Het Binden van Izak - Over Rituele Verschrikkingen – Hubert_Luns

8/3/2019 Het Binden van Izak - Over Rituele Verschrikkingen Hubert_Luns

1/13

- 1 -

Het Binden van Izak- Over Rituele Verschrikkingen -

door Michelangelo da Caravaggio (15711610)

Abraham moest leren dat de initiatieriten voor God een gruwel zijn. Afgrijselijke mensenoffers

waren in het Midden-Oosten bekken niet ongewoon, eventueel vergezeld van martelingen en

zelfkastijding, net als in andere plaatsen ter wereld. Denk daarbij aan, zon 2000 jaar later, de

Meso-Amerikaanse cultuur, die rondom de metropolis Teotihuacan ontstond, een stadstaat die

in veel opzichten vergelijkbaar was met Babylon, de stad van het oude Mesopotami. Teotihua-

can diende als voorloper van onder meer het Azteeks imperium. Dit komt aan bod in mijn

artikel De Verovering van Mexico. Natuurlijk verschilt initiatie in onze tijd, alhoewel de

Duitse uitwassen, die een soort initiatiepraktijk vormden, nog vers in het geheugen staan. De

moderne wijze is in het algemeen meer subtiel en minder bewust, maar het blijft afgoderij. In

het algemeen, want met de ontkerstening van onze hedendaagse maatschappij kruipen de hei-dense riten weer uit hun holen en graven te voorschijn.

1 - Ritueel kindermisbruik bestaat nog steeds

Dat de heidense initiatieriten steeds meer op de voorgrond treden, is niet te sterk gesteld. De

Leuvense psychotherapeut Dirk Vanmarcke heeft naar aanleiding van de geruchtmakende

zaak Dutroux (1) ritueel kindermisbruik naar buiten gebracht, wat kan worden gedefinieerd

als heidendom onder de dekmantel van bandeloze ontucht. Op basis van de verklaringen van

zijn patinten is Vanmarcke ervan overtuigd, net als de traumapsychologe Marry van der

Feen en crimonologe Els Lecompte, dat satanische martelingen van kinderen en rituele kin-

dermoorden bestaan. In 1994 kwam een door de Belgische regering ingestelde werkgroep na

een jaar van grondig onderzoek tot de conclusie dat de verhalen over ritueel misbruik waar-schijnlijk suggestie zijn. We willen gewoon niet weten dat er kinderen worden verkracht,


2/13

- 2 -

gemarteld en misbruikt, laat staan geofferd,vertelt Sofie, een 26-jarig Limburgs slachtoffer

die anno 1997 voor het eerst in de publiciteit durft te komen met haar gruwelijke ervaringen.

Soms kan ik zelf nauwelijks bevatten wat er is gebeurd. Waarom zou een ander me gelo-

ven?Dit soort ervaring ontkennen wij liever omdat het ons een spiegel voorhoudt. Maar erg

genoeg is het concentratiekamp van het gezin een maar al te vaak voorkomende realiteit - in

al zijn vormen, dus niet alleen ritueel - en dat terwijl het de kleine kerk van het gezin had

moeten zijn! Sofie verklaart in een Telegraaf interview van 1 maart 1997:

Ik werd op een tafel vastgebonden. Een man sneed in mijn pols en ving het bloed op

in een beker, die daarna van hand tot hand ging. Ook mijn vader heeft een slokje

genomen. Ik stond doodsangsten uit, maar ik wist ook dat ik niet meer kon ontvluchten.

Ik was n van hen. Ik raakte zwanger van mijn vader of van een ander. Weet ik het?

Een bevriende arts heeft me geaborteerd. Het kindje werd geofferd. Net als kippen en

geiten. Terwijl ik werd misbruikt, voelde ik hoe het bloed warm en kleverig tussen onze

lichamen plakte. () Om te overleven heb ik jarenlang mijn leven in tween opgedeeld:

een gewone dagwereld met een vader, moeder en een zusje, school en werk; de

mysterieuze nachtwereld met seks, geweld en dood.

Zolang Sofie zich kan herinneren is zij door haar vader seksueel misbruikt. Voorts:

Ze plasten over me heen en dwongen me hun urine op te drinken. Vervolgens werd er

een konijntje voor mijn ogen opengesneden. Ik vond het vreselijk. Ze stopten een mes in

mijn handen waarover een vrouw haar handen vouwde. Het mes verdween in een jong

katje. Daarna werd ik misbruikt met hetzelfde mes op mijn keel. Ik zou de volgende zijn,

klonk het, terwijl ik een straaltje bloed voelde lopen. Na een paar keer smeekte ik te

mogen sterven. Maar nee hoor, die dieren moesten sterven omdat ze onschuldig waren.

En ik was inmiddels net zo slecht als de rest. En zo escaleerde het verder.

2 Het Spel met de Sjaal

Maar zelfs zonder dit heidendom, dus voor wat zich binnen onze ordentelijke maatschappij

afspeelt, is men in de diepte van de psyche nog steeds bezig om zich op het oude altaar van

het zeemonster Poseidon neer te werpen. Kijk maar wat op onze scholen gebeurt. Er bestaat

het levensgevaarlijke spel met de sjaal, waarbij het slachtoffer in zwijm valt door een

bepaalde wurgtechniek. Tijdens een interview op 27 januari 2001 op Radio France Inter-

national in het programma Les Maillons du Savoir (de schakels van kennis), antwoordde

een zekere Ludwikas op een vraag van Emmanuelle Bastide. U woont in Isre en bent 17

jaar oud. Hoeveel jaren heeft u dit spel met de sjaal gedaan?Zijn antwoord:


3/13

- 3 -

Drie jaar lang. Ik ken het al vijf jaar, en drie jaar lang toen ik op school was deed ik

het elke dag. Ik heb het van een vriendin geleerd. De eerste maal dat ik het deed, voelde

ik mij zo goed dat ik niet meer zonder kon. Als je insliep, was het alsof je in geluk

baadde, omgeven door geluk, er was geen pijn meer, niets voelde je nog, en ik zocht dat

geluk. In het begin deed ik het in een groep en daarna helemaal alleen. Ik geloof dat dat

ook zo was voor mijn klasgenoten. In mijn omgeving doen meer meisjes het. Ik dacht

niet aan het gevaar. Men had mij verzekerd dat er geen risico was. Ik ben met het spel

gestopt toen ik in de kranten las dat er mensen aan dood zijn gegaan. Ik kreeg een

werkkring en heb een ander geluk gevonden en heb het dus niet meer nodig.

