Tuinen van LeeuwenberghNieuwsbrief - Herfst 2014

In deze nieuwsbrief Een tuin om van te dromen 2

Homerus op Leeuwenbergh 4

Het bijenvolk in de zomer 5

De blik naar buiten 5

Metamorfose 7

Gezien, gehoord, gelezen en gebeurd 8

Meloenen 9

Een tuin als verrassing 11

Interview Willemien Alberts en Henk van Hoorn 12

Crea Club weer van start 12

Oproep aanvulling ploeg kantine 13

Recept Stoofpotje Lamsvlees 13

Fotoreportage Zomer 2014 14

Colofon 15

1

Bij dit nummerdoor Veronica Hekking namens de redactie

Iedere herfst is het weer moeilijk je voor te stellen hoe

de zomer er uit zag. We frissen daarom in dit nummer

het geheugen op met een reeks zomerse foto’s. Er

werd veel geoogst, radijsjes, frambozen en bietjes,

courgettes en zelfs de moeilijk te kweken ananas

meloenen. Zomerse taferelen met op tafel een glaasje

wijn of een pot thee en de derde generatie slapend in

de buitenlucht.

Het valt op dat er veel kennis en ervaring huist op

ons complex: full time moestuinier Jan van der Burg

beschrijft de succesfactoren van een geslaagde

meloenen teelt en Pieter van der Beek vertelt over zijn

bijenvolk dat hij verhuisde naar de bosstrook waar

de bijen nu zonder hinder te veroorzaken in- en uit

kunnen vliegen. Nooit geweten dat de bijenkoningin

in haar eentje het humeur bepaalt van het hele volk.

Suleyman Arslan weet alles van drainage en ook Annet

de Rooy liet zich niet onbetuigd op dat gebied. Haar

tuin is omgetoverd en verlost van het ‘uitzicht op

water’. Zij sprak met Suleyman en zijn vrouw Havva

Demir in hun tuin. Een gesprek met een vleugje

Nederland, een vleugje Turkije en op de achtergrond

stralend Pamukkale.

Nog meer talent, Carrie Keij schrijft aanstekelijk over

haar tuindromen die niet wilden wijken. Naar frans

voorbeeld heeft zij nu een ‘potager’ op Zuid-Hollandse

klei, een tuin die zij – tot haar prettige verrassing - deelt

met haar enthousiaste dochter en kleinzoon Timo.

Ook een oproep: Jan Zuiderwijk laat weten dat de

creatieve club weer is gestart, iedereen is welkom.

Bovendien zoekt hij uitbreiding van het kantine-

team. Wie wil op een of meer ochtenden door de

week het gastvrouw- of gastheerschap op zich

nemen? Ook de redactie doet een oproep: wie weet

er het nodige over vogels en vogelgedrag en zou

daar een keer over willen schrijven in Tuinen van

Leeuwenbergh?

Tenslotte werd de blik ook naar buiten gericht. In

Leidsche Rijn, thuishaven van het AVVN, bogen

wij ons over de vraag: hoe anderen het doen, een

vereniging runnen en de boel bij elkaar houden?

Op de uitnodiging waren zestig bestuurders en

commissieleden afgekomen, de aanwezige leden

kwamen met nuttige suggesties. En nu aan de slag.

Tuinen van Leeuwenbergh - Herfst 2014

Een tuin om van te dromendoor Carrie Keij & Caroline Dijkman

Hoe het kwam

Jaren geleden, tijdens een fietsvakantie in Frankrijk,

kwam ik het tegen: de ‘potager’ oftewel een

gecombineerde groenten-bloementuin. Prachtig

vond ik die, zo eentje wilde ik er zelf ook. Het deed

me terug denken aan mijn schooltuintje van zo’n

60 jaar geleden. Paadjes trappen, in sterkers je

voorletter zaaien, onkruid wieden en dan eindelijk

het moment dat je iets mee naar huis mocht nemen.

Hoe gelukkig voelde ik me dan.

Bij thuiskomst besloot ik onze traditionele

achtertuin om te toveren in zo’n ‘potager’. Er kwam

een pruimenboompje, een appelboom, stokken

voor stokbonen en ik bestelde zakjes zaad. Zo veel,

dat mijn man bezorgd informeerde, of ik wel wist

hoe groot onze achtertuin was. Ik kan me uit die tijd

voornamelijk herinneren dat we heel veel Nieuw-

Zeelandse spinazie hebben gegeten. Moesten eten,

want in dat opzicht ben ik fanatiek: als de tuin iets

oplevert, komt dat op het menu. (Dat had te maken

met een moestuintje dat ik eerder had geprobeerd.

Daarvan was de opbrengst zo gering, dat ik vaak na

de tuin nog langs de supermarkt moest om de oogst

aan te vullen.)

Mijn tuindromen bleven hardnekkig en na mijn

pensioen begon het weer te zeuren in mijn hoofd. Tot

mijn verbazing bleek mijn jongste dochter Caroline

inmiddels ook belangstelling voor tuinieren en voor

volkstuintjes te hebben.

2

We besloten tot een experiment: samen

moestuinieren in de achtertuin. Als de samenwerking

beviel, zouden we op zoek gaan naar een echte

volkstuin. Het lukte, want in 2013 werden wij huurder

van tuin 82 op Leeuwenbergh.

