I N H O U D S O P G A V E d e K O R 1963 -0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-

ALGErnEN Vangen en t r anspor t e ren van zeedieren Overplanting van ha r ing naar h e t Aral meer lij bezochten voor U: De natuur i n h i s

VDA Congres 1962, S t u t t g a r t De Zoo t e Antwerpen . Diergaarde t e Frankfor t . Wilhelma - S t u t t g a r t H an au

Waterbeweging a l s mil ieu f a c t o r Oliemaatschappij bouwt kunstmatig r i f Waarschuwing voor gebruik van vismeel Caraibisch Marien b i o ~ o g i s c h I n s t i t u u t Vissen op s t e r k water met behoud van k leu r Nematodelarven Zeeaquariumteehnisch t i p s De rijkdom van de Zee Congres 1963 Nieuwjaar 1964 De "natuur i n hu i s

AQUBRIUMTECH1L'IEK K o o l f i l t e r en Begroeing Licht De natuur i n hu i s Gebruik en verbe t e r i n g Zeezout Blauwe a l g en p e n i c i l l i n e Waterbeweging a l s d i r e c t e mi l i eu fac to r De natuur een hee l k l e i n bee t j e benaderd Harders en bodemfi l ter Zeeaquarium technische t i p s Viskuit a l s voeding Eb en vloed i n de huiskamer

EXCUBSIES Vangen en t r anspor t e ren van zeedi.eren Pas de Cala is Boorderpier van Hoek van Holland Het e i l and Texel Zeeland na de ba r re winter 62/63 Zeeaqurium technische t i p s P o r t Vendres

DIEREN (Met u i tzonder ing van v i s sen ) Zee-egels Over vorm, f u n c t i e en nog wat No t i t i e s over h e t oubl iehorent je Enkele aantekeningen over Aeo l id i e l l a glauca De mensenschuwe Kurassier Eierkapse ls van de wulk Cosc inas ter ias t enu i sp ina Zeeaquarium technische t i p s Eieren van de wulk

*

Antibiotics voor zieke o e s t e r s

V I SSEN Zeldzame tong aangevoerd U j n ervaringen met h e t houden van Zeepaard 151 Harders en Bodemfilter 156 Zeeaquar iw technische t i p s 161 Nieuvie s o o r t Blennius 2 10 Keien keren 212

w IEREN Caulerpa i n h e t aquarium Blauwe a l g en p e n i c i l l i n e De voor tp lan t ings t i jden van zeemieren PS b i j Caulerpa i n h e t aquarium Zeeapuarium technische t i p s

A U T E U R S R E G I S T E R -0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0- 0-

A.Ami r Caulerpa i n h e t aquarium Over vorm, f u n c t i e en nog wat De voor tp lan t ings t i jden van zeewieren De mensenschuxe Kurassier Het e i l and Texel Cosc inas ter ias t enu i sp ina PS b i j Caulerpa i n h e t aquarium Eb en vloed i n de huiskamer

M, Bot W i j bezochten voor U: De natuur i n h u i s

VDA Congres 1962 S t u t t g a r t 5 8 Diergaarde t e Frankfur t 147 Wilhelma S t u t t g a r t 178 Ha.nnti Y O A 7

Caraibisch Marier. B io log isch I n s t i t u u t ss Nieumjaar 1964

H, Compaan Licht Overplanting vaE h a r i n g naar h e t Aral meer De na tuur i n hu f s Gebruik en ve rb9 t e r i ng van zeezout Waterbeweging aLs d i r e c t e m i l i e u f a c t o r Eikapsels van l e vmlk Vissen op s t e r k water met behoud van k l e u r Zeeaquarium yechnische t i p s

Ridder van Dcorne Jr. K o o l f i l t e r eK Begroeiing Harders en bodemf i l t e r

Ho Dorsman Pas de Ca l a i s E* Hoog Wij bezochten voor U: De Zoo t e Antwerpen

P r o f , D r , Korringa De rijkdom van de Zee

R, Landois Wij bezochten voor U : De Zoo t e Antwerpen

Tov,doLet Xiskuit a l s voeding

D , Ludwig Pas de Ca l a i s Noorderpier Hoek van Holland

C, Schagen Jr , Mijn e rvar ingen met h e t houden van z e e p m d j e s

B o Schrieken Enkele aantekeningen over A e o l i d i e l l a g lauca

C , Swennen No t i t i e s over h e t o u b l i e h o r e n t j e

W o J a M , . Vader Enkele aantekeningen over A e o l i d i e l l ? g l auca

G. Ve ldhu izen De na tuu r een h e e l k l e i n b e e t j e benaderd

H.A.v.Vlimmeren Jr,- Vangen en t r a n s p o r t e r e n van z sed i e r en Zee- ege 1s Zeldzame tong aangevoerd Oliemaatschappi j boutvt kunstmat ig r i f Zeeland na de b a r r e w ih t e r 62/63 Nematodelarven P o r t Vendres Congrea 1963 Eie ren van de wulk Antibiotics voor z i eke o e s t e r s Nieume s o o r t Blennius Keien keren

H.v,Welzen Blauwe a l g en p e n i c i l l i n e Waarschuving voor h e t gebru ik van vismeel

Xnandosgnm van ' f t B I O L O G I ~ ?dMRITIi~lA1r

Bedc~l-ndse Vereniging van Ze2-~q~~nr iuml ie fheb ' s j e r s *

(Opgcricht: 1 2 Novcrnber 1939) -

TIJ3SCISRLFT VOOK ZEX-BIOLOCIE --- - - - - 2 ,i) CTIS H.il.v.Vlill;zeren Jr,

Riddcr vzn Doorne Jr, E d i s t r a a t 96, DEN HAAG

Con%:ibutie, i n c l u s i e f sbonnement o p de KOR, f lo,-- per j a a r C:izo 27,83.96 t a n e v e nrievr, A.G.ji, van Vlimmcren-Schippers t e Den Hang-

Vas-LC ?Eedeirerkers E.1,. Hoog gveldnerk, technische

verzorging T , r , IIinners ~ E x p e d i t i e

Vangen en t r anspor t e ren Koc lf i l t e r Lic3-k c c u . l e r p ~ 1.7Jin-kc,rdienstrcgeling H m p c T!erkgroep Boekbcs-prekingen

I

o t o ' s van de geboorte van jonge zeenaalden. We z ien ze ( s t e r k vergroot) u i t de broedbuidel komen, P r o f . Yonge schreef onlangs i n "Naturew, d a t h i j h e t i n z i jn soor t een van de beste boeken vond d&e..-hi j . ooik .ge- zien had. Afgezien van h e t f e i t , da t h e t boek h e l a a s .

n ie t met een alphabet ische inhoud wordt bes lo ten , hoef t aan d i t oordeel nie* t e worden toegevoegd,

' , * H,C.

OCEANOGRAPHY Edited by Mary Sears , a

15 x 23 cm; 654 pag.; 141 afbn. $ 14,75 American Association f o r t h e Advancement of Sc ience , ' dashington DC , USA, 1 961 , Van 31 augustus t o t 12 september 1959 werd i n h e t gebouw van de Verenigde Naties t e New York een I n t e r n a t i o n a a l Oceanografisch Congres gehouden, De volledige t e k s t van de 30 lezingen, d ie a ldaa r werden gehouden, is i n d i t boek opgenomen. Gezien de verschei- denheid van onderwerpen i s he t ondoenli jk een d u i d e l i jke beschrijving van d i t boek t e geven. Vie1 kunnen we U ver- zekeren, da t de inhoud zee r boeiend en soms ook zeer zwaar is. Uiteraard werden t i j d e n s d i t congres a l l e r l e i recente on%- dekkingen en ontwikkelingen besproken. De lezingen,werden i h de volgende groepen ingedeeld:

I, Bistory of t h e Oceans 11. Population of t h e Sea (voor ons u i t e r a a r d he t

be langr i jks te- hoofdstuk) ,111. The Deep Sea

I V . Bovadaries of t h e 'Sea- 8. Cycles of Organic and Inorganic Substances i n

the Ocem. . - v1 ,

. - ' SALT-WATER AQUARIUPd FISH - .

