechts het beginen dat op een verhoudingsgewijs bescheiden eerste schaal. De systematische organisatievan de nieuwe liturgische kalender, welke sindsdien altijd van kracht is gebleven tot aanons huidige tijdperk, kwam zoals ik aanneem enige tijd na Ezra met de komst van Johanantot het hogepriesterlijke ambt en het werd waarschijnlijk voltooid onder Juddua, de laatsteeminentie van de priesterlijke kaste onder het Perzische regime. De vierde school vanHillel brieven geeft een prachtig relaas betreffende Gods voorzienigheid aan de Joden, datlijkt op een verhaal uit de Talmud:(4)

Het is bekend dat toen de machtige krijgsheer en staatsman Jeruzalem naderde,Juddua, die in die tijd onze hogepriester was, in plechtige optocht naar buiten kwamom hem tegemoet te treden, en dat Alexander zo getroffen was door zijn verschijningdat hij niet alleen de stad spaarde maar ook aan ons Joden veel gunsten verleendewelke hij niet aan anderen toestond, met als reden dat hij diezelfde persoon in eendroom had gezien voordat hij Macedoni verliet die hem toen de verovering van hetPerzische rijk verzekerde.

Tijdens het Perzische regime ontstond de situatie dat de godsdienstige leiders, daarin ge-steund door de gemeenschap van de Grote Synagoge, aan de Torah konden bijschaven of


8/26

- 8 -

toevoegen indien de vereisten van de nieuwe kalender dat noodzaakte, want alhoewel het principe was geformuleerd dat de Torah kompleet was en dat daar niets aan mocht wordentoegevoegd of van weggelaten, vereiste de bijzondere situatie, welke door de nieuwe astro-nomische realiteiten was veroorzaakt, uitzonderlijke maatregelen. Dat wil niet zeggen datdit zonder tegenstand plaatsvond. De Sichemieten bijvoorbeeld, die zichzelf de Shamerimnoemden, duldden geen enkele verandering.

8 Het Samaritaans verzet

De Samaritanen (Shamerim) of die de geboden in acht nemen, hetgeen hun naam betekent, zijn de oudste Joodse sekte. Zij verzetten zich tegen de invoering van de Syrischec.q. Aramese letterstijl, het zogeheten kwadraatschrift, en hielden vast aan de archascheschrijfwijze, bekend als het Paleo-Hebreeuws, een schrift dat foutgevoeliger is. Zij namenalleen de Torah over en verwierpen de rest van de Canon. Een belangrijk facet is dat zijzich erop beriepen dat de Berg Gerizim en niet Moria (de Tempelberg te Jeruzalem) de plaats is die God had verkozen om zijn woonstee en zijn Heilige Naam te vestigen. ZieJezus antwoord in Johannes 4:19-20. Het is deze stelling die de belangrijkste oorzaakvormde voor de Samaritaanse scheuring. Het ging niet alleen om de locatie van de Siche-mitische tempel ter vervanging van de Tempel van Jeruzalem. Deze werd in 112/111 v.Chr. verwoest om daarna nooit meer te worden herbouwd. De vijandschap van de Samari-tanen jegens hun Joodse broeders was groot en blijvend en werd tot in de diaspora mee-gevoerd. Zij waren niet opgewassen tegen de intellectuele schittering en vitaliteit van hetJodendom tijdens de eerste eeuwen van onze Christelijke jaartelling, en tegen het einde vanhet eerste millennium waren zij en andere Joodse sekten, bijna geheel verdwenen. Het isverbazingwekkend dat een rest van de Samaritanen, die in de honderden telden, altijd in deverstrooiing heeft kunnen blijven voortbestaan, met name in de steden Gaza, Damascus,Aleppo, Caro en Alexandria. Tegen het einde van de 19e eeuw nam men algemeen aan datzij op het punt stonden om totaal te verdwijnen, maar een nieuwe levenskracht ontstondnadat families waren begonnen terug te keren naar Palestina. Velen vestigden zich in Nabloes (nabij het oude Sichem), waar zij hun eigen synagoge stichtten. De rest gingvoornamelijk wonen in Holon, een voorstad van Tel Aviv. Zij hebben in de 20e eeuw eengestage aanwas gekend en telden in 2017 meer dan 800 leden. Zij vertegenwoordigen eenkleine maar bruisende gemeenschap in de moderne staat Isral. Tegenwoordig hebben zijvriendschappelijke betrekkingen met het orthodoxe Jodendom dat toestaat dat orthodoxevrouwen aan Samaritaanse sekteleden worden uitgehuwelijkt.

Een Samaritaan op weg in Nabloes


9/26

- 9 -

Ik citeer nu uit het boek van George Foot Moore, Judaism (hfst. 1) voor het eerst in 1927gepubliceerd:

De gedachte om de Berg Moria door de Berg Gerizim te vervangen was op de Wetzelf gebaseerd. Daarin vonden zij dat Mozes het volk had bevolen om, zodra zij in hetBeloofde Land waren gearriveerd, de zegening op de Berg Gerizim te leggen en de

vloek op de Berg Ebal. (Deut. 11:29, Joz. 8:33) In Deuteronomium 27:4 staat in deJoodse tekst Berg Ebal, terwijl de gehele strekking van het verhaal op Gerizim duidt,zoals het Samaritaanse Hebreeuws aangeeft; dezelfde verandering is in de Joodse tekstvan Jozua 8:30 gemaakt. Gerizim was de plaats waar Abraham zijn eerste altaar inKanan bouwde. (Gen. 12:6-7) Te Sichem ook, maakte Jozua aan het einde van deverovering van Kanan, het laatste verbond met het volk, en zette daar een gedenk-teken op bij het heiligdom van de Heer. Sichem-Gerizim was daarom heel duidelijk de plaats, waarover zo vaak gesproken wordt in Deuteronomium, waar God zijn Naamzou vestigen.

De geldende opinie is tegenwoordig dat de Samaritanen de twee verzen wijzigden om BergGerizim te lezen, maar indien zij, zoals ik redelijk acht, reageerden op de liturgische her-vormingen die door de Mannen van de Grote Synagoge waren ingesteld, kan alleen maarhet omgekeerde het geval zijn: de Jeruzalemse Joden wijzigden de geschiedenis en knoei-den met de tekst van de Schrift om indirect de Berg Moria te verheerlijken. Dat wil nietzeggen dat zij er een gewoonte van maakten om de Heilige Schrift te veranderen. Verre vandat! Maar in dit geval waren de politieke motieven zo sterk dat zij eenvoudigweg niet aande verleiding konden weerstaan en opzettelijk de naam Gerizim in Ebal veranderden.

9 Hoe staat het met de Samaritaanse Torah?

Van de veronderstelling uitgaande dat de Samaritaanse Pentateuch het dichtst bij de pre-exilische versie staat, is het van belang te weten of de Samaritaanse Targum, welk terug-

gaat tot ongeveer de tweede eeuw van onze jaartelling, de verzen van Leviticus 23:34 en Numeri 19:12 bevat die, indien ik gelijk heb, zouden moeten ontbreken. In de periode van1980-83 heeft Abraham Tal een Hebreeuwse versie van de Samaritaanse Pentateuch gepubliceerd die uitging van alle oude manuscripten en fragmenten die toen beschikbaar waren.Zijn Samaritaanse Pentateuch uit 1997 is uitgegeven volgens de MS 6 (C), wat een fina-siyye of triglot is in Hebreeuws, Aramees en Arabisch en stamt uit 1204 na Chr.; het verte-genwoordigt de meest complete versie van vr de 14e eeuw. Professor Alan Crown kreegeen schenking om een nieuwe kritische uitgave van de Samaritaanse Torah te verzorgen,maar daar is het niet van gekomen.

Over deze kwestie heb ik enkele jaren geleden een brief geschreven aan de opperrabbijnvan de Samaritaanse Synagoge in Nabloes die ik anderhalf jaar schijnbaar ongeopend te-

rugkreeg. Toen ik weer een jaar later een boek, The Northern Hegaz, wilde bestellen bijeen antiquarische boekhandel in Jeruzalem werden uitgezonderd mijn eerste Email, alleEmails van beide kanten verhinderd. Telefonisch contact lukte wel. Blijkbaar stond ik opeen of andere zwarte lijst. Om begrijpelijke redenen is deze problematiek nog steeds eenhot issue en ik zou de laatste zijn om te beweren dat de Tempel in Jeruzalem niet op zijndoor God gewilde plaats stond. Tenslotte is het God zelf geweest die David en Salomonheeft opgedragen de Tempel in Jeruzalem neer te zetten. Daar bestaat geen twijfel over. Dereden van deze bespreking is om inzicht te krijgen in het werk van de Mannen van de GroteSynagoge, waaronder een nieuwe inrichting van de feestcyclus viel. Dat er mensen warendie zich hevig tegen de takkanot verzetten, versterkt de argumenten van mijn betoog. In hetverzet tegen de takkanot zijn de Samaritanen zich tegen alles en nog wat gaan verzetten,wat een typische menselijke reactie is. In dat licht bezien is het logisch dat ze niets wildenweten van de Tempel van Jeruzalem, waar toen het religieuze gezag was gevestigd. Maar


10/26

- 10 -

hun verzet daartegen was in feite ondergeschikt en niet het uitgangspunt, zoals sommigehistorici ons willen doen geloven.