Hoe te beginnen

We zagen het helemaal voor ons: een huisje met

een grote tafel ervoor. Een zonnige dag en een

gezelschap van familie en vrienden die heerlijk eten

uit onze eigen tuin. Zoals ons bezit er in oktober 2013

bij lag, was dat ‘Italiaanse’ plaatje nog ver weg. Er

moest een plan van aanpak komen: wat kon weg en

wat wilden we behouden. Hier liepen de meningen

geregeld uiteen. Caroline kijkt als styliste van beroep

naar wat mooi is en ik kijk ook naar wat nog bruikbaar

is. Zuinigheid is ook duurzaamheid. Bovendien: een

boom is snel afgezaagd, maar groeien duurt jaren.

Behalve veel bomen en struiken had de tuin ook

veel gras. Alles omspitten, daar zagen we tegenop.

De geboorte van (klein)zoon Timo in februari had al

een streep gehaald door de planning. We besloten

dan ook het terrein stukje voor stukje aan te pakken.

Bij het vorige tuinexperiment was Caroline al

begonnen met het zaaien in bakken. Dat heeft ze nu

ook gedaan. Het voordeel hiervan is dat er netten

bevestigd kunnen worden om o.a. het winkelen van

konijnen tegen te gaan. Want al snel bleek dat, als

wij er zelf van wilden eten, we ten strijde moesten

trekken tegen alles wat fladdert, graaft, knaagt en

wriemelt.Grasveld en haag/struiken >> Onze tuin in oktober 2013

huisje + dochter en Carrie >> oktober 2013

Tuinen van Leeuwenbergh - Herfst 2014

Het werd een mooie zomer: het zaaigoed schoot

omhoog, het onkruid ook en Timo groeide harder

dan onze rode kolen. De tuinbonen hebben het

gered, de doperwten niet. De aardappels zijn niet

zo lekker, maar de courgettes en rucola smaken

uitstekend. Gemengde zakjes bloemenzaad koop ik

nooit meer. Wat een zootje! (Maar een lustoord voor

de bijen)

Hoe liep/loopt het af

Er waren dingen die we met z’n tweeën niet voor

elkaar kregen en waar (onze) mannen aan te pas

moesten komen. Het vernieuwen van het dak, het

opnieuw leggen van het terras, het rooien/ snoeien

van hoge bomen, aanleg compostbak e.d.

Het viel ons tegen wat je in een paar uurtjes kon

doen. Soms zag je niet eens dat we iets gedaan

hadden. Ik besefte dat ik in m’n eentje, zonder

Caroline, geen moestuin op dit formaat zou kunnen

onderhouden.

Verder zijn wij best tevreden over dit eerste seizoen.

Zelfs de maaltijd in Italiaanse stijl is een keer gelukt!

De kwaliteit van de grond is uitstekend - alles wordt

hier veel groter dan in mijn achtertuin.

We hebben onze buren beter leren kennen, evenals

het wel en wee van de vereniging. De derde

3

generatie, kleinzoon Timo, heeft het meeste van

de tuin genoten. Volgend jaar krijgt hij zijn eerste

harkje. Caroline en ik storten ons komende winter op

de theorie: die droomtuin zal er komen.

Zoon en kleinzoon Timo slaapt in de buitenlucht

Groetenbakken >> augustus 2014

Tuinen van Leeuwenbergh - Herfst 2014

Homerus op Leeuwenberghdoor Hans Nijeboer

Wie veel fietst, krijgt oog voor dingen die op straat

liggen en bruikbaar zijn voor de tuin. Begin vorig

jaar reed ik langs een container in de Binckhorst met

tussen het puinafval scherven van rood aardewerk.

Een secondair reactievermogen brengt dan met

zich mee dat je door fietst tot plotseling het signaal

doordringt dat er in die grote bak misschien iets

van waarde ligt. Dus terug naar de container om

daar brokstukken van terracotta te ontwaren. Hier

lag iets moois, dat waarschijnlijk onbedoeld in

gruzelementen op een puinhoop was beland. Alle

mogelijke stukken heb ik toen vanuit het gruis

voorzichtig in mijn fietstassen gedeponeerd. Ik had

op dat moment een afspraak op de tuin met onze

voormalige ‘staatsman’ Cor van Paassen. Maar met

deze vondst van nog onbekende proporties kon dat

naar mijn idee wel even wachten. Ik belde Cor en hij

was het gelukkig met mij eens.

‘s Avonds thuis stalde ik de onbekende stukken uit,

om die met de hulp van mijn immer enthousiaste

en vaardige vriendin in een badje schoon te maken.

Wij voelden ons als archeologen die een belangrijke

bodemvondst hadden gedaan. De container stond

ten slotte op de route naar het Forum Hadriani.

Het in elkaar passen was niet eenvoudig, omdat de

scherven een soort hol voorwerp vormden waarbij

bovendien stukken ontbraken. Met stukjes hout

als vulling kon uiteindelijk een en ander in elkaar

worden gepast. Als bij een puzzel ontstond onder

4

onze handen een imposante mannenkop. Maar wie

zou dit moeten voorstellen? Het meest voor de hand

leek ons de Griekse dichter Homerus uit 750 jaar voor

Christus. Zijn beeltenis stond in ‘Boegbeelden der

Beschaving’, een boekje uit de middelbare schooltijd

dat toen gebruikt werd bij godsdienstles. De verteller

van de Griekse goden- en heldensagen - de ‘Ilias’ en

de ‘Odyssee’ - lag dus zomaar in een container!

