Training Samenwerken

Forum

1-5-2014

2

Inhoudsopgave

Inleiding 3

Doelen 4

Deelnemers 4

Werkvormen 4

Programma 4

Voorstellen & introductie 5

Inleiding 6

Opdracht – Toren bouwen 6

Theorie 10

Opdracht – Tien geboden 13

Evaluatie 17

3

Inleiding

Welkom bij de trainingsmodule Samenwerken. Studenten hebben dagelijks op meerdere

leefgebieden te maken met samenwerken. Om dit goed te beheersen heeft de student een

aantal vaardigheden nodig.

In dit onderdeel gaan we kijken naar wat samenwerken inhoud, waarom het zo essentieel is en

wat de kracht is van een goede samenwerking. Tevens gaan we in op de verschillende

groepsrollen van Belbin binnen teams. Deze teamrollen maken de deelnemers bewust van hun

eigen rol en geven daarmee inzicht in sterke en minder sterke kanten van groepsleden. Met

deze inzichten en goede samenwerkingsafspraken zullen de deelnemers in staat zijn om hun

rol binnen samenwerkingsverbanden beter vorm te geven.

Zoals Helen Keller dat zo mooi heeft gezegd, “Alone we can do so little; together we can do so

much”. Ik wens je dan ook veel succes met het bieden van deze training.

4

Doelen

-de student kan beschrijven wat samenwerken is

-de student weet beter wat er nodig is voor een goede samenwerking

-de student herkent de verschillende teamrollen bij een samenwerking

-de student weet wat de sterke en zwakke eigenschappen zijn van de verschillende teamrollen

-de student heeft afspraken met zijn K!X-team gemaakt voor een goede samenwerking

Deelnemers

20-25 deelnemers uit het (V)MBO. Indien het mogelijk is, is het voor het beste resultaat

wenselijk dat de groepen uit 10-12 deelnemers bestaan.

Werkvormen

De training duurt 90 minuten en wordt klassikaal aangeboden. De module wordt afgestemd op

het niveau van de studenten. Er wordt gebruikt gemaakt van interactieve werkvormen.

Samenwerken in kleine groepjes staat centraal. Zo verhoog je de kansen op het succesvol

verwerven van kennis en vaardigheden.

Programma

Tijd Activiteit Inhoud Duur Benodigdheden

5 min. Voorstellen & Introductie

Inhoud van de training

1 min. 4 min.

PowerPoint Presentatie

2 min. Inleiding Filmpje Birds of people?

2 min. Internet

33 min. Oefening, Marshmallow Challenge

Groepjes samenstellen Inleiding + materiaal uitdelen Uitvoering Nabespreking

5 min. 5 min. 13 min. 10 min.

-Een schaal of een doos met diverse snoepjes/chocolade -Ongekookte spaghetti, een rol tape, schaar, een marshmallow, kookwekker

10 min. Theorie -Samenwerken -Het belang en de kracht van samenwerken -Groepsrollen van Belbin

10 min. PowerPoint Presentatie

30 min. Opdracht, Tien geboden

Introductie Groepjes vormen en rollen verdelen Tien geboden Nabespreken

2 min. 3 min. 15 min. 10 min.

Opdracht, pen, flap, stift

10 min. Evaluatie aan de hand van foto’s of gevoelswereldspel

-Instructie -Kaart/foto kiezen -Plenair

1 min. 3 min.

Gevoelswereldspel

5

bespreken 6 min.

Totaal 90 minuten

Voorstellen & introductie (5 min.)

Instructie: Leg het doel van de training uit: het versterken van de vaardigheden die je nodig

hebt om beter samen te werken. Benoem de verschillende programmaonderdelen.

12-3-2014

Aan het eind van deze training...

•…weet je welke verschillende rollen er zijn binnen een team/groep;

• …wordt je je bewuster van jouw rol, maar ook van de ander in de groep;• ...heb je je K!X-groep gevormd, taken verdeeld

en samen afspraken gemaakt voor een goede samenwerking.

Instructie: Neem de bovenstaande punten door.

6

Inleiding (2 min.)