Een gewone huismoeder Franoise Cochet heeft hier een boek over geschreven dat in 2001

verscheen: In t geheim spelen onze kinderen wie wurgt wie: Het spel met de sjaal. (2)

Op de boekomslag schrijft zij het volgende:

Het is nu bijna een jaar geleden dat wij onze zoon Nicolas van veertien en een half

jaar verloren hebben ten gevolge van een voor ons totaal nieuwe praktijk, en toch blijkt

dit onder de jeugd ontzettend veel te worden gedaan, waarbij men elkaar heimelijk en

onder groepjes vrienden om toerbeurt wurgt, op zoek naar een soort hallucinerende

ervaring. De noodzaak en urgentie bestond om een boek te publiceren waarin deontdekking van deze voor ons, alsook voor de meeste ouders, onvoorstelbare praktijken

uiteen worden gezet. Ook wordt via een presentatie van de belangrijkste getuigenissen

die ik gekregen heb een chronologisch verslag gemaakt van onze inzet tijdens een negen

maanden durend proces waarbij ook de reacties van een min of meer passief toekijkende

overheid aan bod komen, terwijl toch al die tijd onze jongeren bloot stonden aan een

reel en bedreigend gevaar.

Anne Corre Geudes, professor aan de Universiteit van Lissabon, legt in het voorwoord van

dit boek uit:

Doe navraag in uw directe omgeving en blijf aanhouden, en het is bijna zeker dat u

vroeg of laat iemand ontmoet die van het spel met de sjaal heeft gehoord of die daartoeis uitgenodigd, want het zijn geen gesoleerde gevallen, ongetwijfeld geheimzinnige

maar niet besmettelijke randverschijnselen, uit het niets of het onbegrijpelijke ontstaan

en geroepen om daar naar terug te keren, zoals de aanhangers van het systematisch

voorkmen van paniek ons willen doen geloven. Het argument dat zou hen op

verkeerde gedachten kunnen brengen slaat nergens op en is slechts een sinistere

uitvlucht om iedere vraagstelling uit de weg te gaan. Niet minder boeiend, en sprekender

of rijker aan bijbetekenissen, zijn de namen waarmee de jeugd deze uitzonderlijke

praktijk etiketteert: coma, kosmos, Indiase droom, Indiase slaap, blauwe droom, de

kikvors (een term die op een sprong in de leegte zinspeelt). Deze namen, de laatste

daargelaten, brengen onafwendbaar de euforische hereniging met het universum in

herinnering, de exaltatie van de zuivere bewustwording van elk object, de samensmelting

van het voorwerp met het Al, de absolute volheid - volgens de (meestal foutieve)voorstelling die wij van het Oosten hebben - en misschien wijst het zelfs op mystieke

inzichten.

Er volgt nu een uittreksel van een artikel van Nicolas Lonard, een Belgische journalist van

Sud Presse (Luik), op 27 december 2000:

Nathan B. woont in Arlan en wordt binnenkort 14 jaar. Zonder zich er ooit

rekenschap van te hebben gegeven heeft hij de laatste maanden geregeld met zijn leven

gespeeld. Net als zoveel andere pubers heeft hij zich voor de gein een tijd lang, en

vrijwillig, met wurging beziggehouden. Met zijn twee duimen knijpt hij bij zichzelf of

een vriend de aorta krachtig toe na eerst enige keren diep te hebben ademgehaald. Je valt

bijna onmiddellijk in zwijm; als toegift krijg je een aantal intensieve ervaringen. Hetwas in Spanje tijdens een voetbalkamp dat ze ons deze truc hebben geleerd, legt Nathan


4/13

- 4 -

uit. Een vriend zei dat hij ons buiten westen kon maken. Wij hebben het geprobeerd ()

het was best leuk. Je denkt urenlang te slapen maar het duurt slechts enkele tellen ()

Bovendien, krijg je dromen. Je valt op de gekste manieren neer. Maar het is pas bij het

wakker worden dat je je rot voeltRonduit verbijsterend! Als hij hoort zeggen dat

dit spel reeds heeft gedood, antwoordt hij zonder aarzelen en alsof het de gewoonste

zaak van de wereld is, dat hij niet dacht dat dit spel gevaarlijk kon zijn. Toch heeft een

van zijn vrienden reeds ernstige problemen gekend. Hij deed het constant. Hij wilde

altijd zo lang mogelijk slapen. Maar op een gegeven moment is hij de kluts kwijt geraakt.

Als hij buiten westen lag, sloeg hij met zijn vuisten tegen de muren en als hij bijkwam,

zaten zijn handen onder het bloed en was zijn huid stuk. Maar dit kon hem er niet van

weerhouden het toch te doen. Van zijn kant bekent Nathan met spelen te zijn gestopt

nadat mijn moeder mij op de risicos had gewezen.

Een andere getuige van dit griezelige spel is Hlne Marin, de moeder van Yohan die op 8

november 2000 is overleden, wiens brief in een hoofdstuk van Franoise Cochets boek staat:

Mijn allerliefste Franoise, Wat een verschrikkelijk lot delen wij, nu wij onze

kinderen op zulk een dramatische wijze verloren hebben. Al die vragen, die bij ons naar

boven komen, blijven onbeantwoord en wij zullen met dit lijden moeten leven. Mijnsinziens worden pubers door de dood gefascineerd en houden zij ervan om het gevaar tot

aan het uiterste op te zoeken. In een maatschappij waar men extreme genoegens

verheerlijkt, sterke sensaties, een hang naar avontuur, het credo van de sprong in het

onbekende, zijn grenzen verleggen, zal Yohan dit spel hebben willen uit proberen,

waarvan ik echt niet weet hoe hij eraan gekomen is. Onze maatschappij moedigt hen via

de media sterk aan, waarin de voordelen van extreme sporten worden aangeprezen zoals

bungee jumping, buiten de pistes skien, bergbeklimmen zonder hulpmiddelen, enz.

Wanneer onze kinderen zich op zon spel storten, klinkt onze argumentatie al gauw

stumperig en staan wij als ouders machteloos. Ik heb die morbide videospelen altijd

gehaat (die Yohan zo geweldig vond) en die manier van Halloween vieren - even zovele

gruwelijkheden die hebben bijgedragen om in de geest van onze kinderen het gevaar en

de dood tot iets vanzelfsprekends te maken. En nu weigeren diezelfde media, die het

psychologisme van onze kinderen

aanranden, dit te aanvaarden. Zij

denken liever dat onze kinderen

zelfmoordneigingen hadden en wij

neurotisch zijn.