Met tegellijm hebben we de onderdelen aan elkaar

weten te voegen. En met polymeerpasta, op kleur

gebracht met fijngewreven bloempot scherven,

werkten wij de beschadigingen weg.

Hoe ging het verder? Het beeld paste volledig bij

de vijver in mijn tuin. Hier op Leeuwenbergh kon de

grote dichter uit de klassieke oudheid een tweede

leven beginnen. Eerst stond er op die plek nog een

ander beeld - ook op straat gevonden – namelijk

een stenen konijn met een afgebroken oor en een

ontbrekende achterpoot. Overigens is ook Homerus

niet zonder handicaps want hij was zijn leven lang

blind. Het beeld gaf meteen een andere dimensie

aan de tuin. Bij het konijn was het vanzelfsprekend

dat er onkruid groeide, maar met Homerus werd de

noodzaak gevoeld van een heroïsche strijd tegen

het aanwezige zevenblad. Dat Homerus op de

achterzijde de sobere tekst ‘Made in China’ met zich

meedraagt, doet daar niets aan af. Het gaat om de

uitstraling en de harmonie die het beeld met de tuin

kan hebben. Daarom ben ik zeer benieuwd naar de

ervaringen van andere tuinleden die bijvoorbeeld

kabouters, een koe of een Boeddhabeeld in hun tuin

hebben staan. Wat doen die kabouters met je en

welke uitstraling gaat er van uit? Wie wil daar over

schrijven?

De gerestaureerde kop van Homerus

Stenen konijn

Tuinen van Leeuwenbergh - Herfst 2014

Het bijenvolk op Leeuwenbergh in de afgelopen zomerdoor Pieter van der Beek

In het voorjaar heb ik met hulp van Jan Zuiderwijk

de twee bijenvolken van onze tuin naar het bos

overgebracht. Op onze eigen tuin gaven de af- en

aanvliegende bijen toch iets te veel overlast. In het

bos hebben we de kasten met de volken aan de kant

van Dorrepaal gezet, daar is een finke uitvliegruimte

waar niemand van de bijen last kan hebben.

Overigens vliegen bijen wel tot 3 kilometer ver om

nectar en stuifmeel te verzamelen. De omgeving

van ons tuincomplex is ideaal omdat er geen

eenzijdige landbouwcultuur is zoals in agrarisch

gebied vaak het geval is. In onze omgeving bestaat

er een grote diversiteit aan planten en bloemen

en wordt er vermoedelijk minder gif gebruikt dan

in landbouwgebieden. Dat heeft tot gevolg dat

er een vliegseizoen lang altijd wel een planten- of

bomensoort in bloei staat en dat de bijen daarmee

hun voorraad nectar, die zij omzetten in honing,

goed kunnen aanvullen. De honingvoorraad dient

als voedsel in de winter, van circa november tot

maart als er niets bloeit en het voor de bijen vaak te

koud is om de kast te verlaten.

Zoals bekend zal een imker ook graag een deel van

de honing wegnemen. Daar is geen enkel bezwaar

tegen maar er zal altijd voor gezorgd moeten worden

dat de bijen voldoende wintervoedsel hebben. In

augustus beoordeelt de imker hoeveel honing er in

de kast aanwezig is.

Daarbij kijkt de imker op hoeveel ramen in de kast 5

honing aanwezig is. Om een indicatie te geven in

een klein volk dat in een enkele kast zit, moet al zo’n

12 kg voer zijn. Zo nodig wordt er bijgevoerd door

een suikerwateroplossing in een voerbak onder de

deksel van de kas te zetten. Het volk kan een paar

liter suikerwater in enkele dagen opnemen en tot

voer verwerken.

Het kleinste volk dat ik naar het bos bracht heeft

het uiteindelijk toch niet gehaald. Het andere

volk dat nog in het bos staat heb ik dit jaar zoveel

mogelijk met rust gelaten. Het is een groot en sterk

volk maar blijkt erg onrustig te worden wanneer

de kast open gaat. Daarom zal ik na de winter de

koningin vervangen door een nieuwe. De koningin

verspreidt in het volk een stof, feromon geheten,

die het karakter van het volk bepaalt. Als de nieuwe

koningin een zachtaardig karakter heeft wordt het

volk rustiger en wordt het ook gemakkelijker om in

het volk te werken. In de loop van de zomer kreeg

ik van een collega-imker op de imkersvereniging

waar ik lid van ben nog een jong volk. Dat heb ik

met de auto opgehaald uit Nootdorp. Spanbanden

eromheen en goed aantrekken om te voorkomen

dat het volk bij stevig remmen door de auto vliegt.

Dat volk staat op de buitenplaats Eemwijk, langs de

Vliet bij het Oosteinde. Omdat het volk jong is en

aan het einde van de zomer nog vrij klein was, heb ik

bijgevoerd zonder er honing uit te halen.

Volgend jaar maken beide volken een nieuwe start

en ik hoop dan weer honing te oogsten.

De blik naar buitendoor Veronica Hekking

Het AVVN (oorspronkelijk Algemeen Verbond

van Volkstuinders Verenigingen in Nederland) is

de landelijke organisatie voor amateurtuinders

met 215 aangesloten verenigingen en bonden.

De vereniging is de belangen behartiger van de

‘hobby’ tuinders, zoals het AVVN ons noemt. Het

dienstenpakket omvat rechtszekerheid, advies,

oplossingen, voorbeeld-contracten en op verzoek

ook begeleiding bij tuinbeheer- en onderhoud.