H.R. Axelrod & W, Vorderwinkler, S ter l ingPubl ish i r rgCo. Inc., NewYork, 1.956 $17 ,10 15,5 x 2 3 ? 5 cm; 160 pag.; 61 zw.w.foto's; 45 k l . f o t o f s ; 31 k1.afbn.i 30 zw,w.afbn. .

V

1 I

B O E K B E S P R E K I N G .. LIFE I N THE SEA Photography: Lennart Nilsson - - - Tekst : Prof , G6sta Jage r s t en

G.T. Foul i s , Londen. (Stockholm, 1961) . f 28,50 21,5 x 28,5 cb; 184 pag.; 9 k l . f o t o l s ; 192 zw.w,fotols.

c - Boeken i n groot formaat met k e u r c o l l e c t i e s van de rnooi- s t e f o t o f s t e r wereld z i j n de l a a t s t e jaren i n - g r o t e -

verscheidenheid verschenen: En a l s je de rneeste gezien hebt v a l t je op, da t hee l v e e l van. de f o t o l s b i n e l k boek weer opnieuw gebruikt worden, H e t wordt 02 h e t l a a t s t een hachel i jke onderneming on een d e r g e l i j k werk ongezien aan t e schaffen, want de rneeste f o t o f s b l i j k je dan a1 i n een ander boek t e hebben. Met d i t Zweedse boek loopt U d ie kans b e s l i s t n i e t , Geen de r f o t o l s i s o o i t ' e e r d e r i n een ander werk gepu- b l i cee rd en ve le 2 i j n tevens de bes te d i e o o i t over d i t onderwerp gemaakt z i ~ n . 8en zee r groot d e e l i s trouwens door de microscoop gemaakt. De k l e i n e wezentjes i n zee k r i j g e n i n d i t boek Voor he t e e r s t de p l a a t s d ie hen toekomt . Het boek i s systernatisch ingedeeld. Men begint met de 4kncell igen en werkt dan verder naar de hogere d ieren , Dikwijls wordt in ' een s e r i e f o t o f s een reportage gegeven van een bepaalde gebeurtenis . Pracht ige voorbeelden daarvan z i j n he t gevecht tussen twee borstelwormen. (Nereis pe lagica) en h e t gevecht tussen een k r e e f t . (Homams) en een i n k t v i s l led one); de k r e e f t v e r l i e s t . Buitengewoon i s ook de f o t o s e r i e van twee herernieten d i e on een hu i s vechten. Waar-nadig i s e r een f o t o b i j gedaan van h e t biotoop van h e t betreffende d i e r , zoa ls b i jv . b i j he t wormpje Proto- d r i l u s , da t l e e f t i n he t "door de golven gewassen zand" op he t s t rand. iide z i en daar Prof , Jagers ten met een emmertje en opgerolde broekspijpen z e l f aan h e t werk. Hoe de spinkrab z ich vo l p r i k t met s t u k j e s spons wordt oris ook getoond. Van vele.organismen worden ook de karve-sfadia afgebee1d.- Bekend.is U misschien a l , hoe Peoten op de v lucht s lam voor nenazeester. +

IV

El!: j - ~ i - s e t i jde h e e f t z t n e igen bekoyj-n, e l al nezr gelangbe per l ~ 0 0 n l i j k e i n s t e l l i n g z a l men voorkeui- hcbbza voor van de

sef zocnen. Vele;; vinden h e t voor jaar de h e e r l i j l r s - i ; ~ t, jd var; bet j aa r . Al- dCL riic-;~: u i t lopende leven s t e x % uitbK:.Ai.i, en bet, . lee6 van . mi2::c;. : i -et t ige voorval len en dc keg(. i-- 2:1<I'i;:i. L .' ve;: de ~~ycergodcn spoedi:; verge-ben. Ye klsmpen G Z S 7a.s-L 2,;; ;:;e beiofter: van h c t priliz voor j az r , De volZ.:-: ~ c s d o s ; van c?e zomer s l a a a ar.c'.c.;r:e:: b e t k:oogste aaa, &t vol:~.i.:;22 S-terke lever, t c o n t zi j~ r i j ! :~?~~:;~ :,an vo-;llzn en klnur.c.fi en he-k l eva? i s zcn-ig en h e e r l i j k , so?: ZJ l c 2 a t de zon &a1 eelis v ~ j ? s t c k gaan, ze:-. ~ ~ , - .Aic:-L m i n d e ~ g ro t e g r o e y geef t ic. v~c;~:..c:>:~ R a n 2.. h ~ r f s t : he%

t . . . j:r--::.s--:z. L,.d- j82e rr,et z i jn ~rascion ec r r jl;;: cc.,:,;.;, clclr_ a1 ;;;i j : ~ fr;:;.le i ;or fs t t in te~cor iooddc: ' l var. ec:? n:<~:.i-nils iiood. fit ray-. g c ~ ; L','.z O O ~ S ~ en de s t i l - l e beccliow~;iin-; v ; , ? le t bc-rei!:te d.oct vi;le: vocrhu; . u i t g a m saar h e t n a j a a r , Zeg-l i.:en aileer: minter er. derilct =en il,:,:uzbij a l l c s ; ~ ~ 9 _ u l kou, y;icd.

el- . . snee;:.: en i j s , d2:: zul ler ; sleek-Ls T:cxi:%;en xijn d i e 25 vocrkc.:.::.; gey~.;,; -.,;,-,;I d i - t ba r r e ~,2iz0zp~ Gelu'&ig ;q:,:;$-i; 22 &op.:.:~.>.c'~ -tj- ' ; -"-L.:

,., L . b- u b L J c heJi j,. r b-:<o;'k d~cr ~:ikele boogci j6c.r;L,:1 z,l G-F~'; C.Ic;;-> -\-c-,- - lT1:-

- . . . ver..-::,-bc::, DLir,ron z - j 5 5::. pol,: V C ~ < : E , 1:13 2.c -:<.:?tcr ale-; . ---sn-,,,c:r, . . . - - . r. . - ]lc<c;-ii_ J E ; ~ ay;--,:mae l le t ou$e j f ; ~ r ;:;. 3:;: - 1 ~ T/';:? 01.~3 110,- - k -1-~-.----, . , . -- . ,

. . on; - L C - < r:l;lejrei:_ c v c , ~ I,-.--; ~..~~--~i-jgj._r,.-, T?~-j-j,,;e>~ i j s ~ : , ~ - ~ d ~ ,-; c. . - e f t - ~'; : ; ~ ~ 2 t : ~ ~ ~ ~ : l r ~ ~ ~ ' ~ ~ ~ r . -:~].iqs TJc,,;? -j-.-,..:: C ~ Y ! :Lc cLlC c:,!; z . ' s -,,:-, t-.-il

3 8 - - . , - , - , - -. -.,. ,-, -- 011,7,2 -:::;:c~,~:i-~in<- :-:?~-?.~,c:i:; s~?-:::ike:l.~ " f , : . : . ; A & , : .~ , -< : - ,.). ,A . ~ , I , - . i , , ? ' ;

. - , ~ c ; * p l ~ ~ - ; c e < ; : > t r r - , r - p ~ , - $~. - - ' - p , 9 .A b - L , ' ' - ,; - l-m,-;;22~y ) ; ~ ~ ~ i L s l - cy?;j~L-;:~.:- - -4 t-'- 1 -, -,.- ;- 7 ,

7 - e,.i;l eil ;:.i.c!.uk';i_:;ac-,n ne-t hoo?:'c: -1; T:s5L.~:,i ; ~ T , : J . L L ; . I , . . -,