3 Een martelaars typologie

In een toen weinig bekend tijdschrift noemt de

Christenjood Dr Louis Goldberg iets waaraan

niemand meer denkt: In tegenstelling tot watvelen denken, was het de taak van de offeraar

om het dier (zelf) te doden onder leiding van de

dienstdoende priester, die het bloed opving en

op de geigende plaats uitstreek.(3) Het was

niet de priester die het beest doodde maar de

Israliet, die zijn taak deed onder het waak-

zaam oog van de priester. Wat voor zonde kon

de Israliet hebben begaan die noodzaakte dat

hij plaatsvervangend een dier doodde? Mis-

schien dat de machten, die zich achter de

psyche verschuilen, hem tot zelfmoord of men-

tale depressie aanzetten. Daarom, in plaats vanzichzelf te vernietigen, doodde hij een beest.


5/13

- 5 -

Het moge duidelijk zijn dat het proces van de ondergang niet kan worden vergeleken met een-

voudige zelfmoord, maar het uiteindelijke resultaat is hetzelfde. Dit is verschrikkelijk. Een

dier en doodgaan horen kennelijk bij elkaar. In de dood kom je dieren tegen, of tenminste de

geesten van de voorouders in dierlijke vorm. Had onze Israliet deelgenomen aan een rituele

doop? Had hij zichzelf willen laten inwijden? Was het opnieuw een kwestie van de

cosmogenie en contact met de kosmos in de vruchtbaarheidsriten? Was dit een antitypedoop

die tegen de macht van doden werd ingezet? Wij mogen het evengoed de doodsmachten

noemen. God moet duidelijk hebben willen maken dat contact met de doodsmachten is

verboden. Vroeger, ten tijde van Izaks brandoffer, heeft God duidelijk gemaakt dat geen mens

mocht worden opgeofferd, maar in plaats daarvan dieren. Tenslotte zou God Zelf als dier in

het dodenrijk afdalen. Het lam Gods zou voor onze verzoening afdalen en tot de gevangen

geesten prediken.

De regels in de vroege kerk

In de vroege kerk werd besloten (Hand. 15:20) dat Christenen uit de heidenen zich niethoeven te houden aan de regels van het Jodendom, behalve wat betreft het eten van

wat door de afgoden is besmet, ontucht, wat gewurgd is en het nuttigen van bloed. Dezegeboden zijn interessant omdat ze wijzen naar de afgodische riten. Vanzelfsprekend isde beginfase tamelijk onschuldig, maar later escaleert het voordat de betrokkene goedbeseft wat er gebeurt. Satanische rituelen gaan vaak gepaard met eetfestijnen en seksu-ele uitspattingen. En het drinken van mensenbloed speelt daarin ook een rol net als debijna-dood ervaring of een orgasme door middel van wurging, getuige het volgende ver-slag waarin de daders en het slachtoffer Satanist waren: Arrestatie in Satanischedoding van dertienjarig meisje door Todd Venezia - APBNews.com, Santa Monica,California # 23 juli 1999:Een voortvluchtige, die naar verluidt hielp een dertienjarigmeisje te wurgen in een Satanisch ritueel in 1998, is in Alabama ontdekt waar hij eentoevlucht had gezocht, liet de politie weten. (ontleend aan: The Ross InstituteInternet Archives for the Study of Destructive Cults, Controversial Groups and Move-ments.)

Het verhaal van Izak die tenslotte niet werd opgeofferd maar vervangen door een beest, wordt

in het Hebreeuws de Aqedat Yitzchaq genoemd het vastbinden van Izak. (4)Dit is het pro-

fiel van een martelaar. Gods echte martelaren krijgen eenzelfde soort Abraham-Izak taak en

accepteren de verschrikkelijke afgang in hun vermindering. Martelaarschap is een in de plaats

stelling in dienst van het volk, in dienst van deze wereld die zich op rampkoers bevindt. De

martelaren zijn bereid deze verschrikking te ondergaan omdat zij op God vertrouwen. Zij we-

ten dat het op een of andere manier ten goede werkt en dat Hij hen tijdens hun zware pel-

grimstocht begeleidt en ondersteunt. Zij weten dat Hij iets beters voor hen heeft bereid dan dit

oord van angst en verdriet. God begeleidt hen in Zijn Zoonschap, in Zijn eigen Aqedat Yitz-

chaq. Zoonschap betekent een afdaling samen met Zijn bondgenoten in hun roeping, de uit-verkorenen, om in totale vermindering voor anderen garant te staan. Hun ervaring is die van

de neergang in de bodemloos stinkende put. Het lijkt alsof alle leed over hen is uitgegoten.

De hemel lijkt van ijzer, maar kunnen wij God aansprakelijk stellen voor alles wat mensen

elkaar aandoen? Dat ondanks alle beroeringen betere tijden in het verschiet liggen leert Izaks

offer, waarbij de nadruk ligt op alsof en in plaats van. Hier toont zich het profiel van een

martelaar. Wie demonstreert dat beter dan de Zoon die martelaar is samen met de martela-

ren, die met hen in geest van samenbinding de bewerker is van een betere wereld? Iedere

martelaar krijgt zo een boven zichzelf uitstijgende natuuromvormende taak, een taak die aan

iedere tsaddik (rechtvaardige) is toevertrouwd ongeacht cultuur of achtergrond, maar die

nergens zo goed tot uiting komt als bij de martelaar. De slachtoffers ontlenen troost vanuit de

innerlijke overtuiging dat hun tranen in een schaal worden opgevangen om niet in vergetel-heid te raken. David zegt: stop mijn tranen in Uw fles. Hun zeen van tranen zullen een hoger


6/13

- 6 -

doel dienen dat eens zal worden onthuld. De individuele martelaar heeft een boven zichzelf

uitstijgende natuuromvormende taak. In zijn plaatsvervangende dienst is iedere martelaar via

een lange lijn verbonden die tot aan prehistorische tijden reikt. Blijkbaar gaat er in de oceaan

van eeuwigheid niets verloren en blijft alles voor God van waarde. De kostbare tranen die

eens gestort werden voor de staf van lieflijkheid en eenheid lopen door tot in het Nieuwe

Verbond in Zijn Bloed, het Bloed dat van betere dingen spreekt dan dat van Abel. Hun tranen

worden niet verspild maar door God verzameld om mee te doen aan het grote herstel.