Hoe doen anderen het? Dat kwamen wij te weten

De bijenkasten in de bosstrook, foto Pieter van der Beek

Tuinen van Leeuwenbergh - Herfst 2014

op zaterdag 27 september tijdens een door het

AVVN georganiseerde bijeenkomst. De aanwezige

bestuurs- en commissieleden mochten zich buigen

over de vraag ‘Hoe krijgen we meer eenheid in de

vereniging’. Die vraag leverde veel verschillende

antwoorden op, maar over één ding was men het

snel eens. Eenheid heeft te maken met sfeer, als die

er is, gaat de rest makkelijker. Dat is eenvoudiger

gezegd dan gedaan. De volgende vraag ligt meteen

klaar: hoe ontstaat een goede sfeer en hoe houd

je die er in? Sfeer komt niet vanzelf, het lijkt neer

te komen op de handen uit de mouwen steken.

‘Een tuinvereniging kan alleen functioneren als de

klussen en taken die er liggen daadwerkelijk worden

uitgevoerd’, klonk het in verschillende toonaarden.

Maar wie doet wat, wanneer, en hoe bereik je dat alle

leden meedoen. De zaal met circa 60 aanwezigen zat

niet verlegen om suggesties: inventariseer met een

enquête de kwaliteiten en deskundigheid van de

leden, spreek mensen daar persoonlijk op aan, werk

in projecten, organiseer kleine werkgroepen die zelf

bepalen hoe het werk wordt georganiseerd, laat de

mensen kiezen voor een klus, laat de teams wisselen

van samenstelling zodat iedereen elkaar leert

kennen. Stel mensen vrij van een werkbeurt als zij

een oudere tuinier bij een klus helpen. En tenslotte,

als dit allemaal niet aanslaat, vormen boetes een

laatste redmiddel.

Handige en verstandige tips die nogal wat tijd en

aandacht vragen van zowel het bestuur als de leden.

Voorwaarde van dit alles is dat iedereen goed op

de hoogte is van de plannen en klussen die moeten

gebeuren, bestaande afspraken en resultaten. Niet

6

via de tam tam, dat levert vaak ruis op maar via goed

ingelichte kanalen. ‘Zorg voor openheid, informeer

de leden’, luidde het advies. Dat kan met een

bulletin, een nieuwsbrief, website, mededelingen

van het bestuur of met een informatiemiddag over

een onderwerp dat speelt. Een communicatie-

commissie die nieuws en ideeën ‘ophaalt’ bij de

leden en commissies kan eveneens goed werken.

‘Sfeer’ blijkt zo een optelsom van initiatieven,

gebeurtenissen en positieve resultaten waarbij

de omvang van de vereniging ook een rol speelt.

Die omvang loopt binnen de AVVN behoorlijk

uiteen. Er zijn verenigingen met 450 huisjes zoals

de Amsterdamse vereniging Ons Buiten, Isis uit

Purmerend heeft 131 tuinen, De Groenakker uit

Gouda 104 en TRV Stadspark Groningen telt 205

huisjes.

Na afloop van deze bijeenkomst was er tijd voor een

bezoek aan het vlakbij gelegen park de Vlinderhof.

Tot stand gekomen dankzij drie buurtbewoners

die niets liever wilden dan een door Piet Oudolf

ontworpen openbare tuin. Gefinancierd dankzij

bijdragen van particulieren, een fonds, sponsoring in

natura en expertise, geld van de gemeente Utrecht

en vooral het enthousiasme van vele vrijwilligers die

wekelijks meewerken aan het onderhoud. Meer over

dit bijzondere park in een volgende aflevering van

Tuinen van Leeuwenbergh.

Voor wie alvast meer wil weten: www.vlinderhof.

com. Van ieder vak op de plattegrond is er een lijst

met de gebruikte planten.

Plattegrond van de Vlinderhof in Leidsche Rijn (Utrecht), getekend door Piet Oudolf

Tuinen van Leeuwenbergh - Herfst 2014

Metamorfosedoor Annet de Rooy (tuin 14)

Eind 2013 kwam ik - na enkele natte jaren -

tot de conclusie dat tuinieren met plezier

niet mogelijk was zonder iets te doen aan

de wateroverlast. Er waren twee opties. De

tuin verkopen aan een waterfanaat, met als

pre ‘uitzicht op water’ òf de tuin ophogen

en zorgen dat het water van de tuin, ons

tuincomplex en parkeerterrein af kon

vloeien. Kortom, de tuin ophogen moest ik

zelf doen en voor het afvloeien van overtollig

water van ons complex en het parkeerterrein

werd ‘de watercommissie’ in het leven

geroepen. De natuurlijke afvloeiing van het

water via het parkeerterrein grenzend aan

ons tuincomplex, naar de sloot werd door

een berg stenen verstoord. Met vereende

krachten werd de steenhoop in de herfst van

2013 gedeeltelijk verplaatst waarna een geul

kon worden gegraven. Het resultaat mag er

zijn. Het parkeerterrein staat niet meer onder

water na een flinke regenbui, een opmerkelijk

verschil met voorgaande jaren. Ook de tuin

heeft sinds de ophoging en de gezamenlijk

gegraven geul niet meer onder water gestaan.

Het lijkt erop dat het probleem is opgelost,

maar misschien juich ik te vroeg.

Met het oog op een eventuele wolkbreuk of

natte moessonperiode zoals in de jaren 7

2010 tot en met 2013 heb ik nog een gat vlak bij mijn huisje

gegraven, waarin een dompelpomp kan worden gehangen.

