Startbijeenkomst

Platform Centrummanagement Henk J. Gianotten

h.gianotten@panteia.nl

Mechelen, 23 november 2012

Trends en ontwikkelingen in

centrumgebieden

Citaat Toen ik, van België naar Nederland kwam wonen

vielen me allerlei verschillen op. Het eerste waar

ik katterig van werd was het

feit dat ik allerlei winkels zag

wiens waren niet geprijsd

waren. Bij Plus zag ik vlees

in de aanbieding.

Bovenaan stond “per kilo: € 6,60”

doorgeschrapt. Daaronder:

“Nu, € 3,60” en in veel kleinere

letters daaronder: “per 500 gram”.

Citaat Toen ik, van België naar Nederland kwam wonen

vielen me allerlei verschillen op. Het eerste waar

ik katterig van werd was het

feit dat ik allerlei winkels zag

wiens waren niet geprijsd

waren. Bij Plus zag ik vlees

in de aanbieding.

Bovenaan stond “per kilo: € 6,60”

doorgeschrapt. Daaronder:

“Nu, € 3,60” en in veel kleinere

letters daaronder: “per 500 gram”.

Weinig drogisten in België!

Beleid overheid:

Geen vrije verkoop van

zelfzorgmiddelen

…….maar wel veel café’s

• Nederland (16,5 miljoen inw.) 7.813 cafés

vs. België (10,7 miljoen inw) 14.363 cafés.

• NL 0,47 cafe’s per 1.000 inwoners

• B: 1,34 cafe’s per 1.000 inwoners

Bron: Locatus Explorer

Grote verschil Nederland en België

Het aanbod in de periferie • In Nederland naoorlogs jarenlang een

hiërarchische planningsmodel

• PDV (perifere detailhandelsvestiging)/GDV

(grootschalige detailhandelsvestiging)beleid

heeft gewerkt (ABC + grootschalige winkels…..)

• In Belgie: van alles en nog wat in de periferie

(van electro en speelgoed tot kleding, schoenen,

supers………….)

Winkelstructuur Nederland en België

Waals plus

Brussels gewest

Nederland

Centraal 28 39

Ondersteunend 21 15

Verspreid 15 31

Grootschalig/perifeer/baanwinkel 36 15

Totaal 100 100

% Dagelijks wvo 27 18

% Niet dagelijks wvo 73 82

De roep om regie!

Programma

1. Enkele belangrijke trends • Demografie

• Internetwinkelen

• Economie en crisis

2. Trends en stedelijke ontwikkeling

3. Wat vragen consumenten van binnensteden?

4. De stad: een vrijetijdsmachine?

5. Voor wie doen we het?

Demografie

Aantal huishoudens

7,3 mln

8,2 mln

België Nederland

2,6 mln

2,9 mln

Beide landen + 12% tot 2030

Aantal 65-plussers

2,6 mln

4,1 mln

0,7 mln

1,2 mln

1,1 mln

1,6 mln

Nederland België

Aandeel 65-plussers

Nederland België Vlaanderen

2010 17 17 18

2030 25 24 24

Effecten op bestedingen

(2011 in %) Leeftijd

kostwinner

Tot 45 jaar 45-65 jaar ouder dan 65

jaar

Totaal

Totale beste-

dingen in €

31.240 34.220 25.120 31.100

Voeding 15,0 15,6 15,5 15,4

Woning 31,9 34,9 42,2 35,4

Kleding 7,1 5,7 4,6 6,0

Schoenen 1,9 1,6 1,2 1,6

Medicijnen etc 2,3 2,7 3,3 2,7

Lichamelijke

verzorging

2,1 2,1 2,1 2,1

Meubels etc 2,9 3,7 3,3 3,4

Sport,

vakantie

8,2 8,4 6,8 8,0

Grote verschillen per regio: aantal inwoners

Nederland Vlaanderen

KRIMP

Conjunctuur en crisis

Verwachte groei BNP tot 2015

2002 2040

100

280

220

160

Global

economy

Transatlantic

market

Strong

Europe

Regional

communities

2020 20302010

Raming groei bbp maart 2012

2011: + 1,20 %

2012 - 0,75 %

2013 + 1,25 %

Gemiddelde jaarlijkse

economische groei

2,5

2,0

1,5

1,0

Index BBP

Jaar

Komend decennium

nauwelijks groei

Toename welvaart over

40 jaar:

