S.O. 1 AVONDMAVO2012

Tijdvak 114 november

20:00 - 21:30

Dit SO bestaat uit 43 vragen.

Voor dit SO zijn maximaal 78 punten te behalen.

Schrijf je antwoorden op je antwoordblad.Bij meerkeuzevragen schrijf je alleen de hoofdletter van het goede antwoord op

1

De meeste mensen in Groot-Brittannië waren rond 1700 boeren.1. Schrijf twee(2) voorbeelden van wat men deed met de winsten die ze verdienden

op de markt.

Bekijk bron 1 en beantwoord vraag 2.

Bron 1: werk op het platteland.

Tegenwoordig is aardolie de belangrijkste energiebron die we hebben. 2. Schrijf twee (2) energiebronnen die van belang waren op het platteland rond het

begin van de 18de eeuw.

3. Hoe noemen we een samenleving waar landbouw en ambachtswezen de belangrijkste middelen van bestaan zijn?A. Agrarische samenleving.B. Industriële samenleving.C. Agrarisch ambachtelijke samenleving.D. Huisnijverheid samenleving.

4. Schrijf welke zinnen gevolgen of oorzaken zijn van de agrarische revolutie.1. Grootgrondbezitters kregen meer pacht. 2. Wilden stijging van landbouwopbrengsten.3. Bevolkingsgroei van Groot-Brittannië.4. De industriële revolutie begint.

De bloeiende economie was te danken aan verschillende factoren.5. Schrijf drie (3) factoren die een rol speelden voor de economische groei van

Groot-Brittannië aan het begin van de 18de eeuw.

Als men spreekt over een revolutie dan bedoeld men dat er een gebeurtenis plaats vindt die grote veranderingen met zich meebrengt.

6. Waarom is de benaming van de Industriële Revolutie eigenlijk niet goed?

Er zijn verschillende negatieve gevolgen voor de komst van fabrieken in steden zoals Londen.

7. Schrijf twee (2) positieve economische gevolgen voor de komst van fabrieken.

2

Bekijk bron 2 en beantwoord vraag 8

Bron 2: ijzeren brug.

8. Is bron 2 een vorm van een positief of negatief gevolg van de komst van fabrieken? Leg je antwoord uit!

Lees bron 3 en beantwoord vraag 9.

Tegenwoordig is kinderarbeid verboden in Nederland. De meeste Nederlanders vinden kinderarbeid een zeer slechte zaak. Enkele eeuwen geleden lieten veel Nederlanders hun kinderen wel werken, vaak onder slechte omstandigheden.

Bron 3: kinderarbeid.

9. Waarom moesten kinderen ook meewerken tijdens de Industriële samenleving?

Na de komst van fabrieken in steden als Londen en Liverpool begon de urbanisatie.10. Leg het verband uit tussen de komst van fabrieken en de urbanisatie.

11. Waarom was het belangrijk voor Europese landen om kolonies te bezitten?

Lees bron 4 en beantwoord vraag 12

Omstreeks 1700 begon de economie van Groot-Brittannië te bloeien. Men had goede en snelle schepen om producten te verhandelen.Men maakte grote winsten hiermee.

Bron 4: economische bloei.

12. Waarin investeerde men veel kapitaal om de Industriële revolutie voort te zetten?

3

Bekijk bron 5 en beantwoord vraag 13

windmolen en stoomgemaal Web NV Aruba

Bron 5: windmolen en stoomgemaal Web NV Aruba

13. Welk begrip past bij beide bronnen?A. Agrarische Revolutie.B. Kinderarbeid.C. Huisnijverheid.D. Energiebron.

14. Welke van de volgende zinnen zijn feiten en welke zijn meningen?1. Door de komst van fabrieken hadden de meeste mensen een beter bestaan.2. Landarbeiders werkten voor een loon.3. De Spinning Jenny werd na de schietspoel ontdekt.4. De meeste boeren waren blij dat ze werk vonden in de steden.

Tussen 1492 en 1497 werden de Amerika’s ontdekt. Vooral Midden- en Zuid-Amerika werden na hun ontdekking aantrekkingsgebieden.

15. Leg uit waarom Noord-Amerika niet snel gekoloniseerd werd.

16. Welke beweringen over de inheemse bevolking zijn juist? I. De inheemse bevolking waren de Indianen. II. De inheemse bevolking verwelkomden de kolonisten. III. De inheemse bevolking wilden niet dat de kolonisten het binnenland introkken.

A. Beweringen I en II zijn juist.B. Beweringen II en III zijn juist.C. Beweringen I en III zijn juist.D. Alle beweringen zijn juist.

17. Wat is het verband tussen de arbeidsintensiviteit op de katoenplantages in de zuidelijke kolonies van Noord-Amerika en de trans-Atlantische slavenhandel?