Professor Alan Crown heeft wel een heel interessant artikel gepubliceerd in de oktober1991 uitgave van de Bible Review: De Abisharol 3.000 jaar Oud?, ondertiteld: Heeftde Samaritaanse gemeenschap in Nablus een torahrol die door Aarons achterkleinzoon isgeschreven? Hij schrijft dat het de Sefardische Jood Federico Prez Castro in de 1950-er jaren is gelukt om die rol in zijn totaal te fotograferen. Na moeizame onderhandelingendoor Castro samen met de Spaanse consul in Jeruzalem heeft Castro de hoogst uitzon-derlijke toestemming gekregen om de boekrol te fotograferen. Na een tamelijk grondigtekstonderzoek besloot hij om alleen het oudere gedeelte van de boekrol te publiceren, datwil zeggen vanaf Numeri 35 tot aan het eind van Deuteronomium. Alhoewel hij zich reali-seerde dat zelfs dit deel een vermenging was met een aantal nog oudere fragmenten, kwamduidelijk naar voren dat het eerste gedeelte, van Genesis tot Numeri 35, slechts miniemesegmenten bevatte die oud waren. De rest was van zeer recente datum en niet geschikt voor publicatie. De oudere delen werden in zijn Sefer Abisha gepubliceerd. In een crypto-gram, die in de tekst verborgen ligt, staat geschreven:Ik ben Abisha, de zoon van Pinchas,

zoon van Eleazar, zoon van Aron de priester; dat de Heer en zijn glorie hen goedgezindmoge zijn ik schreef dit heilige boek in de ingang van de tent van samenkomst op de BergGerizim in het 13e jaar van de overheersing van het volledige land van Canan door dekinderen van Isral. De Heer zij geprezen. Alan D. Crown schrijft:Op het eerste gezicht

indien we het feit accepteren dat een dergelijk cryptogram niet kan worden vervalst isdeze boekrol ongeveer 3.300 jaar oud, waarmee het de oudste Torahrol ter wereld is!

In 2013 verscheen de publicatie van The Israelite Samaritan version of the Torah, onder-titeld: Eerste Engelse vertaling afgezet tegenover de Masoretische versie, bewerkt doorBenyamim Tsedaka and Sharon Sullivan. Dit is een paralelle versie van de Torah met dub- bele kolommen op iedere pagina. De linker kolom is de Samaritaanse, de rechter de Maso-retische. De verschillen zijn eenvoudig vast te stellen omdat ze naast elkaar staan. Boven-

dien hebben de makers open plaatsen in de Masoretische tekst gelaten die aangeven waarinformatie werd weggelaten in de Masoretische of juist toegevoegd in de Samaritaanse. Inhet lezerscommentaar van smund Knutson Auklandon van 14 augustus 2014 staat:

Waarom was er een scheuring tussen de Samaritanen en de Joden? Het antwoordstaat in dit boek. Het verbazingwekkende is dat deze Samaritaanse versie van de Torahmisschien wel ouder en exacter is dan wat onze Bijbels presenteren. Ik had de eerBenyamim Tsedaka in 1985 te nogen ontmoeten toen hij mij bij hun Loofhuttenfeestintroduceerde op de Har Gerizim. Ik kan dit boek aan iedere serieuze bijbelvorseraanraden. Ik bewonder de Samaritanen voor hun getrouwheid doorheen duizenden jaren geschiedenis. Het is geen sekte maar ze zijn ware oorspronkelijke Isralietenen geven aan ieder van ons een getuigenis.

10 De Assyrische perikelen

Na deze inleidende bespreking volgt hier het eigenlijke artikel waarbij de betekenis vanhet wonder van de Achaz Zonnewijzer wordt bekeken vanuit Gods ontfermende optre-den, van een God die als een kloek op haar nakomelingschap past. (Mt. 23:37) In het ver-haal komt een interessante bespreking aan bod van het boek Catastrophe van DavidKeys, journalist van The Independent; zie noot 6: De catastrofe die de loop van de ge-schiedenis wijzigde. De astronomische overwegingen van een aardasverschuiving dat 90

jaar na het zonnewijzerwonder zou kunnen hebben plaatsgevonden, werden reeds in hetartikel Sukkoth en de Equinox besproken.

Hizkia werd in 722 v. Chr. geboren toen zijn vader Achaz slechts elf jaar oud was, eenBijbels gegeven dat wij niet zomaar van de hand mogen wijzen omdat in die tijden de Oos-


11/26

- 11 -

terse condities van pubertijd en huwelijk sterk kunnen hebben afgeweken van de onze. Hijwerd in een roerige tijd geboren die als een van de meest tragische in Israls geschiedeniskan worden gekenmerkt. Alhoewel de natie Gods uitverkoren volk was, waren zij toch af-vallig en verdienden een forse afstraffing. Verschillende machtige vijanden waren met on-regelmatige tussenpozen op hun vernietiging uit geweest, maar dat was tot nog toe nietgelukt. Dit keer waren het de Assyrirs die tegen Isral optrokken en dit zou worden ge-volgd door wegvoeringen van de zogenaamde tien stammen uit het Noordelijke deel, n inhet jaar 711 (2 Kon. 15:29-30) en een andere in 692. Die laatste vond plaats in het zesde jaar na Hizkias troonsbestijging. (2 Kon. 17:1-6 en 18:9-10)

Een derde minder belangrijk wegvoering van de Noordelijken moet omtrent 650 hebben plaatsgevonden, spoedig na de Babylonische campagne van Assurbanipal, toen Hizkiaszoon, de jonge koning Manasse voor enige tijd naar Babylon werd weggevoerd. 2 Kronie-ken 33:12-13 leest:Toen vernederde Manasse zich diep voor de God van zijn vaderen, enGod bracht hem naar Jeruzalem terug en herstelde hem in zijn koningschap. Zo ondervond

Manasse dat Yahweh de ware God is. Voor dit gedeelte van de geschiedenis van het Mid-den Oosten bekken verschilt de algemeen aanvaarde chronologie luttele jaren met de mijne

die op Panin chronologie is gebaseerd. Zie mijn artikel: De Panin Bijbel Statistiek .Wij weten uit de Bijbel dat Sennacherib in hetzelfde jaar stierf dat hij vol schaamte vanzijn expeditie uit Juda terugkeerde, watin die dagen was vijftien jaar voordat Hizkia

stierf. (2 Kon. 19:35-20:6) Daarom geschiedde dit in het jaar 684. De gebruikelijke Ba- bylonische chronologie wijkt drie jaar af en suggereert 681 voor Sennacheribs dood. Naeen correctie van drie jaren zou dit de val van het opstandige Babylon in 651 situeren en devernietiging van Susa, iets verder op Elamitisch terrein, in 649, met in de tussenliggende periode het meest waarschijnlijke moment van Manasses gevangenneming. Onder normaleomstandigheden zou Manasse naar Niniv zijn gevoerd, maar in dit geval was dat Babylon,wat met oog op een grote militaire campagne in dat gebied een logisch alternatief was.(5)

11 Hizkia op stervens na ziekHizkia regeerde 29 jaar lang tot aan zijn dood in 669. De beroemdste koning van Juda begon zijn regering met de meest uitgebreide religieuze hervormingen uit de geschiedenisvan zijn land tot dan toe.Hij was het die een einde maakte aan de offerhoogten, de heilige

stenen verbrijzelde en het houten beeld van Ashera afbrak. Ook sloeg hij de bronzen slang stuk die Mozes had gemaakt, want tot dan toe hadden de Isralieten daar offervuur voorontstoken en noemden zij het Nechustan (letterlijk: bronzen ding). Hij had goed begrependat de wegvoering van de Noordelijke stammen was ontlokt door het verbreken van hetverbond en door de afgodendienst en zodoendestelde hij al zijn vertrouwen in de Godvan Isral en werd daarin door gn der koningen van Juda, die na hem kwamen, geve-naard, noch door n van zijn voorgangers. (2 Kon. 18:4-5) Hizkias vader Achaz be-steeg dankzij de steun van een pro-Assyrische partij in 714 de troon, en introduceerde toeneen politiek van onderdanigheid aan het roofzuchtige Assyri en bleef daaraan vasthouden,terwijl iets verder Syri en het Noorderrijk capituleerden. Deze politiek werd door Hizkiagestaakt, wat hem de woede van de Assyrirs op de hals haalde. Het kritieke punt voorJuda kwam in Hizkias 14e jaar tijdens de aanval van de Assyrische koning Sennacherib diedoor de pest die zijn leger had getroffen, werd gedwongen terug te keren. In die dagen, on-middellijk na de terugkeer van de Assyrirs, werd Hizkia op stervens na ziek (2 Kon. 20,Jes. 38), zonder mogelijkheid tot herstel, zo had de profeet Jesaja aangekondigd. Nadat dekoning zijn aangezicht naar de wand had gekeerd en God bitter gebeden had, liet Jesajaweten dat zijn leven toch zou worden gespaard en met 15 jaar verlengd en dat Jeruzalemgedurende de rest van zijn bewind veilig zou zijn voor vijandelijke aanvallen. (6) Jesaja zeitoe dat Hizkia op de derde dag als een genezen man zou opgaan in het huis van God.

Volgens sommigen, waaronder Rashi, viel dat op eerste paasdag. Net als Jona, die op dederde dag uit de buik van de vis komt, wordt Hizkia in het Jodendom als een messiasfiguur


12/26

- 12 -

gezien. Staat niet in 2 Koningen 18:3 dat hij zoon van David is, de gebruikelijke term voorde messias? En Christus is, zoals bekend, ook op de derde dag herrezen.

Ten teken van deze profetie, voor wat zijn gezondheid betreft, bracht de Heer de slagscha-duw van de zon op de Achaz Zonnewijzer negen stappen terug (exclusief de beginstap),wat mogelijkerwijs werd veroorzaakt doordat de aarde van zijn plaats schoof, een evene-ment dat als een voorspel kan worden beschouwd van hetgeen, precies 90 jaar later, inJosias 18e jaar zou gaan gebeuren. Waarom gaf God zon spectaculair teken om te beves-tigen dat Hizkia na drie dagen genezen zou worden? Waarom? Het teken is meestal vanminder kaliber dan wat het aangeeft, maar hier geldt juist het omgekeerde. Het zonnewij-zer-wonder is n van de grootste wonderen in Israls geschiedenis, zodat de draagwijdteveel verder reikt dan slechts teken voor Hizkia.