De Zoon is martelaar samen met de martelaren. Zo wordt Hij in het Hebreeuws getoond en zo

draagt Hij Zijn Aqedat Yitzchaq of Akeda Izak. Martelaarschap is een in de plaats stelling in

dienst van het volk. Vervangend garant staan, wat lijden impliceert, is altijd voor het welzijn

van het volk, voor iets groter dan onszelf. Wie zich beschikbaar stelt wordt meestal overge-

slagen. God houdt niet van Tammuz beweners, van hen die vurig naar zelfkastijding streven.

(5)Dat is niet hetzelfde als versterving en zelfbeheersing. De slachtoffers weten van tevoren

niets, maar zij ontdekken en leren in hun benauwdheid. Doorgaans zijn het mensen die net als

Job met God over hun lot twisten. Onder tranen hebben zij hun lot leren kennen.

Er bestaat ook een collectief martelaarschap. Wie heeft dit meer ondervonden dan het Joodsevolk? Het streven naar verzoening ligt diep in de Joodse volksaard verankerd en er wordt

daarom geleerd: kostbaar is wat gerechtigheid veroorzaakt, want zoals offerandes verzoenen

gaat dat ook op bij het lijden. (Mekilta Bahodesh 7) Niet dat de Joden, anders dan bij veel

Christenen, geloven dat dit lijden zelf de messiaanse eeuw verwezenlijkt. Wel zijn ze zich er-

van bewust dat de komst van de messiaanse eeuw veel lijden teweeg brengt. Dat de Messias,

zoals de Joden zich die voorstellen,

zich met dat lijden solidair toont is

weer wat anders. Dit in ogenschouw

nemend is het wel een zeer trieste

zaak dat de Christelijk-Europese na-

ties door de geschiedenis heen de

taak op zich hebben genomen dit lij-den aan het Joodse volk toe te delen

en daarin door een misplaatste theo-

logie werden bevestigd en gestimu-

leerd. Vandaar de Joodse uitdruk-

king: aan Europas poort, de Rome-

poort lijden.

Gelukkig worden nu initiatieven ont-

plooid om het tij te keren. Zo bad de

paus of Pontifex (is bruggenbouwer)

tijdens de zondagsplechtigheid in de

Sint Pieter Basilica op 12 maart anno2000 voor het oog van het wereld-

forum voor vergeving van tweedui-

zend jaar zonden van de Rooms-Ka-

tholieke Kerk, waarbij de zonden te-

gen Gods geliefde kinderen, het volk

van Isral, apart werden vermeld. Deze akte van berouw op de drempel van het nieuwe

millennium viel door een bijzondere schikking van het lot wellicht k op de drempel van de

messiaanse eeuw. Wat de messiaanse verwachting betreft zijn er opvallende patronen die

vanuit de Joodse en Christelijke tradities in dezelfde bedding blijken samen te vloeien, alhoe-

wel zij op het eerste gezicht totaal anders lijken.

Wiesel beschouwt de grond van de Duitse vernietigingskampen heilig door het lijden van de

rechtvaardigen. Dat was zo buitensporig groot en onbeschrijfelijk dat deze grond uitsluitend


7/13

- 7 -

blootsvoets betreden zou mogen worden. Wiesel ontving in 1986 de Nobelprijs voor de Vrede

als erkenning voor zijn voortdurende inzet voor de menselijke waardigheid. Alhoewel hij

voornamelijk bekend stond als schrijver werd deze prijs niet toegekend voor zijn literatuur.

Het Nobelprijscomit zag zijn geschriften en acties aangaande de Holocaust als een oproep

tot het wereldgeweten ten einde dit soort calamiteiten niet meer te laten plaatsvinden. Wiesel

worstelde voortdurend met het kwellende probleem van Gods stilzwijgen tijdens de vervol-

ging van Zijn volk. In Nacht (1966) schildert hij de ontwikkeling van zijn wanhoop tijdens

zijn verblijf in Auschwitz. Hij verkondigt: De Eeuwige, Heer van het Heelal, de almachtige

en verschrikkelijke zweeg stil. Waarom zou ik Zijn naam moeten zegenen? Waarvoor zou ik

Hem moeten danken?In de cantate Ani Maamin (1973) schrijft hij: Wat voor soort Mes-

sias is een Messias die zes miljoen doden verlangt voordat Hij zich openbaart?Maar aan het

eind van de cantate blijft God niet stil. God weent en fluistert: Mijn kinderen hebben Mij

verslagen, zij verdienen Mijn dankbaarheid.De uitdrukking zij hebben Mij verslagen is

geen literaire ontdekking van Elie Wiesel, maar een typisch voorbeeld van de Chassidische

filosofie, hier gebaseerd op een Kabalistische herinterpretatie van een befaamde rabbijnse

discussie uit de Talmoed. (Baba Meziah 59b)

Het Boek Jasser (Sefer Ha-yashar) biedt een interessante parallel. Het geeft een aandoenlijkverslag van Izaks offer, hetgeen benadrukt dat er geen sprake was van sadisme, integendeel.

Het bevestigt tevens dat dit toendertijd geen abnormale praktijk was. Het was het tegenover-

gestelde van deze praktijk dat God wenste te onderwijzen (behalve dan voor Zijn eniggeboren

Zoon). De Talmoed vereenzelvigt het Boek Jasser met de boeken van de aartsvaders Abra-

ham, Izak en Jakob die bekend staan als de rechtschapenen. Sefer Ha-yashar betekent let-

terlijk het Boek der Rechtschapenen. Dit slaat ook op het boek Genesis. Ik wijs erop dat Ge-

nesis in de Joodse praktijk beter bekend staat als Breisheet naar de eerste woorden die in

Genesis gebruikt worden. Jasser wordt aangehaald in Jozua 10:12-13 en 2 Samul 1:17-27.

Het volgt de boeken van Genesis, Exodus, Numeri, Deuteronomium en Jozua. Het boek werd

in 1613 in Veneti voor het eerst gedrukt en in 1839 voor het eerst vertaald vanuit het He-

breeuws in het Engels. Dit meesterwerk geniet nog maar nauwelijks bekendheid, zelfs onder

wetenschapsmensen, en daarom treed de appendix in meer detail voor wat betreft de oor-sprong ervan. Een interessant deel is het verhaal van het binden van Izak, ook in de appendix

weergegeven, dat aan de eerste Engelse uitgave van 1840 is ontleend.