7 . - o n ~ ( ; ~ ~ ~ . : . ~ ~ j : : , ~ u ~ : ; ~ , ~ ; . > ~ : ~ . - ; ~ ~ . ~ l c ~ ~ : : j I:?, I T ~ Q * - : ~ ~ G < < 2a- p.e ; L... 31, >I?:; .;:,>-. :.? , - - . o+e;- i ,<.o ]~ l i$d ; : r;-;u-.-,",e vn1-m IJ~~:-- . -~ J. ,nr, Ii? <,c Z ; y ? t 2

. . vayii--c>-;:x121; ~ 3 " z t l 8-2: K , . Z ~ ~ : , ds,t 6,-ec;- vc.;.;r; ci;= :j.gtp i1;~:der -,--.

he-i; -- - . . L~2f~?- le j -i:r d: ZKCYL . . -- . . Gsajr::c ~cl?r.:~r i l r T ~ ~ L J G,: t , . f e l c,r ,., :I:.;-- c, -~ geed? we:a~.,-: zan -l,s

, -, biee.i.n, 11; :,?~119 2 C2c.n iL,:iA~bundig. ~ 3 0 ; - J -.- c c s TGIIC; z.G.* < . a L ~ . 8 ~ . ? 5 . . ee:? rlj!;.: hcrf st~gg-t c n eeil a,pngenFu-,i.li: - . ; i :~-:-?r-~~ j d,, ;,Jog,, h c ' ~

piie-~i.~<: J a ~ r 5 y ~ i n i g ].er,d- ec vee l V ~ ~ : ? S - , ~ C C ' < . ~ r e z g e n , zoY2l .iZ gez in :Is i n TJn. vzrk en vooral. i n UT: l i l i f l i ) ;? '~cioi j . Ik :T:X TJ vee l succes .

I,,, Bot

Voorz i t t e r

CVAIGEB EN TRAPSPORTEREN VAA ZEEDIEREM 1 vervolg

Als we verder zoeken zien we opeens tussen a1 de krabben een donkere vissenstaart en ja hoor, we hebben weer een Blennius pholis (slijmvis) te pakken. 3eze vis wordt in de literatuixr genoend als zeldzaaq voorkonmd in Zee- la~d, en verder nergens in Rederland. De Jaatste jaren vangen we deze vis, die nogal vaak uit Bretagne wordt gemporteerd, regelmatig op de havenhoofden van Scheve- ningen. Daar zijn het meestal kleine exemplaren, maar oEze keien-keren excursies leveren thans regelmatig (veel) grote exemplaren op aan de Zuidbout bij Ouwericerk en op enkele plaatsen in Noord-Beveland. Tijdens een excursie in September jl. hebben we op Moord-Beveland weer 15 exenplaren losgelaten omdat ze ~uit bij zich hadden. Van het Zoologisch Station te 3en Helder vernamen wij, dat ook daar de laatste jaren een eLdiele m a d Blemius pholis wordt gevangen. De heer Hoog uit Den Haag, die vele jaren achtereen in Juli of Aug~otus het eerste exemplaar van de Blennius pholis vangt ez door ons vordt erkend als kampioen Blenniusvanger, heeft op de Scheve- ningse havenhoofden ook een Blennius gatto~~gine te pak- ken gekregen. Voor zover we kunnen nagaan is dit het enige exemplaar dat ooit in Nederland is gevangen. Verder zoekend in het diepe gat, dat nu door de ver- wijdering van de keien is ontstaan, vinden we zeer grote exemplaren van de harige porceleinkrab, een krab die veel lijkt op het eerder genoemde porceleinkrabbetje, naar die veel groter kan worden, enigszins fluweelachtig is en vooral veel beter houdbaar is in het aquarium. Verder vinden we vele hydroidpolypen, zeeanemonen, zee- zinjelieren, jonge fluwelen zwemkrabben en allerlei klein spul, dat zo goed geschikt is voor de bak. Ba dergelijke graafpartijen is het natuurlijk van het hoogste belang de keien weer in hun oorspronkelijke positie terug te brengen. Hier wordt altijd goed op toegezien, want indien dit niet gebeurde zou de schade aan de dieren groot kunnen zijn, terwijl bovendien op den duur verzwakking van pier of dijhoet zou lrwsnen

-- -- ontsiaan, B~;hzlvc he t "kciell I-: rcns' S; ,?~z<.~tnzn T:.; :)?IL 1'3; i~:. '., "pr-7; :-- ker?nU, D S t g c b e ~ r t cg oude oes%crpc,r,:,~is-l: ccorr l b.': Yerse!rz, mar a 1 2 e e r d ~ r e j;.sa;l cio1.c ? . c j~v~~ l ' r _ ; ? cx J:'.:;ai?.- -

~ s r , l i g y y w qgzslace;; , dFc n i ~ t ,r_ ?ST a7-3 C~;--:C C-tr-: ; T-J:. den i J 09 tieze C ? Z ~ ~ ~ - Y L C ~ h e e f t z j - 3 21- <-: Ic.-1-;- d e r jdrcr, een zeer r..ijki. f a m z o:lCt-ikk~l-' 125 C0-)--!3~7_:,'- -32: - ben ~ i : oak h i e r ecn o r m i f p ~ t u ~ l i j l ; ~ . brol.t T:ci: LC; r : x c ~ k ~1 .; - e e ~ l l ~ p e n a e dicreri, VerschcZdsne m-' ei: h .eft 1 -C,I zcS ,'s eerl dzk$ar, ~ e e g e n o m n cr?. 2cez thilS.3 ZOEOST. ID. ,Y' ill k z i J aqur,ril;is~ l a t e n ii~ir;~-en! Ke-; d s ~ s 11-2 tiiod; hekbcn s: 2 .~:L.",F:

szrstc visscn & c ~ ; ~ q x ? r ~ , x a ~ t Schtzlvz Blen-.bi a; r i n d ca ;:e zo ooh puitaj..cn e c bo c ~ r u i s zea, Gzen @led-en hebba:: wa al begrepcn, d 2 t ait zocken 23 v i s s m langs de LC-st 1:; Z c i l ; ~ t3c'r. n c x z e o n ~ - ' c c ~ ) LrL i ; , ~ i

/ I aui skor i s ex: dz t z r ~ 2 a ~ cen gozbc. z r -n le - - 2.- :I:; b? ,? r >t cie dieren cti b;?.~ levensoins tard&5cdm. bcke-m LL ~ 2 k 3 - 1 ni. cndcr mrztay @an En dc d i c r m zo6ocndc i: I!>n zi- ,zn element opzoeken. Dan a l leer , komer, we Z ~ n d e r @3sn t z weten wat z i ch onder de waterspiegel a f s p e e l t . Zo kunnen w e l e r e n , hoe we de omstandigheden i n h e t aqua- rim moeten maken om werkel i jk een s t u k j e zeebodem t e kr i jgen, t e r w i j l we tevens d ie ren kunnen verzamelen, waar we anders n e t geen inogelijkheid aan kunnen komen. Nisschien denkt de l e z e r nu aan een onbetaalbaar dure u i t rus t ing , zoa ls d i e wordt gebruikt door Cousteau en Hass, maar zo duur hoef t h e t toch heus n i e t t e z i j n . Reeds ne t een duikmasker, snorkel en zwemvliezen en een beetje t r a i n i n g is h e t mogelijk ou k e m i s t e maken met een geheel nieuwe en onge lo fe l i jk mooie wereld. De grootste rijkdom langs de Nederlandse kus t vinden we op 0 t o t 1 5 meter d iep te . Een d-erde gedeel te hiervan i s voor TJ bereikbaar zonder h e t gebruik van eelz duik- apparaaf en d i t gedeel te is zonder t w i j f e l h e t r i j k s t e stuk. Kct een snorkel kunt U, 8an de oppervlakte 2 ,dm-