Het is nu afwachten wat het weer gaat doen en observeren

hoe het water loopt/stroomt. De ‘watercommissie’ heeft

inmiddels met man en macht verder gewerkt aan het

ontwateringssysteem op het parkeerterein.

Het is afwachten of de grond droog genoeg is voor mijn

planten om te overleven. De lakmoesproef is mijn lavendel.

Overleeft die, dan beschouw ik de drooglegging (en aanleg)

van mijn tuin als een groot succes.

Wateroverlast in Tuin 14 vòòr de Metamorfose.

En zes maanden later, voilà:

De tuin op een stralende dag in december 2013 vlak nadat deze is opgehoogd met ongeveer 20 kubieke meter tuinaarde en zand.

Tuinen van Leeuwenbergh - Herfst 2014

Gezien, gehoord, gelezen en gebeurd door Veronica Hekking

Gezien:

8

Gebeurd:

Geen tuintijdschrift of het werk van ontwerper Piet

Oudolf krijgt aandacht. Wuivende grashalmen en

aardse kleuren roepen in zijn tuinen het beeld van

een landschap op. In de echte natuur zal je dat

niet vaak zo tegenkomen, het is een persoonlijke

interpretatie en het doet weldadig aan om in een

van zijn tuinen rond te lopen. Sinds dit voorjaar is

dat te ervaren in de Vlinderhof in Leidsche Rijn. Dit

is een van de vijf openbare tuinen die in Nederland

door hem zijn ontworpen. De andere vier openbare

tuinen en parken zijn te vinden in Rotterdam, o.a. op

het Leuvehoofd en de Westerkade. Op 14 november

ontvangt Oudolf de Rotterdam-Maaskant prijs voor

zijn betekenis als vernieuwend ontwerper, zijn

plantenkennis en vakmanschap maar vooral ook

vanwege de maatschappelijke betekenis van zijn

projecten. De jury verklaarde: ‘Met zijn tuinen en

parken verrijkt Oudolf het persoonlijke leven van

velen en brengt hij mensen bij elkaar. Hij is in staat

om nieuwe samenwerkingsverbanden aan te gaan,

met professionals en amateurs, als inspirator voor

vakgenoten én als partner van buurtbewoners.’

Onlangs richtte Piet Oudolf het Groen in de Buurt

Fonds op, dat kleinschalige initiatieven voor

stadstuintjes financieel ondersteunt. (www.nvtl.

nl/nl/actueel/4560). Ook het park in Leidsche Rijn

kwam tot stand door de inzet van een groot aantal

enthousiaste vrijwilligers.

Volgens Oudolf moeten planten in openbare

parken mooi en aantrekkelijk zijn, geen problemen

opleveren en betrouwbaar zijn. ‘Als de plant ook

insecten, vlinders en vogels aantrekt is het een

werkelijk ideale plant!’

Hoe zo’n tuin tot stand komt is te zien op de website

oudolf.com.

http://oudolf.com/wp-content/uploads/process-of-

making-01.jpg

Gelezen:

Henny Ketelaar, Bomen en struiken van hier. We

verrijken ons landschap, met medewerking van Lex

Roeleveld, en Louis Domans.

Kent, Engeland: een knap staaltje vlechtwerk en bonenstaken in de moestuin van Sissinghurst.

Tuinen van Leeuwenbergh - Herfst 2014

Uitgegeven door Stichting Heg en Landschap in

samenwerking met Erfgoed Utrecht.

Spring op de fiets in de auto of de trein om al die

mooie plekjes op te zoeken. Alles over bomen en

struiken die van oudsher in Nederland voorkwamen.

Toepassing, nut en gebruik van het hout. Met van

iedere struik en boom uitleg van de (Latijnse) naam:

bijvoorbeeld Kamperfoelie komt van caper (geite)

bok en folium (blad). Prachtige foto’s.

Gehoord:

Roodborstje scharrelt rond in vrijwel ieders tuin. Ook

te horen: www.vogelbescherming.nl/vogels_kijken/

vogelgids/zoekresultaat/detailpagina/q/vogel/182.

9

Meloenendoor Jan van der Burg

Ananas meloenen: zeldzaam maar verrukkelijk

Wanneer de herfst nadert is de oogst van de moestuin

grotendeels voorbij. Een tweetal teelten, die wat

later in het jaar plaats hebben en mijn bijzondere

aandacht vergen, zijn de teelt van meloenen en van

witlof. Over het telen van meloenen

wil ik wat meer uitleg geven. Informatie over het

telen van witlof vindt u op de website.

In mijn warme bak teel ik zowel komkommers als

meloenen. Ik poot vier komkommerplanten en acht

meloenenplanten. Voor het telen van de meloenen

probeer ik ananas meloenplanten te kopen. Deze

zijn lastig te telen want de planten maken in het

voorjaar slechts weinig kleine vruchtjes en bij het

‘zetten’ van een vruchtje vallen de meeste andere

bloemetjes dor en droog van de plant, zodat er

geen nieuwe vruchtjes meer ontstaan. Als er twee

vruchtjes per plant ‘zetten’ waaruit vervolgens twee

meloenen groeien, heb je geluk. De eigenaar van het

tuincentrum in Delfgauw waar ik ze jaarlijks kocht,

vertelde dat het in zijn eigen tuinderstijd gemiddeld

anderhalve meloen per raam opleverde. Van zo’n

geringe opbrengst kunnen tuinders niet leven.