24-4-2014

http://www.youtube.com/watch?v=jF80RqLkl6E&feature=related

Instructie: Vertel dat je de training wil starten met een kort filmpje over samenwerken. Bekijk

samen met de studenten het filmpje en geef aan hoe belangrijk het is om een team te vormen

en ieders bijdrage daarin erg belangrijk is.

Opdracht – Toren bouwen (33 min.)

Groepjes samenstellen (5 min.)

Maak groepen van minimaal drie, maximaal vijf studenten. Dit kan je op een creatieve manier

doen. Hiervoor heb je een schaal of doos met diverse soorten snoepjes of chocolade nodig.

Zorg voor de training ervoor dat je weet hoeveel studenten er zullen deelnemen. Leg alvast een

doos of schaal klaar en zorg ervoor dat er net zo veel soorten snoepjes of chocolade in de

schaal zijn als het aantal groepen dat gevormd moet worden. Tel van één soort net zoveel

snoepjes of chocolade als er studenten in een groep komen.

Vertel de groep dat er iets te vieren is en dat alle studenten een snoepje of chocolade mogen

pakken. Het is belangrijk dat iedereen iets pakt. Geef aan dat ze even moeten wachten met het

eten van hun snoepje of chocolade. Nadat iedereen iets heeft genomen, kun je ze vertellen dat

degenen met hetzelfde snoepje of chocolade bij elkaar in een groep zitten. Vraag of iedereen

zijn groepje wil zoeken.

Variatie: Natuurlijk kan je de studenten ook laten grabbelen in een doos met gekleurde briefjes

of gekleurde balletjes.

7

Inleiding & materiaal uitdelen (5 min.)

Instructie: Geef aan dat we vandaag gaan starten met een samenwerkingsopdracht. De

opdracht is om met je groepsgenoten een zo hoog mogelijk toren te bouwen. Hier krijg je

ongekookte spaghetti, een rol tape, een schaar en een marshmallow voor.

24-4-2014

De spelregels

• 13 minuten de tijd

•Je mag zo veel gebruik maken van het materiaal als je wil

• Zorg als groep voor de hoogste toren

Instructie: Bouw in 13 minuten tijd een zo hoog mogelijk toren met je groepsgenoten. Je mag

zo veel mogelijk materiaal gebruiken als je wilt. Je mag alle materiaal in stukken breken/knippen

als dat gewenst is. Op de top komt de marshmallow. Na 13 minuten (als de kookwekker afgaat)

zullen de groepen stoppen en zal er gekeken worden naar de hoogte van de torens. Het team

met de hoogste toren wint.

8

Uitvoering (13 minuten)

Deel het materiaal uit, stel de kookwekker in en loop tijdens de opdracht rond. Vraag de K!X-

coördinator ook mee te lopen en te observeren. Geef tussendoor aan hoeveel tijd ze nog

hebben (bijvoorbeeld om de 5 minuten).

Nabespreking (10 min.) De vragen die je bij de nabespreking kunt stellen zijn:

Wat vond je van de opdracht?

Hoe hebben jullie het aangepakt?

Wat werkte wel en wat niet?

Welke rol had jij in de groep? Wat was de meerwaarde daarvan?

Welke andere rollen zijn je opgevallen in de groep?

Wat zou je de volgende keer anders aanpakken?

Welke tips zou je een nieuwe groep geven die de opdracht gaat uitvoeren?

Theorie (10 min.)

Zowel in je opleiding als op je stage/werk, zal je in een team gaan samenwerken. Maar wat is

nou samenwerken? Laat de studenten in eigen woorden vertellen wat zij er onder begrijpen en

laat vervolgens de volgende dia zien.

8-4-2014

Samenwerken

Twee of meer mensen die samen werken om een bepaald doel

te bereiken.

Tijdens je opleiding of stage ontkom je er niet aan. De één vindt het leuk om in een groepje te

moeten samenwerken, de ander vindt het vreselijk. Maar wat heb je aan samenwerken? Wat

levert het op?

9

19-4-2014

De kracht van samenwerken

• Samenwerken verhoogt je motivatie

• Twee weten meer dan één

• Vele handen maken licht werk

• Werken aan verschillende vaardigheden

Instructie: Neem de bovenstaande punten door en vraag wat er mee wordt bedoeld.

