Twee vrouwen aan het strand in het Deense Skagen Deze zomer stond ik weer voor het schilderij van de twee chique geklede dames, wandelend op het strand. Het was 35 jaar eerder, dat ik dit schilderij voor het eerst zag en het is al die tijd in mijn gedachten gebleven. "Zomeravond op het zuidstrand van Skagen" heet het

schilderij van de Deense schilder Peder Severin Krøyer. Een van de vrouwen is de vrouw van deze schilder, Marie, de andere haar vriendin Anna Ancher, zelf ook schilderes. Wat mij zo aanspreekt in het schilderij is de melancholieke sfeer, de zonnige zorgeloosheid aan het einde van de dag, als de zon ondergaat of net onder is. De flanerende vrouwen zijn prachtig gekleed en

voeren een (roddel?)gesprek over hun dagelijkse leven in Skagen. Het is het moment van de dag dat de kleur van de zee en de lucht vrijwel gelijk zijn. De schilder Krøyer had een voorliefde voor deze tijd van de dag. Het schilderij dateert uit 1893. Veel kunstenaars uit Denemarken, Zweden en Noorwegen hadden zich in die tijd in Skagen in het noorden van Jutland verzameld, aangetrokken door met name het licht, voortkomend uit de reflectie van de zon op het water en de duinen. Peder Severin Krøyer (1851) was na een opleiding aan de Koninklijke Deense Academie en in Parijs al bekend in Denemarken en kwam vanaf 1882 in Skagen, eerst alleen in de zomer en later als inwoner. In 1889 trouwde hij met de 16 jaar jongere Marie Treibcke, die al eerder voor hem in Kopenhagen als model had geposeerd. Zij kwam in 1891 met hem in Skagen wonen en volgens de verhalen zorgde zij met haar schoonheid en gedrag voor nogal wat onrust onder de kunstenaarskolonie, waarvan sommigen zelfs om haar Skagen verlieten. Kroyer was dol op zijn vrouw en toonde dat in de vele schilderijen, die o.a. in het Skagen's museum zijn te zien: Marie thuis, in de tuin, aan het strand, overal belijdt Kroyer schilderend zijn liefde voor zijn vrouw. Mijn favoriete schilderij van Marie met Anna Ancher is daar één van. De schilderstijl van de school van Skagen wordt wel post-impressionistisch genoemd,

voorkomend uit het Franse impressionisme (Monet, Renoir, Cézanne en anderen) in de tweede helft van de 19e eeuw. Zij beschouwen zichzelf ook sterk beïnvloed door deze schilders. Vergelijk deze twee vrouwen eens met Monet's schilderij van zijn vrouw en zoon, het is dezelfde sfeer en stemming. De schilderijen van de School van Skagen ademen een vrijheid en zorgeloosheid, die past bij het fin de siècle gevoel. Ze tonen flanerende en poserende vrouwen, kroegtaferelen en natuur. Het roept een gevoel van decadentie en hedonisme op: "wie doet ons wat ?". Maar voor mijn romantische ziel ook een verlangen naar die tijd, toen men nog in prachtige kleren ontspannen langs het strand liep. Ik was er graag een tijdje bij geweest.

Zomeravond op het zuidstrand van Skagen

Monet: Promenade

Een link naar de Haagse school is snel gelegd: zelfde tijd ongeveer, ook zee, strand en vissers. Maar bij onze Hollanders (Jozef Israëls, de broers Maris, Mesdag, Mauve, Weissenbruch) is er weinig weelde en zon. Zo zorgeloos als de Denen, zo eenvoudig en vol zorgen zijn de afgebeelde vissers en dorpsbevolking bij de Hollandse meesters. Een bijzonder gevoel geeft ook het schilderij van Krøyer van zijn vrouw met de hond Rap uit 1892: de dame met het hondje, zo weggelopen uit Tsjechof, ware het niet dat Tsjechof zijn ontroerende verhaal in 1899 schreef. Maar het verhaal en met name het prachtige einde van Tsjechof's verhaal over een onmogelijke liefde ademt voor mij hetzelfde gevoel. Misschien is dat het beeld van de hopeloosheid, de tristesse van de liefde tussen twee mensen. De grote liefde tussen Krøyer en zijn vrouw eindigt met een echtscheiding in 1906. Marie heeft een kind gekregen van de Zweedse componist Hugo Alfvén, waarmee ze in 1912 trouwt. Ze verlaten Skagen en vestigen zich in Zweden. Krøyer overlijdt in 1909, Marie in 1940 (na in 1936 van Alfvén te zijn gescheiden). Deze latere verwikkelingen hebben geen invloed op mijn liefde voor de twee vrouwen op een zomeravond op het strand van Skagen, maar geeft wel een extra dimensie aan hun levens. Hans Meininger, augustus 2015 Reageren? hansmeininger@planet.nl of via onze contacttab.

'Dame met het hondje'