Hubert Luns

Dit artikel is gedeeltelijk gebaseerd op een niet-gepubliceerd manuscript van Jacqueline Wels uit 1986.


8/13

- 8 -

Noten

(1) Marc Dutroux (geboren in 1956 in Brussel) is veroordeeld voor de ontvoering, martelingen het seksueel misbruik van zes meisjes in de leeftijd van 8 tot 19 jaar, wat in periode van1995 en 1996 plaatsvond. Twee van die meisjes zijn door hem vermoord. Hij werd ook veroor-deeld voor de moord van een handlanger Bernard Weinstein. Hij werd in 1996 gearresteerd.Zijn rechtzaak, die volop in de publiciteit stond, vond plaats in 2004.

(2) Nos enfants jouent strangler en secret: Le jeu du foulard van Franoise Cochet F.-X. de Guibert, Paris # 2001.

(3) Whatever Happened to the Substitute Atonement of the Torah? by Louis Goldberg -Issues: A Messianic Jewish Perspective # vol. 5:7, Jan. 1988, gepubliceerd door Jews forJesus, hetgeen een van de best bekende Christelijke zendingsdiensten werd onder het Joodsevolk met hun internationaal hoofdkwartier in San Fransisco.

(4) Het zij opgemerkt dat in de Aqedat Yitzchaq sadisme ontbreekt, alhoewel Izak onge-twijfeld getraumatiseerd zal zijn geworden, en dat Abraham overtuigd was correct te handelenin het geloof dat God Izak weer ten leven zou kunnen wekken. Daarom werd, hoe ongelooflijkdat tegenwoordig moge klinken, Abraham rechtvaardigheid toegerekend en wordt zelfs devader van de gelovigen genoemd. (Gal. 3:6-9 en Hebr. 11:17-19) Sindsdien zijn 3.500 jaarverstreken waarin God zich op velerlei wijze aan de wereld heeft geopenbaard. De gore duivelsdie zich nu nog aan deze praktijken schuldig maken zijn schuldiger dan ooit en zij weten het !

(5) Naslagwerken geven aan dat Tammuz een Syro-Phoenicische god is, ook wel Adonis ge-naamd. Men ging ervan uit dat hij elk jaar sterft als de velden bruin worden en herrijst als zeopnieuw groenen. En de velden groenen omdat Tammuz uit de dood opstond. Daarom werdde opstanding van deze god essentieel geacht voor de overleving van de wereld. Voor deaanhangers van deze cultus deed de vraag zich voor hoe de opstanding van deze god kon wor-den verzekerd. Een deel van het antwoord lag in een beweningsritueel telkens als hij stierf.

-

Zie Appendix


9/13

- 9 -

.APPENDIX.

Opmerking: De inleidende opmerkingen vande eerste gedrukte uitgave van het Boek Jasserstaan

hier onderaan, want die komen niet voor in de moderne uitgaven en waren destijds ook niet be-schikbaar op het internet. Ondergetekende heeft deze wel toegevoegd in een door hem geplaatste

internet-editie op SCRIBD onder Ancient Book of Jasher.1sted.

Uit het Boek Jasser over het binden van Izak

(hfst. 23:3-6) En Abraham zei in zichzelf, hoe zal ik mijn zoon Izak van zijn moeder Sarascheiden om hem de Heere ten brandoffer te brengen? En Abraham kwam in de tenttegenover zijn vrouw Sara zitten en sprak tot haar deze woorden: Mijn zoon Izak is nugroot geworden en het is al geruime tijd dat hij de dienst van zijn God niet heeftbestudeerd, nu zal ik morgen vertrekken en hem naar Sem brengen en zijn zoon Heberom daar de wegen des Heeren te leren kennen, want zij zullen hem de Heer onderwijzenevenals de kennis dat de Heer hem in het voortdurende gebed zal beantwoorden, daaromzal hij daar de weg leren kennen om de Heer zijn God te dienen.

En Sara zei: Gij hebt goed gesproken, ga dan mijn heer en doe met hem zoals gij gezegdhebt, maar neem hem niet ver van mij vandaan en laat hem daar ook niet te lang blijvenwant mijn ziel is met zijn ziel verkleefd.

(hfst. 23:40-90) En Abraham ging met Izak naar de plaats die God bevolen had.

En op de derde dag hief Abraham zijn ogen op en zag van verre de plaats die God hemhad aangeduid. Hem verscheen een vuurkolom die van de aarde tot de hemel reikte, eneen gloriewolk op de berg, en de heerlijkheid des Heeren werd in de wolk gezien. En

Abraham zei tot Izak: Mijn zoon ziet gij bij de berg die wij van verre waarnemen datgenewat ik daarop zie? Izak antwoordde en zei tot zijn vader: Ik zie daar een vuurkolom eneen wolk, en de heerlijkheid des Heeren is op de wolk te zien.

Abraham wist nu dat zijn zoon Izak de Heere als brandoffer aangenaam was.

Abraham zei tot Elizer en zijn zoon Ismal: Zien jullie ook datgene wat wij van verre opde berg zien? Zij antwoordden en zeiden: Wij zien niets anders dan op de andere bergender aarde.

Abraham wist nu dat de Heer ze niet met hen mee wilde laten gaan en Abraham zei tothen: Blijf hier met de ezel terwijl ik en mijn zoon Izak naar gindse berg gaan om de Heerte aanbidden om dan naar jullie terug te keren. En Elizer en Ismal bleven ter plaatsezoals Abraham verzocht had.

En Abraham nam hout voor een brandoffer en plaatste dat op zijn zoon Izak, en hij namhet vuur en het mes en zij gingen samen naar die plaats.

Onderweg zei Izak tot zijn vader: Het valt mij op dat ik hier het vuur en het hout zie,maar waar is dan het lam dat de Heere ten brandoffer moet zijn? Abraham antwoorddezijn zoon Izak en zeide: De Heer heeft u verkozen mijn zoon om een volmaakt brandofferte zijn in plaats van het lam.

En Izak zei tot zijn vader: Ik zal alles wat de Heer tot u gesproken heeft met vreugde enopgewektheid van hart doen. Abraham zei weer tot zijn zoon Izak: Is er in uw hart enigegedachte of overdenking welke dienaangaande onjuist is? Vertel het mij mijn zoon, ik bidu, O mijn zoon verberg het niet voor mij. Izak antwoordde zijn vader Abraham en zeide:O mijn vader, zowaar de Heer leeft en uw ziel leeft, er is niets in mijn hart dat mij aanzetom naar rechts of naar links af te wijken van het woord dat Hij tot u gesproken heeft.