Bij 2½% groei/jaar 250

Bij 1% groei/jaar 130

Gemiddelde economische

groei 1970 – 2012

2½ % per jaar

Invloed economie op bestedingen

Bron: OC&C 2008

De ontwikkeling van internet

Nederland is e-shop-gevoeliger dan België

Internetwinkelen (1)

DH totaal Food Huis/tuin Mode Media Bruin/witgoed

5% ½ 2 4 11 18

% omzetverdeling internetaankopen

(in 2011)

Overig

25

12

4 9 7

7

7

16

13

Webwinkelen in de EU (2011)

Webwinkelen: Nederland en België

• Euro per transactie

– Nederland € 115 (in 2009: € 139)

– België € 85

• Euro, per inwoner, per jaar

– Nederland € 550

– België € 256

Webwinkelen in België en Nederland

Dit is 51% van de ecommerce omzet

% Waar koopt men: België N’land

Webshops eigen land 33 64

Webshops EU-landen 24 14

Webshops world wide 5 8

Twee bewegingen

• De stenen detailhandel moet ook de

internetwereld in

• De webshops moeten ook naar de fysieke

wereld

Cor Molenaar over internetshoppen Financieel Dagblad, oktober 2008

Rationeel winkelen kan vele malen beter

op het internet. Consumenten zijn vandaag

de dag veel slimmer dan vroeger, ze zijn

heel goed geïnformeerd.

De winkelfunctie gaat daarom ook

drastisch veranderen. Als winkeliers daar

niet in meegaan, roepen zij de ellende zelf

over zich af, Het wordt dus echt aanpassen

of sterven.

Gevolgen voor locaties

Marktomvang

(index)

95 80

2010 2020

Binnenstad/kwa 41 51

Aanloopstraten/rest 21 5

Malls 21 26

Perifeer 18 18

UK: marktaandelen

Ontwikkeling leegstand

(% van de panden)

Bron: Locatus, november 2012

6,3%

Gevolgen voor detailhandel

• Cross channel: het

inzetten van meerdere

kanalen naast elkaar

• De (stenen) winkelfunctie verandert: – De winkelervaring moet exiting, entertaining and

emotionally engaging zijn

Veranderende winkelfunctie

• Service wordt een belangrijke meerwaarde voor klanten die veel aandacht verdienen

• Meer vraag naar soft skills van medewerkers: klantvriendelijkheid en gastheerschap

• Meer vraag naar kennis van nieuwe technologie: – Basisvaardigheden (omgaan met tablets…..

– Omgaan met systemen als CM, CRM….

– Zelfmanagement met smart phone (roosters, aanbiedingen

• Medewerkers worden kanaalregisseur, snel kunnen schakelen, kunnensnel productinfo vinden op hun tablet (want, de klant is goed geinformeerd………..)

• Veel samenwerking tussen fabrikanten, gemeenten, ontwikkelaars en retailers om succesvolle winkels te maken

• Wijk- en buurtwinkels: dagelijks, voor wat je direct nodig hebt

• Binnenstad: social shopping, cultuur, recreatie en fun

• Binnenstad: meer kleinschalig aanbod, hier ga je naartoe omdat het leuk is

• Rand van de stad: winkels met advies, begeleiding en social buying

Saturn Oosterdokseiland (2 mei 2012)

Wat kan daarvan het gevolg

zijn?

4 scenario’s

Scenario-analyse

Je kunt op verschillende manieren tegen de

toekomst aankijken!

Scenario-analyse Welke trends en ontwikkelingen zijn bepalend voor de toekomst van de detailhandel en hoe kunnen we hier

rekening mee houden?