mend, voortdurend de boden bekijken, hetgeen bijv. i n Zeeland en op dz kiad2eneilanden langs de d i j k e n een fan- t a s t i sch gezicht is. Het eers te w a t U op zo 'n zwemtochtje z u l t z i e n z i j~ de sagar t i a t s en weduwerozen. B i j "De V a l t ' t e Wemeldingen

kunt U op deze manier net zo veel zee-anjelieren verza- melen a l s U w i l t . Alleen wordt de wijze van losmaken enigszins gewijzigd. Onder water lukt dat nl, n i e t op de eerder beschreven manier. Uw nagels worden, als U even i n het water bent, t e zacht en bovendien z i t t e n de anje l ieren daar e rg vast: U zou aden t e kort komen. De juis te methode l i j k t erg ruw, maar i s see r e f fec t ie f . Met een snel le beweging pakt U de a n j e l i e r met de volle hand b i j de stam en U geeft dm een rilk welke p a r a l l e l loopt met het vlak van de yoet. Vrijwel a l t i j d heeft U de a n j e l i e r dan onbeschadigd i n Uw hand, T i jde l i jk opbergen i n een p l a s t i c zak of fijnmazig net en U kunt de volgende @an plukken, A 1 zwenmende z u l t U ook meerdere soorten krabben, zee- s t s r r en en v i s j e s zien, Met uitzondering van de zee- donderpadden, die wa met de hand kunnen vangen, gebrui- ken we voor de andere v i s jes een schepnet je. D i t moet fijnmazig z i j n en zeer diep, want anders zwemt de v i s e r d i rec t weer u i t , Het moet zo die2 z i jn , dat U het ne t je met de hand vooraan dicht kunt knijpen, t e rwi j l de v i s ach5erin z i t , U brengt de v i s dan naar Uw bun, die aan de oppervlakte i n een oude aztobinnenband hangt, Die autoband of ander soort d r i j v e r naakt 3 met een l i j n t j e vast aan Uw r ien , zodat d ie n i e t kan wegdrijven. He% is verbazingwekkend, hoeveel dieren U op deze manier kunt vangen en het z a l derhalve een hele opgave z i j n die vangst levend naar hxis t e brengen. 'Daarom i s het h u t t i g d i t f ace t eens nader t e bekijken. De allereenvoudigste manier, zoals we d i t vroeger deden, i s a l l e s i n bunnen gooien en op d e terugreis zo nu en dan wat "wapperen", d.i. met de vinger de oppervlakte i n beroering brengen, en e r het beste van hopen. Deze nanier geeft meestal een groot -transportverlies. Net bunnen werken gaat uitstekend, Hoe zo'n bun e r u i t moet zien heeft U kortgeleden i n DE KOR kunnen lezen. U moet erop l e t t e n , dat U n i e t a l l e dieren b i j elkaar kunt doen. Alle soorten anemonen moeten apar t , omdat ze met hun nete lcel len het water vergif t igen, Zeeegels mogen on voor de hand liggende redenen nooit net vTssen o f andere " z a c h t ~ dieren" worden vervocrd.

4

7 Vissen met s t e k e l s , zoa l s de zeedonderpad, mogen a l l e e n rnaar i n zeer dikke p l a s t i c zakken. We geven e r de voorkeur aan ze i n bunner?, t e doen. Bunnen kunnen we voorzien van een zuurs to f sp iege l of kun- nen worden doorgelucht met een pompje. Een membraam pomp- je kunnen we door middel van een omvormer op de accu v m een auto aans lu i ten . Ook kwaen we doorluchter, met een voetpompje, waarvoor we dus de hulp van een a s s i s t e n t no- d i g hebben. Duikers kunnen op eenvoudige wijze de res tan- ten luch t u i t hun persluchtapparaat gebruiken. Het b l i j k t dus wel, da t zuurstof de i d e a l e manier is. Het wel-kt ve i l ig en geef t h e t rainste werk. aovendien hebben we h e t voordeel, da t we dan met een groot a a n t a l k l e i n e p l a s t i c zak jes kunnen werken, waardoor we he t r i s i c o verdelen, terwijl. met zum-stof per l i t e r water mcer gramrnen d i e r bmmn wm-dm, vervoerd . 3c doorzichtige p l a s t i c zakken geven nog h e t e x t r a voor- deel, da t nen zonder enige moeite de d i e r e n i n de gaten ka houdan. Let U e r we1 op, d a t a l l e e n zakken van poly- ethyleen geschikt z i jn. Het ook we1 gebruikte polyvinyl- chloride ka? voor o m e d ie ren g i f t i g zi jn. Ecn andere, misschien s ~ c l de idea le manier van t r anspor t

A

zagcn we toegepast b i j h e t aquari-m van S t . Scrvan. Men gebruikt d m r 30 l i t e r polyctliyleen raelkbussen ( i n I\-eder- lanil te koop b i j Xmergo t e Landsmeer voor ca. f 50,--). I n dczc bussen i s een k o o l f i l t e r asngebracht. Dz bus wcrdt b i jna geheel gevuld met water. Door een membram- pompje wordt he t k o o l f i l t e r en een doorlucht ing i n h e t f i l t e r i n werking ges te ld . De g i f t i g e s t o f f e n , d i e t i jden:: het t ranspor t i n gro te hoeveelheden onts taan, worden door de act ieve kool opgenomen, waardoor h e t mogelijk i s geble- ken de d ieren 5 dagen l a g u i t s tekend i n leven t e houden. Bij a1 deze t ranspor ten is e r nog een f a c t o r waar we bij- zonder op moeten l e t t e n en d a t is de temperatuur. Loopt deze t e hoog op, dan i s nog a l l e moeite voor n i e t s geweest Bij het gebruik van zuurstof l i g t de s r i t i s c h e temperatuur i e t s hoger, maar v e e l maakt he t n i e t u i t . U kunt h e t op- lopen van de teraperatuur op v e l e r l e i w i jzen voorkomen of tegengaan.. Zolang U nog aan h e t zoeken i s l a a t U de bun zoveel moge- l i j k i n he t water s t a m , zo nodig omringd door enkele

stenen. Let op, d a t de bun met opkornend water n i e t wegdr i j f t of omvalt. A l s he t zover i s d a t U gaa t inpakken, doe da t dan i n de schaduw. P l a a t s de bunnen of zakken, d i e voor he t t r anspor t gereed z i j n , zolang dnder Uw auto. Zet tegen de t i j d van v e r t r e k a l l e deuren van de auto open (ook de bagageruimte), zodat U de opgehoopte wamte kwi j t - r aak t . Laadt de bunnen pas d i r e c t voor h e t wegrijden i n en zorg ervoor, da t de wagen o o k 3 i j d e n s de rit zo koel mogelijk b l i j f t . D i t l a a t s t e i s ook i n - d e winter van belang. Plen i s dan v ~ a k koud van h e t urenlang zwerven langs de d i j k en z e t de h c h e l aar~ t e r w i j i c r d ieren i n de auto z i j n , d i e dan e r n s t i g e scbade kulr- nen ondervinden van de s n e l oplopenclc tc.mper,?,tuur. Zet Gw bunnen zo- el- mogelijk Lie bi .nnens t rm~nde wame lu-cht af . .Coe za mogc-li jk c i l l d s ir. dc L)a~age-. r u h t e . fils U eeri hand- of vcc;-t ;p~-:?~+e I- -I vno?: tie door-

i* - y,J"ll 1-1 7 -i ,+ Q K 52 lucf i t ing gebruik t , zcyg drill, d.zi; dc:. '.,-'..A- &. -.A d~ z.L.JI

wordt aangevoerd, H e t ;7,d~-~;~hair;~i~~s:;~:;~1;s.;l~, (kt na czln y i t van een ~~i.~r i n een astc hzly-t, i : r dc\&c;l:: jll.; T?-c:r zeedieren. 13 !let TJ gcluk'i om dz vcxgst 113 -12. CIzk r:,:j,.,_i_-ke l,;;-?:;d

. : %111~;~:3 te k r 5 j&?fi? 6 2 : ~ zi j:? 6-c ~ > i . t ~ , b J <- crA-:?? r.:. , : -v-<.,2r-.