Ik zal mijn geest uitgieten over al wat leeft. Jullie zonen en dochters zullen profete-ren, oude mensen zullen dromen dromen, en jongeren zullen visioenen zien; zelfsover slaven en slavinnen zal ik in die tijd mijn geest uitgieten. Dan zal ik tekenen

geven aan de hemel en op aarde: bloed en vuur en zuilen van rook, de zon verandertin duisternis en de maan in bloed. Dan komt de dag van de Heer, groot en ontzag- wekkend.

Joel 3:1-4

12 Het oordeel Gods

Aangaande zijn betekenis moet ik aan Jesajas profetie denken, die uit diezelfde periodestamt, zoals ons wordt voorgeschoteld in het gedeelte van het Oordeel over de Naties, beginnend in hoofdstuk 13 van zijn boek en eindigend met de Kleine Apocalyps dat vanhoofdstuk 24 tot 27 loopt met in het laatste vers de aankondiging datop die dag (desoordeels) de grote shofar zal worden geblazen zodat allen, die op het punt stonden om in

Assyri verloren te gaan en als parias in het land van Egypte waren, zullen komen om de Heer te aanbidden op de heilige berg in Jeruzalem. Hoofdstuk 13 begint met de aankon-diging tegen Babylon, de parel van alle koninkrijken genoemd. Jesaja roept uit (13:9-19):God zal de hemel doen wankelen en de aarde zal van haar plaats geraken. God verdelgtde zondaars in dit land. Hij straft de boosdoeners om hun misdaden. En het zal zijn alstoen Sodom en Gomorra verwoest werden. Het is duidelijk dat het oordeel over BabylonGods overwinning over de Wereld voorstelt. Het orakel is gericht tegen deze gehele over-spelige, bandeloze en roofzuchtige wereld. De apostel Peter gebruikt de term Babylon aanhet eind van zijn eerste brief op dezelfde manier, zoals ook de apostel Johannes in zijnOpenbaring op Patmos in 14:8 en 16:19 en opnieuw in hoofdstukken 17 en 18 waar zijGeheimnis, Babylon, de grote stad, de moeder van de hoeren en de gruwelen van de gehe-le aarde wordt genoemd. Daarom hoort het zonnewijzer-wonder als een voorteken van deDag des Oordeels te worden beschouwd.

Het hoeft niet te verbazen dat onder de landen in deze wereld Juda geen uitzondering vormtom eventueel door een oordeel te worden getroffen. De profeet Jesaja weeklaagt:

De Heer der hemelse machten heeft de bescherming van Juda weggenomen.Koning Hizkia, zijn magistraten en legeroversten observeerden de talrijke bressen inDavids stad en zij sloegen het water van de benedenvijver op. Men inventariseerdeJeruzalems huizen waarvan sommige werden afgebroken ter versteviging van destadswallen. (2 Kon. 20:20 en 2 Kron. 32:5) Tussen de beide muren werd eenreservoir gebouwd voor het water van de oude vijver, maar op Hem die dit alles bewerkt was hun blik niet gericht en zij hadden geen achting voor Hem die dit allesreeds lang van te voren had beschikt. Op die dag riep de Heere God der machten op


13/26

- 13 -

om te wenen en te jammeren, om kaal te scheren en het rouwkleed aan te trekken,maar er heerste warempel vreugde en plezier. In plaats daarvan doodde men runderenen werden de schapen geslacht; er werd vlees gegeten en wijn gedronken: Pluk dendag want morgen zullen we dood zijn! Toen openbaarde de Heer der machten in mijnoor: Zeker, voor deze ongerechtigheid zal geen vergeving zijn, tot aan jullie doodtoe. (22:8-14)

Evenzo profeteerde Micha van Moreset in de dagen van koning Hizkia, en sprekend tot hetverzamelde volk van Juda liet hij weten:Aldus spreekt de Heer der hemelse machten: Alsakkerland zal Zion worden omgeploegd en Jeruzalem zal tot een puinhoop worden en detempelberg een hoogte vol hakhout. (Micha 3:12, Jer. 26:18) Deze twee profetien moe-ten zijn uitgesproken kort voordat Rabsakeh zijn bedreigende en godslasterlijke boodschap bracht. (2 Kon. 18) Rabsakehs woorden brachten angst en beven teweeg. En nu reageerdeHizkia eindelijk, niet alleen in de sfeer van lege godsdienstige formaliteit, maar met op-rechte verbrokenheid van hart, en rouwde hij zoals de duif en de pelikaan:

Hij scheurde zijn kleding, deed een zak om en begaf zich naar Gods tempel. Dehofmaarschalk Eljakim, de schrijver Sebna en de oversten der priesters zond hij inzakken gehuld naar de profeet Jesaja zoon van Amos. Ze zeiden tot hem:Aldus

spreekt Hizkia: Dit is een dag van benauwenis, een dag van bestraffing en schandewant het kind ontsluit de baarmoeder maar er is geen kracht om te baren. Misschien

zal de Heere uw God de woorden van Rabsakeh horen, die door zijn heer de koningvan Assyri werd gestuurd om de levende God te honen. Moge God, die deze woordenhoort, hem daarvoor straffen. Hef dan een gebed op voor de achtergebleven rest. Deze keer antwoordde Jesaja anders:Laat u geen angst aanjagen door wat uvernomen hebt, door de woorden waarmee de dienaren van de koning van Assyri mijhebben gelasterd. Ik zal voorzeker een woedende zucht over hem heen blazen, en bijhet horen van een gerucht zal hij rechtsomkeert maken, richting eigen land, en aldaar

zal Ik hem door het zwaard vellen. (Jes. 38:14, Ps. 102:6, 2 Kon. 19:1-7)

13 God laat zich verbidden

Maar hoe is het mogelijk dat enkele dagen eerder God via zijn profeet had gezegd:Voordeze ongerechtigheid zal geen vergeving zijn, tot aan jullie dood toe. En toch liet Godzich verbidden. Dat is zo omdat God altijd vergevingsgezind is. Heeft de profeet Jeremianiet een eeuw later geschreven, vlak voordat Juda in de Babylonische ballingschap ging:

Het gebeurt soms dat Ik Mij tot een volk richt om te zeggen dat Ik het ga uitrukken,afbreken en vernietigen, en als het volk zich op die woorden van haar boosheid be-keert, krijg Ik spijt over de rampen die Ik voor haar had bedacht. Een andere keerechter richt Ik Mij tot een volk of een koninkrijk om het op te bouwen en te planten,maar als het kwaad doet in mijn ogen en naar mijn stem niet luistert, krijg Ik spijt overde weldaden die Ik het had willen bewijzen. Spreek nu tot de mannen van Juda en deinwoners van Jeruzalem en zeg hen aan:Aldus spreekt de Heer: Ik beraam onheiltegen u en weef een plan. Laat eenieder van het slechte pad afgaan en zijn handel enwandel beteren. (18:7-11)

In dit verband moet het zonnewijzer-wonder niet alleen worden opgevat als een aankon-diging van de rampen op die Grote Dag des Oordeels, maar ook als een aanzet tot bekering,want conform Nehemia 9:17:Is de Heer een vergevingsgezinde God, die zachtmoedig isen vol medeleven, die niet gauw woedend wordt en de goedheid zelve is. Indien God metrampspoed teistert, komt dat omdat wij God hebben verzaakt, niet omdat Hij ns verzaakt.Door onze dwalingen hebben wij God gedwongen om corrigerend op te treden, en dit is

precies wat in de nasleep van het zonnewijzer-wonder is gebeurd, ruim een eeuw later, toende inwoners van Juda in de Babylonische ballingschap werden weggevoerd.


14/26

- 14 -

14 Manasse, de grootste zondaar ooit

Hizkia werd door zijn zoon Manasse opgevolgd. Het zal moeilijk zijn iemand te vinden dieeen groter zondaar was dan hij. In de boeken Koningen en Kronieken staat geschreven (2Kon. 21, 2 Kron. 33) dat Manasse zijn volk misleidde totdat zij erger kwaad stichtten dande Kananitische volkeren, die de Heer voor de Isralieten had weggedreven. Want hijherbouwde de heiligdommen op de hoogten die zijn vader had afgebroken. Hij richtte inhet gehele land altaren op voor de Baals. Hij offerde zijn kinderen aan de Koning op(Moloch) in de vuren van de Tofet in het Dal van Hinnom. Hij liet zijn zoon door het vuurgaan, gaf zich af met gruwelijke waarzeggerij en tovernij en consulteerde geestbezweerdersen mediums. Hij liet zelfs een gesneden beeld van Ashera in de Tempel van Jeruzalem plaatsen. Pas na zijn gevangenneming door Assurbanipal in waarschijnlijk het 19e jaar vanzijn regering, keerde hij zich tot de wegen van de Heer. Hij had net als zijn vader een trau-matische ervaring nodig om Gods wegen te vinden, maar hij slaagde er niet in om Juda enJeruzalem van de heidense offerhoogten te ontdoen, want dit werd door zijn kleinzoon Jo-sia gedaan in diens 12e regeringsjaar, in het jaar 600. (2 Kron. 34:3-7) Manasses gebed omvergeving is te vinden in de Apostolische Constituties (2:22) en het is het soort gebed datvolgens de Joodse opvattingen een aartszondaar behoort te maken. In het hoofdstuk over berouw in de Pesikta, waarin Manasses geval ter sprake komt, wordt Isral verondersteld tevragen: Heer der eeuwen, indien wij berouw tonen, zult U ons dan aanvaarden? En Godantwoordde: Ik heb het berouw van Kan aanvaard (model van de berouwvolle zondaar),en zou Ik dan niet jullie berouw aanvaarden?