Informatie

Samenwerken verhoogt je motivatie: Als je medestudenten of collega’s op je rekenen

motiveert dat je veel meer, zelfs als de opdracht niet zo interessant is. Als je van elkaar

afhankelijk bent voor een goed resultaat, ga je vanzelf elkaar helpen of met elkaar in

gesprek.

Twee weten meer dan één: Zo kun je beroep doen op elkaars kennis en kwaliteiten.

Vele handen maken licht werk: Als een opdracht samen wordt opgepakt, is het snel en

gemakkelijk gedaan.

Werken aan verschillende vaardigheden: Samenwerkend leren lijkt op een echte

werksituatie. Als je straks aan het werk bent, zal je verschillende vaardigheden moeten

inzetten voor een prettige en effectieve samenwerking met je collega’s. Tijdens je

opleiding/stage krijg je door samen te werken de mogelijkheid om aan verschillende

vaardigheden te werken. Hierbij kun je denken aan luisteren, discussiëren, feedback

geven, conflicten oplossen etc.

Voor een goede samenwerking is het belangrijk (bij de start van een opdracht) het te hebben

over de volgende vier punten (zie dia).

10

19-4-2014

Voorwaarden voor een effectieve

samenwerking

• Duidelijke doelen

• Open communicatie en duidelijke werkafspraken

• Verantwoordelijkheid

• Taak- en rolverdeling

Instructie: Neem de bovenstaande punten door en licht toe.

Informatie

Duidelijke doelen

Bespreek met elkaar duidelijk en concreet wat jullie doel is. Zo kun je gelijk weten of

jullie op dezelfde lijn zitten of andere verwachtingen hebben. Wat wil je samen bereiken?

Open communicatie en duidelijke werkafspraken

Voor samenwerking is het belangrijk dat je elkaar kunt aanspreken op wat er goed gaat

en wat er minder goed gaat. Hiervoor zijn wel duidelijke afspraken en een taakverdeling

nodig. Het open communiceren is niet altijd makkelijk, hier zal je ook in moeten groeien.

Als je elkaar vertrouwt en respecteert zul je wat sneller kritiek kunnen ontvangen van de

ander.

Verantwoordelijkheid

Bij een samenwerking ben je gezamenlijk verantwoordelijk. Ieder groepslid is belangrijk

voor een goed resultaat. Dat betekent bijvoorbeeld dat als een medestudent zijn

afspraken niet nakomt dat je elkaar aanspreekt, maar ook elkaar helpt en ondersteunt

als het niet lukt.

Taak- en rolverdeling

Een goede taak- en rolverdeling is ontzettend belangrijk voor het succes van het team.

Bespreek met elkaar waar je goed in bent. Wees op de hoogte van elkaars kennis en

kwaliteiten.

Vervolgens kun je aangeven wat dieper in te willen gaan op de rollen in een team.

Tijdens het samenwerken hoef je niet alles zelf te kunnen. Elk teamlid brengt ervaring en kennis

mee, maar heeft ook een bepaalde rol in het team. De een is misschien creatief, of juist een

goede planner, de ander is sociaal en communiceert makkelijk en weer een ander teamlid zorgt

11

voor een prettige sfeer tijdens het samenwerken. Al die kwaliteiten heb je nodig voor een goede

samenwerking. Teamleden vullen elkaar aan. Iedereen heeft twee of drie teamrollen die hij heel

makkelijk oppakt. Belbin (een Engelse managementprofessor) heeft uitgevonden dat er 9

verschillende teamrollen zijn. Laat vervolgens de volgende dia zien.

19-4-2014

Teamrollen

Instructie: Neem de kenmerken en valkuilen van de verschillende rollen door.

Bedrijfsman

Beschrijving/kenmerken: doener, komt met oplossingen, neemt verantwoordelijkheid, zet

door, wil op een snelle tempo doorwerken, houdt van afspraken

Valkuilen: is niet zo flexibel, kan niet zo snel schakelen, kan het denken over het doel

overslaan om snel aan de slag te kunnen

Een kenmerkende uitspraak van een bedrijfsman: We hebben afgesproken om dit zo te

gaan doen, dus laten we dat ook doen.