Geen lichaamsdeel of spier heeft dienaangaande bewogen of gebeefd, noch is erdienaangaande in mijn hart enige gedachte of boze raad. Maar ik ben vreugdevol en


10/13

- 10 -

opgewekt van hart in deze zaak, en ik zeg, gezegend zij de Heer die deze dag gekozenheeft om mij voor Hem ten brandoffer te laten zijn.

En Abraham verblijdde zich grotelijks over Izaks woorden, en zij togen verder en kwamenbij de plaats waarvan de Heer gesproken had.

Abraham ging daarheen om het altaar op die plaats te bouwen, en Abraham weende, en

Izak nam stenen en mortel totdat zij klaar waren met bouwen. Abraham nam het hout enlegde het op het altaar gereed wat hij zojuist gebouwd had. En hij nam zijn zoon Izak enbond hem vast om hem op het hout te plaatsen dat op het altaar lag om hem de Heere tenbrandoffer te slachten.

En Izak zei tot zijn vader: Bind mij stevig vast en plaats mij dan op het altaar om tevoorkomen dat ik draai en beweeg en van de kracht van het mes op mijn vlees losbreek endaarmede het brandoffer verontheilig. En aldus deed Abraham. Izak zei verder nog totzijn vader: O mijn vader, als gij mij heeft geslacht en gebrandofferd neem dan van mijnresterende as naar mijn moeder Sara toe en zeg haar dat dit de zoete geurigheid van Izakis; maar vertel haar dit niet indien zij bij een bron zit of op een of andere hoogte opdat zijhaar ziel niet achter mij aan werpe en sterft.

Abraham hoorde Izaks woorden en verhief zijn stem en weende toen Izak deze woorden

sprak; en Abrahams tranen stroomden over zijn zoon Izak heen en Izak weende bitterlijken zei tot zijn vader: Haast U, O mijn vader, en volbreng de wil van de Heer uw Godzoals Hij u geboden heeft. En de harten van Abraham en Izak verheugden zich in dezezaak welke de Heer hen had opgedragen; maar het oog weende bitter terwijl het hart zichverblijdde.

En Abraham bond zijn zoon Izak en plaatste hem op het hout van het altaar en Izakstrekte zijn nek op het altaar voor zijn vader uit en Abraham reikte met zijn hand naar hetmes om daarmee zijn zoon de Heere ten brandoffer te slachten.

Bij die gelegenheid kwamen de engelen van ontferming voor de Heer staan en sprakenHem aangaande Izak en zeiden: O Heer, Gij zijt een genadige en barmhartige koningover alles wat Gij in hemel en op aarde geschapen hebt en Gij houdt dat alles in stand;geef daarom een losprijs en zoenoffer in plaats van Uw dienaar Izak en heb mededogen

en medelijden met Abraham en zijn zoon Izak die op deze dag Uw wil volbrengen. HeeftU aanschouwd, O Heer, hoe Abrahams zoon Izak, Uw dienaar, ter slachting isvastgebonden als een dier? Nu dan wek daarom Uw mededogen over hen, O Heer.

Het was toen dat de Heer aan Abraham verscheen en hem vanuit de hemel toeriep en zei:Raak de knaap niet aan en berokken hem niets, want nu weet Ik dat u God vreest omdatu deze daad ten uitvoer brengt en aldus uw zoon, uw enige zoon voor Mij niet spaart.

En Abraham hief zijn ogen op en zag zowaar dat een ram met zijn horens in hetstruikgewas vastzat; dat was de ram die de Heere God had geschapen ten dage dat Hijaarde en hemel maakte. Want de Heer had deze ram vanaf die dag bereid om eenbrandoffer te zijn in plaats van Izak. Toen deze ram Abraham naderde pakte Satan hembeet en zorgde ervoor dat zijn horens in het struikgewas vastraakten zodat hij niet totAbraham kon komen en Abraham genoopt zou zijn om zijn zoon te slachten.

Toen Abraham de ram naderbij zag komen, wijl Satan hem weerhield, pakte hij hem beeten bracht hem voor het altaar, ontbond zijn zoon Izak en plaatste de ram in zijn plaats, enAbraham doodde de ram op het altaar en bracht het als een offer in plaats van zijn zoonIzak. Abraham sprenkelde iets van het bloed van de ram op het altaar en riep met luiderstem en zeide: Dit is in plaats van mijn zoon, moge dit op deze dag door de Heer wordentoegerekend als het bloed mijns zoon.

En bij alles wat Abraham bij deze gelegenheid bij het altaar deed riep hij met luider stemen zeide: Dit is in plaats van mijn zoon, dat dit door de Heer op deze dag in plaats vanmijn zoon moge worden toegerekend. Abraham beindigde de gehele dienst van hetaltaar, en de dienst werd door de Heer aanvaard en toegerekend als ware het Izak; en opdeze dag zegende de Heer Abraham en diens zaad.

Satan ging naar Sara toe en verscheen haar in de gedaante van een zeer nederige enbescheiden oude man terwijl Abraham nog doende was met het brandoffer voor de Heer.


11/13

- 11 -

En hij sprak haar toe: Zijt gij niet op de hoogte van al het werk dat Abraham op deze dagmet uw enige zoon heeft gewrocht? Want hij nam Izak en bouwde een altaar en dooddehem en offerde hem op het altaar, en Izak schreeuwde het uit en huilde voor zijn vader,maar hij keek niet naar hem om noch had medelijden met hem. Satan herhaalde dezewoorden, en ging van haar weg, en Sara hoorde alle woorden van Satan en meende dat hijeen oude man was vanuit de mensenzonen die bij haar zoon verkeerden en dat hij van

daar gekomen was om haar deze dingen te vertellen.Sara verhief haar stem en weende en riep bitterlijk vanwege haar zoon; zij wierp zich opde grond en strooide zand op haar hoofd en zeide: O mijn zoon, Izak mijn zoon, dat iktoch deze dag had mogen sterven in plaats van jou. En zij bleef huilen en zeide: Hetdoet mij wee, O mijn zoon, mijn zoon Izak, O dat ik toch had mogen sterven op deze dagin plaats van jou. En zij bleef huilen en zeide: Ik heb hartzeer om jou want ik heb jevoortgebracht en opgevoed; nu is mijn vreugde over jou in smart verkeerd, ik die naar jeverlangde, en tot God riep en bad tot ik je eindelijk baarde toen ik negentig jaar was; nuheb je deze dag gebruikt voor het mes en het vuur om een offerande te worden. Maar iktroost mijzelf in jou mijn zoon omwille van het woord des Heeren, want jij hebt de wil vanjouw God volbracht: want wie kan het woord van onze God weerstaan in wiens handenzich de ziel van elk levend schepsel bevindt? U bent rechtvaardig, O Heer onze God, want

al Uw werken zijn goed en rechtvaardig; daarom ook ben ik verheugd met Uw woordwelke U geboden heeft en terwijl mijn oog bitter weent verheugt zich mijn hart. En Saralegde haar hoofd op de schoot van een haarer dienstmaagden en werd onbeweeglijk alssteen.