15 Wat gebeurde er in Josias 18 e jaar?

Amon, die Manasse opvolgde, deed ook wat kwaad was in de ogen van de Heer maar zijnregering duurde slechts twee jaar. Hij werd door zijn zoon Josia opgevolgd toen slechtsacht jaar oud. Hij had blijkbaar goede mentors want volgens het boek Kronieken begon hijde God van zijn vader David in het achtste jaar van zijn regering te zoeken. (2 Kron. 34:3)

Alhoewel Josia in zijn 12e

jaar Juda en Jeruzalem van de heidense offerhoogten ontdeed,was het nog altijd oppervlakkig want in het daaropvolgende jaar klaagt Jeremia:

Het trouweloze Juda heeft zich niet van harte tot mij bekeerd, ze deed maar alsof.Erken je ongerechtigheid, dat je tegen de Heer je God gezondigd hebt. Komt terug, Oafvallige kinderen, want Ik ben met jullie getrouwd. Komt terug afvallige kinderen,dan zal Ik jullie van je afvalligheid genezen. Besnijdt je voor God en doe de voorhuidweg van jullie hart, jullie mannen van Juda en burgers van Jeruzalem, anders laait ijntoorn op als een vuur - een brand die niemand blust. Z slecht zijn jullie daden! (1:2,3:10 - 4:4)

Toen eindelijk, in het 18e jaar, kwam die innerlijke bekering waarom gevraagd was en Josiaherstelde de ware offerdienst; dat was dus in het jaar 594:

Geen der koningen van Isral had het Pasen gevierd zoals Josia dat deed, samenmet de priesters en levieten en alle aanwezigen van Juda en Isral, samen ook met deinwoners van Jeruzalem. Bovendien heeft Josia de geestbezweerders en duivelskunste-naars weggedaan, en de terafim (huisgoden) en drekbeelden opgeruimd, ja alleafschuwelijkheden die in Juda en in Jeruzalem te vinden waren. Zo deed hij weer de bepalingen van de wet herleven, die in het boek beschreven stonden dat de priesterHilkia (vader van Jeremia) in het Huis van de Heer had ontdekt. Vr hem is er geenkoning geweest die zich zo met heel zijn hart, met geheel zijn ziel en met al zijnkrachten, volgens de hele Wet van Mozes tot de Heer heeft bekeerd en ook na hem isniemand opgestaan die op hem leek. (2 Kron. 35:18-19, 2 Kon. 23:24-25)

Dit was vijf jaar nadat Jeremia zijn boodschap bracht dat Josias zuiveringsoperatie in zijn12e regeringsjaar niet voldeed. Waarom treuzelde hij zo lang? Iets dramatisch moet hebben


15/26

- 15 -

plaatsgevonden om Josia tot actie te bewegen. Het was niet een kwestie van alleen maar dekoning, maar al het volk was erbij betrokken: de priesters, de levieten, geheel Juda en Isralen de inwoners van Jeruzalem waren vergaderd. Er moet dus iets uitzonderlijk zijn gebeurd. Josia zegt kort voor deze gelegenheid (2 Kron. 34:21):Groot is de grimmigheidvan God die over ons is uitgestort , maar helaas treedt hij niet in details. Daarna gaat hij terade bij Hulda de profetes die hem ondermeer vertelt dat hij in vrede in zijn graf zouworden bijgezet. (2 Kron. 34:19-28) Na dit beraad herstelt hij de ware eredienst beginnendmet de bijzondere paasviering. Julian Morgenstern bespreekt de tweede Isralische kalen-der, waarin de Kananitische namen voor de maanden door nummers werden vervangen ineen purgering van alle heidense invloeden. Kalender I heet ook wel de Kananitische ka-lender. Kalender II kwam volgens hem in zwang in de periode tussen 608 en 586. Dat komtmooi overeen met de datum van Josias bijzondere paasviering. Kalender III is de kalenderdie gaandeweg ontstond na de Babylonische ballingschap waarbij heel veel later weernamen werden gentroduceerd voor de verschillende maanden, dit keer Babylonische, enhet is deze kalender waar wij ons mee bezighouden.

Na een zorgvuldige overweging meen ik dat de angstwekkende verschrikkelijke 9-daagse

aanpassing van de equinox van Tishrei 10 tot Tishrei 1 heel goed in deze periode zou kun-nen passen, indien zoiets inderdaad heeft plaatsgevonden. De technische overwegingen vanwat gebeurd zou kunnen zijn, worden in mijn artikelSukkoth en de Equinox besproken.We moeten niet denken dat een lichte overhelling van de aardas, die een recessie van deequinoxes kan hebben teweeggebracht, op zichzelf traumatisch was alhoewel de verdereomstandigheden niet ongemerkt voorbij moeten zijn gegaan en grote angst zullen hebbeningeboezemd. De lange termijn effecten moeten ook indrukwekkend zijn geweest. Indieneen groot hemellichaam binnen de invloedssfeer van de aarde geraakt zonder daarmee in botsing te komen, kan dit tot verhoogde seismische activiteit voeren. Een grote vulkanischeuitstoot in het decennium na 594, veroorzaakt door de gelijktijdige uitbarsting van een aan-tal grote vulkanen, kan het wereldwijde klimaatspatroon ingrijpend hebben gewijzigd, metoogstmislukkingen tot gevolg wat op zijn beurt tot politieke omwentelingen kan hebben

geleid en migratiebewegingen van mensen op zoek naar middelen van bestaan.(7)

16 God test het hart

Er is sprake van de uitzonderlijke confrontatie met Farao Necho II (Dynastie XXVI): Toen Josia - in het jaar 581 - de Tempel op orde had gebracht, rukte Necho dekoning van Egypte op om slag te leveren bij Karchemis aan de Eufraat en Josia troktegen hem op. Toen zond Necho gezanten naar hem toe met de boodschap:Wat hebik met u van doen, koning van Juda? Deze veldtocht is niet tegen u gericht maar tegenhet koningshuis waarmee ik oorlog voer, en God heeft mij bevolen dat ik mij haastenmoet. Verzet u niet tegen God die met mij is, want anders stort Hij u in het verderf.

Doch Josia trok zijn leger niet terug, maar vermomde zich om tegen hem ten strijde tetrekken en sloeg geen acht op de woorden van Necho die God hem had ingegeven.Dus ging hij in de vlakte van Megiddo tot de aanval over. De boogschutters echtertroffen koning Josia. Op die manier stierf hij op de leeftijd van 39 jaar en werd toen ineen van de graven van zijn vaders bijgezet. Heel Juda en Jeruzalem bedreef rouw overJosia. Ook Jeremia treurde over Josia (voorvader van de Messias), en dit staat inder-daad geschreven in het boek der Klaagliederen. (2 Kron. 35:20-25)

Mijn Bijbel refereert hier aan Klaagliederen 4:20:De adem van onze neuzen, de Heere Messias, is in hun groeven gevangen. Wat de rouwklacht bij Megiddo betreft, wijst dit opde bekende profetie van Zacharia 12:10-14 en het wijst ook op de verzamelplaats, in hetHebreeuws Har-Magedadon geheten, wat weer in een godsspraak terugkomt in Openbaring

16:14-16 die vlak voor de laatste akte van Gods oordeel is gesitueerd wat over dat grote enzondige Babylon gaat dat op het punt staat om de grimmigheid van Gods toorn te ontvan-


16/26

- 16 -

gen. Dit kleine verhaal bevat daarom verschillende heenwijzingen naar onze Heer, degezalfde, in het Hebreeuws de Yeshua Mashiach genoemd. Hij is degeen die wordt geoor-deeld en degeen die aan het eind der tijden zelf zal oordelen. Deze vertelling is opnieuween van die kleine spiegels die naar voren schijnt. Dit is uitstekend verwoord door Melker, priester van de synagoge van Bethlehem, die in de tijd dat Jezus werd geboren, schreef:

Ieder lijden van David of jammerklacht van Job, of glorie van Salomon ja,iedere snik van menselijk verdriet, iedere kwellende droefenis van mensen, iederestervenszucht, iedere bittere traan die wordt geplengd is een tupos, een voorzeggingvan de komende Koning der Joden en redder der wereld. Isral staat als een gemeen-schappelijke faktor in elk tijdperk van de geschiedenis (ArchkoVerzameling)

Voor onze huidige discussie wil ik iets anders beklemtonen. De Bijbel vertelt dat koningHizkia na zijn volledige bekering en wonderbare genezing in al zijn ondernemingen slaag-de. Toen stelde God zijn dienaar op de proef om zijn diepste gezindheid te kennen. (2 Kron.32:31) Mijns inziens speelt eenzelfde soort tafereel zich ook bij Josia af. Josia zei:Grootis de grimmigheid van God die over ons is uitgestort . Dat verklaart ongetwijfeld waaromhij zich met heel zijn hart, met geheel zijn ziel en met al zijn krachten tot de Heer wendde,en ook waarom niemand na hem is opgestaan die op hem leek. Maar hij was niet de enigedie door de wereldwijde catastrofale gebeurtenissen werd bewogen. Klaarblijkelijk hadFarao Necho zich ook tot God bekeerd en God sprak tot hem zoals indertijd bij de noma-dische Midjaniet Jetro die belangrijke adviezen aan Mozes gaf die in dat geval besloot omnaar zijn stem te luisteren. (Ex. 18:13-26)