Brononderzoeker

Beschrijving/kenmerken: doener, energiek, neemt graag initiatief, creatief, nieuwsgierig,

past zich makkelijk aan, motiveert anderen, kan goed verkopen dus ook presenteren

Valkuilen: heeft moeite met beslissingen nemen, laat ideeën makkelijk weer los, kan niet

lang zitten (bijvoorbeeld lang vergaderen), kan taken half afgemaakt laten liggen omdat

hij niet meer nieuwsgierig is.

Een kenmerkende uitspraak van een brononderzoeker: Ik weet nog wel iemand die iets

voor ons kan betekenen.

Plant

Beschrijving/kenmerken: denker, heeft ideeën maar houdt deze vaak voor zichzelf,

houdt van zijn vrijheid (niet van regels)

Valkuilen: gaat slecht om met weerstand, kan teleurgesteld raken als niet of negatief op

zijn ideeën wordt gereageerd.

Een kenmerkende uitspraak van een plant is: Ik heb wel goede ideeën over hoe we dit

kunnen oplossen. Daar ga ik even over nadenken.

12

Monitor

Beschrijving/kenmerken: denker, waarschuwer, neemt ieder reactie even onder de loep

en bekijkt het kritisch, observeert veel, stelt veel vragen, kan goed adviseren.

Valkuilen: kan moeilijk tot een besluit komen, komt koel en afstandelijk over, kan soms

moeilijk een genomen besluit accepteren (kan daardoor discussiëren).

Een kenmerkende uitspraak van een monitor is: Ik vind dat we nog even moeten

nadenken of dit nu wel de beste oplossing is. Het lijkt me niet logisch.

Vormer

Beschrijving/kenmerken: energiek, neemt graag initiatief, probeert graag nieuwe dingen

uit.

Valkuilen: kan soms dwingend zijn, heeft de neiging om een idee pas goed te vinden als

hij het zelf heeft bedacht, laat zich niet makkelijk overtuigen.

Een kenmerkende uitspraak van een vormer is: Laten we starten!

Voorzitter

Beschrijving/kenmerken: zorgt ervoor dat een team knopen doorhakt, nieuwsgierig, kan

goed vragen stellen en samenvatten, straalt zelfvertrouwen uit, heeft structuur nodig,

Valkuilen: kan soms zijn macht misbruiken om een besluit door te drijven, zodat de

opdracht af is (niet omdat hij zijn zin wil krijgen, maar omdat hij graag resultaat ziet).

Een kenmerkende uitspraak van een voorzitter is: Ik wil graag weten hoe anderen

hierover denken. Zullen we een rondje maken?

Zorgdrager

Beschrijving/kenmerken: zal letter voor letter alles nakijken voor hij iets opstuurt, kan

goed plannen, prettig in de omgang, betrokken, maakt grappen,

Valkuilen: kan slecht tegen tijdsdruk (als bijvoorbeeld iets ingeleverd moet worden), kan

door andere groepsleden gebruikt worden om alles nog even netjes te maken waar

anderen geen zin meer in hebben.

Een kenmerkende uitspraak van een zorgdrager is: Ik wil dat stuk nog even lezen

voordat je het mailt naar de docent.

Groepswerker

Beschrijving/kenmerken: de warme sfeerbewaker, bemiddelaar, gaat vaak op zijn gevoel

af, komt met ideeën, maakt grapjes, positief, kan andere groepsleden goed motiveren,

wil liever samen aan een opdracht werken dan zelfstandig, behulpzaam, meegaand.

Valkuilen: Werkt niet graag zelfstandig, komt alleen moeilijk op gang, gaat conflicten

liever uit de weg, is niet zo assertief, geeft niet snel feedback, probeert het iedereen

naar de zin te maken.

Een kenmerkende uitspraak van een groepswerker is: Ik voel spanning in de groep.

Zullen we het er even over hebben?

Specialist( geen denker of doener, daarvan niet opgenomen in de ‘taart’)

Beschrijving/kenmerken: heeft kennis, is goed in het bedenken van oplossingen, kan

goed zijn eigen werk organiseren, doorzetter, een stille eenling, wil graag zelfstandig

werken,

Valkuilen: weinig interesse voor het samenwerken.