.-

h i J , Siezstal zi ja I T ~ n;t zc ' ;I Zr7;3:i.2r:,:-- $;I,<,. ,-, - I-- , .. '-5'' 2-c.- '. el; . - . . , in 2 -L,zn_t on he l-lc.:ie ~::ng:2?: ylPLay iz ,. v.:': -,,? ;----. >..:-.-.I - cf;:

ell. all2 3 1~orF;en v,iel. u i t - > t > z ~ e k e r . (2::: GI:~~: z . 2 -1: by*cy:.~e.-i ,.

. a - <>

In 5 p r & i c i jk i n ~ ~ ~ : ~ L 2 : r : : ~ ~ 2 l g ~ ~ J . < ~ ~ ; : m , ~ , v ;:?; ki(.~~; = ? ~ ~ ~ ~ : > ~ - ~ L - . nc)ofiza.'l:c.lijl.;, i s ct;; de ;ii,;.1*e:1 Q L , ~ -;---.h 8.' < ,- 7 -2.. <I . ZL .i 8 1 * - : : -;!- .? ::

7 - he$ t ~ ; ~ r , ~ ~ ~ y i ; I"ie3!)crl p-r, .,,., ',----e,-., ,,,, x . zec-,-. :;-::,<,il~::s.~.(-~~-L-~-'.-; <,-.r.':y; 7- t 7 I J ~ bCiste ~ i - - w 2 r - ' 7 - , - - - . ' r r - - . - - -

- . -- .L.L,., L . . L> %, . L,\* ' < . . , >. &. ,: t!. :-: ;, L

7 8 . . 9 ! --. 7 .> .. -- ~ l j 2% 2 ~ 2 7 1 qt~L>~y2~L-~j:ii;~c3-- (2' r c~:, c:(y, ' . .

< ,, , ] c . : :::-;; ->-,2,:-? ,;-\; ,:-I]

A . , - - --<- y ~ n de n i ~ : ~ . , ~2 :>;I-- . G , c, .- -. - 7 .

. . '., - . ,,Cb" :.:~',d:' ,.-:: 7,' .:-k' ~"

~. . , ..-

. \ ~ - ; L: . :. -.-:CI~ 51 :j:.:.:e%Lc j;:* [ i.' -. i:.-?..:.*-:-~ :' *; :. . . . ". u . ,., A

7 .

, ye&nqlL n-&t mogc' i-;_jl.< . 1; r:i-.-> - - . L, <:< > l - . ~ z * : - - . : . c : Y ~ . . . ..- , - , i - - > ., , \ - < p l a s .,l,c e m e ~ ( i ~ kb; L ":IS; 2.7 L; , i2 -~ , . : y ) . , - - C I

. , , - " ,- -- (_ 1 ' 1 , 7 . U z o o i t ecn C:~.~-:L:L- ::,;?i --$ -t;?;rA.~~i:~ z*. ; : ! - b l , , . ; -... ,.: : , . .: ,, ., . -. -. - . . . . ,. 1; - -\ - sidde_l.cn co;;.:-s .J,:12;; pi: C:-:r i b:. p geTb,:,.- .L:K-: . - . - A . -)- J . , - .

;;zcx- c vj ,-.. *-j-2 ,-, fi- voo1' ZerAJ< -.' ,in. / A t i - r O

, . in. d i e eryx.:r zet i j 6 2 ~ e?c doo..-L;_i~.r.-~7.i.~,c: $-.:? i.f ::. - 4 , , -,- - - . . ~ , ' ,..,b

,2 e ir& c j - ~ d \-p2l1 (2 1- Q 5 fd (2 -c y : .,I ,:: ~ y 1 4 . ; : .;;.? -:* -, ,. -.. -. :;.L - - d - Cu.l.!; - '

. " 3_i e vzn h.e t aq=;rn~iica,

. . .- -..-

Aangezien p l a s t i c warmte s l e c h t gele-id+j gast---dit--erg langzaarn en :&at i s j u i s t de bedoeling. Pas als de 'tempe- rrztuzr g e l i j k is doen w e de volgendo s t ap . De s m e n s t c l l i n g tTan hc t quman t a ixwa te r en het x a t e r wamin de d izren worden vervoerdr k2n ir:. v e l e r l e i opzich- ten ve r sch i l l en . E m v e r s c h i l i n pE, zuurstof, zout-,

. . . ~ .... nitrzak- of n i t r i e t g e h n l t e k n n zeer schade l i jk z i j n . We gaan daarom het water i n dc transportbwL zeer l angzam velTengcn net; -m,ter u i t de quarantainebalc, Crx de 5-1 0 minuten een kop je i s voldoende . ItJordt ds transportbun: t e vol, d m scheppen w e water t e m g en gmn verder nor- mal door, H ~ S de d i e r sn vreezd gaan doen stoppen we e n i g ~ t i j d , $?e Irunnen d i t mengen zatuurlijk ook doen or, de r~~r i i s r , die kortgsleder; door de h c e r Schagen i f i DE KOB i s bespoken. L'mgzamerhand wordt ha t water van dczelfdc s a m n s t e l l i n c en e e m t dsn doen we a l l e d ie re2 i n de quarantaine~b.aakIc.-:.-:_ Hierin l a t e n wo ze 1-2 weken z i t t e r , , Eventuele s t e r f - . , . gevaller, kunnen d m ~ i e t onze huiskmerbak bederven. fierst na die qrmrantaineperiode wennen xe de dieren - wcer ' op dezelfde nanier als h i e r b o v e ~ beschreven - over op dc h~iskamerbak. Ik hoop, da t w e met ..deze s m i e r e gegevens i e t s hebben bijgedrager, t o t he t succes van Vw en onze hobby. ?Ixgen d i e zich nog mochten voordoen - en daara~an tw i j f e l en w e n i e t - kunnen t e a l l e n beantwoord.

t i j d e via he% s e c r e t z r i a a t worden

H,A- van Vl imeren Jr.

B i j Let cxperincnteren m e t verschi1lend.c kleuren TL boven de b2k i s cr in de l o o p der j s ren een f l i n k c begroeing onts taan . Was het vor ig jmr een groene begroeing, thans i s h e t donker- roo<, 5 i j nadcr onderzoek cen blsu~rclg ,cblcken. Op he-l ogcn- blilr verd; . l jn t deze bcgrocing ~ e e r . Stceds heb i l r dc harders d x , r v a ~ de sehuld gegeven maar rnerlit;naidigerziri j ze vrzlt he t verd1:ijilan van dc alg stccds szmen mo-b cenr pcr iode vcn in- tcnsicf f i l t e r e n over kool. Zou dezc k c o l Z i l t e r i n g de oor- znzk kmuen zi jn, h a n l t de koo l voedingssioffen u i t h e t water? ? i e ~ ~ c e t hierop he t antwoord?

Riddcr v m Dcorne Jr - R i jsGij8 7

IN DE NiiTUUR l<i$ IK HET ZEE-AQUdRIUEI (11)

De sigenscb,;spci: cn gedrsgingen van l i c h t en he% l i c h t - k l imss t liunrcn T-c i n d i t v e r h s a l 31s volt$ indc loc :

1 ) Krnl i" , i - t c : ~ gol f k s rnk te r 2 ) I n t e n s i t c i t en ~ n e r g i c k ~ r z k t e r 3) Per iod ic i Jce i '~ ( r a a r b i j schcmcring, l i ch tschok! ie~ ed. ) 4) iiserknz >sii?;, brckiiig, v s r s t r a i i n g cn absorp-5.e 5 ) De rich-biilg 6 ) Pol:ris-,tic 7 ) F1uoresc~~ ; - \ i c

L ich t bchoozt -Lot dc electromngnetisch, t r i l l i n s e n . GJnt e r nu pr,,cics t r i l t z ~ l i k v s i j s e l i j k in h~ I nidden l a t c n , aa-r 3 , s er i c t s hil t , hc-eft d i z t r i l l i n g een zekerc f r c q u ~ i l t i c en een snc lhc id 7 m a r n b e h i j z i ch voort- v

p lan t , iils mcl: dc v o o r t p l a n t i n g s s n ~ l h c i d dn dc 1rei jc ;nt ic kent , k2n mdi- ?-2 g o l f l c n g t c u i t r ~ k e n m . Rzdiogolmn z i j n ook c l e c t r o r a ~ ~ ~ c ';ische t r i l l i n g s n , eve r id s ran tgen-s t ra len .