Vandaar dat ananas meloenen vrijwel nergens meer

te koop zijn. Maar de smaak is zo zoet en lekker dat

ik het toch jaarlijks weer probeer. Het tuincentrum is

helaas gesloten en ieder jaar moet ik in de telefoon

klimmen om de goede planten te verkrijgen.

Kwastjes, hommels en lavendel

Aan de meloenenplant verschijnen twee soorten

geelkleurige bloemetjes: de mannelijke en

vrouwelijke bloemen. Via bijen bevrucht de

plant zichzelf. De vrouwelijke bloemen dragen

het vruchtbeginsel, in de vorm van een klein

meloenenvruchtje. Je kunt de vrouwelijke bloem

daaraan herkennen. De mannelijke bloemen zijn

aan de oorsprong meer langwerpig en hebben op

de meeldraden het zaad dat op de stamper van de

vrouwelijke bloemen moet worden overgebracht.

Sporen in het landschap: deze zomereik langs een veedreef in Drenthe verraadt dat hij ooit is gevlochten. (foto Lex Roeleveld)

Bottels van de Hondsroos (Rosa canina) in het landschap (foto Lex Roeleveld)

Tuinen van Leeuwenbergh - Herfst 2014

Als de bijen ontbreken om dit ‘zaadwerk’ te

verrichten kun je met een kwastje over zowel de

mannelijke als de vrouwelijke bloemetjes wrijven

om de bevruchting tot stand te brengen. Dat valt

niet mee en moet op het goede tijdstip gebeuren.

Het vraagt kennis van zaken en het resultaat is bij

mij dan ook matig te noemen. Ik laat het meestal

aan de bijen, de eventuele mieren en/of hommels

over. Met een luchtklosje laat ik de ramen omhoog

staan, zodat de diertjes vrije toegang hebben. Soms

plant ik aan de buitenkant van de warme bak een

lavendelplant, die veel bloemen produceert en bijen

of hommels aantrekt. De meloenenplant moet op

tijd worden gesnoeid door enkele ranken weg te

snoeien. Te veel blad belemmert ‘het werken op

de vrucht’. Voor dit snoeiwerk heb je kennis van

zaken nodig. Het is moeilijk de juiste ranken weg te

snijden en de goede ranken met bloemetjes over te

houden! Als een meloenenvruchtje eenmaal ‘gezet’

is, en de plant dus bevrucht is, dan groeit die vrucht

heel snel. Dagelijks als ik op de tuin kom, bemerk ik

duidelijk dat de vrucht weer groter is dan gisteren.

Meloenplanten hebben veel zomerwarmte en

zonneschijn nodig en in een jaar als 2013, toen het de

gehele zomer bewolkt en regenachtig was, mislukte

de gehele oogst en hield ik van de acht planten één

goede meloen over en die smaakte waterig.

Meloenplanten hebben minder begieting nodig

dan komkommerplanten. Met teveel water dreigt

rankenrot en kan de oogst mislukken. In het teeltjaar

2014 gaat het zetten van de vruchten veel beter en

10

telde ik zelfs tien meloenen, mede door het kappen

van de gigantische sequoiaboom in de tuin naast

mij. Mijn warme bak krijgt nu veel meer licht en

zonneschijn. Uiteindelijk ontstaat een meloen met

een doorsnee van 10 á 15 cm en gaat zij rijpen.

Ook op dat tijdstip heb je veel zonneschijn nodig.

De goede rijpheid verkrijgen en de meloen op tijd

oogsten, is heel gevoelig voor de goede smaak. De

meloen verkleurt langzaam van groen naar geel en

het steeltje met het rozetje waarmee de meloen

aan de plant vast zit komt langzaam los. Als je dit

loskomen constateert is het zaak de meloen snel te

oogsten. Ben je een dag te laat dan is die te geel en

smaakt ‘melig’. Pluk je de meloen te vroeg dan is hij

te hard en niet sappig. Bij het laatste rijpen van de

meloen geeft hij een doordringende geur af die mij

door de openstaande ramen tegemoet komt als ik

over het pad kom aanlopen. Er is dan een meloen

rijp genoeg om te oogsten. In de beginjaren is het

mij gelukt om onder één raam wel tien meloenen

gerijpt te krijgen.

Ananas meloen / het blad van de ananas meloen

Rijpe ananas meloen

Tuinen van Leeuwenbergh - Herfst 2014

Een tuin als verrassingdoor Annet de Rooy

Op een zaterdagochtend begin november tref ik de

nieuwe volkstuinders Suleyman Arslan en Havva

Demir in de kantine, daar hebben we afgesproken

voor een interview. Het weer is goed (het is droog

en het zonnetje schijnt) zodat we ervoor kiezen om

in de tuin van Suleyman en Havva te gaan zitten.

Vanuit de kantine nemen we een kopje koffie mee.

Suze sputtert een beetje tegen, maar wanneer we

beloven de koffiekopjes echt terug te brengen gaat

ze akkoord.

In de tuin van Suleyman en Havva aangekomen

worden de tuinstoelen droog gemaakt en er worden

kussens opgelegd door Havva. Ik begin het gesprek

met de vraag hoe ze bij ons ‘verzeild’ zijn geraakt.