17 Isral heeft aan zijn zendingsopdracht verzaakt

Mozes luisterde, maar deze houding is niet bestendigd door het volk van Isral. Zij hebbenhun historische roeping gemist om aan de volkeren de boodschap van het heil uit te dragen.Het Isralische volk heeft altijd een zekere minachting voor vreemdelingen gehad die zij

honden noemden en het schuim der aarde. Zie de vertelling van Mathes 15:21-28. Zijheeft de houding van Mirjam overgenomen (Ex. 15:20, Num. 12), de profetes van liegendelippen en een bedriegelijke tong, die Mozes vrouw Sippora in een kwaad daglicht stelde,die de dochter van Jetro was, een Cusiet (Nubisch), die een zeer donkere huidskleur moethebben gehad, zoals ook de Cusietische koningin Sheba. In die dagen werd een zwartehuidskleur als iets minderwaardigs gezien. In het eerste Evangelie van de kindsheid vanJezus, niet later dan de tweede eeuw op schrift gesteld, staat geschreven (17:9):De kin-deren van Isral zijn als Cusieten onder de mensen, en de vrouwen zeiden: wij smekenu: zij ons genadig en herstel deze jongens in hun oorspronkelijke staat. Daaruit blijkt datCusiet een scheldwoord was. Omdat Mirjam Sippora wegens haar huidskleur zwart hadgemaakt, werd Mirjam met de verwensing getroffen die zijzelf had uitgesproken en kreegzij plotseling een walgelijke gesteldheid van de huid en werd zij zo wit als sneeuw: niet

zwart maar wit! Walgelijk is dat Isral nooit zendingsdrift heeft getoond. Welk een gemistekans! Niet allen waren zoals de verdorven Kananieten! De oude tijden moeten moreelhoogstaande stammen hebben gekend die God ernstig zochten en maar al te graag door deIsralische priesters zouden zijn onderwezen voor het opzetten van hun eigen verzoenings-dienst als een voorafbeelding van de komende dingen. (Jes. 56:3-8)(8) De CusietischeEunuch (9), de schatbewaarder van Amanitere, de candace of koningin van Ethiopi,klaagde (Hand. 8:26-33):Hoe zou ik kunnen begrijpen wat ik in de Schrift lees als nie-mand mij helpt? Dit onderschrijft mijn punt. Sint Irenus (ca 130ca 200) schrijft in zijn bekendste werk Tegen Ketterijen (3:12), dat hij missionaris voor Cush werd, ook Merogenaamd (ons moderne Sudan), wat zich in Shebas tijd tot in Zuid Arabi uitstrekte).

Deze houding ten aanzien van de heidenen verklaart veel waarom Isral, zoals de onreineMirjam, buiten het kamp is gesloten totdat zij weer, opnieuw gereinigd, kan worden toege-


17/26

- 17 -

laten. (Num. 12:14) Melker de priester waarschuwde hier al voor in zijn rapport aan deHoge Sanhedrin ter gelegenheid van de buitengewone omstandigheden van Jezus geboorte:

En dit, vrees ik, zal problemen geven voor onze natie. Ons volk zal naar degezondene (Shiloh) uitzien als een tijdelijke bevrijder, en zij zullen trachten om hemalleen voor de Joden te houden; en wanneer zijn daden naar alle inwoners van de

wereld beginnen uit te waaieren in liefde en medemenselijkheid, wat overduidelijkin Jeremia 9 wordt aangetoond (v. 24-25), dan vrees ik dat de Joden hem zullenafwijzen waarvoor wij al in hoofdstuk 3 van het woord van de heilige profeet wordengewaarschuwd. Om dit te vermijden moet Isral worden geleerd dat Jesajas profetieniet stopt bij de Babylonische gevangenschap en terugkeer naar het Koninkrijk derHemelen, en dat Ezechils wielen (van hfst. 1 en 10) niet politiek of geestelijk in dehemel wentelen, maar hier op aarde, en betrekking hebben op aardse revoluties ofveranderingen, en de grote gebeurtenissen helpen aankondigen waarvan deze inBethlehem de allergrootste. () Wij, als Joden, zijn het enige volk aan wie Goddeze grote kwesties heeft toevertrouwd en natuurlijk zal de wereld naar ons opzienin de verwachting dat wij deze zullen verduidelijken. Omdat deze aan ons zijntoevertrouwd, zal God ons verantwoordelijk houden indien wij het ware licht nietop dit onderwerp laten schijnen.

De kern van hoofdstuk 3 van Jeremia is reeds uitgelegd, waar het gaat over de terechtwij-zing van Josia. Jeremia 9:24-25 leest:Ik ben de God die weldadigheid uitoefent op aarde,oordeel velt en gerechtigheid doet, want daarin verheug Ik Mij. Ziet, de dagen komen, zo

spreekt de Heer, dat Ik alle besnedenen tuchtig met de onbesnedenen , en dit is inderdaadgebeurd. Maar de apostel Paulus geeft een straal van hoop in zijn brief aan de Romeinen:

Zo zeg ik dan, zijn zij gestruikeld opdat zij vallen zouden? Absoluut niet! Maardoor hun val is het heil naar de Heidenen gegaan om hen tot jaloersheid te wekken.Indien hun val de rijkdom is van de wereld en hun vermindering de rijkdom van deHeidenen, hoeveel te meer hun volheid! Want ik spreek tot u Heidenen en, voor zover

ik een apostel voor de Heidenen ben, steek ik de loftrompet op voor mijn bediening inde hoop mijn volk tot jaloersheid te wekken en er althans enkelen van te redden. Alsdan hun verwerping de verzoening is van de wereld, wat kan hun aanneming anderszijn dan leven uit de dood? (Rom. 11:11-13)

Waarlijk, het ligt niet aan God dat Isral is gevallen en het ligt niet aan God dat Josia doorFarao Necho werd geveld!

Het verhaal gaat datJosia niet luisterde naar de woorden van Necho uit Gods mond. Josia handelde halfslachtig door zichzelf tijdens de strijd te vermommen. Indien hij dewoorden van Necho echt had gerespecteerd zou hij besloten hebben om Hulda de profeteste raadplegen of zijn neef Sefanja of een van de andere profeten uit zijn tijd, die in deze

onrustige periode zeker de noodzaak zouden hebben onderstreept van extra zendingsijver.God voldeed aan zijn deel in de transactie door het sturen van acht profeten en misschiennog enkelen wiens namen niet bewaard zijn gebleven in de annalen van de geschiedenis.Josia had Necho moeten uitnodigen om zich bij hem te vervoegen na de overwinning teKarchemis om de ware God in de Tempel van Jeruzalem te aanbidden, hetwelk recent weerin goede staat van gebruik was gebracht. De zaak zou dan een andere wending hebben ge-kregen en deze vrome koning van Juda zou dan op rijpe leeftijd in vrede gestorven zijn.

18 De laatste akte

De rest van de geschiedenis van de koningen van Juda tot aan de val van het land en zijnvolk, dat door de Babylonirs werd weggevoerd, is nogal simpel. Jechonjachim regeerde11 jaar en deed wat kwaad was in Gods ogen. Na hem regeerde Zedekia, de laatste koning,voor een gelijke periode van 11 jaar. Hij deed ook wat kwaad was in Gods ogen. Boven-


18/26

- 18 -

dien bezondigden de hogepriesters en het volk zich steeds meer volgens de gruwelen vande naties, en zij onteerden het Huis van God dat Hij in Jeruzalem had ingezegend. Zedekiavernederde zich niet voor Jeremia de profeet, die uit Gods mond sprak (Jer. 38:17):Indienu zich geheel overgeeft aan de oversten van de koning van Babylon, dan zal uw ziel blijvenleven en wordt de stad niet in as gelegd en blijft u, samen met uw huis, in leven. Zelfs indit vergevorderd stadium van geloofsafval en rampspoed toonde de barmhartige God alsmet een zorgzame liefhebbende moeder een uitweg uit deze teloorgang. Juda had toen alzwaar geleden onder de invasies van 578 en 570 waarbij tijdens die laatste een buitenge-woon belangrijke deportatie van de inwoners van Jeruzalem plaatsvond. Niettegenstaandeweigerde Zedekia zich te vernederen zoals Manasse eens had gedaan. Door hun overtre-dingen werd Gods woede tegen Jeruzalem en Juda ontstoken, en zo geschiedde het dat zijvanuit zijn tegenwoordigheid werden weggeworpen, en wel in het jaar 559, 19 jaar na deeerste invasie. Tegen die tijd werd de laatste kleine rest weggeplukt, wat als het begin vande zeventig jaren ballingschap telt. Zedekia ging een somber lot tegemoet. Hij moest toe-zien hoe zijn zonen werden gedood, waarna men zijn ogen uitstak en hem in bronzenketens naar Babylon voerde. (2 Kon. 23:35-25:21, 2 Kron. 36)

Hubert Luns

Photo credit frontpage: Anoop Anand A

Zie ook mijn artikel: Chanukah Alsook: De Samaritaanse Sekte .


19/26

- 19 -

Noten

Waarom koning David geen volkstelling mocht houden(1) De ideale maatschappij bestaat volgens Plato uit 5.040 onderdanen, want dat is dooralle getallen tot 12 deelbaar behalve 11. Dit is bijzonder handig voor statistische manipu -

latie. Stelt U zich eens voor hoe fantastisch het moet zijn om koning van zon maatschappijte zijn en haar regels met mathematische precisie vast te leggen! Maar tel uw passen, want wie niet in de ideale vorm past zal met geweld worden gereduceerd of verminderd tot eenpunt op een figuur, tot een object. God heeft de mens gelijk gemaakt, dat wil zeggen, metgepaste eerbied voor ieders unieke mogelijkheden. Zoals de Mishna Sanhedrin 4:5 op -merkt:

Adam werd geschapen ten behoeve van vrede onder de mensen zodat niemandtegen zijn naaste kan zeggen: Mijn vader was belangrijker dan die van jou () Ook werd de mens (als n wezen geschapen) om de grootheid van de Heilige te tonen, ZijnNaam zij geprezen, want indien iemand veel munten uit n stempel weet te slaan, danlijken ze alle op elkaar, maar de Koning der Koningen, de Heilige, Zijn Naam zijgeprezen, maakte ieder mens naar Adams beeld en toch lijkt niet n ervan op zijnnaaste.