Zij stond daarna op en ging rond om bescheid te vragen tot zij te Hebron kwam, zijondervroeg iedereen die zij onderweg ontmoette en niemand kon haar zeggen wat haarzoon was overkomen. Zij kwam met haar dienaressen en dienaren bij Kireat Arba,hetgeen Hebron is, en zij vroeg naar haar zoon, en zij bleef daar terwijl zij enkeledienaressen zond om uit te vinden waar Abraham met Izak heen was gegaan; zij zochtenhem in Sem en Hebers huis maar konden hem daar niet vinden, en zij doorzochten hetgehele land en ook daar was hij niet.

En het geschiedde dat Satan tot Sara kwam in de gedaante van een oude man, hij kwam

voor haar staan en sprak haar toe: Ik heb verkeerd tot u gesproken want Abraham heeftzijn zoon niet gedood en hij is niet dood. Toen zij dit woord hoorde was haar vreugde zouitzinnig groot vanwege haar zoon, dat haar ziel door vreugde naar buiten ging: zij stierfen werd bij haar volk vergaderd.

Toen Abraham zijn dienst had beindigd, keerde hij met zijn zoon Izak bij zijn jongensterug, en zij stonden op en gingen samen naar Berseba, en zo kwamen zij thuis.

En Abraham zocht Sara en kon haar niet vinden, en hij vroeg naar haar, en zij verteldenhem: Zij is naar Hebron gegaan om jullie te zoeken, want aldus had zij vernomen.

Abraham en Izak gingen naar haar toe in Hebron, en toen zij ontdekten dat zij gestorvenwas verhieven zij hun stem en weenden bitterlijk over haar; en Izak viel op zijn moedersaangezicht en huilde over haar; en zeide: Mijn moeder, mijn moeder, waarom hebt gij

mij verlaten? (6)Waar zijt gij heengegaan? O waarom, waarom hebt gij mij verlaten!Abraham en Izak weenden grotelijks en al hun dienaren weenden samen met hen omSara, en zij hielden over haar een grote en zware rouwklacht.

Noot

(6) De uitdrukking Mijn moeder, mijn moeder, waarom hebt gij mij verlaten toont eenopmerkelijk overeenkomst met Marcus 15:33-34, toen Jezus aan het Kruis stierf:

Op het middaguur viel er een duisternis over het hele land, die drie uur aanhield. Aanhet einde daarvan, in het negende uur, riep Jezus met luide stem: Elo, Elo, lemasabachtani?,wat in onze taal betekent: Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij

verlaten?


12/13

- 12 -

Inleidende opmerkingen bij de eerste editie Boek Jasser

Het Hebreeuwse voorwoord van de uitgaver uit 1613 voegt het volgende toe:

Wij hebben tegenwoordig kunnen vaststellen dat toen de heilige stad Jeruzalem doorTitus werd verwoest (in 70 AD) alle militaire leiders naar binnen gingen om te roven enplunderen. Onder Titus officieren was er een, Sidrus genaamd, die op zoektocht ging eneen zeer groot huis in Jeruzalem vond waar hij buit naar gading nam. Toen hij het huiswilde verlaten keek hij naar een muur en beeldde zich in dat daarachter schattenverborgen lagen. Dus brak hij de muur binnen het gebouw af en vond een ton gevuld metallerlei boeken van de Wet, Profeten en Hagiografin, alsook de boeken van de koningenvan Isral en van de koningen van andere naties, alsook veel andere boeken van Isral,samen met de boeken die (later) door de Mishna zijn overgenomen en bevestigd. Er lagenook veel rollen; hij vond daar ook allerlei proviand en wijn in overvloed en ontwaarde eenoude man die in die boeken zat te lezen. Toen de officier dit indrukwekkende tafereel zagwas hij zeer verbaasd en sprak tegen de oude man: Waarom zit u alleen in deze plaatszonder dat iemand u gezelschap houdt? Daarop antwoordde de oude man: Al vele jarenwas ik mij bewust van de komende tweede vernietiging van Jeruzalem. Daarom bouwdeik dit huis en maakte voor mijzelf een veranda en nam deze boeken mee om in te lezen,en ook bracht ik voldoende proviand mee omdat ik daarmee dacht mijn leven te redden.

En God bewerkte dat de oude man in de gunst viel bij de officier die hem deed vertrekkenmet al zijn boeken en zij gingen van stad tot stad en land tot land totdat zij in Seviljakwamen. De officier bemerkte dat deze oude man wijsheid en inzicht bezat en bedrevenwas in allerlei wetenschappen. Toen hij dat ontdekte steeg hij in zijn achting enbehandelde hem met respect. Hij was voortdurend in zijn huis en leerde allerlei wijsheidvan hem. En zij bouwden voor zichzelf een gerieflijk groot huis in de voorstad van Seviljaen plaatsten daar al die boeken.

En het geschiedde dat toen God ons door toedoen van de koningen van Edom met een

machtige ballingschap wegvoerde en wij in bittere angst van stad tot stad en land tot landgingen, dat dit boek genaamd De Generaties van Adam samen met andere boeken onster hand kwam. Want zij kwamen uit dat huis in Sevilja en kwamen naderhand in onzestad Napuli, welke stad onder het regime valt van de koning van Spanje (zijn glorie zijgroot). Toen wij zagen dat deze boeken vol wijsheid zaten waren wij vastbesloten om zemet alle andere boeken die ons ter hand waren gekomen te drukken. Nu is dit boek hetbeste en meest waardevolle van alle, en daarvan zijn twaalf kopien in ons bezit gekomen.Wij hebben ze bestudeerd en geconcludeerd dat ze alle gebaseerd zijn op hetzelfdeorigineel. Er was geen onderscheid, niets was toegevoegd en niets ontbrak, noch was erenige verandering in letters, woorden of gebeurtenissen, want alle waren identiek alsofhet om n kopij ging. Aangezien wij van dit boek de grote waarde erkenden, waren wijvastbesloten om het te drukken.