' Z i j hcbbcn 211, dc, ' z ~ l f d ~ : voor tp l cn t ingssne lhc id en d i e nocut mcn I :~r t ;~-eg J, l i c h t s n e l h e i d : 300.000 kin/sec. D e r8ntgens tr ::lm hcbben ecn zecr hoge f r e q u e n t i e , en dien- tengcvolge c m zeer k l e i n e go l f l eng te , B i j dc r sd iogolven i s h e t n e t ou:cli~ecd. W 3 t ;:ij l i c h t nocmsn z i t e r t u s s e n in . D c golYlc;:,,ten van d~ radiogolven s t a a n oi? u~i t o e s t e l ; zc z i j n &;it '-Lo drukken i n meters. Die vsn z i ~ h t 3 ~ ~ ~ r l i c h t l i ggcn i n dc buur t van dc h e l f t van cen m i l l i o e n s t c xc t e r . Hoer-el dc i'rcquenJcic de fundamentelc eigcnschzp van l i c h t i s , h n t c e r t men mecst?l de g o l f l e n g t , Vrocgcr druktc mc:? dic p l f ' l e n g t e u i t i n %tgstrbms: i ! . In d i t v ~ r h ? ? l z ~ l ii: vcrLor dL modcrnc c ~ n h c i d g e b ~ u i l ~ c n , dc nsnom,tcr : nn. (TI:,% t i k t oolr ;iat gcmakkeli j kc r i ) Z;t vcrbsnd t u s s c : ~ d i z < zcnheden i s : l o 2 = 3. nn = bdn m i l l i a r d s t c a. l o r . 8

In tnbcl 1 z i c t u ocn overzicht v m dc clcctromagnctischc t r i l l ingcn.

TABEL 1 . ..

golf l m g t z

grotcr d ~ n 1000 kn van LO00 km t o t o , l rnm van o,L ma - 760 nm van 750 - 380 nm v m 380 - 10 nm van 10 - 0,0001 n a kleincr d m 0 , l pa

aard dcr golvcn

laagfrequcnto c l c c - i x i s c h ~ t r i l l i n g e n rddiogolvcn cil microgolvcn i n f rarodc s t ~ n l i n g voor dc mens z icb-bba~~r l i c h t u l t r a v i o l c t t c s - h z l i n g rantgcn- zn g. ,LC ; s t r a l i n g kosmischc s-ixzliiig

( 1 pm = 1 picometer = $Gn b i l l i o c n s t c meter)

IT=,% 5 j i n dc mnde l ing $:it l i c h t nocmn, i s i n n c r k e l i jk- hc id ten r a t j c t o e van t r i l l i n g e n mct a l l c r l e i golf lcngtcn, . . bi=:ci? Lz grenzcn d ie u i n hct t s b e l l o ~ j . , z i c t stnnn, Latca i r d ccn bundcl vm d i t v i t t c l i c k % door zen p r i snn t i sch ~ L S ~ C ~ I C ~ I s tuk g las s c h i jnon, dnn n c m a xrlc o p ecn ve l w i t p a p i x zc-,ter d i t prismz een hele reeks klcvlrcn naar, lie hc'~bcn L, vcrschi l lendc golf lengten Vail hst l i c h t zo v2n c l k m r gescheidcn. A l s i Je ze -iecr samenvoegcn, z ien t7c veer v i t lid?-t-, Doxo " v i t t c " k ieur i s dus e i g e n l i j k n i e t een cigen- sch-2 v z h c t l ichtmcngscl, mzar h c t gavolg VLU de c i g a - sch?,p vq.n ons oog, d a t door een d c r g e l i j k licht-mengsel gc%l-ol"l",r 1 ~ 0 r d . t ~ I n fig. 11-1 cn t a b c l 2 z i e t u hoe v i t l i c h t door cen prismc i n z i j n ssaens tc l lendc klcuren mrd-i; ont loed, en hoe hct wi t t e l i c h t en h e t aangrcnzende u l t r a v i o l e t en inf rxood x i jn ondervcrdccld.

v~cuwn-ul t ravio lc l W-c - UV- B UV-2~ v i o l e t b 1 auv

TABEL 2 , --

golf l cng t s ukleurl l

vervolg TABEL 2 ---

Fig. 11-1

golf lcrigt e

500 - 520 520 - 550 550 - 5-70 570 - 600 400 - 630 630 - TGO 700 - 760 760 - 3030

In nerkalijl:hcid ZF jn de grenzcn tusscn dc klcurcn nz- tuurlijk n i c t zo scherp te trokkcn.

"kleur "

blaux-grocn groen geel-grocn gccl o rnn j c m o d vor* rood nsbij i n f r s r o o d

. 7 - Fig 11-1

Het g c h ~ c l l i j l z t t i c 1 iets *op een Cryptocoryac~iouci i n he% t rop i sch rq~r,-.riurn, ~ 1 1 O O ~ ;-el i - t s op b r ~ c d b l k d i g - Vslisnuria. DG y lnn tcn z i j n ech tc r vcc l gr.illi,cr en a r t i s t i c k c r g;vornd, d u k1;twcn c i jn b izonder mooi,

L -- -

Caulcrpa p r o l i f e r a (Foto : ~ , l l m i r )

Het groen i s n z m ~ l i j k donker i n h c t ccntrum v m de blnadjes , de gegolfdc rrxden zi jn l i c h t e r vm klcur , t e r r i j l de bovon- rand ( a l s tskcii v?,n s n c l l e g roc i ) gcc l t r i t is. -De oppervlsktc van de b lnadjes , d i c ook v e l Phylloiden .norden geno~md, b e y i t vask f i j n e , zvar te o v e r l n n p ~ li j n t jes , a l s mot ecn pensce l t Jb anngebrscht. De b lsndjes g l m z ~ n cn z i m c r s7,ppig u i t , dat m ~ n cr zo i n zou n i l l o n b i j ten. Met dc beschr i jv ing , d i e nog n i e t s zcgt ovcr de -.:issolcnde l i c h t v a l en do- bcv- l l ige berpogingun i n de ?:ictzrstzoming, moet U h e t echtcz doen. I k n i l d c u namclijk icfts ~ & m & c l l e n ovzr dc gyoc. ig~r~oonton van d i t v o o r ~ ~ o ~ c ' i g c aqucriumwier, gc;:oontcn, 6- ic z i c h voora l l?,tcn bo;ro~idcren door h e t f a n t a s t i s c h c Lm30, m a i n de g r o z i sons p laa t sv ind t . 14 (rjori-b vczvolgd. ) A.lmir 2:rschJc

"EXTRA EOEKBESPSLKING"