Dus elk individu heeft zijn eigen en onmisbare inbreng voor het geheel van onze bontesamenleving, maar de wiskundige benadering is juist de ontkenning daarvan. Uit dat oog -punt bestaat een groep voorwerpen (figuurpunten op een schaal) uit vervangbare en uitwis -selbare eenheden. Daarom is de antimacht niet alleen maar het getal, maar het getal vanherleiding tot eenheid en eenvormigheid in de monsterachtige betekenis van het woord. Nu wordt duidelijk waarom de door koning David gehouden volkstelling de grootste blunder was van zijn bewind. (2 Sam. 24) Na die telling werd het land door de doodsengel buiten -gewoon zwaar gestraft. Een volkstelling is immers de eerste belangrijke stap in het vermin -deringsproces dat tot massamanipulatie leidt. Zie ook mijn artikel : Opgang van Mens &Wetenschap - hfst. 6 , in de discussie die gaat over het cartesiaanse denksysteem.

De nieuwjaarsdagen die onderwerp van rabbijnse discussie zijn(2) Dag 1 van de maand Elul is de Rosh Ha-shana (het nieuwe jaar) voor tienden van die-ren. De 15e Nissan is het begin van het oogstfestival cyclus en de Rosh Ha-shana voor pel -grims, voor ons die reizen in deze ballingschap n de ballingschap, in dit tehuis van modderen verdriet, zwoegende voor betere dingen dan enkel brood en boter. Dag 1 van de maandShvat, ook wel 15 Shvat, is de Rosh Ha-shana voor bomen.

De invoering van de maan-zonne cyclus (3) Na de Babylonische ballingschap aanvaardde de Joodse natie stapgewijs de 19-jarigeBabylonische maan-zonnecyclus. Synodisch lunaire- en zonnetijd komen iedere 19 jaar bijna precies overeen; dat betekent dat eens in de 19 jaar de maan zich in dezelfde fase bevindt op exact dezelfde kalenderdag. Toch produceert de Joodse methode geen herhaling van data binnen een aanzienlijke tijdsperiode: een herhaling treedt min of meer ieder 247 jaren op (13 x 19). De Joodse liturgische kalender lijkt pas definitief te zijn geworden tegende 9 e en 10 e eeuw na Christus. De term Rosh Ha-Shana (hoofd van het jaar) werd niet totaan ten minste de 2 e eeuw na Christus gebezigd. Na de verwoesting van de Tempel in 70 AD waarna dierenoffers niet meer konden plaatsvinden, werd de liturgie van de synagoge uit-gebreid, nieuwe tradities werd voorgesteld en accenten verlegd in een poging de religieuzepraktijk te vitaliseren voor een volk dat uit zijn thuisland was verdreven en op tragische wijze van zijn Tempel beroofd, de enige plaats waar dierenoffers mogelijk zijn. Het was indat stadium dat het nieuwe jaar naar de nieuwe maan van de eerste dag van de zevendemaand (Tishri) verschoof.


20/26

- 20 -

Toen Alexander naar Jeruzalem optrok(4) Hymen Polano beschrijft de komst van Alexander de Grote in het land van Isral inzijn De Talmoed: Selecties vertaald vanuit het origineel # 1876 (pp. 210-211):

Als vertegenwoordiger der natie ging Simon de Rechtvaardige naar de zeekust omde veroveraar (Alexander de Grote) daar te ontmoeten. Hij had zijn priesterlijke kledijaangetrokken en werd door een aantal priesters en edellieden vergezeld die, passend bij hun waardigheid, in vol ornaat waren gekleed. Alexander ging onmiddelijk naarde hogepriester toe en begroette hem allerhartelijkst; en toen zijn officieren hun verbazing uittten over dit teken van neerbuigende minzaamheid, vertelde hij hen datde gestalte en het voorkomen van deze priester, uitgedost in precies dezelfde kledijdie hij nu droeg, hem in een droom was verschenen waarin ook zijn legersucces werd voorspeld. Alexander kreeg van Simon een rondleiding in de Tempel. Bij binnenkomstzei hij: Gezegend zij de Heer van dit huis. Hij was onder de indruk van deschoonheid van het gebouw, en wilde er graag een standbeeld van hemzelf plaatsen,tussen de poort en het altaar. Simon liet hem weten dat het niet was toegestaan omenig standbeeld of afbeelding binnen de tempelmuren te plaatsen, maar beloofde datals herinnering alle jongens van zijn volk die in dat jaar geboren werden de naam Alexander zouden krijgen. Op die manier zijn de rabbis, die Alexander heten, aanhun naam gekomen. Alexander bleef de hogepriester gunstig gezind en verleende viazijn bemiddeling aan de Joden vrijheid van godsdienst en een totale ontheffing vanschatplichtigheid tijdens het sabbatsjaar; en de Joden monsterden aan bij Alexandersleger en namen deel aan zijn veroveringen. Helaas duurde deze situatie slechts tot aan Alexanders dood. Tijdens de daaropvolgende strijd tussen zijn generaals gedurende wel twee decennia heeft het Joodse volk veel moeten lijden .

Een nieuwe Babylonische chronologie(5a) De algemeen aanvaarde tijdsrekening kent een probleem ten aanzien van de voor -gangers van Sennacherib, indien men aansluiting probeert te vinden met de Bijbelse waar -heid. Het standaardwerk van Amlie Kuhrt The Ancient Near East geeft voor de Baby -

lonische chronologie de volgende lijst weer op pagina 576, welke door mij met drie jaar isgecorrigeerd: Tiglath-Pilzer III (747-730), Salmanassar V (729-725), Sargon II (724-708)en Sennacherib (704-684). Over Salmanassar zegt zij op pagina 497:

De gebeurtenissen tijdens het bewind van Salmanassar V, de zoon van Tiglath-Pilzer III, zijn nagenoeg onbekend: er zijn geen koninklijke inscripties, de limmu-kroniek toont voor zijn bewind een hiaat, en de Babylonische kroniek geeft niets weerover zijn activiteiten uitgezonderd (misschien) de verovering van Samaria, waarvanook verslag wordt gedaan in 2 Koningen 17:1-6. (Op diezelfde pagina zegt zij overSargon:) Sargon II besteeg de troon op onregelmatige wijze: dit blijkt uit verschillendezinspelingen en bedekte aanwijzingen. De redenen voor de onderbreking van hetkoningschap zijn duister. Sargon was een andere zoon van Tiglath-Pilzer III die zichde troon van Salmanassar V vermoedelijk op gewelddadige wijze had toegeigend.

Iedereen schijnt het erover eens te zijn dat Sargon II tijdens een veldslag in 705 werdgedood (gecorrigeerd naar 708). Wij weten echter via 2 Koningen 15:29-30 dat Tiglath-Pilzer nog steeds in 711 regeerde en, volgens de limmu-kroniek van zijn bewind zou dit nogsteeds het geval zijn voor een zekere tijd na 711 omdat daarin de schatting wordt vermelddie door Pakaha en Ausi zijn betaald, wat duidelijk een transcriptie is van Pekah en Hosea,afstammelingen van de Bit-Humria of het Huis van Omri (Ancient Records van het BritishMuseum, bijdrage Daniel Luckenbill # 1926).

In 2 Kon. 15:29 en 1 Kron. 5:26 wordt Tiglath-Pilzer III genoemd, die na de tweedeinvasie een deel van de bevolking van het Huis van Omri naar Halah, Habor, Hara en de ri- vier Gozan wegvoerde. De noordelijke stammen van Israel werden indertijd het Huis vanOmri genoemd. In de oude niet-Isralische geschriften komt de term Isral zelden voor.Het gebruikte alternatief was meestal Samaria. De beroemde Zwarte Obelisk, die door de bekende Mesopotamische pionier en archeoloog Sir Austen Henry Layard (1817-1894) werd

ontdekt, laat zien dat Ya--wa, zoon van (of afstammeling van) Omri voor de Assyrischekoning in het stof kruipt. Deze Omridische vorst wordt vereenzelvigd met Jehu (afkorting voor Yehova is Hij), de tiende koning van de noorderstammen; de andere stammen waren


21/26

- 21 -

in Juda gevestigd en hadden hun eigen koning. Omri ( 894 BC), de zesde koning, stichtteSamaria, wat toen het politieke centrum werd van het afgescheiden koninkrijk en ook eenzekere faam in het buitenland genoot.

Als oplossing voor de tegenstrijdigheden ten aanzien van de voorgangers van Senna-cherib opper ik het volgende. De Bijbelse gegevens tonen aan dat Samaria in 692 door Sal-manassar V werd ingenomen. (2 Kon. 17:5-6) Het is dus onmogelijk dat Sargon de troon opSalmanassar veroverde. Ik veronderstel dat Sargon II altijd onder zijn vader Tiglath-PilzerIII als een vorstelijk heer heeft gehandeld met de Assyrische titel van koning. Toen hij tij-dens de oorlog in 708 werd gedood was zijn vader nog steeds in functie maar zal, zo lijkthet, spoedig na 701 gestorven zijn het jaar dat Hosea de troon besteeg wat dus na eenkoningschap van meer dan 45 jaar zou zijn. Dat zou een lange functieuitoefening zijn geweest, maar niet onredelijk in aanmerking nemend dat Uzzia, die in datzelfde tijdperk leef-de, 52 jaar lang regeerde, en Manasse 55 jaar. Wij mogen aannemen dat Tiglath-Pilzer nazijn dood door zijn zoon Salmanassar werd opgevolgd, die reeds een aantal jaren uit naam van zijn vader optrad, net als zijn broer Sargon die tien jaar eerder was gestorven. Deze Sal-manassar zal ergens tussen 692 en 684 tijdens een paleisrevolutie door zijn generaal Sen-nacherib zijn vermoord, die erop toezag, volgens de beruchte Assyrische traditie om feitende verdraaien, dat alle geschriften vernietigd werden die op Salmanassar betrekking had-den [waarvan een gedeelte in de annalen van Tiglath-Pilzer III voorkwam], terwijl de

roemruchte militaire prestaties van Sennacherib werden opgepoetst. Deze truc zou aan la-tere generaties bewijzen dat hij de rechtmatige troonopvolger was, wat feitelijk niet klopte.