Er staat geschreven dat dit het Boek Jasser wordt genoemd. Alle verhandelingen zijn zogeplaatst dat de juiste volgorde der gebeurtenissen in acht wordt genomen, want u zult indit boek geen latere gebeurtenissen vinden die in werkelijkheid eerder plaatsvonden ofeerdere gebeurtenissen die in werkelijkheid later plaatsvonden, maar alles staat op dejuiste plaats en tijd geschreven. U zult dus vinden dat de dood van iemand tijdensiemands anders leven juist is neergezet en dit wordt konsekwent volgehouden. Door dezebijzonderheid werd het de Sefer Ha-yashar genoemd, maar het is ook gebruikelijk omhet de Generaties van Adam te noemen omdat dit de beginwoorden van het boek zijn enmen aldus gewend is een boek te noemen, maar de belangrijkste naam is Boek Jasservanwege de redenen die wij zojuist hebben aangehaald. Nu is gebleken dat dit boek in hetGrieks vertaald is onder de titel Lo libris de los divitiis.

() Moge God ons de goede weg leren en ons op een voorspoedig pad voeren terwille vanZijn genade en goedertierenheid, en moge Hij welwillend de verlangens van onze harten

vervullen. Amen, en aldus geschiede Zijn wil.


13/13

- 13 -

De vertaler zegt in het voorwoord op de publicatie van 1839:

Ik ben ervan overtuigd dat, wat er ook door critici geschreven en gepubliceerd mag zijnten aanzien van de verzinsels over Jasser, zij geen toegang hadden tot dit werk. Wel is hetvluchtig besproken door Dr Horne als de publicatie van Veneti toen het drukwerk voorhet eerst ontdekt werd. Maar over de oorsprong en historie wist hij niets meer te zeggen

dan het gerucht dat het oorspronkelijk uit Jeruzalem kwam. Er zijn enkele voorvallen inJasser die in de Talmoed voorkomen, welke ongetwijfeld uit Jasser zijn overgenomen.Alhoewel wij in de Talmoed, de Mishna en Gemara veel parabels en fantasierijke verhalentegenkomen ter morele en religieuze lering, is alles wat wij in Jasser vinden ook in deBijbel terug te vinden met dien verstande dat de Bijbelverhalen zijn uitgebreid en vanveel meer details voorzien. De vermaarde filosoof Mendelssohn uitte zijn hogewaardering over dit werk. (7)

() Zonder dit aan de wereld te willen presenteren als een werk van goddelijke inspiratieen zonder te willen stellen dat het niet genspireerd zou zijn, heb ik geen reserves dit aante prijzen als een werk van hoge ouderdom en groot belang. Ik ben van mening dat, zelfsindien men dit werk als een literaire curiositeit beschouwt, het een grote verspreidingverdient onder hen die genoegen scheppen in het bestuderen van de Schrift.

() Wetend dat bijbelcritici parallellen hebben gezocht in de werken van Homerus,Plinius, Herodotus en andere ongewijde schrijvers en zij begerig hun blik hebbengeworpen op glinsteringen onder de absurditeiten en duistere fabels van het heidendom,spreekt de vertaler de bescheiden en respectvolle hoop uit dat zij thans een gunstigonthaal zullen geven aan het materiaal dat van een geheel ander karakter is,gepresenteerd in het Boek Jasser.

Hij brengt het niet onder hun aandacht als een genspireerd werk maar als een historischmonument welke karakteristiek overdekt wordt met de klimop uit lang vervlogen tijden;als een werk dat in het taalgebruik alle kenmerken van de patriarchale tijden bezit. Alszodanig acht hij het uitermate geschikt om de heilige waarheden, welke ons door deSchrift zijn overgeleverd, te verlevendigen en bevestigen.

Deze opmerkingen betekenen geenszins dat hij hiermee een volmaakt documentaanbiedt. Zoals alle andere oude geschriften, (met uitzondering van het genspireerdeboek), heeft het in bepaalde opzichten onder de tand des tijds geleden en er is reden aante nemen dat een aantal toevoegingen zijn gemaakt. Het bevat, in concreto, hetlevensverhaal en de gedenkwaardige voorvallen van alle roemruchte karakters die ons uitde gewijde geschiedenis bekend zijn, en dat gerekend vanaf Adam tot aan de tijd derRichteren direct volgend op Jozua.

Noot

(7) Dit moet Moses Mendelssohn zijn die van 1729 tot 1786 leefde en de meest gevierdeDuitse Jood uit zijn tijd was. Maar helaas moet geconstateerd worden dat deze Moses in 1761

door Jonathan Eibeschutz werd ingezegend, terwijl deze laatste reeds vijf jaar daarvoor doorhet hoge Rabbijnse Hof van het Europesche Jodendom gexcommuniceerd was geworden.Volgens de notulen was dit omdat hij naar de Sabbatiaans Frankistische afgoderij was uitge-weken. Het inzegeningsdocument, dat zich thans in de Schiff collectie van de New YorkseOpenbare Bibliotheek bevindt, riekt naar vuige Sabbatiaanse ideen. Mendelssohn vertaaldede Bijbel in het Duits en voorzag het van Hebreeuws commentaar om, zo stelde hij, het Joodseonderwijs op een hoger plan te tillen. Daarmee ontlokte hij scherpe kritiek uit orthodoxekringen waar gevreesd werd dat het diende om de Duitse taal te helpen verspreiden in plaatsvan Bijbelkennis, en in het verlengde daarvan de Duitse cultuur, door middel waarvan deJoodse manier van doen zou worden aangetast. Wegens zijn Sabbatiaanse symphatien mo-gen wij ervan uitgaan dat deze aantijging klopt. Volgens het orthodoxe Jodendom ook mijnmening zijn cultuur, taal en godsdienst met elkaar verweven en dat verklaart waarom dezekwestie zo hoog werd opgenomen. Mendelssohn liet zich laatdunkend uit over de doelstelling

van een nationaal tehuis voor het Joodse volk, want in zijn woorden was de Joodse natie on-herroepelijk dood. Hij stond een artificieel cosmopolitismevoor.

Het Binden van Izak - Over Rituele Verschrikkingen – Hubert_Luns

Documents

Transcript of Het Binden van Izak - Over Rituele Verschrikkingen – Hubert_Luns