S t e l t z i ch ccns voor d ? t u ecn e n t h o u s i ~ s t z e e - a q u a r i x n bcn-l 2n i n Hcngclo noonto De moeilij2h:it'. i s nu, d a t denkt u tcni! nz t s : "Hoe kom i k o o i t zondcr n u t o op 3c b u i t e n p u t t e n b i j Ybrsdke, of op I t p i e r t j e b i j F l i p , of op Kztsc Hoek" Tock i s d-t zc q n kunst n i c t ; l e t u F,. : ope l c ,?,,L, or van u i t d n t u 116 uur voor ;I t - , t e r op z Q n l?;gst i s , -bur ~ l a s t s c moet z i j n . D s t houds ia , ?LrLt u nog ecn ha l f t o t 6bn uur e e r d e r a m moet kom2n o~ h c t L i c h t s t b i j z i j n d c s t - t ion . S t c l nv oens d - t h e t i n dc Ocs ,c r sche ldc om een Lv.r cT -L,iee, ha l f d r i c , 1 x 8 Tlatc i - i s , V~li31' bv, Xrimperlznd mo:-t u, ckn dus om een uur of t L . ~ , l f i: l i c l ~ e l b r g aanlromen. In hist 'ooekjc d z t i k h i c r z,zn ' t bcsji-,l;i -I bcn, s t ? - t op b l d z , 7 1 d a t u o n 12.18 ir de Xceu7:sc hoofas tnd kunt srzn- ko:len, U ,?act d--n de t r e i n van 652 r ; l = ~ l - - " I L . ~ ~ U voor x h t u i t Hciig,clo nzmcn. Op Rott~rg.zm-Ccntrc.;l li , z f - t u 5 n inu t en dz t i j 2 om over t c s tzppen , (Zie bladz. 119) U i t dc t s b c l op Bl:L, 18 b l i j k t d z t u i n I;ic',cielburg r~ ,n he sib-ition , ,- f i c t s liua l hui-en, D - zr hangt u GC d u b h ~ 1 ~ Ti?-LS-i ,s op, ::;/'~rir de bu;:_z,~ z i t t e n en h e t zuurstof-boiamci;:c, L:;? dzn i s h z t dri,, k i z r t i c r met de f i s t s n m r K1,qe;.laici.. TTc,d~t u d m r eLn uur of d r i e hcb t rondgcschnr re ld , z i , ~ -A dzt h c t -~:ter 21 r:e,r lrazr knzp hoog komt, u v u l t do b u i ~ ; : ~ 9 lLt zuurs-Lof en u xz ivnard t d c t e r u g t o c h t . Dt t r e i n v a 17,14 uur u i t Pliic'.tL s lSurg i s gcmzkkcli j k t c h2lc12, E. 2r ~ c n uur l n t c r i s 001: gecil r?*rn;, TJ bent om h z l f tlcn TTecr iL: B,_~;~elo. Iil 20 -Icrdxn en m ~ r s f o o r t hcb t u t i j - ,,nocg on: over t c st r,:)pcil. vooT 17- L. -L a , Gocssc S3s cn meldingc ;..out u i n Goes u i t -

st1.p-icn, en ook dRSr z i j n 2-m h c t ~ * i ; z t - i ~ i > f i c t s e n t c h; -lee Vooi. Ycrseke s t a p t u u i t op h e t s t m , t i c m c - ~ j c Kruiningen- Yersckc, en d,%n i s h e t e m h a l f uur 1rj;mi iilmdr h e t ko lk j e . (Vr.-~;en nnzr h c t Krcef t cnpa rk van hierr-,s-~driaxnse ) . D e kol"fi-,hozk lri g t d r i e kr;-trtic:r f l e t s c L TJ;~,;'; Bergen op Zoom. D?or de E g g i n g van do g ~ t i j6en i s k n t -5: t d t i jd m o g ~ l i j k i n i t rzck-end van ze'c'r vc r t c komcn, l , . x liloct dnn h d l ~ xs w l een dng i n h c t midden van de - K C ' : v r i j ncmcn.

15

VAN HET SECRETARIAAT

D E HAAGSE WERKGROEP IS 2~

Degencn d i e de kou en gladheid,, n i e t durfden of wilden t r o t s e r e n , hebben grandioos o n g e l i j k gehad. De s-tichtingsavond van de \~e rkg roep Dci: : :mg ;lss h e t bezoeken m a r & , a l l e e n 31 voor de ongeving --aarirl zc' gehouden. De heer e:i mevr. Lud:aig bevonen een h u i s L 2 - L cell knmer b e z i t nellte g e h - I . i n de f7e eeu;ise s t i j l i s bet inuezd, een genot' om i n t e vertoeven en om naar t e k i jken. De o,~l;oms t was ondnnks de s l e c h t e ~ r e e ~ s o n s t z n d i g h e d e n zee r goed. t e noemen, n i j zagen ve l e nieulre ~ c z i c h t e n , z e l f s mensen d i e no; bu i t en ons verenigingsverband stonc?en, o ,a , u i t de SliiG. Qolc, cn da t stemde ons p l ez i e rug irss e- een oud l i d komen opdz-gen, de heer Vals ta r . t!e konden zr;i hek e ind van de avond a1 ecn I t i n s t van d r i e n i e u m ledevl boeken. Om 8. j0 uur~errrelkomde de heer Compc~a Ge annvezigen, narnens h e t $ercnigingsbestuur , H i j s c h e t s t c n e t d o e l van de ssmen- konst: hat opr i ch t en van een contactgi-oep x l k e za1 dienen om Gil7c l i e f h e b b e r i j op een hoger p l x ts brengen en de onder- lin.2- bend tussen de leden t e vers te r l rm. Hierna werd met de deslr~i6ige hulp van enkele sannezigen i e p r o j e c t o r op g?ng ge- holpex en kregen t~ d r i e goede f i l m p j c s 'ce z i en over .zeedieren. Eers-b nerd een f i l m over zee-egels v c ~ t o o n d , . d i e ondanks de vreende opzet b i j ~ o n d e r l e e r z r a m mas ( ; ' o l~5J l end t e r beschikking gestelcl. door de Franse dmbnssade) , d a ~ ~ i ~ ? txee f i l m van de Australische Ambassade over h e t plm!r%on en verdere leven op het 1 io ; -x l r i f . Df: f i l m s r-erden n e t een spontazn cpplsus beloond. Nadat onze voor t r e f f e l i jkc gcstvrouue met behulp vsn enkele aan_-iezi~e dnrnes de in17endige mens v e r z o ~ g d h.c,d, g i n g men over t o t h e l t w e d e d e e l van de avond, m a r b i j OilZe gloedniemre contactmm dc heer Ludwig u i t e e n z e t t e hoe h i j z i ch de- contact- groe17 cn Hzar werk zag en verzbcht on nt-b zoveel mo$eli jk i aeean Bn plsnnen naar voren t e koinen, U i t d-e vcc lhe id daarvan 'bleek rhidel i jk h z t bestaclnsrecht van dezc nicu-re groep, he% w a s a l les nos een b e e t j c ve rxmd , d-och d i L z i j n de k inde rz i ek t en , d i e ex- nn een pasr bijeenkornsten ~ i e l u i t z i j n . Een panr pos i t i cve zaken kwamen e r ook we1 u l t ; Ten e e r s t e een p lan tse-

I i j B e con t r ibu t i e t e r b e s t r i j d i n g van dc onkosten van deee avoriden en voos de a sa scha f f ing van ma-Lcrislen; t e n tneede

I11 l e e s verder op pag. VIII

I n h e t aprilnummer van 1959, op b lz . 90, wijdde i k al enkele woorden aan d i t boek, d a t conventioneel van opzet is . Eers t he t algemene gedeel te , dan de v issen , daarna de ongewervelden en t e n s l o t t e l i t e r a t u u r en een alphabe- t i s c h e inhoudsopgave. B i j de l i t e r a t u u r s t a a t - hoe i s h e t i n vredesnaam mogelijk ! - P o r t i e l j e ' s Verkade-albm over h e t zoetwater-aquarium, van 1 925. Het algemeen gedeel te is , zoa l s b i j n a a l t i j d i n d i t soort boeken, t e kor t . A l s je h e t bek i jk t met de ogen van iemand d i e e r n i e t s van afweet en aan n i e ~ a nd raad kan vragen, heb je d a t s n e l door. Het ac t i eve kool f i l t e r en een in tens ieve doorlucht ing met f i j n e b e l l e t j e s wordt aanbevolen. P lanten en wieren worden t o t h e t l a a t s t e s p r i e t j e en t o t e lke p r i j s geweerd. A l s l i c h t worden de warmtint TL-buizen aanbevolen, u i t s l u i t e n d op aes the t i sc l gronden en met een argwnentatie d ie b e t e r achterwege had kunnen b l i jven . Het boek is d u i d e l i j k a fges te i~d op h e t g ro te publiek, maar de Kitsch, waarin de h e r i k a a e n on- over t rof fen z i j n , komt e r gelukkig n i e t i n voor. De circulatie-pomp, zoa l s w i j d i e tegenwoordig we1 ge brui- ken, wordt e r n i e t i n genoemd, e v e m i n a l s h e t bodernfil- t e r .