18. Welke van de volgende zinnen zijn oorzaken dat veel kolonisten uit de dertien kolonies aan het einde van de 18e eeuw zich niet meer identificeerde met Groot Brittannië1. De kolonisten voelden zich niet meer Engelsen maar “Amerikaan”. 2. De Verenigde Staten werden uitgeroepen.3. The Boston Tea Party.4. Ontevredenheid met de Britse regering.

4

Bekijk bron 6 en beantwoord vraag 19.

Bron 6. Stoomlocomotief.

19. Geef twee (2) redenen waarom een stoomlocomotief bijdroeg tot een economische bloei in de Verenigde Staten.

20. Kies het juiste woord.De zuidelijke/noordelijke staten van de Verenigde Staten vormden na 1800 een industriële/agrarische samenleving. Dit kwam doordat de katoenteelt de belangrijkste economische activiteit was. Daardoor werd veel geld in grond en slaven/industrie geïnvesteerd.

21. Welke van de volgende zinnen zijn oorzaak en welke gevolg van de burgeroorlog.1. Slavernij kwestie.2. Dat de slavernij werd afgeschaft.3. Invoerrechten kwestie.4. Dat invoerrechten werd ingevoerd.

Om de Verenigde Staten na de burgeroorlog weer bij elkaar te brengen, kwam de regering met de Reconstructie voor het Zuiden.

22. Hoe moest de Reconstructie ervoor zorgen dat de Verenigde Staten weer één werd?

23. Leg uit waarom de stijging van arbeidsmigranten een gevolg was van de economische bloei in de Verenigde Staten.

24. Leg uit waarom de toenemende welvaart in de jaren ’20 zorgde voor een consumptiemaatschappij.

Een van de gevolgen van de opkomst van de industrie in het Noorden was de komst van immigranten.

25. Schrijf twee (2) nadelen op van de komst van immigranten na 1830.

5

Bekijk bron 7 en beantwoord vraag 26.

Bron 7. Verenigd Koninkrijk.

26. Leg uit dat de Ieren niet door hun afkomst gediscrimineerd werden, maar door hun geloof.

Voor het aanleggen van spoorwegen was het noodzakelijk dat de Indianen vrijwillig hun grond moesten afstaan.

27. Welke maatregel werd er genomen tegen de Indianen die weigerden hun grond af te staan?

Niet alle Indianen kregen de Amerikaanse burgerrechten.28. Wat was de voorwaarde voor een Indiaan om het Amerikaanse burgerrecht te

kunnen krijgen?

De situatie van de Afro-Amerikanen was in het Noorden beter dan in het Zuiden.29. Leg uit waarom dit het geval was.

30. Leg uit dat de beslissing van veel Afro-Amerikanen om van het Zuiden naar het Noorden te trekken hun niet verloste van discriminatie.

Zowel Engeland, Verenigde Staten en Aruba kenden vóór de komst van de industrie, een agrarische(-ambachtelijke) samenleving.

31. Schrijf voor elk land afzonderlijk wat het de agrarische(-ambachtelijke) samenleving inhield.

A. Engeland 1. (katoen)plantages en ambacht in de vorm van o.a. meubels en schoenen maken.

B. Verenigde Staten 2. akkerbouw, veeteelt, visserij, zoutwinning.

C. Aruba 3. landbouw en ambacht in de vorm van huisnijverheid.

32. Schrijf twee (2) redenen op waarom Aruba en Curaçao overslaghavens werden voor de oliebedrijven uit Venezuela.

33. Waarom kunnen wij Aruba vóór 1926 een export land noemen?

6

34. Welke sector verdween er na de komst van de olie industrie op Aruba.A. Primaire sector.B. Secundaire sector.C. Tertiaire sector.

35. Waarom steeg de koopkracht van de Arubanen sterk na de komst van de olie industrie.

36. Waarom ging het slechter met de olie industrie na W.O. II op Aruba?

37. Leg uit waarom er een vertrek overschot is op Aruba tussen de jaren 1951 – 1954?

38. Waardoor veranderde Aruba van een industriële samenleving in een dienstverlenende samenleving?

39. Welke twee ( 2 ) immigratie golven kende Aruba en wanneer vonden zij plaats?

De industrialisatie zorgde ervoor dat de Arubanen zich moesten aanpassen aan een moderne manier van leven.

40. Schrijf hiervan drie (3) voorbeelden op?

41. Geef drie (3) voorbeelden waaruit blijkt dat ‘sociale ongelijkheid’ op Aruba plaats vond.

42. Schrijf twee (2) redenen op waarom etnische clubs een belangrijke rol speelden bij de arbeidsimmigranten en hun families.

43. Is Carnaval van oorsprong een typisch Arubaans volksfeest? Verklaar je antwoord.

Correctiemodel TV1.