Een berucht voorbeeld van dit soort geschiedvervalsing wordt aangetroffen bij de boekverbranding die door de eerste keizer van het verenigde China werd georganiseerd, de bastaard Zheng, die in het jaar 208 v. Chr. alles verbrandde behalve de geschriften die zijnregime aanprezen en in dienst der wetenschap stonden. Om er zeker van te zijn dat zijnmaatregelen effect sorteerden, liet hij honderden scribenten levend begraven. Reeds in het begin van zijn bewind, dertig jaar eerder, had hij al diegenen vermoord die het gerucht had-den durven verspreiden dat hij een bastaard was, wat waarschijnlijk waar was, want de waarheid doet meer pijn dan de leugen.

De Pekah problematiek(5b) Het zij opgemerkt dat koning Pekah twintig jaar koning in Samaria was, gerekend vanaf het 52 e jaar van Azaria koning van Juda, ook wel Uzzia geheten. (2 Kon. 15:27) Pekah20, wat in het jaar 711 valt, is uitgekozen als het meest waarschijnlijke jaar van de eerstedeportatie door Tiglath-Pilzer, het jaar ook dat Pekah uit het residentile paleis van Sama -ria wegvluchtte en daarmee, tot aan het tijdstip dat hij door Hosea zijn opvolger werdgedood, een koning zonder troon werd. Pekah regeerde niet 20 jaar, zoals thans algemeenaanvaard, maar veel langer: in 2 Koningen 18:1 staat immers nadrukkelijk dat Hizkia, ko-ning van Juda, in Hosea jaar 3 de troon besteeg, c.q. het jaar 698, wat Hosea 1 naar het jaar 700 brengt en Hoseas troonsbestijging naar het jaar 701.

Deze interpretatie is geoorloofd omdat de passage van 2 Koningen 15:30 als volgt kan worden gelezen: Hosea beraamde een samenzwering tegen Pekah en versloeg hem (en

doodde hem en werd in zijn plaats koning), wat in het twintigste jaar van Jotham, koningvan Juda, gebeurde. Hij beraamde dus de samenzwering in het jaar 711, maar bij eenandere gelegenheid doodde hij hem en verving hij hem als koning. Jotham 20 levert hiereen probleem op in verband met 2 Koningen 15:32-33 en 2 Kronieken 27:1, 8, wat kan wor-den opgelost door te veronderstellen dat de Jotham 20 opmerking van 2 Koningen 15:30naar Jotham verwijst, die eerst n gezamenlijk regeringsjaar uitoefende nadat zijn vaderUzzia door melaatsheid werd getroffen (2 Kron. 26:16-23), vervolgens 16 jaar alleen re-geerde en nadat hij troonsafstand had gedaan kennelijk nog drie jaar leefde. Daarom staatJotham 20 (Juda) gelijk aan Pekah 20 (het Isral van de 10 stammen of noorderrijk) en wijst het dus op het jaar 711.

Een laatste moeilijkheid verschijnt in de passage van 2 Koningen 17:1: In het 12 e jaarvan Achaz koning van Juda (jaar 702) begon Hosea in Samaria over Isral te regerenvoor een duur van 9 jaar. Dit zijn dezelfde 9 jaar waarvan sprake is in vers 18:10, wat

onloochenbaar op Hoseas troonsbestijging in 701 wijst, zoals reeds geconcludeerd. Achaz12 is echter zeker het jaar 702 en niet 701. Normaal gesproken wijst begon te regeren naar


22/26

- 22 -

goed Bijbels gebruik op het jaar volgend op de kroning of aanvaarding van het regentschap,tenzij anders bedoeld, zoals bij het begin van Hizkias regering in vers 18:1 en dat van Achazin 16:1 waar het jaar van de kroning wordt bedoeld en niet het daaropvolgende. Dit is weerzon geval, wat betekent dat Hoseas troonsbestijging in de twee jaren 702 en 701 plaatsvond, een zeer bijzondere curiositeit wat mogelijk wordt indien zijn voorganger Pekah aanhet eind van een dynastiek jaar gedood werd (bij het naderend Paasfeest). Wij mogen rede-

lijkerwijs veronderstellen dat Hosea onmiddellijk met de uitoefening van zijn autoriteit begon nadat Pekah in 702 werd gedood, maar dat hij pas enkele dagen later officieel werdingehuldigd, dus in het nieuwe dynastieke jaar 701. Wat Pekah betreft, moeten wij vast-stellen dat door de chaos na de eerste deportatie in 711 en de oproer van Hosea, hij een ko-ning zonder troon werd, de troon van Samaria, maar dat hij blijkbaar nog altijd op een aan-hang kon rekenen in een gereduceerd gebied. Daarna leefde Pekah negen jaar lang min ofmeer als vluchteling of, zo u wilt, verzetsstrijder totdat hij in 702 door Hosea werd ver-moord, na waarschijnlijk in een valstrik te zijn gelokt. Waarom valstrik? Omdat het wel ergtoevallig is dat zijn dood samenviel met het naderend Paasfeest. Toen pas, na Pekahs dood,raakte Hosea zijn status van opstandeling kwijt en werd hij de officile leider van Isral, zijhet met de nodige beperkingen: doordat Tiglath-Pilzer met zijn gewapende macht hemdaartoe dwong, werd Hosea zijn vazal. In de annalen van Assyri pocht de monarch: Zijwierpen koning Pekah omver en ik plaatste Hosea als koning over hen (uit: Ancient Near

Eastern Texts - J.B. Pritchard, p. 284). Hosea, de usurpator, was de laatste koning over hetIsral der tien stammen of noorderrijk. Een weigering om de jaarlijkse schatting te voldoenen zijn poging om bijstand van Egypte te zoeken, leidde tot zijn ondergang. Salmanassarzette hem eerst gevangen en organiseerde toen de belegering van Samaria dat tenslotte naeen drie jaar lang durend beleg in het jaar 692 werd ingenomen. (2 Kon. 17:1-6)

Sennacheribs leger had verschillende troepen in n grote campagne

(6) Er is wel geopperd, alhoewel zulks niet kan worden gestaafd met een aandachtige Bij- bellezing, dat het mislukte beleg van Sennacherib tegen Jeruzalem (2 Kon. 19:35-37) ver-schillend was van de campagne van (een gedeelte van) Sennacheribs leger dat toen in denabijheid van het Vollersveld in de omgeving van Jeruzalem was gelegerd onder het com-mando van Tartan, de Assyrische veldmaarschalk en koninklijke bekerdrager (18:17). Hetargument ten gunste van n alomvattende militaire campagne is viervoudig:

>1) Vers 18:13 begint: In het 14 e jaar van koning Hizkia Vers 20:6 stelt: Ik zal aan jedagen (Hizkias dagen) 15 jaar toevoegen. Hizkias bewind duurde 29 jaar (18:2): 29minus 15 is gelijk aan 14. Daarom gebeurde alles tussen versen 18:13 en 20:11 in hetzelfde jaar, dus in 684. Het hele verhaal bespreekt n en dezelfde campagne toen er volgens As-syrische bronnen 46 steden werden vernietigd. Inderdaad een grote onderneming die ge-makkelijk enkele jaren kan hebben geduurd. Evenwel bespreekt het gedeelte in 2 Koningen18:13 tot 20:11 slechts het allerlaatste gedeelte van de campagne, die van het jaar 684.>2) De verwarring in de interpretatie van deze hoofdstukken volgt gedeeltelijk vanuit de veronderstelling dat Sennacheribs leger uit slechts n gevechtseenheid bestond, iets dat isgebaseerd op de mededeling van 2 Kronieken 32:9: maar het gehele leger van Senna-cherib was doende met het beleg tegen Lachis . Dit betekent echter niet voor eens en vooraltijd en zeker niet nadat Lachis gevallen was (wat ons via externe bronnen ter ore is geko-men). De mededeling van 2 Kronieken 32:9 slaat alleen op de boodschap van verzen 10 tot15. De boodschap die in 2 Koningen 18:19-35 wordt afgeleverd, gebeurde tijdens een lateregelegenheid, wat plaatsvond toen Tartan met een deel van de gewapende troepen van Sen-nacherib bij Jeruzalem was aangekomen. De boodschap van 2 Koningen wordt ook in 2Kronieken gevonden, maar daar komt het in een samenvatting voor van slechts drie verzen(32:17-19).>3) Het zou fout zijn om te veronderstellen dat als 2 Koningen 19:8 stelt dat Rabsakehterugkeerde hij met het grote leger terugkeerde dat in de nabijheid van het Vollersveld wasgestationeerd. De Bijbel heeft in alle opzichten een zeer precies taalgebruik, die als zodanig begrepen moet worden. Anders gaat men ltijd de fout in! Ik zie geen reden om te ver-onderstellen dat Rabsakeh met het leger terugkeerde of het hoofdgedeelte daarvan. Ik ziemaar n mogelijke conclusie: Tartans leger in de buurt van het Vollersveld, genoemd in 2Koningen 18:17, is hetzelfde als in het volgende hoofdstuk vers 35: En het gebeurde op