-. Over he t b e s t r i j d e n van zeevis-ziekten wordt w & l w a t ge- zegd. Axelrod h e e f t daa r in trouwens ervar ing , d a t is bekend. De besproken v i s sen z i j n i n hoofdzaak de t rop i - sche zeevissen, waarbij v e e l aandacht wordt besteed am de koraalvissen. Het g roo t s t e d e e l de r k l e u r e n f o t o t s is echter gewijd aan de mer ikaanse ongewervelden! De afbeeldingen van de v i s sen z i j n over h e t algemeen z e e r goed! Enkele f o u t j e s za l i k nog eens noenen. -De afbeelding op pag. 48 i s d ie van Heniochus acwninatu: en n i e t d ie van Zanclus cornutus. De onderste afbeeldin,

. ' op pag. 68 i s van Dascyllus aruanus en n i e t van D. arcua- t u s . De beschr i jv ing van D. marginatus op pag. 69 i s f out , evenals d i e van Pornacanthus dimidis tus op pag. 71 . De l a a t s t e hoort verder b i j h e t Genus chromis. Op pag. 77 i s afgebeeld een t r i g g e r f i s h , &inecant@us a s s a r i , u i t de Bode Zee, en n i e t de "surgeon f i sh" . De f a m i l i e Pomacentridae i s i n d i t boek g e s p l i t s t i n een dee l op pag. 62-73 met de gcslachten Abudefduf, Chromis, Daseyl- l u s , Pomacentrus en een d e e l op pag. 92-93, met Amphiprim

VI

rod b e s c h r i j f t een i n t e r e s s a n t e vangpthode. H i j en s tuk doorz ich t ig p l a s t i c doek i n een g e t i j -

poel t je zakken, jaagt de v i s sen e r boven en tilt ze. met een he lper ( h e l p s t e r ) met water en a1 e m i t . De

ivissen worden zo n i e t beschadigd en deze methode wordt ook e lders i n de amerikaanse l i t e r a t u u r besproken. Het boek is z i j n p r i j s zeker waard en bevat van a l l e m e - rikaanse boeken op d i t gebied als enige een groot a a n t a l goede gekleurde afbeeldingen.

H,C. . DE NATWP, ROUDOM 01'35. Redactie: James F i she r , S i r J u l i a n Iiuxley. Nederlandse bewerking : D r . C . van R i j s inge.

19a x 26 cm; 364 pag,; groot a a n t a l afbn. f 29,W J.M. Meulenhoff, Amterdam; 1962.

Us een groot a a n t a l medewerkess van naam en een r e d a c t i e , d i e beroend i s , tezanen een boek s c h r i j v e n , i s h e t duide- l i j k , dat e r i e t s bi jzonders o n t s t a a t . Dat i s d i t boak b e s l i s t . Het i s verbazingwekkend hoeveel i n t e r e s s a n t e en l e e r z m e onderwerpen men weet t e behandelen i n de 364 pagina 's . Het boek is dan ook een voorbeeld van saaenspel tussen tekst en (zee r d u i d e l i jke) tekeningen en f o t o ' s , Desondanks i s h e t b e s l i s t geen droog tekstboek geworden, maar ju i s t een i n s t r u c t i e f boek, waarin de materie op moderne wijze wordt benaderd, zodat de behandelde onder- werpen bi jna spelenderwijs door de l a z e r worden opgenomen, zonder vragen a c h t e r t e l a t e n . Het gedeelte wgarin de zee wordt besproken is b e t r e k k e l i j k ko r t , hetgeen i n he t bestek van d i t boek ook n i e t anders '%on . Achterin vindeq we nog een k l a s s i f i23 t i e van organismen (met opgzve welke ! ) , een uitgebrei.de verklarende li j s t van vaktermen, en sen goed uitgewerkte index.

n. DAS GROSSE ILLUSTRI%RTE TIERBUCH Hans W. Smolik 17 x 234 cm; 832 pag,; 1584 afbn., waarvan 1006 tek. i n

1; ~1

t e k s t ; 414 afbn. van d ie ren op 32 kleurenplaten, DM 44,- B i j in tekening op de Bertelsnann Lexikon .DM 38,- C. Bertelsmann Verlag, Gutersloh, 1960,

B i j de gro te hoeveelheid boeken, d ie i r _ de loop der t i j d uitkomen, z i j n e r te lkens enkele, wzar men wild enthou-. siast over wordt . Das Grosse I l l ~ ~ s t r i e r t e Tierbuch be- hoort h i e r b e s l i s t toe. Ket i s een bi jzonder goed ver- zorgd werk, zeer r i j k gex l lus t r ee rd n e t u i t s tekende tekc ningen en een leerzaae t e k s t . &&mend met de gewervel de d ieren worden a l l e st'mnen van bc t d i e r e n r i j k bespro- ken. Hoewel de gewerveldc d ie ren een groot d e e l van de ruimte i n bes lag nemen, konen ook d b andere d-iersoorten n i e t s t e k o r t . ' Z e l f s de diepzee en he t onzichtbare k le i r passeren de revue. De a u t h r ' g a a t op v e e l aspecten die- p e r . i n dan men zoti verwachten. De vlucht d e r vogels, echo-origntatie b i j vleerrnuizen en de op .gepol iseerd l i c h t reagerende ogen van. b i j z n z i j n enkele voorbeelden hiervan. Voor de zeedierenl iefhebber a l l e e n 31 z i j n e r voldoende geg6vens on de aamchaf van d i t ' b o e k t e ver- antwoorden. De ca. 1600 v o o r t r e f f e l i j k e i l l u s t r a t i e s w l l e n ds tekst aan en ook de index met meer dan 7000 trefwoorden i s var grbot belang b i j he t gebruik van d i t boek. Een u i t s t e - kend idee was ook om b i j de l a t i j n s e namn tekens t e p laa tsen; waar de klemtoon v a l t . I n de p r a k t i j k b l i jke r h ie ron t ren t nogal vee l misvatt ingen t e bestaan, Pouten z i j n we n i e t v c z l tegengekonen. Bet onderstebov~ p laa t sen van de tekening van de eendemossel wordt lang- zamerhand een t r a d i t i e en h e t verwisselen van s teurkrab en gewone g a r n a d verwondert ons ook n i e t . ,De u i tvoer ing van d i t werk maakt h e t n i e t a l l e e n geschih als leerboek, naar ook als bron van i n f o m a t i e en a l s n iddel om de na tuur b e t e r t e l e r e n kennen,

n. LihGSE IfEKKGROEP, ( vervolg vz i ~ z g . 111)

en volgens m i j -.el h e t be langr i j k s t c , d e Yrens on -i?,t; neer g e o r ~ : ~ n i s c c r d veld! e rk t e doen. Za -oillcr ~ e s e l l i g gepra;.-t b l ce f men ca. 12 uur b i jecn, 77a2rna cc;iiede nsar huis ging n e t het goede voornemen om ook de volgende ~ o n t a c t ~ v o n ? ~ vex snni-rezig' t e z i jn,

V I I f E, Boog,