1. - Pacht betalen 2 p 1/antw- Belasting betalen

2. - Paardenkracht 2 p 1/antw- Mankracht

3. C 1 p

4. 1 = Gevolg 3 = Gevolg 2 p ½p/antw2 = Oorzaak 4 = Gevolg

5. - Snelle schepen 3 goed 2 p

- Kapitaal om te investeren 2 goed 1 p - Kolonies 1 punt ½p (alles die te maken heeft met : Natuur, Arbeid en Kapitaal)

7

6. Het duurde lang voordat het overal merkbaar was. 1 p

7. Producten werden 1. sneller en 2. goedkoper gemaakt 2 p

8. Positief omdat bruggen werden gemaakt om sneller producten te transporteren (alleen positief als antwoord is NUL punten) 2 p

9. Een familie kon niet rondkomen met alleen één salaris. 2 p

10. Door de komst van fabrieken had men geen werk meer in de huisnijverheid dus ging men verhuizen naar steden om in fabrieken te werken. 2 p

11. Als afzetmarkt of goedkope grondstoffen. 1 p

12. In fabrieken of technieken investeren om meer te verdienen. 2 p

13. D 1 p

14. 1 = Mening 3 = Feit2 = Feit 4 = mening 2 p ½p/antw

15. - Want Noord-Amerika had geen goud.- Via Noord-Amerika er was geen mogelijkheid om Azië te vinden. 2p

16. D. 2p

17. Omdat er veel mensen nodig waren om op de plantages te werken en de indianen konden het zware werk niet aan, warden slaven gehaald om het werk te doen. 2p

18. Zinnen 1 en 4. 2p 1p/antw

19. 1. Producten konden sneller verhandeld worden.2. Producten konden goedkoper verhandeld worden. 2p 1p/antw

20. 1. Zuidelijk 3. Slaven 2p 3=22. agrarisch 2=1

1=½21. Oorzaak: 1 en 3 gevolg: 2 en 4 2p ½p/antw

22. Door fabrieken te bouwen en de slaven vrije arbeiders te maken. 2p 1p/antw

23. Door de economische bloei was er genoeg werk, waardoor de immigranten werk in de Verenigde Staten kwamen zoeken. 2p

24. Omdat de mensen genoeg geld hadden om producten en diensten te betalen. 2p

8

25. 1. Verslechterde werkomstandigheden en 2. verslechterde levensomstandigheden. 2p

26. Hoewel Ierland bij het Verenigd Koninkrijk horen, werden zij door hun geloof gediscrimineerd. De Engelsen en Schotten waren protestants van geloof en de Ieren waren katholiek. 1p

27. Indianen die hiertegen in opstand kwamen, werden omgebracht tijdens veldslagen en anderen werden gedwongen om naar reservaten te verhuizen. 1p

28. Het zich in de reservaten aanpassen aan Amerikaanse cultuur. 2p

29. De Afro-Amerikanen verkregen hun vrijheid eerder in het Noorden dan in het Zuiden.

Betere sociale situatie in het Noorden dankzij betaalde banen in bijvoorbeeld fabrieken. 2p

30. Eenmaal in het Noorden kregen ze te kampen met discriminatie van de fabrikanten die eerder Zuid- en Oost- Europeanen voor een baan aannamen. Dit belemmerde hun wens tot een beter bestaan. 2p

31. A = 3 B = 1 C = 2 2p 3=2 2=1 1=½

32. 1. Geschikte havens.2. Stabiel politiek klimaat. 2p

33. Omdat voor 1926 Aruba een aantal producten uit de visserij en landbouw uitvoerde. 2p

34. A 1p

35. Doordat de Arubanen meer geld verdienden in de olie industrie en daardoor meer konden uitgeven. 2p

36. Er was grote concurrentie met de andere olie raffinaderijen in de wereld. 1p

37. De Lago ontsloeg veel werknemers die niet meer nodig waren in een geautomatiseerd bedrijf. 2p

38. Door de opkomst van het toerisme. 2p

39. 1. 1920 – 1940 van de Engels talige eilanden om te werken in de olie industrie.2. 1990 – heden Spaans talige werknemers om te werken in het toerisme. 2p

40. 1. Arubanen moesten zich aanpassen aan de werktijden van de olie raffinaderij2. Arubanen verlieten de traditionele landbouw en gingen werken in de

olie industrie 3. Waren niet gewend aan vaste werktijden.

9

4. Moesten Engels gaan leren om in de olie industrie te gaan werken. 2p

41. 1. Alleen de hoogste klasse had stemrecht.2. Gewone arbeiders hadden geen stemrecht, census kiesrecht.3. Vrouwen mochten niet stemmen.4. Grote inkomens ongelijkheid. 2p

42. 1. De plaatsen waar buitenlanders bij elkaar konden komen en eigen taal en gewoonten konden gebruiken. Sociale ontmoetingsplaats.2. Plaats ware sociale voorzieningen geregeld konden worden, die er toen nog niet waren, b.v. volks verzekering. 2p

43. Nee, het is een katholiek volksfeest door de Caraibische immigranten meegenomen is naar Aruba 2p

totaal 78 p

aantal ptn x 9 + 1 = cijfer 78

10