Een kenmerkende uitspraak van een specialist is: Wat wil je precies weten?

13

De boven genoemde teamrollen zijn nodig om je inzicht te geven in de sterke en minder sterke

kanten van je groepsgenoten en van jezelf. Als je deze inzichten hebt, kun je ervoor zorgen dat

de samenwerking prettig verloopt. Hiervoor zijn wel samenwerkingsafspraken nodig. Met de

volgende opdracht gaan we daar mee aan de slag.

Opdracht – Tien geboden (30 minuten)

Introductie (2 min.)

Zoals jullie weten gaan jullie de komende maanden samenwerken in kleine groepjes om

bedrijfsbezoekjes te organiseren, gastdocenten uit te nodigen of allerlei andere activiteiten

bedenken en uitvoeren waar jullie als groep behoefte aan hebben. Om ervoor te zorgen dat dit

allemaal prettig verloopt, ga je eerst afspraken met elkaar maken om uiteindelijk de tien

belangrijkste regels vast te stellen.

2-5-2014

Opdracht

De tien geboden

Rollen vormen en rollen verdelen (3 min.)

Vorm groepjes van 4 of 5 deelnemers ( je kunt ook de groepen aanhouden van de vorige

opdracht). Na het vormen van de groepjes is het belangrijk om gegevens uit te wisselen. Denk

hierbij aan e-mailadressen en telefoonnummers. Om de vergaderingen/overlegmomenten met

je groepsgenoten prettig te laten verlopen is het belangrijk om de volgende drie belangrijke

functies onderling te verdelen.

14

5-5-2014

De drie belangrijke taken

• Voorzitter

•Notulist

•Penningmeester

Instructie: Een aantal van deze taken zijn al eerder besproken, maar sta toch kort stil bij wat er

van ze wordt verwacht zodat ze onderling de geschikte persoon hiervoor kunnen kiezen.

Informatie

Voorzitter; opent de vergadering, stelt de agendapunten op en neemt deze door, neemt

de notulen door, zorgt ervoor dat alles soepel verloopt, zorgt ervoor dat iedereen zijn

zegje kan doen, houdt de taak goed voor ogen, neemt de leiding en vat samen.

Notulist; haalt de beste ideeën eruit, zorgt dat de gemaakte afspraken op papier staan

en alle groepsgenoten deze ontvangen.

Penningmeester; zoekt uit hoeveel iets kost, houdt de administratie bij ( bv. bonnetjes).

15

Gegevens groep:

Naam E-mailadres Telefoonnummer Functie

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Tien geboden opstellen (15 min.) + nabespreken (10 minuten)

Vraag alle deelnemers in hun groepjes een eigen tien geboden op te stellen over samenwerken

en deze op een flap te schrijven. Met deze aanpak worden de regels besproken, opgesteld en

kort gepresenteerd naar de groepsgenoten. Zo creëert ieder groep een gemeenschappelijk

vertrekpunt. Vraag door bij onduidelijkheid en geef feedback. Hierna kunnen de groepen de

gemaakte afspraken in onderstaand overzicht opschrijven, wat vervolgens in de K!X-map kan.

16

Tien geboden voor een goede samenwerking

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

17

Evaluatie (10 minuten)

2-5-2014

Evaluatie

Hoe heb je de training ervaren?

Instructie: Als het goed is heb je voor de training de kaarten ‘prettige gevoelens’ en ‘onprettige

gevoelens’ (Gevoelswereldspel) open op een tafel gelegd. Geef aan dat je het erg belangrijk

vind om terug te krijgen naar hoe de deelnemers de trainingen hebben ervaren. Iedere

deelnemer kiest een kaart met een prettig gevoel erop en/of een kaart met een onprettig gevoel

erop, die aangeven hoe de training is beleefd. Als iedereen weer zit kun je de deelnemers

vragen het kaartje toe te lichten. Je kunt ipv kaarten ook foto's gebruiken. Voor het evalueren

kun je ook gebruik maken van afbeeldingen/foto’s (Water naar de zee dragen).