Suleyman vertelt dat hij bij de firma Verboon werkt

en in maart 2014 tijdens de pauze voor het eerst

uit nieuwsgierigheid bij ons complex naar binnen

wipte. De poort stond open, het zonnetje scheen, de

vogeltjes floten en krokussen, vergeet-me-nietjes,

Lelietjes van Dalen en hyacinten stonden te stralen

in de frisse lucht. Er was niemand te horen of te zien

en het geheel ademde een serene rust uit, vertelt

Suleyman. Het was bijna een paradijselijke ervaring.

Het besluit om zijn vrouw te verrassen met tuin 23

was snel genomen.

Suleyman vertelt dat hij oorspronkelijk uit het

Middenwesten van Turkije komt, uit het plaatsje

Pamukkale, dat bekend staat om zijn spectaculaire

witte kalkterrassen. Zijn vrouw Havva heeft tijdens

haar jeugd in verschillende kleine dorpjes in bosrijk

gebied gewoond. Haar vader was boswachter en werd

door de Turkse overheid op verschillende plaatsen

rond de Zwarte Zee gestationeerd. Beiden zijn dus

opgegroeid in de indrukwekkende natuur van Turkije.

Ongeveer de laatste dertig jaar van zijn leven woont

Suleyman in een flat in Den Haag, deels samen met

zijn vrouw Havva.

We bespreken hun keuze om in Nederland te blijven

wonen nu het hier economisch gezien minder goed

gaat dan in Turkije. Beiden geven aan zich meer thuis 11

te voelen in Nederland. Suleyman vertelt dat wij hier

in Nederland - in tegenstelling tot de inwoners van

Turkije - hebben ontdekt dat er belangrijkere zaken

zijn dan geld en bezit. Dat het geluk in kleine dingen

zit en zo komen we via een omweg toch weer bij de

tuinen uit.

Ze zijn erg blij met hun tuin, dat is overduidelijk. Het

tuinhuisje wordt van binnen en buiten opgeknapt,

in de tuin groeien verschillende gewassen, tot mais

aan toe. De drie maiskolven lijken symbool te staan

voor een veld maiskolven tot zover het oog rijkt,

omsloten door een groot, ondoordringbaar woud

waar wolven huilen en beren spelen.

Terug naar de realiteit. Nederland is een waterrijk

land en Suleyman vertelt door zijn werk voor de firma

Verboon veel kennis en praktijkervaring te hebben

opgedaan met betrekking tot waterbeheersing.

Kennis en ervaring die hij graag deelt en inzet voor

onze vereniging. Aan de achterzijde van ons complex

helpt hij momenteel de watercommissie met raad,

daad en een graafmachine bij het uitdiepen van een

geul en het leggen van pijpen voor de afvoer van

overtollig regenwater. Ik ben erg blij met deze twee

nieuwe tuinleden!

De kalkterrassen van Pamukkale, het dorp waar Suleyman Arslan

is geboren.

Interview met Willemien Alberts en Henk van Hoorn (tuin 13)door Marjan de Ridder

Op mijn vraag over het waarom en het hoe van de

aanschaf van de toch wat moeilijke tuin 13 word ik

door Willemien en Henk blijer en blijer door hun

enthousiasme en degelijke plannen!

Het paar was in de dertig jaar dat ze al aan het

Westeinde in Voorburg wonen nog nooit op ons

complex geweest. Ze hadden de wijk tegenover de

Vliet zelfs nog nooit bezocht. Tot op een avond.

Een wandelingetje bracht hen op de Elzenlaan. Ger

was aan het werk en deed het hek open : “Kom maar

binnen om te kijken. Er is een tuin te koop”

Ze waren meteen verkocht omdat, zeker Willemien,

een diepgevoelde wens had om groenten te

verbouwen.

Voor haar, dochter van pioniers in de Noord-

oostpolder, was het bijna van scratch af aanpakken

van het stukje land een uitdaging. Ontginnen dus.

Henk beloofde het kasje en de struiken te verplaatsen

en de keuken te vernieuwen.

Ze hadden geluk: een waterleiding was, zij het

verstopt, al aanwezig.

Bij de firma Koelemij kocht Willemien een stuk

flexibele slang om een kraan op aan te sluiten.

Een goed afvoerputje wordt werk voor de winter.

Gelukkig voor Willemien wordt ook Henk steeds

enthousiaster en is ook hij nu regelmatig aan het

spitten. Net als zijn vrouw houdt hij van klussen.

En wat een plannen zijn er nog voor de toekomst!

Het huisje moet zelfvoorzienend worden met

zonnepanelen. Een pergola met druiven moet

het huisje schaduw gaan bieden. Het houten

speelhuisje voor de kleinkinderen heeft inmiddels

een glijbaantje. Een kleine zandbak komt onderin en

bloemen rondom het huisje, zodat ze gemakkelijker

kunnen maaien.

Het kasje gaat dienen om groentes op te trekken.

Waarom is dat? Als vogels de witte boogjes van het

beginnende plantje zien denken ze: “Ha, een worm”

Die wordt -bah vies-wel uitgespuugd maar je bent je

zaailing toch kwijt.

Nu kunnen we het paar nog regelmatig aan het werk

zien, maar over een jaar is dat voorbij.

Er zijn een aantal snel groeiende leverplanten uit de

oude tuin van Willemien’s moeder aan de rand van

de tuin geplant. Volgend jaar geen inkijk meer dus.

Tegen de buitenheg wil Willemien klimplanten met

bloemen hebben.

In gedachten zie ik allemaal al voor me en verheug

me met hen op het volgende seizoen.