4 scenario’s

4 scenario’s

Metropool New York

8,5 miljoen inwoners

Gevarieerd:

• Fashion

• Finance

• Cultuur

Gevarieerde

bevolking

Gevarieerd aanbod

Meerpolige centra

New York

Wat maakt de fascinatie?

Volgens Anton Zijderveld is

ambivalentie het kenmerk van een

spannende, levendige en bruisende

stad. In New York/Manhatten vindt

je allerlei nationaliteiten, low camp

en Broadway, fijnzinnige cultuur en

barbaarse toestanden, rust en

levendigheid, schoonheid en

leijkheid, een ogenschijnlijk

chaotische van kleuren en geluiden,

gebeurtenissen, feiten, culturen en

subculturen, het grootste warenhuis

ter wereld, ketens maar heel veel

kleine winkels

Onderdelen beleid New York

• Voortdurend werken aan de kracht van

New York

• Loft conversion: commercieel vastgoed

(fabrieken, pakhuizen…) herontwikkelen

tot appartementen/studio’s

• Voortdurend stimuleren dat New York het

fashion center van de wereld blijft

Hoe blijft New York de fashion

hoofdstad van de wereld?

Gevolg: aanbodvariatie

• Gevarieerd aanbod van winkels, kunst, cultuur, horeca

• Inwoners: hoge en lage inkomens

• Voor veelverdieners speciaalzaken in Soho, Greenwich, Meatpackers District…..

• Veel ondernemerschap, creativiteit…….

• Heel veel kleine (ook etnische) winkels in Manhattan

• Voor elk wat wils (economisch draagvlak)

Doelgroep-gerichte gebiedsontwikkeling

De French Concession Xintiandi in Sjanghai een flagship van 130 miljoen euro

gericht op hogere inkomensgroepen, zakenlui en toeristen

een combinatie van commerciële functies en culturele dynamiek

60.000 m2 waarvan 30.000 m2 high end winkels, kleine designers,

arts en crafts, restaurants en bars en verder woningen, kantoren en

een museum (het Shukimen Museum)

geopend in 2001 en nu een top-toeristenbestemming: 10 miljoen

bezoekers/jaar: 70% eigen bevolking en 30% toeristen/zakenlui

Tot slot: wat maakt sterke

(binnen)steden?

Grote verschillen

M2 wvo per inwoner

food non-food totaal

Groningen 0,37 1,99 2,38

Eindhoven 0,34 1,71 2,05

Utrecht 0,30 1,49 1,79

Tilburg 0,29 1,45 1,74

Den Haag 0,34 1,22 1,56

Almere 0,27 1,23 1,50

Rotterdam 0,33 1,30 1,63

Amsterdam 0,31 1,02 1,33

Koopkrachttoevloeiing

niet-dagelijks van de

binnenstad (in %)

Groningen 59

Utrecht 50

Eindhoven 45

Rotterdam 36

Den Haag 27

Almere 9

Bergen op Zoom

Zutphen

Groningen

Den Bosch

Arnhem

Breda

Roermond

Aalst

Veurne

Sint Truiden Turnhout

Brugge

Hasselt

Wat zijn sterke steden? (zie: Jane Jacobs, Richard Florida, Elizabeth Currid, Larry Beasley, Davis Imbroscio,

Edward Glasear, Peter Hall, Anton Zijderveld e.v.a.)

• Zijn maatschappelijk en ruimtelijke verdichte steden

• Zien creativiteit, kunst en cultuur als productiefactoren:

– Vergroten de aantrekkelijkheid van de stad als vestigingsplaats

– Vergroten de aantrekkelijkheid van de stad voor bezoekers

• Verenigen een brede verscheidenheid van functies

(multifunctionaliteit):

– winkels, woningen, technologie, musea, galeries, leisure, kunst en

cultuur, culinair aanbod, evenementen, onderwijsinstellingen etc. etc.