23/26

- 23 -

zekere nacht dat de engel van God uitvoer en in het kamp van de Assyrirs 185.000 mandoodde >4) De belofte van de bevrijding van de koning van Assyri (2 Koningen 20:6) werd ge-maakt nadat Sennacherib al naar zijn eigen land was vertrokken (19:36). Hizkia is niet bijzonder genteresseerd in dit gedeelte van Jesajas profetie. Het probleem van het beleg was klaarblijkelijk reeds opgelost. Hij stelt Jesaja alleen maar de vraag: Vertel mij, wat ishet teken dat ik genezen zal worden? (20:8) Wij moeten aannemen dat hoofdstuk 20chronologisch op hoofdstuk 19 volgt. De belofte van bevrijding betekent: Ik zal U en dezestad voortaan vanuit de hand van de koning van Assyri verlossen . De profetie tenaanzien van de vernietiging van Sennacheribs leger en de moord op de koning na zijn te-rugkomst, wordt in de reeds geciteerde profetie van 19:7 besloten: Ik zal een woedende zucht over Sennacherib heen blazen, en bij het horen van een gerucht zal hij rechtsomkeertmaken, richting eigen land, en aldaar zal Ik hem door het zwaard laten vellen. Dit woordzucht is hetzelfde als in Exodus 15:8: U hebt Uw brandende toorn gestuurd. Het heeft henverteerd als stoppels. En door de zucht uit Uw neusgaten zijn de wateren opgehoopt. Deze belofte is drieledig: (1) de engel zou 185.000 soldaten uit het kamp van de Assyrirsdoden (de woedende zucht), (2) de koning zou een gerucht horen over de Egyptische FaraoTirhaka of Taharqa die een oorlog tegen hem voorbereidde en (3) Sennacheribs twee zonenzouden hem met het zwaard doorsteken nadat hij was thuisgekomen. Samen zouden dezedrie elementen die indrukwekkende militaire macht van de Assyrirs weten in te tomen, van hen die de grootste militaire operatie in de geschiedenis hadden georganiseerd. (Dezwarte Farao Taharqa van de Napatische/Cusietische Dynastie XXV, die zijn macht overeen verenigd Opper- en Beneden-Egypte uitoefende, wordt verondersteld te hebben gere-geerd in de periode van 690 tot 664, wat perfect past bij onze chronologie.)

De catastrofe die de loop van de geschiedenis wijzigde(7) Een interessante vergelijking doet zich voor met wat zich in de zesde eeuw van onzeChristelijk jaartelling afspeelde, iets waar de wetenschappelijke wereld geen weet van hadtotdat David Keys het aan de vergetelheid ontrukte. Hij is de archeologische verslaggever van het Londense dagblad The Independent en zijn bevindingen staan beschreven in eenmooi en indrukwekkend boek, getiteld: Catastrophe. Hij introduceert zijn onderwerp als volgt:

Het was in de ons bekende geschiedschrijving een ramp zonder weerga:plotseling, wij spreken over Anno Domino 535, gaf zonder waarschuwing ofduidelijke oorzaak - de zon geen licht meer. Maandenlang dompelde een vreemdestoffige sluier een groot deel van de aarde in het halfduister. Als gevolg van dedramatisch gewijzigde weersomstandigheden mislukten de oogsten in Azi en hetMidden Oosten. De builenpest die vanuit Afrika explodeerde, roeide hele bevolkings-groepen in Europa uit. Overstromingen en droogte brachten oude culturen tot aande rand van de afgrond. In luttele decennia stierf de oude wereldorde en een nieuwe wereld ontstond - in wezen de moderne wereld zoals wij die momenteel kennen. Inde zesde eeuw wankelde Europas onoverwinnelijke macht, belichaamd door het

Romeinse Rijk, en stortte het binnen enkele tientallen jaren ineen. Tijdens preciesdiezelfde periode bezweek de oude Zuid-Chinese Staat, reeds verzwakt dooreconomische chaos, voor de invallers vanuit het Noorden, met als resultaat dat nenkel verenigd China werd herboren. Terwijl inmiddels rusteloze stammen de Centraal Aziatische steppen afstormden, verspreidde een nieuwe godsdienst, bekend als deIslam, zich als een lopend vuur in het Midden Oosten. Dit waren geen gesoleerdetroebelen maar gerelateerde gebeurtenissen die vanuit eenzelfde verschrikkelijkeoorzaak werden gevoed, de gehele wereld teisterend als bij een enorme vloedgolf.

Deze keten van gebeurtenissen werd waarschijnlijk in gang gezet door een super-uitbarsting van wat vandaag de Krakatoa wordt genoemd, die gelegen is in de Indonesischeeilandengordel. Het was zeker de grootste uitbarsting in de afgelopen millennia. Het zwa-felzuur, de bevroren waterdamp en de hydrovulkanische as verspreidden zich over een uit-gestrekt gebied en vormden daarbij meervoudige stratosferische lagen die het grootste ge-deelte van de planeet op zon wijze bedekte dat het de hoeveelheid zonlicht die het aardop-pervlak bereikte aanzienlijk temperde. Door de afkoeling van de lucht moet het daarin op-


24/26

- 24 -

genomen water als regen op de grond zijn gevallen. Maar de koelere weersomstandigheden betekenden ook dat er minder verdamping vanuit de oceanen en het land ontstond, met alsgevolg dat de regenvoorraad aan het firmament slonk en zich grote droogtes wereldwijd in-zetten. In een omslagfenomeen, dat nu nog slecht begrepen wordt, eindigden de langedroogtes vaak in grote stormen en zware overstromingen.

De onmiddellijke effekten van de uitbarsting uit 535, en een mogelijk tweede van eenandere vulkaan rond het jaar 540, hielden zon vijf tot zeven jaren aan in het NoordelijkHalfrond en zelfs nog langer in het Zuidelijk. Edoch, slecht begrepen klimatologische terug-koppelingen waren bijna zeker de oorzaak van een aanhoudend klimatologische oneven- wichtigheid (de daaropvolgende droogtes inbegrepen), in een periode tot aan ongeveer het jaar 560 in het Noordelijk Halfrond en tot aan de tachtiger jaren in het Zuidelijk Halfrond.De uitbarsting(en) wijzigden, rechtstreeks en/of door terugkoppeling, het wereldklimaat voor tientallen jaren en in sommige regios voor een tijdsverloop van wel een halve eeuw.

De klimaatsverandering ontwrichtte onder de mensen het wereldpolitieke toneel entastte de beschaving aan, hetzij direkt of via het medium van ecologische benvloeding enziektes. En omdat het gebeuren via de klimatologische effekten over de gehele wereld zijninvloed deed gelden, resulteerde dit in een tijdsmatige hereiking van de wereldgeschiede-nis. Voor de mensen die toen leefden was het een ramp zonder weerga. De Byzantijnse ge-schiedkundige Procopius schreef op een later tijdstip in zijn bespreking over de verduis-terde zon, dat vanaf het moment dat dit alles plaatsvond de mensen noch gevrijwaardwaren van oorlog en pestilentie, noch van andere perikelen die tot de dood leidden.

Een sterke nationale identiteit en xenofilie zijn niet tegenstrijdig(8) Israls afschuw van de gojem (vreemde volken) bereikte waarschijnlijk zijn hoogte-punt onder de Hasmonische Koning en Hogepriester Johannes Hyrcanus (134-104 v. Chr.)nadat hij eigengereid de mondelinge wet met al zijn bepalingen had afgeschaft en de hei-dense Gallilers had gedwongen zich tot het Jodendom te bekeren, de enige gedwongenmassabekering uit de geschiedenis van het Jodendom. Alhoewel de Gallilers en Idumersgeen openlijk verzet aantekenden tegen hun bekering, mogen wij speculeren - er bestaatgeen definitief verslag van - dat deze besluiten bittere gevoelens van afschuw veroorzaakten bij een groot gedeelte van de religieuze elite, later getypeerd als Farizers , die dit ergermoeten hebben gevonden dan de meedogenloze godsdienstvervolging van het Joodse ge-loof die daaraan vooraf ging, want de verrotting vrat zich nu een weg van binnenuit. Ze ver-klaarden de grond van buitenlanders onrein en verboden elke omgang tussen Joden en vreemdelingen uit angst voor besmeuring. Omdat de offervaten besmet raakten door hetgeringste onreine kontakt, kwamen zij ertoe om zichzelf besmet te achten door ieder con-tact met vreemdelingen.

Het blijft een open vraag in hoeverre een hemellichaam dat binnen de invloedssfeer van onze aarde kwam, vermoedelijk in het jaar 594 v. Chr., een wereldwijde vulka-nische aktiviteit heeft ontlokt, maar zelfs indien het gewicht van dit voorval veel ge-ringer was dan wat 1.500 jaar geleden vanaf nu plaatsvond now (de uitbarsting vande Krakatoa) , kan de ingreep tot op zekere hoogte vergelijkbaar zijn geweest. Veel

meer onderzoek is geboden om hierop een betrouwbaar antwoord te geven. Nu wij weten waar naar moet worden gezocht, behoort het tot de mogelijkheden om de stel-ling te toetsen. Ik nodig anderen uit om dit onderwerp verder uit te diepen, wat van-uit een aantal verschillende invalshoeken kan worden benaderd.

Hun vreemdelingenhaat betekende niet en betekent niet dat de Joden geen proselietenaannemen. Dit kon echter alleen maar plaatsvinden indien de oude identiteit volledig werd verzaakt, een misvatting die tot op zekere hoogte ook heeft geheerst bij onze Christelijkezendelingen en missionarissen. Een goed voorbeeld van een Joodse proseliet is Onkelos, wiens ouders aan afgoderij deden. Hij was een leerling van Gamalil en werd lid van hetSanhedrin. Hij maakte een beroemd geworden vertaling van de Pentateuch in het Aramees.Om zijn waarde te bewijzen toonde Onkelos een extreme ijver in het volgen van de gebo-den. De Talmud registreert dat hij het geld van zijn ouders erfenis in de Dode Zee smeetomdat het als onrein moest worden beschouwd. Bekeringszin was wijdverbreid in de Twee-


25/26

- 25 -

de tempelperiode. Volgens Josephus zetten de Joodse inwoners van Griekse en andere bui-tenlandse steden zich sterk in voor de verspreiding van het Jodendom. Eenmaal bekeerd,kreeg d

Uitleg Bijbels ZONNEWONDER – Hubert_Luns

Documents

Transcript of Uitleg Bijbels ZONNEWONDER – Hubert_Luns