De Crea Club is weer van startNamens de Crea Club

Jan & Suze Zuiderwijk

Begin oktober (tot eind maart) is de Crea club weer

van start gegaan.

Elke donderdagmiddag zijn we vanaf 13.15 uur tot

ca. 16.30 uur in de kantine bezig met het maken van

diverse soorten kaarten. Dit alles tegen een geringe

bijdrage voor het materiaal.

In november beginnen wij uiteraard met

kerstkaarten. Door middel van plakken en knippen

worden de fraaiste creaties gemaakt. In een gezellige

en ontspannen sfeer en onder het genot van een

drankje en een hapje. Wij zien graag uitbreiding van

onze club.

Leden, partners en ook introducés zijn van harte

welkom.

Is uw nieuwsgierigheid gewekt, kom gerust langs,

zonder enige verplichting.

Tuinen van Leeuwenbergh - Herfst 2014

12

Oproep aanvulling ploeg kantine medewerk(st)ersNamens de kantinecommissie

Jan Zuiderwijk, voorzitter, Tuin 7

Op dit moment hebben we zes koppels die

beurtelings zaterdag kantinedienst draaien

van 10 uur tot 13.00 uur. Tijdens de tuinwerkbeurten

beginnen we een half uur eerder.

Twee personen hebben zich recent tijdens de

kennismakingsbijeenkomst voor nieuwe leden

en kandidaat-leden aangemeld, een welkome

aanvulling op ons team. Toch zijn we nog op zoek

naar uitbreiding van onze ploeg.

We willen namelijk graag ook door de weeks de

kantine op een of meer dagen openen van 10 uur tot

12.00 uur en daar hebben we wel extra vrijwilligers

voor nodig. Als u interesse heeft om bij te dragen

aan onze vereniging door deel te nemen aan onze

kantinediensten stellen wij dat zeer op prijs.

U kunt daarvoor contact opnemen met

ondergetekende of een bericht achter laten in de

brievenbus aan de kantine.

Bij voorbaat bedankt voor de medewerking.

Stoofpotje lamsvlees uit Streekboxdoor Annet de Rooy

Met dank aan Jan en Suze

Streekbox levert verse basisproducten van het

seizoen die uit verschillende streken van Nederland

komen, rechtstreeks van de boer. Ondernemingen als

‘De krat’ en de Beebox zijn vergelijkbare leveranciers

die seizoen producten lokaal gekweekt en duurzaam

geteeld met respect voor mens, dier en milieu zo van

de boer naar onze keukentafel brengen. Voor een

vergelijking van de verschillende kratten: http://

voedzo.nl/biologisch-2/eten-uit-een-krat/

Het is een prettig idee dat je op deze wijze de

Nederlandse boeren kunt steunen. Het is iedere keer

weer een verrassing wat er in een box zit. Alhoewel,

een beetje tuinierder heeft wel een vermoeden. Er

worden recepten meegeleverd. Onderstaand recept

is een Streekbox recept.

Stoofpotje lamsvlees

Pel uien en knoflook en schil de aardappelen. Snij de

uien en knoflook fijn en de aardappelen doormidden.

1. Verwarm de olie in een braadpan en laat de

lamsblokjes – op een matig hoog vuur – onder

regelmatig omscheppen rondom dichtschroeien.

2. Voeg de ui- en knoflooksnippers en peper en zout

toe en laat het mengsel op laag vuur ongeveer 5

minuten pruttelen.

3. Snij intussen de selderij en de wortel en prei.

4. Zeef de bloem beetje bij beetje in de braadpan en

roer alles goed door elkaar, bak het geheel 5 minuten.

5. Doe water in de pan tot het geheel net onder

water staat, breng het geheel aan de kook, draai dan

het vuur laag en laat het vlees – met het deksel op

de pan – zachtjes stoven tot het gaar is, ongeveer

anderhalf à twee uur.

6. Doe er de aardappelen bij en stoof het nog eens

30 minuten.

7. Maak in de laatste tien minuten een salade door

de tomaten in plakken te snijden en samen met de

veldsla in een kom te doen. Breng op smaak met olie

en azijn en voeg er eventueel pijnboompitten aan

toe.

Ingrediënten (in de box) voor 2 personen (voor 4

personen alles met 2 vermenigvuldigen)

Wortelen ½

Veldsla (gr) 25

Uien 1

Lamsvlees (gr) 300

Prei ½

Bleekselderij ½

Aardappelen (gr) 300

Zelf toevoegen: 5 gram pijnboompitten, snufjes

peper en zout, 1 eetlepel olie, 2 tenen knoflook, een

eetlepel bloem en een scheutje azijn.

Tuinen van Leeuwenbergh - Herfst 2014

13

Tuinen van Leeuwenbergh - Herfst 2014

Zomer 2014 - fotoreportage door Veronica

Hekking, Inez Merhottein, Anna van Stuijvenberg, Marjan de

Ridder, Annet de Rooy en Babette Wagenvoort

14

15

Tuinen van Leeuwenbergh - Herfst 2014

Over Tuinen van LeeuwenberghDeze nieuwsbrief verschijnt 3 à 4 maal per jaar.

Redactie: Veronica Hekking, Marjan de Ridder, Annet de Rooy

Vormgeving & seizoens-kop-tekening: Babette Wagenvoort

Deadline volgend nummer: 16 december 2014 Stuur bijdragen/ideëen naar: nieuws.leeuwenbergh@gmail.com

Vervolg Zomer 2014 - fotoreportage