• Beschikken over publiekstrekkers, iconen, flagships

• Hebben een aantrekkelijk verblijfsklimaat: de sense of the place

• Zijn gastvrij, huiselijk, open, toegankelijk, leesbaar en comfortabel

• Zijn innovatief en ondernemend, verrassend en stimulerend

Wat vragen consumenten van

binnensteden? Dat zij functioneel in orde zijn:

1. Kwalitatief sterk winkelaanbod

2. Uniciteit: verrassende winkels

3. Aanvullende voorzieningen (horeca, leisure…)

4. Goede sfeer, ambiance, publieke ruimten

(veilig, schoon, netjes)

5. Toegankelijk (bereikbaarheid, signing, parkeren)

Plezierige belevingswaarde: de sense of the place moet goed zijn:

• Comfort of the known: je voelt je er thuis

• Exitement of the new: je wordt geënthousiasmeerd

Concurrentie-

factoren

Randvoor-

waarden

Randvoor-

waarden

The stores play a vital role in our brand. The aim is to create an attractive

and inspiring environment in which customers feel at home and can find

what they are looking for in the assortment easily.

H&M must always surprise with something new and must always look

fresh and appealing. (Jaarverslag H&M)

GESTRESSED

VEEL WEINIG

Tevredenheid

VERVEELD

Hoog

laag

LEKKER

OPTIMUM

STIMULERING:

• Variatie winkels

• Enthousiasme personeel

• Vernieuwing van het

aanbod

• Kleuren, geuren,

en geluiden

• Spanning en afwisseling

• Informatie/signage

• Innovatie

• Routing/lay out en

segmentatie centrum

STIMULERING

Het evenwicht van de

sense of the place

Wanneer voel je je thuis? De binnenstad als huiskamer of

als City Lounge

• Als je je er veilig voelt

• Als het aanbod is afgestemd op je behoeften

• Als er herkenningspunten zijn (b.v. winkelketens)

• Als er mensen rondlopen die tot je eigen social class behoren (menging)

• Als je welkom bent

• Als er rustpunten zijn

Wanneer wordt je gestimuleerd? De binnenstad als surprise

• Als je verrast wordt

• Als er unieke winkels zijn

• Als er onverwachte dingen gebeuren

• Als je gestimuleerd wordt (geuren, kleuren, geluiden……….

• Als je op ideeën wordt gebracht

• Als je nieuwe mensen ontmoet

• Als er afwisseling is (evenementen, acties……….)

In Nederland: veel meer aandacht geweest

voor de kwaliteit van de binnenstad

• Prachtige binnenstadsreparaties, toevoegingen, verbeteringen, uitbreidingen etc: Breda, Bergen op Zoom, Maastricht, Den Haag, Arnhem, Spijkenisse, Dronten, Etten Leur, Valkenswaard, Tilburg, Heerlen, Hoofddorp………)

• Meer (nog niet voldoende) toevoeging van horeca

• Verbetering parkeergelegenheid (Etten Leur), bereikbaarheid (Den Haag)

• Meer aandacht voor zelfstandig ondernemerschap

• Hier en daar toevoeging van leisure in de binnenstad (Spuimarkt Den Haag: casino, fitness, zwembad…)

• Meer (nog niet voldoende) aandacht voor openbare ruimten (b.v. pleinen, b.v. Arnhem Muzes Kwartier) of cultuurwaarden: (Haagse Passage) en film en theater: Tilburg Pieter Vreedeplein)

• Toevoeging van aantrekkelijk wonen bij/boven de winkels: Maastricht, Heerlen, Tilburg e.v.a.)

Naar sterke binnensteden Uitstekende randvoorwaarden:

– Schoon, veilig

– Openbare ruimte

– Rustpunten

– Levendigheid

– Huiskamergevoel (City Lounge)

Doelgroepgerichte doorontwikkeling – Verdichting, woningen

– Publiekstrekkers

– Multifunctionaliteit

– Doelgroepgericht aanbod

– Kleinschalig naast grootschalig aanbod

Anticipeer op drastische veranderingen in winkelfunctie – Onder invloed van internetontwikkeling

– Om de trend naar saaie grootschaligheid te doorbreken en winkelen als vrije tijdbesteding leuk te houden

Hoe zien steden er over 5 jaar uit?

Ik wens u veel succes!